saĞlik kurumlarinda ergonomİ

SAĞLIK KURUMLARINDA ERGONOMİ

HAZIRLAYAN:ESEN EVRİM GÜNAY

SUNU PLANI

ERGOMOMİ NEDİR?SAĞLIK KURUMLARINDA ERGONOMİÇEVRESEL TEHLİKELERKALDIRMA VE TAŞIMA KURALLARITIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİSİBATICI DELİCİ ALETLERİN ZARARSIZ HALE GETİRİLMESİHASTANELER VE MODERN TEKNOLOJİ TIBBI TEKNOLOJİLERİN ÖZELLİKLERİHASTANELERDEKİ ERGONOMİ SORUNLARINA YAKLAŞIMHASTANELERDE ÖNEMLİ ERGONOMİ MÜDAHALELERİDİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI VE ERGONOMİLABORATUAR ERGONOMİSİHEMŞİRELER

ERGONOMİ NEDİR?

Ergonomi insan kullanımına yönelik, tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesini amaçlayan uygulamalar bütünüdür.Çeşitli iş ve çevre koşullarında insanların makinelerle ilişkisini konu edinir.Bu ilişkinin bedensel ruhsal ilişkilerini göz önüne alır.İnsan eğilimlerinin,yeteneklerinin ve kısıtlılıklarının bu ilişkideki rolü üzerinde durur.

ERGONOMİ NEDİR?

Bu değerlendirmelerin sonucunda:Elde edilen verileri insan makine sistemlerinin tasarımında,işyeri ve çalışma ortamlarının düzenlenmesinde kullanılır.Ergonomi genel anlamda yaşamın insana uydurulmasını hedefler.Tıp ve ergonomi birbiriyle sıkı ilişkilidir. Her ikisinin de ortak yönü hayatın insan üzerindeki zorlayıcı ve olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak yada sınırlamaktır.


Sağlık bakım kuruluşları

özellikle bakımevleri,

hastaların bakıldığı birimler

ergonomik stres etkenlerinin yaygın olarak bulunduğu yerlerdir.


Özellikle; tam olarak bağımlı ve yatalak durumunda olan hastaların bulunduğu birimlerde kalanlar; saç tarama elbiselerini giyme,yemek yeme,tuvalete gitme,

gibi günlük yaşam etkinliklerinin tümünde bağımlı olabilirler.

Bunun sonucunda, onlara yardımcı durumunda olan çalışanlar zarar görebilir.


Sağlık birimlerinde çalışanlar :Ağır kaldırmaYinelenen hareketlerBüyük kuvvet harcanmasını gerektiren işlerKötü postürle (duruş biçimi)yapılanlar.Her vardiyada 20 nin üzerinde kaldırma işiAşırı beden hareketi Tek başına kaldırma

Nedeniyle de zarar görür.


Tek başına kaldırma:Bilinci kapalı hastaları kaldırmaDengesini sağlayamayan hastaları kaldırma Düşen bir hastayı tutma çabasıKilolu hastaFiziksel kapasitesinin üzerinde iş yapmasını istemeTaşıma mesafesi,taşınan hastanın personelden uzaklığıVücut mekaniği ve uygun kaldırma teknikleri ile ilgili olarak etkisiz ve yetersiz eğitim

ÇEVRESEL TEHLİKELER

Kaygan ve ıslak zeminler Düzgün olmayan döşeme yüzeyi, Tıkanık ve dar geçitler Yürüme yolunda atıklar İş gereksinimine uygun sayıda olmayan personel sayısı Yetersiz aydınlatma …..


Sağlık kuruluşlarında hatalı kaldırma uygulamaları, sağlık çalışanlarında önemli omurga sorunlarına neden olmaktadır ;

Çalışanlar , taşıma ve kaldırma yöntemleri konusunda eğitilmelidir.

Özellikle bel ağrıları ve diğer kas iskelet sistemi hastalıklarının erken evrede bildirimleri için gerekli çaba harcanmalıdır


Çalışma yeri ve biçimi ayrıntılı biçimde olası zararlar yönünden analiz edilmelidir.

Kuvvet,yineleme,kötü postür,vibrasyon ,temas stresi gibi ergonomik stres etmenlerininsüre,frekans vb yönden değerlendirilmesi

zorunludur.Sağlık sorunlarının epidemiyolojik

değerlendirilmesi, iş yeri taramaları bu açıdan önem taşır.

KALDIRMA VE TAŞIMA KURALLARI

Uygun araç,gereç ve donanım seçimi önemlidir.

Hastalar vücuda yakın taşınmalıdır. Hastalar tek başına taşınmamalıdır(özellikle

düşen hastalar) ‘‘ Personel başına kaldırma uygulaması’’

günlük olarak sınırlandırılmalıdır. Özellikle omurga dönük durumda iken ağır

kaldırma engellenmelidir.


Bu yolla sağlık personelinin Bu yolla sağlık personelinin kas ve ligament incinmesi,kas ve ligament incinmesi, burkulmalar, burkulmalar, eklem ve tendon iltihabı,eklem ve tendon iltihabı,sinir sıkışması,sinir sıkışması,disk fıtığı ve diğer kas iskelet sistemi disk fıtığı ve diğer kas iskelet sistemi

sorunlarının önlenmesi mümkün olacaktır.sorunlarının önlenmesi mümkün olacaktır.


KALDIRMA ZORUNLULUĞUNU ÖNLEYECEK DÜZENEKLER

Günlük kaldırma sayısı sınırlandırılmalıdır.Günlük kaldırma sayısı sınırlandırılmalıdır.İşe uygun araç gereç ve donanım sağlanmalıdır.İşe uygun araç gereç ve donanım sağlanmalıdır.Mekanik kaldırma araçları,Mekanik kaldırma araçları,Askılı kaldırma mekanizmalarıAskılı kaldırma mekanizmalarıLateral taşıma sistemleriLateral taşıma sistemleriYüksekliği ayarlanabilir elektrikli yataklarYüksekliği ayarlanabilir elektrikli yataklar


KALDIRMA ZORUNLULUĞUNU ÖNLEYECEK DÜZENEKLER

Hastanın altına konan kayabilir tahtalarHastanın altına konan kayabilir tahtalarHastanın kaydırılmasını sağlayan örtülerHastanın kaydırılmasını sağlayan örtülerHastanın oturur Ya da ayakta duruma Hastanın oturur Ya da ayakta duruma

getirilmesini sağlayan tekerlekli sandalyeler.getirilmesini sağlayan tekerlekli sandalyeler.

TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİSİ

Tıbbi araçlarla ilgili ergonomik yetersizliklerin olumsuz Tıbbi araçlarla ilgili ergonomik yetersizliklerin olumsuz sonuçları:sonuçları:

Bazı defibrilatörlerin pedallarının Bazı defibrilatörlerin pedallarının

yuvalarından çıkartılması zamanyuvalarından çıkartılması zaman

kaybına yol açmaktadır.kaybına yol açmaktadır.

Kimi araçların uyaRı sinyalleri Kimi araçların uyaRı sinyalleri

ortam koşulları nedeniyle duyulmamaktadır.ortam koşulları nedeniyle duyulmamaktadır.

Çoğu tıbbi araçta (bazı tansiyon araçları dahil) alt birim Çoğu tıbbi araçta (bazı tansiyon araçları dahil) alt birim ayrıntılarının seçilmesi kolay değildir.ayrıntılarının seçilmesi kolay değildir.

Kimi araçlarda kontrol kullanılırken kadran görülememektedir.Kimi araçlarda kontrol kullanılırken kadran görülememektedir.


TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİK DEĞERLENDİRİLMESİ İLE İLGİLİ DENETİM LİSTESİ

Araçlarla ilgili eğitim yavaş ve zor mu?Araçlarla ilgili eğitim yavaş ve zor mu?Sadece sınırlı sayıda personel mi kullanabilmeyi Sadece sınırlı sayıda personel mi kullanabilmeyi başarıyor?başarıyor?Personel aracı kullanmayı reddediyor mu?Personel aracı kullanmayı reddediyor mu?Personel aracın parçalarının takılmasını zor buluyor Personel aracın parçalarının takılmasını zor buluyor mu?mu?Araçların takılması zaman alıcı ya da karışık mı?Araçların takılması zaman alıcı ya da karışık mı?Bazen parçalar yanlış yere takılıyor mu?Bazen parçalar yanlış yere takılıyor mu?



Kadranların okunması zor mu?Kadranların okunması zor mu?Araçlar sık bozuluyor mu?Araçlar sık bozuluyor mu?Bataryalar çabuk bitiyor mu?Bataryalar çabuk bitiyor mu?Araç sistem sigortaları sık atıyor mu?Araç sistem sigortaları sık atıyor mu?Aracın sürekli arıza yaparak değiştirilmesi Aracın sürekli arıza yaparak değiştirilmesi

gereken parçası var mı?gereken parçası var mı?



Alarmlar,sinyaller karışıklığa yol açıyor mu? Kriz zamanlarında araçla ilgili uygulama karışıklıkları

oluyor mu? Parçalar kimi zaman hatalı takılabiliyor mu? Alarmlar taciz edici özellikte mi? Aracın çalışması ya da çalıştırılması mantıksız ve taciz

edici mi? Araçla ilgili kazalar ya da kazaya ramak kalma durumları

oluyor mu?

BATICI DELİCİ ALETLERİN ZARARSIZ HALE GETİRİLMESİ

Batıcı- delici araçların, kullanıldıktan sonra diğer bir kişinin eline batması önemli sağlık sorunlarına yol açabileceğinden,zararsız hale getirilmelidir

Batıcı- delici araçlarla ilgili çöp kutularının yerleşimi önemlidir.Batma olasılığını arttırabilir,yada azaltabilir.

BATICI DELİCİ ALETLERİN ZARARSIZ HALE GETİRİLMESİ

Bu kutuların etkin kullanılabilmesi için kullanıcıların boylarına uygun yerleştirilmesi gerekir.

İdeal yükseklik 130-140 cm.dir.

Bu yükseklik kullanıcıların %95’inin

gereksinimini karşılamaktadır.

HASTANELER VE MODERN TEKNOLOJİ

EKG, EMG, EEG cihazları,

Kalp, akciğer makineleri

Otomatik defibrilatörler,Televizyonlu röntgen

cihazları,Bilgisayarlı tomografi, ultrasonografi,

oto analizör,lazer cihazları,nükleer manyetik

rezonans (NMR)böbrek taşı

parçalama cihazları,kalp pompası,portatif analizörler

tıbbi teknolojideki yeniliklerin örnekleri olarak ifade edilir.

HASTANELER VE MODERN TEKNOLOJİ

Tüm bu yeni teknoloji ürünleri beraberinde farklı sorunları da getirmektedir.

Ergonomi bilimi ;

bu sorunları en aza indirmek veya

yok etmek için gereksinim duyduğumuz

yöntemlerin bütünüdür.

TIBBI TEKNOLOJİLERİN ÖZELLİKLERİ

Yüksek tıbbi teknolojiler daha iyi eğitilmiş iş gücü gerektirir.

Güçlerine oranla daha az, fakat daha kaliteli enerji kaynakları kullanılır.

Daha çeşitli ve daha kaliteli malzemeler kullanılır.

Yüksek tıbbi teknolojiler, yoğun teknolojilerdir pahallıdır.


Hastanelerde tetkik,teşhis ve tedavi

üniteleri, yardımcı tıbbi üniteler ile idari,mali ve teknik

birimler için gerekli olan

İnsan gücüMakine ve malzeme

ihtiyaçlarının saptanarakbunlar arasındaki

iş akışı ilişkilerine göre

uygun büyüklükte ve uygun yerde yerleşim alanlarının belirlenmesi gereklidir.

Ergonomi toplam kalite yönetimine de katkı sağlar.


Doktor,Hemşire ,Yardımcı ve destek personelin

düzenlenecek olan ergonomik iş akışları ile verimlilikleri artırılacağı gibi

hastanede yaşanan tıbbi olumsuzlukların da ortadan kaldırılması sağlanacaktır.


Hastane işletmelerinde sunulan hizmet yelpazesi

tıbbi hizmetler,

yardımcı tıbbi hizmetler ve

idari mali hizmetler olarak sınıflandırılabilir.


Yönetim bölümlerinde verilen büro hizmetleri bilgi ağırlıklı işler olurken

Genel temizlik, hijyen bakım, onarım, çamaşırhane, yemekhane gibi değişik

hizmetler enerji ağırlıklı işler

USG,NMR,özel tıbbi hizmet bölümlerindeki hizmetler insan makine uyumu içerisinde hem enerji hemde bilgi ağılıklı işleri kapsamaktadır

HASTANELERDEKİ BAŞLICA SORUNLARA ERGONOMİ YAKLAŞIMI

Tıp ergonomisi içinde kişilerin ;Tıp ergonomisi içinde kişilerin ;

mobilya, akustik,mobilya, akustik,aydınlatma,aydınlatma,havalandırma,havalandırma,ısıtma,ısıtma,merkezi müzik sistemi,merkezi müzik sistemi,iklimlendirme …iklimlendirme …

gibi konfora yönelik ihtiyaçları ve rahatları gibi konfora yönelik ihtiyaçları ve rahatları en başta düşünülmesi gereken madde olmalı.en başta düşünülmesi gereken madde olmalı.

Konfor ve sedasyon ilişkisi iyi kurulmalıdır. Konfor ve sedasyon ilişkisi iyi kurulmalıdır.

HASTANELERDEKİ ERGONOMİ SORUNLARINA YAKLAŞIM

A) Hastanelerin fiziksel yerleşim konumundan kaynaklanan A) Hastanelerin fiziksel yerleşim konumundan kaynaklanan sorunlar:sorunlar:

Genellikle mimari proje hatalarından kaynaklanır.Genellikle mimari proje hatalarından kaynaklanır.Gelişmiş ülkelerde hastane mimarisi başlı başına bir Gelişmiş ülkelerde hastane mimarisi başlı başına bir

uzmanlık haline gelmiştir.uzmanlık haline gelmiştir.Ülkemizde hastane mimarisi yeterince gelişmediğinden Ülkemizde hastane mimarisi yeterince gelişmediğinden

hastane binaları işlerlik açısından yetersiz kalmaktadır.hastane binaları işlerlik açısından yetersiz kalmaktadır.Binanın güzelliği,Binanın güzelliği, iç açıcılığıiç açıcılığı geniş ve ferah olmasının yanında geniş ve ferah olmasının yanında verilecek hizmete yetecek kadar alan ve hacim işgal verilecek hizmete yetecek kadar alan ve hacim işgal

etmesi ve hizmet sunmaya elverişli (yani kullanışlı ) etmesi ve hizmet sunmaya elverişli (yani kullanışlı ) olması gerekir.olması gerekir.

Başka amaçlar için kullanılan binaların tadilatıyla Başka amaçlar için kullanılan binaların tadilatıyla oluşturulan Hastaneleri, oluşturulan Hastaneleri,

verimli bir şekilde kullanmamız mümkün verimli bir şekilde kullanmamız mümkün değildir.değildir.


B-) B-) Hastane yöneticileri tarafından objektif Hastane yöneticileri tarafından objektif olmayan kriterlere göre yerleşim düzeninin olmayan kriterlere göre yerleşim düzeninin yapılması.yapılması.

C-) C-) Hastane Hastane tetkik,tetkik, teşhis,teşhis, tedavi ve tedavi ve hasta bakım süreçlerinde hasta bakım süreçlerinde yaşanan sorunlaryaşanan sorunlar..


D) D) Hastane yönetimi ve işletmeciliği sorunlarıHastane yönetimi ve işletmeciliği sorunlarıHastaların her işlem için kuyrukta uzun süre Hastaların her işlem için kuyrukta uzun süre

beklemeleri,beklemeleri,Tetkikler için uzak randevular verilmesi yada hastane Tetkikler için uzak randevular verilmesi yada hastane

dışına sevk edilmeleri,dışına sevk edilmeleri,Her işlem için bir çok birimin dolaşılması hastanede iş Her işlem için bir çok birimin dolaşılması hastanede iş

akış şemalarının ergonomik düzenlenmesini mecburi akış şemalarının ergonomik düzenlenmesini mecburi kılmaktadır.kılmaktadır.

Mevcut sistem içinde uygun olmayan hastane fiziki kullanımı Mevcut sistem içinde uygun olmayan hastane fiziki kullanımı hastanelerin kuyruk ve bürokrasisi hastaların buraya çok hastanelerin kuyruk ve bürokrasisi hastaların buraya çok zorunlu olmadıkça gitmelerini engellemekte;bu da erken zorunlu olmadıkça gitmelerini engellemekte;bu da erken teşhis ve tedavilerini etkileyen bir unsur olarak karşımıza teşhis ve tedavilerini etkileyen bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.çıkmaktadır.


Hastane binalardan oluşan fiziksel bir sistem ,karmaşık lojistik sistem ,bir çok birimde çalışan insanların birbirleriyle ve

makinelerle etkileşim halinde olduğu bir sistemdir.

( Hastanelerde 1.katta bulunan ameliyathane ve yoğun bakıma karşılık beyin cerrahi servisinin 6.katta,göz,KBB kliniklerinin 7. katta olması gibi durumlar olmaktadır. )

HASTANELERDE ÖNEMLİ ERGONOMİ MÜDAHALELERİ

Boş zamanlarında dinlenebilmeleri için kolay ulaşım ve iletişim hattı bulunan personel odaları ayrılmalıdır.

Giriş kapıları otomatik açılıp kapanabilir olmalı,

Uzun koridorlarda veya büyük bekleme salonlarında duvara destek parmaklıklar konmalı.

Özürlü tuvaletleri yapılmalı.

Alarm ve anonslar hem görsel hem de işitsel olmalı.

Görme özürlüler için özel yürüme yolları yapılmalı.

HASTANELERDE ÖNEMLİ ERGONOMİ MÜDAHALELERİ

Hastaların gidecekleri yeri bulabilmeleri o anda nerede olduklarını anlayabilmeleri,çıkış noktalarını bulabilmeleri için

Türkçe ve ingilizce yönlendirici levhalar yazılmalı.

Hastanede olabilecek elektrik kesintilerine karşı , anlık devreye giren jeneratör bulunmalı.

Hemşire çağrı zili bulunmalı

Hastane polikliniklerinin merkezi bir yerinde girişe yakın tıbbi danışma ünitesi kurulmalı.

Hizmet birimlerinin özelliklerine göre klima sistemlerinin kurulması sağlanmalıdır.

-

DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI VE ERGONOMİ

Literatür değerlendirmeleri ;

diş hekimi ,diş teknisyeni ve diş hekimliğindeki diğer yardımcı personelde

boyun,omuz,dirsek,el ve bel bölgesindebirikimsel zedelenme hastalıklarının sıklıkla görüldüğünü göstermektedir.

Diş hekimliği ile ilgili sorunların büyük çoğunluğu cerrahi uygulama alanındaki hekimler ve sağlık personeli için de geçerlidir


Ağız ve diş sağlığı hekimlerinin:

Kötü postürde çalışmaları

Hareketlerin hızlanması

Tutulan aletlerin kayganlığının yüksek olması

Bir şeyin güçlü şekilde tutulması için başparmak ve işaret parmağının kullanılması

Kavrama kapasitesini azaltan küçük ve ince saplı araçların kullanılması sorunu artırmaktadır.


BU SORUNLARIN ÖNLENEBİLMESİ İÇİN:Mümkün olduğunca diş hekimliği

uygulamalarında modern teknolojinin kullanılması ,eski araç gereç ve donanımın ergonomi kurallara uygun yenileriyle değiştirilmesi

Kullanılan malzeme ve koltukların ergonomik ilkelere uygunluğunun sağlanması

Tek bir duruş biçiminde çalışmalarını gerektiren uygulamalarda ,kısa aralar vermeye özendirilmesi


BU SORUNLARIN ÖNLENEBİLMESİ İÇİN:

Bütün personelin ağırlık konusunda eğitilmesi

Her amaca uygun olarak ayarlanabilen sandalyelere sahip olmaları

Uygun aydınlatmanın sağlanması

Yavaş donan amalgamların tercih edilmesi

LABORATUAR ERGONOMİSİ

yanma ,kramp,parmak,bilek,başparmak,ön kol,dirsek,boyun

ve omuz ağrıları,

bel ağrısı, şişme, karıncalanma,uyuşma, güçsüzlük

veya yorgunluk

Laboratuvar personeli işleri gereği önemli ergonomik riskler altındadırlar.

önemli uyarıcı belirti ve bulguları oluşturmaktadır.


Laboratuarda ergonomik stres etmenleripipetle çekme,çeker bacalar,laboratuar çalışma tezgahları,mikroskop incelemesi,biyolojik güvenlik kabinleri,

Bu tip laboratuar uygulamaları ileri derecede yineleme özelliği taşıyan,

statik postürü zorlayan durumlardır:


El,ön kol başparmak ve parmakların yineleme hareketleri

Pipetle çekme yada kapak açma işinde parmak uçlarıyla kavrama hareketlerinin sık yapılması(her 20 dk bir ara verilmelidir)

Aşırı uzanma gereksinimleriBaş parmağın aşırı zorlanmasına yol açan

uygulamalarTüplüklerin ,çözelti kaplarının,atık kaplarının

uygun yükseklikte olması sağlanmalıdır.Uzun süre ayakta çalışmaYetersiz yükseklik ayarı


Özellikle üniversite hastanelerinde

birçok çalışma tezgahının yüksekliğinin

ayarlanabilmesi mümkün değildir

Bu nedenle kullanılacak sandalyelerin ayarlanabilme sınırının çok geniş olması sağlanmalıdır.


Uzun süre mikroskoba bakmaya bağlı olarakboyun,omuz,gözler,bel el,kol ve bilekte önemli

zorlanmalar ortaya çıkar. Mikroskoba bakılırken

mümkün olduğunca dirsekler vücuda yakın tutulmalı

kanatlama yapılmamalıdır. Mikroskop okülerinin gereğinde kullanıcıya

yaklaşmasını sağlayacak uzatma mekanizmalarından yararlanılmalı

YA DA ergonomik yeterliliği yüksek miroskoplar seçilmelidir.

HEMŞİRELER

Kas iskelet sistemi hastalıklarıyla karşılaşan önemli meslek gruplarından biri hemşire ve hasta bakıcılardır

ABD de 1998 travma rakamlarına göre hastanelerde çalışan 100 hemşirenin 12 si, bakım ev.de çalışan 100 hemşireden 17.3 ü omurga ile ilgili sorunlarla karşılaşmaktadır.

Bunun temel nedeni hasta taşıma ve hastaların yataktan sedyeye

sedyeden yatağa alınması gibi Kaldırma , itme , çekme

hareketleridir.

HEMŞİRELER

Cerrahlar,diş hekimleri gibi hemşirelerin omurga sorunlarının çözümlenmesinde:

Uygulama eğitimi

Kaldırma işlemlerinde mekanik araçların kullanılması

Doğru Postür eğitimi

uygulama davranışları ile ilgili sistemli eğitici denetim gereklidir.

saĞlik kurumlarinda ergonomİ

Documents