Sağlık 2020 Yrd. Doç. Dr. Alpaslan TÜRKKAN

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

Halk Sağlığı Anabilim Dalı

aturkkan@uludag.edu.tr

Sağlıklı Şehirler Proje Eğitimi

23-25 Ocak 2013/BURSA Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi

Sağlık 2020 Nedir?

• Hükümet - toplumlara destek

• Avrupa’nın yeni sağlık politika çerçevesi

• DSÖ Avrupa Bölge Komitesi 62. oturumu

• Eylül 2012/Malta

• 53 üye ülke

Değerler…

• «Her insanın en temel haklarından birisi ulaşılabilecek en

yüksek sağlık seviyesine ulaşmaktır.» DSÖ Tüzüğü

• Evrensellik

• Dayanışma

• Eşit erişim

• Hakkaniyet

• Irk, cinsiyet, yaş, statü, ödeme ayrımı

• Sürdürülebilirlik

• Kalite

• Şeffaflık

• Hesap verilebilirlik

• Karar vermeye katılım

«Herkes için, eşitliğe dayanan bir

insani hak olarak daha yüksek

sağlık ve esenlik istiyoruz.

Sağlık para ile satın alınamaz.»

Sağlık 2020 - Amaç

• Sağlık ve esenliği artırmak

• Eşitsizlikleri azaltmak

• Halk sağlığını güçlendirmek

• İnsan odaklı sağlık sistemleri oluşturmak

• Evrensel

• Eşitlikçi

• Sürdürülebilir

• Yüksek kaliteli

Doğumda yaşam beklentisi (2011)

Hastalıklar farklı

Kolera Malarya Polio-myelitis

Dünya 190.130 172.997.420 1.733

Afrika 160.801 60.731.835 841

Amerika - 719.783 -

Güneydoğu Asya 4.168 100.491.743 723

Avrupa - - -

Doğu akdeniz - 8.291.229 169

Batı pasifik 1.228 2.604.165 -

World Health Statistics 2010

Kalp Hastalıkları Ölümleri Tüberküloz Ölümleri

Solunum Sistemi Enfeksiyonu Ölümleri

Ölüm Nedenleri Farklı

Bebek Ölüm Hızı, 2010 (1000 canlı doğum)

2,3 2,5 2,5 2,5 2,7

3,2 3,3 3,3 3,4 3,4 3,4 3,4 3,5 3,6 3,8 3,8 3,8 3,9

4,2 4,3 4,3

5,0 5,3 5,5

9,4 9,8

2,2 2,8

3,8 4,4

6,7 7,6

13,6

0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0

Finland

Slovenia

Czech Republic

Kıbrıs Rum Kesimi

Danimarka

İtalya

Fransa

Yunanistan

Hollanda

EU-27

İngiltere

Macaristan

Bulgaristan

İzlanda

İsviçre

Sırbistan

Türkiye

Ülke koşullarına uyarlanabilir çerçeve…

• Her ülke farklı

• Farklı yollarla hedefe ulaşmaya çalışacaklar.

• Farklı seviyelerden başlayacaklar

• Farklı yaklaşacaklar

• Aynı amaç etrafında birleşecekler

Çerçeve/Felsefe

• Sağlık temel bir sosyal kaynak ve servettir

• Ekonomik, sosyal kalkınma ve sağlık

Toplumdan bireye…

• Toplumu geliştiren ileri götüren şeyler bireyleri de sağlıklı

kılar.

• Japon Adölesanlar….

• İntihar

• Eğitim sisteminde değişim

• Meslek seçimi

San Francisco

• Otobüs şoförleri

• Tansiyon yüksekliği, GIS, KİS

• Klinik tedavi,

• Sağlıklı beslenme

• İş stresi ile başa çıkma ve spor yapma eğitimleri

• Zamana uyma sıkıntısı-tarifeler gerçekçi değil.

• İstirahat molası, beslenme, paylaşım yok…

Sağlık harcamaları GSYİH’dan hızlı artıyor.

• Sağlık harcamaları devletler için gittikçe artan

şekilde zorluk oluşturmaktadır.

• Sağlık sektörü ekonomiyi etkiler…

• Büyük ekonomik sektör

Sağlık Harcamaları

Sağlığa ayrılan pay

(GSYH)

Kişi başı sağlık

harcaması (ppp $)

Dünya 9,7 863

En az 1,9 (Myanmar) 17 (Kongo)

En fazla 19,1 (Kirbati) 7 285 (ABD)

Düşük gelirli 5,3 67

Düşük-orta gelirli 4,3 181

Üst-orta gelirli 6,4 757

Yüksek gelirli 11,2 4 145

Türkiye 5,0 677

Koruyucu hizmetlere ayrılan pay, 2010

0,7 1,5

2,4 2,5

6,3

0,5 0,5

0,8 1,3

1,8 1,9 2,0

2,1 2,1 2,1

2,3 2,3

2,5 2,7

2,9 3,1

3,2 3,5 3,6

3,8 4,5

4,8 5,3

5,4 6,2

0 2 4 6 8

CroatiaIceland

SwitzerlandNorway

Serbia

ItalyCyprus

LithuaniaMalta

AustriaLuxembourg

BelgiumPolandFrance

PortugalDenmark

SpainCzech Republic

EstoniaEU-24Latvia

GermanyBulgariaSwedenSloveniaHungary

NetherlandsSlovak Republic

FinlandRomania

% current expenditure on health

Koruyucu hizmetlere öncelik verilmeli

Sağlık Harcamaları-Beklenen Yaşam Süresi-Ölümler

Kişi başı sağlık

harcaması

(ppp $)

Doğumda

beklenen

yaşam süresi

İnfant mortalitesi

(1000 canlı

doğum)

5 yaş altı ölüm

(1000 canlı

doğum)

Dünya 863 68 45 65

Türkiye 677 74 20 22

Venezuella 697 75 16 18

Luxembourg 5 734 80 2 3

ABD 7 285 78 7 8

Uruguay 916 75 14 16

Küba 917 77 5 6

Japonya 2 696 83 3 3

Avusturya 3 763 80 4 4

• Sağlık sektörü kaynak kullanımı

• Etkin strateji / gerçek sağlık faydaları

• Tüm dünyada sağlık göstergelerinde düzelme

olmaktadır. Ama…

Eşitsizlikler • 1980-2010 doğumda

beklenen yaşam ümidi 6

yıl arttı

• Kadın • Fransa 85.0

• Bulgaristan/Romanya 77.3

8 yıl

• Erkek • İsveç 79.4

• Litvanya 67.3

12 yıl

• Anne ölümlerinde 42 kat

Yüksek ve düşük eğitimlilerde beklenen yaşam ümidi-2010 (65 yaş)

• Yüksek eğitimliler daha fazla yaşıyor… 0 2 4 6 8

Norveç

Makedonya

Hırvatistan

İsveç

Slovenya

Romanya

Portekiz

Polonya

Malta

İtalya

Macaristan

Finlandiya

Estonya

Danimarka

Çekoslovakya

Bulgaristan

Years

KadınErkek

• Ortak hedefler iyileşmeyi artırır

• Ülkeler birlikte çalışmalıdır.

• Sağlık ve diğer sektörlerin işbirliği

• Sosyal eşitsizlikler üzerinde çalışmak

• Katılımı sağlayacak yapı ve süreçler

Sağlığın sosyal ve çevresel belirleyicileri

üzerinde çalışmak eşitsizlikleri giderebilir.

• Sağlığın belirleyicilerine yönelik kentsel gelişim...

«Eğitim, sağlık, beslenme, su ve hıfzısıhha birbirini

tamamlar. Birine yapılan yatırım diğerini de olumlu etkiler.»

(BM 2003 İnsani Kalkınma Raporu)

Stratejik Hedefler

1. Eşitsizliklerin azaltılması

2. Katılımcı yönetişimin iyileştirilmesi

Öncelikli alanlar Birbiri ile ilişkili, bağımsız ve birbirini destekler 4 alan…

1. Yaşamın tamamında sağlığa yatırım ve insanları güçlü

kılmak

2. En büyük sağlık sorunlarını gidermek (bulaşıcı, bulaşıcı

olamayan)

3. İnsan merkezli sağlık sistemlerini, halk sağlığı

kapasitesini, acil durum hazırlığını, izleme ve cevap

verme kapasitesini güçlendirmek

4. Güçlü toplum ve çevre oluşturmak

1. Yaşamın tamamında sağlığa yatırım ve

insanları güçlü kılmak

• Hamilelik-ilk çocukluk dönemi

• Sağlıklı seçime yöneltim

• Çocukluk –gençlik döneminde koruma

• Sağlıklı işyeri

• Sağlıklı yaşlanmanın desteklenmesi

• Obezite

• Ruhsağlığı programlarını desteklemek

• …

2. En önemli sağlık sorunlarına müdahale

(bulaşıcı, bulaşıcı olamayan) • Strateji

• Toplumun tümüne

• Küresel ve bölgesel direktiflerin gözetilmesi

• Bilgi ve izleme yeteneklerini geliştirmek

3. İnsan merkezli sağlık sistemlerini, halk sağlığı kapasitesini, acil

durum hazırlığını, izleme ve cevap verme kapasitesini

güçlendirmek

•Sağlık Sistemi • Finansal yeterli

• Amaca uygun

• İnsan merkezli

• Kanıta dayalı

Tüm ülkeler değişen hastalıklara ve nüfus yapısına

uymak zorundadır.

Krizleri görebilecek ileri görüş…

2020 TSH yaklaşımına bağlılığını sürdürür.

4. Güçlü/dirençli toplum ve çevre oluşturmak

• Bireyin sağlığı doğduğu, büyüdüğü ve yaşlandıkları koşullar

ile ilgili

• Teknoloji, enerji, üretim, kentleşme değişir/değerlendirilmeli

• Güçlü toplum adapte olur, cevap verir zorlu durumla

mücadele eder.

• Çevre ve sağlık sektörleri işbirliği

• «DSÖ Sağlıklı Şehirler ve Topluluklar» hareketi

• Birlikte çalışmak

Dikkatiniz için teşekkür ederim…

aturkkan@uludag.edu.tr