rusya vergi ve hukuk rehberi
DESCRIPTION
Rusya Vergi Ve Hukuk RehberiTRANSCRIPT
-
1
Rusya Vergi ve Hukuk Rehberi
-
2
BLM I.
irketler Hukuku
1.GR ................................................................................................................... 12
2. HUKUK YAPI RKET TRLER, ORTAKLIKLAR VE ZELLK
ARZEDEN DER KONULAR ........................................................................... 12
2.1 Temsilci Ofisler (Representative Office) ......................................................... 13
2.2 Anonim irketler............................................................................................. 14
2.2.1 Tanm .................................................................................................... 14
2.2.2 Anonim irketlerin Kuruluu ................................................................. 14
2.2.3 Kurulu Sermayesi ................................................................................ 15
2.2.4 Hisselerin denmesi .............................................................................. 15
2.2.5 Yedek Ake Ve Net Aktif Deerinin Belirlenmesi ................................ 16
2.2.6 Zorunlu Tasfiye Hali ............................................................................. 16
2.2.7 Temettler ............................................................................................. 16
2.2.8 Anonim irket ortaklarnn sahip olduu hisse oranna gre haklar ....... 17
2.2.9 Kararlardaki Oylama Oranlar ............................................................... 18
2.2.10 Ynetim Kurulu ................................................................................... 19
2.2.11 Genel Mdr ....................................................................................... 19
2.3 Limited irketler ............................................................................................. 21
2.3.1 Tanm .................................................................................................... 21
2.3.2 Limited irketlerin Kurulu Evraklar.................................................... 22
2.3.3 Kurulu sermayesi ................................................................................. 22
2.3.4 Pay senetlerinin (Sermaye taahht borlarnn) denmesi ...................... 23
2.3.5 Yedek ake ............................................................................................ 23
2.3.6 Zorunlu Tasfiye Hali ............................................................................. 23
2.3.7 Temettler ............................................................................................. 24
-
3
2.3.8 Kararlardaki Oylama Oranlar ............................................................... 24
2.3.9 Ynetim Kurulu ..................................................................................... 25
2.3.10 Genel Mdr ....................................................................................... 25
2.3.11. Kurucu Ortaklarn Sorumluluklar ...................................................... 32
2.3.12 Pay devirleri ........................................................................................ 33
3. RKET KURULULARI ................................................................................ 33
4. RUSYA FEDERASYONU MEDEN KANUNUNDA SZLEMELER ....... 34
4.1 Sat szlemesi: ............................................................................................. 34
4.2 Teslimat szlemesi: ....................................................................................... 35
4.3 Gayrimenkul kira szlemesi: ......................................................................... 36
4.4 naat-taeron szlemesi: ............................................................................... 36
4.5 Hizmet szlemesi: ......................................................................................... 36
4.6 Ticari ilikilerde teminat-gvence trleri ........................................................ 37
5. TCAR MARKA, PATENT VE LSANS HAKLARININ REGSTRES .... 39
6. YABANCI GC ALITIRMA ARTLARI ........................................... 41
6.1 alma zninin Alnmas Prosedr ............................................................... 41
6.2 Hukuku le lgili Dzenlemeler ................................................................... 44
6.3 Maalardan Kesintiler ..................................................................................... 48
6.4 Maan Zamannda denmemesi Durumunda Ceza Ve Yaptrmlar ............... 48
6.5 Fazla Mesai Ve Tatil Veya Bayram Gnlerinde alma ................................ 49
6.6 Garanti Ve Tazminatlar ................................................................................... 49
6.7 Dier Garanti Ve Tazminatlar ......................................................................... 50
6.8 Disiplin Cezalar ............................................................................................. 50
6.9 Yaygn Bir Uygulama: Personel Kiralamas .................................................... 51
6.10 Szlemesinin Feshi .................................................................................. 51
6.10.1 szlemesinin iptal edilmesi iin gerekeler:.................................... 51
6.10.2. szlemesinin feshi prosedr ......................................................... 53
6.10.3. Deneme sresi bitmeden i szlemesinin sona erdirilmesi................. 53
-
4
6.10.4. Sreli i szlemelerinin feshi............................................................. 54
6.10.5. Ek i olarak alan elemanlarla i szlemesinin feshi ....................... 55
6.10.6. ten kartlmalarda hesaplama sreleri ............................................ 55
6.10.7 Genel mdrn iten karlmas ile ilgili zellikler............................. 55
6.10.8 irket tasfiyesi veya bordro azaltlmas ile ilgili tazminatlar ................ 56
6.10.9. veren sorumluluklar ........................................................................ 57
7. RUSYA FEDERASYONU`NDA YETKL ORGANLAR LE LETM ... 58
7.1 Kambiyo Denetimi .......................................................................................... 58
7.2 Gmrk Denetimi ........................................................................................... 59
7.3 Salk Kontrol ............................................................................................... 59
BLM II
Rusya Federasyonu Vergi Sistemi
8 VERG SSTEM ................................................................................................ 62
8.1 Yasal Dzenleme ............................................................................................ 62
8.3 Vergi Mkellefi ve Vergi Sorumlusu .............................................................. 64
8.3.1 Vergi Mkellefinin Haklar ................................................................... 64
8.3.2 Vergi Mkellefinin Sorumluluklar........................................................ 65
8.4 Rusya Federasyonunun Vergi Organlar ........................................................ 66
8.4.1 Vergi Organlarnn Haklar: ................................................................... 66
8.4.2 Vergi Organlarnn Ykmlkleri .......................................................... 68
8.5 Vergi deme Ykmll ve Ykmlln Sona Erdii Durumlar ........... 69
8.6 Vergi Denetimleri ........................................................................................... 70
8.6.1 Evrak Vergi Denetimi ............................................................................ 70
8.6.2 Soruturma Vergi Denetimi ................................................................... 72
8.7 Vergi Kanunu hlal Cezalar ........................................................................... 77
TZEL KLERN VERGLENDRLMES
9. KURUMLAR VERGS .................................................................................... 79
-
5
9.1 Verginin Mkellefleri ..................................................................................... 79
9.2Verginin Matrah (Gelirin Tespit Dzeni) ........................................................ 80
9.3 Vergilendirme Amacyla Kar-Zararn Tespit Edilmesinde Tahakkuk Esas ve
deme Esas ......................................................................................................... 81
9.3.1. Tahakkuk Esas .................................................................................... 82
9.3.2 Nakit (deme Esas) .............................................................................. 86
9.4. Vergi Matrahnn Tespitinde ndirilecek Giderler le lgili Aklamalar ......... 87
9.4.1. Yasal Dzenleme .................................................................................. 87
9.4.2. Reklam Giderleri .................................................................................. 91
9.4.3. Temsil-Arlama Giderleri ................................................................... 91
9.4.4. Kredi-Faiz Giderleri ............................................................................. 92
9.4.5. Sigorta Giderleri ................................................................................... 96
9.4.6. Amortisman Giderleri ........................................................................... 97
9.4.7. Kur Farklar Gideri- Kambiyo Farklar Gideri .................................... 102
9.4.8. pheli Alacak Karl Gideri .......................................................... 104
9.4.9. Gemi Yl Zararlar ........................................................................... 105
9.4.10 cret Giderleri ................................................................................... 106
9.4.11 irket Kadrosunda Bulunan Personelin- inin Eitim Harcamalar . 108
9.4.12 Hukuk ve Enformasyon Giderleri, Danmanlk ve Dier Benzeri
Giderler, Denetim (Audit) Giderleri ................................................................... 108
9.4.13 Aratrma- Gelitirme Giderleri ......................................................... 109
9.5 Vergilendirilecek Matrahn Tespitinde Dikkate Alnmayan Giderler ............ 109
9.6. Vergilendirilecek Matrahn Tespitinde Dikkate Alnmayan Gelirler
(Vergilendirilmeyecek Gelirler) .......................................................................... 110
9.6.1. Avans demeleri ................................................................................ 111
9.6.2. Rehin Ve Kapora eklinde Elde Edilen Gelirler ................................. 111
9.6.3. Kredi Ve Bor Anlamalar ve Finansal Yardm eklinde Elde Edilen
Kaynaklar ........................................................................................................... 111
9.7. Transfer Fiyatlandrmas ile ilgili Yasal Dzenlemeler ................................ 112
9.7.1. Emsallere Uygunluk lkesi.................................................................. 113
-
6
9.7.2. lem artlarnn Karlatrlabilirlik Analizi ..................................... 113
9.7.3 Emsal Fiyat Aral.............................................................................. 115
9.7.4 Bamllk Kriterleri ............................................................................ 115
9.7.5 Kontroll lem ................................................................................... 116
9.7.6. Piyasa fiyatlarn belirleme yntemleri ............................................... 118
9.7.7. Vergi Mkelleflerinin Transfer Fiyatlandrmas Kanunu erevesindeki
Hak ve Sorumluluklar ....................................................................................... 120
9.8 Vergi Oran ................................................................................................... 121
9.9 Verginin denmesi ....................................................................................... 121
9.9.1 Kvartalda Bir Kez Kazan Vergisi demek......................................... 121
9.9.2. Bir nceki Ayn Fiili Kazancna Gre Aylk Avans demesi: ........... 122
9.9.3. Bir nceki Kvartaln Kazancna Gre Aylk Avans demesi: ............ 123
9.9.4 Ayr ubelerin Vergi deme zellikleri.............................................. 123
9.10 Beyanname Verme Sresi ........................................................................... 124
9.11 Rusya Federasyonunda Faaliyetini Daimi Temsilcilik Aracl ile
Yrtmeyen ve Rusya Federasyonu Kaynaklarndan Gelir Elde Eden Yabanc
letmelerin Vergilendirilmesi (Vergi Ajan Sfatyla Stopaj Uygulamas) .......... 125
9.11.1 Yabanc irketlerin Elde Ettii Hangi Gelir Trleri Stopaja Tabi
Olacaktr? ........................................................................................................... 125
9.11.2 Vergi Stopajnn Hesaplanmas ve denmesi zellikleri ................... 126
9.11.3 Gelir Kayna- deme Kayna ........................................................ 127
10. KATMA DEER VERGS .......................................................................... 128
10.1 Verginin Mkellefi...................................................................................... 128
10.2 Vergi Mkellefiyetinin Kaldrlmas ........................................................... 128
10.3 Verginin Konusu ......................................................................................... 128
10.4 Mallarn Sat Yeri ...................................................................................... 129
10.5 Hizmetlerin (lerin) Sat Yeri ................................................................... 129
10.6 Verginin Matrah ......................................................................................... 131
10.7 Vergilendirme Dnemi ve Oranlar .............................................................. 132
-
7
10.8 Mallarn (lerin-Hizmetlerin) Satnda Vergi Matrahnn Tespit An
(Tahakkuk Metodu) ............................................................................................ 132
10.9 Vergi ndirimleri ......................................................................................... 133
10.10 KDVnin denmesi .................................................................................. 135
10.11 Katma Deer Vergisinde Sorumluluk Uygulamas .................................... 135
11. VARLIK VERGS (NET AKTF VERGS) .............................................. 139
11.1 Mkellefler ................................................................................................. 139
11.2 Verginin Konusu ......................................................................................... 139
11.3 Vergi Oranlar ............................................................................................. 140
11.4 Vergiden Muaf Olan Varlk Trleri ............................................................. 140
11.5 Varlk Vergisinin Muhasebeletirilmesi ve denmesi ................................. 140
12. BASTLETRLM VERG SSTEM ..................................................... 140
12.1 Hangi Vergiler, Ne ekilde Hesaplanacak? ................................................. 140
12.2 Mkellefler ................................................................................................. 141
12.3 Basitletirilmi Vergi Sisteminden Yararlanma artlar .............................. 141
12.4 Basitletirilmi Vergi Sisteminin leyii ve Sona Ermesi ........................... 143
12.5 Verginin Konusu ......................................................................................... 143
12.6 Gelirlerin Tespit Dzeni .............................................................................. 143
12.7 Giderlerin Tespit Dzeni ............................................................................. 144
12.8 Gelirlerin Elde Edilmesi-Giderlerin Kabul Edilmesi Gn ......................... 145
12.9 Verginin Matrah ......................................................................................... 145
12.10 Vergi Dnemi ........................................................................................... 146
12.11 Vergi Oranlar ........................................................................................... 146
12.12 Verginin Hesaplanmas ve denmesi Dzeni............................................ 146
12.13 Vergi Beyannamesi ................................................................................... 147
13 GTR USUL GELR VERGS SSTEM ............................................. 147
13.1 Vergiye Tabi Faaliyet Trleri ...................................................................... 147
13.2 Vergi Mkellefleri ...................................................................................... 148
-
8
13.3 Hangi Vergiler kame Edilir ........................................................................ 148
13.4 Verginin Konusu, Vergi Matrah ve Vergi Oran ........................................ 148
13.5 Vergi Dnemi, Verginin denmesi Dzeni ve Sreleri ............................... 148
14 GEREK KLERN VERGLENDRMES ........................................... 149
14.1. Genel Prensipler ......................................................................................... 149
14.2. Gerek Kiilerin Vergi Statsnn Belirlenmesi ........................................ 149
14.3.Gelirin Vergilendirilmesi ............................................................................ 151
BLM III.
naat-Taahht Onarm leri
15. HUKUK YAPI .............................................................................................. 154
16. NAAT - ONARIM LERNN VERGLENDRLMESNDE ZELLK
ARZ EDEN TANIMLAR .................................................................................... 157
16.1 naat Szlemesi ........................................................................................ 158
16.2 naat Yeri (antiye) Tanm ....................................................................... 159
16.3 naat inin Balama Sresi........................................................................ 159
16.4 naat Sresinin Sona Ermesi ...................................................................... 160
16.5 naat lerinin Durmas Ve Tekrar Balamas ............................................ 163
16.6 Ek ler ....................................................................................................... 164
16.7 in Fiyat .................................................................................................... 165
16.8 naat inin Balang Ve Biti Srelerinin Dourduu Dier Hukuki
Sonular .............................................................................................................. 166
16.9 naat Objesinin Sigortas ve Risk Blm .............................................. 167
17 TARAFLARIN YKMLLKLER......................................................... 167
17.1 Genel Ykmllkler ................................................................................ 168
17.2 verenin Ykmllkleri........................................................................... 168
17.3 Taahhtnn Ykmllkleri ................................................................... 168
17.4 Anlama zerinden Doan Dier Sorumluluklar ........................................ 169
-
9
17.5 Ykmllklerin Yerine Getirilmemesinden Dolay ngrlen Sorumluluk
........................................................................................................................... 170
18. YILLARA YAYGIN NAAT-ONARIM, TAAHHT LERNN
VERGLENDRME PRENSPLER, ZELLK ARZ EDEN KONULAR .... 171
18.1 Birden Fazla naat - Onarm inin Ayn Anda Gerekletirilmesi ............. 171
18.2 naat lerinde Vergi Matrahnn Tespiti ................................................... 172
18.3 Yurt D Hizmet Faturalarnn Rus Vergi Hukuku Karsndaki Durumu ... 172
18.3.1 Gider Olarak Vergi Matrahna Etkisi ................................................. 173
18.3.2 Kaynakta Vergi Kesintisi (Stopaj) Ynnden Deerlendirme ............ 173
18.4 Srekli Daimi Temsilcilik eklinde rgtlenen naat irketlerinin Aktif
Vergisi deme Mkellefiyeti .............................................................................. 174
18.5. naat irketlerinin Karlat dari Denetimler ....................................... 175
18.6 Trk ilere denen cretlerin Rus Vergi Hukuku Karsnda Durumu .... 178
19. NAAT ONARIM LER MUHASEBESNDE DKKAT EDLMES
GEREKEN KONULAR....................................................................................... 180
19.1 2/94 Sayl Talimatnamede Geen Tanmlar ............................................... 181
19.2 naat Szlemesi erevesinde Muhasebe lemine Konu Olan Objeler .... 181
19.3 naat Szlemesi zerinden Yaplan demeler ....................................... 182
19.4 naat Masraflarnn Deerlendirilmesi ..................................................... 183
BLM IV
Rusya Federasyonunda zel Ekonomik Blgeler Hakknda Kanun
20. RUSYA FEDERASYONUNDA ZEL EKONOMK BLGELER
HAKKINDA KANUN .......................................................................................... 185
20.1 zel Ekonomik Blge Mukimi ................................................................... 186
20.2 Turizm-Elence zel Ekonomik Blgelerinde Vergilendirme .................... 187
-
10
20.3 Sanayi-retim, Liman ve Yeni Teknoloji Uygulama zel Blgelerinde
Vergilendirme ..................................................................................................... 187
BLM V.
Rusya Federasyonu Kambiyo Mevzuat
21. RUSYA FEDERASYONU KAMBYO MEVZUATI .................................. 190
EK. No.1 TRKYE LE RUSYA FEDERASYONU ARASINDAK FTE
VERGLENDRMEY NLEME ANLAMASI .............................................. 195
-
11
BLM I.
Rusya Federasyonunda irketlerin Hukuki Yaplar,
Medeni Kanuna Gre Szlemeler, Gayrimaddi Hak
Bedellerinin Registresi, Hukuku ile ilgili zellik Arz
Eden Konular, Rusya Federasyonunda Yetkili
Organlarla letiim
-
12
1.GR
Yatrmclar hedef lke belirledikten sonra bir baka nemli kararda beraberinde almak
durumundadr. Yabanc sermaye olarak gidilen lkede hangi hukuki yapda almalyz? ok
basit gibi grlen bu soru, zerinde en fazla dnlen, tartlan bir konudur. Bu sorunun
cevab yabanc sermayenin hedef pazardaki stratejisi, muhtemel ortaklklar ve bu
ortaklklardaki sermaye blm oranlar sorunun cevabndaki kilit noktalardr. Bu blmde
yukarda ksaca zetlediimiz yabanc sermayenin hukuki yaps hakknda bilgiler aktarmaya
alacaz. Ayrca yabanc sermayenin, gittii lkede zmn cevabn arad baka
sorular ve sorunlarda vardr. En bata aklmza gelenleri sralarsak;
Ortaklarn (sermayedarlarn) 3.kiilere devlete kar sorumluluklar (vergi incelemeleri
dahil)
Genel Mdrn yetki ve sorumluluklar
Ynetim organlarnn yetki ve sorumluluklar
Szlemelerde karlalan problemler ve dikkat edilmesi gereken konular
Ticari ilikilerde alnacak gvenceler-teminatlar
Bunlar neden gndeme alyoruz? Genellikle sermayedarlar kendi lkelerinde ikamet ettikleri
iin, yatrm yaptklar dier lkelerde sadece belli dnemlerde i seyahati gerekletirirler.
Profesyonel kiilerce ynetilen irketlerinin, olas vergi incelemelerinde ve/veya dier hukuk
konularndaki soruturmalarda alabilecekleri cezai yaptrmlarn kendilerini (irket orta
olarak) ne lde etkileyeceklerini renmek isterler.
Yine Rusya Fed.nu kanunlarnn bir zellii gerei Genel Mdrn yetkileri olduka genitir
ve kanunla dzenlenir. Bu nedenle ou yatrmcmz bu yetkilerin ne olduunu ve ne ekilde
snrlanabileceini merak etmektedir. Amacmz btn gndem balklar hakknda
yatrmcmza zet bilgiler vererek, yatrm kararn verme aamasnda doru ynlendirmede
katkda bulunmaktr.
2. HUKUK YAPI RKET TRLER, ORTAKLIKLAR VE ZELLK ARZEDEN
DER KONULAR
Rusya Fed.da yatrm dnen iadamlarmzn hukuki yapda karsna kan ilk seim
konusu, temsilci ofis (represantative office) veya tzel kiilik oluturan sermaye irketi
kuruluudur.
-
13
Bu iki yapnn zelliklerini ortaya koyarak, yatrmclarmzn hangi modeli niye semeleri
gerektiini aklamaya alacaz.
2.1 Temsilci Ofisler (Representative Office)
Temsilci Ofislerin temel fonksiyonu merkez ofisin ticari ilikilerini kurmak ve yrtmek,
onun adna pazarlama almalar yapmak, gerektii taktirde merkez ofis adna kontratlar
imzalamaktr (Alm ve/veya satm kontratlar).
Rusya Fed.nu kanunlar gerei temsilci ofislerin hkmi ahsiyeti yoktur, tzel kiilik
oluturmadan faaliyette bulunurlar. Temsilci ofislerin bizzat ticari aktivitede bulunmalar,
Rusya Fed.nu kaynakl gelir elde etmeleri, zetle vergiyi douran olayn konusuna giren
ilemlere katlmalar halinde, normal bir irket gibi vergi ykmls saylrlar ve
vergilendirilirler.
zellikleri nelerdir?
Ruble ve/veya dviz hesab aabilirler
Temsilci ofisler tm giderlerini bu hesaptan karlayabilirler (Kiralar, maa demeleri,
iktisadi kymetlerin almlar, reklam ve pazarlama giderleri gibi)
Temsilci ofislerin ofis kira giderleri KDVsinden muaftr (Karlkllk ilkesine gre)
Sreli kurulurlar
Rusya Fed.da yabanc sermaye uzun sre temsilci ofisler kurarak faaliyette bulunuyordu.
Bunun en byk nedenleri ise bir sermaye irketi kurarak ticaret yapmas halinde
karlaaca glklerdi. Bu glkler nelerdi? Gmrklerde mal milliletirilirken
karlalan problemler, irketler hukukundaki belirsizlikler, vergi kanunlarndaki gider
normlar dolaysyla gerek d karlarn elde edilmesi. Bu dezavantajlardan kurtulmann
yolu, bir distribtr bularak mallar onun zerinden Rusya Fed.na getirmek ve datmakt,
bunun iinde en uygun hukuki yap ise Temsilci ofislerdi. Ancak gerek Anonim irketler
gereksede Limited irketler kanunundaki belirsizliklerin giderilmesi, lkedeki yatrm
ikliminin srekli iyilemesi, vergi kanunlarndaki pozitif (mkellef lehine) deiiklikler ve
gmrklerdeki problemlerin bir lde zme kavuturulmas, yabanc yatrmcy nce bir
tzel kiilik oluturarak Rusya Fed.da ticaret yapmaya bir sonraki aamada da retime
ynlendirmitir. Bu amalara hizmet eden hukuki yap ise, Rusya Fed.da bir tzel kiilik
oluturarak, sermaye irketi kurarak faaliyette bulunmaktr.
zleyen blmde Anonim ve Limited irketlerin zellikleri hakknda bilgiler verilecektir.
Ayrca bu irketlerin nasl ve ne ekilde ynetildii, nemli kararlarn hangi organlarda ve
-
14
hangi sermaye yzdesi ile alnabileceini ortaya koyacaz. Bu blm zellikle Rusyada
ortaklk eklinde faaliyette bulunacak yatrmclarmzn dikkatle incelemesi gereken konular
iermektedir.
2.2 Anonim irketler
2.2.1 Tanm
RF Medeni Kanunun md:96 gre Anonim irketler, sermayesi belli hisse saysna blnm
irketlerdir. Anonim irketlerin kurucu ortaklar, irket borlarndan kendilerine ait olan
hisse deeri kadar sorumludurlar. Ancak kurucu ortaklarn, ynetim kurulunun veya irket
kararlarn etkileyecek dier kiilerin bilerek yapt eylemlerden (eylemsizliinden) dolay
irket iflas ederse yukarda ad geen kiiler irket borlarndan tm malvarlyla mteselsil
sorumluluk tarlar.
Anonim irketlerin hukuki durumu, RF Medeni Kanunu ve Anonim irketler kanunu ile
belirlenir.
irket, kurucu ortaklar arasnda datlm hisse senetlerinin %50si denilmeden irket
kuruluu hari herhangi bir ilemde veya ticari ilikide bulunamaz.
RF Medeni Kanununun md:97 uyarnca Anonim irketler halka ak ve halka kapal olarak
iki trl kurulabilir. Halka ak anonim irketlerde ortaklar kendi hisselerini dier hissedar
ortaklarnn onay olmakszn satabilirler. Bu tip anonim irketler serbest hisse ihrac
yapabilir. Halka ak anonim irketler her yl sonunda ak iletiim kaynaklar ile yllk
bilanoyu, kar/zarar cetvelini ve yllk raporu yaynlamak zorundadr.
Halka kapal anonim irketlerde hisseler sadece ortaklarn veyahut ta dier belli kiilerin
arasnda datlr (Ortaklarn says 50 kiiye geemez). Bu tip irketler hisselerini serbeste
piyasaya sremez.
2.2.2 Anonim irketlerin Kuruluu
Anonim irketin kuruluu, kurucu ortaklarn irket kuruluu ile ilgili karar almalar yoluyla
gerekleir. Kurulu karar Ortaklar Genel kurulunda alnr (Eer ortak tek kii ise bu karar o
kii tarafndan kendi bana alnr).
irket kurma karar, irket tznn kararlatrlmas ve hisselerin nominal deerinin
tespiti, ortaklarn sermaye aidat olarak taahht ettikleri varlklarn veya haklarn parasal
ifadesinin (nominal deerinin) tespiti karar oybirlii ile alnr. Kararda ynetim ve denetim
kurullarnn seim sonular belirtilmelidir.
irketin ynetim organlar Ortaklar Genel kurulunda oylarn drtte (3/4) oranyla seilir.
-
15
Ortaklar Genel kurulunda ortaklar, irketin kuruluunu, irketin sermaye tutarn, hisselerin
trlerini ve onlarn nominal deerini, hisselerin bedelinin denmesi dzenini, kurucu
ortaklarn hak ve ykmllklerini ieren yazl anlamay imzalarlar. bu anlama irket
kurucu belgesi niteliini tamaz.
Anonim irketin tz irketin kurucu belgesi niteliindedir ve tzk hkmleri irketin
ynetim organlar ve kurucu ortaklar iin balaycdr. Anonim irketin tz aadaki
bilgileri iermek zorundadr (A. Kanunu md:11):
irketin tam ve ksaltlm nvan
irketin adresi
irketin tr (Ak veya kapal)
Hisselerin tr (basit, ayrcalkl) ve onlarn nominal deeri
Her hisse tr sahiplerinin haklar
Sermayenin tutar
Ynetim organlarnn yaps ve yetkileri ve karar alma mekanizmas
Ortaklar Genel kurulunun hazrlanmas ve yrtlmesi dzeni, ilgili kararn oybirlii
veyahut ta basit ounlukla alnaca sorularn listesi
ube ve filyaller ile ilgili bilgiler
A. kanunun veya dier federal kanunlarn ngrd hkmler
Ayrca belirtimesi gereken dier bir nemli konu da irket isminde yabanc dilde irketlerin
hukuki rgtlenme yaplarn anlatan szler, ksaltmalar bulunmamaldr. irket tznde
bir hissedar ortaa isabet eden hisselerin says ile ilgili ve bir hissedara tahsis edilecek
maksimum oy says ile ilgili snrlama yer alabilir.
2.2.3 Kurulu Sermayesi
RF A. kanunun md:25 gre irketin kurulu sermayesi hissedarlarn satn aldklar
hisselerin nominal deerinden oluur. Halka Ak Anonim irketlerin asgari sermaye tutar
100 000 ruble, Halka Kapal Anonim irketin asgari sermaye tutar ise 10 000 rubledir. Basit
hisselerin deeri eit olmaldr. Anonim irketler basit hisselerin yannda bir veya birden
fazla ayrcalkl hisse trn ihra edebilirler. Bu durumda ihra edilen ayrcalkl hisselerin
nominal deeri kurulu sermayesinin %25i geemez.
2.2.4 Hisselerin denmesi
RF A. kanunun md:34 gre irketin kuruluu srasnda ortaklar arasnda datlan
hisselerin deeri irketin sicil tarihinden sonra 1 yl iinde mutlaka denmek zorundadr.
-
16
Hisselerin %50si irketin sicil tarihinden sonraki 3 ay iinde denmelidir. Ortak, hissenin
bedelini demedii mddete, hissenin oy hakkn kullanamaz.
Hisse bedelinin ayni ekilde (varlkla) denmesi durumunda, sz konusu varln emsal
bedelinin tespiti iin bamsz uzman kii grevlendirilmek zorundadr. Bu ekilde tespit
edilmi varln deeri baz alnr.
Yine ayn maddeye gre (md:34) irketin sicil tarihinden sonra 1 yl iinde hisse
bedellerinin ortaklar tarafndan denmemesi durumunda, bedeli denmeyen hisseler irkete
geer. Kurulu anlamasnda sermaye taahht borlarnn zamannda (1 yl iinde) yerine
getirilmemesinden dolay tazminat ngrlebilir. Bu yolla irkete geen hisseler oy hakkna
sahip deildir, temett hakk vermez ve irkete getii gnden sonra 1 yl iinde 3.kiilere
satlr.
2.2.5 Yedek Ake Ve Net Aktif Deerinin Belirlenmesi
RF A. kanunun md:35 gre Anonim irketlerde kurulu sermayesinin %5den daha dk
olmamak kayd artyla yedek ake fonu ayrlr. Yedek ake fonu limiti tamamlanncaya
kadar her yl sonu itibaryla net karn en az %5i fona aktarlr.
Yedek ake fonu sadece zararn kapatlmasnda, irkete ait bor tahvillerinin ve hisse
senetlerinin satn almnda kullanlr.
Anonim irketlerin net aktiflerinin deeri, yrrlkteki muhasebe standartlarna ve RF
Maliye Bakanl ve kymetli evrak komisyonunun belirledii dzene gre tespit edilir.
2.2.6 Zorunlu Tasfiye Hali
RF Anonim irketler kanunun md:35/5.fkrasna gre irket kurulduktan sonra 2.ci mali yln
sonunda ve takip eden mali yllarn sonu itibaryla Anonim irketlerin net aktiflerinin deeri
asgari sermaye tutarnn altna inerse, Anonim irket tasfiye olmak zorundadr.
2.2.7 Temettler
RF A. kanunun md:42 ve md:43 gre aadaki haller hari Anonim irketler 3 ay, yaryl
ve 9 ay sonu itibaryla ara (geici) temett deyebilirler:
Sermaye taahht borcunun denmemesi
Ortan kendisine ait hisselerin irket tarafndan satn alnmasn talep ettii
hallerde irketin hisselerin hepsini satn almad durumlar
Temett deme kararnn alnd gnde irketin Rus kanunlarna gre iflas
halinde olduu veyahut ta temettnn denmesi halinde iflasa girecei durumlar
Temett deme kararnn alnd gnde irketin net aktiflerinin deerinin kaytl
sermayenin altna dmesi halinde
-
17
Kanunun ngrd dier durumlarda
2.2.8 Anonim irket ortaklarnn sahip olduu hisse oranna gre haklar
Anonim irketlerde ynetim ile ortaklar arasndaki ilikisinin yasal dayanaklar ok
nemlidir. Aada belirttiimiz hisse senedi oranlar belli haklar ortaklara sunmaktadr:
irket hisse senetlerinin en az %1'ine sahip ortak:
Ortaklar genel kuruluna katlma hakk olan kiilerin listesini talep edebilir.
irket ynetimini, genel mdr, ynetim kurul yelerini irketi zarara uratt
gerekesi ile dava edebilir.
Sermaye piyasalar kanununun 8 maddesinin 3 bendi uyarnca hisse senetlerinin
en az %1'ine sahip ortak, ortaklar listesine eriim hakk elde eder.
irket hisse senetlerinin en az %2'sine sahip ortak:
Anonim irketler kanununun 53 maddesinin 1 bendi uyarnca ortaklar genel kurul
gndemine konu ekleme hakkna sahiptir.
Ynetim kurulu, yrtme organ, denetim komitesi, genel mdr adaylarn
sunabilir.
irket hisse senetlerinin en az %10'una sahip ortak:
Anonim irketler kanununun 55 maddesinin 1 bendi uyarnca ortaklar genel
kurulunu olaanst toplantya davet etme hakkna sahiptir.
irket faaliyetlerinin denetimini talep etme hakkna sahiptir (anonim irketler
kanununun 85 maddesinin 3 bendi).
irket hisse senetlerinin en az %25'ine sahip ortak:
irket yrtme organnn kararlarna ve irket muhasebe evraklarna eriim hakkna
sahiptir (anonim irketler kanununun 91 maddesinin 1 bendi).
irket hisse senetlerinin en az %30'una sahip ortak:
Ortaklar genel kurulunu tekrar toplantya arma hakkna sahiptir (anonim irketler
kanununun 58 maddesinin 3 bendi).
irket hisse senetlerinin en az %50 + bir oyuna sahip ortak:
-
18
- irketin ortaklar genel kurul gndemindeki kararlarn ounu tek bana alma
hakkna sahiptir (anonim irketler kanununun 49 maddesinin 2 bendi)
irket hisse senetlerinin en az %75'ne sahip ortak:
irketin ortaklar genel kurulunun gndemindeki nemli kararlar (tasfiye,
reorganizasyon ve benzeri) tek bana alma hakkna sahiptir (anonim irketler
kanununun 49 maddesinin 4 bendi)
Anonim irketler kanunu uyarnca oybirlii ile kabul edilmesi gereken tek karar ise
anonim irketin kar gtmeyen ortakla dntrlmesi karardr (anonim irketler
kanununun 20 maddesinin 1 bendi).
2.2.9 Kararlardaki Oylama Oranlar
Daha ncede akladmz zere tzel kiiliklerde irketlerin nasl ynetilecei, Genel
Mdrn hangi yetkiye sahip olduu, hangi kararlar tek bana alabilecei, ortaklar Genel
Kurulunda alnmas zorunlu olan kararlarn neler olduu kanunda tek tek saylmtr.
Yatrmclarmzn Rus Sermaye gruplar ile veyahut ta dier lke sermaye gruplar ile
Rusya Fed.da bir ortakl dnmesi halinde irket trne karar verirken veya ortaklktaki
hisse dalmna karar verirken mutlak suretle aada yer alan aklamalar
deerlendirmesinde fayda vardr.
Aadaki kararlar oylarn ounluu ile alnr:
Tze deiikliklerin girmesi veya yeni tzn onaylanmas
irketin yeniden yaplanmas
irketin tasfiye edilmesi
Beyan edilen maksimum hisse saysnn belirlenmesi
A. kanunun md:79 yer alan ve tutar olduka yksek olan varlk alm-satm
anlamalarna ilikin kararlar
Aadaki kararlar oy ounluu ile alnr:
Ynetim Kurulu ye saysnn belirlenmesi, ye seimi ve grev sresi dolmadan
yelerin grevden alnmas
Hisselerin nominal deerinin art veyahut ta ek hisse ihrac ile sermaye art
Hisselerin nominal deerinin d yoluyla veyahut ta piyasadan hisselerin geri
arlmas yoluyla sermayenin drlmesi, irketin kendi hisselerini satn almas,
irketin hukuki eklini deitirdii srada hisselerin irket tarafndan satn alnmas
-
19
Yrtme komisyonunun oluturulmas ve grev sresi dolmadan yetkilerin sona
erdirilmesi
Denetim kurulunun seimi grev sresi dolmadan yetkilerin sona erdirilmesi
Audit grubu yelerinin seimi
Yllk bilano, kar/zarar cetvelinin, yllk raporun onaylanmas
Ek hisselerin veya kymetli evraklarn ihrac srasnda ncelik hakknn hissedarlara
tannmas
Genel Kurul toplantlarnn ynetilmesi
Saym komisyonunun oluturulmas
Ortaklar ilgilendiren bilgi ve kararlarn yaynlanaca ak kaynan seimi
Hisselerin blnmesi veya birletirilmesi
Onaylanmas gereken anlamann onaylanmas (A. kanunu md:83)
Holding, endstriel gruplarla ve benzeri organizasyonlara katlm
2.2.10 Ynetim Kurulu
Genel Kurulun yetkisi dnda olan konulardan ve irket genel ynetimi ile ilgili
aktivitelerinden sorumludur. Ynetim kurulu, kurul bakan, denetleme kurulu, irket
denetisi, irket yneticileri ve dier insanlarn istei zerine tzkte akland gibi
toplanabilir. Ynetim Kurulunun ye says, genel kurul karar veya tzkle belirlenir.
Ynetim Kurulunun kararlar tzkte, kanunda veya irketin yasal dkmanlarnda aksi
ngrlmedike seilmi olan yneticilerin oy ounluu ile alnr. Her yenin bir oy hakk
vardr. Kurul yelerinin oylar baka yelere devredilemez.
Ynetim Kurulu yeleri, Genel Mdr ve ynetim organlarndaki dier yeler irketin
menfaatlari dorultusunda insaflca, makul bir biimde hareket etmelidirler.
2.2.11 Genel Mdr
Bu blmn giri ksmnda da belirttiimiz zere Genel Mdr Rusya Fed.nu kanunlar
erevesinde birinci derecede sorumlu bir nvandr ve olduka geni yetkilere sahiptir.
Genel mdr yetki ve sorumluluklarn irket adna ynetim kurul bakan ile genel mdr
arasnda imzalanan szlemeden, irket tznden, medeni kanundan ve Anonim irketler
kanunundan almaktadr. hukuku hkmleri genel mdr asndan irketler hukukuna
aykr olmad mddete geerlidir. Genel mdrn baka irketlerde ynetici
pozisyonunda alabilmesi iin Ortaklar Genel Kurulunun onay gerekmektedir. Bu kadar
geni bir yetki ve sorumlulukla donatlm nvann zelliklerinin bilinmesinde fayda vardr.
Genel Mdr ortaklar Genel Kurulu tarafndan seilir ve yine ortaklar Genel Kurulu
-
20
tarafndan grev sresi dolmadan grevden alnabilir, eerki bu yetkiler ortaklar genel
kurulunca devredilmemise.
Genel Mdrn hak ve yetkileri aadaki gibidir:
Genel Mdr;
1) temsil fonksiyonu dahil irket adna vekaletnameye ihtiya duymadan hareket edebilir
ve anlama imzalayabilir,
2) temsil misyonu dahil irket adna personele vekaletname verebilir,
3) personeli ie alma, iten kartma, transfer etme emirlerini, personele kar tevik ve
cezalandrma amal yaptrmlar uygulayabilir,
4) Anonim irketler kanunu ve irket tz ile ortaklar genel kurulu, ynetim
kurulunun yetkisine dahil edilmeyen dier hak ve yetkileri stlenir.
Yine Rusyada kurulu irketler asndan bir dier nemli husus da byk tutarl
anlamalarda Genel Mdrn yetkileridir. Anonim irketler kanunun md:78 gre yksek
tutarl anlamalar, deeri irket aktifinin %25-50 arasnda olan varlklarn satn alnmas ve
satlmasdr. Bu gibi durumlarda anonim irketlerde ortaklar genel kurulu veya ynetim
kurulunun onay gerekir. irket aktifinin %50sini aan varlklarn satlmas veya satn
alnmas iin Ortaklar Genel Kurulunun ile kabul edilmi karar gerekmektedir. Bu
dzenlemeler dikkate alnmadan yaplan byk tutarl ilemler irket veya hissedar
tarafndan alm soruturma ile hkmsz klnabilir. Dzenlemeden de anlalaca zere
aktif toplamnn %25ni gemeyen varlk satn alnmas ve satlmas Genel Mdrn
yetkisindedir.
Genel Mdrn sorumluluklar nelerdir?
irket Genel Mdrnn sorumluluklarn farkl kanunlar karsnda incelemekte fayda
vardr.
RF Kanunun md:195 gre irket Genel Mdrnn veya onun yardmclarnn i kanunu
hkmlerini ihlal ettii durumlarda personel temsilcisi, iverene (i sahibine) ikayette
bulunabilir. ikayette yer alan ihlallerin doru olmas durumunda iveren, iten kartma
dahil Genel Mdre kar bir yaptrm uygulamak zorundadr. Grld gibi irketin
faaliyeti srasnda i kanunu hkmleri gereince Genel Mdrn iveren karsnda bir
sorumluluu vardr. Bu neden nemlidir? nk iilerin mahkemeye bavurmas ve
mahkemede kazanmas durumunda (burada Genel Mdrn ceza alp almayaca artk
-
21
nemli deildir) irket maddi cezay stlenecektir ve iin z itibaryla iin sahibi (ceza
tutar kadar) zarar grecektir.
RF Ceza Kanunun md:199 gre (irket zerinden vergi ve harlarn denmemesi) vergi
borlarnn, irketin Genel Mdr veyahut ta irket faaliyetini etkileyen dier yetkili kii
tarafndan kastl olarak denmemesi durumunda, 300000 rubleye (veya sulu bulunan
kiinin 2 yllk geliri) kadar para cezas veya 4 ile 6 ay aras tutuklama veyahut ta 2 yla
kadar hapis cezas ngrlebilinir.
RF Ceza Kanunu md:199.2 gre satlmas halinde vergi borcunun denebildii mlk
saklayan giriimciler ve irket yneticileri cezalandrlrlar.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.3 gre vergi organna veya zel fonlara kaydolma sresinin
ihlalinden dolay irket yetkililerine 500 ile 1000 ruble arasnda para cezas kesilir.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.4 gre banka hesabnn aldnn zamannda vergi
dairesine bildirilmemesi halinde, irket yetkililerine 1000 ile 2000 ruble arasnda para cezas
kesilir.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.5 gre vergi beyannamelerinin zamannda vergi dairesine
teslim edilmemesi halinde, irket yetkililerine 300 ile 500 ruble arasnda para cezas kesilir.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.6 gre vergi denetimi iin gerekli evraklarn ilgili organlara
ibraz edilmemesi halinde, irket yetkililerine 300 ile 500 ruble arasnda para cezas kesilir.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.11 gre muhasebe kaydnn kaba ihlalinden dolay irket
yetkililerine 2000 ile 3000 ruble arasnda para cezas kesilebilir.
2.3 Limited irketler
2.3.1 Tanm
Limited irketlerin hukuki durumu RF Medeni Kanun ve Limited irketler kanunu ile
belirlenir.
RF Medeni kanunun md:87 gre limited irketler, sermayesi belli paylara blnm bir veya
birden fazla kii tarafndan kurulan irketlerdir. Limited irketlerin kurucu ortaklar, irket
borlarndan kendilerine ait paylarn deeri kadar sorumludurlar. Ancak kurucu ortaklar,
genel mdr veya irket kararlarn etkileyecek dier kiiler bilerek yapt eylemlerden
(eylemsizliinden) dolay irket iflas ederse, bu kiiler irket borlarndan tm malvarlyla
mteselsil sorumluluk tarlar.
Limited irketler hakknda kanunun madde 2 paragraf 1 gre (bundan sonras kanun)
bir veya bir ka kii (kiilik) tarafndan kurulan, iletmenin kurulu sermayesindeki paylar-
kurulu evraklarnda belirlenen orana gre ortaklar arasnda paylatrlan bir tzel kiiliktir.
-
22
irket ortaklar, ortakln faaliyetlerinden sorumlu deillerdir, ancak yatrlan paylar kadar,
ortakln faaliyetleri sonucu oluabilecek zararlardan sorumludurlar.
Sermaye taahhdnn tamamn yerine getirmeyen ortaklar, taahhdn tamamn yerine
getirip getirmediklerine baklmakszn taahht ettikleri payn deeri kadar irket
borlarndan sorumluluk tarlar.
Limited irketin ortak says 50 kiiye geemez aksi halde irket ya anonim irkete
dnmelidir yada tasfiye edilmelidir.
2.3.2 Limited irketlerin Kurulu Evraklar
Limited irketlerin kurulu evra, ortaklarn imzaladklar ve onayladklar tzktr.
Limited irketler kanununun md:12/2.fkras uyarnca tzkte yer alacak bilgiler aadaki
gibidir:
irketin tam ve ksaltlm nvan
irketin adresi
Sermaye tutar
Ynetim organlarnn yaps ve yetkileri ve karar alma mekanizmas
Ortaklar Genel kurulunun hazrlanmas ve yrtlmesi dzeni, ilgili kararn oybirlii
veyahut ta basit ounlukla alnaca sorularn listesi
ube ve filyaller ile ilgili bilgiler
irketin ortaklarnn hak ve sorumluluklar
Pay devir sreci
Limited irketler kanununun ngrd dier bilgiler
Limited irketin kuruluu Genel Kurulda oybirlii ile kararlatrlr (Eer ortak tek kii ise
bu karar o kii tarafndan kendi bana alnr). irketin tznde yrtlecek faaliyet
konular belirlenmelidir.
2.3.3 Kurulu sermayesi
RF Ltd.ti kanunun md:14 gre Limited irketlerin kurulu sermayesi ortaklarn taahht
ettikleri paylarn nominal deerinden oluur. Limited irketlerin asgari sermaye tutar 10 000
rubledir. Sermaye taahhd nakit, kymetli evrak veya para cinsinden ifade edilebilen
hertrl varlk yada mlkiyet hakk olabilir. (Araziyi bedelsiz kullanma hakk ticari
irketlerin sermaye taahhd olarak kabul edilmemektedir). Ayni sermaye taahhdnn para
cinsinden deeri Genel Kurulda oybirlii ile tespit edilir. Eer irket ortann beyan ettii
-
23
ayni sermaye tutar 20000 Rubleyi geiyorsa, ayni sermaye konusu varla deer bimek
iin bamsz uzman grevlendirilir. (Bu durumda ortan ayni sermaye konusu varla
bitii deer bamsz uzmann beyan ettii deerden fazla olamaz.)
2.3.4 Pay senetlerinin (Sermaye taahht borlarnn) denmesi
RF Ltd. ti kanunun md:16 gre limited irketin ortaklar, irketin devlet siciline kayt
tarihinden itibaren 1 yllk sre ieresinde tzkte taahht ettikleri sermaye taahht
borlarn demek zorundadr.
irketin ortaa borlu olduu durumda, ortan alacandan vazgemesi (irkete borcu
balamas) yoluyla sermaye taahhdnn yerine getirilmesi sz konusu deildir. Sermaye
art karar, sermaye taahht borcunun tamamnn yerine getirilmesinden sonra mmkndr.
2.3.5 Yedek ake
Limited irketler kanununda (md:30) anonim irketler kanunundan farkl olarak yedek ake
fonu veyahut ta dier fon ayrma zorunluluu yoktur. Ortaklar isterlerse yedek ake fonu
ayrabilirler ve bunu istedii gibi harcayabilirler (kullanabilirler).
2.3.6 Zorunlu Tasfiye Hali
RF Medeni Kanunun md:90/4.fkrasna gre 2.ci mali yln ve takip eden mali yllarn
sonunda Limted irketlerin net aktiflerinin deeri asgari sermaye tutarnn altna inerse
(10000 Ruble) Limited irket tasfiye olmak zorundadr. Ayn hkmler limited irketler
kanunun 20. maddesinin 3. bendinde de yer almaktadr.
Zorunlu tasfiye prosedrn vergi dairesi balatabilir. Bu hakk Rusya Federasyonu Vergi
organlar kanunun 7. maddesinin 11. bendinden almaktadr. Bu madde uyarnca vergi
organlar mahkemelerden her trl tzel kiiliklerin tasfiyesini mahkeme yoluyla
isteyebilirler. Ancak RF arbitraj mahkemeleri bu konuda farkl bir yaklam
sergileyebilmektedir. Eer irket vergi ykmllklerini yerine getiriyorsa, dier irketlere
borlarn zamannda dyorsa ve net aktif deerinin dzeltilmesi iin admlar atmsa
(rnein mali yardm yaplmsa) irket tasfiyesi davas dmektedir. Yine de 18 temmuz
2003 tarihli14- nolu Rusya Federasyonu Anayasa mahkemesinin kararnda, Medeni
kanunun 99. maddesinin 4 bendinde ve anonim irketler kanunun 35. maddesinin 5. ve 6.
bentlerinde yer alan NET AKTF DEER gerekesinin zorunlu tasfiye iin yeterli bir
sebep olduu belirtilmitir.
-
24
2.3.7 Temettler
RF Ltd. ti kanunun md:28 gre limited irketler 3 ay, yaryl ve 9 ay sonu itibaryla ara
(geici) temett deyebilirler. Ortaklar arasnda datlacak temett tutar, ortaklarn irket
sermayesinde sahip olduklar paylara gre orantl olarak datlr. Genel Kurulda oybirlii
ile alnan kararla, irketin tznde temettler iin farkl dalm oranlar ngrlebilir.
Temett datm kararnn alnabilmesi iin baz artlar aranmaktadr:
1. irket sermayesinin tamamnn denmi olmas.
2. irket net aktif deeri sermaye tutarndan daha az ise veya temett demeleri
sonucunda irket net aktif deeri sermaye tutarnn altna inecek ise temett demeleri
yaplamaz.
3. irket iflas artlarn tayor ise veya temett demeleri sonucunda irket iflas
belirtilerine kavuacak ise temett demeleri yaplamaz.
2.3.8 Kararlardaki Oylama Oranlar
RF Ltd. ti kanunun md:32 gre Limited irketin ortaklar, irket sermayesinde sahip
olduklar paylarn deeri ile orantl olarak oy kullanma hakkna sahiptirler.
Genel Kurulda oybirlii ile alnan kararla, irketin tznde oylama srasnda ortaklar
iin farkl oy kullanm oranlar ngrlebilinir. Sz konusu dzenin ortadan kaldrlmas
(farkl oy kullanm hakk) yine oybirlii ile salanmaldr.
irket tznn deiiklii ve sermaye tutarnn deimesi ile ilgili kararlar ortaklar genel
kurulunda oylarn 2/3 ile alnr.
irket ubesi ve/veya temsilcilik ama karar genel kurulda oylarn 2/3 ile alnr.
Limited irketler kanununa gre Limited irketin belli bir ortana kanunda tannan haklar
dnda ilave haklar verilebilir. Sz konusu karar ortaklar genel kurulunda oylarn 2/3 ile
alnr. Eer Limited irketin tm ortaklarna ilave hak tannmak isteniyorsa ilgili karar
ortaklar genel kurulunda oybirlii ile alnr.
Sermaye art karar ortaklar genel kurulunda oylarn 2/3 ile alnr.
lave ortak almak suretiyle sermaye art karar ortaklar genel kurulunda oylarn 2/3 ile
alnr.
irket ortaklarnn sermaye taahhtlerini yerine getirmeleri ile ilgili karar ortaklar genel
kurulunda oylarn 2/3 ile alnr.
irketin ana szlemesine (kurulu anlamasna) deiikliklerin girmesi ile ilgili karar genel
kurulda oybirlii ile alnr.
-
25
irketin tasfiye edilmesi ve hukuki eklinin deitirilmesi kararlar genel kurulda oybirlii
ile alnr.
irket tznn onaylanmas ve ayrca ortaklarn sermaye aidat olarak taahht ettikleri
varlklarn parasal deerinin tespiti ile ilgili karar oybirlii ile alnr.
Ortaklara ait pay dalmlarnn deiebilecei pay sat, payn 3.kiilere sat ve bununla
ilgili olarak deiikliklerin kurulu evraklarna girmesi ile ilgili karar oybirlii ile alnr.
Mlkne acz vesikas konulan borlu ortaa ait payn (pay ksmnn) gerek deerinin, dier
irket ortaklar tarafndan kendi paylarn dalmna gre borlu ortan alacakllarna
denmesi karar genel kurulda oybirlii alnr.
Sermaye paylarnn irket ortaklar tarafndan denmesi karar 2/3 oranyla alnr. (Tzkle
farkl oy oran ngrlebilir)
irket ortaklarnn pay dalmyla orantl olmakszn sermaye paylarnn denmesi
hkmleri ve sermaye paylarnn denmesine snrlama getiren hkmler oybirlii ile alnr.
Sz konusu hkmler yine oybirlii ile iptal edilir.
Yukarda ad geen snrlamalar sadece belli bir ortak iin tespit eden tzk maddelerinin
deimesi ve kaldrlmas, Genel Kurulda oylarn 2/3 ounluu ile mmkndr.
2.3.9 Ynetim Kurulu
RF Ltd. ti kanunun md:32 uyarnca irket tz ile Ynetim Kurulunun oluturulmas
ngrlebilir. Ynetim Kurulu yelerinin yetkileri Limited irketler kanunun ngrd
dzen iinde tzkle belirlenir. irket tz ile Ynetim Kurulu yelerine aadaki
yetkiler verilebilir:
irket ynetim organlarnn oluturulmas
Onlarn yetkilerinin nceden sona erdirilmesi
Yksek tutarl anlamalarn yaplmas
Onaylanmas gereken anlamalarn onaylanmas
Genel Kurulun arlmas, toplanmas ve dzenlenmesi
Limited irketler kanunun ngrd dier sorunlarn karara balanmas
2.3.10 Genel Mdr
Bu blmn giri ksmnda da belirttiimiz zere Genel Mdr Rusya Fed.nu kanunlar
erevesinde birinci derecede sorumlu bir nvandr ve olduka geni yetkilere sahiptir. Bu
yetkiler kanunla verildii iin zel hukuk erevesinde dzenlenmi vekaletnameler ile
kanuna aykr bir biimde snrlandrlamaz. Bu snrlandrmann yaplaca yer irket
tzdr. Bu kadar geni bir yetki ve sorumlulukla donatlm nvann zelliklerinin
-
26
bilinmesinde fayda vardr. Genel Mdr ortaklar Genel Kurulu tarafndan seilir ve yine
ortaklar Genel Kurulu tarafndan grev sresi dolmadan grevden alnabilir.
Genel Mdrn hak ve yetkileri aadaki gibidir:
Genel Mdr;
1) temsil fonksiyonu dahil irket adna vekaletnameye ihtiya duymadan hareket edebilir ve
anlama imzalayabilir,
2) temsil misyonu dahil irket adna personele vekaletname verebilir,
3) personeli ie alma, iten kartma, transfer etme emirlerini, personele kar tevik ve
cezalandrma amal yaptrmlar uygulayabilir,
4) Limited irketler kanunu ve irket tz ile ortaklar genel kurulu, ynetim kurulunun
yetkisine dahil edilmeyen dier hak ve yetkileri stlenir.
RF kodeksinin 277. maddesi uyarnca genel mdr irkete kar tam lde sorumluluk
tamaktadr. Bu maddenin anlam genel mdr ile anlama imzalanrken tam maddi
sorumluluk artlarnn yazlmasna gerek yoktur, nk kanun uyarnca bu sorumluluk zaten
genel mdre tahsis edilmitir.
Yine Rusyada kurulu irketler asndan bir dier nemli husus da byk tutarl
anlamalarda Genel Mdrn yetkileridir. Limited irketler kanunun md:46 gre yksek
tutarl anlamalar, deeri irket aktifinin %25ini veya stn aan varlklarn satn alnmas
ve satlmasdr. Bu gibi durumlarda Limited irketlerde ortaklar genel kurulu veya ynetim
kurulunun onay gerekir. Ancak irkette ynetim kurulun bulunmas halinde bilano
aktifinin %25-50 arasnda olan varlklarn satn alnmas ve satlmas ile ilgili kararlar alma
yetkisi ynetim kuruluna devredilebilir. irket aktifinin %50sini aan varlklarn satlmas
veya satn alnmas iin Ortaklar Genel Kurulunun ile kabul edilmi karar gerekmektedir.
Bu dzenlemeler dikkate alnmadan yaplan byk tutarl ilemler irket veya hissedar
tarafndan alm soruturma ile hkmsz klnabilir. Dzenlemeden de anlalaca zere
aktif toplamnn %25ni gemeyen varlk satn alnmas ve satlmas Genel Mdrn
yetkisindedir. Yine tzkte byk tutarl anlamalar iin genel kurul veya ynetim kurul
kararna gerek yoktur diye bir art koyabiliriz, bylelikle Genel mdrn bu konudaki
yetkileri geniletilmi olur.
Genel Mdrn sorumluluklar nelerdir?
irket Genel Mdrnn sorumluluklarn farkl kanunlar karsnda incelemekte fayda
vardr.
-
27
RF Kanunun md:195 gre irket Genel Mdrnn veya onun yardmclarnn i kanunu
hkmlerini ihlal ettii durumlarda personel temsilcisi, iverene (i sahibine) ikayette
bulunabilir. ikayette yer alan ihlallerin doru olmas durumunda iveren, iten kartma
dahil Genel Mdre kar bir yaptrm uygulamak zorundadr. Grld gibi irketin
faaliyeti srasnda i kanunu hkmleri gereince Genel Mdrn iveren karsnda bir
sorumluluu vardr. Bu neden nemlidir? nk iilerin mahkemeye bavurmas ve
mahkemede kazanmas durumunda (burada Genel Mdrn ceza alp almayaca artk
nemli deildir) irket maddi cezay stlenecektir ve iin z itibaryla iin sahibi (ceza
tutar kadar) zarar grecektir.
RF Ceza Kanunun md:199 gre (irket zerinden vergi ve harlarn denmemesi) vergi
borlarnn, irketin Genel Mdr veyahut ta irket faaliyetini etkileyen dier yetkili kii
tarafndan kastl olarak denmemesi durumunda, 300000 Rubleye (veya sulu bulunan
kiinin 2 yllk geliri) kadar para cezas veya 4 ile 6 ay aras tutuklama veyahut ta 2 yla
kadar hapis cezas ngrlebilinir.
RF Ceza Kanunu md:199.2 gre satlmas halinde vergi borcunun denebildii mlk
saklayan giriimciler ve irket yneticileri cezalandrlrlar.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.3 gre vergi organna veya zel fonlara kaydolma sresinin
ihlalinden dolay irket yetkililerine 500 ile 1000 ruble arasnda para cezas kesilir.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.4 gre banka hesabnn aldnn zamannda vergi
dairesine bildirilmemesi halinde, irket yetkililerine 1000 ile 2000 ruble arasnda para cezas
kesilir.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.5 gre vergi beyannamelerinin zamannda vergi dairesine
teslim edilmemesi halinde, irket yetkililerine 300 ile 500 ruble arasnda para cezas kesilir.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.6 gre vergi denetimi iin gerekli evraklarn ilgili organlara
ibraz edilmemesi halinde, irket yetkililerine 300 ile 500 ruble arasnda para cezas kesilir.
RF dari Ceza Kanunun md: 15.11 gre muhasebe kaydnn kaba ihlalinden dolay irket
yetkililerine 2000 ile 3000 ruble arasnda para cezas kesilebilir.
Limited irketlerde genel mdr yetkilerinin snrlandrlmas
Rusya Federasyonunda yatrmclarn en ok ilgilendii konularn birisi de genel mdr
yetkilerinin snrlandrlmasdr. Rusya Federasyonunda yerleik Trk firmalarna
baktmzda tamamna yakn bir ksmnn limited irket eklinde rgtlendiini gryoruz.
Bu nedenle zellikle limited irketlerdeki genel mdr yetkilerinin snrlandrlmasna yer
verilmitir.
-
28
irket kuruluu srasnda, kurulu evraklarnda ynetim organlarnn yaps ve yetkileri
belirlenmelidir.
Ynetim organlarnn yetkileri, irketin i yazma evraklarnda belirlenebilir. rnein,
genel kurul toplants hakkndaki ynetmeliklerde, genel mdr hakkndaki ynetmeliklerde
veya ortaklar arasndaki Trkiye kanunlarna gre yaplan anlamalarda da snrlandrlabilir.
Ama, ortaklar arasnda veya ortaklar ile genel mdr arasnda anlamazln domas
durumunda, mahkeme bu konu hakknda hukuk normlarna ve irket tzne bakarak
deerlendirme yapacaktr. irket tznde kanunlara uymayan maddelerin bulunmas
halinde, ilgili tzk maddeleri deerlendirmede dikkate alnmayacaktr.
Bylece, irket ynetim organlarnn yetkilerini belirleyen i yazmalardaki ynetmelikler,
kullanlmakta olan kanunlara harfiyen uymaldr ve irketin kurulu evraklarna (tze)
kar olmamaldr.
Kurulu evraklarnda, aada sralanan irketin ynetim yaplarndan biri ngrlebilir:
Seenek 1: irket ynetim organlarnda iki basamakl sistemin yaps
irket ynetim organlarnn iki basamakl sistemi, en basit yaplarndan biridir ve irket
faaliyetlerinin gerekletirilmesi esnasnda en hzl karar alma srecine sahiptir. Bu sistem
en yaygn yntemdir ve genel mdr yetkilerinin kanun dnda herhangi bir dzenleme ile
kstlanmam halidir.
Bu yapda, sadece iki ynetim organ irketi ynetme yetkisine sahip olacaktr:
1) genel kurul toplants,
2) irketin tek kiilik ynetim organ (genel mdr/mdr).
ki basamakl ynetim yapsnn seilmesi halinde, irketin ynetim organlarna ayr ayr
grev ve sorumluluklar verilmektedir.
irketin iki basamakl ynetim yapsnda da genel mdr yetkileri snrlandrlabiliyor. Bu
amala genel mdrn baz yetkileri genel kurula devredilir. Bu deiiklikler aadaki
rneklerle snrlandrlabilir:
Genel kurul toplants
Genel mdr/mdr
-
29
irket tznde, genel mdr sadece belli bir limite kadar olan (rnein 200 000 ruble)
anlamalar imzalayabilir, tm dier anlamalar ise genel kurul toplantsnn onay karar ile
imzalanabilir veya;
Genel mdr tarafndan alnan tm kararlar genel kurul onay ile yaplmas tzkte
belirtilebilir. Bu durumda ortaklar genel mdrn yetkilerini en aza indirmi olurlar.
Belirtelim ki tzkte deiiklik yaplmas karar oy birliiyle alnmaldr (limited irketler
kanunun 37.md.).
Yukarda bahsettiimiz genel mdr yetkilerini snrlama sistemi bir taraftan istenen
kontrol salarken dier taraftan bu kadar snrlama getirilmesi, genel mdrn, rnekte
olduu gibi 200 000 rubleyi aan anlamalar imzalayabilmesi iin, ortaklar genel kurulunu
toplayarak bu konuda onay karar almas gerekecektir. Gr birlii alnamaz ve genel
mdr tarafndan bahsedilen anlama imzalanr ise, ortaklardan birisi mahkemeye
bavurarak bu anlamay geersiz kabul ettirebilir (RF Medeni Kanunun md.168, 174,
limited irketler kanunu md 45, 46). Bylece ortaklk, genel mdrn izinsiz hareketlerinden
korunmu olacaktr, ama dier taraftan bu durum karar alma ve anlamalarn imzalama
prosedrn uzatm olacaktr. Genel mdr yetkilerini snrlayarak, irket ortaklarnn artan
sorumluluklarn da unutmamak gerekir (ortaklarn ald karar/anlama sonucu irket iflas
ederse, oluan zararlardan genel mdr deil ortaklar sorumlu olacaktr). irket ortaklarnn
irketin Rusya Federasyonundaki faaliyetleri ile ilgili btesine ve gnmz ekonomik
gereklerine uygun normlar- snrlamalar koymasnda fayda vardr.
Yukardakilere ek olarak, limited irketler kanunu md.32 gre; ortakln rutin ilerinin
kontrol ve takibi iin tek kiilik ynetim organ yannda konsey ynetim kurulu (mdrlk
gibi) oluturulabilir. Konsey ynetim organnn faaliyet ve karar alma prosedrlerini
kanunen irket ortaklar belirleyebilir.
Seenek 2: irkette konsey ynetim kurulu kullanm ile iki basamakl ynetim sisteminin
yaps
irkette, genel kurul toplants ve ynetim organndan oluan, tek ynetim organnn (genel
mdr/mdr) yannda bir de konsey ynetim kurulu oluturulur. Genel mdr ile konsey
ynetim kurulunun arasndaki grev, sorumluluk ve yetki paylamlar irket tznde net
bir biimde tanmlanmaldr. Ayrca genel mdr ile ilgili ynetmelikte ve onun grevleri ve
konsey ynetim kurulu ile ilgili ynetmelikte onlarn grevleri tekrar belirlenebilir.
Genelde konsey ynetim kurulu genel mdr grevlerinin bir ksmn yapmaktadr. rnein,
genel kurul toplantsnn hazrlanmas ve arlmas konular ile ilgilenmektedir
Bylece, irketteki ynetim organlarnn yapsn gsteren ema aadaki gibi izilebilir:
-
30
ve
Pratikte, genel mdrn yanna konsey ynetim kurulu oluturmak ok ortakl ve/veya
byk lekli irketlerde uygulanmaktadr. Sebebi ise irketteki grevlerin, yetkilerin
dalm suretiyle tek bir karar alma merkezinden kanlmasdr. Kk irketlerde ise
genelde genel mdr ile konsey ynetim kurulu arasnda grevleri paylatrmak ok zordur,
stelik bu ayrm sadece ynetim kademesinin bymesine sebep olacaktr.
Seenek 3: irketin basamakl ynetim yaps
irkette basamakl ynetim sistemi uygulama asndan iki basamakl sistemden biraz
daha karmak ve evrak asndan kurumsal know-how gerektirmektedir.
irkette bu yapnn uygulanmasnda ynetim organlar aadakilerden oluturulur:
1) Ortaklar genel kurul toplants,
2) Ynetim kurulu ,
3) irketin tek ynetim organ (genel mdr/mdr)
irkette basamakl ynetim sisteminin kullanlmasnda, genel mdr yetkilerinin
snrlandrlmas iin genel mdrn baz grev ve yetkileri ynetim kuruluna veya ynetim
kuruluna ve genel kurul toplantsna devredilir. Bu da tzkte aadaki gibi belirtilmelidir:
Tzkte genel mdrn tm anlamalar veya baz anlamalar imzalayabilmesi iin genel
kurul toplantsnn onay alnmaldr ifadesi yer alr veya
Genel mdrn tm anlamalar veya baz anlamalar imzalayabilmesi iin irketin ynetim
kurulunun onayn almaldr veya
Genel mdr 2 000 000 rubleyi amayan anlamalar imzalayabilmek iin irket ynetim
kurulundan onay almaldr. 2 000 000 rubleyi aan anlamalarda irketin ortaklar genel kurul
Ortaklar genel kurul toplants
ynetim kurulu
Genel mdr
irketin genel mdr
Ortaklar genel kurul toplants
irketin konsey ynetim kurulu
-
31
karar gerekecektir. Bu ekilde grev ve yetki paylam eitleri istek ve taleplere uygun
olarak dzenlenebilir.
Ynetim kurulu, ortaklar genel kurul toplantsna raporlamak zorundadr (alnan kararlardan
sorumludur). Genel mdr ise hem ortaklar genel kurul toplantsna hem de ynetim
kuruluna kar alnan kararlardan ve yaplan anlamalardan sorumludur.
Seenek 4: irkette, konsey ynetim kurulunun kullanlmasyla basamakl ynetim
sistemin yaps
irketin ynetim sisteminde genel kurul toplants, ynetim kurulu ve genel mdrn
yansra bir de konsey ynetim kurulu kullanlabilir. Bu durum genel mdrn sadece
gncel ilere nem vermesi ve konularna hakim olmas iin genel kurul toplants gibi
organizasyonel ilerin Konsey ynetim kuruluna devredilmesi ile ekillenir. Ynetim kurulu
ise irketin genel byme stratejisini belirler. Byle bir ynetim yaps byk irketlerde
artk zorunluluk haline gelmitir.
ve
Seenek 5: irket ynetimi organnn yetkilerinin profesyonel irkete devredilmesi
Son bir seenek ise irketin tek ynetim organnn grev ve sorumluluklarnn ynetici ticari
kurulua (ynetici kurulua) devredilmesidir.
irkette bu tr ynetim sisteminin kullanlmas durumunda, ynetim irketinin
faaliyetlerinin ortaklar tarafndan kontrol edilmesi ok zor olacaktr. Ynetici hizmetleri
finansal adan da pek seilen bir tercih olmayabilir. Dier taraftan, ynetici irketlerin
getirdii know-how, mteri portfy ve gveni de dikkate almak gerekir. Bu tr ynetici
irketler genelde gayrimenkul kiralama, otel iletme gibi sektrlerde yaygndr.
Genel kurul toplants
Ynetim kurulu
Genel mdr Konsey ynetim kurulu
-
32
2.3.11. Kurucu Ortaklarn Sorumluluklar
Medeni kanunun 87. maddesinin 1 bendi uyarnca irket ortaklar irket borlarndan
sorumlu deildir. Ancak yatrmclar bu maddeyi dikkate alarak ortaklarn sorumlu
olabilecei halleri gz ard edebilmektedirler. Medeni kanunun 56. maddesinin 3. bendi
uyarnca eer irket iflas tzel kiilie talimat verebilecek ortak veya dier kiilerin
eylemlerinden dolay gereklemi ise ve irketin varlklar borlar karlayacak tutarda
deil ise, bu kiilere mteselsil sorumluluk ile bu kiilerden bu borlar tazmin edilebilir.
Medeni kanunun bu maddesi iflas kanununun 10. maddesinin 4. bendi ile pekimektedir.
Bu tr sorumluluk mahkeme yolu ile gereklemektedir.
Genel bir kural olarak, irket kurucularnn mteselsil sorumluluu iki koulun bulunmas
halinde sz konusu olabilir:
1. irket tasfiye ediliyor ise,
2. irketin mlk satndan elde edilen gelirleri dahil irket aktifleri borlar kapatmak
iin yeterli deil ise.
Rusya Federasyonu Medeni Kanununun 399. maddesi uyarnca alacakl, borcu ortaklardan
talep etmeden nce, asl borludan (irketten) talep etmelidir.
Vergi dairesinin vergi borlar ile ilgili ortaklardan bir talepte bulunmas sz
konusumudur? RF Yksek Arbitraj Mahkemesinin ve RF Yksek Mahkemesinin 11
haziran 1999 tarihli Genel Kurulunun N 41/9 Kararnn 15. maddesi uyarnca, vergi
borlarnn talebi sadece medeni kanun uyarnca mteselsil sorumluluk atfedilmesi
durumunda mmkndr.
RF VK 49. maddesi uyarnca irket ortaklarna mteselsil sorumluluk ngrlmtr ancak
bu sorumluluun ortaklara yanstlma artlar ve prosedr medeni kanunda ele alnmtr.
RF VK 49. maddesinin 2. bendi uyarnca irket ortaklar sadece onlarn eylem veya
eylemsizliinden dolay irket iflas etmi ise mteselsil sorumluluk tar.
zetleyecek olursak irket ortaklarnn irketin vergi borlarndan dolay sorumluluk
tamas iin aadaki artlarn gereklemesi gerekir:
- iflas sonucu irket tasfiye ediliyorsa,
- irketin vergi borlarn kapatmak iin irket aktifleri yetersizse,
- irketin iflasnn ortaklarn eylemlerinden veya eylemsizliinden kaynaklandnn
tespit edilmesi halinde.
artlardan birisinin olmamas vergi dairesinin ortaklardan vergi borlarn talep etmesini
imkansz klmaktadr.
-
33
2.3.12 Pay devirleri
Limited irketler kanunu md:21 uyarnca ortak kendi payn dier ortaklara satabilir. Bu sat
iin dier ortaklarn izni gerekmez. Eer tzkte aksine bir hkm yoksa irket paynn
3.kiilere sat mmkndr.
Yine tzkte aksine bir hkm yoksa (Ltd. irketler kanunu md:21/4.fkra) irket ortaklar
payn satnda ncelikli satn alma hakkna sahiptirler. Eer irket ortaklar ncelikli satn
alma hakkndan faydalanmak istemiyorlarsa irket pay 3.kiilere satlabilir.
Eer tzkle paylarn 3. kiilere sat yasaklanmsa (Ltd. irketler kanunu md:23/2.fkra)
ve bu durumda dier ortaklar ayrlan ortan payn satn almak istemiyorlarsa, irket satlan
bu pay kendisi almak zorundadr.
Ancak paylarn 3. kiilere sat yasa paylarn 3. kiilere devredilemeyecei anlamna
gelmez. Pay sat ilemi yerine hibe, karlksz devir gibi szlemeler ile paylar 3. taraflara
devir edilebilmektedir. Bu durumda 3. taraflara pay satnn kanun d kabul edilebilmesi
iin alan davalarda mahkeme kararlar genelde ortaklarn aleyhinedir. Bunun ana sebebi
ise Rusya Federasyonu'ndaki mahkemeler her bir ilemin sahte olup olmadn inceler,
birden fazla ilemin olmas halinde, ilemlerin toplamna bakarak yorum yapmaz (hibe
szlemesi ncesi veya sonrasndaki taraflar arasndaki dier ilemlerin toplamna) (28
Nisan 2008 tarihli N 56-33842/2006 Kuzey-bat Arbitraj mahkemesinin karar).
3. RKET KURULULARI
Rusya Fed.da tzel kiilerin ve zel teebbslerin registre (sicil) dzeni 08.08.2001 tarih N
129- sayl Federal Kanunla dzenlenir.
Rusya Fed.da tzel kiilerin ve zel teebbslerin registre ilemlerini, kurulacak iletmelerin
veya registre olmak isteyen zel teebbslerin bulunduklar yerlerdeki vergi organlar yapar.
irket kurulu ilemi iin vergi organlar devlet harc tahsil ederler. irket registresi, irket
registresi iin gerekli btn evraklarn topland ve ilgili vergi dairesine ulatrld gnden
sonra 5 i gn iinde gerekleir.
irket kuruluu iin aadaki belgelere ihtiya duyulur:
Noter tarafndan onaylanm irket kurma bavurusu
Rusya Federasyonunda irket kurma karar
Kurulacak irketin kurulu evraklar (Tzk, protokol, karar)
-
34
Kurucu ortan yabanc tzel kii olmas halinde, sz konusu tzel kiinin yerleik
olduu lkenin kanunlarna gre tzel kii olduunu kantlayan resmi evraklar
(Ticaret sicil gazetesi, vergi sicil nosu, sanayi ve ticaret odasna kaytl olduuna
dair belge)
Kurucu ortan ahs olmas halinde pasaport (noter onayl pasaport tercmesi)
Devlet harcnn dendiine dair belge.
Kanunun md:9 gre, kurucu ortan yabanc tzel kii olduu durumda, tzel kiilerin
registresi srasnda Rus noter tarafndan onaylanacak irket kurma bavurusunu sz konusu
yabanc tzel kiinin Genel Mdr veyahut ta ayn pozisyonda grev alan kiisi imzalamak
zorundadr.
irket kurulduktan sonra ilgili sosyal sigorta fonundan, zorunlu salk sigortas fonundan,
emeklilik fonundan ve istatistik dairesinden kayt belgeleri alnmak zorundadr.
irketin banka hesab aldktan sonra hesap al bilgileri 7 ign iinde vergi dairesine
ulatrlmaldr aksi halde 5000 Ruble ceza kesilir.
4. RUSYA FEDERASYONU MEDEN KANUNUNDA SZLEMELER
Rusya Federasyonunda yrrlkte olan medeni kanun uyarnca ticari ilikilerde bulunan
tzel ve gerek kiiler medeni kanun hkmlerine uygun anlama dzenleme serbestliine
sahiptirler. Kanuna uygun anlama dzenleme serbestlii ibaresi hem kanunda ngrlen
hem de kanunda ngrlmeyen anlamalar dzenleme hakkn tanmlamaktadr, ancak
kanunda ngrlmeyen szlemelerin kanuna aykr olmamas gerekmektedir.
Anlamalarda bulunmas gereken ekil artlar RF medeni kanununda belirtilmitir (RF
Medeni Kanun 421, 422 md.). Anlamann dier artlar taraflarn isteklerine gre belirlenir.
Pratikte en ok uygulanan anlama trlerini incelememizde fayda vardr. Bunlar 1) sat
szlemesi 2) teslimat szlemesi 3) gayrimenkul kira anlamalar 4) inaat-taeron
szlemesi 5) hizmet szlemesi.
4.1 Sat szlemesi:
Sat szlemesi gerei bir taraf (satc) dier tarafa (alc) eya (mal) mlkiyetini teslim
etmeyi taahht etmektedir, alc ise bu mal almay ve ona karlk belli bir deme yapmay
taahht etmektedir (RF Medeni kanunun 454 md.).
Sat szlemesinin konusu ticari yasa olmayan herhangi bir mal, eya olabilir. Anlamann
konusu olan maln ismi ve says belirlenebiliyor ise anlama konusu tanmlanm ve
-
35
anlamann olmazsa olmaz art yerine getirilmi kabul edilir. Eerki anlama metninden mal
cinsi ve miktar belirlenemiyor ise anlama geersiz kabul edilir.
Aksi kanunda ngrlmemi ise veya mal cinsi gerei aksi mmkn deil ise anlamann
konusu hem satcda fiilen bulunan mal, hem de gelecekte alnacak veya retilecek mal
olabilir.
Sat szlemesinin zorunlu artlar:
a) Anlamann konusu (Satcnn devir-teslim ykmll, alcnn ise belirtilen maln
kabul ykmll),
b) Sata tabi mal miktar.
htilafl durumlardan kanlmas ve iin aksamamas iin ayrca anlamalarda fiyat, mal devri
sreleri, deme artlar, mal kalitesinin ve mal eitlerinin belirtilmesinde fayda vardr. Bu
artlarn anlamada olmamas onu geersiz klmamakla beraber ihtilafl durumlarda zaman
kaybna ve zarara uramanz sz konusu olabilir. Bu artlarn olmamas durumunda kanunda
ngrlen artlar geerli olur (Medeni kanun md.314, 424, 469).
Gayrimenkul (arsa, bina, daire v.b.) sat anlamalar iinde kanunda ngrlm baz zel
hkmler bulunmaktadr:
1. Szleme yazl olarak dzenlenmelidir ve taraflarn slak imzalar bulunmak zorundadr
(faks ekerek imzalanan szlemeler geersizdir).
2. Szlemede sata tabi gayrimenkuln tespit edilebilmesi iin bilgilerin verilmesi
gerekmektedir, rnein gayrimenkuln arsa zerindeki yeri. Bu bilgilerin
bulunmamas durumunda anlama geersiz kabul edilir (medeni kanun 554. md.).
3. Szlemede gayrimenkul fiyatnn belirtilmesi gerekmektedir. Bu artn yerine
getirilmemesi durumunda anlama geersiz kabul edilmektedir.
4. Gayrimenkul devri satc ile alc arasnda imzalanan devir-kabul akt veya dier devir-
kabul evra ile yaplr. Aksi kanun veya szlemede ngrlmemi ise bu evran
imzaland gn satcnn gayrimenkul devir ykmlln yerine getirdii kabul
edilir.
5. Gayrimenkul sat devlet kaydna tabidir. Bir tarafn bilerek devlet kaydndan
kanmas durumunda dier taraf mahkemeye bavurarak devlet kaydn ve kar
tarafn eylemlerinden oluan zararn tazminini isteyebilir.
4.2 Teslimat szlemesi:
Teslim anlamas gerei ticari faaliyet yrten satc, nceden belirlenmi bir tarihte veya
retim ya da satn alma prosedrne bal olarak tespit edilen dier bir tarihte, alcya mal
teslim etmeyi taahht etmektedir (medeni kanun md.506). Teslim anlamasnn olmazsa
-
36
olmaz artlar sat szlemesindeki gibi mal cinsi, miktar hakkndaki bilgidir. Ayrca teslim
anlamasnda mal teslim tarihi, sresi belirtilmek zorundadr.
4.3 Gayrimenkul kira szlemesi:
RF Medeni kanununun 606. maddesi gerei gayrimenkul kira szlemesi erevesinde
kiraya veren, kiracya (kiralayana) belirlenmi bir deme karlnda gayrimenkulu geici
kullanma vermeyi taahht etmektedir.
Arazi, arsa, retim tesisleri, bina, ekipman, tat aralar ve kullanm esnasnda kendine ait
zelliklerini yitirmeyen dier varlklar kiraya verilebilir (RF Medeni Kanun md.607).
Mlk kiraya verme hakk mlk sahibine ve kanunla yetkilendirilmi veya mlk sahibi
tarafndan yetkilendirilmi kiilere aittir. Kira szlemesinin zelliklerini ksaca ele almakta
fayda gryoruz:
Kira szlemesinin taraflarndan en az biri tzel kiilik ise, sreye baklmakszn yazl
ekilde dzenlenmelidir (medeni kanun md.434.2). Aksi kanunda ngrlmedii srece
kira szlemesi devlet kaydna tabidir. Kanun gerei bir yldan daha uzun sreli
gayrimenkul kira szlemeleri devlet kaydna tabidir ve bu kayt tarihinden itibaren
geerli saylmaktadr.
Gayrimenkul kira szlemesinde gayrimenkuln tespit edilebilmesi iin gerekli
bilgilerin verilmesi zorunludur. Bu bilgilerin szlemede yer almamas durumunda kira
szlemesinin kira konusu objesi belirlenmemi olur ve kira szlemesi geersiz kabul
edilir.
Kira szlemesinde kira demelerinin artlar, dzeni ve sreleri belirtilmelidir.
Szlemede bu artlarn yer almamas durumunda emsal mlk kirasnda uygulanan
dzen kabul edilir.
4.4 naat-taeron szlemesi:
naat taahht ileri erevesinde dzenlenecek szlemelerle ilgili detay aklamalar
kitabmzn Yurtd naat-Onarm Taahht lerinin Rusya Federasyonu'ndaki
Vergilendirme Prensipleri adl blmnde yer almaktadr.
4.5 Hizmet szlemesi:
Hizmet szlemesi erevesinde satc, iveren talimatlar uyarnca hizmet vermeyi, iveren
ise bu hizmetlerin bedelini demeyi taahht etmektedir.
Genelde satc, hizmetleri bizzat kendisi sunar, ancak taraflar anlamada nc kiilerin de
kullanlmasn ngrebilirler. nc kiilerin kullanlmasnda adaylarn seiminde iveren
-
37
de anlamaya bununla ilgili hkm koyarak katlabilir. Hizmet szlemelerine taeron-inaat
szlemelerinde uygulanan hkmler uygulanr. Dier bir anlatmla anlama konusu
hizmetler kesin bir ifade ile belirtilmelidir, ilerin hacmi, gerekletirme sreleri de anlamada
belirtilmelidir. Hizmetlerin demesi anlamada ngrlen dzene gre yaplr (RF Medeni
kanun md.781).
4.6 Ticari ilikilerde teminat-gvence trleri
Her lkede olduu gibi Rusyada da ticari ilikilerde sknt yaanmamas adna hukuka uygun
kontrat dzenlemek her zaman tek bana ihtiyac karlamamaktadr. Alacan gvence
altna almak isteyen firmalar finans sektrnn kendilerine sunduu imkanlardan yararlanarak
szlemeyi dier baka aralarla gvence altna almak isterler. Anlama artlarnn ve kar
taraf ykmllklerinin yerine getirilmesini gvence altna almak iin eitli aralar
gelitirilmitir. Bu blmde riskleri asgariye indirmek amacyla kullanlan yntemlerle ilgili
aklamalara yer vereceiz.
a) Cezalar:
Ceza (gecikme cezas) olarak kanunda veya anlamada belirtilmi ve borlunun kendi
ykmllklerini yerine getirmemesi veya yeteri dzeyde yerine getirmemesi halinde
denilecek para tutardr (RF Medeni kanunun 330 md. 1 bent).
Para cezas ile ilgili artn yazl olarak dzenlenmesi gerekir, aksi takdirde para cezasnn
tahsili mmkn olmayabilir.
b) Rehin:
Borlunun kendi ykmllklerini yerine getirmemesi veya yeteri dzeyde yerine
getirmemesi halinde, ykmllklerin gvence altna alnmas iin rehin konulan mlkn
bedeli, kanunda ngrlen durumlar hari alacana karlk satcya geer.
Rehin anlamasnda rehnin konusu, deeri ve rehinle gvence altna alnm
ykmllklerin yerine getirilme sresi belirtilmelidir. Noter onayl olmas gereken
anlamalara istinaden dzenlenen rehin anlamalar da noter onayl olmak zorundadr.
Gayrimenkuln rehine verilmesi halinde rehin anlamasnn devlet kaydnn yaplmas
gerekmektedir, aksi takdirde rehin anlamas geersiz olur.
c) Kefalet:
Kefil anlamas uyarnca borlunun ykmllklerini yerine getirmemesi halinde kefil olan
taraf borlunun ykmllkleri ve eylemleri sonucu oluan zarar iin mteselsil sorumluluk
tamaktadr. Kefalet szlemesi yazl olarak dzenlenmelidir aksi takdirde bu anlama
geersizdir.
-
38
d) Banka Garantisi:
Banka garantisinde banka veya dier finansal kurum veya sigorta irketi garanti artlar
uyarnca alacaklnn talebi zerine, borlunun ykmllklerini yerine getirmemesi halinde
garanti ettii para tutarn demeyi taahht eder. Genelde banka garantisi borlu tarafndan
iptal edilemez ve verildii gnden itibaren geerlidir. Borlunun kendi ykmllklerini
yerine getirmemesi halinde alacaklnn garanti anlamasnda ngrlen evraklaryla beraber
yazl talebi zerine banka garanti mektubunda belirlenen paray alacakl hesabna transfer
eder. Banka garantisi ile ilgili dzenlemeler Medeni kanunun 368-379. maddelerinde yer
almaktadr.
e) Kapora:
Kapora anlamasn bir tarafn ykmllklerini yerine getirecei taahhd olarak ele
alabiliriz. Bu anlama yazl olarak dzenlenmelidir. Bu anlama gerei:
- Kapora veren taraf kendi ykmllkleri yerine getirmez ise kapora kar tarafta kalr.
- Kaporay alan taraf ykmllklerini yerine getirmez ise kaporann iki katn geri demek
zorundadr.
- Anlamada ngrlen ykmllklerini yerine getirmeyen taraf kar tarafn zararn
demek zorundadr, aksi anlamada ngrlmemi ise.
-
39
5. TCAR MARKA, PATENT VE LSANS HAKLARININ REGSTRES
18 aralk 2006 tarihli 231- Federal kanun uyarnca RF Medeni Kanunun drdnc
blmnn yrrle girmesi ile birlikte 1 ocak 2008 tarihinden itibaren gayrimaddi haklarla
ilgili yeni hkmler yrrle girmitir. Gayri maddi haklarla ilgili konular dzenleyecek
kanunun zelliklerini incelemekte fayda vardr.
RF Medeni Kanunun 1225. maddesinin 1. bendine gre tzel kiiliklerin ayrcalkl olarak
korunmasna yol aan, zeka rn ve buna eit mal, i ve hizmetler grubuna aadakiler
dahildir:
1) Bilim, edebiyat, sanat eserleri,
2) Bilgisayar programlar,
3) Veri tabanlar,
4) Playback,
5) Kablolu yaynlar, radyo veya TV yaynlar (yayn veya kablo programlar),
6) cat, bulular,
7) Faydal modeller,
8) Sanayi rn,
9) Tarmsal rn trlerindeki gelimeler,
10) Mikroip emalar,
11) Know- How,
12) irket isimleri,
13) Trade mark ve hizmet kalite markalar,
14) Mallarn retim yeri,
15) Logolar.
Entellektel faaliyet sonular altnda anlatlmak istenen belli gerek kiinin belli uralar ve
harcad zihinsel i ve aba sonucu icat ettii ve dnyaya getirdii olgulardr. Bunlarn
bazlarnn maddi bir ifadesi olmad gibi (Mesela zel kimyasal forml, retim srecini
hzlandran matematiksel forml veya prosedr, bilgisayar program rnei, beyin ii sonucu
ortaya kan kavram veya tanm v.s) bazlarnn da alan bir sanayi rn rnei makina
veya cihaz, ara-gere olmas mmkndr. Entellektel faaliyet yrten kii icat sahibi ve
onun dnyaya getirdii belli bir olgu ise icat olarak anlacaktr. cat edilen olguya ait ve icat
sahibi tarafndan registre edilen hak da bulu hakk olarak geecektir.
-
40
cat sahibi kendi icadn istedii gibi ayrcalkl kullanma hakkna sahiptir (Ayn zamanda icat
sahibine ait ilk bulu hakk onun mr boyunca adna sakl kalr). Ayrcalkl kullanm hakk
icadn trne gre devlet tarafndan belirlenir. Bu sre bittikten sonra icadn kullanm hakk
serbest kalr ve icad sahibine para denmeden herkes tarafndan kullanlabilir.
Bir ok durumda zeka rnlerinde ayrcalkl hak sahibi olunmas ve bu hakkn korunmas
iin bu rnn sonucunun resmi kaytlar ile ispatlanmas halinde mmkndr. Bunun yansra
haklarn anlama ile kullanlmas ancak hak devrinin resmi kayd yapldktan sonra geerlilik
kazanr. Kayt prosedr ve artlar Rusya Federasyonu hkmeti tarafndan belirlenmektedir
(RF MK 1232. maddesinin 1,2 bentleri).
Kendi bana bulu hakk ise ayrcalkl bir haktr. Bunun anlam nedir? Belli bir eyi ilk
defa bizzat dnyaya getiren kii bunun tek sahibidir. Bu nedenle bulu hakk ayrcalkl
nitelie sahip olup ileride sahibine menfaatler salayabilmek iin devlet tarafndan korunma
ihtiyac duyar. cat sahibi dnyaya getirdii olguyu veya ismini, marka sahibi registre
etttirdii ticari markay kendisi kullanabildii gibi bunun kullanm hakkn 3.kiilere
tanyabilir ve ayn zamanda ilgili lke topraklarnda kendisinden zel izin (Lisans)
alnmakszn dier tm 3.kiiler iin kullanm yasa koyabilir.
Bulu hakk, kanundaki prosedrden gemesi kayd artyla verilen zel bir belge ile
ispatlanr. Bu belgeye patent denir. Patent belgesi alnamayan icatlar iin hak sahipleri
hibir hak ve talepte bulunamaz. Patentler belli bir sre iin geerlidir ve yukarda
bahsettiimiz gibi patent sresi bittikten sonra icat sahibi hikimseye kar hak iddia edemez.
Ksaca zetlersek patent, belli faaliyet alanlarnda doan teknolojik yeniliklerin ayrcalkl
kullanm hakkn, belli kiilerin adna muhafaza eden ve dzenlendikleri lke topraklarnda
geerli olan belgedir.
Burada patent (bulu) hakk ile yazar hakk arasndaki farkll da ortaya koymakta fayda
vardr. Yazar hakk doduu andan itibaren devlet tarafndan korunur oysa ki bulu haklar
belli prosedrden getikten sonra registre edilip ilgili belge verildiinde gvence altna alnr.
Patent ve marka haklarnn ihlali halinde aadaki yaptrmlar ngrlebilinir:
- kullanlmasnn yasaklanmas ve (veya) ihlali ortaya kartacak hareketlerin nlenmesi
- icat sahibinin zararn ve kard menfaatinin tazmin edilmesi
- maddi ceza uygulamas
- icat sahibinin itibarn korumak amacyla mahkeme kararnn yaymlanmas
-
41
Mahkeme balamadan nce davacnn talebi zerinden patent hakknn ihlali ile retilen
mallara el konulabilir.
Ayrcalkl haklarn registresi olmadan kanun tarafndan herhangi bir koruma sz konusu
olamaz.
Ayrcalkl haklarn srelerini aadaki gibi zetleyebiliriz:
catlar iin- 20 yl
Faydal modeller iin- 10 yl
Faydal sanayi rn iin- 15 yl
Bu srelerin bitmesine 6 ay kala sre uzatm iin bavurulabilinir. Ek sre, icadn faydal
model veya sanayi rn olmasna bal olarak 3-10 yl arasnda deimektedir. Bu srelerin
sonunda ayrcalkl hak sona ermektedir ve herhangi bir demeye tabi olmakszn herkes
tarafndan kullanlabilinir.
Ticari marka ise sahibinin adna registre edilir ve bir mal gibi muamele grr, balanr,
satlr veya devredilebilir. Ticari marka sadece tzel kii veya ferdi iletme tarafndan registre
edilebilir ve ayrcalkl kullanm hakk 10 yldr. Sre uzatm iin bavuru istenildii kadar
yaplabilir, kanunun bu konuda herhangi bir kstlamas yoktur. Sahibinin izni olmadan
bakalar ticari markay kullanamazlar. Ticari markann kullanm ise lisans anlamalar
aracl ile yaplr.
Lisans anlamasna gre bir taraf zeka rnnn kullanlmasnda ayrcalkl hakka sahip
olan taraf - dier tarafa, anlama dorultusunda bu zeka rnnn veya bunun sonucunun
kullanlmas iin telif hakkn verir veya vermeyi taahht eder.
Bununla beraber telif hakkn kiralayan (kirac) zeka rn veya zeka rnnn sonularn,
sadece kiralama anlamasnda belirlenmi art ve hak snrlar iinde kullanabilir..
Genel kurala gre lisans anlamas yazl olarak dzenlenmelidir. Bir ok durumda resmi
kayd gerekmektedir. Belirtilen artlara uyulmamas lisans anlamasnn geersiz olmasna
sebep tekil eder.
6. YABANCI GC ALITIRMA ARTLARI
6.1 alma zninin Alnmas Prosedr
15 Ocak 2007de yrrle giren deiiklikler sonucu yabanc iiler iki kategoriye
ayrlmtr. 1. kategoride Rusya Federasyonu giriinde vize gerektiren lkelerin vatandalar
iin farkl bir alma izni prosedr uygulanmaktadr. Vize gerektirmeyen lkeler iin ise
yine ayr bir prosedr ngrlmtr. Ayrca Rusya Federasyonu Gmen politikasndaki
-
42
nemli bir deiiklik ile kalifiye eleman tanmna yer verilmi ve bu kategorideki yabanc
personele zel kolaylklar salanmtr. Bu blmde prosedr de ele alacaz.
Rusya Federasyonu giriinde vize gerektiren lke vatandalarnn alma izni alma
prosedr
Yabanclarn Rusya Federasyonunda hukuki durumu hakknda Federal Kanun md:13 gre
yabanc vatanda ancak alma izni aldktan sonra Rusya Fed