rozwój kompetencji cyfrowych nauczycieli przedmiotów ... · 1. tablica interaktywna w procesie...

Szkolenie Rozwój kompetencji cyfrowych nauczycieli przedmiotów

nieinformatycznych w zakresie doskonalenia nauczycieli z województwa

wielkopolskiego w ramach Grantów edukacyjnych Wielkopolskiego Kuratora

Oświaty w 2015 roku.

Realizatorami szkolenia jest Fundacja eSzkoła oraz ODN Kalisz.

Materiały dla uczestników warsztatu

„Wykorzystanie tablic interaktywnych

na lekcji”

Opracował: Arkadiusz Stefan

Poznań 2015

1. Tablica interaktywna w procesie nauczania

Ze względu na funkcję każdej tablicy, w tym również tablicy interaktywnej, stanowi ona przekaź-

nik obrazów (również tekstu). Z tego względu działa na zmysł wzroku uczniów. Oczywiście dzięki wy-

korzystaniu komputera i wideoprojektora przekazywane obrazy i tekst mogą być wzbogacone dodat-

kowo o kolory oraz animacje, udoskonalając przekaz, a także lepiej pozwalając zrozumieć poznawane

problemy i fakty. Tablica interaktywna i jej oprogramowanie pozwala z łatwością prezentować zdjęcia

i filmy.

Łatwość operowania obrazem daje nauczycielom dużą elastyczność w przygotowaniu materiału

do zajęć bez względu na stosowaną metodę nauczania. Wykładowca uzyskuje sposobność do łatwego

modyfikowania i przystosowania raz opracowanej zawartości do możliwości i wymagań danej grupy

uczniów. Wcześniejsze przygotowanie treści dla uczniów przez nauczyciela pozwala na optymalne

wykorzystanie czasu lekcji. Nauczyciel nie musi już tworzyć materiału dydaktycznego na tablicy kre-

dowej lub sucho ścieralnej w czasie zajęć. Uprzednio przygotowane treści zostają uzupełnione na

bieżąco tylko o niezbędne elementy konieczne do wyjaśnienia prezentowanych informacji, wytłuma-

czenia trudniejszych fragmentów itp.

Nauczyciel nie jest „schowany” za komputerem, jak przy klasycznej prezentacji za pomocą pro-

jektora i ekranu. Centralną postacią nie jest maszyna, ale pedagog sterujący procesem nauczania.

Stojąc przy tablicy ma swobodę w korzystaniu z komputera bez konieczności podchodzenia do niego,

co powoduje najczęściej zakłócenia w płynności prowadzonych zajęć.

Oczywiście błędem jest twierdzenie, że tablica interaktywna jest w stanie całkowicie zastąpić za-

jęcia w pracowni komputerowej lub z wykorzystaniem rozwiązań mobilnych (tablet, chromebook),

ale tam gdzie nie ma konieczności indywidualnej pracy ucznia z komputerem (1:1), może stać się

nieodzowna. Na lekcjach różnych przedmiotów zastosowanie technologii informacyjnej może przy-

nieść duże korzyści, a nie ma sensu korzystania przez wszystkich uczniów z oddzielnych urządzeń

komputerowych.

Użycie w czasie lekcji tablicy interaktywnej nie ogranicza nauczyciela w indywidualizacji procesu

nauczania lub wykorzystywaniu metod opartych o pracę w grupach. Należy pamiętać, że przekaz

kierowany do uczniów za pomocą tablicy jest taki sam dla całej klasy. Podobnie jak w przypadku zwy-

kłej tablicy do pisania kredą wszyscy uczniowie widzą to samo.

Dodatkową korzyścią stosowania tablicy jest oszczędność środków. Tam, gdzie nie ma konieczno-

ści przygotowania drukowanych materiałów na lekcję można z powodzeniem wyświetlić wcześniej

przygotowane teksty czy rysunki. Ważnym jest również fakt, że dzięki tablicy i sieci Internet mamy

dostęp do aktualnej informacji. Jako przykład można podać różnego rodzaju mapy zjawisk aktualizo-

wane na bieżąco (interaktywna mapa wiatrów na naszej planecie http://earth.nullschool.net/). Coraz

więcej wydawnictw decyduje się na powszechne udostępnienie poprzez strony internetowe encyklo-

pedii, słowników, map, zdjęć satelitarnych itp.

1.1. Tablica interaktywna jako środek dydaktyczny

Środki dydaktyczne to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których

zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Skracają i urozmaicają proces nauczania, wywo-

łując wrażenia i spostrzeżenia, będące tworzywem pozwalającym w krótszym czasie przekazać więcej

wiadomości.1

Tablica interaktywna zgodnie z typologią zaliczana jest do grupy środków złożonych [wg

W. Okoń] oraz do kategorii technicznych środków nauczania automatyzujących proces dydaktyczny

[wg Cz. Kupisiewicz]. Wykorzystujemy go do usprawnienia procesu nauczania oraz uzyskania opty-

malnych osiągnięć szkolnych.2 Urządzanie takie należy więc traktować jako jeden z środków dydak-

tycznych i wykorzystywać zgodnie z potrzebami mając na względzie przede wszystkim korzyści jakie

przynosi to uczniom3.

1.2. Wykorzystanie tablicy interaktywnej w wybranych metodach nau-

czania

Możliwości prezentacji dowolnego obrazu cyfrowego jak również dźwięku powodują, że tablica

interaktywna może wspierać prawie wszystkie metody nauczania, a w niektórych przypadkach szcze-

gólnie ułatwiać ich stosowanie. Jako przykład mogą posłużyć metody praktyczne to jest symulacja

czy ćwiczenia interaktywne. Wspólne rozwiązywanie testów i zadań na tablicy pozwala na powtó-

rzenie materiału i dyskusję.

To właśnie interaktywność tablic jest ich główną zaletą. Uczniowie nie tylko widzą kolorowe

i ruchome obrazy, ale także dzięki możliwości ich przesuwania mogą wchodzić w fizyczne interakcje

z materiałem poprzez przesuwanie obiektów. Pozwala to na stosowanie ćwiczeń polegających na

porządkowaniu elementów, ich dopasowywaniu lub układaniu w odpowiedniej kolejności. Ze wzglę-

du na to, że mamy tylko jedną tablicę, wykonywanie ćwiczeń lub poszczególnych etapów ćwiczeń

możliwe jest tylko przez jednego ucznia przy tablicy. Pozostali uczniowie obserwują i kontrolują prze-

bieg wykonania zadania przez swojego kolegę.

Od niedawna dostępnych jest coraz więcej tablic interaktywnych wielodotykowych (multi touch),

które są w stanie rozpoznać więcej niż jeden dotyk jednocześnie. Dzięki czemu przy tablicy może jed-

nocześnie pracować dwóch i więcej uczniów. Otwiera to nowe możliwości do rozwijania i ćwiczenia

umiejętności współdziałania uczniów poprzez projektowanie dla nich takich zadań, które skłaniają do

angażowania się we wspólne ich rozwiązywanie.

Obsługa kilku dotknięć przez tablicę umożliwia też korzystanie z intuicyjnych gestów takich jak

„obracanie” czy „powiększanie”, co powoduje że treść zajęć może być łatwiejsza do zrozumienia

i zapamiętania. Nauczyciel zyskuje oprócz tego możliwość projektowania slajdów zawierających treści

zminimalizowane, a przez to na pierwszy rzut oka niewidoczne. W trakcie pokazu zaś stosując gesty

w prosty sposób można je powiększyć w celu prezentacji, dodatkowo wywołując u słuchaczy zacie-

kawienie i zaskoczenie.

Tablica może stanowić nieocenione wsparcie dla metod podających – wzbogacając przekaz

słowny dodatkowo o obraz. Wyświetlenie na tablicy treści szczególnie ważnych dla przekazywanych

informacji poprzez podanie definicji, wzorów, objaśnień pojęć lub wypunktowanie najistotniejszych

kwestii pozwala na usystematyzowanie przekazu. Ponadto może ułatwić prowadzenie zajęć poprzez

1 http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Arodki_dydaktyczne (dostęp 27-04-2015) 2 http://www.ktime.up.krakow.pl/symp2013/referaty_2013_10/remza.pdf (dostęp 27-04-2015) 3 Art. 12 ust. 2 ustawy Karta nauczyciela

rezygnację z dodatkowych notatek i materiałów przez prowadzącego. Wykład, pogadanka, opis, czy

prelekcja mogą zostać wzbogacone o zdjęcia, rysunki, schematy, materiały źródłowe lub nawet krót-

kie filmy. Pewnym problemem może się stać pozyskanie odpowiednich materiałów przez nauczyciela.

Jednak dzięki oprogramowaniu w łatwy sposób można przygotować odpowiednie obrazy, tabele,

wykresy lub wzbogacić je pozyskanymi ze stron WWW elementami. Takie wykorzystanie tablicy

wzbogaca przekaz i pozwala lepiej zrozumieć uczniom poruszane problemy.

Tablica interaktywna może również z powodzeniem wspierać problemowe metody nauczania.

Po pierwsze daje duże możliwości przedstawienia rozważanego zagadnienia. Po drugie pozwala na

zapisanie powstałych w trakcie zajęć rozwiązań, a później dowolne ich modyfikowanie

i wartościowanie. Powstałe pomysły mogą bez problemów zostać zachowane do późniejszego wyko-

rzystania lub dalszej pracy.

Nowoczesne aplikacje do obsługi tablic w procesie dydaktycznym oraz technologia przetwarzania

w chmurze mogą przenosić współpracę uczniów z urządzeń mobilnych na tablice interaktywne. Co

umożliwia uczniom udział w dyskusjach klasowych poprzez wysłanie tekstów i obrazów ze swoich

urządzeń mobilnych oraz wyświetlanie ich na tablicy interaktywnej dla całej klasy, aby mogli je wszy-

scy zobaczyć, poddać analizie oraz ocenić. System taki można wykorzystać do burzy mózgów - zbiera-

nia pomysłów od uczniów w klasie, sondowania opinii, pracy z materiałem językowym, pytaniem

uczniów i uzyskiwaniem od nich odpowiedź itp.

Dzięki łatwemu stosowaniu kolorów i grafiki można korzystać z zapisu odwzorowująco – pojęcio-

wego (mapy myśli) lub stosować odpowiednie oprogramowanie do ich tworzenia. Pozwala to na gra-

ficzne prezentowanie wiedzy. Mapy koncepcyjne, obrazy i grafiki pomagają wzrokowcom wyrazić i

zrozumieć idee. Na tablicy interaktywnej mamy możliwość aktywnego odkrywania zależności prze-

suwając obiekty, co pozwala pogłębiać zrozumienie wielu pojęć. Notowanie pomysłów na tablicy,

zapamiętywanie ich w pamięci komputera i wywoływanie na życzenie pozwala na łatwiejsze prze-

prowadzenie burzy pomysłów lub rozwiązywanie problemów metodą projektów.

Ważną funkcją tablic interaktywnych jest możliwość wykorzystania w czasie zajęć dowolnych

programów uruchamianych na komputerze. Z tego względu nauczyciel może wykorzystywać wszyst-

kie komputerowe programy edukacyjne, a szczególnie programy multimedialne.

W sieci Internet znajduje się coraz więcej scenariuszy gotowych zajęć lub całych lekcji multime-

dialnych z różnych przedmiotów. Dzięki technologii Flash na stronach WWW umieszczane są anima-

cje, interaktywne ćwiczenia lub symulacje. Korzystając z tablicy interaktywnej nauczyciel może wzbo-

gacić swoje zajęcia takimi obiektami pozwalając na lepsze zrozumienie procesów i zjawisk.

Stosując multimedialne oprogramowanie edukacyjne przeznaczone przede wszystkim do samo-

dzielnej pracy ucznia, nauczyciel dzięki tablicy interaktywnej cały czas kontroluje tok i tempo zajęć

oraz komentuje i wyjaśnia trudniejsze, niezrozumiałe dla uczniów zagadnienia. Niejednokrotnie ze-

branie potrzebnych do lekcji materiałów multimedialnych jest bardzo czasochłonne i wymaga pew-

nych umiejętności. Korzystając zaś z aplikacji prowadzący zajęcia używa gotowych materiałów multi-

medialnych.

2. Przygotowanie zestawu multimedialnego do pracy

Tablicę interaktywną można porównać z dużym ekranem obsługiwanym za pomocą palca lub

specjalnego pisaka (bardzo duży tablet), dzięki temu osoba stojąca przy tablicy ma możliwość obsłu-

giwana komputera, uruchamiania dowolnych programów, czy tak jak w przypadku tradycyjnych ta-

blic, pisania i rysowania. Aby można było wykorzystywać możliwości interaktywne tablicy potrzebu-

jemy trzech urządzeń: projektora, komputera, no i oczywiście samej tablicy.

2.1. Elementy zestawu interaktywnego

Wideoprojektor

Urządzenie to jest odpowiedzialne za wyświetlanie obrazu na powierzchni tablicy. Tablica działa

jak zwykły ekran, czyli po prostu odbija światło z wideoprojektora. W związku z czym może współ-

działać z każdym projektorem cyfrowym. Należy zwrócić uwagę, że to od jego parametrów zależy

jakość obrazu.

Komputer

Komputer jest urządzeniem, które podłączamy do wideoprojektora i do samej tablicy. Może to

być komputer stacjonarny lub przenośny (typu notebook). Bardzo ważne aby spełniał co najmniej

minimalne wymagania, które stawia producent tablicy. Na komputerze musimy zainstalować opro-

gramowanie dostarczane z tablicą, z tego względu komputer musi mieć na tyle zasobów (moc obli-

czeniową procesora, wielkość pamięci podręcznej, wolne miejsce na dysku twardym), aby móc obsłu-

żyć tą aplikację.

Tablica interaktywna

Obecnie na rynku znajdziemy wiele różnych rodzajów tablic. Przede wszystkim urządzenia te róż-

nią się technologią, jaka jest wykorzystana do odczytywania, gdzie w danej chwili dotykamy tablicę.

Bez zbędnego skupiania się na aspektach technicznych możemy podzielić tablice na:

• dotykowe, które możemy obsługiwać (dotykać) za pomocą palca (oczywiście możemy trzy-

mać w ręku na przykład długopis lub wskaźnik i również obsługiwać tablicę),

• z pisakiem elektronicznym (bez tego specjalnego pióra tablica nie działa).

� Dodatkowe informacje - porównanie technologii tablic interaktywnych:

http://www.trappa.pl/PL/13/Technologia/

http://www.agraf.com.pl/userFiles/solutions/pdf/Tablica_interaktywna_bez%20tajemnic.pdf

� Podział marek tablic interaktywnych ze względu na technologię:

http://www.interaktywne.eu/podstrona/26/technologie-w-tablicach-interaktywnych

2.1.1. Spotykane rozwiązania montażu zestawów interaktywnych w klasach lek-

cyjnych

2.1.1.1. Tablica na podstawie jezdnej

Przed planowaną lekcją musimy przytoczyć do klasy tablicę. Projektor i komputer ustawić na ław-

ce lub biurku (może to być również specjalny stolik pod projektor). Łączymy wszystkie elementy za

pomocą odpowiednich przewodów. Koniecznie należy pamiętać aby zabezpieczyć kable (np. poprzez

przyklejenie ich taśmą do podłogi) lub rozmieścić tak, aby nikt o nie przypadkowo się nie potknął.

Rysunek 1 Schemat pokazujący wielkość cienia rzucanego

na tablicy przez nauczyciela

Rysunek 2 Przykładowa instalacja - tablica na podstawie

jezdnej

Wady i zalety rozwiązania:

+ tablica jest mobilna więc możemy ją przemieszczać z klasy do klasy według potrzeb,

+ możliwość innego niż tradycyjny sposobu zaaranżowania przestrzeni w sali lekcyjnej,

+ możliwość regulacji wysokości tablicy od podłogi (w przypadku zamontowania tablicy na ścianie

jest to raczej niemożliwe),

- więcej czasu i pracy wymaga przygotowanie zestawu przed rozpoczęciem lekcji,

- niebezpieczeństwo potknięcia się o przewody (konieczność ich zabezpieczenia).

2.1.1.2. Tablica przymocowana do ściany w klasie

Przy takim rozwiązaniu jest kilka sposobów montażu projektora. Najprościej jest podstawić go na

ławce lub na stoliku przed tablicą. Innym rozwiązaniem jest zamontowanie projektora na stałe na

specjalnym uchwycie. W zależności od rodzaju projektora może on być montowany do sufitu (projek-

tor tradycyjny) lub do ściany nad tablicą (projektor o krótkiej lub ultrakrótkiej ogniskowej).

a) projektor nie zamontowany


+ projektor może być wykorzystywany do innych celów niż praca z tablicą,

+ mniej czasu wymaga przygotowanie tablicy do pracy,

- brak możliwości regulacji wysokości,

- niebezpieczeństwo potknięcia się o przewody (konieczność ich zabezpieczenia).

b) projektor zamontowany do sufitu lub do ściany nad tablicą:

� Dodatkowe informacje – poradnik sposoby montażu:

http://www.tablice.net.pl/artykuly/tablica-interaktywna-smart-board-w-mojej-klasie/

� Zdjęcia przykładowych instalacji:

http://etechnologie.pl/produkty-i-uslugi/tablice-interaktywne/



Rysunek 4 Przykładowa instalacja - tablica zamontowana na ścianie, projektor zamontowany na uchwycie sufito-

wym

W przypadku montażu projektora w ten sposób konieczne jest wykonanie pewnej minimalnej in-

stalacji. Przewody nie mogą zwisać z sufitu lub ściany. Do projektora należy doprowadzić zasilanie

oraz należy go podłączyć do komputera. Najprostszym rozwiązaniem jest przeprowadzenie wszyst-

kich kabli w listwach mocowanych do ścian i sufitu. Taką instalację najlepiej powierzyć wyspecjalizo-

wanej firmie lub doświadczonej osobie.


+ minimalny czas potrzebny na uruchomienie zestawu przed lekcją,

+ projektor jest praktycznie poza zasięgiem uczniów,

+ brak przewodów na podłodze (brak możliwości potknięcia się o nie),

+ minimalizacja cienia rzucanego na tablicę prze osobę stojącą przed nią,

- projektor nie może być wykorzystywany do innych celów niż praca z tablicą,

- brak możliwości regulacji wysokości.



Rysunek 6 Przykładowa instalacja - tablica zamontowana na ścianie, projektor o ultrakrótkiej ogniskowej zamonto-

wany na ścianie nad tablicą

2.1.2. Możliwość rozbudowy systemu kluczem do optymalizacji stylu pracy

Większość producentów tablic w swojej ofercie, obok tablic, posiada dodatkowe urządzenia po-

zwalające budować całe interaktywne środowisko nauczania. Być może kiedyś szkoła zdecyduje się

zakupić np. wizualizer lub tablet interaktywny, aby wzbogacić możliwości samej tablicy interaktywnej.

Dlatego warto sprawdzić, co jeszcze oferuje wytwórca tablicy.

2.1.2.1. System audio

Stale powiększająca się baza materiałów interaktywnych i filmów

edukacyjnych oferuje treść wizualną z komentarzem audio lub niezbędną do

poznania właściwą wymową. Tu producenci zarówno materiałów

dydaktycznych jak i urządzeń audio dedykowanych do pracy w klasie

przygotowali niezbędne pomoce które zapewniają niezbędną jakość i głośność

dla każdego słuchacza w sali lekcyjnej.

Oferowane do edukacji zestawy głośnikowe przygotowane są pod

względem mocy i jakości dźwięku, aby jak najlepiej sprawdziły się w sali

lekcyjnej.

Inną ciekawą zaletą stosowania oryginalnych akcesoriów jest możliwość dołączenia do nich, bez

zbędnych komplikacji, używanych już na zajęciach materiałów zgromadzonych na magnetofonach

kasetowych czy kasetach video (część materiału dostępnego jako pomoce naukowe nadal jest

przechowywana na nośnikach starszego typu).

2.1.2.2. Kamera dokumentacyjna

Rysunek 8 Kamera dokumentacyjna SMART SDC 330

Korzystając na zajęciach z atlasów, książek, słowników lub odbitek należy przewidzieć w zestawie

interaktywnym urządzenie umożliwiające wyświetlenie na tablicy interaktywnej interesującego nas

zagadnienia. Przykładem może być kamera dokumentacyjna zintegrowana z systemem

interaktywnym. Taka konfiguracja zestawu umożliwia nauczycielowi wykorzystanie zarówno

dotychczasowych pomocy naukowych z nową formą interaktywnej aktywności na lekcji.

� Dodatkowe informacje – Wizualizer czy kamera dokumentacyjna ?

http://www.tablice.net.pl/artykuly/wizualizer-czy-kamera-dokumentacyjna/

2.1.3. System zintegrowany

W szkołach można również spotkać urządzenia zintegrowane, które są kompletnym

rozwiązaniem zawierającym w sobie oprócz tablicy interaktywnej komputer, projektor i głośniki.

W rezultacie jest to zestaw który nie stawia barier użytkownikom, zarówno od strony sprzętowej jak

i oprogramowania (dostarczanym razem z tablicą interaktywną). Przygotowanie tablicy interaktywnej

do zajęć, ograniczy się do jednego przycisku na jej obudowie.

Rysunek 7 Głośniki SBA

Rysunek 9 Schematyczne przedstawienie składowych zestawu interaktywnego

2.2. Przygotowanie zestawu multimedialnego do pracy

Interaktywna tablica jest częścią systemu, który składa się z komputera i projektora. Komputer

przesyła obraz z używanego programu do projektora. Projektor wyświetla obraz na interaktywnej

tablicy. Interaktywna tablica działa jako ekran monitora i urządzenie wejściowe - pozwala na stero-

wanie programami komputerowymi przez dotykanie jej powierzchni.

Rysunek 10 Podłączenie zestawu interaktywnego

2.2.1. Uruchamianie tablicy interaktywnej na przykładzie SMART Board

1. Upewnij się, że tablica interaktywna i projektor są podłączone do komputera w odpowiedni

sposób (przykład połączeń - patrz schemat).

2. Włącz tablicę i projektor, a następnie włącz komputer.

3. Wprowadź dane użytkownika i hasło, jeżeli to konieczne, używając klawiatury komputera.

Kiedy kontrolka stanu gotowości zmieni kolor na zielony, komputer i interaktywna tablica

nawiązały połączenie. SMART Board jest już czuła na dotyk i możesz uruchomić wszystkie

programy zainstalowane na przyłączonym komputerze.

Po uruchomieniu komputera, kontrolka stanu gotowości będzie świeciła w kolorze czerwonym, dopó-

ki interaktywna tablica SMART Board i komputer nie nawiążą stałego połączenia. Jeżeli kontrolka stanu

gotowości świeci światłem ciągłym w kolorze zielonym, twój system pracuje poprawnie. Jeżeli kontrolka

stanu gotowości pulsuje albo świeci się w kolorze różnym od zielonego przez dłuższy czas, zajrzyj do in-

strukcji, aby uzyskać wskazówki, w jaki sposób usunąć usterki.

UWAGA: Ulokowanie kontrolki stanu gotowości jest zależne od modelu interaktywnej tablicy SMART

Board. Najczęściej znajduje się ona po prawej stronie półki na pisaki lub w dolnej części prawej kra-

wędzi tablicy.

Rysunek 11 Przykłady umieszczenia na obudowie kontrolki stanu gotowości

2.2.2. Orientacja tablicy interaktywnej

Co to jest orientacja tablicy?

Orientacja tablicy interaktywnej zapewnia najwyższy możliwy poziom dokładności pisania

i dotyku. Czasami błędnie nazywa się ten proces kalibracją. Orientację tablicy należy przeprowadzić

za każdym razem, gdy projektor lub tablica interaktywna były przesuwane od czasu ostatniego użycia

lub gdy wskaźnik myszy nie jest prawidłowo zgrany z pisakiem, gdy dotykamy powierzchni. Orienta-

cja tablicy na urządzeniach posiadających na swojej obudowie lub półce pod tablicą odpowiedni

przycisk (przyciski)

Rysunek 12 Przyciski półki na pisaki (SMART Board)

Rysunek 13 Przycisk orientacji tablicy umieszczony na stałe na jej krawędzi (IPBoard)

Naciśnij i trzymaj jednocześnie przycisk klawiatury ekranowej i prawy przycisk myszy, dopóki nie

pojawi się ekran kalibracji tablicy lub naciśnij przycisk kalibracji na boku tablicy. Rozpocznij kalibrację

zgodnie z wyświetlanymi informacjami. Naciśnij zdecydowanie palcem lub pisakiem środek każdego

punktu (zwykle środek wyświetlonego krzyżyka)w pokazywanej kolejności.

Orientacja tablicy na urządzeniach nie posiadających specjalnego trwałego przycisku

Podejdź do komputera podłączonego do tablicy i naciśnij ikonę oprogramowania tablicy

w obszarze powiadomień, a następnie wybierz opcję Orientacja. Rozpocznij kalibrację zgodnie

z wyświetlanymi informacjami.

Kontrolka stanu go-

towości po prawej

stronie półki na pisaki

Kontrolka stanu go-

towości w dolnej czę-

ści prawej krawędzi

tablicy

2.3. Podłączenie wizualizera (kamery dokumentacyjnej) do zestawu interaktywnego

Niezwykle interesującym rozwiązaniem, jest możliwość integracji wizualizera z tablicą inte-

raktywną. W efekcie nauczyciel może na tablicy interaktywnej wyświetlić zadanie z książki

a następnie przywołany do tablicy interaktywnej uczeń rozwiązuje/uzupełnia je, pisząc bezpośrednio

na wyświetlonym obrazie.

Rysunek 15 Schemat podłączenia wizualizera do zestawu interaktywnego

Na rynku można spotkać bardzo wiele urządzeń tego typu. Najczęściej kamery to urządzenia, któ-

re najczęściej muszą być oddzielnie zasilane z gniazdka sieciowego oraz łączą się z komputerem za

pomocą przewodu USB. Na komputerze musi być zainstalowane oprogramowanie do posiadanego

urządzenia. Kamerę zwykle uruchamia się po uruchomieniu całego zestawu interaktywnego.

W przypadku rozwiązań systemowych gdy, tablica interaktywna i wizualizer pochodzą od tego

samego producenta, to program do tablicy współpracuje z kamerą dokumentacyjną, co pozwala na

wstawianie uzyskanych przez kamerę obrazów bezpośrednio do tej aplikacji. Sterowanie urządze-

niem bezpośrednio z tablicy itp.

2.4. Podłączenie pilotów radiowych (systemu do zbierania i analizowania odpowiedzi

uczniów) do zestawu interaktywnego

Systemy do zbierania i analizowania odpowiedzi uczniów (również zwane systemami do testów /

głosowań) najczęściej składają się z nadajnika – odbiornika podłączanego do komputera za pomocą

gniazda USB oraz pilotów z własnym zasilaniem, które używają uczniowie odpowiadający na pytania

(rozwiązujący test). Najczęściej spotykane rozwiązania to piloty na podczerwień lub fale radiowe (tu

omawiane są te ostatnie z wymienionych).

Rysunek 14 Orientacja tablicy QOMO

2

1

Rysunek 16 Schemat połączeń systemu do testów do zestawu interaktywnego

Nadajnik – odbiornik łączy się z komputerem za pomocą złącza USB i jest prze to gniazdo zasilany.

Na komputerze musi być zainstalowane oprogramowanie do posiadanego systemu. Piloty są zasilane

przy pomocy własnych baterii i każdy ma swój indywidualny włącznik. System podłączamy po włą-

czeniu całego systemu interaktywnego.

W przypadku rozwiązań systemowych gdy, tablica interaktywna i system do zbierania pochodzą

od tego samego producenta, to program do tablicy współpracuje z pilotami, co pozwala na wstawia-

nie całych testów i innych sprawdzianów bezpośrednio na strony tego programu. Sterowanie urzą-

dzeniem bezpośrednio z tablicy systemem np. zdalne wyłączanie wszystkich pilotów jednym przyci-

skiem bez konieczności sprawdzenia każdego pilota osobno, czy został wyłączony itp.

2.5. Praca z tablicą w czasie lekcji – praktyczne wska-

zówki

Nie patrz w wiązkę światła emitowaną przez projektor. Poinstruuj

uczniów, żeby nie spoglądali, ani nie patrzyli na wiązkę światła.

Pozycja ciała

• Zachowuj otwartą pozycję ciała i staraj się obsługiwać tabli-

cę ręką, która znajduje się najbliżej niej.

• Kiedy zachodzi konieczność wskazania czegoś po drugiej od

Ciebie stronie tablicy interaktywnej, to najlepiej przejść na tą stronę tak, aby zachowując

otwartą pozycję ciała.

• Podczas pisania na tablicy interaktywnej stań z tego boku, który odpowiada Twoje domi-

nującej ręce. Osoby praworęczne powinny stać po prawej stronie tablicy interaktywnej

(patrząc na tablicę) podczas pisania.

Sterowanie obiektami na tablicy

Rysunek 17 Otwarta do słu-chaczy pozycja ciała

• Najbardziej efektywne ułożenie dłoni podczas zaznaczania lub przesuwania obiektu na

tablicy to pozycja ręki powyżej lub poniżej obiektu, który chcesz przenieść lub dotknąć,

a nie dotykanie go na wprost. Dzięki temu dotykany obiekt jest widoczny dla publiczności

podczas manipulowania nim.

• Zapobiega to również rzucaniu cienia przez Twoją rękę i blokowaniu małych elementów,

takich jak przyciski nawigacyjne, przez co trudno je zobaczyć i dotknąć dokładnie.

Wykonywanie adnotacji

• Pisz dużymi literami. Pamiętaj, że na tablicy interaktywnej, zawsze można dodać kolejną

pustą stronę, aby pisać dalej.

• Nie bój się używać różnych kolorów w celu zogniskowania uwagi słuchaczy.

• Wybieraj kolory, które będą kontrastować z tłem. Na ciemnym tle, takim jak wideo,

czerwony to dobry wybór koloru.

• Unikać opierania nadgarstka dłoni podczas pisania na powierzchni tablicy interaktywnej.

3. Program do tablicy interaktywnej na przykładzie programu SMART Notebook

Na rynku znajdziemy dość pokaźną liczbę programów, których zadaniem jest współpraca z tablicą

interaktywną, umożliwienie przygotowania materiału na zajęcia lekcyjne, przeprowadzenie lekcji oraz

jej archiwizacja, ewentualne udostępnienie treści i notatek z lekcji uczniom. Zazwyczaj spotkamy

aplikacje dedykowane do konkretnych modeli tablic, ale coraz częściej pojawiają się programu „uni-

wersalne” nie związane z żadną marką tablic. Można je stosować na dowolnej tablicy interaktywnej.

Tu spotkamy rozwiązania zarówno płatne (np. RM Easiteach), jak i rozwiązania open source (np.

Open Sankore).

� Dodatkowe informacje – RM Easiteach

http://easiteach.com/pol/

� Dodatkowe informacje – Open Sankore

http://open-sankore.org/

Programy przygotowane przez producentów tablic interaktywnych są dostarczane razem

z urządzeniem (np. wraz z zakupem tablicy SMART Board otrzymamy aplikację SMART Notebook,

z urządzeniem Interwrite program Workspace itd.). Coraz więcej producentów dobrych i cenionych

u rozwiązań decyduje się na „uwolnienie” swoich aplikacji i daje możliwość ich zakupu do użytkowa-

nia na dowolnych tablicach innych producentów.

Oczywiście różnice i możliwości tych wszystkich aplikacji są bardzo duże. Jest niewiele takich, któ-

re są jednocześnie intuicyjne w obsłudze, posiadają dużo funkcji i dodatków (np. współpraca

z uczniami w chmurze, testy w chmurze, wyświetlanie i sterowanie obiektami 3D, widety sieciowe,

edytory gier, funkcje matematyczne i duża ilość elementów w galerii) i jednocześnie są ciągle rozwi-

jane oraz dostosowywane do współczesnych potrzeb edukacyjnych.

3.1. Uruchamianie programu do tablicy interaktywnej

Program Notebookjest programem współpracującym z interaktywną tablicą. Działa jak

elektroniczny notatnik, służący do bezpośredniego przechwytywania oraz zapisywania notatek

i rysunków naniesionych na tablicę. Możesz importować grafikę, pliki tekstowe i obiekty

multimedialne do własnych plików w Notebook albo eksportować swoje pliki z Notebook w formacie

HTML, PDF, PowerPoint lub jako obrazy (np. w formacie JPG, GIF).

Aby uruchomić aplikację SMART Notebook (dalej nazywany NB) na kompu-

terze kliknij dwa razy na ikonie programu NB znajdującą się na pulpicie. Otwo-

rzy się plik ww. aplikacji, który zawiera obszar roboczy, na którym możesz

umieszczać różne obiekty (tekst, swoje zapiski, rysunki, zdjęcia, figury geome-

tryczne itp.) Plik aplikacji NB może zawierać praktycznie nieograniczoną liczbę

stron mieszczących się w obszarze roboczym do przeprowadzenia lekcji lub bloku

tematycznego.

3.2. Narzędzia programu NB

Po uruchomieniu programu NB zobaczysz, oprócz białego tła strony w obszarze roboczym, trzy

różne paski interfejsu. Na samej górze znajduje się pasek menu tekstowego oraz dwa paski z ikonami

poziomy – pasek narzędzi i pionowy – zakładki boczne.

Rysunek 19 Okno programu SMART Notebook

Pasek menu tekstowego zawiera podobne polecenia jakie są dostępne w innych programach. Są

one przedstawione jako tekst. Kliknij element menu, który chcesz uaktywnić.

Pasek narzędzi zapewnia dostęp do narzędzi pomagających w pracy nauczyciela i najczęściej wy-

korzystywanych (podręcznych). Domyślnie przyciski na pasku narzędzi są uporządkowane według

Rysunek 18 Ikona aplikacji SMART Notebook 15

Pasek narzę-

dzi Pasek zakła-

dek bocz-

nych

Pasek menu

tekstowego

Strzałki przeniesienia pasków

na przeciwległą stronę

Opcja ukrywania

obszaru zakładek

bocznych

funkcji. Gdy korzystasz z paska narzędzi, zauważysz, że po wybraniu narzędzia z panelu Narzędzia

obok pojawi się panel Kontekstowy pozwalający łatwo zmieniać właściwości narzędzia.

panel działań panel dodatków panel narzędzi panel kontekstowy

Rysunek 20 Pasek narzędzi w SMART Notebook

Pasek narzędzi możesz dowolnie dostosowywać do swoich wymagań poprzez dodawanie lub

usuwanie poszczególnych ikon. Do tego służy ikona w kształcie koła zębatego na końcu tego paska.

Poszczególne elementy można przenosić pomiędzy paskiem a oknem dostosowywania paska (w obie

strony). Nie zapomnij nacisnąć przycisku Gotowe, aby zmiany zostały zachowane. Zawsze też możesz

Przywrócić domyślny pasek narzędzi.

Panel boczny:

• Kliknij zakładkę Sortownik stron, żeby wyświetlić miniatury poszczególnych stron

w pliku programu NB, przejść do innej strony lub zmienić kolejność stron.

• Kliknij zakładkę Galeria, żeby uzyskać dostęp do kolekcji własnych stron, gotowych

obrazów, animacji Flash i filmów, które możesz dodać do pliku programu NB.

• Kliknij zakładkę Załączniki, żeby dodać hiperłącza do innych aplikacji lub załączniki

w odpowiadających im formatach.

• Kliknij zakładkę Właściwości, żeby sformatować kształty, obiekty i tekst.

• Kliknji w zakładkę Dodatki, aby dodać do pliku NB dodatkowe funkcje, taki jak GeoGe-

bra, Mechanizm tworzenia aktywności, Nagrywarka lekcji.

3.3. Pisanie w NB

Po uruchomieniu NB widzisz białe tło strony w obszarze roboczym. Podstawową funkcją tej apli-

kacji jest możliwość pisania i rysowania po białym tle. W tym celu wystarczy wybrać narzędzie Pióra z

Panelu narzędzi, a w Panelu kontekstowym rodzaj Pióra np. Pióro, a potem kolor cyfrowego atramen-

tu i teraz zacznij pisać dotykając powierzchni tablicy.

Rysunek 21 Wybór rodzaju Pióra

Ten rodzaj prowadzenia zapisków nad tradycyjną tablicą pozwala na:

• łatwe zapisywanie i rozsyłanie notatek oraz rysunków do uczniów,

• przesuwanie i ustawianie swoich notatek zgodnie z potrzebami ,

• zapomnienie o braku miejsca do pisania i dodawanie nowych stron do pliku z kolejnymi zapi-

skami.

Typy dostępnych piór

Po wybraniu ikony Pióra wyświetli nam się lista dostępnych różnych rodzajów piór:

• Pióro – zwykłe pióro, gdzie we właściwościach możemy zmieniać jego kolor, grubość i styl linii,

• Pióro kaligraficzne – wygląd cyfrowego atra-

mentu przypomina kształt liter pisanych sta-

lówką (według autorów aplikacji ma poprawiać

czytelność napisanego odręcznie tekstu),

• Kredka – ślad tego pióra przypomina kredkę

świecową,

• Zakreślacz – służy do tego samego co tradycyj-

ny zakreślacz – pozwala wyróżniać tekst (litery,

słowa lub zdania), który jest widoczny z pod je-

go kolorowego śladu (zachowuje przeźroczy-

stość),

• Pióro tekstowe – rozpoznaje pisane odręcznie

litery, słowa i całe zdania i zamienia na tekst

maszynowy oraz pozwala na edytowanie tekstu

poprzez znaki edytorskie (np. pionowa kreska

między znakami wstawia spację, przekreślenie

liter usuwa je itp.),

• Pióro kreatywne – ślad pióra ma różne koloro-

we kształty (można rysować buźkami lub

gwiazdkami itp.),

• Pędzel malarski – ślad pióra przypomina malo-

wanie pędzlem,

• Magiczne pióro – ma trzy funkcje: narysowanie

prostokąta na przykład na zdjęciu powiększa

zakreślony fragment, narysowanie koła uru-

chamia funkcję reflektor (zakreślony obszar jest

jakby podświetlony, a reszta obszaru roboczego

jest zaciemniona), narysowanie innego kształtu

niż opisane powyżej powoduje, że ślad pióra blaknie po pewnym czasie, który można regulować

we właściwościach.

Usuwanie cyfrowego atramentu

Do wycierania cyfrowego atramentu z obszaru roboczego służy narzędzie Gumka (wyciera tylko

obiekty napisane piórami, ale po rozpoznaniu kształtu

lub tekstu już nie). Gumka ma trzy stopnie gradacji ob-

szaru wycierania od najmniejszej (do wycierania np.

drobnych szczegółów) do bardzo dużego.

Możesz użyć opcji Edytuj > Wyczyść atrament ze

strony, żeby skasować atrament bez usuwania innych obiektów. Opcja ta jest przydatna, gdy chcesz

usunąć notatki przed użyciem pliku na kolejnej lekcji. Możesz również przywrócić stan strony

z ostatniego zapisu wybierając Edytuj > Resetuj stronę.

Rysunek 22 Zestawienie typów piór

Rysunek 23 Narzędzie gumka

3.4. Zapisywanie pliku NB

Możesz zapisywać swoje notatki powstałe na stronach NB jako pliki na dysku twardym kompute-

ra wybierając z menu tekstowego Plik > Zapisz lub Plik > Zapisz jako. Pamiętaj, że wybór opcji Zapisz

spowoduje zastąpienie pliku zapisanego na dysku wersją, na której aktualnie pracujesz. Zastosowanie

opcji Zapisz jako umożliwi zmianę nazwy zapisywanego pliku NB oraz wskazanie miejsca jego zapisu

na odpowiednim dysku i we wskazanym katalogu. W tym celu musimy zastąpić nazwę pliku swoja

nową oraz wybrać miejsce docelowe zapisu poprzez wskazanie katalogu na dysku.

3.5. Praca z obiektami

Adnotacje i rysunki sporządzane cyfrowym atramentem są obiektami na stronie roboczej aplikacji

NB. Możesz je przesuwać, obracać oraz zmieniać ich wielkość. W tym celu musisz zaznaczyć obiekt

poprzez kliknięcie na nim strzałką lub poprzez dotknięcie go na powierzchni tablicy interaktywnej.

Rysunek 25 Wygląd zaznaczonego obiektu

Jeśli naciśniesz na obiekt i zamiast strzałki menu obiektu pojawi się

symbol kłódki, oznacza to, że obiekt został zablokowany. W celu edycji

konieczne jest jego odblokowanie. Naciśnij rozwijane menu obiektu

i wybierz Blokowanie > Odblokuj, żeby odblokować obiekt.

Istnieje możliwość zaznaczenia kilku obiektów na stronie. Poprzez

przeciągnięcie palca po przekątnej lub za pomocą myszki klikając obiekty

do zaznaczenia i trzymając równocześnie przycisk CTRL na klawiaturze

komputera.

Aby skasować obiekt lub obiekty należy go lub je zaznaczyć, a potem

w menu kontekstowym wybrać polecenie Usuń. Innym sposobem jest po

zaznaczeniu kliknąć ikonę Usuń na Pasku narzędzi.

Możesz usunąć wszystkie obiekty ze strony czyszcząc stronę Edytuj > Wyczyść stronę. Żeby ska-

sować ze strony zablokowany obiekt, musisz go najpierw odblokować.

3.6. Strony w NB

Pisząc lub rysując na stronie NB w obszarze roboczym zauważyłeś na pewno, że Twoje rysunki po-

jawiają się na miniaturze strony w zakładce Sortownika stron. Każdy plik programu SMART Notebook

Uchwyt obrotu

Uchwyt zmia-

ny rozmiaru

Menu obiektu

Rysunek 24 Zaznaczanie kilku obiek-tów poprzez przeciągnięcie po prze-kątnej

składa się z serii stron, posiadających własne obiekty, właściwości i ustawienia. Na stronach możesz

dodawać obiekty rysowane odręcznie, kształty geometryczne, proste linie i łuki, tekst, grafikę, obiek-

ty Flash i tabele.

Gdy prezentujesz lekcję, możesz wyświetlać poszczególne strony po kolei lub w dowolnym mo-

mencie wybrać dowolną stronę do pokazania. Miniatura każdej strony pojawia się w Sortowniku

stron. Używając Sortownika stron lub poleceń z menu możesz wyświetlić stronę, wstawić pustą stro-

nę, dodać kopię istniejącej strony, a także skasować stronę.

Wstawianie pustej strony w NB bezpośrednio po stronie w tej chwili aktywnej.

Usuwanie obecnie aktywnej strony.

Sterowanie wyświetlaniem stron.

Wyświetlanie poprzedniej strony NB.

Wyświetlanie następnej strony (jeżeli aktywna jest ostatnia strona w pliku, to

użycie tego przycisku dodaje kolejną stronę za aktywną stroną).

Cofanie ostatnio wykonanej czynności.

Ponowne wykonanie ostatnio cofniętej czynności.

Kolejność stron możesz dowolnie ustawiać w zakładce Sortownika stron przesuwając według

wybranego porządku za pomocą mechanizmu złap – przeciągnij i upuść. Przesuwając wybrana stronę

nad pozostałymi pojawiać się będzie niebieski pasek informujący, gdzie trzeba upuścić miniaturę

przesuwanej strony, aby znalazła się pomiędzy wybranymi slajdami.

W NB działa bardzo praktyczna funkcja pozwalająca na klonowanie strony. Mo-

żesz ją wykorzystać w czasie gdy przygotowujesz ćwiczenie interaktywne dla swoich

uczniów i chcesz umieścić za nim slajd z poprawnym rozwiązaniem. Dzięki tej funkcji

nie musisz robić dwóch ćwiczeń na kolejnych stronach. Jedną stronę z zadaniem po

prostu klonujesz i rozwiązujesz. Aby zastosować wyżej opisana funkcję, otwórz za-

kładkę Sortownik stron. Kliknij rozwijane menu strony (trójkąt w +-*prawym górnym

rogu – podobnie jak w przypadku obiektów), którą chcesz sklonować, a następnie

kliknij Sklonuj stronę. To menu zawiera jeszcze szereg przydatnych funkcji: Usuń

stronę, Resetuj stronę itp.

3.7. Wpisywanie tekstu na stronę NB

W celu wpisywania tekstu możesz posłużyć się narzędziem Tekst

z paka narzędzi. Również istnieje możliwość wklejenia zaznaczonego

tekstu z pliku edytora tekstu lub strony WWW korzystając z funkcji

CTRL+C, a w pliku NB CTRL+V. Wklejony bądź wpisany tekst możesz

edytować w dowolny sposób tak jak w zwykłym edytorze tekstu

wybierając krój, wielkość, kolor czcionki oraz sposób wyrównania tekstu w oknie

tekstowym.

Rysunek 26 Prze-noszenie strony z nr 5 pomiędzy 2 i 3

Rysunek 27 Ikona narzędzia Tekst

Rysunek 28 Menu narzędzia Tekst

3.8. Dodawanie obiektów z Galerii NB

W Panelu bocznym w zakładce Galeria mamy do

dyspozycji cztery katalogi główne (Moja zawartość,

Zasadnicze składniki galerii, Lesson Activiti Toolkit 2.0

i Lasson Activity Exampels) z obszerną zawartością kolekcją

obrazów i obiektów multimedialnych, które można

wykorzystać na stronach z treścią lekcji. Możesz również

wstawiać obrazy i materiały multimedialne z dysku

komputera lub kamery dokumentacyjnej SMART Document

Camera, a także wykorzystywać narzędzie przechwytywania

ekrany do uzyskiwania obrazów.

Zawartość Galerii pokazuje się w dwu oknach.

W górnym widzimy galerię w strukturze katalogów

i podkatalogów. W dolnym zawartość poszczególnych ele-

mentów jako miniatur. W celu wstawienia danego obiektu

wystarczy przeciągną miniaturę na obszar roboczy.

Galerię można przeszukiwać na dwa sposoby. Pierwszy

to przeglądanie jej zawartości krok po kroku. Drugi poprzez

wyszukiwanie słów kluczowych w polu Wpisz wyszukiwane

terminy tutaj i naciśnięcie klawisza Enter na klawiaturze.

Przeglądanie wyników wyszukiwania

Wyniki wyszukiwania, zgodne z wybranymi przez ciebie

kryteriami, są wyświetlane w postaci obrazów miniatur. Obrazy

miniatur oraz zasoby Galerii są uporządkowane w cztery kate-

gorie jako: Foldery powiązane, Obrazy i tła, Interaktywne i multimedia, Pliki i strony programu Notebo-

ok.

Rysunek 29 Widok Galerii (katalogi i ich zawartość)

Jeżeli np. szukasz używając słowa kluczowego kwadrat, w polu Foldery powiązane widoczne będą

wszystkie foldery Galerii powiązane ze słowem kluczowym, dostarczając dodatkowych informacji. Naciśnij

dwukrotnie miniaturę folderu, aby obejrzeć jego zawartość.

Miniatury wyświetlane w obszarze Obrazy i tła za-

wierają rysunki i fotografie. Przeciągnij jeden element

galerii na obszar roboczy, aby wykorzystać go na lekcji

(lub zmodyfikować jego parametry).

Interaktywne i multimedia zawiera trzy rodzaje

obiektów: pliki programu Adobe Flash, pliki wideo

i obiekty dźwiękowe. Elementów z tej części Galerii

używa się do uatrakcyjnienia lekcji lub prezentacji mul-

timediami.

Podobne obiekty można znaleźć w grupie Pliki i strony

programu Notebook.

Miniatury plików stworzonych w programie Note-

book są wyróżnione przez kółka segregatora po lewej

stronie obrazu miniatur. Przeciągnij miniaturę na ob-

szar roboczy, aby dodać stronę lub serię stron, takich

jak gotowa lekcja, do twoich aktualnych zasobów. Pliki

Notebook mogą być bezpośrednio załadowane po

aktywnej stronie Notebook.

Miniatury stron w programie Notebook są rozpo-

znawalne przez zagięte rogi w prawej górnej części.

Przeciągnij miniaturę na obszar roboczy, aby przygo-

tować nową stronę z tłem do pisania dla uczniów. Bę-

dzie to np. ćwiczenie w rozpoznawaniu figur geome-

trycznych.

3.9. Projektowanie zajęć

lekcyjnych

Zajęcia lekcyjne powinny być zaplanowane pod

względem treści oraz wyglądu. Podstawowa wiedza

o projektowaniu lekcji i praktyczna znajomość, w jaki sposób powiązać interaktywne właściwości

tablicy z wykorzystaniem programu Notebook, pomaga przygotować zajęcia lekcyjne, spełniające

wymagania programu nauczania i wzbudzające zainteresowanie uczniów. Będziesz miał pewność, że

twoje lekcje będą przebiegały płynnie.

Kiedy już zdecydujesz, czego chcesz uczyć na zajęciach, przygotuj stronę tytułową i nanieś swoje

nauczycielskie notatki na początku przygotowywanej lekcji. Tytuły i twoje notatki pozwalają skoncen-

Treść Prezentacja

trować się na temacie zajęć i przekazują ważne informacje również każdemu innemu nauczycielowi,

który będzie korzystał z ćwiczeń lekcyjnych przygotowanych przez ciebie. Możesz prześledzić przykła-

dy, w jaki sposób inni nauczyciele projektują swoje lekcje, na edukacyjnej stronie internetowej

http://www.tablice.net.pl/lekcje/.

Tworzenie materiałów

Twoja lekcja zapewnie składać się będzie ze stron zawierających treści i ćwiczenia interaktywne.

Na pewno przed pierwszym samodzielnym przygotowaniem treści zajęć w programie NB dużym uła-

twieniem będzie stworzenie prostego planu. Wcześniej przemyślane zajęcia ułatwią twórczą pracę,

jak i same przeprowadzenie lekcji. Ponadto przyniosą większą korzyść uczniom.

Rysunek 30 Propozycja wyglądu planu zajęć w NB

Ustawienie parametrów twojej strony

W momencie, kiedy masz pomysł na ćwiczenia lekcyjne z wykorzystaniem programu Notebook,

musisz zaprojektować swoją stronę. Jednym

z pierwszych kroków jest decyzja o kolorze tła. Pa-

miętaj wybierając kolor, że bardzo jasne i jaskrawe

kolory mogą rozpraszać uwagę słuchaczy i odcią-

gnąć ich od koncentracji na głównym zagadnieniu,

ponieważ będą zwracali uwagę na barwę tła. Ja-

skrawy kolor żółty wydaje się odpowiednim wybo-

rem, ale również może odciągać uwagę od innych

elementów na twojej stronie. Wykorzystuj właści-

wości jaskrawych kolorów dla podkreślenia naj-

ważniejszych informacji na twojej stronie programu

Notebook, do których chcesz przyciągnąć uwagę

uczniów.

Ustaw kolor tła przez wybranie: Format > Strona > Ustaw wypełnienie tła z menu tekstowego

programu Notebook. Ukaże się paleta kolorów, z której będziesz mógł wybrać kolor tła dla swojej

strony.

Następnie powinieneś wybrać krój czcionki, co zdecyduje o wyglądzie tekstu w programie Note-

book. Na przykład: Times New Roman, Comic Sans czy Arial, nadają tekstom bardzo różny wygląd.

Rysunek 31 Przykładowe kroje czcionek

Jeżeli to możliwe, staraj się używać jednego rodzaju kroju czcionki w swoich ćwiczeniach lekcyj-

nych. Rozmaitość kroju czcionek może odwracać uwagę słuchaczy od głównego tematu lekcji

i ważnych zagadnień.

Weź pod uwagę rozmiar i kolor tekstu, którego będziesz używał w czasie wszystkich ćwiczeń

w klasie. Właściwy wybór ułatwi uczniom czytanie tekstu na twojej stronie programu Notebook. Kie-

dy zdecydujesz, jak twój tekst powinien wyglądać, upewnij się że zastosowałeś tę samą metodę

w odniesieniu do pozostałych stron w Notebook, aby przechodzenie do następnej strony było wizu-

alnie płynne.

Ogólne zasady doboru czcionek:

• Tytuły powinny być nie mniejsze niż 28 punktów i pogrubione.

• Czcionka używana do pisania zdań i paragrafów powinna mieć ten sam krój co tytuł,

w rozmiarze 22 punktów, niepogrubiona.

• Upewnij się, że kolor czcionek nie utrudnia czytania i jest wyraźnie widoczny na wybra-

nym tle.

Użycie zbyt wielu krojów czcionki

czyni tekst trudnym do odczytania.

UWAGA: Treść twojej lekcji jest ważniejsza niż dobór kolorów. Lepiej zastosować czarne czcionki

na białym tle, niż stracić mnóstwo czasu na dobieranie kolorów.

Dodawanie elementów interaktywnych

Jedną z zalet programu Notebook jest możliwość zmiany obiektów na stronie. Ta część poradnika

koncentruje się na niektórych z wielu rozmaitych sposobów zaprojektowania interaktywnej lekcji, aby

zainteresować uczniów.

Ujawnij odpowiedź

Jedną z najszybszych dróg do nadania lekcji interaktywności jest ukrycie odpowiedzi na pytanie

pod jakimś obiektem na stronie programu Notebook. Poniżej opisane są trzy różne metody, które

możesz wykorzystać przy projektowaniu ćwiczeń typu „ujawnij odpowiedź”.

Przesuń i ujawnij odpowiedź

Jedną z metod przygotowania ćwiczenia typu „ujawnij” jest schowanie odpowiedzi pod innym

obiektem.

1 Wypisz swoje pytanie i odpowiedź.

2 Nakreśl prostokąt i wypełnij go kolorem, żeby można było ukryć odpowiedź.

3 Naciśnij dwa razy na jakąś figurę, np. prostokąt, i wypisz tekst do tej figury – upewnij się, że

tekst jest innego koloru niż ta figura.

4 Napisz: Przesuń figurę, żeby zobaczyć odpowiedź – musisz dołączyć instrukcję do tego ćwi-

czenia, aby inni nauczyciele korzystający z twojego projektu, potrafili przeprowadzić lekcję. Bez tej

instrukcji, ktoś może przypuszczać, że sam powinien wpisać odpowiedź na figurze zamiast ją przesu-

nąć w celu ujawnienia odpowiedzi.

UWAGA: Dobrą zasadą jest wybrać: Kolejność > Przenieś na przód z rozwijanego menu każdego

obiektu, aby zakryć odpowiedź. W ten sposób zyskujesz pewność, że uczniowie nie będą widzieli od-

powiedzi aż do czasu, kiedy sam im ją pokażesz.

5 Przesuń figurę, aby ujawnić odpowiedź.

Przed

Po

Wymaż i ujawnij odpowiedź

Następnym sposobem ujawnienia odpowiedzi jest użycie narzędzia Gumka ( ).

1 Wypisz swoje pytanie i odpowiedź.

2 Użyj pisaka w celu zakrycia odpowiedzi cyfrowym atramentem.

3 Wybierz cyfrowy atrament w kolorze identycznym jak tło ekranu. Na przykład: jeżeli tło ekra-

nu jest białe, to posłuż się białym cyfrowym atramentem.

4 Wybierz Gumkę i wymaż cyfrowy atrament. Gumka wymaże tylko atrament. Nic, co zostało

wpisane z klawiatury, nie może być wymazane za pomocą Gumki.

WSKAZÓWKA: Korzystając z opisanej wyżej metody, dobrze jest dodać odpowiednią informację

dla uczniów i nauczycieli, żeby wiedzieli, że muszą użyć gumki, żeby wyświetlić odpowiedź.

Przed Po

Ujawnij odpowiedź za pomocą cienia ekranu ( )

Trzecim sposobem ujawnienia odpowiedzi jest posłużenie się funkcją cienia ekranowego.

1 Wypisz swoje pytanie i odpowiedź

2 Naciśnij ikonę Pokaż/ukryj cień ekranu na pasku narzędziowym programu Notebook.

3 Przesuń Cień ekranu tak, że tylko odpowiedź na twoje pytanie jest zakryta.

4 Gdy już jesteś gotowy, przesuń Cień ekranu tak, aby nie zakrywał odpowiedzi na pytanie. Ta

czynność jest podobna do posłużenia się kartką papieru w celu zakrycia odpowiedzi, która byłaby

wyświetlona przez projektor.

UWAGA: Kiedy otworzysz plik Notebook – cień ekranu będzie zakrywał tę samą powierzchnię,

którą zasłaniał wcześniej – będziesz mógł kontynuować dyskusję na temat zawarty w twoim pliku,

dokładnie od miejsca, w którym ją przerwałeś.

Przed Po

Przed Po

Identyfikacja i oznaczanie obiektów

Metoda przeciągnij i upuść

Metoda przeciągnij i upuść jest świetnym sposobem sprawdzenia umiejętności twoich uczniów

i poziomu realizacji założonych przez ciebie celów nauczania.

Aby posłużyć się metodą przeciągnij i upuść, dodaj obiekt, który chcesz oznakować, do swojego

obszaru roboczego. Ten obiekt może pochodzić z zasobów Galerii w programie Notebook, z grupy

Moja zawartość albo może to być grafika, którą importowałeś z menu Wstaw. Użyj rozwijanego menu

obiektu, aby go oznakować i trwale umiejscowić w wybranym przez ciebie miejscu na ekranie.

Następnie, przygotuj etykietki do swojego schematu i ustaw je na dole strony w Notebook. Po-

proś któregoś z uczniów, żeby przeciągnął etykietkę z nazwą do odpowiedniego miejsca na lub przy

grafice (obiekcie).

Przesuń etykietki do odpowiednich części schematu

Możesz dodać łącze do swojego obiektu, takiego np. jak na powyższym rysunku (ludzkiego oka),

do następnej strony w programie Notebook, na której znajdują się odpowiedzi. Ta strona pomoże

każdemu, z kim współdzielisz ten plik, w odnalezieniu poprawnej odpowiedzi.

Metoda przeciągnij i upuść może być używana z powodzeniem na lekcjach przygotowanych wy-

łącznie z użyciem tekstu. Na przykład: można przeciągać zdarzenie historyczne do wybranej daty,

albo definicje do listy słów.

Dobierz słowa do ich definicji

Klonowanie nieskończone obiektów

Klonowanie nieskończone pozwala skopiować ten sam obiekt

nieograniczoną liczbę razy, bez konieczności ciągłego używania

rozwijanego menu. Ta funkcja pozwala również przechowywać na

dysku mniejsze pliki, w porównaniu z plikami utworzonymi przy

pomocy funkcji Kopiuj i Wstaw w odniesieniu do tego samego

obiektu. Mniejsze pliki są łatwiejsze do dalszego ich przekazywania

współpracownikom.

W celu wielokrotnego kopiowania obiektu, wykonaj następują-

ce czynności:

1 Wybierz dowolny obiekt.

2 Naciśnij na rozwijane menu obiektu.

3 Wybierz opcję Klonowanie nieskończone.

4 Naciśnij na obiekt, potem ciągnij go, żeby utworzyć iden-

tyczny obiekt.

Używanie tego samego obiektu do wielu odpowiedzi

Jedną z zalet funkcji klonowania nieskończonego jest możliwość zastosowania metody ciągnij

i upuść jednocześnie do wielu poprawnych odpowiedzi.

Ustaw każdą cyfrę na linii, z której możesz wy-

brać ją do klonowania nieskończonego

Używaj tych samych cyfr wielokrotnie, aby

wstawić poprawną odpowiedź

Nadaj nazwy elementom grafiki

Naciśnij, aby utworzyć

identyczny obiekt

Nie odchodź od tematu

Kolejną zaletą funkcji wielokrotnego kopiowania obiektów jest utrzymywanie informacji

w określonym kontekście. Bardzo przydatna zaleta do przeprowadzania lekcji opartych na treściach

tekstowych.

Ustaw każdą literę danego słowa na wielokrotne kopiowanie. Ciągnij litery do rożnych miejsc na

stronie, aby stworzyć anagramy. Oryginalne słowo powinno pozostawać na swoim miejscu. Możesz

także nastawić zegar, aby uatrakcyjnić lekcję. Interaktywny zegar jest dostępny w zasobach Galerii.

Używanie dźwięku

Program Notebook pozwala rozbudzić zainteresowania uczniów przez użycie dźwięku na lekcjach.

To także dobry sposób, aby uczniowie słuchali i wypowiadali się na różne tematy (np. podczas histo-

rycznej pogadanki), co jest znacznie dla nich korzystniejsze niż samo czytanie.

Wyszukaj w Galerii programu Notebook odpowiednich obiektów dźwiękowych. Spróbuj podać

słowo kluczowe dźwięk, aby sprawdzić, co jest dostępne w Galerii. Dołącz pliki MP3 ze swojego kom-

putera do obiektu przez naciśnięcie na rozwijane menu tego obiektu, a potem wybierz opcję Dźwięk.

Dźwięk jako narzędzie wspomagające (lekcję/prezentację)

Jedną z możliwości użycia dźwięku jest zastosowanie go w sytuacji, gdy uczeń dotknie jakiegoś

obiektu. Dodaj nagrane brawa, które będzie towarzyszyć poprawnej odpowiedzi oraz nagrane słowa

Spróbuj jeszcze raz, towarzyszące niepoprawnym odpowiedziom.

Przechwytywanie informacji

Pasek narzędziowy przechwytywanie obrazu pozwala na przechwycenie obiektu, np. cyfrowej fo-

tografii z Internetu, do strony programu Notebook. Aby mieć dostęp do paska narzędziowego prze-

chwytywanie obrazu, naciśnij przycisk Pasek narzędzia przechwytywania ekranu (ikona aparatu fo-

tograficznego) na pasku narzędziowym programu Notebook. Zawsze przestrzegaj praw autorskich.

Przycisk Sposób wykorzystania

Naciśnij i ciągnij, aby zakreślić prostokątną część ekranu, którą chcesz prze-

chwycić. Zwolnij nacisk po zaznaczeniu obszaru.

Naciśnij w oknie, które chcesz przechwycić. Zwolnij nacisk, gdy ukaże się za-

znaczenie okna.

Przejdź do ekranu, który zamierzasz przechwycić, a potem naciśnij przycisk,

aby przechwycić obraz całego ekranu.

Naciśnij i ciągnij, aby zakreślić nieregularny kształt wokół powierzchni, którą

zamierzasz przechwycić. Zwolnij nacisk po zakreśleniu wybranej powierzchni.

Linki internetowe

Możesz, przyłączyć każdy obiekt do strony internetowej, do innej strony programu Notebook, do

pliku typu wideo klip albo do innego elementu multimedialnego, który znajdziesz pod zakładką Za-

łączniki.

Wybierz Łącze z rozwijanego menu obiektu, a następnie wybierz link internetowy, do którego

chcesz dodać swój obiekt z okna dialogowego Wstaw łącze.

Masz możliwość wyboru: czy czynność powiązania obiektu uruchomisz przez ikonę w dolnym le-

wym rogu tego obiektu, czy też przez naciśniecie samego obiektu. Kiedy dokonasz powiązania swoje-

go obiektu i zaznaczenia przy pomocy ikony, to będzie dla wszystkich oczywiste, że takie powiązanie

istnieje. Upewnij się, że utworzyłeś link internetowy przez dodanie instrukcji, albo użycie koloru nie-

bieskiego i podkreślenie tekstu. Możesz użyć ikony w narożniku swojego obiektu, ale to może spo-

wodować utratę przejrzystości strony. Wybierz raczej nadanie twojemu obiektowi statusu linku in-

ternetowego.

Przycisk Sposób wykorzystania

Powiąż obiekty, zapisane w programie Notebook, z odpowiednimi stronami

internetowymi. Podaj autora oraz zakres tematyczny, aby inne osoby mogły się

zorientować w zawartości Twojej strony w programie Notebook.

Powiąż z inną stroną wewnątrz pliku Notebook. Możesz użyć tego rodzaju

powiązania, kiedy zadajesz pytania. Na przykład: zadajesz pytanie, a potem pro-

sisz ucznia o wybranie obiektów, które mogą być poprawnymi odpowiedziami.

Obiekt zawierający poprawną odpowiedź może być powiązany z linkiem, na

którym uczeń znajdzie nagrodę. Natomiast obiekt zawierający niepoprawną

odpowiedź – z zachętą do ponowienia próby.

Powiąż z plikiem na twoim komputerze, który jest powiązany z tematem

twojej lekcji (albo prelekcji). Na przykład: możesz powiązać stwierdzenia zawar-

te w pliku Notebook z plikiem w Microsoft Word lub Excel, który podaje dokład-

ne określenia czy wyjaśnienia.

Powiąż z plikami, które magazynujesz pod zakładką Załączniki. Niektórzy na-

uczyciele trzymają w tym miejscu pliki wideo. Powiązanie tych plików bezpo-

średnio z obiektem na stronie Notebook, umożliwia łatwo uruchamiać powią-

zane pliki wideo bez otwierania zakładki Załączniki, albo podczas prezentacji w

trybie pełnoekranowym.

3.10. Przydatne linki dla nauczycieli wykorzystujących tablicę

interaktywną

• www.tablice.net.pl

Strona dla nauczycieli, którzy korzystają z tablic interaktywnych SMART Board. Zawiera aktualne

informacje, w tym: artykuły dot. wykorzystania tablic w edukacji, informacje o urządzeniach interak-

tywnych, sposoby rozwiązania najczęściej spotykanych problemów, dostęp do 600 lekcji

w oprogramowaniu SMART Notebook udostępnionych przez nauczycieli wraz z możliwością dodawa-

nia własnych lekcji do bazy, materiały szkoleniowe, dodatkowe materiały do oprogramowania SMART

Notebook i forum dyskusyjne.

• www.facebook.com/TSwMK

Profil na Facebook’u dla nauczycieli „Tablica SMART w mojej klasie”. Zawsze najnowsze informa-

cje dla nauczycieli.

• http://www.youtube.com/user/SMARTfilmy

Krótkie wideo szkolenia z urządzeń SMART.

• exchange.smarttech.com

Bogata baza zasobów edukacyjnych przygotowanych przez nauczycieli z całego świata (również

z Polski). Zawiera: lekcje w oprogramowaniu SMART Notebook, dodatkowe galerie do SMART Note-

book, zdjęcia, gotowe elementy do wykorzystania, widżety itp.

• http://www.delicious.com/tswmk

Zbiór poindeksowanych stron internetowych do wykorzystania na zajęciach lekcyjnych z tablicą

lub bez.

• express.smarttech.com

Program SMART Notebook Express uruchamiany przez przeglądarkę internetową. Umożliwia wy-

świetlanie i edycję oraz zapis plików przygotowanych w oprogramowaniu SMART Notebook bez ko-

nieczności instalacji tej aplikacji na komputerze. Może również służyć do prowadzenia zajęć z innymi

niż SMART tablicami. Jak również dla uczniów do „odrabiania prac domowych” lub przeglądania pli-

ków z lekcji Notebook w celu powtórzenia materiału itp.

• http://smarttech.com/pl/index.html

Strona producenta tablic w języku polskim. Informacje o produktach, wsparcie techniczne, mate-

riały szkoleniowe, możliwość pobrania najnowszego oprogramowania.

• http://interaktywnaklasa.blogspot.com/

Ten blog ma ułatwić pracę wszystkim tym, którzy również wykorzystują tablice interaktywne.

Znajdziecie tu wiele linków do stron, które można wykorzystać podczas lekcji.

Literatura

1) „Instrukcja metodyczna dla nauczycieli Tablica interaktywna SMART Board (modele SB640, SB660,

SB680, SB690), Image Recording Solutions, 2006,

2) „Tablice interaktywne redukują stres w pracy nauczyciela?”, Zuzanna Cendrowska, Eduinfo, 2010,

http://edunews.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1033&Itemid=5

3) „Tablica interaktywna w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych”, Małgorzata Bartoszewicz, Hanna

Gulińska, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2010.

4) Komputerowe wspomaganie dydaktyki, pod red. E. Baron – Polańczyk, Uniwersytet Zielonogórski,

Zielona Góra 2009.

5) Technologie informacyjne w warsztacie nauczyciela, pod red. J. Migdałka i M. Zając, Impuls, Kraków

2008.

6) Komputer w edukacji gimnazjalno–licealnej, pod red. S. Kuruliszwili, Scholar, Warszawa 2011.

7) Kulbaka J., Być nauczycielem XXI wieku: komputer i środki audiowizualne w zawodzie [w:] Kompeten-

cje współczesnego nauczyciela, pod red. K. Żegnałki, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Warszawa 2008.

8) Ostrowska J., Komputery i tablice interaktywne w realiach polskiej szkoły, „Gazeta Szkolna” 2010, nr 3.

9) Ostrowska J., Tablice interaktywne narzędziem nowoczesnego nauczyciela, „Gazeta Szkolna” 2002, nr

2.

10) Zbisławska D., Pracujemy przy tablicy interaktywnej, „Życie Szkoły” 2010, nr 1.

11) Stefan A., Wizualizacja i ćwiczenia interaktywne w procesie dydaktycznym, [online] HYPERLINK

"http://www.tablice.net.pl" www.tablice.net.pl [dostęp: 25-05-2015].

12) Hrybacz E., Aplikacje internetowe do wykorzystania w pracy z tablicą SMART, [online] HYPERLINK


13) Stefan A., Extreme Collaboration, [online] HYPERLINK "http://www.tablice.net.pl" www.tablice.net.pl

[dostęp: 25-05-2015].

14) Kosztołowicz M., Tablica interaktywna na lekcjach matematyki, [online] HYPERLINK


15) Nowowiejski M., Jak ułatwić sobie pracę z tablicą interaktywną? Część 1, 2 i 3, [online] HYPERLINK


16) Nowowiejski M., Wizualizer czy kamera dokumentacyjna?, [online] HYPERLINK


rozwój kompetencji cyfrowych nauczycieli przedmiotów ... · 1. tablica interaktywna w procesie...

Documents