ryba obiad?
TRANSCRIPT
Ekologiczny poradnik WWF
rybaobiad?
Jakana
Wyprodukowano na papierze ekologicznym Cyclus Print
SMACZNEGO! (zielone światło)
UWAGA! (żółte światło)
NIE KUPUJ! (czerwone światło)
* czarniak* flądra (stornia)* karp* łosoś hodowlany (norweski)* łosoś pacyficzny* mintaj* okoń
* homar norweski* krewetka z Morza Północnego* makrela* panga* plamiak* pstrąg potokowy
* dorsz
* halibut atlantycki* krewetki tropikalne* łosoś bałtycki nie pochodzący
z hodowli
* gładzica
* omułek jadalny, hodowlany* pstrąg tęczowy* sandacz pochodzący
z wód słodkich* szczupak* szprot* śledź
* sieja* sielawa* tuńczyki (oprócz tuńczyka
błękitnopłetwego)* turbot
* rekiny i płaszczki* sola* tuńczyk błękitnopłetwy* węgorz
Te gatunki nie są zagrożone przełowieniem.Możesz je kupować i jeść z czystym sumieniem:
Te gatunki nie są bezpośrednio zagrożone przełowieniem.Jeśli to jednak możliwe, ogranicz ich zakup i spożycie.Zalecenie to wynika z faktu, że wiedza o liczebności tych gatunkówjest niepełna (może ich być znacznie mniej niż się sądzi!)albo sposób ich połowu jest szkodliwy dla środowiska.
Tych gatunków nie kupuj. Łowi się ich znacznie więcej niż todopuszczalne (grozi im całkowite wyginięcie!) lub/oraz ichpołów powoduje poważne zagrożenie dla środowiska.
Sprawdź nasze przepisy kulinarne: wwf.pl/smacznego.pdf
Zapraszamy do lektury przewodnika, w którym przedstawiamynajczęściej podawane na polskich stołach gatunki ryb i skorupiaków.Oznaczyliśmy je tak, aby ułatwić konsumentowi odpowiedzialnywybór. Światło zielone oznacza , żółtea czerwone . Ostrzeżenia dotyczą przede wszystkimtych ryb, których przetrwanie w naturalnym środowisku jestzagrożone. Są to gatunki, które - jeśli nadal będą łowionena obecną skalę - wkrótce całkowicie znikną z mórz czy rzek,a w konsekwencji z naszych stołów. Żółte i czerwone światłodotyczy czasem również gatunków, które łowi się w sposóbwyjątkowo szkodliwy dla środowiska.
Wymarcie gatunku może mieć wielorakie, bardzo negatywne skutki.Jeżeli np. wyłowione zostaną wszystkie dorsze będzie oznaczało tonie tylko, że stracimy możliwość jedzenia tej smacznej ryby. Naruszyto równowagę ekologiczną w Bałtyku i ogromna liczba innychgatunków znajdzie się w niebezpieczeństwie. Gdy zabraknie rybw Morzu Bałtyckim ucierpi także polskie rybołówstwo.
Niestety, w efekcie prowadzonych w wielu miejscach na świecierabunkowych połowów, wiele gatunków ryb wymaga dzisiajwyjątkowej ochrony. Niektóre z nich (te oznaczone czerwonymświatłem w naszym poradniku) w ogóle nie powinny być łowione.Nie powinny również trafiać na nasze stoły - tak długo, aż zdążą sięponownie rozmnożyć w przyrodzie na tyle licznie, że przestanieim grozić wymarcie.
120 z 200 gatunków ryb najpopularniejszych w handluna świecie jest zagrożonych lub znajduje się na granicywyginięcia.
"Jedz śmiało!" "Ostrożnie""Nie kupuj!"
rybaobiad?
Jakana
Rola konsumenta - co możesz zrobić?
To Ty, jako konsument, decydujesz o tym, które ryby łowisię na świecie!
Informacje zawarte w tym poradniku znacznie ułatwiąCi świadomy wybór.
Ważne wskazówki:
Wybór, którego dokonujesz w sklepie czy restauracji, wpływarównież na skalę połowów. Np. jeśli wiele osób kupuje dorsza,rybacy - w poszukiwaniu zysku - będą łowić właśnie tę rybę.Tak długo, aż jej zabraknie. Jeśli zrezygnujemy z jej kupowania- rybacy ograniczą połowy, pozwalając jej ocaleć.
Korzystaj ze swojej władzy i wybieraj świadomie!Zamiast bezpowrotnie niszczyć zasoby mórz, rzek i jezior, możemyczerpać z nich w rozsądny sposób i zagwarantować sobie i naszymdzieciom możliwość korzystania z nich jeszcze przez długie lata.Twój świadomy wybór pomoże również polskiemu rybołówstwupozostać dochodową branżą.
* Nie kupuj ryb młodocianych, które nie miały jeszcze szansy wydaćna świat potomstwa. Jak je rozpoznać? Przejrzyj poradnik, przyopisach poszczególnych gatunków znajdziesz wskazówkę, jakapowinna być wielkość dorosłej ryby. Jeżeli sprzedawane okazy sąmniejsze, to znaczy, że masz do czynienia z osobnikiem zbytmłodym. Trafiają one do sklepów wbrew prawu.
* Zwracaj uwagę na to, skąd pochodzi ryba, którą chcesz kupić.Zasoby danego gatunku w jednym akwenie mogą być stabilne,podczas gdy w innym akwenie bardzo niskie.
* Kupuj produkty rybne z ekologicznym certyfikatem. W polskichsklepach znajdziesz już produkty rybne ze znakiem MSC.
* Proś o ryby z lokalnych połowów. To pomoże lokalnymspołecznościom, przyczyni się do promocji połowu na małą skalęi zmniejszy potrzeby transportu ryb. Co więcej, ryby z takiegoźródła będą świeższe!
* Pytaj śmiało w sklepie czy restauracji o wyżej wymienionezagadnienia i nie zrażaj się jeśli nie uzyskasz odpowiedzi.Poprzez zadawanie sprzedawcom pytań przyczynisz siędo wzbogacenia ich wiedzy i jednocześnie do ochronyzasobów morskich.
Kupuj produkty rybne ze znakiem MSCRada Certyfikacji Produktów Morza (The Marine Stewardship Council)jest niezależną organizacją, która nadaje ekologiczne oznakowaniaproduktom z ryb. Produkty te muszą spełniać określone standardy.Przede wszystkim muszą pochodzić z łowisk dobrze zarządzanych,z których ryby wyławia się z poszanowaniem dla przyrody(zrównoważone rybołówstwo). Ten sposób prowadzenia połowówgwarantuje zachowanie bogactwa fauny i flory w morzu.Na polskim rynku znajdują się już produkty z oznakowaniem MSC.Mamy nadzieję, że podobnie jak w wielu europejskich państwach,również w Polsce już wkrótce będzie więcej tak oznakowanychproduktów.
Aby w przyszłości również móc cieszyć się jedzeniem ryb,powinniśmy świadomie korzystać z bogactw jezior, rzeki mórz. W przeciwnym razie niektórych gatunków możew niedalekiej przyszłości po prostu zabraknąć.
Więcej informacji: www.msc.org.
MSCI0428
CZARNIAK Pollachius virens
CZY WIESZ,
:
:
Jest to ryba z rodziny dorszowatych, ale w odróżnieniu od dorsza żyjegłównie w ławicach, które najczęściej trzymają się górnych warstwwody. Czarniak jest bardzo smaczny.
Najwi zasoby znajdują się w MorzuPółnocnym, Morzu Barentsa i wokół Islandii.
Czarniak nie jest dziś uważany za rybę przełowioną.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ększe
ZALECENIA
Kupuj bez obaw czarniaki, które zostały schwytane w Morzu Północnymi wzdłuż wybrzeży Norwegii.
40 cm (unikaj filetów, które są krótsze niż 30 cm).
Zielone światło
Minimalny wymiar:
DORSZ Gadus morhua
CZY WIESZ,
:
:
Dorsze żyją w zimnych wodach, często na głębokości 500-600 metrów.Duże populacje oceaniczne przemierzają setki kilometrów w poszuki-waniu jedzenia i miejsc do tarła. Populacje yj ce wzd wybrze
Kiedy dorsze dojrzewają płciowo mają od 40 do 50cm długości.
W całym Bałtyku i w Morzu P orazw części północnego Atlantyku od Morza Barentsa, aż po zachodniewybrzeże Francji.
W Bałtyku poważnie zagrożony! Całkowite wyginięcie groziwschodniej części stada dorsza, niestety tej właśnie, na której połowyprowadzą polscy rybacy. Przyczyną wymierania ryb są nielegalnepołowy i brak przestrzegania zasad ochrony tego gatunku.Stosunkowo bezpieczne są jedynie arktyczne populacje dorszaw Morzu Barentsa.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ż ą łuż ży sąmniej wędrowne.
ółnocnym
ZALECENIA
Czerwone światło
Minimalny wymiar:
Najlepiej zrezygnuj z kupowania dorsza, ponieważ prawie wszystkiepopulacje są przełowione. Unikaj szczególnie dorszy z Bałtyku i MorzaPółnocnego!
Jeśli już musisz kupić dorsza, wybieraj wyłącznie ryby, które mają conajmniej 45-50 cm. W żadnym przypadku nie kupuj dorsza mniejszegoniż 38 cm. Nie kupuj filetów z dorsza krótszych niż 30 cm, ponieważmniejsze okazy nie miały jeszcze szans, aby wydać na świat potomstwo.
FLĄDRA (Stornia)Platichthys flesus
CZY WIESZ,
:
:
Flądra, zwana również stornią, jest najczęściej spotykana w wodachsłonawych, a tak . Zamieszkuje wszelkiego rodzajumiękkie dna, zarówno muliste, jak i piaszczyste. Flądra jest aktywnanocą, a w dzień leży zakopana w dnie. Żywi się małymi skorupiakami,wieloszczetami i mięczakami. Zim
Występuje wzdłuż wybrzeży całej Europy aż doMorza Barentsa i Morza Białego. Spotykana jest w całym Bałtyku,szczególnie często w okolicach ujść rzek.
Flądra w Morzu Ba nie jest zagrożona.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
że w ujściach rzek
ą prawie całkowicie przestaje sięodżywiać i migruje do głębszych, bardziej słonych wód.
łtyckim
ZALECENIA
Kupuj duże flądry bez obaw. Mięso tej ryby jest doskonałe!
Kupuj tylko flądry większe niż 20 cm.
Zielone światło
Minimalny wymiar:
GŁADZICAPleuronectes platessa
CZY WIESZ,
:
:
Gładzica jest charakterystyczną rybą przybrzeżną, która preferujeprzede wszystkim otwarte piaszczyste i gliniaste dno od brzegu ażdo około 200 m głębokości. Żywi się różnymi zwierzętami, takimijak małże, wieloszczety i różne skorupiaki. Jest aktywna ranooraz w nocy, wiGładzica może dożyć 50 lat, ale większość okazów zostajewyłowionych na długo przed osiągnięciem takiego wieku.
Gładzica występuje wzdłuż całego zachodniegowybrzeża Europy, także w części Morza Śródziemnego, u wybrzeżyIslandii, a także w Bałtyku. Najważniejsze miejsce rozmnażania sięgładzic znajdują się u wybrzeży Belgii i Holandii.
Według szacunków obecnie gładzica jest przełowiona wszędziez wyjątkiem Morza Irlandzkiego, gdzie z jednego stada jest pozyskiwanaw sposób zrównoważony.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ększość dnia spędza natomiast zakopana w dnie.
ZALECENIA
Najlepiej unikaj kupowania gładzic, ponieważ większość populacjijest przełowionych. Je
Unikaj filetów mniejszych niż 20 cm.
Czerwone światło
śli jednak koniecznie chcesz ją kupić, wybierajryby mierzące co najmniej 30 cm.
HALIBUT ATLANTYCKIHippoglossus hippoglossus
ZALECENIA
Czerwone światłoNie kupuj halibuta atlantyckiego, ponieważ jest silnie przełowiony.Szczególnie unikaj ryb z wód północnych!W sklepach często sprzedaje się rybę zwaną halibutem mniejszymlub niebieskim, której łacińska nazwa to .Halibut mniejszy (niebieski) osiąga najwyżej 120 cm długości i 45 kgwagi. Ten gatunek halibuta także jest zagrożony z powodu przełowieniai nie należy go kupować.
Reinhardtius hippoglossoides
CZY WIESZ,
:
:
Halibut atlantycki jest żarłoczną rybą drapieżną, która poluje na dorsze,plamiaki i inne ryby denne, ale również w wyższych warstwach wody.Halibut atlantycki może osiągnąć wielkość 3-4 m i ważyć ponad 300 kg.
Wybrzeże Norwegii, Szkocja, Grenlandia, NowaFunlandia, Irlandia i Morze Barentsa.
Powolny wzrost i późne dojrzewanie płciowe sprawiają,że halibut jest bardzo wrażliwy na przełowienie. Prawie wszędziepopulacje są zagrożone.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
HOMAR NORWESKINephrops norvegicus
CZY WIESZ,
:
:
Homar norweski w ciągu dnia przebywa głównie w tunelach i dziurach,które wykopuje w miękkim dnie na głębokości 30-250 metrów. Nocąwychodzi w poszukiwaniu pożywienia. Swoje ofiary odnajdujeza pomocą węchu, którego receptory umieszczone są na końcuczułków. Samice składają jaja co drugi rok. Dojrzałość płciową homarnorweski osiąga dopiero w wieku 3-5 lat, mierząc zaledwie 10 cm.Dorosły samiec może mieć 24 cm długości od kolca czołowegopo koniec ogona. Samice są nieco mniejsze.
Wzdłuż całej europejskiej części wybrzeża Atlantykuod Norwegii po Portugalię.
Homary norweskie występujące w Europie Północnej nie są dziśuznawane za przełowione, w przeciwie
w południowo-wschodnim Atlantyku, wzdłuż wybrzeżyHiszpanii i Porugalii.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STANństwie do bardzo zmniejszo-
nych zasobów
ZALECENIA
Liczba homarów norweskich zmniejszyła się nieco w ostatnich latachi gatunek ten może być na granicy przełowienia w niektórych regionach.
Żółte światło
KARP Cyprinus carpio
CZY WIESZ,
:
Karp jest jedną z najważniejszych ryb hodowlanych w Polsce. Wedugszacunk a świecie odławia się ok. 200 tys. ton karpia rocznie.Przez wędkarzy karp jest uważany za rybę waleczną i przebiegłą.Karp, występujący w polskich jeziorach i rzekach, jest albo uciekinieremze stawów sztucznych, albo został tam wprowadzony przez zarybianie.W Polsce karp nie rozradza się w
- jest to gatunek od wielu setek lathodowany w gospodarstwach rybackich.
Wody słodkie.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
ów n
środowisku naturalnym ze względuna zbyt niską temperaturę wody
ZALECENIA
Kupuj karpia bez obaw. W polskich sklepach znajdziesz tylko karpiehodowlane.
Zielone światło
KREWETKA PÓŁNOCNAPandalus borealis
CZY WIESZ,
:
:
Krewetka północna żyje na dnach utworzonych z miękkich osadów,na głębokości 50-500 metrów. Krewetki rozmnażają się jesienią,a samice przechowują zapłodnioną ikrę przez całą zimę. Dorosłakrewetka północna może mieć 16-17 cm długości.
Morze Północne, Morze Barentsa, Islandia,Grenlandia, Nowa Funlandia oraz północny Ocean Spokojny.
Populacje krewetki p są uważane za stabilne.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN ółnocnej
ZALECENIA
Krewetka północna nie jest przełowiona. Połowy krewetek wiążą sięjednak z dużą liczbą przypadkowo złapanych ryb i innych morskichorganizmów i mogą powodować uszkodzenia dna morskiego.Najlepiej kupuj norweskie i grenlandzkie krewetki północne, ponieważtamtejsze prawo wymaga stosowania metod minimalizujących połowyuboczne.
Żółte światło
KREWETKI TROPIKALNE(m.in. TYGRYSIA, KRÓLEWSKA, JUMBO)Należące do rodziny m.in.Penaeidae, Penaeus monodon
ZALECENIA
Czerwone światłoNie kupuj krewetek tropikalnych należących do rodziny .Zamiast nich pytaj o "amaebi" (japońska nazwa słodkich krewetek)- są to duże krewetki, które można spożywać zamiast krewetektropikalnych.
Penaeidae
CZY WIESZ,Jest wiele gatunków krewetek tropikalnych, które spotyka sięna naszym rynku. Niektóre z nich są od
, inne pochodzą z hodowli, ale jedna i druga metoda ichpozyskiwania wiąże się z problemami środowiskowymi. Dzikie krewetkipoławiane są często metodą trałowania, które uszkadza dno, koralei inne organizmy denne. Wysokie są też połowy uboczne żółwi i innychzwierząt. Hodowle krewetek uważane są przez wielu za jednoz największych zagrożeń dla lasów namorzynowych i innych wrażliwychśrodowisk przybrzeżnych. Lasy namorzynowe (ostoja wielu zr
są wycinane w celu uzyskania miejsca na hodowlekrewetek.
ŻE...
ławiane ze środowiskanaturalnego
óżnico-wanych form życia)
ŁOSOŚ ATLANTYCKISalmo salar
CZY WIESZ,
:
:
Łosoś może mieć do 150 cm i ważyć do 45 kg, ale sztuki ważące ponad20 kg są rzadkie. Przed wojną łosoś w Polsce występował od Bałtykudo Dunajca i od Niemna po Drawę. Po wojnie było go coraz mniej i dziśdoszło do tego, że praktycznie wyginął, przede wszystkim w efekciebudowy zapór na rzekach i zanieczyszczenia wód. Śmierć gatunkuto prawdziwy dramat dla przyrody, który niesie ze sobą negatywnekonsekwencje dla pozostałych organizmów żyjących w danym środo-wisku. Dlatego WWF podjął działania zmierzające do ponownegowprowadzenia łososia do polskich wód, przede wszystkim do Wisły.
Północny Atlantyk, Bałtyk, niektóre rzeki w północnejEuropie i Ameryce Północnej.
Większość dzikich populacji łososia w Bałtyku jest w złej kondycji.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ZALECENIA
Czerwone światło
Zielone światło
Nie kupuj łososi z naturalnie rozmnażających się populacji bałtyckich,ponieważ są one poważnie zagrożone.
W polskich sklepach dostępny jest już łosoś pacyficzny, poławianyu wybrzeży Alaski, posiadający certyfikat MSC - można go spożywaćbez obaw.
Najczęściej spotykany w polskich sklepach. Kupuj go bez obaw.
(Oncorhynchus gorbuscha)
Łosoś bałtycki
Łosoś pacyficzny
Łosoś hodowlany (norweski)
MAKRELAScomber scombrus
CZY WIESZ,
:
:
Makrele sakrela żyje w otwartych wodach,
gdzie pływa blisko powierzchni w poszukiwaniu drobnych zwierzątplanktonowych i małych ryb, jak np. śledzie. Makrele dojrzewająpłciowo w wieku 3-4 lat i osiągają wtedy długość około 30 cm.Żyją do 20 lat.
Od Morza Północnego aż do Morza Śródziemnego,Morze Czarne, po okolice Islandii i NowejFunlandii.
Makrela w Morzu Północnym jest obecnie przełowiona.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ą rybami wędrownymi, w Morzu Bałtyckim pojawiają siępo tarle i odpływają przed zimą. M
łudniowo-zachodni Bałtyk,
ZALECENIA
Nie kupuj makreli pochodzcej z Morza Północnego.Żółte światło
MINTAJTheragra chalcogramma
CZY WIESZ,
:
:
Mintaj jest jedną z najważniejszych ryb dla światowego rybołówstwa.Należy do rodziny dorszowatych i podobnie jak dorsz posiada trzypłetwy grzbietowe i wąsy. Zamieszkuje płytkie wody oraz głębinydo 200 m. W ciągu dnia przemieszcza się pomiędzy dnem morzaa powierzchnią wody. Jest to ryba stosunkowo szybko rosnąca,która dożywa nawet 17 lat, żywi się głównie krylem, skorupiakamii innymi rybami. Samice często są chwytane podczas okresugodowego dla ikry, a mięso mintaja wykorzystywane jest do produkcjipaluszków rybnych, filetów, a także jako surimi - imitacja mięsa z kraba.
Mintaj jest północno-pacyficznym ekologicznymodpowiednikiem atlantyckiego dorsza. Żyje w zimnych wodach wzdłużzachodniego wybrzeża Ameryki i wschodniego wybrzeża Azji.
Zasoby stosunkowo stabilne.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ZALECENIA
Kupuj mintaja bez obaw. Wybieraj jednak przede wszystkim mintajepochodzące z Zatoki Alaski, Morza Beringa i Wysp Aleuckich,które posiadają certyfikat MSC.
Zielone światło
OKOŃ EUROPEJSKIPerca fluviatilis
CZY WIESZ,
:
:
Okoń jest smaczną rybą, której mi docenia się już od tysięcy lat.W przeszłości wykorzystywano również ości i łuski okoni do wyrabianiakleju i ozdób. Mówi się, że okoń "bierze na wszystko", dlatego teżod dawna jest popularną rybą wśród wędkarzy. Niedoświadczeniwędkarze mogą go pomylić z sandaczem, jednak ten drugi wyróżniasię smuklejszą budową, większymi gabarytami i inną paszczą.Odławiany jest z uwagi na smaczne mięso.
Okoń żyje w rzekach i jeziorach w całym kraju.
Populacje są w dobrym stanie.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ęso
ZALECENIA
Kupuj okonie bez obaw.
Unikaj kupowania ryb mniejszych niż 15 cm.
Zielone światło
Minimalny wymiar:
OMUŁEK JADALNYMytilus edulis
CZY WIESZ,
:
Omułki żyją na kamieniach, skalistym dnie i innych stałych podłożachdo głębokości około 10 metrów, najchętniej w miejscach gdzie wodajest w ruchu. Hoduje się je na rozmaite sposoby, między innymina palach lub linach. Nie trzeba ich karmić, ponieważ żywią sięplanktonem, który filtrują z wody. Dlatego też hodowle omułkówoczyszczają wodę z nadmiernych ilości składników pokarmowych.
Wzdłuż wybrzeży Atlantyku.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
ZALECENIA
Kupuj bez obaw zwłaszcza świeże omułki hodowane na linach.Są one hodowane zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Zielone światło
PANGAPangasius hypophthalmus
CZY WIESZ,
:
:
Panga to nazwa używana dla wielu gatunków ryb pochodzącychz delty Mekongu. W Polsce doś często spotykany pod tą nazwą jestmorski gatunek . Natomiast w handlu najczęściejspotyka się sprowadzanego z wietnamskich hodowli suma rekiniego( ) sprzedawanego jako panga.
Panga w stanie naturalnym występuje w delcieMekongu w południowo-wschodniej Azji. W wielu rejonach Azji jest teżhodowana.
Szacuje się, że zasoby pangi w środowisku naturalnym są niskie.Wiąże się to z dużym zanieczyszczeniem rzeki Mekong.
Megalaspis cordyla
Pangasius hypophthalmus
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ć
ZALECENIA
Nie kupuj pangi pochodzącej z hodowli w Wietnamie, gdyż te hodowlenie są prowadzone w sposób zrównoważony.
Żółte światło
PLAMIAKMelanogrammus aeglefinus
ZALECENIA
Żółte światłoUnikaj kupowania plamiaka, gdyż gatunek ten jeszcze niedawno byłsilnie przełowiony. Jeśli koniecznie chcesz kupić plamiaka wybieraj rybymierzące co najmniej 35 cm.
CZY WIESZ,
:
:
Plamiak może osiągnąć metr długości i ważyć 14 kg. Żywi sięzwierzętami z dna takimi jak wężowidła, omułki, wieloszczety. Dorosłeplamiaki żywią się również innymi rybami. Plamiak wyst
Najwięcej plamiaków żyje w Morzu Północnym,Morzu Barentsa i wokół Islandii.
Zasoby plamiaka s
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ępujena głębokości 1-200 m. Dojrzałość płciową osiąga w wieku 3-4 lat,mierzy wówczas ok. 30-40 cm.
ą niskie. Niegdyś gatunek ten był silnieprzełowiony, obecnie ma miejsce odbudowa jego zasobów.
PSTRĄG TĘCZOWYOncorhynchus mykiss
CZY WIESZ,
:
Pstrąg tęczowy pochodzi z wód Pacyfiku Ameryki Północnej i z AzjiPółnocno-Wschodniej, ale został sprowadzony do Europy już w latachosiemdziesiątych XIX wieku. Należy do ryb łososiowatych i zwany jestniekiedy łososiem tęczowym. Dzisiejszy pstrąg tęczowy jest u naswyłącznie rybą hodowlaną. Hodowany jest najczęściej w stawach.
W Polsce wyłącznie ryba hodowlana, nie rozmnaża się bowiemw naszych wodach.
ŻE...
STAN
ZALECENIA
Kupuj pstrągi tęczowe bez obaw - pochodzą one z hodowli.Zielone światło
PSTRĄG POTOKOWYSalmo trutta morfa fario
CZY WIESZ,
:
W Polsce wyst puje na południu i północy kraju, w górskich rzekachi potokach Beskidów, Tatr, Sudetów, Dolnego Śląska, na PomorzuZachodnim i Warmii i Mazurach. Poza Polską w naturalny sposóbwystępuje w całej niemal Europie oraz północnej Afryce i nieliczniew Azji. Żyje w zimnych, dobrze natlenionych i dzikich (nieuregulowa-nych) rzekach - głównie górskich. W Polsce osiąga maksymalnieok. 80 cm i 5 kg.
W Polsce zagrożony z powodu systematycznego niszczeniajego siedlisk poprzez postępującą zabudowę hydrotechniczną rzekgórskich. W celu odbudowy zasobów pstrprowadzone jest sztuczne zarybianie.
ŻE...
STAN
ę
ąga potokowego
ZALECENIA
Unikaj kupowania pstrąga potokowego. Wybieraj jedynie rybypochodzące z hodowli
25 cm dla ryb pochodzących z Wisły i jej dopływów oraz z Odry i jejdopływów, 30 cm dla ryb pochodzących z pozostałych wód.
Żółte światło
Minimalny wymiar:
REKINY I PŁASZCZKISpodouste (Elasmobranchii)
ZALECENIA
Czerwone światłoNie kupuj rekinów i płaszczek, ponieważ większość gatunków jestprzełowiona. Wiele z nich już dziś zagrożonych jest wyginięciem i możecałkowicie zniknąć z mórz i oceanów.
CZY WIESZ,
:
:
Zarówno rekiny, jak i płaszczki rozmnażają się bardzo powoli i co rokumają tylko kilka młodych. Oznacza to, że nawet ograniczony połówmoże mieć negatywne skutki dla ich populacji. Wiele gatunkóww efekcie przełowienia jest dzisiaj zagrożonych wyginięciem.
Płaszczki i rekiny występują we wszystkich oceanachświata. Niektóre żyją w wodach słodkich.
Wiemy zdecydowanie zbyt mało o większości rekinówi płaszczek. Statystyki połowów dla niektżarłacza śledziowego wskazują jednak, że w ciągu ostatnich lat ichliczba dramatycznie zmalała.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STANórych gatunków, w tym dla
SANDACZ Sander lucioperca
CZY WIESZ,
:
:
Sandacz jest dzisiaj jedną z najważniejszych ryb słodkowodnych dlazawodowego rybołówstwa. Jest też ceniony przez konsumentów.Sandacz to drapieżnik o bardzo dobrym wzroku, dostosowanym dosłabej widoczności. Ryby te mogą osiągnąć bardzo duże wymiary,ponad metr długości i 15 kilogramów wagi, cho takie sztuki są rzadkie.Sandacz ważący 4-5 kilo uznawany jest za dobrą zdobycz. Mięsosandacza uchodzi za przysmak.
Sandacz występuje w słodkich wodach śródlądo-wych oraz w słonawych zalewach wybrzeży Morza Bałtyckiego,Czarnego, Kaspijskiego i Azowskiego. Zachodnią granicę jego wystę-powania stanowi rzeka Łaba. U nas ryba ta zasiedla środkowe i dolnebrzegi rzek, słonawe zatoki i zalewy przymorskie oraz jeziora położonena północy kraju. Sandacze są także hodowane w stawach sztucznych.
Populacje są w dobrym stanie.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ć
ZALECENIA
Kupuj bez obaw sandacza pochodzącego z wód słodkich.
Nie kupuj ryb mniejszych niż 45 cm
Zielone światło
Minimalny wymiar:
SIEJA Coregonus lavaretus
CZY WIESZ,
:
:
Sieja należy do ryb łososiowatych. Jest rybą ławicową, która preferujezimne wody i żywi się głównie różnymi skorupiakami. W Europiewystępuje wiele podgatunków i form siei. Tak zwana sieja rzeczna,którą spotykamy wzdłuż wybrzeża Bałtyku, w okresie tarła wędrujepodobnie jak inne łososiowate w górę rzek.
Forma wędrowna (np. w Bałtyku), wchodzi na tarłodo zalewów i dolnego biegu rzek. Pora tarła, zależnie od typu wód,bardzo różna, najczęściej jednak jest to okres od września do grudnia.Również populacje zamieszkujące jeziora podejmować mogą wędrówkitarłowe do wpadających do nich rzek.
Populacje siei wzdłuż wybrzeża Bałtyku uległy ostatniozmniejszeniu. Występują jednak lokalne odmiany, których populacje siępowiększają.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ZALECENIA
Wybieraj sieje pochodzące z jezior i rzek lub z rybołówstwaprzybrzeżnego prowadzonego na małą skalę.
Nie kupuj ryb mniejszych niż 35 cm.
Żółte światło
Minimalny wymiar:
SIELAWA Coregonus albula
CZY WIESZ,
:
:
Sielawa należy, podobnie jak sieja, do ryb łososiowatych. Sielawa jestrybą, która żyje w ławicach zamieszkujących duże jeziora oraz MorzeBałtyckie. Populacje żyjące w północnym Bałtyku wpływają do rzekw celu rozmnażania. Białe mięso sielawy jest smaczne i wysoko cenione.Poławiana gospodarczo, w handlu może być świeża, wędzonai konserwowana.
Sielawa zamieszkuje najczęściej jeziora znajdującesię w zlewisku Morza Bałtyckiego, a tak ,W Polsce często występuje w czystych i dobrze natlenionych chłodnychjeziorach.
Choć zarządzanie połowami sielawy jest obecnie o wiele lepszeniż wcześniej, populacje sielawy są w dalszym ciągu bardzo słabewe wszystkich wodach słodkich. Jedynie w Zatoce Botnickiej (MorzeBałtyckie) populacje obecnie się odradzają.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
że m. in. w Anglii i Szkocji
ZALECENIA
Pytaj o sielawę i ikrę z Morza Bałtyckiego.
Nie kupuj ryb mniejszych niż 18 cm.
Żółte światło
Minimalny wymiar:
SOLA Solea solea
ZALECENIA
Czerwone światłoTego gatunku radzimy nie kupować. W większości obszarów w Europieodławia się soli zbyt dużo, a metody jej połowu szkodzą środowisku.
CZY WIESZ,
:
:
Sola jest popularną rybą o bardzo dużym znaczeniu ekonomicznymw całej Europie. Używa węchu oraz wąsów do wyczucia ofiary nawetz dużej odległości. Sola może mierzyć nawet 70 cm, ważyć 4 kg i żyćponad 20 lat. W ciągu dnia leży zakopana w piaszczystym dnie,a w nocy poluje. Bardzo rzadko zdarza się złowić solę starszą niż 10 lat.
Sola występuje w Europie wzdłuż wybrzeża Atlantyku,w Morzu Śródziemnym i wzdłuż zachodnich wybrzeży Afryki.
Sola jest rybą przełowioną, w prawie ca
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN łej Europie, ponadtometody jej pozyskiwania nie są zrównoważone.
SZCZUPAK POSPOLITYEsox lucius
CZY WIESZ,
:
:
Szczupak jest rybą drapieżną i jego pożywienie stanowią właściwiewyłącznie inne ryby, często inne szczupaki. Jego ofiary osiągają nawetdwie trzecie jego własnej wagi. Szczupak może osiągnąć wielkośćponad 1,5 metra i ważyć ponad 25 kilo! Mięso szczupaka jest wysokocenione, szczególnie w Europie środkowej i południowej, trudne jednakdo porcjowania w taki sposób, by uniknąć pozostawienia w mięsie ości.
W jeziorach, rzekach i w słonawej wodzie. Chętnieprzebywa w zaroślach trzcinowych i w płytkiej wodzie przy plażach.
Stan populacji jest relatywnie stabilny. Populacja w wodachsłodkich jest w dobrym stanie.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ZALECENIA
Kupuj bez obaw szczupaki z jezior lub pochodzące z rybołówstwaprzybrzeżnego.To zalecenie może jednak z czasem ulec zmianie, ponieważw ostatnich latach liczebność szczupaka w polskich wodach wyraźniesię zmniejsza ze względu na nieracjonalną gospodarkę rybackąi kłusownictwo.
Uważaj na ryby młodociane, zadbaj o to, aby rynkowy popyt skłaniałrybaków do łowienia okazów wymiarowych, które zdołały już wydaćna świat potomstwo. Dlatego wybieraj ryby większe niż 45 cm.
Zielone światło
Minimalny wymiar:
SZPROT Sprattus sprattus
CZY WIESZ,
:
:
Szprot jest podobny do śledzia, ale osiąga mniejsze wymiary.Podobnie jak w przypadku śledzi, wymiary poszczególnychpodgatunków mogą się bardzo od siebie różnić. Szprot bałtyckima mniejszą zawartość tłuszczu i inny smak niż szprot pochodzącyz oceanu. Ryby z Bałtyku odławiane są na cele produkcji konserw,takich jak „sardynki” lub „byczki” oraz na mączkę rybną i olej rybny.
Szprot wyst w Bałtyku, Morzu P
Szprot w Bałtyku nie jest obecnie zagrożony.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ępuje ółnocnymi Morzu Śródziemnym
ZALECENIA
Kupuj szproty bez obaw.Zielone światło
ŚLEDŹ Clupea harengus
CZY WIESZ,
:
:
Występuje bardzo wiele osobnych populacji śledzi, które różnią sięmiędzy sobą osiąganymi wymiarami i obszarem występowania.
Śledź w wewnętrznych częściach Bałtykuto sałaka ( ) czyli śledź bałtycki (odmianaśledzia oceanicznego). Sałaka jest zdecydowanie mniejsza, mniejtłusta i dojrzewa wcześniej od śledzia oceanicznego.
Śledź zamieszkuje wody oceaniczne i sjest rybą często spotykaną w Bałtyku.
Większość populacji śledzia w Morzu Bałtyckim jestw zadowalającym stanie.
Clupea harengus membras
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
Śledźskupia się w ławice dochodzące niekiedy do znacznych rozmiarów.W ciągu dnia występuje przy dnie, a nocą przebywa w pośrednichi górnych warstwach wody.
łonawe,
ZALECENIA
Kupuj śledzia bez obaw!Zielone światło
TUŃCZYKI Thunnini
CZY WIESZ,
:
Wszystkie gatunki tuńczyków są wykorzystywane, niektóre są przeło-wione. W wielu przypadkach zdarzają się połowy uboczne, którychofiarą padają głównie delfiny, ale również inne gatunki ryb i żółwiemorskie. Tuńczyki często pływają w pobliżu delfinów, dlatego wielez tych ssaków ginie przypadkowo przy połowach tuńczyków. Na wielukonserwach z tuńczyka znajduje się napis: "Dolphin Safe". Wprowadzaon jednak w błąd, ponieważ nie daje gwarancji, że żadne delfinynie zginęły w związku z połowem. Najlepiej prowadzone są połowywe wschodniej, tropikalnej części Oceanu Spokojnego. Tam na kutrachrybackich pływają kontrolerzy. Wybieraj ryby pochodzące stamtąd,najlepiej z oznaczeniem "AIDCP Dolphin Safe Tuna".
Zasiedlają głównie tropikalne akweny Atlantyku,Pacyfiku i mórz przyległych (np. Morza Śródziemnego), ale bywają teżspotykane w Morzu Północnym i Morzu Barentsa.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
ZALECENIA
Czerwone światło
Żółte światło
Nie kupuj tuńczyka błękitnopłetwego ( ) gdyż jest onprzełowiony i zagraża mu wyginięcie.
Jeśli już zdecydujesz się na zakup wybieraj wszystkie gatunki pozatuńczykiem błękitnopłetwym. W handlu najczęściej można spotkaćnastępujące gatunki: tuńczyk żółtopłetwy ( ),tuńczyk bonito (nazwa handl. Skipjack, łac. ).
Thunnus thynnus
Thunnus AlbacaresKatsuwonus Pelamisi
Tuńczyk błękitnopłetwy
Inne gatunki tuńczyka
TURBOT Psetta maximus
CZY WIESZ,
:
:
Turbot jest rybą, która żyje na kamienistym i piaszczystym dnie mórz,na głębokości 20-70 m. Dorosły turbot może mieć metr długościi ważyć 25 kg. Turbot nigdzie nie występuje w dużych ilościach, alejest drogą rybą jadalną i dlatego stanowi cenny połów uboczny przyokazji łowienia innych ryb.
Turbot wyst
Populacja turbotów w Bałtyku i Morzu Północnym gwałtowniesię zmniejszyła.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
ępuje w wodach europejskich,od północno-wschodniego Atlantyku, aż pod koło podbiegunowe.Zamieszkuje on m. in. Morze Bałtyckie i Morze Północne.
ZALECENIA
Unikaj kupowania turbotów z Morza Bałtyckiego i Morza Północnego.
Nie kupuj ryb mniejszych niż 30 cm.
Żółte światło
Minimalny wymiar:
WĘGORZ Anguilla anguilla
ZALECENIA
Czerwone światłoUnikaj kupna węgorzy, ponieważ gatunek ten jest na granicycałkowitego wymarcia.
CZY WIESZ,
:
:
Węgorz ma fascynujący cykl życiowy, o którym do dziś mamyograniczoną wiedzę. Żyje bardzo długo - najstarszy węgorz, któregonapotkano miał 84 lata. Wszystkie węgorze odbywają tarło w morzuSaragossy. Młode wracają z pomocą Golfsztromu do Europy.Docierają do jej wybrzeży w wieku około 3 lat. Samice wpływają wtedydo wód słodkich, podczas gdy samce często pozostają w wodachprzybrzeżnych. Po 6-12 latach samce rozpoczynają wędrówkęna miejsca tarła w Morzu Saragossy, podczas gdy samice czekająjeszcze wiele lat aż dojrzeją płciowo i będą mogły wyruszyć. Dlategoteż samice osiągają największe wymiary (do 70 cm), podczas gdysamce dorastają jedynie do 40 cm.
Węgorze występują w Północnym Atlantyku, Bałtykui Morzu Śródziemnym, skąd wyruszają w górę rzek, żeby dorosnąć.
Populacje węgorza już są bardzo zagrożone, a liczba młodychwęgorzy docierających do wybrzeży Europy gwałtownie spadła.Naukowcy podejrzewają, że populacja jest bliska załamaniu.W czerwcu 2007 roku zadecydowano o włączeniu węgorzaeuropejskiego do II Załącznika Konwencji o MiędzynarodowymHandlu Zagrożonymi Gatunkami Roślin i Zwierząt (CITES). Oznaczato, że w niedługim czasie handel tymi rybami będzie ograniczonyi możliwy jedynie w przypadku posiadania odpowiednich zezwoleń.
ŻE...
WYSTĘPOWANIE
STAN
Dziękujemy WWF Szwecja, dzięki któremu powstała niniejsza publikacja!Dziękujemy WWF Szwecja oraz magazynowi "Wędkarski Świat"za zgodę na nieodpłatne wykorzystanie zdjęć w niniejszej publikacji.
Sfinansowano ze środków projektu "Zrównoważone rybołówstwo".
Redakcja: Ewa Milewska, Magdalena Dul-Komosińska, Anna Piekut,Karolina Tymorek, WWF Polska
Wydawca:WWF Polska, Światowy Fundusz Na Rzecz Przyrodyul. Wiśniowa 38, 02-520 Warszawa
Opracowanie graficzne i skład: Bożena Pudło
Publikacja jest dostępna na stronie internetowej:www.wwf.pl/poradnik_ryby.pdf
ISBN: 978-83-60757-06-2
Zdjęcia:© Annelie Svanström: czarniak, dorsz, okoń europejski, plamiak,
sandacz, sieja, sielawa, szczupak pospolity© Peter Harms-Ringdahl: flądra, halibut atlantycki, krewetka północna,
krewetki tropikalne, łosoś, pstrąg tęczowy, rekiny i płaszczki© Germund Sellgren: gładzica, homar norweski, makrela, omułek
jadalny© Håkan Flank: tuńczyki© Dan Lamont. Courtesy of Genuine Alaska Pollock Producers: mintaj© Jean-Francois Helias, Fishing Adventures Thailand: panga© Christopher Wiken: sola© Archiwum magazynu “Wędkarski Świat”: pstrąg potokowy, karp© Stockxpert international: okładka
rybaobiad?
Jakana
O WWF
Przez 46 lat swojego istnienia WWF wyrósł na największąmiędzynarodową organizację zajmującą się ochroną przyrody.Naszą misją jest powstrzymanie degradacji środowiska naturalnegoi stworzenie przyszłości, w której ludzie będą żyli w harmonii z przyrodą.
W Polsce WWF realizuje łącznie dziewięć projektów dotyczącychochrony rzek i lasów, promowania zrównoważonego rozwojui rybołówstwa oraz przeciwdziałania zmianom klimatu. Chronimy dużedrapieżniki w naszym kraju. Zabiegamy o jak najkorzystniejszewdrożenie europejskiego programu ochrony przyrody Natura 2000.Staramy się ograniczyć nielegalny handel ginącymi gatunkami roślini zwierząt.
Nasze działania są możliwe dzięki wsparciu osób indywidualnych.Możesz nam pomóc wpłacając darowiznę na konto:24 1030 1999 7111 0000 0700 0001
Więcej informacji: www.wwf.pl
Chronimy przyrodę z ludźmi i dla ludzi.
Te g
atun
ki n
ie s
ą za
groż
one
prze
łow
ieni
em. M
ożes
z je
kup
ować
i jeś
ć z
czys
tym
sum
ieni
em
Te g
atun
ki n
ie s
ą be
zpoś
redn
ioza
groż
one
prze
łow
ieni
em. J
eśli
toje
dnak
moż
liwe,
ogr
anic
z ic
h za
kup
i spo
życi
e. O
strz
eżen
ie w
ynik
a z
fakt
u,że
wie
dza
o ic
h lic
zebn
ości
jest
niep
ełna
(moż
e ic
h by
ć zn
aczn
ie m
niej
niż
się
sądz
i!) a
lbo
spos
ób p
ołow
u je
stsz
kodl
iwy
dla
środ
owis
ka.
Tych
gat
unkó
w n
ie k
upuj
. Łow
i się
ich
znac
znie
wię
cej n
iż to
dop
uszc
zaln
e(g
rozi
im c
ałko
wite
wyg
inię
cie!
)lu
b/or
az ic
h po
łów
pow
oduj
epo
waż
ne z
agro
żeni
e dl
a śr
odow
iska
.
SMA
CZN
EGO
! (z
ielo
ne ś
wia
tło)
UW
AG
A!
(żół
te ś
wia
tło)
NIE
KU
PUJ!
(cz
erw
one
świa
tło)
Zaw
sze
spra
wdz
aj n
asze
zal
ecen
iapr
zed
doko
nani
em z
akup
u lu
bzł
ożen
iem
zam
ówie
nia
w re
stau
racj
i.Zw
raca
j tak
że u
wag
ę na
min
imal
nyw
ymia
r och
ronn
y da
nego
gat
unku
.N
ie p
ozw
ól n
a od
ław
iani
e ry
bm
łodo
cian
ych,
któ
re n
ie m
iały
jesz
cze
szan
sy w
ydać
na
świa
t pot
omst
wa.
Pam
ięta
j, że
to
Ty,
jako
kon
sum
ent,
dec
yduj
esz
o ty
m, kt
óre
ryby
łow
i się
na
świe
cie!
Wyb
ór, kt
óreg
o dok
onuj
esz
w s
klep
ie c
zy r
esta
urac
jiw
pły
wa
na s
kalę
poł
owów
.Za
mia
st b
ezpow
rotn
ieni
szcz
yć z
asob
y m
órz,
rzek
i je
zior
, m
ożem
ycz
erpać
z n
ich
w r
ozsą
dny
spos
ób.
Wyb
iera
j św
iadom
ie!
Eko
logi
czny
por
adni
k W
WF
ryb
ao
bia
d?
Jaka
na
Naj
częś
ciej
pod
awan
e na
pol
skic
hst
ołac
h ga
tunk
i ryb
ozn
aczy
liśm
y ta
k,ab
y uł
atw
ić k
onsu
men
tow
iod
pow
iedz
ialn
y w
ybór
.
SMA
CZNEG
O!
Czarniak (40 cm
*)Flądra (20 cm
*)K
arpŁosoś hodow
lany (norweski)
Łosoś pacyficznyM
intajO
koń (15 cm*)
Om
ułek jadalny (hodowlany)
Pstrąg tęczow
yS
andacz (pochodzący z wód
słodkich, 45 cm*)
Szczupak (45 cm
*)S
zprotŚ
ledź
UW
AG
A!
Hom
ar norweski
Krew
etka z Morza P
ółnocnegoM
akrelaP
angaP
lamiak (35 cm
*)P
strąg potokowy (25 cm
*)S
ieja (35 cm*)
Sielaw
a (18 cm*)
Tuńczyki (oprócz tuńczykabłękitnopłetw
ego)Turbot (30 cm
*)
Dorsz (38 cm
* dla dorszabałtyckiego)
Halibut atlantycki
Krew
etki tropikalneŁosoś bałtycki
nie pochodzący z hodowli
Rekiny i płaszczki
Sola
Tuńczyk błękitnopłetwy
Węgorz
Gładzica (30 cm
*)
NIE K
UPU
J!
* Nie kupuj m
niejszych ryb niż podany wym
iar ochronny.K
upuj jedynie dorosłe osobniki, które zdążyły już wydać
na świat potom
stwo.
01
23
45
67
89
10
11
12
13