safha malİyetİ sİstemİ · maliyet muhasebesi -02- safha maliyeti 3. tek aşamada tek bir...

BÖLÜM-02 SAFHA MALİYETİ SİSTEMİ

1

Maliyet Muhasebesi -02- Safha Maliyeti

f u a t h o c a . n e t

SAFHA (EVRE) MALİYETİ SİSTEMİ Safha maliyeti sistemi, genellikle aynı cins mamullerin sürekli ve yığın halde üretildiği işletmelerde kullanılan bir maliyet hesaplama sistemidir. Un, şeker, çimento, cam vs. üreten işletmelerde kullanılır. Üretim, safhalara (işlem merkezlerine) ayrılmıştır. Üretim maliyeti raporu: Belli bir üretim merkezinde, belli bir dönemde gerçekleşen tüm maliyetleri özetleyen bir rapordur. Üç temel bölümü vardır:

I. Üretimin miktar hareketleri II. Birim maliyet hesaplamaları III. Sağlama

Safha maliyet sisteminde, maliyet akışı açısından dört önemli nokta vardır: 1. Her bir esas üretim gider yerinin üretim maliyeti, ayrı

hesaplarda izlenir. (örneğin, 151.yarı mamuller üretim hesabı I. safha ve 151.yarı mamuller üretim hesabı II. safha gibi)

2. Üretimin I. safhasındaki toplam üretim maliyetleri, II. safhaya devreden ürünle birlikte II. safhanın 151 yarı mamuller üretim hesabına aktarılır. (ikiden fazla üretim safhası varsa, her safha için aynı işlem tekrarlanır.)

3. Direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim maliyetleri, ilgili oldukları tüm safhalara, her üretim aşamasında ayrı ayrı yüklenir.

4. II. safhadan, tamamlanan ve mamul stoklarına devre-dilen maliyetler, 152 mamuller hesabının alacağına geçirilir. Satılacak mamuller için, bu hesaptan, 620 satılan mamullerin maliyeti hesabının alacağına, satılacak mamul kadar maliyet devredilir.

Not: Direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim gideri hesapları, her üretim safhasında, o safhaya ait 151 yarı mamuller üretim hesabına, yansıtma hesaplarıyla aktarılır. I.safha tamamlanıp II. safhaya geçildiğinde, iki safha arasında oluşan direkt işçilik ve genel üretim giderleri de I.safha maliyetinin yanında II. Safhaya aktarılır. Eşdeğer Birim Sayısı: Yarı mamullerin, tamamlanmış mamul cinsinden ifadesidir. Her safhadaki yarı mamul stok miktarı ile tamamlanma derecesinin çarpımından oluşur. Böylece, belli bir safhadaki yarı mamul, tam mamul cin-sinden ifade edilebilir.

EBS = Yarı mamul miktarı x Yarı mamul tamamlama derecesi (yüzdesi)

Safha (Evre) maliyet yönteminin aşamaları şunlardır: (1) Miktar hareketlerinin belirlenmesi (2) Eşdeğer ürün miktarlarının hesaplanması (3) Birim maliyetlerin hesaplanması (4) Evrenin toplam maliyetinin tamamlanmış,

tamamlanmamış ve kayıp birimler(fireler) arasında dağılımı

(5) Sağlamanın yapılması Hesaplamalarda 2 yöntem kullanılır

A. Ortalama Maliyet Yöntemi B. FİFO (İlk Giren ilk Çıkar) Yöntemi (Dönem Başı yarı

mamul stokları ayrıca alınır.

A. Ortalama Maliyet Yöntemi Bu yöntemde dönem içinde üretimi tamamlanan ürünlerin tamamının aynı dönemde üretime başlanıp bitirildiği varsayılır. Başka bir ifade ile bir önceki dönemde üretime başlanılıp bu döneme aktarılan yarı mamullerin olmadığı varsayılır. Bu yüzden toplam maliyetlerin hesaplanmasında DBYM ve dönemin birim maliyetleri yerine ortalama eşdeğer birim maliyetleri üzerinden hesaplama yapılır. Bu yöntemin hesaplanmasında izlenecek adımlar aşağıdaki gibidir: (a) Miktar Hareketleri

Üretime Giren = Üretimden Çıkan D.B.Y.M + Üretimine

Başlanan = Üretimi

Tamamlanan + D.S.Y.M.

(b) Eşdeğer Birim Sayısı (Miktarı)

Hammadde İşçilik GÜG

Tamamlanan Birimler (+)

DSYM (Tam. Yüzdesi) Hammadde %xx İşçilik %xx GÜG %xx

XXX (+)

XXX

XXX (+)

XXX

XXX (+)

XXX

Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı

XXX EBS

XXX EBS

XXX EBS

(c) Eşdeğer Birim Maliyet (Ortalama Birim Maliyet)

Hammadde =

DBYM Hammadde + Dönemin Hammadde Maliyetleri Maliyetleri

Ortalama Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı

İşçilik =

DBYM İşçilik + Dönemin İşçilik Maliyetleri Maliyetleri

Ortalama İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı

GÜG =

DBYM GÜG + Dönemin GÜG Maliyetleri Maliyetleri

Ortalama GÜG Eşdeğer Birim Sayısı

(d) Tamamlanan ve DSYM Maliyetlerinin Hesaplanması Tamam. Mamul Maliyeti

= ( Ham Brm Mal

+ İşç. Brm Mal

+ GÜG Brm Mal ) X

Tamam. Mamul Miktarı

DSYM Maliyeti = (

Ham Brm Mal X

DSYM Ham. EBS

(+)

İşç. Brm Mal X

DSYM İşç. EBS

(+)

GÜG Brm Mal X

DSYM GÜG EBS

)

2


f u a t h o c a . n e t

B. FİFO (İlk Giren İlk Çıkar) Yöntemi Bu yöntemde, bir önceki dönemde üretime başlanıp tamamlanmayan ve cari döneme aktarılan DBYM’lerin önceki dönemden kalan tamamlanma yüzdelerinin maliyetlere alınmayacağı kabul edilir. Bu yüzden DBYM için bir önceki dönemlerde katlanılan maliyetler ve üretim miktarları cari döneme eklenmez. Tamamlanan mamuller içinde şayet bir önceki dönemden kalma üretim unsuru varsa bu miktarlar çıkartılarak dönemin gerçek üretim miktarı tespit edilir. (a) Miktar Hareketleri

Üretime Giren = Üretimden Çıkan D.B.Y.M + Üretimine

Başlanan = Üretimi

Tamamlanan + D.S.Y.M.

(b) Eşdeğer Birim Sayısı (Miktarı)

Hammadde İşçilik GÜG

Tamamlanan Birimler (+)

DSYM (Tam. Yüzdesi) Hammadde %xx İşçilik %xx GÜG %xx

XXX (+)

XXX

XXX (+)

XXX

XXX (+)

XXX

Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı

XXX EBS

XXX EBS

XXX EBS

(-) DBYM (Tam. Yüzdesi) Hammadde %xx İşçilik %xx GÜG %xx

(-) (XXX)

(-) (XXX)

(-) (XXX)

Dönemin Eşdeğer Birim Sayısı

XXX EBS

XXX EBS

XXX EBS

(c) Eşdeğer Birim Maliyet

(Dönemin Birim Maliyeti)

Hammadde =

Dönemin Hammadde Maliyetleri

Dönemin Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı

İşçilik =

Dönemin İşçilik Maliyetleri

Dönemin İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı

GÜG =

Dönemin GÜG Maliyetleri

Dönemin GÜG Eşdeğer Birim Sayısı

(c) Eşdeğer Birim Maliyet (DBYM Maliyeti)

Hammadde =

DBYM Hammadde Maliyetleri

DBYM Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı

İşçilik =

DBYM İşçilik Maliyetleri

DBYM İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı

GÜG =

DBYM GÜG Maliyetleri

DBYM GÜG Eşdeğer Birim Sayısı

(d) Tamamlanan ve DSYM Maliyetlerinin Hesaplanması

Tamam. Hammad. Maliyeti

= ( Tamam. Ham.

Miktarı -

DBYM Ham. EBS ) X

Dönemin Ham. Birim

Maliyet

Tamam. İşçilik

Maliyeti = ( Tamam.

İşçilik Miktarı

- DBYM İşçilik EBS ) X

Dönemin İşçilik Birim

Maliyet

Tamam. GÜG

Maliyeti = ( Tamam.

GÜG Miktarı

- DBYM GÜG EBS ) X

Dönemin GÜG Birim

Maliyet Tamamlanan Mamul Maliyeti

DSYM Maliyeti = (

Dönem Ham Brm Mal X

DSYM Ham. EBS

(+)

Dönem İşç. Brm Mal X

DSYM İşç. EBS

(+)

Dönem GÜG Brm Mal X

DSYM GÜG EBS

)

DBYM Maliyeti = (

DBYM Ham Brm Mal X

DBYM Ham. EBS

(+)

DBYM İşç. Brm Mal X

DBYM İşç. EBS

(+)

DBYM GÜG Brm Mal X

DBYM GÜG EBS

)

3


1. Tek bir mamul üreten ve hammaddenin tümünü üretimin başlangıcında kullanan A Üretim bölümünün Nisan ayı maliyetlerinin hesaplanması için gerekli bilgiler aşağıda verilmiştir. (H. Kamil BÜYÜKMİRZA; Maliyet ve Yönetim muhasebesi s. 259)

Nisan Başı Yarı Mamul : 800 kg Nisan ayında üretime alınan : 2200 kg Nisan ayında tamamlanan : 2000 kg Nisan sonu yarı mamul : 1000 kg

Tamamlanma Yüzdeleri DBYM DSYM

Hammadde %100 %100 D. İşçilik %50 %80 GÜG %25 %80

MALİYETLER DBYM Maliyeti

Nisan Ayı Maliyetleri

Hammadde 176.000.TL 550.000.TL D. İşçilik 28.000.TL 252.000.TL GÜG 54.000.TL 338.000.TL Toplam Maliyet 258.000.TL 1.140.000.TL

İstenilenler: Ortalama Maliyet varsayımı altında, (a) Miktar Hareketlerini (b) Eşdeğer birim Miktarlarını (c) Ortalama eşdeğer birim Maliyetlerini ve Tamamlanan mamul Maliyetlerini hesaplayınız

2. Üretimini tek safhada gerçekleştiren ZTE işletmesinin Mayıs ayına ilişkin üretim miktarları ve maliyet bilgileri aşağıda gibidir:

Dönem başı Yarı Mamul : 6.000 brm Dönem İçi Üretimine Başlanan : 12.000 brm Dönem İçinden Üretimi Tamamlanan : 14.000 brm Dönem sonu Yarı Mamul : 4.000 brm




Mayıs Ayı Maliyetleri

Hammadde 108.000.TL 228.000.TL D. İşçilik 70.800.TL 290.000.TL GÜG 96.000.TL 336.000.TL Toplam Maliyet 274.800.TL 854.000.TL

İstenilenler: Ortalama Maliyet varsayımı altında, (a) Miktar Hareketlerini (b) Eşdeğer birim Miktarlarını (c) Ortalama eşdeğer birim Maliyetlerini ve Tamamlanan mamul Maliyetlerini hesaplayınız

4


3. Tek aşamada tek bir mamulün üretimini yapan ve evre maliyet yöntemini uygulayan bir işletmede 2012 yılı Mart ayı üretim maliyetlerinin hesaplanabilmesi için gerekli bilgiler aşağıda verilmiştir:(Tesmer 2012 Mart dönemi Yeterlilik Sınav sorusu)

Mart Başı Yarı Mamul : 1.000 adet Mart ayında üretime alınan : 11.000 adet Mart ayında tamamlanan : 10.000 adet Mart sonu yarı mamul : 2.000 adet




Mart Ayı Maliyetleri


İstenilenler: Ortalama Maliyet varsayımı altında, (a) Miktar Hareketlerini (b) Eşdeğer birim Miktarlarını (c) Ortalama eşdeğer birim maliyeti hesaplayınız. (d) Tamamlanan mamul Maliyetlerini hesaplayınız

4. FERAY İşletmesi tek aşamada tek bir mamulün üretimini yapmaktadır. İşletme hammaddenin tamamını üretimin başında

işleme almaktadır. İşletmenin Eylül 2009 dönemine ait üretim ve maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir. Tesmer 2009 Aralık dönemi Yeterlilik

Sınav sorusu (60 Puan)

Ağustos Sonu Yarı Mamul : 500 kg Eylül Sonu Yarı Mamul : 600 kg Eylül ayında üretime alınan : 1300 kg Eylül ayında tamamlanan : 1200 kg






İstenilenler: FIFO(İlk Giren İlk Çıkar) Yöntemini kullanarak, İşletmenin Eylül 2009 dönemine ilişkin; (a) Miktar sağlamasını yapınız. (b) Dönemin eşdeğer üretim miktarını hesaplayınız. (c) Dönem başı yarı mamul eşdeğer birim maliyetini, dönemin eşdeğer birim maliyetini ve ortalama eşdeğer birim maliyeti

hesaplayınız. (d) Tamamlanan mamullerin ve dönem sonu yarı mamullerin toplam maliyetini hesaplayınız. (Hesaplamaları açık bir şekilde

gösteriniz

5


5. Tek aşamada tek bir mamulün üretimini yapan bir işletmede Mart ayı maliyetlerinin saptanabilmesi için gerekli bilgiler aşağıda verilmiştir.

Dönem Başı Yarı Mamul : 1.000 adet Dönemde Üretime Alınan : 1.400 adet Dönem İçinde Tamamlanan : 1.600 adet Dönem Sonu Yarı Mamul : 800 adet






İstenilenler: FIFO(İlk Giren İlk Çıkar) Yöntemini kullanarak, İşletmenin Mart ayına ilişkin; (a) Miktar sağlamasını yapınız. (b) Dönemin eşdeğer üretim miktarını hesaplayınız. (c) Dönem başı yarı mamul eşdeğer birim maliyetini, dönemin eşdeğer birim maliyetini ve ortalama eşdeğer birim maliyeti

hesaplayınız. (d) Tamamlanan mamullerin ve dönem sonu yarı mamullerin toplam maliyetini hesaplayınız. (Hesaplamaları açık bir şekilde

gösteriniz 6. Tek aşamada tek bir mamulün üretimini yapan bir fabrikanın Haziran 2008 dönemine ait bilgileri aşağıdaki gibidir: Tesmer 2008

Temmuz dönemi Yeterlilik Sınav sorusu

Dönem Başı Yarı Mamul : 200 adet Dönemde Üretime Alınan : 1 300 adet Dönem İçinde Tamamlanan : 1 250 adet Dönem Sonu Yarı Mamul : 250 adet





Hammadde 1 200 TL 6 500 TL D. İşçilik 750 TL 3 900 TL GÜG 500 TL 2 600 TL Toplam Maliyet 2 450 TL 13 000 TL

İstenilenler: Ortalama Maliyet yöntemini kullanarak işletmenin Haziran 2008 dönemine ilişkin; (a) Miktar sağlamasını yapınız. (b) Eşdeğer ürün miktarını hesaplayınız. (c) Dönem başı yarı mamul eşdeğer birim maliyetini, dönemin eşdeğer birim maliyetini ve ortalama eşdeğer birim maliyeti

hesaplayınız. (d) Tamamlanan mamullerin ve dönem sonu yarı mamullerin toplam maliyetini hesaplayarak tutar sağlamasını yapınız.

6


7. Tek aşamada tek bir mamulün üretimini yapan bir işletmede Eylül ayı maliyetlerinin saptanabilmesi için gerekli bilgiler aşağıda verilmiştir. H. Kamil BÜYÜKMİRZA; Maliyet ve Yönetim Muhasebesi s. 273

Dönem Başı Yarı Mamul : 50 ton Dönemde Üretime Alınan : 150 ton Dönem İçinde Tamamlanan : 160 ton Dönem Sonu Yarı Mamul : 40 ton





Hammadde 400 000 TL 1 500 000 TL D. İşçilik 50 000 TL 280 000 TL GÜG 100 000 TL 560 000 TL Toplam Maliyet 550 000 TL 2 340 000 TL

İstenilenler: Ortalama Maliyet yöntemini kullanarak işletmenin Eylül dönemine ilişkin; (a) Miktar sağlamasını yapınız. (b) Eşdeğer üretim miktarını hesaplayınız. (c) Dönem başı yarı mamul eşdeğer birim maliyetini, dönemin eşdeğer birim maliyetini ve ortalama eşdeğer birim maliyeti

hesaplayınız. (d) Tamamlanan mamullerin ve dönem sonu yarı mamullerin toplam maliyetini hesaplayarak tutar sağlamasını yapınız.

8. PORSAN A.Ş. tek aşamada tek bir mamulün üretimini yapmaktadır. İlk maddenin tamamı üretimin başlangıcında işleme alınmakta ve düzenli bir şekilde yapılan dönüştürme giderleri (direkt işçilik ve genel üretim giderleri) sayesinde mamul haline getirilmektedir. Üretim faaliyeti kesintisiz biçimde sürdürüldüğünden, tüm yarı mamuller ortalama %50 oranında tamamlanmış kabul edilmektedir. Şirketin Ekim ayı üretim ve maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir H. Kamil BÜYÜKMİRZA; Maliyet ve Yönetim Muhasebesi s. 275

Ekimde Üretime Alınan : 1 000 adet Ekimde Üretimi Tamamlanan : 3 000 adet Eylül sonu yarı mamul : 4 000 adet Ekim sonu yarı mamul : 2 000 adet

MALİYETLER Eylül Sonu Yarı Mamul Maliyeti

Ekim Sonu Yarı Mamul Maliyeti

Hammadde 12 000 TL 8 000 TL D. İşçilik 6 000 TL 8 000 TL GÜG 4 000 TL 6 000 TL Toplam Maliyet 22 000 TL 22 000 TL

İstenilenler:

(a) Miktar sağlamasını yapınız. (b) Eşdeğer ürün miktarını hesaplayınız. (c) Dönem başı eşdeğer birim maliyeti, dönemin eşdeğer birim maliyetini ve ortalama eşdeğer birim maliyetini hesaplayınız. (d) Ortalama Maliyet yöntemini kullanarak Tamamlanan mamullerin ve dönem sonu yarı mamullerin toplam maliyetini

hesaplayıp tutar sağlamasını yapınız. (e) İlk Giren İlk Çıkar yöntemini kullanarak Tamamlanan mamullerin ve dönem sonu yarı mamullerin toplam maliyetini

hesaplayıp tutar sağlamasını yapınız.

7


CEVAP(1)

(1a) Miktar Hareketleri

Üretime Giren = Üretimden Çıkan D.B.Y.M + Üretimine Başlanan = Üretimi Tamamlanan + D.S.Y.M. 800 kg + 2200 kg = 2000 kg + 1000 kg

3000 kg = 3000 kg

(1b) Eşdeğer Birim Sayısı (Miktarı)

Hammadde İşçilik GÜG Tamamlanan Mamul Miktarı

(+) DSYM (1000 kg) Hammadde %100 İşçilik %80 GÜG %80

2000 kg (+)

1000 kg

(1000x%100)

2000 kg (+)

800 kg

(1000x%80)

2000 kg (+)

800 kg

(1000x%80)

Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 3000 EBS 2800 EBS 2800 EBS

(1c) Ortalama Eşdeğer Birim Maliyet

Hammadde =

DBYM Hammadde + Dönemin Hammadde Maliyetleri Maliyetleri =

176.000 + 550.000 = 242 TL/kg Ortalama Hammadde

Eşdeğer Birim Sayısı 3000 EBS

İşçilik =

DBYM İşçilik + Dönemin İşçilik Maliyetleri Maliyetleri =

28.000 + 252.000 = 100 TL/kg Ortalama İşçilik


GÜG =

DBYM GÜG + Dönemin GÜG Maliyetleri Maliyetleri =

54.000 + 338.000 = 140 TL/kg Ortalama GÜG


Ortalama Eşdeğer Birim Maliyet = 482 TL/kg

(1c) Tamamlanan Mamul Maliyeti

Tamamlanan Mamul Maliyeti = ( Ham

Brm Mal

+ İşç. Brm Mal

+ GÜG Brm Mal ) X


Tamamlanan Mamul Maliyeti = ( 242 TL + 100 TL + 140 TL ) X 2000 kg = 964.000 TL

8


CEVAP(2)


Üretime Giren = Üretimden Çıkan D.B.Y.M + Üretimine Başlanan = Üretimi Tamamlanan + D.S.Y.M.

6 000 + 12 000 = 14 000 + 4 000

18 000 = 18 000



(+) DSYM (4 000) Hammadde %70 İşçilik %60 GÜG %50

14 000 (+)

2800

(4000x%70)

14 000 (+)

2400

(4000x%60)

14 000 (+)

2000

(4000x%50)



Hammadde =


108.000 + 228.000 = 20 TL/br Ortalama Hammadde


İşçilik =


70.800 + 290.000 = 22 TL/br Ortalama İşçilik


GÜG =


96.000 + 336.000 = 27 TL/br Ortalama GÜG


Ortalama Eşdeğer Birim Maliyet = 69 TL/br

(2c) Tamamlanan Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması


Brm Mal

+ İşç. Brm Mal

+ GÜG Brm Mal ) X


Tamamlanan Mamul Maliyeti = ( 20 TL + 22 TL + 27 TL ) X 14 000 = 966.000 TL

9


CEVAP(3)


Üretime Giren = Üretimden Çıkan

D.B.Y.M + Üretimine Başlanan = Üretimi Tamamlanan + D.S.Y.M. 1 000 + 11 000 = 10 000 + 2 000

12 000 = 12 000



(+) DSYM (2 000) Hammadde %100 İşçilik %60 GÜG %40

10 000 (+)

2 000 (2000x%100)

10 000 (+)

1 200 (2000x%60)

10 000 (+) 800

(2000x%40)



Hammadde =


17.000 + 187.000 = 17 TL/br Ortalama Hammadde


İşçilik =


13.800 + 143.000 = 14 TL/br Ortalama İşçilik


GÜG =


9.200 + 88.000 = 9 TL/br Ortalama GÜG


Ortalama Eşdeğer Birim Maliyet = 40 TL/br

(3d) Tamamlanan Mamul ve DSYM Maliyetlerinin Hesaplanması


Brm Mal

+ İşç. Brm Mal

+ GÜG Brm Mal ) X


Tamamlanan Mamul Maliyeti = ( 17 TL + 14 TL + 9 TL ) X 10 000 = 400.000 TL

DSYM Maliyeti = (

Hammadde Birim Maliyeti

X DSYM

Hammadde EBS

) + ( İşçilik

Birim Maliyeti X

DSYM İşçilik EBS

) + ( GÜG

Birim Maliyeti X

DSYM GÜG EBS

) =

DSYM Maliyeti = ( 2000 X 17 TL ) + ( 1200 X 14 TL ) + ( 800 x 9 TL ) =

DSYM Maliyeti = ( 34 000 TL ) + ( 16 800 TL ) + ( 7 200 TL ) = 58 000 TL

10


CEVAP(4)



D.B.Y.M + Üretimine Başlanan = Üretimi Tamamlanan + D.S.Y.M. 500 kg + 1300 kg = 1200 kg + 600 kg

1800 kg = 1800 kg



(+) DSYM (600 kg) Hammadde %100 İşçilik %50 GÜG %50

1200 kg (+)

600 kg (600x%100)

1200 kg (+)

300 kg (600x%50)

1200 kg (+)

300 kg (600x%50)

Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 1800 EBS 1500 EBS 1500 EBS (-)

DBYM (500 kg) Hammadde %100 İşçilik %50 GÜG %60

(-) (500 kg)

(500x%100)

(-) (250 kg)

(500x%50)

(-) (300 kg)

(500x%60)

Dönemin Eşdeğer Birim Sayısı 1300 EBS 1250 EBS 1200 EBS


Hammadde =


17.100 + 46.800 = 35,50 TL/kg Ortalama Hammadde


İşçilik =


9.000 + 37.500 = 31,00 TL/kg Ortalama İşçilik


GÜG =


12.600 + 48.600 = 40,80 TL/kg Ortalama GÜG


Ortalama Eşdeğer Birim Maliyet = 107,30 TL/kg

(4c) Dönemin Eşdeğer Birim Maliyet

Hammadde = Dönemin Hammadde Maliyetleri

= 46.800

= 36,00 TL/kg Dönemin Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı 1300 EBS

İşçilik = Dönemin İşçilik Maliyetleri = 37.500 = 30,00 TL/kg Dönemin İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 1250 EBS

GÜG = Dönemin GÜG Maliyetleri = 48.600 = 40,50 TL/kg Dönemin GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 1200 EBS Dönemin Eşdeğer Birim Maliyeti = 106,50 TL/kg

11


(4c) DB Yarı Mamul Eşdeğer Birim Maliyet

Hammadde = DBYM Hammadde Maliyetleri

= 17.100

= 34,20 TL/kg DBYM Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı 500 EBS

İşçilik = DBYM İşçilik Maliyetleri = 9.000 = 36,00 TL/kg DBYM İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 250 EBS

GÜG = DBYM GÜG Maliyetleri = 12.600 = 42,00 TL/kg DBYM GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 300 EBS Dönembaşı Eşdeğer Birim Maliyet = 112,20 TL/kg

(4d) Tamamlanan Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması

TAMAMLANAN MAMULLERİN DÖNEM İÇİNDE BİTEN KISMI TAMALANAN MAMULLERİN ÖNCEKİ DÖNEMDE TAMAMLANMIŞ KISMI (DBYM)

Ham

mad

de

= ( Tamam.

Hammadde Miktarı

- DBYM Ham. EBS ) X

Dönemin Ham.

Brm Maliyet ( DBYM

Ham. EBS ) X DBYM Ham.

Brm Maliyet

( 1200 kg - 500 kg ) X 36,00 TL = 25.200 TL ( 500 kg ) X 34,20 TL = 17.100 TL

İşçi

lik

= ( Tamam.

İşçilik Miktarı


Dönemin İşçilik

Brm Maliyet ( DBYM

İşçilik EBS ) X DBYM İşçilik

Brm Maliyet


GÜ

G

= ( Tamam.

GÜG Miktarı

- DBYM GÜG EBS ) X

Dönemin GÜG

Brm Maliyet ( DBYM

GÜG EBS ) X DBYM GÜG

Brm Maliyet


Tamamlanan Mamul Maliyeti = 90.150 TL = 38.700 TL

Tamamlanan Mamul Maliyeti = 128.850 TL

(4d) DSYM Maliyetlerinin Hesaplanması

DSYM Maliyeti = (

Dönemin Hammadde

Birim Maliyeti X

DSYM Hammadde EBS

) + ( Dönemin

İşçilik Birim Maliyeti

X DSYM

İşçilik EBS

) + ( Dönemin

GÜG Birim Maliyeti

X DSYM

GÜG EBS

) =

( 600 kg X 36,00 TL ) + ( 300 kg X 30,00 TL ) + ( 300 kg X 40,50 TL ) =

( 21 600 TL ) + ( 9 000 TL ) + ( 12 150 TL ) = 42 750 TL

12


CEVAP(5)



D.B.Y.M + Üretimine Başlanan = Üretimi Tamamlanan + D.S.Y.M. 1000 ad + 1400 ad = 1600 ad + 800 ad

2400 adet = 2400 ad



(+) DSYM (800 adet) Hammadde %60 İşçilik %70 GÜG %65

1600 adet (+)

480 adet (800x%60)

1600 adet (+)

560 adet (800x%70)

1600 adet (+)

520 adet (800x%65)


DBYM (1000 adet) Hammadde %60 İşçilik %80 GÜG %70

(-) (600 adet) (1000X%60)

(-) (800 adet) (1000X%80)

(-) (700 adet) (1000X%70)




= 26.640 TL

= 18,00 TL/ad Dönemin Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı 1480 EBS

İşçilik = Dönemin İşçilik Maliyetleri = 23.120 TL = 17,00 TL/ad Dönemin İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 1360 EBS

GÜG = Dönemin GÜG Maliyetleri = 22.720 TL = 16,00 TL/kg Dönemin GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 1420 EBS Dönemin Eşdeğer Birim Maliyeti = 51,00 TL/ad



= 9.600 TL

= 16,00 TL/ad DBYM Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı 600 EBS

İşçilik = DBYM İşçilik Maliyetleri = 11.200 TL = 14,00 TL/ad DBYM İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 800 EBS

GÜG = DBYM GÜG Maliyetleri = 10.500 TL = 15,00 TL/ad DBYM GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 700 EBS Dönembaşı Eşdeğer Birim Maliyet = 45,00 TL/ad

13


(5d) Tamamlanan Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması


Ham

mad

de

= ( Tamam.

Hammadde Miktarı

- DBYM Ham. EBS ) X

Dönemin Ham.

Brm Maliyet ( DBYM


Brm Maliyet

( 1600 ad - 600 ad ) X 18,00 TL = 18.000 TL ( 600ad ) X 16,00 TL = 9.600 TL

İşçi

lik

= ( Tamam.

İşçilik Miktarı


Dönemin İşçilik

Brm Maliyet ( DBYM


Brm Maliyet


GÜ

G

= ( Tamam.

GÜG Miktarı

- DBYM GÜG EBS ) X

Dönemin GÜG

Brm Maliyet ( DBYM


Brm Maliyet


Tamamlanan Mamul Maliyeti = 46.000 TL = 31.300 TL

Tamamlanan Mamul Maliyeti = 77.300 TL

(5d) DSYM Maliyetlerinin Hesaplanması

DSYM Maliyeti = (

Dönemin Hammadde

Birim Maliyeti X

DSYM Hammadde EBS

) + ( Dönemin


X DSYM

İşçilik EBS

) + ( Dönemin

GÜG Birim Maliyeti

X DSYM

GÜG EBS

) =

( 18,00TL X 480 ad ) + ( 17,00 TL X 560 ad ) + ( 16,00 TL X 520 ad ) =

( 8 640 TL ) + ( 9 520 TL ) + ( 8 320 TL ) = 26 480 TL

14


CEVAP(6)



D.B.Y.M + Üretimine Başlanan = Üretimi Tamamlanan + D.S.Y.M. 200 ad + 1300 ad = 1250 ad + 250 ad

1500 adet = 1500 ad



(+) DSYM (250 adet) Hammadde %100 İşçilik %80 GÜG %80

1250 adet (+)

250 adet (250X%100)

1250 adet (+)

200 adet (250X%80)

1250 adet (+)

200 adet (250X%80)


DBYM (200 adet) Hammadde %100 İşçilik %75 GÜG %50

(-) (200 adet) (200X%100)

(-) (150 adet) (200X%75)

(-) (100 adet) (200X%50)

Soruda her ne kadar ortalama maliyet yöntemine göre hesaplama istese de (c) şıkkında istenen dönemin eşdeğer birim maliyeti ve DBYM eşdeğer birim maliyeti verilerinin hesaplanabilmesi için bu veriler hesaplanmıştır. Dönemin Eşdeğer Birim Sayısı 1300 EBS 1300 EBS 1350 EBS


Hammadde =


1 200 TL + 6 500 TL = 5,13 TL/br Ortalama Hammadde


İşçilik =


750 TL + 3 900 TL = 3,20 TL/br Ortalama İşçilik


GÜG =


500 TL + 2 600 TL = 2,13 TL/br Ortalama GÜG


Ortalama Eşdeğer Birim Maliyet = 10,46 TL/br



= 6 500 TL

= 5,00 TL/ad Dönemin Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı

1300 EBS

İşçilik = Dönemin İşçilik Maliyetleri = 3 900 TL = 3,00 TL/ad Dönemin İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 1300 EBS

GÜG = Dönemin GÜG Maliyetleri = 2 600 TL = 1,92 TL/kg Dönemin GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 1350 EBS Dönemin Eşdeğer Birim Maliyeti = 9,92 TL/ad

15




= 1 200 TL


İşçilik = DBYM İşçilik Maliyetleri = 750 TL = 5,00 TL/ad DBYM İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 150 EBS

GÜG = DBYM GÜG Maliyetleri = 500 TL = 5,00 TL/ad DBYM GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 100 EBS Dönembaşı Eşdeğer Birim Maliyet = 16,00 TL/ad

(6d) Tamamlanan ve Dönem sonu Yarı Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması


Brm Mal

+ İşç. Brm Mal

+ GÜG Brm Mal ) X


Tamamlanan Mamul Maliyeti = ( 5,13 TL + 3,20 TL + 2,13 TL ) X 1 250ad = 13 075 TL

DSY

M M

aliy

eti

= ( Ortalama


X DSYM

Hammadde EBS

) + ( Ortalama


X DSYM

İşçilik EBS

) + ( Ortalama GÜG Birim Maliyeti

X DSYM

GÜG EBS

) =

= ( 5,13 TL X 250 EBS ) + ( 3,20 TL X 200 EBS ) + ( 2,13 TL x 200 EBS ) =

= ( 1 282,50 TL ) + ( 640 TL ) + ( 426 TL ) = 2 348,50 TL

(6d) Sağlama Yapılması

D.B.Y.M

Maliyetleri + Dönemin Üretim

Maliyetleri = Üretimi Tamamlanan

Mamul Maliyeti + D.S.Y.M.

Maliyetleri 2 450 TL + 13 000 TL = 13 075 TL + 2 348,50 TL

15 450 TL

=

15 450 TL ****

Sorudaki hesaplamalar virgülden sonra 2 hane olacak şekilde alındığından tam tutar çıkmamış ve tutar yuvarlanmıştır.

16


CEVAP(7)



D.B.Y.M + Üretimine Başlanan = Üretimi Tamamlanan + D.S.Y.M. 50 ton + 150 ton = 160 ton + 40 ton

200 ton = 200 ton



(+) DSYM (40 ton) Hammadde %100 İşçilik %50 GÜG %50

160 ton (+)

40 ton (40X%100)

160 ton (+)

20 ton (40X%50)

160 ton (+)

20 ton (40X%50)


DBYM (50 ton) Hammadde %100 İşçilik %80 GÜG %80

(-) (50 ton)

(50X%100)

(-) (40 ton) (50X%80)

(-) (40 ton) (50X%80)

Soruda her ne kadar ortalama maliyet yöntemine göre hesaplama istese de (c) şıkkında istenen dönemin eşdeğer birim maliyeti ve DBYM eşdeğer birim maliyeti verilerinin hesaplanabilmesi için bu veriler hesaplanmıştır. Dönemin Eşdeğer Birim Sayısı 150 EBS 140 EBS 140 EBS


Hammadde =


400 000 TL + 1 500 000 TL = 9500,00 TL/ton Ortalama Hammadde


İşçilik =


50 000 TL + 280 000 TL = 1833,33 TL/ton Ortalama İşçilik


GÜG =


100 000 TL + 560 000 TL = 3666,66 TL/ton Ortalama GÜG


Ortalama Eşdeğer Birim Maliyet = 15 000,00 TL/ton



= 1 500 000 TL

= 10 000 TL/ton Dönemin Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı

150 EBS

İşçilik = Dönemin İşçilik Maliyetleri = 280 000 TL = 2 000 TL/ton Dönemin İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 140 EBS

GÜG = Dönemin GÜG Maliyetleri = 560 000 TL = 4 000 TL/ton Dönemin GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 140 EBS Dönemin Eşdeğer Birim Maliyeti = 16 000 TL/ton

17




= 400 000 TL

= 8000 TL/ton DBYM Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı 50 EBS

İşçilik = DBYM İşçilik Maliyetleri = 50 000 TL = 1250 TL/ton DBYM İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 40 EBS

GÜG = DBYM GÜG Maliyetleri = 100 000 TL = 2500 TL/ton DBYM GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 40 EBS Dönembaşı Eşdeğer Birim Maliyet = 11 750 TL/ton

(7d) Tamamlanan ve Dönem sonu Yarı Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması


Brm Mal

+ İşç. Brm Mal

+ GÜG Brm Mal ) X


Tamamlanan Mamul Maliyeti = ( 9500 TL + 1833,33 TL + 3666,66 TL ) X 160 TON = 2 400 000 TL

DSY

M M

aliy

eti

= ( Ortalama


X DSYM

Hammadde EBS

) + ( Ortalama


X DSYM

İşçilik EBS


X DSYM

GÜG EBS

) =

= ( 9500 TL X 40 EBS ) + ( 1833,33 TL X 20 EBS ) + ( 3666,66 TL x 20 EBS ) =

= ( 380 000 TL ) + ( 36 666 ,60 TL ) + ( 73 333,20 TL ) = 490 000 TL

(7d) Sağlama Yapılması

D.B.Y.M

Maliyetleri + Dönemin Üretim

Maliyetleri = Üretimi Tamamlanan

Mamul Maliyeti + D.S.Y.M.

Maliyetleri 550 000 TL + 2 340 000 TL = 2 400 000 TL + 490 000 TL

2 890 000 TL

=

2 890 000 TL

18


CEVAP(8)



D.B.Y.M + Üretimine Başlanan = Üretimi Tamamlanan + D.S.Y.M. 4 000 ad + 1 000 ad = 3 000 ad + 2 000 ad

5 000 ad = 5 000 ad



(+) DSYM (2000 ad) Hammadde %100 İşçilik %50 GÜG %50

3000 ad (+)

2000 ad (2000X%100)

3000 ad (+)

1000 ad (2000X%50)

3000 ad (+)

1000 ad (2000X%50)


DBYM (4000 ad) Hammadde %100 İşçilik %50 GÜG %50

(-) (4000 ad)

(4000X%100)

(-) (2000 ad)

(4000X%50)

(-) (2000 ad)

(4000X%50)



Hammadde =


12 000 TL + 8 000 TL = 4,00 TL/ad Ortalama Hammadde


İşçilik =


6 000 TL + 8 000 TL = 3,50 TL/ad Ortalama İşçilik


GÜG =


4 000 TL + 6 000 TL = 2,50 TL/ad Ortalama GÜG


Ortalama Eşdeğer Birim Maliyet = 10,00 TL/ad



= 8 000 TL

= 8,00 TL/ad Dönemin Hammadde Eşdeğer Birim Sayısı

1000 EBS

İşçilik = Dönemin İşçilik Maliyetleri = 8 000 TL = 4,00 TL/ad Dönemin İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 2000 EBS

GÜG = Dönemin GÜG Maliyetleri = 6 000 TL = 3,00 TL/ad Dönemin GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 2000 EBS Dönemin Eşdeğer Birim Maliyeti = 15,00 TL/ad

19




= 12 000 TL


İşçilik = DBYM İşçilik Maliyetleri = 6 000 TL = 3,00 TL/ad DBYM İşçilik Eşdeğer Birim Sayısı 2000 EBS

GÜG = DBYM GÜG Maliyetleri = 4 000 TL = 2,00 TL/ad DBYM GÜG Eşdeğer Birim Sayısı 2000 EBS Dönembaşı Eşdeğer Birim Maliyet = 8,00 TL/ad

(8d) Ortalama Maliyet Yöntemine Göre Tamamlanan ve Dönem sonu Yarı Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması


Brm Mal

+ İşç. Brm Mal

+ GÜG Brm Mal ) X


Tamamlanan Mamul Maliyeti = ( 4,00 TL + 3,50 TL + 2,50 TL ) X 3000 adet = 30 000 TL

DSY

M M

aliy

eti

= ( Ortalama


X DSYM

Hammadde EBS

) + ( Ortalama


X DSYM

İşçilik EBS


X DSYM

GÜG EBS

) =

= ( 4,00 TL X 2000 EBS ) + ( 3,50 TL X 1000 EBS ) + ( 2,50 TL x 1000 EBS ) =

= ( 8 000 TL ) + ( 3500 TL ) + ( 2500 TL ) = 14 000 TL

20


(8e) FİFO Yöntemine Göre Tamamlanan Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması


Ham

mad

de

= ( Tamam.

Hammadde Miktarı

- DBYM Ham. EBS ) X

Dönemin Ham.

Brm Maliyet ( DBYM


Brm Maliyet

( 3000 ad - 4000 ad ) X 0,00 TL = 0 TL ( 3000 ad ) X 3,00 TL = 9 000 TL

İşçi

lik

= ( Tamam.

İşçilik Miktarı


Dönemin İşçilik

Brm Maliyet ( DBYM


Brm Maliyet

( 3000 ad - 2000 ad ) X 4,00 TL = 4 000 TL ( 1000 ad ) X 3,00 TL = 3 000 TL

GÜ

G

= ( Tamam.

GÜG Miktarı

- DBYM GÜG EBS ) X

Dönemin GÜG

Brm Maliyet ( DBYM


Brm Maliyet

( 3000 ad - 2000 ad ) X 3,00 TL = 3 000 TL ( 1000 ad ) X 2,00 TL = 2 000 TL

Tamamlanan Mamul Maliyeti = 7 000 TL = 14 000 TL

Tamamlanan Mamul Maliyeti = 21 000 TL

DSYM Maliyeti = (

Dönemin Hammadde

Birim Maliyeti X

DSYM Hammadde EBS

) + ( Dönemin


X DSYM

İşçilik EBS

) + ( Dönemin

GÜG Birim Maliyeti

X DSYM

GÜG EBS

) =

( 8,00TL X 2000 ad ) + ( 4,00 TL X 1000 ad ) + ( 3,00 TL X 1000 ad ) =

( 16 000 TL ) + ( 4 000 TL ) + ( 3 000 TL ) = 23 000 TL

safha malİyetİ sİstemİ · maliyet muhasebesi -02- safha maliyeti 3. tek aşamada tek bir...

Documents