„roma – şirin ev“ - catholic.az · skot və kimberli han: „roma – şirin ev“, yaxud...

Skot və Kimberli Han:

„Roma – şirin ev“yaxud

„Katolik Kilsəsinə daxil olmağımız“.

Skot və Kimberli Han: „Roma – şirin ev“, yaxud „Katolik Kilsəsinə daxil olmağımız“.

Orijinal mətn: © Scott and Kimberley Hahn: „Rome sweet home“, our journey to

catholicism. İgnatius Press, San Francisco, 1993.

Tərcümə: © Bonky və Ancela, 2017.

Nəşr: © Katolik kilsəsi Azərbaycanda. Bakı, 2018.

2


Bu kitab Katolik kilsəsinin üzvləri üçün çap edilmişdir.

3


Ön sözSkot və Kimberli Hanın həyatları və çevrilmə tarixi bizim imansız vətənəzzül dövrümüzdə gözəl və parlaq ümid ulduzları kimidir. Onlarınhəyatı ABŞ-dakı Katolik kilsəsində gözlənilmədən baş verənhekayələrdən biridir. Başqa sözlə, qar örtüyünün altından baş qaldıranyaz güllərini xatırladır.

Hər bir həyatın dəyişmə hekayəsi təkrar olunmazdır. Sanki barmaqizləridir. Hər biri də çox dramatikdir. İnsanın Məsih Kilsəsinəgəlmədən yalnız İsa Məsihə gəlməsi daha dramatikdir. Məsihçi və yakatolik olmaq eyni yolda, eyni istiqamətə atılan iki addımdır. Hanailəsinin hekayəsi bu həqiqətin sübutudur.

Ruhani həyat insan tərəfindən öz Yaradanını tapmaq və Allahtərəfindən isə itirilən, yaxud batmış insan canını xilas etmək deməkdir.Hər bir həyatın dəyişmə hekayəsi əhəmiyyətli və ibrətamizdir, ammaheç biri bu kitabdakı hekayə qədər təsiredici və cəlbedici deyil.

Bu kitabı oxumaq üçün sizə dörd səbəb göstərə bilərəm.

Birinci: Kitabın müəllifləri aqil və ruhani həyatda çox təcrübəlidirlər.Onların fikirləri və izahları həmişə dəqiq və müdrikdir. Əgər mənonlarla mübahisə etməyə çalışsaydım, mütləq katoliklərə qarşımövqeyimi dəyişərdim.

İkinci: Onlar qəlbən həqiqəti israrla və səmimi şəkildə axtarırlar. Allahonlara bir reallıq göstərdikdə, heç nə bunu əvəz edə bilməz.

Üçüncü: Onların kitabı aydın və sadədir. Ağıl, məhəbbət, Allahınverdiyi ilham və sevinclə doludur.

Dördüncü: Onlar yaxşı və füsunkar insanlardır və qəbul etdiklərixəzinəni başqalarına sevinclə paylayırlar. Bu kitabın səhifələrindəonlara rast gələndə ən böyük, amma çətinliklə ifadə edilənxüsusiyyətləri - etibarlılıq və orijinallıqla qarşılaşacaqsınız. İbrani

4


dilində bu xüsusiyyət „emet“ sözü ilə ifadə edilir. O, „etimada layiq“kimi tərcümə olunur. Onlarla üzləşəndə, həqiqətlə görüşdüyünüzü hissedəcəksiniz.

Eyni zamanda dini səbəblər də var:

Birinci: İsa Məsihə qarşı canlı və böyük bir məhəbbət hissi.

İkinci: Müqəddəs yazılara qarşı məhəbbət və onların böyük bilikləri.Onlar kimi Müqəddəs yazıları yaxşı tanıyan, asanlıqla və dəqiqşəkildə ondan istifadə edən başqa katolikləri tanımıram.

Üçüncü: Bu kitabda Müqəddəs yazıya və Katolik kilsəsinə aid olanənənəvi sədaqətin müasir şəxsiyyət və hissiyyat əsası ilə birləşməsinigörə bilərik. Bu birləşmə İsa Məsihin yerdəki təliminə məxsusdur.Skotla Kimberli də həqiqət və insanları, Müqəddəs yazılar və onlaraqulaq asanları birləşdirirlər. Eyni sevgi həm də Kilsənin bütün böyükmüəllimlərinə məxsusdur.

Dördüncü: Bu kitabın müəllifləri ailə haqqında həm insani, həm dəruhani (kilsəyə aid olan) mənada ilahiyyat nöqteyi-nəzərindəndanışırlar. Bu söhbət aydın və vacibdir, çünki bəzi qruplar ailəhəyatının prinsiplərini dağıdırlar və onlardan imtina edirlər. Bu insanivə ilahi həyatı dağıtmaq istəyən qüvvələr müasir dövrdə çoxdur.Kitabın müəllifləri isə Allahın əsl döyüşçüləridir. Onlar baş mələkMikael ilə birlikdə cəsarətlə mübarizə aparıb, bu dünyada hökmdarlıqetmək istəyənə qarşı müqavimət göstərirlər. Allahın ordusu bumüharibədə qalib gələcək, Məsihin kilsəsinin müdrikliyi dünyanınyalan müdrikliyini aradan qaldıracaq və yer üzü ləkədən təmizlənəcək.Skot və Kimberli bu təmizləyən axının ilk dalğalarıdırlar.

Han ailəsinin hekayəsi amerikalıların arasında çox məşhurdur. Arzuedirəm ki, bütün həqiqəti axtaranlar bu kitabın vasitəsilə onu tapıb tamşəkildə əldə edənə qədər axtarmaqdan əl çəkməsinlər.

Peter Krift

5


GirişMərhum yepiskop Fulton Şin (Fulton John Sheen) yazıb: „ABŞ-daKatolik kilsəsinə nifrət edənlərin sayı yüz nəfərdən çox olmaz, ammamilyonlarla insan var ki, katolik kilsəsi haqqında öz səhv fikirlərinəəsasən ona nifrət edirlər.

Biz ikimiz də əvvəllər fikirləşirdik ki, birinci qrupa aidik. Vaxtkeçdikcə isə ikinci qrupa aid olduğumuzu kəşf etmişik. Bu qruplarınfikirləri arasındakı fərqi görmüşdük. Münaqişənin mövzusu olanKatolik kilsəsinə münasibətimizi başa düşmüşük. Beləliklə, artıq nəbirinci, nə də ikinci qrupa aid olmadıq. Demək olar ki, biz artıq əslevimizə gedən yolda idik. Kitabımız bu yol haqqında danışır. Bu kitabbizim Katolik kilsəsi ilə necə tanış olduğumuzu, onun böyüklüyünü vəorijinallığını necə gördüyümüzü nəql edir. Allahın insanlarla Əhdbağladığını göstərən yeganə ailəsi Katolik kilsəsidir.

Bu kitab, Müqəddəs Ruhun Müqəddəs yazıdan istifadə etdiyi haqdadanışır, çünki bunun vasitəsilə O, bizi səhvlərimizdən təmizləyibhəqiqətin tamamlığını bizə açmışdı. Məsihin Kilsəsi haqqındainsanların düşündüyü bütün səhvləri öz gücümüzlə görə bilməzdik.Bəlkə, bir gün bu səhvlər haqqında da başqa kitab yazacağıq.

6


Əgər Terri Barber, Kaliforniyadakı „Saint Joseph Communications“təşkilatının işçisi bizə kömək etməsəydi, indi siz bu kitabı oxuyabilməzdiniz. O, bizə bir kompüter və mühazirələrimizdən yazdığı səsyazmaları vermişdi. Bunların vasitəsilə Kimberli hekayəmizi kitabşəklində hazırlaya bilərdi. O, bu işi evimiz və bizim dörd uşağımızınqayğısına qalaraq davam etmişdi. Həmin vaxtı mən „İlahi əhdinvasitəsilə övladlıq“ adlı dissertasiya işimi qurtarırdım. Əgər kitabdasəhvlər tapsanız səbəbini asanlıqla başa düşə bilərsiniz.

Gilbert Keyt Çesterton (Gilbert Keith Chesterton) demişdi: „Əgər biriş mütləq görülməyə layiqdirsə, onu mütləq naqis bir şəkildə etməklazımdır, çünki əks halda əsla alınmaz“. Buna görə də biz bütünçətinliklərimizə baxmayaraq, ruhani yolumuz haqqında olan bu kitabıçap etmişik.

Skot və Kimberli Han29. 06. 1993,

Müqəddəs Peter və Pavel bayramında

7


TəşəkkürlərMəsihə və Onun yaratdığı Katolik kilsəsinə yönəlməyimizə bizəimkan verən Rəbbimizə təşəkkür edirik. Yalnız Onun lütfününvasitəsilə evimizə aparan yolu tapdıq.

Mən - Skot, Kimberliyə görə Allaha minnətdaram. O mənim üçünAllahın dəyərli hədiyyəsidir. Onun vasitəsilə Allah mənə Öz Əhdindəolan ailənin mənasını göstərdi. Mən nəzəriyyə ilə məşğul olandaKimberli onu həyata keçirdi. Bizim dörd uşağımız – Maykl, Gabriel,Anna və Ceremi - Allahın digər hədiyyələridir. Allahın bu hədiyyəsisayəsində, yəni Onun lütfü və məhəbbətinə görə, ruhani həyatın ənvacib suallarına cavablarımızı tapdıq. Katolik kilsəsinə, yəni Atamızınevinə qayıtmaq müəyyənləşdirdiyimiz cavab idi.

Bu səyahət detektiv janrlı bir hekayə kimi başlayıb, dəhşət filmi kimidavam etdi və sonra Məsih Öz gəlini olan Kilsənin örpəyini götürməsisayəsində sevgi romanı olaraq başa çatdı.

Mən - Kimberli, Skota - sevimli həyat yoldaşıma görə Allaha təşəkküredirəm. Rəbbimizin çağırışına tam məsuliyyətlə cavab verib məniKəlamla yedizdirir və Allahın lütfü ilə məni isidirdi (bax Ef 5, 25-29).O, öz arzu, mənsəb və təhsilini bizə görə fəda edib ailəmiz üçünKilsəyə yol tapdı, çünki çətinliklərə baxmayaraq, İsa Məsihin ardıncagedirdi.

8


Mən də Skotun ardınca gəldim. Həyatım eyni mərhələlərdən keçdi.Səyahətim ilin fəsillərinə oxşayırdı. Hər bir fəsildə mən cavanlığımınbuludsuz yayının Katolik kilsəsinə daxil olmağa oxşayan çiçəklipayızdan nə qədər uzaq olduğunu hətta təsəvvür edə bilməzdim.

Rəbb Allahımıza valideynlərimiz - Cerri və Patrisiya Kerk, Molli LuHan və mərhum Fred Hana görə təşəkkür edirik.

Həyat və məhəbbət hədiyyəsinə görə minnətdarıq.

Uşaqlarımız Maykl Skot, Gabriel Kerk, Anna Loreyn və CeremiTomas Volkerə görə də təşəkkür edirik. Siz Allahın hədiyyələrisiniz,həyat və məhəbbət ifadələrisiniz, sizin sayənizdə biz bir ailəyik. Sizinvalideyinləriniz olmağımızdan böyük sevinc hissi duyuruq.

9


1. Məsihə doğru yolumuzSkot:

Molli Lu və Fred Hanın üç uşağının ən kiçiyi idim. Presbiteriyan kimivəftiz olmuşdum və rəsmi olaraq bir protestant ailəsində böyümüşəm.Mənim həyatımda, eyni ilə də ailəmdə, Kilsə və din elə də vacib birşey deyildi. Vacib olsaydı belə, bu, inama görə yox, daha çox sosialsəbəblərə görə olardı.

Axırıncı dəfə ailəvi olaraq kilsədə olduğumuzu xatırlayıram. Keşiş birvəz etmişdi. Vəzdə keşiş İsanın günahsız döllənməsi və Onun cismanidirilməsi haqqında öz şübhələrindən danışmışdı. Keşiş vəzini bitirər-bitirməz kilsəni tərk etmişdim. İki şey yadımdadır. Həm imanımın zəifolduğunu fikirləşmişdim, həm də heç cür qəbul edə bilməmişdim ki,başqa insanlara vəzifəsi iman izah etmək olan keşiş, iman mövzularınaqarşı çıxaraq necə belə şübhə edə bilər? Başa düşə bilməmişdim ki,niyə bu keşiş presbiteriyan kilsəsini tərk edib öz fikirləri ilə razılaşanbir kilsəyə getmir? O zaman heç ağlıma gəlməmişdi ki, mən özgələcəyimin peyğəmbərliyinə şahidlik etmişəm.

Hansısa bir şey ilə maraqlanıramsa, o şeyin düz və ya səhv olmasınabaxmayaraq, onu həvəslə edirəm. Adi bir amerikalı yeniyetməolduğuma görə kilsədəki hər bir şeyə marağımı itirib yalnız dünyəviişlərlə məşğul olurdum. Qısa müddətdən sonra böyük bir fəlakətəuğradım. Bəzi cinayətlərimə görə məni yeniyətmələr üçünməhkəməyə dəvət etdilər və bir illik həbs cəzasına məhkum etməkistəyirdilər. Çox çətinliklə cəzamı yüngülləşdirə bildim və mənə şərtliolaraq altı aylıq cəza kəsildi. Ən yaxşı dostum olan Deyvdən (Dave)fərqli olaraq, həyatımın hara istiqamətlənəcəyindən qorxurdum.

10


Dəyişmək istəyirdim, çünki özümü dağdan uçuruma yuvarlanan birdaş kimi görürdüm. Eyni zamanda Deyvin imana laqeydliyini vəkatolik olduğunu bilirdim. Bir dəfə tövbə etdiyi zaman keşişə yalandanışdığını da mənə demişdi. Bu an mənim üçün zirvə idi. Onunikiüzlülüyünü qəbul edə bilməyib ona „Mən çox şadam ki, heç vaxtkeşişə öz günahlarımı danışmağa ehtiyacım olmayacaq“ demişdim.Necə də səhv fikirləşmişdim.

Orta məktəbdə oxuyarkən hələ birinci kursda, Rəbb mənimrastıma Cek (Jack) adlı bir oğlan çıxarmışdı. Bu oğlan müxtəlifprotestant kilsələrindən gənc xristiyanların „Gənc həyat“ adlıqrupunun başçısı idi. Bu qrupun məqsədi Dostlarım və mənim kimikilsədən uzaqlaşmış, dünyəvi həyata qarışan yeniyetmələrə Xoş xəbərigətirmək idi. Cek mənim ən yaxşı dostum oldu. Onunla söhbət etməkmənim üçün çox vacib və əhəmiyyətli olurdu. O bizimlə gəncəyləncələrində iştirak edərdi. Məktəbdən sonra isə boş vaxtımızı biryerdə keçirər və sonra o hamımızı öz maşını ilə evlərimizə aparardı.

Mənimlə tanış olandan sonra bir dəfə o məni „Gənc həyat“ qrupununiclasına dəvət etmişdi. Mən ona „Çox sağ ol, amma mənlik deyil,“deyə hörmətlə cavab vermişdim. Mənim qərarım bu idi ki, həttakilsədə olmadığına baxmayaraq, din iclaslarında heç vaxt iştiraketməyəcəm.

O zaman Cek mənə demişdi ki, Keti adlı qız da həmin iclasda olacaq.O, haradansa öyrənmişdi ki, həmin ərəfələrdə bu qız bütün diqqətimiözünə cəlb etmişdi. Bu səbəbdən mən başqa cavab vermişdim: „Yaxşı,hələ fikirləşəcəyəm.“ Cek əlavə olaraq demişdi ki, o iclasda Volt adlıgitara çalan məşhur bir oğlan da olacaq. Konsertdən sonra kiminmarağı olacaqsa, onunla birlikdə çalacaq. Cek bilirdi ki, həmin ilgitara mənim üçün sanki din olmuşdu. Beləliklə, o mənim bütünmaraqlarıma qalib gəldi.

11


Bu məlumatı əldə edəndən sonra artıq heç çəkinmədən dostlarımadeyə bilirdim ki, nə üçün „Gənc həyat“ qrupunun iclaslarındagörünməyə başlamışam. Danışdığımız gün iclasa getdim. Keti iləsöhbət etmiş, Voltun konsertində iştirak etmiş və onunla birlikdəgitarada çalmışdım. O mənə gitarada çalmaq üçün bir neçə maraqlışey göstərmişdi. Gələn dəfə yenə də orada idim. Sonra yenə də vəyenə də.

Cek hər həftə qısa bir vəz edirdi. Bu vəzlərdə o, İsanın həyatındanbəzi əhvalatlar danışırdı. Vəzindən sonra bizə İncilin ən əsas çağırışıilə müraciət edirdi: „Biz günahkarıq, bizim xilas edilməyə ehtiyacımızvar. İsa bizim günahlarımıza görə çarmıxda ölüb. Biz Onu Rəbb vəXilaskar kimi qəbul etməliyik. Yalnız belə xilas olacağıq, çünkiözümüzü xilas edə bilmərik“. Mən ona qulaq asırdım, amma onunsözləri mənə o qədər də böyük təsir etmirdi.

Bir ay sonra Cek mənə başqa gənclərlə birlikdə məsihçidüşərgəsinə getməyi təklif etmişdi. Mən ona „Çox sağ ol, amma artıqbaşqa planım var“ deyə cavab vermişdim. O, bildirəndə ki, Keti də birneçə gün bu düşərgədə olacaq, planım dərhal dəyişilmişdi.

O düşərgənin iclaslarında vəz edən insan bizə İncili çox sadə, ammagüzəştsiz şəkildə təsvir edirdi və birinci axşam belə demişdi:„Çarmıxa baxın! Əgər siz öz günahlarınıza ötəri fikirlə baxırsınızsa,daha dərindən və daha çox diqqətlə baxmalısınız!“ O, İsa Məsihiçarmıxa çəkən mıxların səbəbinin mənim günahlarım olduğunufikirləşməyə çağıran ilk insan idi.

Növbəti axşam o bizə belə müraciət etmişdi: „Əgər Allahınməhəbbətinə düşüncəsiz davransanız, yenə də çarmıxa baxın, çünkiAllahın məhəbbətinə görə İsa Məsih çarmıxa çəkildi!“ ƏvvəlcəAllahın məhəbbəti mənim üçün çox duyğulu bir dəyər idi, çarmıx isədünyanın ən qəddar cəzası.

Ondan sonra vəz edən keşiş ürəklərimizi İsa Məsihə verməyə çağırdı.

12


Dostlarımdan bəziləri bu çağırışa cavab vermişdilər, amma mənözümü saxlayırdım.

Həyəcana aldanmaq istəmədiyimi bilirdim və gözləyirdim, çünki əgərmən indi hansısa düşüncəni qəbul etmək istəyirəmsə, bu, bir aydansonra da həqiqi və dəyişilməz olaraq qalmalıdır. Evə getdim vəürəyimi İsa Məsihə verməyi gələcəyə saxladım.

Bu düşərgədə mən iki kitab əldə etmişdim. Bir aydan sonra, bir axşamonları oxumağa başladım. Paul Littinin „İmanının səbəbini fikirləş!“kitabını tamamilə oxudum. K. S. Levisin (Clive Staples Lewis)„Sadəcə məsihçilik“ kitabının isə bir parçasını oxudum. Bu kitablardabir çox suallarımın cavablarını tapdım. Allahın mövcudluğu,evolyusiya (təkamül), möcüzələrin reallığı, İsanın dirilişi, MüqəddəsYazıların etibarlılıq mövzuları haqqında oxumuşdum. Gecə saat ikidəoxumağı qurtarıb, işığı söndürüb diz çökərək dua etməyə başladım:„Rəbb İsa, mən günahkaram, amma iman edirəm ki, məni xilas etməküçün öldün. Məhz indi, bu an, həyatımı həmişəlik Sənə verməkistəyirəm. Amin.“

Sonra yatmışdım. Nə mələklərin mahnılarını, nə şeypurların səsini, nədə xüsusi hisslərin həyəcanını hiss etdim. Hər şey sakitlik içindəkeçdi, amma səhər oyanıb o iki kitabı görəndə, mən qərarımı vəetdiyim duamı xatırlayaraq içimdə neyinsə dəyişildiyini hissetmişdim.

Dostlarım da bu dəyişikliyi görürdülər. Mənim ən yaxın dostum vəməktəb komandamızın başçısı Deyv həmişəki kimi başqa uşaqlarlaavaraçılıq etmək istəmədiyimi başa düşdü. Deyv məni kənara çəkibdedi: „Skot, xətrinə dəyməsin, amma artıq bizim aramızda yerinyoxdur. Hamımız narkoman olduğunu fikirləşirik.“

Mən ona cavab verdim: „Deyv, dəli olma! Sən yaxşı bilirsən ki,narkoman deyiləm.“

Mənə söylədi: „Sənə nə olub bilmirik, amma çox dəyişilmisən! 13


Biz artıq səninlə ümumi dil tapa bilmirik. Uğurlar sənə!“

Beləliklə, biz ayrıldıq.

Heyrət içində idim. İsa Məsihə dönməyimdən bir ay sonra tamamilətək qaldım. Məktəbdə artıq heç bir dostum yox idi. Sanki mənəxəyanət edilib. Allaha müraciət edib dedim: „Rəbb, həyatımı sənəverdim və Sən məndən bütün dostlarımı uzaqlaşdırdın. Bu haqdırmı?“

O zaman başa düşə bilmədim ki, Rəbb Onun yanına gəlməyim üçünmənə mane olan hər şeyi qurban etməyimi istəyir. Həyatımın xaricişərtləri çox yavaş-yavaş və çətinliklə dəyişildi. Amma iki il sonramənim artıq bir neçə etibarlı və vəfalı dostum var idi.

İkinci kursda oxuyanda həyatımı dəyişən Rəbbin lütfünün gücünüdaha çox hiss edirdim. Növbəti il Müqəddəs Ruhun fəaliyyəti dahagüclü idi. Onun həyatımı dəyişdiyini dərk edirdim. Buna görə də,Müqəddəs Yazını daim oxumağa ehtiyacım olduğunu gördüm. Bütünqəlbimlə Allahın Kəlamına qərq olmuşdum və ilahiyyatı dərindənoxumağa başlamışdım. Allahın Kəlamı məsihçilərin həyatının ləkəsizvə səhvsiz bələdçisidir.

Orta məktəbin axırıncı iki ilində mənim üçün yalnız iki şey maraqlıidi: gitara və Müqəddəs Yazı. Cek və onun dostu Art mənimMüqəddəs Yazı müəllimlərim idi. Məktəbin axırıncı ilində Art məni özuniversitetindəki dərslərinə dəvət edirdi. Bu dərsləri Con Gerstner(John Henry Gerstner) verirdi.

Məsihçiliyin tarixini oxuyarkən iki nəfər xüsusi şəkildə mənimmarağımı çəkirdi. Bu insanlar böyük protestant islahatçıları MartinLüter (Martin Luther) və Con Kalvin (Jean Calvin) idilər. Cek və Artda onlara çox diqqət ayırırdılar. Martin Lüterin İncili bütün dünyaüçün yenidən kəşf etməsi mənim üçün çox təsirli idi. Həmin vaxt mənbelə başa düşürdüm ki, o, Katolik kilsəsinin tam səhv olduğunugöstərib. Mən də onun fikirləri ilə qidalanmağa başlamışdım. Katolikkilsəsinə qarşı sərt davranışlarım bunun nəticəsi idi.

14


Axırıncı kursda ingilis dilini oxuyarkən kurs işinin mövzusu kimi mənLüterin təlimini seçmişdim.

Onun fikrincə, katoliklər öz əməlləri ilə xilas „qazanırlar“ və bununlabağışlanmağa çalışırlar. Müqəddəs Yazı isə xilasın yalnız və yalnıziman vasitəsilə mövcud olduğunu öyrədir (prinsip „sola fide“).Daxilimdə də xüsusi bir tapşırıq hiss edirdim ki, gərək katolik kursyoldaşlarıma kömək edim və onlar öz „səhvlərindən“ azad olsunlar.

Lüter bir vəzdə demişdi ki, gündə yüz dəfə zina edə bilər, amma onunimanına görə Allah həmişə onu bağışlayardı. O, vəzdə imanın vacibolduğunu vurğulamaq üçün bunu bir misal kimi demişdi, amma mənəböyük təsir etmişdi. Mən katolik kurs yoldaşlarıma bu barədədanışırdım.

Sona qədər dürüst olaq! Katoliklərə bəzi nöqteyi-nəzərlərindənbaxanda onların təlimi və həyatı doğrudan qəribə görünə bilər. Əgərkatolik ibadətinin əsası olan Evxaristiya çörəyi İsa Məsihin əsil bədənideyilsə, onda Evxaristiyaya ibadət etmək bütpərəstlikdir və katoliklərAllahın əmrini pozurlar. Mən heç vaxt katoliklərin çörək və şərabındəyişilməsi haqqında təlimini düzgün hesab etməmişdim. Katoliklərinsəhv olduğuna tamamilə əmin olmuşdum və digər insanlarlafikirlərimi bölməyə hər an hazır idim. Katolik təliminə qarşı fikirlərimmənim məsihçi səyimin davam etməsi idi və mən katolik dostlarımaəsl məsihçi olmaları üçün həmişə kömək etmək istəyirdim. Həyatımdəyişməzdən əvvəl, spirtli içki içəndə və ya kobud sözlərlə danışandaonlar mənə qalib gəlirdilər. İndi isə bu bədbəxt insanların mənimköməyimə nə qədər ehtiyac duyduqlarını başa düşürdüm.

O zaman mənim bir rəfiqəm var idi. O, katolik idi. Mən ona katoliktəliminə qarşı oxumaq üçün bir kitab vermişdim. Bu kitab LorenBettnerin „Romalı katolisizm“ kitabı idi. İndi bilirəm ki, bu kitabböhtan, xurafat və yarım həqiqətlərlə dolu idi. Rəfiqəm bu kitabıoxuyandan sonra mənə qaytarıb demişdi: „Sənə çox minnətdaram,

15


daha heç vaxt messaya getməyəcəyəm“. Bundan sonra mən həminkitabı çox dostlarıma vermişdim. Allaha təşəkkür edib deyirdim ki, O məni bu xidmət üçün seçmişdi. Mən, doğrudan da, bunu çoxsəmimi və kor şəkildə demişdim.

Nənəm - Han bütün ailəmdə yeganə katolik idi. O, sakit, təvazökar vəmüqəddəs idi. Bütün ailədə tək dindar mən olduğum üçün nənəmrəhmətə gedəndən sonra atam onun ruhani gündəliyini mənə vermişdi.Mən ona iyrənc və dəhşətli bir şey kimi baxmışdım. Nənəmintəsbehini əllərimlə sındıraraq dedim: „Ya Rəbb, katolik qandallarındanonu xilas et!“ Onun dua kitablarını da cırıb zibilə atanda dua etmişdimki, nənəmin ruhu artıq bu dəhşət xurafatlardan əzab çəkməsin. Mənelə bilirdim ki, bütün bunlar insanlar tərəfindən toplanıb yaradılan,mənasız və lazımsız bir yükdür. Bu yük xilaskar İncilin aydınlığınıdolaşığa salaraq çaşdırır. İndi bu fikirlərimə görə utanıram və katolikimanına qarşı bəzi protestantların mənfi rəyinin nə qədər dərin vəsəmimi olduğunu göstərmək üçün yazıram. Mənim katolik imanınaqarşı rəftarım düşüncəsiz olmayıb. Əksinə, davranışlarım düşüncəli vəformalaşdırılmış etiqadın nəticəsi idi.

Bir hadisə mənim fikirlərimi daha da möhkəmləndirdi.

Məktəbin axırıncı ilinin sonunda dərsə getmişdim. Keçmişdostum Deyvin evinin yanından keçəndə onun pəncərəsinin işığınıgörüb onunla vidalaşmalı olduğumu düşündüm, çünki məktəbiqurtarırdım və oxumaq üçün kollecə gedəcəkdim. Son iki ildə isə,demək olar ki, onu heç görməmişdim. Zəngi çalanda onun anasınınsəsini eşitmişdim. O, mənə evə girməyi təklif etmişdi. Onun səsi çoxmehriban idi və fikirləşmişdim ki, dindar olduğumu bilir. İçəri girəndəDeyvi gördüm. Pilləkəndən enərək paltosunu geyinirdi.

Məni görəndə dayandı və təəccüb edərək dedi: Skot!

- Deyv!

- Otağıma gəl!16


Əvvəlcə özümüzü narahat hiss etməyimizə baxmayaraq, sonramüxtəlif şeylərdən danışmağa başladıq. Vaxt keçirdi və biz danışmağadavam edirdik. Cavanlığımızdakı kimi söhbət edib gülürdük. Mənimplanlaşdırdığım 15 dəqiqəlik ziyarət iki saat davam etdi və mən vaxtınnecə keçdiyini hiss etməmişdim. Dərsimi tamamilə unutmuşdum vəxatırlayanda Deyvə dedim: „Qulaq as! Sən axı paltonu geyinib harasagedirdin. Deyəsən, planın var idi və mən ona mane oldum“.

O zaman onun üzü tamamilə dəyişildi:- Niyə sən məhz bu gün bizə gəldin?- Sadəcə vidalaşmaq və sənə uğur arzulamaq üçün.- Amma niyə məhz bu gün?- Mən də bilmirəm. Yəqin ki, mən sənə vacib bir şeydə mane oldum.Həmişə şən, dəcəl və idmançı olan cavan oğlan Deyv birinci dəfəqabağımda sınmış insan kimi durub titrəyə-titrəyə dedi: „Sən bizəgələndə mən evdən çıxırdım.“ Bunu deyəndə cibindən başı düyünlükəndiri çıxartdı.

„Mən intihar etmək istəyirdim. Günorta vaxtı köhnə alma bağındaartıq ağaca çıxmışdım və hər şeyi hazırlamışdım. O zaman iki balacaqız oradan keçirdi və düşündüm ki, onsuz da mənim həyatım məhvolub, nəyə görə onların da həyatlarını məhv edim? Buna görə dəplanımı dəyişib axşama keçirdim. İndi mən məhz oraya gedirdim,“ -deyə o bildirdi.

Ağlamağa başlayıb məndən onun üçün dua etməyi xahiş etdi. Mənonu qucaqlayib dua etdim. Mənzildən çıxanda divardan asılmış bir xaçgördüm. Özümə dedim: „Təəssüf ki, Deyv heç vaxt Xoş xəbəreşitməyib!“ Küçədə ulduzları seyr edə-edə Allaha müraciət etmişdim:„Ya Rəbb, Deyvin planı haqqında xəbərim yox idi. Sən isə bunubilirdin. Deyvi xilas etmək üçün məndən istifadə etdin. Əgər planınbudursa, buradayam, özümü Sənə həsr edirəm. Əgər istəsən, xüsusilə,katoliklərə kömək edərək sənə xidmət etmək istəyirəm.“

17


Kimberli:1957-ci il Milad ərəfəsində atam ilk övladının dünyaya gəldiyixəbərini almışdı və çox xoşbəxt idi. Anam da Kimberli Loren adlıqızla atamı sevindirdiyi üçün çox sevincli idi.

Valideynlərim - Cerri və Patrisiya Klirk artıq varlığım barədə xəbəralan kimi öz duaları ilə mənə dəstək olublar. Məni körpə yeməyi,südaşı, qarğıdalı yarması və Allahın Kəlamı ilə birlikdə bəsləyirdilər.Məni hələ uşaq ikən vəftiz etmişdilər və o zamandan bəri, imanhəyatımı genişləndirməyə kömək edirdilər. Mənim üçün yaxşı nümunəolsun deyə, həmişə Müqəddəs Yazıları və imanı daha dərin şəkildətanımağa çalışırdılar. Onların bir-birinə və Rəbbə olan sevgisi mənimimanım üçün ən möhkəm bünövrə idi. Daha dəyərli irs qazanabildimmi? „Ya Rəbb, daim məhəbbətindən nəğmə oxuyacağam, Səninsədaqətini dilim hər nəslə deyəcək.“ (Zəb 89, 1)

Valideynlərimi sevərək Allahı da sevdim, çünki onlar Onusevirdilər. Valideynlərimə güvənərək Allaha da güvəndim, çünki onlarda Ona güvənirdilər. Mən Allahın kainatın Yaradıcısı olduğuna imanetdim, çünki valideynlərim buna iman edirdilər. Müqəddəs kitabdaolan hər şeyin həqiqət olduğuna iman etmişəm, çünki valideynlərimbunu belə qəbul edirdilər. Amma hər bir insanın həyatında elə bir angəlir ki, şəxsi şəkildə öz həyatının ağası kimi İsa Məsihi qəbuletməlidir.

7-ci sinifdə oxuyarkən mənim də həyatımda belə bir an gəldi.Məsihçi bir ailədə böyüyüb valideynlərə qulaq asan, böyük „görünən“günahlar etməyən adi bir uşaq olmuşam. Mənim günahlarım fikirlərvə ya insan münasibətlərinə mane olan səhvlər idi. Bunları da qəsdənyox, diqqətsizliyimə görə etmişdim. Amma həmin gün LloydOgilvinin (Lloyd John Ogilvie) vəzinə qulaq asanda, əməlləriminAllahın gözlərində nə qədər layiqsiz olduğunu dərk etmişdim.

18


Mənim qəlbim yandı. O gün İncildən eşitdim ki, Allah məni sevir,Onunla və Onun üçün yaşamağımı istəyir, amma günahlarım məniOndan ayırır. Allahla birləşmək üçün, Onun əfvinə ehtiyacım var.Məhz buna görə İsa insan oldu. Mən yalnız Onun mərhəmətini xahişetməliyəm. „İsa, Xilaskarım ol!“ ifadəsini dilimlə iqrar etməliyəm.„İstəyirəm ki, Sən, İsa mənim Rəbbim olasan, həyatımın Ağasıolasan!“ - deyə Ona söyləməliyəm.

Artıq valideynlərimin dəstəyinə deyil, Göylərdə olan Atamızın məniməllərimdən tutmasına ehtiyacım var idi.

Vəz qurtaran kimi mən qabağa gedib dedim: „Bəli, İsa! Sən mənəlazımsan. İstəyirəm ki, Rəbbim və həyatımın Ağası olasan!“

Zəbur kitabından belə oxuyuruq: „Məhəbbətin naminə, ey Allah, mənəlütf et, bol mərhəmətinə görə asiliklərimi sil.“ (Zəb 51, 1). Bu sözlərmənim duam oldu.

Bu təcrübə mənim Rəblə münasibətlərimi tamamilə dəyişdirdi.Bu hadisədən əvvəl, mənə iman üçün təlim-tədris o qədər də lazımdeyildi. Hiss edirdim ki, oruc tutmalıyam. Kiminsə arzusuna görə yox,Allaha yaxınlaşmağa ehtiyac duyduğumdan bunu etmək istəyirdim.Allahın Kəlamına susayırdım, Müqəddəs Kitabı oxumaq, öyrənmək,yadımda saxlamaq istəyirdim. Konfirmasiya ayinini səbirsizlikləgözləyirdim. Bu, kilsənin böyük üzvləri siyahısına yazılmaq üçündeyil, Çörəkbölmə ayinində iştirak etmək istəyimdən irəli gəlirdi.Protestant kilsələrində „Rəbbin süfrəsi“ adlandırılan bu ayin, mənəevdəki axşam yeməyini xatırladırdı. Bu, keçən gərgin günün ardındanbütün ailə üzvləri ilə bir yerə toplanaraq öz sevincimizi bölüşməyimizvə ana sevgisi ilə əhatə olunmağımız kimi idi. Bu anlar əsl məhəbbət,gözəllik və xeyir-dua bayramıdır.

O zaman heç fikirləşməmişəm ki, bu fikirlərim və arzularımqəlbimi presbiteriyan kilsəsindəki „Rəbbin süfrəsi“ ayinindən dahaçox Evxaristiyanı qəbul etməyə hazırlayırdı.

19


İmanlı həyatımı yaşamağa görə hər bir imkandan istifadəedirdim: Rəbb haqqında şahidlik etmişdim, Müqəddəs kitabı bütünkitablardan ən üstə qoyurdum ki, hər bir insan onu oxumağa götürəbilsin, iman haqqında söhbətlərə başlamaq üçün fürsətlər yaratmağaçalışırdım, məktəbdə dua qrupları yaradırdım və s.

Bəzən zəhlətökən idim. Yeni imanlılar hərdənbir belə olurlar,amma buna baxmayaraq, onların imanı yaxşı bəhrə verir. Sevgimböyüyürdü və Allahın sevgisini qəbul edərək, Ona cavab verirdim,yeni yollar axtarırdım, iman əməllərini yerinə yetirirdim və məsihçibacı-qardaşlarımı daha çox sevirdim. Bütün məktəb illərim, məsihçifəaliyyətlərim ilə zəngin idi:

Müqəddəs Kitabı öyrənmə qrupunu idarə edirdim, imansız insanlaravəz edirdim, „Gənclik“ musiqi qrupunda oxuyurdum, kilsəninhəyatında, ibadətində, yay düşərgələrində iştirak edirdim. Bütünbunlar mənim imanımı və xidmətimi möhkəmləndirirdi.

Məktəbdə hərdənbir çətin, amma ilhamlandırıcı mübarizələrimolurdu: sinif yoldaşlarım və müəllimlərimlə söhbət edərək onlarınsuallarına və tənqidlərinə cavab verirdim. Evə qayıdandavalideynlərim mənə dəstək olurdular. Öz nümunə və məsləhətləri iləməni möhkəmləndirirdilər. Mənim həyatım Kimberli adının ifadəsiidi. Qədim Kelt dilində Kimberli „əsgər-qız“ deməkdir. Mənimhəyatım da belə idi: hər bir çağırışı həvəslə qəbul edərək ilhamlamübarizəyə qoşulurdum. Kollecə girəndə də, bu həyatı davametdirmək istəyirdim.

20


2. Xidmətdən evlənməyə qədər

Skot:Kollecə girməmişdən əvvəl yay tətilində gitarist olaraq „Kontinentals“adlı musiqi qrupu ilə qastrol səfərlərində idik. Biz ABŞ, Şotlandiya,İngiltərə və Niderlanda səfər etdik. Bu „musiqi dövrünün“ sonundahiss edirdim ki, artıq gitaradan və musiqidən tamamilə doymuşam.Eyni zamanda nəhayət ki, fikrimi Müqəddəs kitaba və ilahiyyatacəmləmək istəyirəm.

Qrov şəhəri (Grove City) kollecinin dörd ili tufan kimi keçdi. Əsasfənlərim ilahiyyat, fəlsəfə və iqtisadiyyat idi. İqtisadiyyatı yalnızatamın xətrinə görə oxuyurdum, çünki o, dərs pulunu ödədiyi üçünlazımlı bir şey oxumağımı istəyirdi. Mən dərsdən əlavə, oradakı„Cavan həyat“ qrupunun fəaliyyətində də, böyük həvəslə iştiraketmişdim. Bununla mən „Cavan həyat“ qrupuna, mənə İncilingözəlliyini göstərdiyi üçün minnətdarlığımı bildirirdim. Bütün bu dördil ərzində bu qrupda işləyərək İncili öz qəbul etdiyim şəkildə digərtələbələrə də çatdırırdım.

İsa Məsihə iman etməyən tələbələrə xidmət etmək üçün nədənilhamlandığımı növbəti danışacağım hadisədən başa düşəcəksiniz.

Dostum mənə Frensis Şeffer (Francis August Schaeffer) adlı məşhurbir ilahiyyatçı haqqında danışmışdı. O özü də Fransada yaşayanda builahiyyatçının dərslərində iştirak edirdi. Bir gün axşam Frensis Şeffer,tələbələrini Parisi gəzməyə dəvət edir. Küçədə gəzərkən döngələrinbirində bir fahişə ilə rastlaşırlar. Tələbələrin təəccübünə baxmayaraq,professor ona yaxınlaşır və soruşur:

21


- Qiymətin nə qədərdir?

- Əlli dollar! - deyə qız cavablayır.

Professor qızı diqqətlə süzərək deyir:

- Əlli dollar azdır.

- Yaxşı, olsun! Amerikalı üçün qiymət yüz əlli dollardır!

O bir az geri çəkilərək yenə də narazılıq edir:

- Bu, yenə də çox azdır!

- Yaxşı, yaxşı… Bazar günü üçün qiymət beş yüz dollardır!

Professor yenə razlaşmayaraq deyir:

- Yenə də, həddindən artıq, çox azdır.

Qız artıq bir az hirsli şəkildə soruşur:

- Yaxşı! Bəs sizcə, mənim qiymətim neçəyədir?!

- Əslində sizin qiymətiniz o qədər böyükdür ki, mən onu ödəyəbilmərəm, amma qiymətinizi, artıq ödəyən bir nəfər haqqındadanışmağa mənə icazə verin.

Həmin vaxt tələbələr professorun qadınla birlikdə həmin döngədə dizçökdüyünü görürlər. Qadın dua edərək qəlbini İsa Məsihə təqdis edir.

„Gənc həyat“ qrupunun ruhu və xidməti belə idi və digər adi kilsələrinimansız və ya itirilmiş insanları tövbəyə çağırmaq üçün nə qədərlaqeyd olduğuna, bizim kilsəmiz kimi olmadıqlarına çoxtəəccüblənirdim.

Xüsusilə də, Katolik kilsəsinin imansız insanlara fikirvermədiyini, Allahın planı üçün heç bir səy göstərmədiyinidüşünürdüm. Bu kilsə Məsihin yolundan daha çox səhv imandayaşayırdı. Kollecdə Müqəddəs kitab üzrə dərs verərkən, xüsusilə,katolik tələbələrə diqqət ayırırdım, çünki Katolik kilsəsinin düzgünyolda olmadığını göstərmək istəyirdim.

22


Onların cəhalətinə görə dəhşətə gəlirdim, çünki nə Müqəddəs kitabı,nə də öz kilsələrinin təlimini bilirdilər. Ruhani həyatın ilk addımlarıhaqqında da heç bir məlumatları yox idi. Yəqin ki, onların müəllimləriöz tələbələrinə qayğı göstərmirdilər. Onlarla söhbət etmək tamamiləmənasız idi, çünki məsihçi təlimi haqqında heç bir anlayışları yox idi.

Həmin vaxtlar tələbə yataqxanasındakı dostlarım arasında „yenivəftiz“ haqqında söhbətlər başlamışdı. Hamımız imanla böyümüşdükvə imanlıların qrupu kimi möhkəmlənmişdik. Bizim qrup liderimiztəcrübəli və dinləyicilərin qəlbini qazana bilən vaiz idi. Dostlarımonun dediyi hər kəliməyə iman edirdi. O, körpəlikdə vəftiz olunmuşlarhaqqında deyirdi ki, onların vəftizi əsl vəftiz deyil. Bu „yeni vəftiz“haqqındakı vəzlərdən sonra, dostlarım „əsl vəftiz“-in hansı günolacağından həvəslə danışırdılar.Söhbətlərinə qulaq asanda dostlarıma müraciət edərək dedim: „Məncə,vəftiz haqqında Müqəddəs kitaba əsaslanaraq özümüz tədqiqataparmalıyıq. Beləliklə, vaizin dediklərinin doğru olub-olmadığınıanlaya bilərik. Razısınız?“

Onlar isə mənə qulaq asmayıb deyirdilər: „Skot, sən onundedikləri ilə razı deyilsən? Öz vəftizini xatırlayırsan? Şəxsi imanınıgöstərə bilməyən uşağın vəftizinin mənası varmı?“Doğrudan da, mən şübhələnmişdim. Buna baxmayaraq, əmin idim ki,kor-koranə kiməsə inanmaq səhvdir. Hisslər, hətta bir çox insana aidolan hisslər, imanın əsası ola bilməz.Dostlarıma dedim: „İstədiyiniz şeyi edin, amma mən Müqəddəs kitababaxıb tədqiqat edəcəyəm ki, təkrar vəftiz qəbul edərək səhv etməyim.“

Növbəti həftə ərzində onların hamısı yenidən vəftiz qəbul etdilər.Mən isə kollecdəki professorlardan birinin yanına gedib bu barədə onanəql etdim. O, mənə qulaq asıb öz fikrini bildirmədən bu sualhaqqında tədqiqatlarıma davam etməyimi məsləhət görərək „Skot,uşaqların vəftizi mövzusunu Müqəddəs kitab dərsinin kurs işi kimigötürə bilərsənmi?“ - deyə sual vermişdi.

23


Mən çox təəccüblənmişdim. Bu mövzu ürəyimə yatmadığına görəbelə bir işin mənim üçün maraqsız olacağını düşünmüşdüm. Deyəsən,Rəbb məni bu istiqamətə yönəldirdi. Bu səbəbdən, bir neçə ayboyunca bu mövzu ətrafında çoxlu məlumat yığıb tədqiqatlaraparmışdım.

Məsihçi həyatımın bu dövründə mən Müqəddəs kitabı, artıq üç-dörddəfə tamamilə oxumuşdum. Müqəddəs Yazıları dərk etmək üçün,açarın Əhd mövzusu olduğunu başa düşmüşdüm. Müqəddəs Kitabınhər bir səhifəsi Allahın insanlarla bağladığı Əhd haqqında, yəniAllahın xalqının müxtəlif tarixi dövrlərdə bu Əhdə necəyanaşmasından danışır.

Vəftiz haqqında oxuyaraq bir nəticəyə gəldim. İki min il ərzində,yəni İbrahimdən Milada qədər, Allah öz xalqına Əhd vasitəsilə hər birinsanın Onunla ünsiyyətdə yaşamaq istədiyi barədə danışırdı. Bu çoxsadə bir şəkildə reallaşırdı: uşaq Əhd nişanını alırdı.

Əhdi-Ətiq zamanında Allahın insanlarla Əhd nişanı sünnət idi. İsadansonra, yəni Əhdi-Cədid zamanında bu Əhd nişanı vəftiz oldu.Müqəddəs Kitabın heç bir yerində İsa uşaqların Allahla ünsiyyətinəqarşı danışmamışdı. Əksinə! Mən orada İsanın sözlərini tapmışdım:„Uşaqları buraxın, qoy Mənim yanıma gəlsinlər! Onlara maneolmayın! Çünki Səmavi Padşahlıq belələrinə məxsusdur“ (Matta 19,14).

Onun həvariləri də İsa kimi edirdilər. Məsələn, Pentikost günü Peterilk dəfə vəz edərkən onu dinləyənləri, İsa Məsihi qəbul edərək AllahlaYeni Əhdə girməyə dəvət etdi: „Tövbə edin, hamınız İsa Məsihin adıilə vəftiz olun. Onda günahlarınız bağışlanacaq və bəxşiş olaraqMüqəddəs Ruhu alacaqsınız. Çünki bu vəd siz, övladlarınız,uzaqdakıların hamısı – Allahımız Rəbbin çağırdığı hər kəs üçündür“(Həv. İş. 2, 38-39).

24


Başqa sözlə desək, Allah həmişə istəyir ki, uşaqlar da Onunlaünsiyyətdə yaşasınlar. Yeni Əhdin nişanı vəftiz olduğuna görə,imanlıların uşaqlarına vəftiz olmağa mane olmamalıyıq. Beləliklə,mən belə bir nəticəyə gəldim ki, Kilsə Müqəddəs Kitaba əsaslanaraqbaşlanğıcdan uşaqları vəftiz edirdi. Nəticələrim haqqında dostlarımadanışmağa başladım. Onlar mənə nə qulaq asdılar, nə də müzakirəetmək istədilər. Hiss etmişdim ki, ciddi şəkildə tədqiqat apardığımagörə onlar pərt olublar.

O gün iki şeyi başa düşdüm. Birincisi o idi ki, bəzi məsihçilər özünü„Müqəddəs Kitaba əsasən məsihçilər“ adlandırırlar. Əksər hallardaonların imanı öz hisslərinə əsaslanır, amma daha zəruri olardı ki,həqiqəti axtararkən dua etsinlər və Müqəddəs Kitabı araşdırsınlar.İkinci anladığım isə o idi ki, Müqəddəs Kitabı dərk etmək üçün açarƏhddir! Onda mən qərara gəldim ki, Əhd mövzusu, gələcəkdəki hərbir referatımın, yazacağım kurs işlərimin və bütün xidmətlərimin əsasıvə mərkəzi olacaq. Bu qərarımı həyata keçirtməyə başladım. Dörd ilərzində bu mövzu haqqında tədqiqat edərək Müqəddəs Kitabınmərkəzinin Əhd olduğunu başa düşdüm. Müqəddəs Yazı mənə özdərin mənasını açmağa başladı. Axırıncı il kollecdə oxuyandaaspiranturaya girməyə hazırlaşırdım və başqa bir məqsədim, arzum daortaya çıxmışdı ki, tələbə şəhərciyinin ən gözəl, imanlı qızı iləevlənim. Onun adı Kimberli Kerk idi.

Bir müddət əvvəl, mən onu Müqəddəs Kitabın izahı dərsini idarə etsindeyə „Gənc həyat“ qrupuna dəvət etmişdim. Təxminən iki il ərzindəbiz İncilin müjdəsi üzrə birlikdə işləyirdik. Sonra mən ona evlənmətəklifi etdim. O məni çox sevindirib təklifimi qəbul etdi.

İlahiyyat və fəlsəfədən ən yüksək qiymətləri alaraq kolleciqurtarmışdım və Sinsinnati şəhərinə köçmüşdüm. Orada Kimberli iləbirlikdə nikah üçün hazırlaşırdıq. Onun yanında olanda, gələcəyimhaqda düşünəndə heç nədən qorxmurdum.

25


Kimberli:1975-ci ildə mən Qrov şəhəri kollecinin incəsənət fakültəsinəgirmişəm. Mən məsihçi kolleci seçmişdim, çünki Allaha xidmətetməyi davam etdirmək istəyirdim. O məni məktəb illəri ərzindəhəmişə ilhamlandırırdı. Kollecdə mən daha ciddi çətinlikləri həlledərək ruhani həyatda böyümək istəyirdim, çünki dəmirin dəmirləitiləndiyi kimi, eyni ilə məsihçilər də, bir-birinə daha mükəmməlolmağa kömək edirlər. Amma dərslərə başlayarkən həvəsimi itirdiyimivə sanki bataqlıqda olduğumu hiss edirdim. Baxmayaraq ki,tələbələrin əksəriyyəti ya məsihçi idi, ya da məsihçi olduqlarını hesabedirdilər, onlar, öz imanlarını şüursuz şəkildə yaşayıb, hər şeyin aydınolduğunu və müzakirəyə ehtiyac olmadığını düşünürdülər. İsa Məsihəyaxınlaşdığımı hiss etmirdim. Bu isə o deməkdir ki, Ondanuzaqlaşırdım, çünki insan eyni yerdə qala bilməz.

İkinci kursdan sonra yayda, çox aydın şəkildə ruhanisusuzluğumu hiss etmişdim. Həmin vaxt tələbə təşkilatınınfəaliyyətində aktiv olurdum, müxtəlif qrupların üzvü idim vəoyunlarda iştirak edirdim, amma ruhani həyatım inkişaf etməmişdi.

İsa həyatımızda sadəcə mövcud olmaq yox, həyatımızın əsası vəmərkəzi olmaq istəyir. Mən bunu anlayırdım, amma Onu həyatımasanki şərtlərimlə, yəni mənə sərf və rahat olan şəkildə dəvət edirdim.Əslində isə O bizi öz həyatına girməyə dəvət edir! Buna görə də, mənidiz çökdürməyə qadir, mənim şəxsi səyimdən daha güclü bir xidmətaxtarırdım. Yay qurtaranda, dərslərimə qayıdarkən Rəbbə gözəlbəhrələrimi gətirmək qərarı ilə dolu idim.

Semestrin başlanğıcında mən tələbə senatının üzvü idim və Skotda orada iştirak edirdi. Ona yaxınlaşmağa qorxurdum. Öz-özümədüşünürdüm ki, belə bir yaraşıqlı oğlana yaxınlaşmağa cəsarətimçatmaz!

26


Nəhayət ki, kollecdəki bayramların birində güvənsiz bir şəkildəcəsarətimi toplayıb ona yaxınlaşmışdım.

Söhbət başlayanda o məndən soruşmuşdu: „Allaha iman edirsən?“

Öz-özümə düşünmüşdüm ki, deyəsən, bu oğlan yayda imanını itirib vəya onun çox şübhələri var. Ya Rəbb, mənə kömək et ki, ona lazım olansözləri deyim!

On dəqiqə boyunca ona həyəcanlı şəkildə, amma böyük səylə Allahınmövcudluğunu başa salmağa çalışdım və sonra ondan soruşdum:

- İndi Allahın real olduğu ilə razısan?

- Əlbəttə! - deyə o cavab verdi.

Mən heyrət içində yenidən sual verdim:

- Bəs nə üçün on dəqiqədir ki, heç dillənmirsən?

- Qəlbində nə olduğunu bilmək istəyirdim - deyə cavab verdi.

- Mənimlə parkda bir az gəzmək istəməzsən?

Biz bir neçə saat söhbət edərək parkda gəzişdik.

Mən ona ruhani həyatım haqqında, keçən iki il və gələcəkarzularımdan danışdım. Axtardığım xidmət haqda da ona dedim.

Skot dedi: „Əslində, sənin üçün bir xidmət bilirəm. „Gənc həyat“qrupu haqqında eşitmisənmi?“

Mən o qrupu tanıyırdım, çünki atam Kolorado springs şəhərindəfəaliyyət göstərən qrupun vasitəsilə imana gəlmişdi. O, qrupunPitsburqdakı filialını yaratmağa kömək edirdi. Amma o vaxtbilmirdim ki, məhz Pitsburqdakı filialın vasitəsi ilə Skot İsa Məsihlətanış olmuşdu. Kollecə girəndə „Gənc həyat“-ın fəaliyyətində aktivşəkildə iştirak edirdi və lider olmaq üçün güclü imanlı tələbələriqrupun rəhbərliyinə gətirməyə çalışırdı.

Skot mənə danışırdı:

27


„Biz məktəblərə gedib şagirdlərlə söhbət edirik. Onlarınəyləncələrində iştirak edib evlərinə yola salırıq və beləliklə, dostoluruq. Bir-birimizə hörmət və güvənlə yanaşanda onlarla İsa Məsihhaqqında söhbət edirik. Öz həyatını İsa Məsihə təqdim edənlərinqayğısına qalırıq. Biz onlara iman etdiyimiz Məsihlə yaşamaqdəyərlərini təklif edirik. Bizə qızlarla söhbət etmək qabiliyyəti olanqızlar lazımdır. Sən bunu edə bilərsənmi?“

Məhz bu xidmətin həyatımı dəyişdirə biləcəyini və Allaha təqdisetməyə kömək edəcəyini başa düşdüm. Qorxmağıma baxmayaraq, onacavab verdim: „Yaxşı, razıyam, çünki mən özüm də belə bir xidmətarzulayırdım.“

Növbəti iki il bütün boş vaxtlarımı digər tələbələrlə birlikdə buxidmətə sərf edirdim. Əvvəllər mənə məktəbə getmək və birinciolaraq söhbətə başlamaq dəhşətli gəlirdi. Amma zaman keçdikcəuşaqlarla tanış olur, onların həyatında iştirak edir və dostları olurduq.Bunu Rəbbə görə edirdik. O bizimlə idi və bizi ilhamlandıraraq gücverirdi. Xidmətimiz yaxşı bəhrələr gətirirdi.

Skot bizə İncili ən effektiv metodlarla necə müjdələməyi və yeniimanlılarla necə işləməyi öyrədirdi. O həm musiqiyə cavabdeh, həmgitaraçı, həm də hər həftə qrupumuzun toplantısının aparıcısı idi.Şagirdlərlə Müqəddəs kitab üzrə o qədər əla müzakirələr aparırdı ki,bütün qrup liderləri onlara qulaq asmağa gəlirdilər. Skot artıqbəzilərindən gəlməməklərini xahiş etməli oldu, çünki otaqda yerolmurdu.

Mən „Gənc həyat“ qrupuna gələndən sonra Skotla birlikdə çox vaxtkeçirirdik. Bəzən söhbətimiz naharda başlayıb axşam yeməyiniyeyəndə qurtarırdı. Bir dəfə intensiv olaraq üç həftəlik işdən sonraSkot mənə dedi: „Kimberli, səninlə birlikdə işləmək və söhbətetməkdən çox məmnun oluram, amma əgər biz belə davam etsək, mənməhəbbətdə batacam.

28


Səni çox istəyirəm, amma bu il bunun üçün vaxtım yoxdur. Gələn ilmünasibətimizə yenə də qayıdarıq, hələlik isə, o vaxta kimigörüşməyək.“

Sözüm yox idi. Münasibəti bitirmək üçün çox qəribə yol idi vəəlbəttə ki, mən çox kədərlənmişdim. Tanış olduğum məsihçilərinarasında Skot ən yaxşısı idi. Bir-birimizdən uzaqlaşmaq üçün digərqaranlıq səbəblər olmadığını mənə deyəndə, mən ona tamamiləgüvəndim. Görüşlərimizi dayandırdıq, amma xidmətimizi davamedirdik.

„Gənc həyat“ arzuladığım vaiz xidmətini yerinə yetirmək üçünreal bir yol idi. Məktəbin ikinci sinfindən mən kilsənin xidmətçisi(pastor, keşiş) olacağımı arzulayırdım. Mənim fikrimcə bu, insanlaraverilən ən gözəl hədiyyə və ən ilhamlı iş idi. Atamın həyatı buna sübutidi. İnsanlar İncilə qulaq asaraq həyatlarını Məsihə təqdis edirdilər.Mən hər gün bu mənzərə ilə qarşılaşanda heyranlıq içində və həyəcandolu olurdum. Atam Allahın Kəlamını müjdələyirdi və onu izah edirdi.Bəzən, o, problemlər yaşayan ailələrlə söhbət edir və onların yenidənrazılığa gəldiyinə görə çox sevinirdi. Xəstəliklərdən və ya yaxıninsanların ölümündən əzab çəkənlərə təsəlli verirdi. Mənim üçünbaşqa heç bir iş, onun kilsəyə xidmət etdiyi kimi daha gözəl və xoş olabilməzdi. Mənə elə gəlirdi ki, atamın bu bacarıqlarından məndə dəvar. İnsanlara İsanın sözlərini çatdırmaq və Onun yolu ilə getməküçün kömək etmək səyimi də anlayırdım.

Skotla birlikdə bəzi dostlarım fikirlərimdə şübhələr oyatdılar.Onların fikrincə, Rəbb məni kilsənin xidmətçisi olmağa çağırmırdı.Öz fikirlərini Müqəddəs Kitaba əsasən izah etmişdilər. Mən onlarlarazılaşmışdım, çünki arzum Müqəddəs kitaba ziddirsə, deməli, Rəbbinmənimlə başqa planı olduğunu anlayırdım.

Buna baxmayaraq, çoxdankı arzuma tənqidi şəkildə yanaşa bilmirdim.Onu dəyişmək isə daha çətin idi.

29


Amma bunu etməliydim, çünki Müqəddəs Kitab, doğrudan da,qadınların keşiş olmasına razılıq vermir. Bunu dərk etdikcə arzum dasönməyə başladı. Mən öz bacarıqlarımdan necə istifadə edəcəyimi vəRəbbə xidmət etməyin digər yollarını axtarmağa başlamışdım.

„Gənc həyat“-ın fəaliyyətindən başqa, biz Skotla müxtəlifilahiyyat mövzuları haqqında da tez-tez və gərgin mübahisələraparırdıq. Bir dəfə mən Milad bayramında Skotla mübahisəmi evdəanama danışanda o mənə belə cavab vermişdi:

- Kimberli, məncə, sən ona ərə getməlisən. Əminəm ki, yaxşı fikirdir.

- Ona ərə gedim?! Mən ilahiyyat mübahisələrimizə zorla tabgətirirəm!

- Məncə, onsuzda, bununla belə, sən ona ərə gedəcəksən.

Anam indiyə qədər heç vaxt belə əmin şəkildə danışmamışdı. Onunsözlərini ağlımda saxlamışdım.

Baxmayaraq ki, həmin vaxtlar biz heç görüşmürdük, amma gələcəkmünasibətimiz üçün artıq möhkəm bünövrə yaratmışdıq. Mənbilmirdim ki, Skot dostlarına „Kolleci qurtarmazdan əvvəl KimberliKerklə evlənəcəyəm“ deyib. Həmin yay qurtaranda isə, mən dəSkotun mənim üçün seçilmiş həyat yoldaşım olduğunu hiss edirdim.

Sentyabrın otuz biri, „Gənc həyat“ qrupu liderlərinintoplantısından sonra, biz yenidən görüşməyə başlamışdıq. Birlikdəxidmət edərkən başa düşmüşdük ki, həyat yoldaşları kimi daha yaxşıxidmət edə bilərik. İki öküzün bir boyunduruqda birlikdə getdiyi kimi,biz də ər-arvad olaraq birlikdə xidmət edə bilərik. Mən Skotunhəqiqətə və Müqəddəs Kitaba meyil göstərməsinə heyran olurdum. O,möhtəşəm natiq və həmsöhbət idi. Onun vasitəsilə Rəbb insanlarınhəyatlarını dəyişdirirdi. Skot məni və Rəbbin məndən xidmət üçünnecə istifadə etdiyini çox qiymətləndirirdi.

30


Biz yenə də, Müqəddəs Kitabdan öyrəndiyimiz və anladığımızşeylər haqqında uzun söhbətlər aparırdıq. Bizim arzularımız vəməqsədlərimiz bir-birini tamamlayırdı. O, kilsənin xidmətçisi vərəhbəri, mən isə kilsə xidmətçisinin həyat yoldaşı olmağıarzulayırdım. O, yazıçı olmaq istəyirdi, mənim isə mətnlər yoxlamaqvə qrafika işlərindən xoşum gəlirdi. Hər ikimiz danışmağı xoşlayırdıq.İlahiyyat mübahisələrinə baxmayaraq, əqidəmiz bir idi. Bu birlik biziayrı olduğumuz vaxtlardakından daha da çox birləşdirərəkmöhkəmləndirirdi.

Yanvarın iyirmi üçü biz nişanlandıq və nikah mərasimini avqustayına planlaşdırdıq. Bir müddət sonra biz bildik ki, rəvayətə görəməhz iyirmi üç yanvar, bəzi kilsələr Yusiflə Məryəmin nikahmərasimini qeyd edirlər.

Kolleci bitirdikdən sonra Skotun neçə uşaq istəyidiyini bilmədiyiminfərqinə vardım, çünki mənim həmişə heç olmasa dörd, yaxud beş uşaqarzum var idi.

Bir gün guya gözlənilmədən ondan soruşdum:

- Skot, uşaq istəyirsən?

- Əlbəttə, amma az!

Öz içimdə düşünməyə başladım ki, ilahi, yəqin o, ZPG nəzəriyyəsinintərəfdarıdır!

31


Vikipediadan əlavə məlumat:

ZPG = Zero Population Growth = „Sıfır əhali artımı“ adlı birnəzəriyyədir.

Burda deyilir ki, sıfır əhali artımı demoqrafik balansının şərtidir. Beləolsa, insanların sayı nə artır, nə də azalır. Bəziləri üçün sıfır əhaliartımı, dünyanın uzun müddətli ekoloji həyatına görə idealdır və bütünölkələr buna çalışmalıdırlar.

Skotun cavabına laqeyd görünməyə çalışaraq soruşdum:

- Az, yəni nə qədər?

- Dəqiq bilmirəm, amma beş-altıdan çox olmasın.

- Yaxşı, deməli, az uşaq bizə bəsdir! - deyə gülümsəyərək qulaqlarımainanmadım və sevincli şəkildə cavab verdim.

Beləliklə, qəlblərimiz və fikirlərimiz əvvəlkindən daha çox güclüvə bir idi. Hər ikimiz Allahın bizə bəxş etdiyi hədiyyələrə heyranolmuşduq. Əvvəlcə razılıq tapmayan bütün ilahiyyat suallarımız da,sanki indi öz-özünə cavablarını tapırdılar. Ailəmizi qurmaq və birlikdəhəqiqəti axtarmaq bizim üçün yeganə bir tapşırıq oldu. Beləliklə,bütün dünyanı İsa Məsihlə tanış etmək bizim ortaq və tək bir arzumuzidi.

Biz 1979-cu il on səkkiz avqust, Sinsinnati şəhərində,ailələrimizin və beş yüz nəfərdən çox dostlarımızın əhatəsindəevləndik. Bir-birimizə isə İsa Məsihin həyatımızın mərkəzi olmasıüçün çalışacağımıza söz verdik.

32


3. Əhdin yeni anlayışıSkot:

Evləndikdən iki həftə sonra Kimberli ilə birlikdə Gordon Konvellilahiyyat kollecinə girdik. Hər ikimiz əmin olmuşduq ki, MüqəddəsKitaba ən uyğun və ən düzgün ilahiyyat protestant, daha dəqiq desək,reformasiya ilahiyyatı idi.

Həmin vaxtlar mənim təhsilim detektiv janrına bənzəyirdi. MüqəddəsKitabı tədqiq edərək əsl məsihçiliyin nə olduğunu tapmağa çalışırdım.Həm nəsihətləri, həm də həyat tərzinin orijinallığı ilə ən təmiz vətəhrif olunmayan Müqəddəs Kitab təliminin hara olduğunu tapmaqistəyirdim. İman edirdim ki, Allah məndən məhz bu cür yaşamağımıistəyir. Həqiqəti əsl xəfiyyəçi kimi axtarırdım və Müqəddəs Kitabınməndən istədiyi bütün tələblərə cavab verməyə hazır idim.

Az sonra Cerri Matatiks adlı bir tələbə ilə tanış oldum. O mənimyaxın dostuma çevrildi. Gələcək həyatımda da onun vacib roluolacaqdı. Presbiterian tələbələrinin arasında ən güclü anti-katoliklərbiz ikimiz idik. Anqlikan kilsəsinin qədim prinsipi ilə tamamilə razıidik. Bu prinsip Roma papasının Anti-Məsih, Katolik kilsəsinin isəVəhy kitabında təsvir edilən Babil fahişəsi olduğunu deyir. Lüter,Kalvin, Zvinqli, Noks və digər islahatçılar da bəzi suallarda bir-biriləriilə razılaşa bilməmələrinə baxmayaraq, bu prinsipin mövzusundarazılaşırlar.

1979-cu ildə Roma papasını Bostona ziyarətində bəzi tələbələr„Əla! Nə yaxşı!“ kimi ifadələrlə heyranlıqla qarşılamışdılar.

Burada yaxşı olan nədir?! O, milyonlarla insanların qəlb vədüşüncələri üzərində səlahiyyət göstərmək istəyir, çünki özünü bütündünyanın müəllimi hesab edir. Axı bunun nəyi yaxşıdır? Bu iyrəncdir!

33


Mən və Cerri, kollecdəki tələbələrə Roma papasının səhv olduğunugöstərməyə çalışırdıq.

Kollecdəki ikinci ilim, Kimberlinin birinci ili idi. O, Məsihçietikası kursunu keçərkən qəribə bir əhvalat baş vermişdi. Bu kursuartıq keçdiyimə görə dərslərin təşkilini bilirdim. Sinif adətən balacaqruplara bölünür və hər bir qrup müəyyən əxlaqi bir mövzu üzrəişləyir. Kimberlinin hansı mövzunu seçdiyini ondan soruşdum və ocavab vermişdi:

- Kontrasepsiya (döllənmənin idarəsi).

- Kontrasepsiya? Bu mövzunu keçən il bizə də təklif etmişdilər, ammaheç kim onu seçməmişdi. Bu, katoliklərin mövzusudur. Niyə sən məhzkontrasepsiyanı seçdin?

- Abort barədə dərs keçəndə döllənmənin idarəsi mövzusu mənimaraqlandırdı. Niyə seçdiyimi özüm də bilmirəm. Məncə, Müqəddəskitabın bu mövzu haqqında nəsə deyib-demədiyinə baxmaq maraqlıola bilər.

- Əgər belə mənasız mövzular üçün sən vaxtından sui-istifadə etməkistəsən, buyur… sənin seçimindir.

Mən təəccüblənmişdim, amma maraqlanmamışdım. Fikrimcə,döllənmənin idarəsi mövzusunu öyrənmək nə pis, nə də yaxşı idi. Ozaman mən bilmirdim ki, Kimberlinin bu tədqiqatı bizim həyatımızanecə böyük təsir edəcək.

Bir neçə həftədən sonra bir dostum məni kollecin zalında saxlayaraqdedi:

- Həyat yoldaşının seçdiyi mövzu haqqında bir-birinizlə müzakirəetmisinizmi?

- O qədər də ətraflı yox.

- Məncə, onunla danışmalısan. O mövzu haqqında onun bir neçəmaraqlı fikri var.

34


Belə bir məsləhət alanda mən də düşündüm ki, Kimberli ilədanışmağım yaxşı olardı. Buna görə də ondan, bu mövzuda bu qədərmaraqlı nə olduğunu soruşdum. O mənə dedi ki, 1930-cu ilə qədərbütün məsihçi kilsələri, hər vəziyyətdə kontrasepsiyanın qəbuledilməzolması razı idi.

Mən istehza ilə dedim: „Əlbəttə, çünki həmin vaxtlar katoliklərinaxırıncı ön mühakimələri insanların həyatlarında yox idi.“

Kimberli isə etiraz etdi: „Amma sən onların kontrasepsiyanı niyəqəbul etmədiklərinin səbəblərini bilmirsən. Bu səbəblər isə səninfikirləşdiyin vacib səbəblərdən daha ciddi idi.“

Mən, həqiqətən də, onların səbəbləri barəsində heç nə bilmirdim. Omənə oxumaq üçün Con Kipplinin (John Kippley) „Ailə planlaşdırmavə nikah əhdi“ adlı kitabını verdi. Mən ilahiyyat nöqteyi-nəzərindənƏhd barəsində mütəxəssis idim. Əhd haqqında yazılmış bütünkitabları oxuduğumu fikirləşirdim. Buna görə də qüruruma elə bil ki,zərbə vurulmuşdu.

Kitabın nəşriyyatına baxdım: „Liturgical Press“. Öz-özümədedim: „ Əlbəttə! Bu oğlan katolik, papistdir. Protestantların Əhdhaqqında təlimini öz çirkin məqsədlərində istifadə edir!“

Amma bir neçə səhifə oxuyandan sonra çox təəccübləndim vəoxumağa davam etdim.

„Bu mümkün deyil. Yox, yox...“ Amma oxuduğum mətn çox məntiqliidi. Kitabın müəllifi göstərirdi ki, nikah sadə bir müqavilə deyil, yənimalların və ya xidmətlərin mübadiləsi deyil. Nikah əhddir,ünsiyyətdir, iki qəlbin birləşməsidir.

Müəllif vurğulayırdı ki, hər bir əhdin əsas parçası ritual, yənimərasimdir. Bu mərasimin vasitəsilə əhdin göstərdiyi fikirlər yerinəyetirilir və ya yeniləşdirilir. İnsanlar nikah bağlayanda Allah yenihəyatı yaratmaq üçün bu əhddən istifadə edir.

35


Əgər insanlar əhd mərasimini həyata keçirərkən kontrasepsiyavasitələrindən istifadə etsələr, yeni həyatın yaranmasına mane olarlar.Bu, Evxaristiyanı qəbul edən, sonra isə onu yerə tüpürən insanlarındavranışları kimi olardı.

Müəllif Con Kippli sonra göstərir ki, nikah mərasimi Allahın Əhdininmöhtəşəm həyat verən məhəbbətinin ifadəsidir. Digər əhdlər və başqaəmrlər bizə Allahın məhəbbətini göstərir və verir, amma yalnız nikahəhdində Allahın məhəbbəti o qədər gerçəkdir ki, yeni həyat yaradır.

Allah insanı yaradanda, onları kişi və qadın olaraq yaratdı və onlaraxeyir-dua verərək dedi: „Törəyib çoxalın və yer üzünü bürüyüb onasahib olun!“ Bu əmri yerinə yetirəndə insan Allaha bənzəyir. Allah -Müqəddəs Üçlük, yəni Ata, Oğul və Müqəddəs Ruh ilahi ailədir.Nikah əhdində „onlar bir bədən olanda“ bu bir bədən o qədərgerçəkdir ki, doqquz aydan sonra ona ad qoyulur. Övlad özvalideynlərinin əhdinin birliyini təcəssüm etdirir.

Mən anlamağa başlamışdım ki, Kimberli ilə intim münasibətlərimiziyaşayarkən bu müqəddəsliyin bir parçası oluruq. Hər dəfəkontrasepsiyadan istifadə edərkən Allahın həyat verən məhəbbətinəmane olaraq nalayiq və bədiman davranırıq.

Bu kitab mənə çox təsir etmişdi. Amma mən bunu gizlədirdim.Kimberli kitab barəsində məndən soruşanda, mənim üçün maraqlı vəfaydalı bir kitab olduğunu demişdim. Vaxt keçdikcə gördüm ki, ənyaxşı və ən savadlı dostlarım o kitabı oxuyandan sonra Con Kipplininfikirlərini mənimsəyirdilər.

Sonra mən, əslində Lütr, Kalvin, Zvinqli, Noks və s. kimiislahatçıların da, bu mövzuda katolik kilsəsinin nöqteyi-nəzəri ilətamamilə razılaşdıqlarını öyrəndim.

Cəsarətimi itirmişdim. Bütün dünyada bu bəyənilməyən mövzu barədəcəsarətlə və bütövlüklə danışan yeganə cəmiyyət Katolik kilsəsi idi.Söz tapa bilmirdim.

36


„Hətta kor donuz belə palıd qozası tapa bilər.“ - deyə atalar sözünüxatırlayaraq çarə axtarırdım və tapdım: Katolik kilsəsi iki min ilərzində heç olmasa, nədəsə düzgün ola bilərdi!

İstər-istəməz, biz bu həqiqəti qəbul etdik. O vaxtdan bəri heç birkontrasepsiya vasitələrindən istifadə etmədik və ailəmizinplanlaşdırılmasını Allaha etibar etdik. İlk ərəfələrdə təbii döllənməninidarəsi metodlarından istifadə etmişdik, sonra isə qərara gəldik ki,yeni həyata həmişə açıq olmaq və Allahın bizə verdiyi hər uşağı qəbuletmək istəyirik.

Həmin vaxtlarda mən Gordon Konvell kollecinin ən aktivkalvinist tələbələr qrupunun rəhbəri idim. Bu qrup hər həftə maraqlıproblemlər barədə söhbət etmək üçün yığışırdı. Bu qrupun iclaslarınamüxtəlif müəllimləri də dəvət edirdik, çünki onların fikirləri bizəistiqamət verə bilərdi. Bu çox gözəl dostluq və ünsiyyət dövrü idi. Bizbu qrupa Kalvinin Cenevrə məktəbinin analogiyasına əsasən Cenevrəakademiyası adını qoyduq.

Bəzən 5-ci günlər axşam vaxtı bir restoranda pizza və pivə sifarişedərək gecə saat üçə qədər ilahiyyat mövzusu üzrə müzakirə edirdik.Əlbəttə ki, həyat yoldaşlarımıza söz verirdik ki, növbəti axşam onlarıda dəvət edəcəyik. Üç - dörd saat ərzində Allahın Kəlamlarını oxuyubmüxtəlif sualları müzakirə edirdik. Bunlar Məsihin ikinci gəlişi,Allahın mövcudluğunun sübutları, alın yazısı, seçim azadlığı, ya dadigər ilahiyyatçıların sevimli mövzuları olurdu. Əhd bizim xüsusiləsevdiyimiz mövzu idi.

Müqəddəs Kitabın dərinliyinə gedəndə biz orijinal mətnin dəqiqmənalarını təyin etməliydik. Qədim yunan və ibrani dillərindəbiliyimizi mükəmməlləşdirməyə çalışırdıq. Müqəddəs Kitab bizimüçün yeganə səlahiyyət idi, buna görə də onun orijinal dillərinin biliyi,Müqəddəs Yazıların bilavasitə tədqiqatı üçün zəruri idi. Heç bir ənənəvə heç bir kilsənin təlimi bizim üçün məsum deyildi.

37


Ənənələr və təlimlər bizə kömək edir, məlumat və sübutlar verəbilirdilər, amma onlar bizim üçün mütləq bir səlahiyyət deyildi. Hərbir insan təlimi hər an öz ziddiyətini göstərə bilər və beləliklə, bizihəqiqətdən uzaqlaşdıra bilərdi. Əsl tədqiqat hər bir ehkamın əsaslarınıyoxlamalıdır. Cavan olduğumuz üçün bu işin böyüklüyündən heçqorxmurduq və həvəslə davam edirdik. Biz iman edirdik ki, MüqəddəsRuhun və Müqəddəs Yazıların köməyi ilə tam həqiqəti tapacağıq.Əgər lazım olsaydı, biz hətta „təkəri yenidən kəşf edə bilərdik“.

Kollecdəki son kursda həyatımın dönüş nöqtəsi başlandı. Tədqiqatımməni Əhdin nə olduğunu yenidən təyin etməyə məcbur edirdi.

Protestant ilahiyyatında Əhd və müqavilə eyni bir şeydir. Amma Əhdi-Ətiqi öyrənməklə qədim yəhudilər üçün əhd və müqaviləanlayışlarının bir-birindən çox fərqli olduğunu anladım. MüqəddəsKitaba əsaslanaraq malların əvəzlənməsi üçün müqavilə bağlanırdı.İnsanların birləşməsini isə, məsələn, nikah, övladlığa götürmə və s.əhd vasitəsilə bağlayırdılar. Bələliklə, ailəvi əlaqələr əhdin ifadəsi idi.Əhdi-Ətiqdə əhd heç vaxt yalnız nəzəri bir şey deyildi. Əhd əlaqəsiqan əlaqəsindən daha möhkəm və etibarlı idi. Allahın İsrail xalqını özxalqı, ya da ailəsi kimi qəbul etməsi, Əhdin ən dərin şəkildə ifadəedilmiş mənası idi.

Lüter və Kalvin deyirdilər ki, İsa Məsih bizim günahlarımızı özüzərinə götürüb, bizə öz salehliyini hədiyyə etdi. Bu izah çoxməntiqlidir, amma İncildəki həqiqətin tamamlıq və dərinliyinigöstərmir. İsa Məsih bizimlə Yeni Əhdi bağlayarkən sadə birmüqəvilədən, yəni hüquqi əvəzlənmədən daha böyük bir şey etdi.İsanın Yeni Əhdi insanlardan ümumdünya Məsihin yeni ailəsiniyaratdı. Bu ailənin hər üzvü övladlığa götürüldü, yəni Məsihəoxşayaraq Allahın övladı oldu. Əhd nöqteyi-nəzərindən günahdantəmizlənmək, yəni haqq qazandırılmaq, Məsihin lütfündə iştirakedərək Allahın oğlu və ya qızının hüquqlarını almaq deməkdir.

38


Təqdis olunmaq Müqəddəs Ruhun gücü və Onun hədiyyələrini qəbuletmək deməkdir. Allahın lütfünün mənası, mənim üçün Allahınxeyirxahlığı və mərhəmətindən daha böyük idi, çünki o, Allahınövladı olaraq həyat hədiyyəsidir.

Lüter və Kalvin bunu hüquqi və sxolastika ifadələri ilə izah edirdilər.Mən isə başa düşdüm ki, Allah hakim deyil, Atadır, Atamızdır. Bizcinayətkarlar deyil, israfçı övladlarıq, atanın evindən qaçaqdüşənlərik. Əhdi-Cədid məhkəmə zalı deyil. Allah onu mehriban ailəüçün ev kimi fikirləşdi.

Müqəddəs Paula mən bir vaxtlar ilk Lüter kimi baxmışdım. O isə özməktublarında, xüsusilə Romalılara və Qalatiyalılara öyrədirdi ki,günahdan təmizlənmə, yəni salehliyini qəbul etmə sadəcəməhkəmənin qərarı deyil, ancaq Allahın lütfü ilə biz onu hədiyyəalırıq (bax Rom 3, 24, Rom 5, 18, Qal 2, 21 və s.). Mən bir şeygördüm: Paul demir ki, yalnız və yalnız imanımıza görə salehsayılırıq. Protestant təlimi „sola fide“, yəni „yalnız iman ilə“Müqəddəs Kitaba zidd çıxırdı.

Mən təəccübləndim. Kəşfim haqqında bəzi dostlarıma danışmağabaşladım. Hamı fikrimin düz və ağıllı olduğunu təəccüblənərək qəbuletdi. Onlardan biri sözümü kəsib soruşdu: „Sənin kimi düşünən digərilahiyyatçı tanıyırsanmı?“ Mən tanımadığımı deyəndə, o mənəVestminster seminariyasındakı professor Norman Şepherd (NormanShepherd) haqqında danışmışdı. Bu seminariya Amerikadakıpresbiteriyan seminariyalarının ən ciddisi idi. Bəzi protestantilahiyyatçıları, professor Şepherdin günahdan təmizlənməmövzusunun izahları və dərsləri ilə razı deyildilər. Demək olar ki,onlar onu dönük kimi hesab edirdilər.

Mən ona zəng edib söhbət etmişdim. O mənə nəql etdi ki, MüqəddəsKitaba, Lüter və Kalvinin təliminə zidd olduğunu düşünülərək ittihamedilmişdi.

39


Onun fikirlərinə və öyrətdiyi təliminə qulaq asaraq çoxtəəccübləndim, çünki mən də eyni nəticələrə gəlmişdim.

Bu an kiməsə vacib olmayan bir şey kimi görünə bilərdi, ammatamamilə məsihçiliyin əsas prinsipi olan „sola fide“, yəni „yalnıziman“ prinsipinin və protestant imanının ən mükəmməl təlimolduğunu hesab edən bir insan üçün belə bir kəşf dünyanın çevirilməsikimi idi.

O zaman mənim sevimli ilahiyyatçım Con Gerstnerin sözləri yadımadüşdü. O, bir dəfə dərsdə demişdi ki, əgər katolik təlimi haqlı vəprotestant prinsipi „sola fide“ isə yanlışdırsa, o özü həmin gün Vatikandarvazalarının qabağında diz çöküb tövbə edəcək. Biz hamımız bununitq effekti kimi anlayırdıq, amma onun sözləri bizdə böyük birtəəssürat yaratmışdı. Axı protestant islahatı, məhz bu mövzu haqqındaziddiyyət yaradaraq baş verdi.

Lüter və Kalvin dəfələrlə iddia edirdilər ki, Kilsənin hər təliminindüzgünlüyü və ya yanlışlığı bu sualın cavabından asılıdır. Məhz buhala görə onlar Katolik kilsəsini səhv görürdülər. Həmçinin də bu hal,onlara görə protestant kilsələrinin sanki yenidən qurulmasına səbəboldu. „Sola fide“ protestant islahatının rəmzi, əsası və mübarizə səbəbioldu. Mən isə gündən-günə daha çox dərk edirdim ki, müqəddəs Paulheç vaxt belə öyrətmirdi.

Müqəddəs Yaqubun məktubunda oxuyuruq: „İnsan yalnız imanladeyil, əməlləri ilə də saleh sayılır“ (Yaq 2, 24). Müqəddəs PaulKorinflilərə Birinci məktubunda deyir: „Dağları yerindən tərpədəcəkdərəcədə tam imanım varsa, amma məhəbbətim yoxdursa, mən birheçəm“ (1Kor 13, 2). Mənim üçün əzablı olan bu kəşfimdə Lüterinəsas səhvini anlamışdım. Bütün bu keçdiyim yeddi il ərzində o,Allahın Kəlamının qəhrəman və fədakar vaizinin nümunəsi kimi daimiilham mənbəyim idi. „Sola fide“ təlimi protestant islahatının əsası vəmənası idi.

40


O zamanlar tədqiqatımı dayandırmalıydım, çünki Kimberli iləŞotlandiyada, Aberdeen şəhərindəki universitetdə, dissertasiya işimigörməyi qərara gəlmişdik. Bu universitet, mənə Əhd haqqındatədqiqat aparmağı təklif etmişdi. Mən artıq köçməyə və işiməbaşlamağa hazır idim, amma təəccüb və heyranlıq içində Allahagüvənimizlə Onun, bizə ilk övladımızı hədiyyə etdiyini anladıq.Mənim ilahiyyat fikirlərimlə yanaşı Kimberlinin bədənində də ciddidəyişikliklər baş verirdi.

O vaxt Böyük Britaniyanın Baş Naziri Margaret Tetçer (MargaretHilda Thatcher), Böyük Britaniyanın qanunlarını dəyişərək Amerikavətəndaşlarına dünyaya övlad gətirmələrinə icazə vermirdi. Biz bunuRəbb tərəfindən digər bir fəaliyyətimizə işarə kimi qəbul edərəkdissertasiyanı başqa vaxta köçürdük.

Fairfaks şəhərindəki balaca kilsədən gələn zəng hər şeyi həll etdi.Onlara pastor lazım idi. Söhbət zamanı mən günahların təmizlənməsimövzusu haqqında fikirlərimi açıq şəkildə nəql etdim. ProfessorNorman Şepherdin izahatları ilə razı olduğumu da dedim. Cavabverərkən eyni anlaşmanın tərəfdarları olduqlarını dedilər. Beləliklə, azbir vaxta kolleci qurtarmazdan əvvəl Müqəddəs Üçlük adınapresbiteriyan kilsəsində pastorluq və kilsədəki orta məktəbinmüəllimliyi vəzifələrini qəbul etdim.

Rəbbin xeyir-duası vasitəsilə kursu ilk bitirən yoldaşlarımın qrupundaidim. Beləliklə, həm tələbələr, həm də müəllimlərdən bəzi dostlarımlavidalaşmalıydım. Biz əsl dostlar idik, çünki Allahın Kəlamını bütünqəlbimiz və düşüncələrimizlə öyrəndiyimizə görə Rəbb bizə xeyir-duaverirdi. Universiteti biz Kimberli ilə birlikdə qurtardıq. O, İncəsənətüzrə, mən isə İlahiyyat üzrə magistr dərəcəsini aldıq.

41


Kimberli:Kollecdəki birinci il Skot ilahiyyat üzrə magistr dərəcəsini almaq üçünçalışırdı. O, ilahiyyat mövzularının incəliklərini illərlə tədqiqatlaraparan müəllimlərin köməyi ilə öyrənirdi. Mən isə HarvardUniversitetinin təşkil edildiyi layihədə katibə vəzifəsində iştirakedirdim. Bu layihədə digər dinlərin imanlılarına müraciət olunurdu.Onların çoxu heç vaxt İncili və ya Müqəddəs Kitabı oxumamışdılar.Mən çox vaxt onların suallarına cavab verəndə, Allahın mövcudluğuvə məsihçilərin əsas həqiqətləri haqqında danışmalı olurdum. Mənimhəyat tərzimlə Skotun işlərinin arasında böyük fərq var idi.

Bir il keçdikdən sonra, biz eyni yol ilə getmək və birlikdə böyüməkqərarına gəldik. Skotun dəstəyi və valideynlərimin maddi köməyi iləmən kollecdə magistr dərəcəsi üzrə oxumağa başlamışdım. O zamanSkot artıq ikinci kursda oxuyurdu. Birlikdə ilahiyyatı öyrənmək bizimüçün vacib bir həyat təcrübəsi idi.

Xristian etikası kursunda mənim birinci mövzum kontrasepsiya idi.Əvvəlcə bu mövzu mənim üçün maraqsız idi, amma sonra mənabortun qadağan olunması hərəkatının fəaliyyətində iştirak etdim.Mən bununla məşğul olmağa başlayanda doğuşun idarəsi ilə bağlısuallar heç gözlənilmədən öz müxtəlifliyini və uyğunsuzluqlarını üzəçıxardı. Mən bir protestant olaraq kontrasepsiyadan istifadə etməyənheç bir insan tanımırdım. Məni öyrədirdilər ki, sağlam və cavabdehlikdaşınılan bir həyatda kontrasepsiyadan mütləq istifadə olunmalıdır.Nikaha hazırlanarkən Skot ilə məsləhət kursunda iştirak edirdik. Okursda bizimlə kontrasepsiyanın müxtəlif vasitələri haqqındadanışıldı, amma kontrasepsiyanın zərurət və icazə olduğu barədə bizəheç kim heç nə demədi.

Etika kursunda birinci dəfə kontrasepsiya haqqında müzakirəedərkən orda yalnız kiçik bir qrup tələbələr iştirak etmişdi.

42


Qrupdakılardan ən aktiv bir tələbə sözlərlə başladı: „Kontrasepsiyakatolik mövzusudur, buna görə də onun haqqında danışmaqmənasızdır. Onsuz da, katoliklər yalnız iki səbəbə görəkontrasepsiyaya qarşı çıxırlar. Birinci səbəb budur ki, Roma papasıevli deyil, buna görə də evli insanların problemləri onun üçün maraqlıdeyil. İkinci səbəb isə, onların dünyada çox insan yaşayıb, hamısınında katolik olmalarını istəmələridir...“

Mən onun sözünü kəsdim:

- Məgər Katolik kilsəsi məhz bu səbəbləri qaldırır? Əmin deyiləm!

- Əmin olmaq üçün niyə bu mövzu haqda tədqiqat aparmırsan?

- Bunu edəcəyəm.

Beləliklə, mən axtarmağa başladım.

Mən, ilk növbədə Allahın təbiətinə baxanda gördüm ki, nikahittifaqı həqiqətən də Allahın birliyinin surətidir. Allah – Ata, Oğul vəMüqəddəs Ruh insanı Öz surətində, kişi və qadın olaraq yaratdı.Onlara xeyir-dua verərək əmr etdi: „Törəyib çoxalın və yer üzünübürüyüb ona sahib olun, bütün canlılar üzərində hökmranlıq edin!“(bax Yaradılış 1, 26-28). Kişi və qadın Allahın surətində yarandı. Busurət Müqəddəs Üçlükdür. Onu birləşdirən əsas isə, Allahın sərhədsizməhəbbətidir. Allah Nuh və onun oğullarının vasitəsilə yenidən özyaradılışına xeyir-dua verərək eyni əmri verdi: „Törəyib çoxalın vəyer üzünü bürüyün!“ (bax Yaradılış 9, 1). Günahın mövcud olduğunikah ittifaqında yaşayan insanların övladları törəyərək Allahınsurətində olmaq çağırışını ləğv etmədi.

Həvari Paul öz məktublarında yazır ki, Əhdi-Cədiddə nikah,Məsihin və Onun kilsəsinin arasındakı münasibətin surətidir. Ozamanlar mən hələ nikahı Müqəddəs sirr kimi hesab etməmişdim.

Allah ər-arvada məhəbbətin həyatverən gücünü verir ki, onlar bir-biriilə birləşərkən Allahın surətini göstərərək üç olurlar.

43


Qabağıma suallar çıxırdı: ər-arvad həyatındakı münasibətin hərtərəflixoşbəxtliklərini yaşayıb amma kontrasepsiya vasitələrindən istifadəedərkən Allahın həyatverən gücünə qarşı çıxmırıqmı? O halda bizAllahın həyatverən məhəbbətinin surəti olmaqdan üz çevirmirikmi?

Mən uşaqlar haqqında suallarımın cavablarını Müqəddəs Kitabdaaxtarmağa başladım. Müqəddəs Kitabın şəhadəti heyrətamiz idi!Uşaqlar barədə Müqəddəs Kitabın hər bir ayəsi, onları Allahın xeyir-duası adlandırır! (bax, məs: Z 127, Z 128). Heç bir yerdə isəMüqəddəs Kitab danışmır ki, dünyaya körpə gətirməklə bağlıçətinliklər bu körpələrdən daha vacibdir. Heç bir yerdə kişi və yaqadına xeyir-dua verilmir ki, onlar uşaqlarını dünyaya gətirmək üçünarada müəyyən bir fasilələr qoysunlar. Ya da, Müqəddəs Kitabdayazılmır ki, ər-arvad ilk uşaqlarını dünyaya gətirmək üçün bir neçə ilgözləməlidirlər. Eyni ilə, Müqəddəs kitab valideynləri dünyaya uşaqgətirmək üçün xüsusi planlarlar qurmağını tərifləmir. Mən bütün buideyaları düşüncələrimdə həmişə çox yüksək qiymətləndirirdim, çünkiətrafımda yaşayanlar, kütləvi informasiya vasitələri və məktəbdəkitəlim məni belə tərbiyə edirdi. Amma indi görürdüm ki, onlarıntəsdiqləri Allahın Kəlamına əsaslanmır.

Çox uşaqlı ailələr Müqəddəs kitabda həmişə izzətləndirilir vənəyin bahasına olursa olsun, heç vaxt onlardan yaxa qurtarmaqbuyurulmur. Mən Müqəddəs kitabda kiçik ailəyə malik olanlarınmühakiməsini tapmamışdım. Amma orada bir neçə yerdə böyükailələr, Allahın lütfünü və ya Rəbbin xeyir-duasını ifadə edir. YalnızRəbb, qadının bətnini açar və bağlayar. Yeni həyatın döllənməsi vədoğuluşu həmişə Allahın xeyir-duasıdır. O istəyir ki, təmiz nikahdanOnun üçün „xüsusi bir nəsil“ doğulsun (Malaki 2, 15). „İnsan gəncikən övladları olarsa, bu övladlar bir igidin əlindəki oxlara bənzər“(Zəb 127, 4). Müharibəyə iki-üç oxla, yoxsa oxlarla dolu bir qab iləgetmək yaxşıdır? Özümə bu sualı təkrar-təkrar verirdim: Ailəninplanlaşdırılması nə deməkdir?

44


Allahın iradəsi, yoxsa bu dünyanın iradəsini axtarmaq?

Digər bir sualım da var idi: Həyatımızda İsa Məsihin rolu nədir?Skotla məsihçi-protestant olduğumuza görə bu suala çox ciddiyanaşırdıq. Maddi vəziyyətimizə baxmayaraq, biz gəlir pulumuzdanon faizini kilsəyə ianə verirdik, çünki Rəbbimizin yaxşı xidmətçiləriolub, Onun bizə verdiyi vasitələrindən düzgün şəkildə istifadə etməkistəyirdik. Vəziyyətimiz nə qədər çətin olsa da, Allah həmişəehtiyaclarımıza cavab verirdi. Hətta növbəti gün imtahanımız olsabelə, biz həmişə bütün işlərimizi və dərslərimizi dayandıraraq Rəbbgününü istirahət günü kimi keçirirdik. Rəbb həmişə bizə bu gün xeyir-dua verirdi və Onun xeyir-duası imtahanlarımızda da üzərimizdəolurdu. Onun bizə verdiyi güc və qabiliyyətlərimiz ilə Ona xidmətetməyə çalışırdıq. Gündəlik tələbə öhdəliyimizə vəz və ibadət etməyihəvəslə əlavə edirdik. Bu xidmətdən yaranan və həyatımıza təsir edənxeyir-dua, imanımızı möhkəmləndirir və nikah ittifaqımızıgücləndirirdi.

Fikirləşirdim ki, İsa Məsihin bədənlərimizlə və uşağın döllənməsiilə əlaqəsi varmı? Məgər bu sahə də Məsihin səlahiyyətinə aiddir? Ozaman Müqəddəs Yazıda oxudum: „Məgər bilmirsiniz ki, bədəninizAllahdan aldığınız, sizdə yaşayan Müqəddəs Ruhun məbədidir? Sizözünüzə məxsus deyilsiniz, çox baha qiymətə satın alınmısınız.Beləliklə, bədəninizlə Allaha izzət gətirin“ (1Kor 6, 19-20).Valideynlərin şəxsi mülahizələrinə əsaslanaraq uşaqlarını dünyayagətirmələrini planlaşdırmaq Allahın yoxsa insanların iradəsidir?Ailənin planlaşdırılması həyatlarımızın İsa Məsihə aid olduğunu ifadəedirmi?

Bəs mən və Skotla bağlı Allahın iradəsi nədir? Biz Onuniradəsini tanımağa və həyatımızda tətbiq etməyə çalışırdıq. Həminvaxtlarda bu Kəlamda ruhani qida tapmışdım:

45


„Beləliklə, ey qardaşlar, Allahın mərhəməti xatirinə sizə yalvarıram ki,bədənlərinizi diri, müqəddəs və Allahı razı salan bir qurban olaraqOna təqdim edin; bu sizin ağılla etdiyiniz ibadətdir. Bu dövrəuyğunlaşmayın, əksinə, düşüncənizin təzələnməsi ilə dəyişin ki,Allahın xeyirxah, razı salan və kamil iradəsini ayırd edəsiniz“ (Rom12, 1-2).

Həvari Paul vurğulayır ki, fədakar və sirli həyat Allahın lütfünəəsaslanmışdır. Öz güclərimizə və ağlımıza güvənərək yaşamamalıyıq.Xidmətdə iştirak edərkən bədənlərimizi fəda edirik. Xidmətin həmfiziki, həm də ruhani ölçüsü var. Əgər Allahın iradəsinə əsaslanaraqyaşamaq istəyiriksə, bu dünyanın qaydaları ilə Allahın əmrləriarasında fərq qoymalıyıq. Bunun üçün biz Allahın Kəlamına dəfələrləmüraciət etməliyik. Kontrasepsiya və ailənin planlaşdırılmasıhaqqındakı tədqiqatım da məni, məhz buna istiqamətləndirirdi.Müqəddəs Kitab isə mənə, dünyanın düşündüyündən tamamilə dahafərqli cavablar verirdi.

Biz Skotla bir-birimizə və birlikdə Rəbbimizə sadiq idik.Qabağımıza isə bir sual çıxmışdı: ailəmizin planlaşdırılmasını, yəniuşaqlarımızın dünyaya gəlmələrinin arasındakı vaxtı Allaha etibar edəbilərikmi? O bizim maddi, emosional və ruhani tələbatlarımızıhesablayacaqmı? Əgər bizə fikirləşdiyimiz saydan daha çox uşaqverərsə, onların tərbiyəsi üçün bizə kifayət qədər güc də verəcəkmi?

Qəlbimin dərinliyində anlayırdım ki, həyatımızın sahibi Allahdır,amma mən Onunla mübarizə aparmağa cəhd edirəm. Yalnız O,gələcəyi bilir. Onun istədiyi xüsusi bir nəsli dünyaya gətirmək üçünnəyi etməli olduğumuzu və ailəmizi necə yaratmağımızı da bilir. Obizə verdiyi hər bir şey ilə sübut edir ki, heç bir şübhəsiz Ona etibaredə bilərik. Hətta həyatımızın bu sahəsini Ona etibar etməliyik və Obizə bunun üçün iman verəcək. O, həyatımızın bizə aid bu sahəsindədə Öz planını yerinə yetirəcəyinə ümid verəcək.

46


O bizə və bizim vasitəmizlə verdiyi uşaqlara Öz məhəbbətini verəcəkki, onların qayğısına qalıb tərbiyə edək. Bizim kollecimizdə özailələrini planlaşdırmağa çalışan çox ər-arvad tanıyırdım. Çox vaxtonların planları Allahın planından fərqlənirdi. Uşaqlarımızın dünyayagəlmələri barədə sualı hər cür kontrasepsiyadan tamamilə vəhəmişəlik imtina edərək Allaha etibar etməli olduğumuzu başadüşdüm. Bu mənim üçün çox aydın idi, amma axı mən tək deyiləm!Biz iki nəfərik. Beləliklə, Skotda da eyni əqidəni yaratmaq mənimtapşırığım idi.

Bir dəfə axşam yeməyi yeyərkən Skot məndən kontrasepsiyahaqqında tədqiqatımın nə yerdə olduğunu soruşmuşdu. Mən onunlamümkün olduğu qədər fikirlərimi paylaşdım. Bundan sonra ona ConKipplinin „Ailə planlaşdırılması və nikah əhdi“ adlı kitabını oxumağıtəklif etdim. Qısa müddətdən sonra Skot bu kitabın arqumentləri vəfikirlərimlə razı oldu. Hətta bundan da çox! Kipplinin əhd və nikahhəyatının əmri haqqındakı təlimi ilə kontrasepsiyanın qəbuledilməzliyivə günah olduğunu sübut etməsinə heyran olmuşdu.

Kippli belə bir nümunə gətirir: Qədim Romada ziyafət olandaromalılar qarınqululuğa təslim olurdular. Sonra isə, az əvvəl qəbuletdikləri qidanı, yenə də yeməyə yerləri olsun deyə qəsdənqaytardıqları kimi, eyni ilə, ər-arvad da intim həyatdan zövq aldıqdansonra, kontrasepsiya vasitələrindən istifadə edərək münasibətinnəticəsi olan yeni həyatı lazımsız bir şey kimi məhv edirlər. Hər ikisiqeyri-təbiidir, hər ikisi əhdin mənasına zidddir!

Kippli öz kitabında Katolik kilsəsinin təlimini izah edir ki, ər-arvadıncinsi əlaqəsinin bir mənası və məqsədi uşaqların dünyaya gəlməsidir.Bu məqsədə mane olarkən ər-arvad qeyri-təbii davranırlar. Bununlaonlar nikah əhdinin əmrini, yəni tamamilə bir-birinə aid olmağı vəvəhdəti pozurlar. Mən Katolik kilsəsinin kontrasepsiyaya qarşıçıxmağının səbəbini tamamilə dərk etdim.

47


Bəs ailə planlaşdırılmasının təbii metodu kontrasepsiya deyilmi? Bumetod kontrasepsiyanın katolik variantı deyilmi?

Müqəddəs Paul Korinflilərə belə dedi: „Ər arvadına aid, arvad daərinə aid olan nikah borcunu yerinə yetirsin. Arvadın bədəni özününyox, ərinin ixtiyarındadır. Eləcə də kişinin bədəni özünün yox,arvadının ixtiyarındadır. Müvəqqəti olaraq razılıqla, dua üçün vaxtayırmaqdan savayı bir-birinizi ər-arvadlıq təminatından məhrumetməyin. Bundan sonra yenə də bir yerdə olun ki, nəfsinizə hakimolmadığınıza görə şeytan sizi sınağa çəkməsin“ (1Kor 7, 3-5). Deməli,müəyyən dövrlərdə duaya görə ər-arvad cinsi əlaqələrdən imtina edəbilərlər, amma sonra yenidən birlikdə olurlar ki, şeytana qalib gələrəknikah əhdini pozmasınlar. Katolik Kilsəsinin sənədi „Humanae vitae“(latın dilindən tərcümədə „İnsan həyatı“) ailə planlaşdırılmasıhaqqında çox gözəl, taraz və harmonik şəkildə danışır. Onu oxuyandaheyran qaldım. Nikahda cinsi əlaqələri yaşayaraq pak və dürüst olmaqmümkündür və eyni zamanda müəyyən seçilmiş günlərdə, şüurluolaraq cinsi əlaqəsiz həyatın vacib suallarına ciddi yanaşıb, cavabdehdə ola bilərik.

Qidalanmaqda necə oruc dövrləri olursa, eyni ilə cinsi həyatda dadua etmək və ya digər əhəmiyyətli səbəblər üçün müəyyən vaxtlardaintim münasibətdən imtina etmək faydalı ola bilər. Lakin möcuzəlihallar istisna olaraq insan daimi oruc tuta bilməz. Eyni ilə, ailəplanlaşdırılmasının təbii metodu xüsusi və ciddi vəziyyətlərdə vasitəkimi təklif olunur. Bu metod gündəlik və sağlam həyat tərzi üçündeyil.

Bir dəfə kitabxanada subay bir dostumla bu haqda söhbətedirdim. O məndən soruşdu: „Siz Skotla kontrasepsiya vasitələrindənəl çəkmisinizmi?

- Hələ yox!

- Sən düşünmürsən ki, onlardan imtina etmək lazımdır?“

48


Mən ona bir hekayə vasitəsilə cavab verdim:

„Bir gün toyuq və donuz öz sahibi haqqında söhbət edirdilər. Onlaryaxşı bir fermada yaşadıqlarına görə çox xoşbəxt idilər.

Toyuq dedi: Məncə, biz sahibimizə xüsusi bir hədiyyə verməliyik!

- Nəyi nəzərdə tutursan?

- Gəl, biz ona səhər yeməyi üçün kolbasalı qayğanaq hədiyyə edək!

- Bu yalnız sənin üçün faydalıdır. Sənə görə sadəcə bir hədiyyədir,mən isə həyatımı qurban verməliyəm!

Mən sonra hekayəmə elavə edərək dedim: „Sənin dediklərinə ciddiyanaşıram, amma mənim üçün bunlara riayət etmək səndən dahaçətindir.“

O, Skot və mənim üçün dua etdi və sonra evə getdik. Bu söhbəthaqqında Skotla danışarkən, o mənim fikrimlə razı olduğunu dedi.Kontrasepsiya Allahın iradəsinə ziddir. Skot kontrasepsiyavasitələrindən imtina etməyi təklif etdi, amma əgər nə vaxtsafikirlərimizi dəyişsək, yenidən bu vasitələrdən istifadə edə bilərik.Mən isə qarşı çıxdım, çünki belə olsa, həmişə köhnə həyatımızaqayıtmağa meyilli olacaqdıq. Beləliklə, bizdə olan bütünkontrasepsiya vasitələrindən imtina etməyi qərara aldıq. Bunu etdikdəAllaha etibarımız daha da çoxaldı. Həyatımızı və uşaqlarımızındöllənməsini yalnız Onun iradəsinə təslim etdik.

Kollecdə oxuyanda ilahiyyatı birlikdə oxumağımız üçünimkanımız çox olurdu. Biz bilik yolunda qrup yoldaşlarımızla olduğukimi, bir-birimizə də həm köməkçi, həm də rəqib idik. Başqa nikahlıcütlüklər ilə birlikdə Müqəddəs kitabı öyrənən qruplarda iştirak edərəkhəqiqətən də, Allahın xeyir-duasını qəbul edirdik. Kilsədəki vəzlərəqulaq asarkən biliyimizin dərinliyi və ciddiliyini təcrübə edirdik.Tələbə yataqxanasındakı ilahiyyat mübahisələri bizə dinamizm vəhəvəs verirdi.

49


Tez-tez tələbə qızlarla kolleci qurtardıqdan sonra arzuladığımızişlər haqqında söhbət edirdik. Mənim fikrim belə idi ki, əgər hamiləolmasam, ilahiyyat sahəsində müəllim və ya vaiz kimi Skotun yanındaişləyəcəyəm. Hamilə olsam, aldığım biliklərlə Skota kömək etmək,uşaqlarımıza Allahın Kəlamına əsasən tərbiyə vermək və MüqəddəsKitabı öyrənmə qruplarını idarə etmək istəyirdim. İkinci variantı dahaçox arzulayırdım. Qrup yoldaşlarımdan yalnız bir neçəsi mənim bufikrimlə razı idi.

Valideynlərim mənə hər cür dəstək olaraq məqsədimlə tamamilərazı idilər və bütün təhsilimi hələ də ödəyirdilər. Magistr dərəcəsininmənə nə qədər pul gətirəcəyi haqqında heç düşünmürdülər. Onlartəhsilimi Rəbbimizə xidmət etməyə bir imkan kimi görürdülər vəiman edirdilər ki, gələcək üçün Rəbb özü mənə ən düzgün yolugöstərəcək.

İlahiyyatı öyrənmək artıq bizim imanımız və əqidəmiz üçün oqədər də böyük sınaq deyildi. Yalnız kontrasepsiya mövzusu istisnaidi. İmanımızın ən dərin əsaslarını dərk etməyimiz həmişəmöhkəmlənirdi. Bu əsaslar həm də həyatımızın möhkəm bünövrələriidi. Onlardan biri isə gözə çarpan bir istisna oldu. Bu istisna „solafide“ protestant təlimi idi. „Sola fide“, yəni „yalnız iman ilə“günahdan azad olub saleh sayılırıq.

Vaxt keçdikcə biz Martin Lüterin yalnız Katolik Kilsəsinintəliminə yox, həm də Müqəddəs Yazılara qarşı çıxdığını anladıq. AxıMüqəddəs Kitab Lüterin ilahiyyatının təməl daşı idi. Lüter öyrədirdiki, insan məhəbbət əməlləri vasitəsilə deyil, iman vasitəsilə salehsayılır. O, hətta o qədər dərinə getmişdi ki, alman dilinə özü çevirdiyiPaulun Romalılara məktubunda iman sözünün qabağına „yalnız“sözünü əlavə etmişdi (Rom 3, 28). Eyni zamanda Yaqubun daməktubunu „saman məktubu“ adlandırırdı, çünki həvari Yaqubyazmışdı: „insan yalnız imanla deyil, əməlləri ilə də saleh sayılır“(Yaq 2, 24).

50


Biz qəbul etməliydik ki, bir çox vacib nöqtələrdə Katolik kilsəsi haqlıidi: Allah bizi günahdan azad edir ki, Onun övladları olaq, imanlıhəyat yaşayaq və məhəbbət vasitəsilə bunu göstərək. Efeslilərəməktubda əsas suallar izah edilir: iman Allahın hədiyyəsidir,əməllərimizin nəticəsi deyil. Bu iman imkan verir ki, Allahın bizəəvvəlcədən hazırladığı xeyirli əməllərin planını yerinə yetirək (bax Ef2, 8-10). Beləliklə, iman həm Allahın hədiyyəsidir, həm də bizimAllahın lütfünə cavabımızdır. Ona görə də həm protestantlar, həm dəkatoliklər həmfikirdirlər ki, xilas Allahın lütfünə əsaslanır.

Mən protestant ilahiyyatının fanatı olmadım, buna görə dəfikrimin dəyişməsi mənim üçün o qədər də böyük bir zərbə kimigörünmədi. Hiss edirdim ki, bütün məsihçilər Allahın lütfü iləyaradılan və məhəbbətlə ifadə edilən imanın vasitəsilə xilasolduğumuzla razıdır. Mən bu əqidəmi dəqiq şəkildə izah edə bilirdimvə heç bir dostum məni katolik imanına meyilli olduğuma görəməzəmmət etmirdi. Amma Skot üçün ilahiyyatını dəyişdirmək zəlzələkimi idi və həyatımızda, doğrudan da, böyük dəyişikliklər yaratdı.

Biz Gordon Konvell kollecindəki axırıncı ilin sonunayaxınlaşarkən hamiləliyimin Rəbbin bizə xeyir-duası olduğunu başadüşdük. Buna görə də biz oxumağa davam etmək üçün Şotlandiyayaköçə bilmədik, amma Allahın iradəsi sayəsində hədiyyə aldığımızövladımıza görə çox xoşbəxt idik. Mən indi tamamilə aydınanlayırdım ki, kollecdə öyrəndiklərimi, qəlbimdə və ağlımda olanlarıbətnimdəki övladıma ötürəcəyəm. Dərin bir xoşbəxtlik yaşayırdım,çünki ər-arvad çağırışı ilə birlikdə, həm də analıq çağırışı yaşayırdım.Təhsilimizi qurtaranda Skotla birlikdə Allahın iradəsinə təslim olaraqVirciniya ştatında yerləşən imanlıların cəmiyyətinə xidmət etməyəgetdik.

51


4. Ailə – Əhdin ifadəsidir Skot:

Mən artıq Virciniyada pastor kimi xidmətə başlamışdım. Hər Rəbbgünü təxminən qırx beş dəqiqə vəz, həftə ərzində isə Müqəddəs kitabüzrə iki dərs idarə edirdim. Oradakı kilsə rəhbərliyi və ağsaqqallarməclisinin tələbləri bu idi. Vəzlərimdə „İbranilərə məktub“-u izahedirdim, çünki Müqəddəs kitabda məhz bu məktubda Əhd haqqındaçox aydın şəkildə danışılır, mənası izah edilir və vacibliyi göstərilir.Kilsədə Allahın Kəlamını izah edirdim. Kilsənin üzvləri Əhd üçün vəƏhdin Allahın ailəsi kimi yerinə yetirilməsinə çox həvəsli idilər.

Bu mövzü haqqında nə qədər çox düşünürdümsə, kəşfiminnəticəsi də, bir o qədər çox gözlənilməz olurdu. Bütün protestantlarkimi mən də, İbranilərə məktubu, əsl anti-katolik kitab kimi hesabedirdim, çünki oradakı müxtəlif ifadələr, sanki bunu mənə sübutedirdi. Məsələn, „Məsih günahları Öz üzərinə götürmək üçün bir dəfətəqdim edilmişdir“ (bax İbr 9, 28) və ya „Məsih günahlar üçün yalnızbir qurban təqdim edir“ (bax İbr 10, 12) və s.

„Əgər nə isə Romadan, yəni Roma katoliklərindən gəlirsə,mütləq səhv bir şeydir“ fikri mənim üçün dəyişilməz idi. Bunabaxmayaraq, liturgiyanın Əhd üçün nə qədər vacib bir şey olduğunubaşa düşməyə başlamışdım. Məhz İbranilərə məktub liturgiyayaböyük əhəmiyyət verir. Liturgiya göstərir ki, Allahın ailəsi, yəni Əhdvasitəsilə yaradılmış ailə bir yerə yığılır və Rəbb təkrar-təkrar Əhdmünasibətləri, yəni Onunla ailəsi arasındakı münasibətlərimöhkəmləndirir. Bunu anlayaraq sanki bir vəhy almışdım və böyüksəbirsizliklə onu başqaları ilə də paylaşmaq istəyirdim.

52


Çox istəyirdim ki, insanlar Əhdi-Ətiqin əsasının Əhdi-Cədidləəlaqədar olduğunu duysunlar, çünki Əhdi-Ətiq, Əhdi-Cədiddə vəKilsədə tamamlanır. Əhdi-Ətiq ləğv olunmur, əksinə sona qədər yerinəyetirilir. Kəşfimin dərininə gedərək cəsarətimi qıran bir şey tapdım:inqilaba aparacağını hesab etdiyim bu kəşflər, yəni mənim vəhyim,sən demə, artıq çoxdan qədim Kilsə atalarına məlum imiş.

Mən dəfələrlə heyrətə gəlirdim: Məgər mən bütün bu qədər vaxtıtəkərmi ixtira edirdim?!

Əhd sayəsində yaradılmış Allahın ailəsi və liturgiyada olanAllahın övladlarının toplantısı haqqında fikirlərimi paylaşandakilsəmizin üzvləri heyran qalmışdılar. Kilsənin ağsaqqalları məndənliturgiyamızı daha da mükəmməlləşdirməyimizi xahiş etdilər.Liturgiyamız?! „Liturgiya“ axı katolik terminidir. Presbiteriyanlar„ibadət“-dən danışırlar! Amma ağsaqqallar məclisi məndən Müqəddəskitab üsullarına uyğun liturgiya düzəltməyimi xahiş etdilər və mən işəqoşuldum.

Suallardan başladım. Niyə bütün kilsəmizin mərkəzi pastordur?Niyə ibadətimizin mərkəzi vəzdir? Niyə mən vəz edərkən Rəbbinxalqını tamamilə Rəbblə birləşdirən Məsihin bədəni və qanını qəbuletməyə hazırlamıram?

Mən Kilsəmizdə izah edirdim ki, İsa yalnız bir dəfə Onuxatırlamaq əmri verəndə Evxaristiyanı təyin edərək, yəni onunbədənini qəbul edib qanını içdiyimiz an əhd sözündən istifadə etdi.Biz isə çörəkbölmə ayinini ildə yalnız dörd dəfə qeyd edirik. Qəribəgörünməsinə baxmayaraq, mən kilsəmizin ağsaqqallarına həftədə birdəfə İsa Məsihin bədəni və qanını qəbul etməyi təklif etdim.

Onlardan biri etiraz edərək:

- Skot, hər həftə təşkil edilən çörəkbölmə ayinini sıradan və ya adi birşeyə çevirməkdən qorxmursunuz? Bu hətta hörmətsizliyə aparıbçıxara bilər.

53


- Dik, siz razısınız ki, çörəkbölmə ayinin vasitəsilə Məsihlə bizimaramızda bağlanmış Əhd yenilənir?

- Əlbəttə!

- Yaxşı, onda bir sualıma cavab verin! Siz nikah əhdini həyatyoldaşınızla ildə yalnız dörd dəfə yeniləməyə razı olardınızmı? Bu dasıradan və ya adi bir şeyə çevirib hörmətsizliyə apara bilər.

- Yaxşı, nöqteyi-nəzərini başa düşdüm! - deyə o, ürəkdən güldü.

Beləliklə, həftədə bir dəfə olaraq çörəkbölmə ayininin təşkiliyekdilliklə qəbul olundu. Biz onu hətta „Evxaristiya“ adlandırırdıq.Bu sözə yunan dilində yazılan Əhdi-Cədiddə və ilk kilsəninsənədlərində rast gəlirik.

Həftəlik çörəkbölmə ayini kilsəmizin ən yüksək ibadət mərasimioldu. Bu ayin icmamızın həyatını dəyişdirdi. Toplantımızdan sonra bizqeyri-rəsmi səhər süfrəsi təşkil etməyə başladıq. Bu bizə səmimi vəazad şəkildə bir-birimizlə ünsiyyət yaratmaq, vəz haqqında söhbətetmək və ehtiyaclarımızla bağlı dualarımızı bölüşməyə imkan yaratdı.Biz birləşməni yerinə yetirməyə və onunla yaşamağa başladıq. Bu,möhtəşəm dövr idi!

O dövrdə mən kilsəmizin üzvləri ilə birlikdə Müqəddəs Yəhyanınİncilinin dərinliklərinə getdim. Çox təəccübləndim ki, bu, İncilayinlərin (müqəddəs sirlərin) təsvirlərindən bol idi. Kollecdəkivaxtlarımı xatırladım. Bir gün əziz bir dostumuz evimizə qonaqgəlmişdi. Qonaq otağına gedəndə dedi: „Mən indi liturgiyanıöyrənirəm. Bilirsən, necə gözəl bir şeydir?!“ Dostuma belə cavabvermişdim: „Birləşmə istisna olmaq şərti ilə, heç nə mənim üçünliturgiyadan daha darıxdırıcı ola bilməz.“

Həqiqətən də, mənim fikrim bu idi, böyüdüləsi heç bir şeyyoxdur, çünki biz heç vaxt nə liturgiya, nə də müqəddəs sirlərhaqqında öyrənməmişdik. Biz uşaqlıqdan onlarla tanış olmamışdıq,

54


oxuduğumuz kitablar onlar haqqında danışmırdı, diqqətimiz onlaratərəf istiqamətləndirilməmişdi. Lakin Yəhyanın İncili və İbranilərəməktubunu nəzər salanda, mən anladım ki, liturgiya və müqəddəssirlər Allahın ailəsinin həyatında çox ciddi və böyük rol oynayır.

Həmin andan etibarən mənim bu detektiv hekayəm, addım-addımdəhşətli bir romana çevrilməyə başladı. Mən, həqiqətən də, qorxu vəçaşqınlıq içində idim, çünki ortaya çıxan zəncirvari mürəkkəbsuallarıma, yalnız Roma katolik kilsəsi düzgün cavablar verməyəbaşladı. Axı mən həmişə ona qarşı çıxırdım! Bir-birinə oxşayanmüxtəlif hadisələr mənə, sanki bir buzlu duş kimi təsir edirdi.

Mən özəl bir məsihçi məktəbində Müqəddəs Kitab üzrə birhəftəlik dərs vermişdim. Anladığım Əhdin mənasını tələbələrə də izahetmişdim. Əhdi onlara, Allahın ailəsi kimi başa salmağa çalışırdım.Sözlərimi, quru torpaq suyu canına çəkdiyi kimi mənimsəyirdilər.Mən onlara, Allahın Öz xalqı ilə bağladığı Əhdin ardıcıllığını izahedirdim.

Vaxt oxu çəkdim və onun vasitəsilə Allahın Öz xalqı ilə bağladığıƏhdi övladlığımızın növbəti tarixi dövrü kimi başa salırdım. Adəmləolan Əhdi, nikaha bənzədirdim. Nuhla olan Əhdi, bir neçə nəsilli ailəbirliyi kimi təsvir edirdim. İbrahimlə olan Əhdi, tayfaların birliyindəgöstərirdim. Musa ilə olan Əhdi, İsrailin on iki nəslinin bir xalqaçevirilməsi kimi izah edirdim. Davudla olan Əhddə İsrail xalqınınpadşahlıq kimi təsvir edildiyini göstərirdim. Sonda isə, Məsih öz Əhdiilə ümumdünya, yəni katolik ailəsini yaratdı. Bütün xalqlardaninsanlar bu ailəyə hər zaman daxil ola bilər. Yəhudilər və bütpərəstlərdə, bu ailənin üzvləri ola bilərlər.

Bu sözləri deyəndə, tələbələrimin böyük sevincini hiss etmişdim,çünki onlar üçün Müqəddəs Kitab öz ümumi mənasını göstərməyəbaşlamışdı.

Onlardan biri sual vermişdi:

55


- Bu ümumdünya ailə necə olmalıdır? Nəyə oxşaya bilər?

Lövhəyə böyük bir piramida çəkərək izah etdim:

- Bu, bütün dünyanı özünə daxil edən böyük bir ailə olmalıdır. Bupiramidanın müxtəlif mərtəbələrində, Allahın təyin etdiyi xidmətçilərolur. Bu xidmətçi, ona etibar edilən hissədə ailənin atası kimi, buailənin qayğısına qalaraq övladlarına Allahın sevgisini və qanununuötürür.

Həmin vaxt tələbələrdən biri uca səslə:

- Bu piramida Katolik kilsəsi kimidir və onun zirvəsi isə Romapapasıdır.

- Yox! Yox! Əksinə, mən sizə katolisizm zəhərinə qarşı dərmanverəcəm!

Mən, buna həqiqətən də, inanır və çox çalışırdım. Əlavə etdim:

- Səhv fikirləşirsən. Roma papası, sanki bir imperatordur!

- Amma papa ata deməkdir!

- Yox! Sən səhv başa düşürsən. Əslində bu belə deyil! - onun sözlərinitəkzib etməyə çalışırdım.

- Xeyr! Bu, doğrudan da, belədir! - deyə bütün tələbələrim xorla cavabverdilər.

Yaxşı, katoliklər bu dəfə də qalib gəldilər. Həyəcanlı olsam da, bunuetiraf etməliydim. Gələcəkdə nə baş verəcəyindən hələ xəbərim yoxidi.

Nahar vaxtı yeməkxananın küncündə toplanmış tələbələriminiçindən iti ağlı və acı dili ilə hərkəsdən seçilən bir qız mənəyaxınlaşdı:

- Biz elə indi uşaqlarla səsvermə keçirib yekdilliklə bir qərara gəldikki, siz katolik olmaq istəyirsiniz!

56


- Siz sadəcə dəli olmusunuz! - deyə əsəbi halda güldüm vəkürəyimdən soyuq tərin axdığını hiss etdim. Bu qız isə özünə əmin birşəkildə gülümsəyərək əllərini geri çəkib digər tələbələrin yanınaqayıtdı.

Axşam evə gələndə hələ də, heyrət içində Kimberliyə dedim:

- Təsəvvür edə bilməzsən bu gün Rebeka mənə nə dedi! Uşaqlarlasəsvermə təşkil edib qərara gəliblər ki, mən katolik olmaq istəyirəm!Belə bir cəfəngiyatı təsəvvür edə bilərsənmi?!

Kimberlinin də mənimlə birlikdə güləcəyini gözləyirdim, amma o, sərtbir sima alaraq dedi:

- Bəs sən əslində katolik olmağı düşünmürsən?

Qulaqlarıma inana bilmədim. Axı o, necə fikirləşə bilərdi ki, mənMüqəddəs Kitabın və Reformasiyanın həqiqətinə belə asanlıqlaxəyanət edə bilərəm? Özümü kürəyimə bıçaq saplanmış kimi hissetdim, hətta kəkələməyə başladım:

- Bunu necə deyə bildin? Sənin etibarını necə itirmişəm? Məni həmişəöz pastorun, mürşidin kimi hesab edirdin. İndi katolik olacağımıdeyirsən? Mən axı Martin Lüterin əsərləri ilə böyümüşəm. Bu sözlərlənə demək istəyirsən?

- Mən səni həmişə katoliklərə qarşı çıxan, səmimi və güclü protestanthesab etmişəm. Reformasiyanın prinsiplərinə də, həmişə vəfalıolmusan, amma son vaxtlar, o qədər liturgiya, müqəddəs sirlər vəEvxaristiya haqqında danışırsan ki…

Sonda isə, o, heç vaxt unutmayacağım sözlər əlavə etdi:

- Bəzən fikirləşirəm ki, sən geri dönən Lüter olacaqsan!

- Geri gedən Lüter! - deyə tutuldum və başqa da, heç bir söz deyəbilmədim. Otağıma girib, qapını bağlayıb özümü divana atdım. „Gerigedən Lüter?!“- deyə öz-özümə təkrarlayaraq həyəcan içində idim,sanki lərzəyə gəlmişdim və özümü çox çarəsiz hiss edirdim.

57


Ruhumu itirə bilərdim! İncilimi itirə bilərdim! Həmişə AllahınKəlamının xidmətçisi olmağı arzulayırdım və indiyə qədər də yaxşıalınırdı, amma gör məni haralara gətirib çıxartmışdı? „Geri gedənLüter!“ Bu sözlər qulaqlarımda əks-səda edirdi.

Bu, yalnız ilahiyyat düşüncəsi deyildi. Bu hadisədən bir həftəəvvəl isə, Kimberli mənə ilk övladımız Maykılı hədiyyə etmişdi. İlkatalıq hissimi heç vaxt unutmayacağam. Oğluma baxanda Əhdinhəyatverici gücünün sadəcə bir nəzəriyyə olmadığını dərk etmişdim.Onu qucağıma götürəndə onun və onun uşaqlarının, nəvələrinin hansıkilsənin üzvləri olacağını fikirləşirdim. Maraqlı idi, çünki mən,Presbiteriyan kilsəsindən ayrılmış bir kilsənin pastoru idim. BuPresbiteriyan kilsəsi, yalnız XX əsrdə Presbiteriyan kilsələriittifaqından ayrılmışdı. Bu səbəbdən də biz özümüzü bölünmüşpresbiteriyanlar adlandırırıq.

Ailəmin böyüməsi məndə daha dərin istəyin yaranmasına səbəboldu ki, Allahın ailəsi ilə birlik olum. Allahın və ailəmin adı ilə mən,dualarımda Rəbbdən kömək istəyirdim ki, nəyin bahasına olursaolsun, Onun Kəlamına iman edərək yerinə yetirim və öyrədim.İstəyirdim ki, qəlbim və ağlım Müqəddəs Kitab və Müqəddəs Ruhüçün açıq olsun. Onların köməyi ilə Allahın Kəlamının dərinliyinəgetmək istəyirdim.

Həmin zamanlarda yerli bir Presbiteriyan seminariyasında iştapmışdım. İlk kursumun mövzusu Yəhyanın İncili idi. Eyni mövzuüzərində kilsəmizdə vəz etmişdim. Yəhyanın İncilinin altıncı fəslinəçatanda, bu ayələri bir neçə həftə diqqətlə təhlil edirdim: „Yəhudilər“Bu Adam yemək üçün Öz ətini bizə necə verə bilər?” - deyə bir-birləri ilə mübahisə etdilər. Onda İsa onlara dedi: “Doğrusunu,doğrusunu sizə deyirəm: Bəşər Oğlunun ətindən yeyib qanındaniçməsəniz, daxilinizdə həyat olmayacaq. Mənim ətimdən yeyibqanımdan içən əbədi həyata malikdir və Mən onu son gündə

58


dirildəcəyəm. Çünki Mənim ətim həqiqi yemək, qanım da həqiqiiçkidir. Mənim ətimdən yeyib qanımdan içən Məndə qalır, Mən dəonda qalıram. Var olan Ata Məni göndərdiyi kimi, Mən də Atanınsayəsində yaşadığım kimi Məndən yeyən də Mənim sayəmdəyaşayacaq. Göydən enmiş çörək budur, ata-babalarınızın yediyi kimideyil. Onlar öldülər, amma bu çörəyi yeyən əbədi yaşayacaq”. İsa busözləri Kefernahumda, sinaqoqda təlim öyrədərkən söylədi. Bunlardansonra şagirdlərinin çoxu İsadan ayrılıb daha Onunla gəzmirdi. Ondaİsa On İki şagirdə dedi: “Yoxsa siz də Məni tərk etmək istəyirsiniz?”Şimon Peter Ona cavab verdi: “Ya Rəbb, biz kimin yanına gedək?Əbədi həyatın sözlərini söyləyən Sənsən.” (Yəhya 6, 52-59. 66-68)”

Müəllimlərim məni həmişə öyrədirdilər ki, Evxaristiya vəbirləşmə əhəmiyyətli, amma sadəcə bir simvoldur. Mən də pastorolaraq eynisini öyrədirdim. Amma dualarımla apardığım uzunkəşflərimdən sonra mən belə bir qərara gəldim ki, İsa Öz bədəniniyemək və qanını içmək haqqında danışanda heç də simvolik şəkildədanışmamışdı. Əgər O yalnız simvolik şəkildə danışmış olsaydı, Onudinləyən yəhudilər, niyə özlərindən o cür çıxmışdılar? Digər tərəfdən,əgər yəhudilər hərfi mənada qəbul etsəydilər və İsa isə simvolikşəkildə demiş olsaydı, O bunu onlara bildirməzdimi? Axı şagirdlərininçoxu bu sözlərə görə Ondan ayrılaraq daha ardınca getmirdilər.Əminəm ki, əgər O, şagirdlərinin səhvini düzəltmək istəsəydi, onlarasadəcə simvolik mənada dediyini izah edərdi, lakin O bunu etmədi.Min illər keçsə də, tək bir məsihçi belə İsanın Evxaristiyada canlımövcudluğuna şübhə etmədi. Mən də buna qarşı çıxa bilmədim vəişində problem istəməyən hər bir pastor və ya müəllim kimi vəzlərimibeşinci fəsildə dayandırmaq, dərslərimdə isə altıncı fəsli buraxıb,birbaşa yeddinci fəslə keçmək qərarına gəldim. Belə də etdim.

Kilsədəki bacı-qardaşlarım və tələbələrim növbəti izahatlarımıgözləsələr də, onları öyrətdiyim təlimin adi presbiteriyan təlimiolmadığını hiss etməyə başlamışdılar.

59


Həvəslə qəbul etdikləri bu təlimin Katolik kilsəsinin əsrlərlə öyrətdiyitəlimlə eyni olduğunu onlara deməyə cəsarətim yox idi.

Bir axşam bir neçə saatlıq dərsdən sonra otağımdan çıxıb qonaqotağına gəldim və Kimberliyə dedim ki, biz presbiteriyan kilsəsindəqalmayacağıq. Müqəddəs Kitaba əsasən bir gerçəkliyi anladım ki,liturgiyaya və müqəddəs sirlərə presbiteriyan ənənəsinin ayırdığıdiqqətdən daha çox diqqət ayırmaq lazımdır. Anqlikan kilsəsinəkeçmək qərarım haqqında ona danışdım.

O, divana çöküb ağlayaraq „Skot, atam presbiteriyan keşişdir.Qardaşım presbiteriyan keşiş olmağa hazırlaşır. Sən də presbiteriyankilsəsində pastorsan. Mən presbiteriyan kilsəsindən çıxmaqistəmirəm!“

O öz fikirlərini bildirmişdi, amma mənim şübhələrimdən xəbəriyox idi. O vaxtı ümid edirdim ki, mənim yolumun sonu Anqlikankilsəsindədir. Ümid edirdim, amma əmin deyildim.

Yəhyanın İncili üzrə dərslərim çox yüksək qiymətləndirilmişdi.Buna görə də, mənə növbəti semestr üçün yenidən eyni dərslərikeçməyi təklif etdilər. Sonra bu dərslər daha da uğurlu alındı.

Kilsənin tarixi dərslərinin birində köhnə və yaxşı bir katoliktələbəm mənə yaxınlaşıb əvvəllər heç vaxt eşitmədiyim bir sualvermişdi: „Professor Han, siz bizə göstərmisiniz ki, Reformasiyanınanlayış açarı „sola fide“ prinsipidir. Bu prinsip isə Müqəddəs Kitabaəsaslanmır və Müqəddəs Paul da bunu öyrətmirdi. İkinci prinsip „solaskriptura“ deyir ki, yalnız Müqəddəs Kitab bizim üçün avtoritetdir. NəRoma papası, nə Kilsə, nə də Kilsənin adətləri! Yalnız və yalnızMüqəddəs Kitab. Professor, məhz bunu Müqəddəs Kitab haradaöyrədir?“

Mən ona baxdım və kürəyimdən yavaş-yavaş soyuq tər axmağabaşladı. Heç vaxt belə bir sual eşitməmişdim. Kollecdə məni xüsusi,Sokrat kimi fikirləşən və həmişə çətin suallar verən bir tələbə hesab

60


edirdilər və məhz bu sual heç vaxt ağlıma gəlməmişdi.

Cavab verməyə hazır olmayan hər bir müəllim kimi „Bu nə axmaqsualdır!“ - deyə cavabladım və buna görə çox utandım, çünki tələbəolanda özümə söz vermişdim ki, müəllim olsam, heç vaxt, heç kəsəbelə cavab verməyəcəyəm.

Həmin tələbə isə pərt olub özünü itirərək dediyindən dönmədi, çünki obilirdi ki, sualı axmaq sual deyildi və düz gözlərimin içinə baxaraqdedi:

- Sualım axmaqdırsa, mənə axmaq bir cavab verin!

- İlk olaraq biz Mattanın Müjdəsinə müraciət edə bilərik (bax Matta 5,17-19). Sonra PaulunTimoteyə İkinci məktubuna baxa bilərik. Orada yazılmışdı: „BütünMüqəddəs Yazılar Allahdan ilham almış və təlim, məzəmmət, islah,salehlik tərbiyəsi üçün faydalıdır, beləcə Allah adamı bacarıqlı olubhər yaxşı iş üçün təchiz edilsin“ (2Tim 3, 16-17). Yenə də, adətlərbarəsində İsanın başqa sözlərinə baxaq (bax Matta 15, 1-20)

- Yaxşı, cənab professor! Lakin Mattanın Müjdəsində İsa bütünadətləri yox, yalnız insanların səhv izah etdiyi adətləri mühakiməedirdi. Timoteyə İkinci məktubunda yazılmır ki, yalnız MüqəddəsYazılar bizi öyrədə bilər. Dualar, vəzlər və digər şeylər dəəhəmiyyətlidir. Üstəlik, Paulun Saloniklilərə İkinci məktubundayazdıqlarına nə deyirsiniz? (2Sal 2, 15)

- Yaxşı, baxaq orada nə yazılır - deyə sakit səslə cavab verdim.

- Paul Saloniklilərə yazır: „Beləliklə, qardaşlar, möhkəm dayanın vəsözümüz, yaxud məktubumuz vasitəsilə öyrəndiyiniz təlimlərə bağlıqalın.“

- Bilirsən, Con! Biz artıq mövzudan çox uzaqlaşdıq. İndi söhbətimizisaxlayaq və gələn həftə mən sənə bir cavab verəcəyəm! - deyəsöhbətdən yayındım.

61


Deməzdim ki, o mənim cavablarımdan razı qaldı, çünki mənözüm də narazı idim. Axşam daha uzun yol ilə evə qayıdandaulduzlara baxıb dərin bir ah çəkdim: „Ya Rəbb! Bu necə ola bilər?Müqəddəs Kitab hansı yerdə „sola skriptura“ öyrədir?“

Protestantizm Romaya qarşı çıxarkən iki əzəmətli prinsipə əsaslanırdı,iki dirəyə söykənirdi: „sola fide“ və „sola skriptura“. Onlardan birimənim üçün yerlə bir olmuşdu, digəri isə artıq yerindən oynamışdı.Mən təlaş içində idim.

Bütün həftə boyunca araşdırırdım, amma heç nə tapa bilmədim.Bütün dostlarıma zəng etdim, amma heç bir yardım ala bilmədim.Sonuncu çıxış yolu kimi, keçmişdə mənim müəllimlərim olan,Amerikadakı ən məşhur ilahiyyatçılara zəng etdim. Suallarıma görənarahat idilər, amma onların verdiyi cavablarla razılaşmadığım üçündaha da təlaşlandılar.

Onlardan birinə belə demişdim:

- Deyəsən, amneziya xəstəliyim var, çünki bəzi əsas şeylər sadəcəyadımdan çıxıb. Müqəddəs kitabı bizim üçün yeganə avtoritet edənsəbəbləri unutmuşam.

- Skot, bu nə axmaq sualdır!

- Onda mənə axmaq cavab verin!

- Skot, həqiqətən də, „sola skriptura“ prinsipini birbaşa MüqəddəsKitabdan tapmaq mümkün deyil. Müqəddəs Kitab açıq şəkildə demirki, o, məsihçilərin yeganə avtoritetidir. „Sola skriptura“Reformasiyanın əsasıdır. Bu, katoliklərin Müqəddəs Kitab, Kilsə vəadətlərini avtoritet kimi hesab etməsinə qarşı protestantların tarixireaksiyasıdır. Bizim üçün „sola skriptura“ başlanğıc nöqtəsi və yailahiyyat mövqeyidir. O tədqiq ediləsi bir nəticə deyil.

Sonra o, tələbəm ilə söhbətim zamanı, Müqəddəs Kitabdanistifadə etdiyim mətnləri mənə göstərdi.

62


Mən isə eyni tələbəmin mənə dediyi kimi cavab verdim:

- Elə bu?

- Skot, diqqətli ol! Katolik kilsəsinin nə öyrətdiyinə bax, axı aydındırki, o səhv edir!

- Aydındır ki, səhv edir... Bəs bizim buna sübutlarımız hanı? Nəyəəsasən Kilsənin adətlərini səhv hesab edirik? Həvari Paul bizdən busözlər vasitəsilə nə istəyir? „Beləliklə, qardaşlar, möhkəm dayanın vəsözümüz, yaxud məktubumuz vasitəsilə öyrəndiyiniz təlimlərə bağlıqalın.“ Biz öyrədirik ki, məsihçilər yalnız Müqəddəs Kitaba imanetməlidirlər, amma heç bir yerdə yazılmayıb ki, o, yeganə avtoritetdir!

Daha sonra digər bir müəllimimə müraciət etdim:

- Sizcə, həqiqətin dirəyi, bünövrəsi nədir?

- Əlbəttə ki, Müqəddəs Kitab!

- Bəs niyə Paul Timoteyə Birinci məktubunda yazır ki, həqiqətindirəyi və bünövrəsi Allahın cəmiyyəti, yəni Kilsədir? (bax 1Tim 3, 15)

- Skot, güləşçi kimi kürəyimi yerə vurursan.

- Mən də özümü məhz belə hiss edirəm.

- Skot, bəs Paul hansı kilsədən bəhs edirdi?

- Özünü həqiqətin dirəyi və bünövrəsi kimi təqdim edən kilsələrçoxdur ki?

- Skot, sən demək istəmirsən ki, katolik olmaq istəyirsən?

- Ümid edirəm ki, yox!

Elə bil, sanki yer tərpənir və kimsə ayaqlarımın altından xalçanıçəkirdi. Bu sual, bütün digər sualların ən üstünü idi, amma onuncavabını heç kəs verə bilmədi.

Bir müddətdən sonra seminariyanın müdiri yanıma gəlib mənədekanlıq vəzifəsini təklif etdi. Verdiyim dərslər və tələbələrin

63


maraqları elə yüksək idi ki, məni bu vəzifəyə layiq gördülər. Belə birvəzifə almağı həmişə arzulayırdım, amma mənə elə gəlirdi ki, bunayəqin əlli yaşımda nail olaram. Bu isə, sanki xüsusi sini üzərindətəqdim olunurdu, halbuki, hələ iyirmi altı yaşım var idi. Mən müdirəheç bir izahat vermədən „yox“ dedim və axşam evə çatan kimi həyatyoldaşıma bu təklif haqqında danışdım.

„Kimberli, dünyada seminariyada dərs verməkdən daha çoxarzuladığım bir şey yoxdur. Buna baxmayaraq, tamamilə əmin olmaqistəyirəm ki, həqiqəti öyrədirəm. Bir gün Məsihin qarşısındaduracağam və xalqına nə öyrətdiyim barədə Ona hesabat verəcəyəm.Həmin an mən özümü professorların arxasında gizlədə və ya kilsəniniman rəmzinə əsaslanaraq bəhanə tapa bilməyəcəm. Mən birbaşaOnun gözlərinə baxaraq cavab verməliyəm: „Ya Rəbb, mən onlarayalnız Sənin mənə öyrətdiyin Kəlamları öyrədirdim!“ Hal-hazırda isəbunu deyə biləcəyimə əmin deyiləm. Buna əmin olana qədər isə,özümü müəllim və mürşid kimi görməyə layiq deyiləm.“

Sözlərimi bitirib onun cavabını gözlədim.

O, təvazökarcasına dedi: „Skot, mən həmişə məhz bunu səndə çoxqiymətləndirirdim və bu o deməkdir ki, biz başqa iş tapmaq üçünRəbbə güvənməliyik!“

Rəbb ona xeyir-dua versin!

Bu söhbət bizi həm də digər bir nəticəyə gətirib çıxartdı.Müqəddəs Üçlük adına presbiteriyan kilsəsinin ağsaqqallarına istefamhaqqında xəbər verdim.

O zaman nə edəcəyimi heç bilmirdim, amma heç olmasa səmimiidim. Mənəvi aydınlığımı və Rəbbin qarşısında əminliyimi əldəetməyənə qədər müəllim və mürşid ola bilməzdim. Biz Kimberli iləözümüzü Rəbbə etibar edərək dualar edirdik ki, O, bizə yol göstərsin.

Mən bir şeyi anlamışdım: Onun Kəlamında dediyi kimi iman etmək,başa düşmək, öyrətmək və sevmək istəyirəm.

64


Kimberli:Virciniyadakı həyatımızın başlanğıcını „İlin fəsilləri povesti“adlandırardım. Biz „arzu və ümidlərimizin yayına“ girdik. SkotMüqəddəs Üçlük adına presbiteriyan kilsəsinin pastoru idi, Fairfaksşəhərindəki məsihçi məktəbində dərs verirdi və bir ildən sonraPresbiteriyan seminariyasında ona professor dərəcəsini təklif etdilər.Mən isə həmişə arzuladığım kimi bir pastorun həyat yoldaşı idim vəilk dəfə ana olurdum.

Skot kilsədə vəz edir və məktəbdə tələbələrə dərs verirdi. Vəz vədərslərinə hazırlanarkən qəlbindəki fikirlərini mənimlə paylaşırdı.Onun təsiri altında olmaqdan xoşum gəlirdi. Bizim çoxlu yenidostlarımız var idi. Bizdən çox da uzaqda yaşamayan və köçməyimizüçün bizə kömək edən seminariyadakı yaxın dostlarımız da yanımızdaidilər.

1982-ci il dekabrın dördündə Maykl Skot doğuldu. O, ailəmizdəböyük dəyişikliklərə səbəb olmuşdu! Həyatımız daha böyük mənakəsb edirdi ki, biz onu mahnı oxuyarkən, dua edərkən və Allahhaqqında danışarkən körpəmizlə də bölüşürdük. Əvvəllər özümüzdəgörə bilmədiyimiz, amma ürəklərimizdə qalan eqoizm gündən-günəbizi səsləyirdi. Ona görə də, Rəbbə hər gün daha çox güvənməliydik.

Skot liturgiya haqqında daha çox öyrənməyə başlamışdı və kilsəibadətində bəzi maraqlı dəyişikliklər edirdi. Biz hər həftə çörəkbölməayinini qeyd etməyə başladıq. Bu isə bir presbiteriyan kilsəsi üçün çoxqəribə əlamət idi. Məsihin bədəni və qanını əvvəlkindən daha tez-tezqəbul etməyimizə baxmayaraq, onlara hələ də Məsihin qurbanınınişarəsi, simvolik təcəssümü kimi baxırdıq. Skot isə vəz və dərslərəhazırlaşdığı zaman Yəhyanın İncili və İbranilərə məktubunuaraşdıranda bəzi suallara rast gəlirdi. Bu suallar, onu çox narahatedirdi.

65


O, qədim Kilsə atalarının əsərlərini oxuyarkən çox dərin kəşfləredirdi. Bu kəşfləri vəz edəndə kilsənin üzvləri ilə paylaşırdı. Hərikimiz üçün bu yol qəribə idi, çünki kollecdəki dərslərimizdə Kilsəatalarının əsərlərini heç vaxt oxumamışdıq. Əksinə, axırıncı kursdaolanda bir anqlikan keşişi tərəfindən təklif olunan dərsin qədimənənələrə əsaslandığı üçün şikayət etmişdik. Bizim fikrimizcə, belə birdərs Roma kilsəsinin „virusları“-nı yayırdı və anidən Skot özü vəzedərkən onlara müraciət etməyə başlamışdı.

Bir axşam o öz otağından çıxıb dedi: „Kimberli, mən sənə qarşısəmimi olmaq istəyirəm. Sən bilirsən ki, bəzi suallar mənə əzab verir.Həqiqətən də, mən bilmirəm, biz hələ nə vaxta kimi presbiteriyanqalacağıq. Bəlkə anqlikan kilsəsinə keçdik.“

Bunu eşidəndə özümü divana atıb ağlamağa başladım.Fikirləşirdim ki, presbiteriyan kilsəsini tərk edib anqlikan kilsəsinəkeçmək istəmirəm. Əgər bir anqlikan keşişinin həyat yoldaşı olmaqistəsəydim ya olardım, ya da ümumiyyətlə subay qalardım. Skotaxtarışlara çıxdığı bu uzun yolu harada qurtarmaq istəyirdi? Bir şeyişərhsiz bilirdim ki, həmin vaxtlar Skot katoliklərin əsl məsihçilərolduğu haqqında heç nə fikirləşmirdi. Daha sonra baş verəcəkhadisələrdən isə xəbərsiz idik.

Bir dəhşətli axşamda. Skotun əvvəllər katolik olan tələbələrindənbiri, ondan Müqəddəs kitabda „sola skriptura“ prinsipinin haradayazıldığını soruşdu. Bu sualın cavabını araşdıran vaxtlar Skot mənə özşübhələri barəsində danışırdı. Reformasiya zamanı katoliklərləprotestantlar arasındakı narazıçılığın əsası iki prinsip bunlar idi: „Bizyalnız iman ilə günahdan azad olub saleh sayılırıq“ və „MüqəddəsKitab bizim üçün yeganə avtoritetdir“. Skot və mən artıq „bəraətqazanma“ sualını diqqətlə tədqiq etmişdik və artıq protestantlarınnöqteyi-nəzərini dəstəkləmirdik.

66


Əgər Müqəddəs Kitabın yeganə avtoritet olduğu barədə də MüqəddəsKitaba əsaslanmaq mümkün deyilsə, nə olacaqdı? Bu bizi hansınəticəyə gətirib çıxaracaqdı?

Tədris ilinin sonunda seminariyanın direktoru Skota dekanlıqvəzifəsini təklif etdi. Dekan olmaq! Üstəlik iyirmi altı yaşında! LakinSkot bu möhtəşəm təklifdən imtina etdi. Direktora isə başa saldı ki,onun bir neçə vacib, amma cavabsız sualları olduğuna görə, həttapastorluğa da layiq deyil. Skota bu sualların cavablarını tapıb, təmizürəklə, bütün gücü ilə Allahın Kəlamını öyrədə biləcəyi və həqiqətiöyrətdiyindən heç vaxt şübhələnməyəcəyi bir iş yeri lazım idi.

Onun çətinliklərini dinləmək mənim üçün çox ağır idi, lakinSkotun dürüst olmağını çox dəyərləndirirdim. Mən ona başqa suallarvermirdim, çünki qiyamət günündə o özü Məsihin qarşısında duraraqniyə və nə öyrətdiyi üçün cavab verəcək. Bu vəziyyət bizi dizi üstəqoydu. Dua etdikdən sonra biz Qrov şəhərinə qayıtmağı qərara aldıq,çünki kollecimiz o şəhərdə yerləşirdi. Biz bu qərara gələndə evimiziartıq satmışdıq. Həmin vaxt kollec direktoru Skota zəng edib yenivəzifə təklif etdi. Biz bunu Allahın xeyir-duası kimi qəbul etdik.Əşyalarımızı yığıb dostlarımızla vidalaşdıq. Beləliklə, biz həyatımızınyeni bir dövrünə keçdik.

67


5. Kilsəyə gedən yoldaSkot:

Kimberli ilə keçmişdə görüşdüyümüz universitet şəhərinə qayıtmağaqərara gəldik. O gözəl, yaxın insanlarla dolu şəhərdə biz ailəhəyatımızı rahat yaşamaq istəyirdik. Mən elə bir iş tapmaq istəyirdimki, axşamları tədqiq etmək üçün boş vaxtım olsun və məni narahatedən suallarımın cavablarını tapım.

Mənə Qrov şəhəri kollecində direktor müavini vəzifəsində işləməyitəklif etdilər. Bu iş mənim üçün əla idi. Saat doqquzdan beşə qədərofisdə işləyirdim. Əlavə olaraq məni bir kursu aparmaq üçün dəİlahiyyat fakültəsinə dəvət etdilər. Bu iş qrafiki sayəsində axşamlarkitab oxuya bilirdim.

Keçmiş professorlarımdan biri məndən şəhərə niyəqayıtmağımızın səbəbini soruşdu. O, Virciniyada inkişaf etdirilən birkilsənin pastoru və seminariyada müəllim olduğumu bilirdi.Qayıtdığımıza görə məyus oldu. Mən ona cavab verdim ki, paytaxtınyaxınlığında həyat tərzi çox gərgindir, biz isə ailə həyatımıza daha çoxdiqqət ayırmaq istəyirik... Axı əsil səbəbləri ona hələ deyə bilməzdim,çünki özüm də çaşqınlıq içində idim.

Köçməyimizdən qısa bir müddət sonra Sinsinnati şəhərinə, həyatyoldaşımın valideynlərinin evinə qonaq getdik. O şəhərdə köhnə kitabmağazasına girib vəfat etmiş bir keşişin kitablarını tapmışdım. Həminkeşiş Müqəddəs Kitabı mükəmməl şəkildə bilən biri kimi tanınırdı.Növbəti iki ildə isə, onun ilahiyyat kitablarından təxminən otuz qutualmışdım. Mən öyrənmək üçün axşamları və gecələr də daxil olmaqlagün ərzində beş-altı saatımı onlara sərf edirdim.

68


Beləliklə, onlardan ən azı iki yüz kitab oxuyaraq demək olar ki, heçkəsdən yox, özüm öyrənərək „birinci əl“ kimi katolik ilahiyyatı ilətanış oldum.

Bəzən Kimberli ilə „Mətnin müəllifini tap“ adlı oyun oynayırdıq. Biraxşam ona II Vatikan məclisindəki sənədlərdən bir mətni oxuyubmüəllifinin kim olduğunu soruşdum.

- Bu, Virciniyada etdiyin vəzlərin birinə oxşayır. Sən hətta bilmirsənki, mən sənin vəzlərinə nə qədər qulaq asırdım!

- Bu mənim vəzim deyil. Təsəvvür edirsən ki, bu, II Vatikanməclisindəki sənədlərdən biridir?“

- Bu haqda heç nə eşitmək istəmirəm!

Mən isə müxtəlif katolik ilahiyyatı kitablarını oxumağa davamedirdim. Bir axşam otağıma gedəndə qonaq otağının ortasındadayanaraq dedim:

- Kimberli, sənə qarşı dürust olmaq istəyirəm. Son vaxtlar katolikkitablarını çox oxuyuram. Mənə elə gəlir ki, Rəbb məni katolikkilsəsinə çağırır.

- Anqlikan kilsəsinə keçməyimiz bəs deyil?! - deyə cəld sual verdi.

Onsuz da Anqlikan kilsəsinə keçmək onun üçün çox çətin idi. Katolikkilsəsini isə hətta heç ağlına da gətirmirdi.

Bir gün Bizans katolik seminariyasına qonaq getdim. Onlarınaxşam dualarında iştirak etmək istəyirdim. Bu, çox uzunmüddətli birdua idi və bu dua ərzində insanların hərəkətlərinə, ikonalara, buxurunətrinə, zənglərin səsinə fikir verdim. Dua qurtarandan sonraseminariyadakı bir tələbə məndən dua haqqında fikirlərimi soruşandahəyəcanlı olduğumdan dolayı ona „İndi başa düşdüm ki, Allah niyəmənə bədən verib. O istəyir ki, mən Ona məbəddə, Onun xalqı iləbirlikdə ibadət edim.“ - deyə cavab vermişdim. Evə gedəndə Allahadua edib Ondan kömək istədim.

69


Mən hələ də ümid edirdim ki, Katolik kilsəsinin ölümcül qüsurunutapıb „papizm“dən və „Tiber çayını keçmək“dən xilas olacağam.

Bu səbəbdən mən pravoslav kilsəsi ilə maraqlanmağa başladım.Protestantizmdən Antakyadakı pravoslav kilsəsinə keçən PeterGilkvist adlı bir insanla görüşmüşdüm, çünki onun pravoslav kilsəsininiyə katolik kilsəsindən üstün tutmağının səbəblərini bilməkistəyirdim. Onun səbəbləri isə protestantizmin həqiqətən də, yanlış biryol olduğu haqqında hisslərimi təsdiqlədi. Lakin pravoslav kilsəsinikatolik kilsəsindən üstün tutmaq üçün dediyi səbəblər məniinandırmadı. Əksinə, mənim fikrimcə, səbəblər səthi idi. Sonra mənəməlum oldu ki, pravoslav kilsələri də, protestant kilsələri kimimüxtəlifdir, bir-birləri ilə ünsiyyətdə deyil və üstəlik, milliyətcəözlərini bir-birindən fərqləndirirlər. Müxtəlif pravoslav kilsələriözlərini yunan, rus, rumin, bolqar, serb və s. adlandırıblar və əsrlərboyu bir-birləri ilə atasız, yetim qardaşlar kimi yaşayıblar.

Daha sonrakı tədqiqatlarımdan bu nəticəyə gəldim ki, pravoslavkilsəsindəki ibadətlər və kilsə ənənələri mükəmməldir, amma onlarınilahiyyatı mühafizəkar və natamamdır. Eyni zamanda onlarıntəlimində Müqəddəs Yazılardan və Katolik Kilsəsinin təlimindənyayınmalar, hətta səhvlər də tapdım. Xüsusilə də „filioque“ sualında.(„Filioque“ latın sözü olub, tərcüməsi „və Oğul“ deməkdir. Bu sözNikeadakı iman rəmzində əlavə olunub. Onunla Müqəddəs Ruha imanetdiyimizi ifadə edirik. Pravoslavlar isə bunu katoliklərlə razıolmamaqlarının səbəbi kimi göstərirlər.) Mən belə anladım ki,pravoslavlar daha çox siyasi səbəblərə və Roma papasını Kilsəninbaşçısı kimi qəbul etmədiklərinə görə ayrılıblar, baxmayaraq ki,ilahiyyat bunu təsdiqləyən bir neçə ciddi səbəb göstərir. Əsrlər boyupravoslavlar yepiskopu da, kilsəni də hökmranlığa və dövlətə tabeedib, onlara daha çox üstünlük verirdilər. Bu yanaşma „sezaropapizm“adlanır və əsasən pravoslav kilsələrində mövcud idi.

70


Seminariyanı qurtarandan sonra Cerri Matatiks adlı Gordon-Konvell kollecindən köhnə bir dostumla tez-tez telefonla saatlarcasöhbət edirdik. Onunla ruhlarımız sanki eyni idi, ikimiz də MüqəddəsKitabı çox sevir və Katolik Kilsəsinə nifrət edirdik. Həmin vaxtlar o,Harrisburgdakı presbiteriyan kilsəsində pastor idi. Hər ikimizfikirləşirdik ki, Katolik kilsəsi bir çox protestant denominasiyalarınaqəti surətdə qarşıdır. Bizim fikrimizcə, Lüteranlar, Metodistlər və ya„Rəbb toplantıları“ bəzi doktrinalarda səhv edir, amma ümuminöqteyi-nəzərdən onlar Məsihin həqiqi kilsəsidir. Lakin KatolikKilsəsinin səhvləri daha ciddi bir məsələdir, çünki söhbət ilahiyyatnatamamlıqlarından getmir. Katolik kilsəsi çox azğın şəkildə özhəqiqiliyini təsdiqləyir. Məsələn: Metodistlər özlərini heç vaxtMəsihin yaratdığı yeganə həqiqi kilsə olduqlarını iddia etməyiblər.Lüteranlar heç vaxt öz əsaslarını qoyan şəxsi, Məsihin yeganə vəqüsursuz nümayəndəsi kimi təqdim etməyiblər. Rəbb toplantıları heçvaxt özlərini həvari Peterdən gələn keşiş ardıcılığının mühafizəçilərikimi adlandırmayıblar.

Kardinal Nyuman (John Henry Newman) demişdi ki, əgərKatolik kilsəsi həqiqi deyilsə, bu şeytanın yanlışıdır. Yox, əgər onuntəlimi həqiqətdirsə, onda bu Kilsə Allah tərəfindən yaradılmış vəqorunulmuşdur. Biz bu halı ciddi şəkildə qəbul edə bilməsək də,kardinal Nyumanla razı idik. Düzünü deyim ki, Cerrinin bu haqdaoxuduğumu və fikirləşdiyimi biləcəyi anı böyük həyəcanlagözləyirdim. Onunla tez-tez apardığımız uzun-uzadı söhbətlərimizdənartıq anlayırdım ki, bu, gec-tez olacaq və bir gecə həqiqətən də, bu angəlib yetişdi. Artıq bir saatdan daha çox idi ki, Müqəddəs kitabhaqqında danışırdıq. Bir anlıq hiss etdim ki, Cerriyə Luiz Bayerin„Protestantizmin ruhu və formaları“ kitabından bir mətni oxumalıyam.(Louis Bouyer: The Spirit and Forms of Protestantism, 1956).Müəllifin adını, inancını və kitabının adını Cerriyə demək istəmədim.Sadəcə mətn barədə onun fikrini bilmək istəyirdim.

71


Uzun sükutdan sonra Cerri dilləndi:

- Bəh-bəh...necə gözəl sözlərdir! Skot, bunları haradan oxudun?

Onun sualı məni çox təəccübləndirmişdi və mat qalmışdım. Nə etməliolduğumu bilmədən yavaşca ona cavab verdim:

- Luiz Bayerin kitabından.

- Luiz Bayer? Heç vaxt onun haqqında eşitməmişəm. O, kimdir?Anqlikan?

- Yox.

- Eybi yoxdur. Mən də bir lüteran müəllifindən oxuya bilərəm.

- Yox, lüteran deyil.

- Yox?! Bəs kimdir? Metodist?

- Xeyir.

- Bəsdir Skot, oyunu qurtar! İyirmi dəfə soruşum? Kimdir o?

- Katolik... - deyə ağzımı əlimlə örtərək yavaşca dilləndim və Cerrinintelefona vurduğunu eşitdim:

- Skot, deyəsən telefonum tutmur. Dediyini yaxşı eşitmədim.

Mən səsimi bir az da qısıb sakitcə pıçıldadım:

- Deyirəm ki, o, katolikdir.

- Skot, məncə, telefonum doğrudan da, xarab olub. Mənə elə gəlir ki,sən müəllifin katolik olduğunu deyirsən.

- Bəli, Cerri, mən məhz belə deyirəm. Son zamanlar katolik ilahiyyatıüzrə müxtəlif kitablar oxuyuram.

Bunu dediyim an, sanki uzun müddət içimdə qaynayan fikirlərimpüskürdü:

- Cerri, sənə deməliyəm ki, mən qızıl parçaları tapmışam. Bilmirəmniyə seminariyada bizə müasir illahiyyatın almazlarını göstərməyiblər!Bax, məsələn: Enri de Lubak (Henri de Lubac), Recinald Qarriqo-

72


Laqrenc (Reginald Garrigou-Lagrange), Cozef Ratzinger (JosephRatzinger), Hanz Urs von Baltazar (Hans Urs von Balthasar), CosefPiper (Josef Pieper), Cen Danilu (Jean Daniélou), Ernest KristoforDouson (Ernest Christopher Dowson) və ya Matias Cosef Şeben(Matthias Joseph Scheeben) və s. Bu, sadəcə inanılmazdır. Onlaryanılsalar belə xalis qızıl parçalarıdır!

- Skot, dayan! Bir saniyə! Nə baş verir?! - deyə o, mat bir şəkildəsoruşdu.

- Cerri, mənə kömək edəcəyinə ümid edirəm!

- Narahat olma! Mən sənə kömək edəcəyəm. Oxuduğun kitablarınsiyahısını mənə göndər və mən də sənin üçün ən yaxşı anti-katolikkitablarının siyahısını göndərəcəyəm.

Mən ona katolik ilahiyyatına aid oxuduğum kitabların siyahısınıgöndərdim. Onun vəd etdiyi kitabların siyahısına baxanda isə gördümki, artıq onların hamısını oxumuşam.

Bir aydan sonra Cerri yenidən zəng edəndə Kimberli özhəyəcanını çox böyük çətinliklə gizlədərək telefonun dəstəyini mənəuzatdı və həmin an, “..nəhayət ki, kimsə səninlə ciddi söhbət edəcək,sizin üçün dua edəcəyəm“ - deyə pıçıldadığını eşitdim. O, həqiqətəndə, dua edərək ümid edirdi ki, Rəbb özü mənə kömək edəcək.

Bu bir ay ərzində Cerri siyahımda olan kitabların hamısını oxuduvə üstəlik bəzi başqa kitablar da əlavə edərək məndən xahiş etdi ki,ona digər kitabların da adlarını yazım, çünki o daha obyektiv olmaqistəyirdi.

Kimberli üçün Cerri Allah tərəfindən ərini küfrdən xilas etməküçün göndərilmiş „parlaq zirehli cəngavər“ idi. Bu tapşırığı yerinəyetirmək üçün Cerri kifayət qədər də qabiliyyətli idi, çünki o, alim idi.Onun ixtisası qədim yunan və latın dilləri idi, həmçinin də, qədimibrani və aramik dillərini öyrənirdi.

73


Mübarizə apara bilmək üçün sağlam tərəf müqabili idi. Mən Cerriyəböyük məmnuniyyətlə başqa kitablar da məsləhət görəcəyimi dedim.

Bir ay sonra telefonla artıq gecə saat üçə qədər Cerri ilə uzun-uzun söhbətlər edirdik. Bir dəfə söhbətimizi qurtarandan sonraKimberlini oyatmamaq üçün sakitcə yatağa girirdim ki, o, qəfilsoruşdu:

- Necə keçdi? - heç yatmamışdı.

- Möhtəşəm keçdi! - deyə cavab verdim və o qalxıb yataqda oturdu.

- Doğrudan? Mən bilirdim ki, Rəbb mənim dualarımı eşidəcək vəCerri sənə kömək edəcək.

- Cerri mənə çox kömək edir. O da mənim oxuduğum kitablarınhamısını oxuyub.

- Skot, o bu problemə həqiqətən belə ciddi yanaşdı?

- Şübhəsiz.

- Bəs bu haqda nə fikirləşir?

- O deyir ki, hər bir katolik ehkamı üçün Müqəddəs Kitabda sübutlarvar.

- Nə danışırsan?! - deyə həyəcanla yenidən soruşdu, çünki belə bircavabı heç gözləmirdi.

Özünü yatağa çırparaq üzünü yastığa basıb ağladığını eşitdim. Mənona təsəlli verməyə çalışdım.

- Toxunma mənə! Özümü satılmış kimi hiss edirəm!

- Bağışla məni, bağışla! Cerri mənə kömək etməyə çalışır, sən ümidiniitirmə!

Cerri məni xilas etmək üçün çağırılmışdı, amma özü də budalğaya məruz qaldı. O da, Müqəddəs Kitabı şəxsi şəkildə daha çoxoxumağa və tədqiqatlara başladı. Nəticədə isə, ona da məlum oldu ki,Katolik təlimi, Əhd ilahiyyatı və qədim Kilsə atalarının təlimi işığında

74


necə də dərin mənalı bir təlimdir. Biz söhbət edərkən dəfələrlə KatolikKilsəsinin nədə yalnış olduğunu axtarır və başa düşməyə çalışırdıq.Bu artıq bizim üçün aksiom halına gəlmişdi. Bəs biz onu necə sübutedə bilərdik? Katolik təliminin „Axilles dabanı“-nı tapan kimi, dərhalbir cavab da tapmışdıq və bu cavab düzgün, tam, eyni zamanda heç birşübhəsiz bir cavab idi. Biz çox əsəbiləşmişdik.

Həmin zamanlarda Kimberli bizim ikinci uşağımız Gabrielidünyaya gətirmişdi. Bu, çox böyük bir sevinc idi, eyni zamanda isəailəmizdə olan bütün ziddiyyətlərin mütləq həll olunmasının lazımolduğunu hiss edirdik. Hər bir məşğul ana kimi, Kimberlinin də vaxtıçox az olduğundan ilahiyyata vaxt ayıra bilmirdi və bu səbəbdən də,onun şübhələri get-gedə artırdı. Mən də bir tərəfdən ona fanatik kimiböyük təsir edirdim.

Bu vəziyyət çox çətin idi, çünki Kimberli, doğrudan da, KatolikKilsəsi haqqında danışmaq istəmirdi və daha çətini isə o idi ki, əksərkeşişlər belə müraciət etdiyim zaman dinləmək istəmirdilər. Mən eləbir keşiş axtarırdım ki, o mənim bütün cavabsız suallarımıcavablandırsın. Onlar isə məni məyus edirdilər.

Bir dəfə onların birindən soruşdum:

- Cim ata, mən necə katolik ola bilərəm?

- İlk növbədə, mənə ata demə! İkincisi isə, məncə, sənə həyatında heçbir dönüş nöqtəsi lazım deyil. II Vatikan məclisindən sonra birkilsədən digərinə keçmək ekumenizmə ziddiyyətlidir. Sadəcə, əsilpresbiteriyan olmağa çalış! Beləliklə, öz məqamında qalsan Katolikkilsəsi üçün daha yaxşı xidmət edəcəksən.

- Ata, mənə qulaq asın! Mən istəmirəm ki, məni zorla Katolikkilsəsinə aparasınız. Mən onu Əhdə əsaslanaraq evim, ailəm kimi başadüşmüşəm. Düşünürəm ki, Rəbbimiz məni bu Kilsəyə çağırır.

75


- Əgər dönüşünə kömək edəcək bir insan axtarırsansa, səhvünvandasan! - deyə hörmətlə cavab verdi.

Mat qalmışdım və evə gələndə yol boyu dua etdim ki, Rəbb mənəsuallarıma cavab verə biləcək birini göndərsin. Həmin an ağlıma fikirgəldi ki, mən katolik universitetinə ilahiyyat kurslarına da yazılabilərəm.

Mən Pitsburqdakı Dyuqesn universitetinə (Duquesne University)doktoranturaya qəbul olmaq üçün ərizə yazmışdım və ərizəm qəbulolunmuşdu. Təhsilə başlamışdım və hər həftə dərslərə gedirdim.Tələbələrin arasında yeganə protestant olmağıma baxmayaraq, Romapapası II Yoan Pavelin yeganə müdafiəçisi idim. Bu, fövqəltəbii birşey idi! Hərdən görürdüm ki, artıq Katolik təliminin MüqəddəsKitabda vacib olduğunu hətta keşişlərə izah edirəm. Xüsusilə də, Əhdilahiyyatı! Burada da suallarıma cavab tapa bilməyəcəyimi başadüşdüm.

Bir gün katolik bir dostumla birlikdə Qrov şəhərindən Pitsburqagetdik. Orada biz Con Debiki adlı bir keşişlə görüşdük. Bu keşiş„Opus Dei“ qrupunun üzvü idi. Mən əvvəllər „Opus Dei“ haqqındaheç vaxt heç nə eşitməmişdim. Amma bilirdim ki, o mənimsuallarımla maraqlanacaq yeganə keşişdir. O, mənim suallarıma dərindüşünülmüş cavablar verərək demişdi ki, mənim üçün həmişə duaedəcək. O çox təvazökar insan idi. Yalnız müəyyən vaxt keçdikdənsonra bildim ki, əslində, o, Romada təhsil alıb sonra isədoktoranturasını müdafiə etmişdi.

Bir dəfə Dyuqesn universitetindən bir neçə katolik mənəyaxınlaşıb dedi:

- Müqəddəs Yazılar sənin ağzından sanki bir musiqi kimi axır. Sənindediklərinin hamısı həqiqi katolikin sözləridir.

- Əgər bu, doğrudan da, belədirsə, mənim üçün böyük xoşbəxtlikolardı!- deyə cavabladım.

76


Həmin gün axşam Kimberlidən soruşdum:

- Müqəddəs Kitabdakı Katolik prinsiplərini niyə yalnız Cerri və məngörürük?

- Bəlkə, bu ona görədir ki, sizin kitablardan öyrəndiyiniz kilsə, artıqbu dünyada yoxdur!- deyə o rişxəndlə sualımı cavabladı.

Onun bu dediklərinin doğru olub-olmamağı məni düşünməyə vadaretdi və çox qorxutmuşdu. Bilirdim ki, mənim kimi Kimberli də, mənəkömək etmək üçün çox dua edirdi.

Kimsə mənə dua etmək üçün plastik bir təsbeh göndərmişdi.Onun muncuqlarına baxanda dönüş yolumun üzərində böyük birmaneə görürdüm. Bu maneəni bir sözlə ifadə etməli olsaydım, onaMəryəm deyərdim! Katoliklər hətta təsəvvür də, edə bilməzdilər ki,bir protestant üçün Məryəm ana haqqında bir təlim və onu qəbuletmək nə qədər çətindir. Katolik kilsəsinin təlimi barədə MüqəddəsKitabdan tapdığım o qədər sübut və təsdiqə əsasən qərara aldım ki, bumövzuda da həqiqəti tapmalıyam.

Mən otağıma qapanıb dualar etməyə başlamışdım: „Ya Rəbb,Katolik Kilsəsi doxsan doqquz faiz, şübhəsiz, həqiqi görünür. Sonmaneə Məryəmdir. Əgər səni deyəcəyim sözlərimlə təhqiredəcəyəmsə, əvvəlcədən xahiş edirəm ki, məni bağışlayasan. Məryəmana, əgər Katolik kilsəsinin sənin barəndə dediyinin heç olmasa yarısıhəqiqətdirsə, xahiş edirəm, mənim üçün qeyri-mümkün muraciətimiqəbul et.“

Mən həyatımda ilk dəfə idi ki, təsbehlə dua edirdim. Növbəti birhəftə boyunca yenə də, bir neçə dəfə bunu təkrarladım, amma sonradaha etmədim. Üç ay sonra hiss etdim ki, təsbehlə etdiyim ilkduamdan sonra mənim üçün çarəsiz görünən bu vəziyyət, əslindətamamilə dəyişmişdi. Sanki duam qəbul olunmuşdu!

Diqqətsizliyimə və naşükürlüyümə mat qalmışdım.

77


Dərhal Rəbbimə, mərhəmətinə və məhəbbətinə görə təşəkkür etdim.Yenidən təsbehi götürdüm və o gündən etibarən hər gün onunla duaedirəm. Bu həqiqətən də, ən güclü duadır və möhtəşəmliyi AllahınKəlamının insan olması möcüzəsidir. Allah, Müqəddəs Üçlüyün ikincisimasını insan bədənində dünyaya gətirməsi üçün sadə və təvazökarbir bakirəni seçib ana etdi və bu möcüzə sayəsində, O bizim xilasımızoldu.

Bir neçə müddətdən sonra kollecdə birlikdə oxuduğum birdostum mənə zəng etdi. Onun fikrincə, mən Vəhy kitabında təsviredilmiş „əxlaqsız qadın“la vaxt keçirdirdim. Vaxt itirmədən mətləbəkeçdi.

- Nə oldu Skot, artıq Məryəmə də Allaha sitayiş etdiyin kimi sitayişedirsən?

- Qurtar, Kris! Katoliklərin Məryəmə sitayiş etmədiklərini, sadəcəhörmət etdiklərini axı bilirsən!

- Skot, həqiqətən də, fərqi nədir? Onsuz da bu, Müqəddəs Kitabınqanunlarına uyğun deyil!

Mən nə deyəcəyimi bilmədim. Təsbehimi çevirərək Məryəm anadanmənə kömək etməsini dilədim və ürəklə cavab verdim:

- Bəlkə, səni heyrətləndirəcəm!

- Yəni?

- Həqiqətən də, bu, çox sadədir, Kris! Müqəddəs Kitabın iki əsasprinsipini yada sal. Birinci, Məsih insan olaraq Allahın qanununudəqiq yerinə yetirdi. Bu qanunun bir cümləsində deyilir ki, ata-ananızahörmət edin! Hörmət etmək qədim Yəhudi dilində „kabodax“ kimitərcümə olunur. Hərfi mənası isə „tərifləmək“dir. Burada Məsih yalnızgöylərdəki Atasını deyil, həm də yerdəki anasını nəzərdə tutmuşdu.Məryəmə öz şanından pay verdi. İkinci prinsip isə daha aydındır.

78


Biz də Məsihə oxşamalı və sadəcə öz şəxsi analarımıza deyil, onunetdiyi kimi Məryəm anaya da hörmət etməliyik.

- Buna bənzər bir izah heç vaxt eşitməmişdim, - uzun bir fasilədənsonra Kris cavab verdi.

- Düzünü desəm, mən də! Mən sadəcə əsrlər boyu Roma papalarınınMəryəm ana haqqında dediklərini cəmlədim.

O yenə də hücuma keçdi.

- Papaların dedikləri başqa! Bəs Müqəddəs Kitab bunu haradatəsdiqləyir?

Düşünmədən cavab verdim:

- Lukanın müjdəsində belə yazılır: „Çünki O Öz qulunun yazıq halınıgördü. Bundan sonra bütün nəsillər məni bəxtiyar sayacaq“ (1, 48).İndi bilə bilərsən ki, təsbeh duasını Müqəddəs Kitab tamamilətəsdiqləyir. Sonra uzun bir sükut çökdü və birdən Kris mövzunudəyişdi. O vaxtdan içimdə elə bir hiss yarandı ki, bir ilahiyyatçı kimitəsbeh duası ilə Müqəddəs Kitabın daha dərinliyinə gedirəm. Təsbehduasının əsası on beş mövzunun düşünülməsidir. (2002-ci ildə RomaPapası II Yoan Pavel İşıq adlı beş yeni mövzunu təklif etdi.) Mənə isəagah oldu ki, bu dua elə özü böyük ilahiyyatdır. O bizə imanımızınəsas tərəflərinin biliyini verərək intellektimizin bacarıqlarından dahaüstün olub, amma ona qarşı çıxmır. Bu dua yüksək məntiqə tabedir vəbəzi ilahiyyatçılar bu məntiqi „Sevgi məntiqi“ adlandırır.

Mən „Sevgi məntiqi“ni ilk dəfə, Nazaretli müqəddəs ailəhaqqında düşünərkən anladım. Bu ailə bizim ailə həyatımız üçün birnümunədir. Bu düşüncə, məni yenidən Allahın insanlarla bağladığıəhdə, həmçinin də Ata Oğul və Müqəddəs ruhun Allahda mövcud olanəbədi ailə fikrinə gətirib çıxarır. Bu vəhy ağlıma və ürəyimə çökdü,amma hələ əmin deyildim ki, Katolik Kilsəsini, istisnasız Allahəhdinin dünyadakı ailəsi kimi tanıya bilərəm.

79


Bu hələ daha çox tədqiqat və daha dərin dualar tələb edirdi.

Bütün bu vaxt ərzində biz Cerri ilə telefonda davamlı danışırdıq.Bir dəfə necəsə, o məni kollecimizin ən yaxşı müəllimlərindən biriningörüşünə qatılmağa dəvət etdi. Bu, Harvard universitetinin məzunu,kalvinist və çox sərt anti-katolik ilahiyyatçı, doktor Con Gerstner idi.Cerri ona dedi ki, biz katolik kilsəsinin haqlı olduğuna sübut verənarqumentlərlə məşğuluq. Doktor Gerstner bu mövzuda bizimləmüzakirə etmək üçün çox həvəsli idi.

Cerri görüşümüzü təşkil etdi. Biz qərara gəldik ki, özümüzləingilis və yunanca yazılan Əhdi-Cədid, ibrani dilində Əhdi-Ətiq,Katolik Kilsəsinin məclislərindən sənədlər və bəzi ilahiyyat kitablarıgötürək. Biz hər cür mövzuda və xüsusilə „sola fide“ haqqındamüzakirə etməyə hazır idik. Biz üçümüz də Cerrinin evindən çoxdauzaq olmayan bir restoranda şam yeməyində görüşməli idik. Beləliklə,mən və doktor Gerstner bir neçə saatlıq yolu gedib qayıtmalı idik.İmanında güclü olan və yüksək təhsilli bir insanla görüş məndəhəyəcan və gərginlik yaradırdı. Yol getdiyimiz müddət ərzində dördsaat qızğın ilahiyyat müzakirəsi keçdik. Mən Katolik Kilsəsi haqqındaöz fikirlərimi və kəşflərimi paylaşdım. Mən onu Allahın Əhdi-ƏtiqdənƏhdi-Cədidə keçən xilas planının tamamlayıcı mərhələsi kimianladım. Mənim fikrimcə, Əhdi-Cədidin yer üzündəki reallığı KatolikKilsəsidir.

Doktor Gerstner diqqətlə məni dinləyərək bütün arqumentləriməhörmətlə və ciddi şəkildə cavab verdi. Onlardan bəziləri onun üçünyeni və gözlənilməz idi. Buna baxmayaraq, o israr edirdi ki, mənimheç bir arqumentim Katolik Kilsəsinə keçmək üçün səbəb deyil. O,Katolik kilsəsini şeytanın məbədi adlandırırdı. Müzakirəmizin biranında soruşdu:

- Skot, Papanın sahibləndiyi avtoritetə Müqəddəs kitabda harada əsastapırsınız?

80


- Doktor Gerstner, siz bilirsiniz ki, Mattanın müjdəsi Məsihin rolunuvurğulayaraq onu, göydəki səltənətin qapılarını açmaq üçün Atadangöndərilmiş Davud oğlu və İsrael padşahı kimi təsvir edir? Mənəminəm ki, Matta bizə Məsihin bu səltənəti təsdiq etdiyini göstərir(bax Matta 16,17-19). Məsih Simona üç şey verdi. Birincisi, ona Peteradını qoydu. (bu adın mənası „qaya“ deməkdir.) İkincisi, öz kilsəsinionun üzərində tikəcəyini vəd etdi. Üçüncüsü isə, Peterə səmavisəltənətinin açarlarını verdi. Mənim fikrimcə, bu sonuncu xüsusiləmaraqlıdır. İsa „səmavi səltənətinin açarları“ haqqında danışarkənƏhdi-Ətiqin bir mətninə işarə edir. Bu mətn Yeşaya peyğəmbərinkitabındandır. İsrael padşahı Hezekiyanın dövründə Yeşayapeyğəmbər Xilqiya oğlu Elyaqimi çağırıb ona dedi ki, Ordular Rəbbisaray rəisi Şevnanın yerində onu istəyir. Padşahlıq səlahiyyətini onunixtiyarına verəcək. Davud nəslinin açarını onun çiynindən asacaq vəaçdığını heç kim bağlaya bilməyəcək, bağladığını heç kim açabilməyəcək (bax Yeşaya 22, 15-22). Saray rəisinin artiq kim olduğunuhamı bilirdi, çünki ona „səltənətinin açarları“ verilmişdi. Məsih də özKilsəsinin „saray rəisini“ təyin etmişdi, çünki kilsə onun yerüzərindəki padşahlığının reallığıdır. „Açarlar“ bir rəmzdir. Peterdənsonra onlar yoxa çıxa bilməzdi, onlar əsrlər boyu mütləq Peterindavamçılarına verilməli idi.

- Bu ağıla batandır, Skot! - Gerstner cavab verdi.

- Onda niyə biz protestantlar, bunu rədd edirik?!

- Belə bir əsaslı izahı əvvəllər heç kimdən eşitməmişdim. Mən buhaqda bir az düşünmək istəyərdim. İndi isə gəlin başqa fikirlərinizəkeçək.

Mən izah etməyə başladım ki, Əhdə əsasən ailə katolik imanının əsasıvə hər mənada etibarlı bir prinsipdir. Bu prinsipə əsasən Məryəmə ana,Roma papasına ata, müqəddəslərə bacı-qardaşlar deyə bilərik vəliturgiya bayramlarını isə ailə bayramlarımız kimi qeyd edirik.

81


- Doktor Gerstner, əgər Əhd mövzusu bütün Müqəddəs kitabın mərkəznöqtəsidirsə, başa düşə bilirsinizmi ki, hər şey necə də məntiqli və birbirinə uyğundur?

O çox diqqətlə məni dinləyirdi.

- Skot, məncə, siz Əhd mövzusuna həddindən çox əhəmiyyətverirsiniz.

- Bəlkə bu belədir! Mən isə tamamilə əminəm ki, Əhd mövzusuhəqiqətən də bütün Müqəddəs yazıların mərkəzidir. Eyni ilə möhtəşəmProtestant ilahiyyatçıları Jan Kalvin və Conatan Edvards (JonathanEdwards) dediyi kimi. Amma onların Əhdi müqavilə kimi izah etdiyifikri ilə razı deyiləm, çünki Əhd Allahın öz xalqı ilə arasında olan ailəmunasibətləridir. Əgər haradasa səhvim varsa, zəhmət olmasa, bunumənə göstərin! Belə olsa, Protestant pastorluğu karyeram xilas olacaq.

- Gəlin, bu söhbətimizi Cerri ilə görüşənə qədər dayandıraq.

Görüş yerinə çatdıqdan sonra bir neçə saat uzun-uzadı müxtəlifmövzuları müzakirə etdik. Söhbətimizin böyük bir hissəsini „bəraətqazanma“ mövzusuna həsr etdik. Mən bu mövzu üçün katolik təliminitəqdim etdim. Bəraət qazanma yalnız təqsirlərimizin silinməsi, və yaborcumuzun bağışlanması deyil. Bu, Trento məclisinə əsasən, Allahınbizə verdiyi övladlıqdır. Cerri və mən, altı saatlıq söhbətimiz ərzindəmüxtəlif Katolik mövzularını göstərdik. Onlardan heç biri səhvçıxmadı. Eyni zamanda bir çox başqa suallar da qaldırdıq ki, cavablarıbizi tam qane etmədi. Görüşümüzün sonunda biz Cerri ilə bir-birimizəbaxanda haldan düşdüyümüzü gördük. Bu görüş bizim üçün ağır idi.Biz ümid və dua edirdik ki, kimsə bizi bu qəribə və çaşqınlıq içindəqaldığımız keçiddən xilas edəcək.

Bir müddət sonra biz tək qalanda mən dedim:

- Cerri mən hiss edirəm ki, bütün bizim Protestant adətlərimizintikişləri sökülməyə başlayır.

82


Bura gələndə düşünürdüm ki, bizim bütün fikrilərimiz büsbütündarmadağın olacaq. Katolik kilsəsinin isə təlimində hər şeytoxunulmaz qaldı. Protestantlar Trento məclisinin mətnlərini çox vaxtümumi məzmunu anlamadan oxuyurlar. Eyni ilə, tərəf yoldaşımızdoktor Gerstner də, Katolik kilsəsinin izahına baxmayaraq ümumimənadan kənar tək-tək cümlələrdən istifadə edir və kilsəsinin təliminisadəcə öz anladığı kimi qavrayır.

Evə qayıdarkən doktor Gerstnerlə bir çox söhbətlər də apardım.Mən ondan „sola skriptura“ prinsipinin Müqəddəs kitabda haradayazıldığını soruşdum. Mən ondan yeni heç nə öyrənmədim. O izahetmək əvəzinə sualla cavab verdi:

- Skot, hal-hazırda bizdə Allahın əsl kəlamı, Rəbdən ilham almışMüqəddəs yazıların olması ilə razısınızsa, daha başqa nəyəehtiyacımız var?

- Doktor Gerstner, məsələ bizim ehtiyacımız olanda deyil! Amma əgərsoruşursunuzsa cavab verməliyəm ki, Reformasiyadan sonra iyirmibeş min müxtəlif protestant kilsəsi yarandı və mütəxəssislər qeydedirlər ki, hər həftə beş yeni kilsə yaranır. Onlardan hər biri iddia edirki, Müqəddəs ruhun və Yazıların dəqiq izləyiciləri bizik. Şübhəsiz ki,burda bir uyğunsuzluq var. Mənim fikrimcə, ABŞ konstitusiyasınınyaradıcıları, yəni xalqın ataları konstitusiyaya bu cür yanaşmağa heçvaxt icazə verməzdilər. Əgər onlar „Corc Vaşinqtonun ruhu hər kəsənə etməli olduğunu izah etsin!“ desəydilər nə olacağını təsəvvür edəbilərsinizmi?! Anarxiya hökm sürərdi! Hal-hazırda protestantlarınarasında belə bir anarxiya mövcuddur. Sonsuz kilsələrin sayı vəilahiyyat təlimlərinin fərqli-fərqli izahları buna sübutdur. Əks haldaxalqın ataları bizə konstitusiyadan daha üstün bir şey bəxş edirlər.Onlar bizə prezident, milli məclis, ali məhkəmədən ibarət dövləti idarəetmə sistemi verdilər. Onların hər biri dövləti idarə etmək vəkonstitusiyanı yerinə yetirmək üçün mütləqdir.

83


Əgər onlar bizim kimi böyük bir dövləti idarə etməkdə bəzən çətinlikçəkirlərsə, sizcə, ümumdünya kilsəsi üçün belə bir şeyə ehtiyacyoxdurmu? Doktor Gerstner, məhz buna görə artıq mən də düşünürəmki, Məsih bizi yalnız kitabı və Müqəddəs ruhu ilə qoymadı! Həqiqətəndə İncildə İsa öz şagirdlərinə kitablar yazmağı tapşırmadı. Həvarilərinyalnız az bir hissəsi Əhdi-Cədidə aid olan kitabları yazıblar. MəsihPeterə müraciət edəndə demişdi: „... sən Petersən və Mən cəmiyyətimibu Qayanın üzərində quracağam. Ölülər diyarının qapıları ona qalibgələ bilməyəcək (Matta 16,18).“ Ona görə də getdikcə daha çoxfikirləşirəm ki, Məsih bizə Roma papası, yepiskoplar və məclislərdənibarət öz Kilsəsini qoydu. Onların hər biri bizə Müqəddəs yazılarıbaşa salmaq və kilsəni idarə etmək üçün mütləqdir.

Doktor Gerstner fikirli-fikirli susdu və başladı:

- Bütün bunların hamısı çox maraqlıdır, Skot! Amma siz demişdinizki, bu sizin üçün ilk dərəcəli sual deyil. Bəs sizin üçün ən vacibmövzu hansıdır?

- Mənim üçün ilk dərəcəli mövzu Müqəddəs yazının Allahın kəlamıhaqqında dedikləridir. Heç yerdə yazılmır ki, Allahın kəlamı yalnızMüqəddəs yazılardır. Əksinə! Müqəddəs kitab bizi öyrədir ki, avtoritetolan Allahın kəlamını kilsədə və kilsə adətlərində (bax 2Sal 2,15 və 3,6-9), həmçinin də kilsənin vəz və təlimlərindən (bax 1Pt 1,25, 2Pt 1,20-21 və Matta 18,17) tapa bilərik. Məhz buna görə mən fikirləşirəmki, Müqəddəs kitab Katolik prinsipini „Dei verbum“, yəni „Allahınkəlamı“ protestantların prinsipindən „sola skriptura“, yəni „yalnızMüqəddəs yazı“ daha üstün tutur.

Doktor Gerstner yenə də təkrar etdi: Nə olursa olsun! Kilsəadətləri də, Roma papaları da, kilsə məclisləri də Müqəddəs kitaba əksolan şeyləri öyrədirdilər.

- Onlar kimin izahına görə Müqəddəs kitaba əksdirlər?“ - deyəsoruşdum. Bundan əlavə, bütün kilsə tarixçiləri bununla razılaşırlar ki,

84


Əhdi-Cədidin kitablarının siyahısını 393-cü ildə keçirilmiş Hipporegius və 397-ci ildəki Kartaca məclisindən əldə etmişik. (Councils ofHippo and Carthage). Hər iki toplantıda iştirak edən yepiskoplarRoma papasından onların verdiyi qərarı təsdiqləməsini xahişetmişdirlər. Sizcə, kilsənin „Əhdi-cədidsiz“ var olduğu bir vaxt, yəni30-cu ildən 393-cü ilə qədərki dövr çox uzun bir müddət deyildimi?Bundan əlavə, həmin vatxlarda insanlar tərəfindən Allahdan ilhamalmış kimi hesab edilən başqa bir çox kitablar mövcud idi (məs:Barnabanın məktubu, Çoban Erma, Paulun işləri və s.). Eyni zamandaƏhdi-Cədidin kitablarının siyahısından bəzi kitabların da çıxarılmasıtəklif olundu (məs: Peterin 2-ci məktubu, Yəhudanın məktubu vəVəhy kitabı). Əgər kilsə qərar vermək hüququna sahib deyilsə, bizkimin qərarını sonuncu və nöqsansız hesab etməliyik?

Doktor Gerstner təmkinli cavab verdi: Yepiskoplar, Romapapaları və kilsə məclisləri səhv edə bilərlər və edirlər. Skot, siz necəfikirləşə bilərsiniz ki, Rəbb Peteri qüsursuz yaratdı?

- Doktor Gerstner, ... - qısa fasilədən sonra müraciət etdim - ... həmprotestantlar, həm də katoliklər bununla razıdırlar ki, ən azından ikidəfə, yəni Peter öz birinci və ikinci məktubunu yazanda, onun sözləriRəbbin müqəddəs sözləri idi. Əgər Peter kilsəni öz məktubları iləöyrədərkən Rəbb onu qüsursuz etdisə, kilsəyə sözləri ilə təlimverərkən Rəbb niyə bunu etməsin? Əgər Rəbb Peteri və Müqəddəsyazıları yazan digər həvariləri də qüsursuz etdisə, Rəbb niyə onlarındavamçılarını da etməsin? Əgər qüsursuz avtoritet olmasaydı,xüsusilə, o zamanlarda anarxiya vəziyyəti yaranacağını Rəbb bilirdi.Bundan əlavə, doktor Gerstner! Əgər Əhdi-Cədidin kitablarınınsiyahısını təyin və təsdiq edən yepiskoplar, Roma papaları və kilsəməclisləri səhv idisə, biz necə əmin ola bilərik ki, Əhdi-Cədiddəki 27kitab qüsursuzdur?

85


Mən heç vaxt onun cavabını unutmuyacam! „Skot, onda beləçıxır ki, bizdə qüsursuz mətnlərin qüsurlu siyahısı var.“

- Deməli, protestantların bu barədə deyə biləcəyi ən yaxşı şeylərbunlardır?

- Bəli, Skot, bizim edə biləcəyimizin hamısı tarixi şahidliyə əsaslananhəqiqətə uyğun fikirləri bildirməkdir. Müqəddəs yazılardan başqadigər bir qüsursuz avtoritet yoxdur.

- Amma, doktor Gerstner! Bəs mən Mattanın İncilini, yaxudRomalılara məktubunu və yaxud da Qalatiyalılara məktubunu açandaaxı necə əmin ola bilərəm ki, bu kitablar Allahın əsl, həqiqi vəqüsursuz kəlamıdır?

- Skot, dediyim kimi, əlimizdə olanların hamısı yalnız qüsursuzmətnlərin qüsurlu siyahısıdır.

Bütün sualları dəqiq və dərin şəkildə protestant nöqteyi-nəzərindən izah etməsinə baxmayaraq, mən yenə də hiss etdim ki,onun da cavabları məni qane etmədi. Bütün danışdıqlarımız barəsindədüşünməyə başlayıb özümə suallar verirdim: Avtoritetin kriteriyalarınədir? Protestant fikirlərinin açıq şəkildə görünən uyğunsuzluqlarınınəsası nədir?

Bu suallara cavabım yalnız belə idi: Ağlıma ancaq bir şey gəlir.Əgər bu suala obyektiv, heç bir tərəf tutmadan yanaşsam belə çıxır ki,sonuncu avtoritet həm Müqəddəs kitab həm də kilsədir və onlar birolmalıdırlar!

Mən növbəti gün səhər tezdən evə qayıtdım. Söhbətimizin məndəyaratdığı hissləri Kimberli ilə bölüşdükdən sonra o təlaşa düşdü. Oümid edirdi ki, bu görüş bütün üzücü axtarışlarımın sonu olacaq vəməndən söz verməyimi tələb etdi: „Xahiş edirəm, bunu etmək üçüntələsmə. Bu hərəkətin çox ağır ola bilər.“

- Kimberli, əgər mən katolik olmağı seçsəm, sənə söz verirəm ki, bu,

86


1990-cı ildən tez olmayacaq və yalnız fikirlərimdə qənaətə gəldiyimhalda, hər şey tam aydın olandan sonra baş tutacaq.

1985-ci il idi və mənə elə gəlirdi ki, Katolik kilsəsinə səbəbli vədürüst şəkildə keçmək üçün kifayət qədər vaxtım var.

- Yaxşı, … - Kimberli dilləndi - ... heç olmasa bununla razılaşabilərəm!

Uzun dualardan sonra biz başa düşdük ki, mən tam iş rejiminəkeçməliyəm. Bunun üçün ən uyğun yerin Markett universiteti(Marquette University) olduğunu fikirləşirdik. Mən orda görkəmlikatolik ilahiyyatçılarının qrupunu tapmışdım. Onlar kilsə təliminiöyrədir və kilsəyə böyük həvəslə yanaşırdılar. Onlardan biri Əhdmövzu üzrə mütəxəssis, ilahiyyat professoru Donald Kif (DonaldKeefe, s.j.) idi. O universitet məni doktoranturalığa qəbul etmişdi.Eyni zamanda müəllim asistenti idim və təqaüd alırdım. Bütünbunlarda Rəbbin əli var idi.

Həmin vaxt heç ağlıma da gəlməzdi ki, ailəmiz üçün çox ağırsınaq dövrü başlayır.

Kimberli:Biz Qrov şəhərinə qayıdanda sanki həyatımızın payızına girdik.Dəyişiklik küləkləri əsirdi, rənglər qeyri-adi gözəl idi, amma bütünişarələr solğunluğun və ölümün yaxın olduğunu bildirirdi.

Bir yerdən başqa yerə köçməyimiz həyat ritmimizi dəyişdirdi.Skot, səhər saat doqquzdan axşam beşə kimi Qrov şəhərindəkikollecin direktorunun müavini vəzifəsində işləməyə başlamışdı. Mənisə oğlum Mayklla məşğul idim və dostlarımla əlaqə saxlayırdım.

Skotun işi imkan verirdi ki, o, axşamları saatlarca oxusun vətədqiqatlarını aparsın. O, qapını bağlayıb öz otağına çəkilirdi.

87


Mənə isə onun oxuduqları maraqlı deyildi və o qapını açmaqistəmirdim. Qapı nə qədər çox bağlı qalırdısa, mənim üçün o qədəryaxşı idi. Bizim fikirlərimiz ayrılmağa başlamışdı. Bir tərəfdən mənikinci övladımıza hamilə olduğum üçün məşğul idim, digər tərəfdənisə mənə sadəcə maraqsız idi. Mən əmin idim ki, Skot sadəcəyaxınlıqdakı cığırdan keçəcək və sonra yenə də geri qayıdacaq.Mənim ən böyük tapşırığım sabitliyi qoruyub saxlamaq idi.

Bir gecə, o mənim yuxumu sevincli və həyəcanlı səslə böldü:

- Kimberli, görürsən ki, hal-hazırda burda Məryəm, müqəddəslər vəmələklər ətrafımızdadır?

- Bircə yataq otağımda yox! Sakitləş!

„Məryəm!“ - Skotun sözlərinə mat qalmışdım.

Bu günlərdə Skot onun haqqında çox düşünürdü. Mənə eləgəlirdi ki, biz İsaya necə ciddi yanaşırdıqsa, onlar da Məryəmə beləyanaşırdılar. Məryəm hər kəsə çox yaxın olduğu üçün atanınciddiyyətinin qarşısında durmaq əvəzinə hamı Məryəmin arxasındagizlənir. Mənə belə gəlirdi ki, Məsih Tanrının lütfünə girə bilmək üçündar və birbaşa, Məryəm isə çox rahat, amma ehtiyat girişidir. Bufikirlər mənə dəhşətli gəlirdi.

Bir dəfə mən Romada qədim bir kilsənin tavanını təmir edən birusta haqqında oxumuşdum:

„Bir gün o, nərdivanda işləyərkən kilsəyə girib dua etməyə başlayanbir amerikalı qadın görür. O fikirləşir ki, bir balaca zarafat etsin.Sakitcə deyir:

- Xanım, sizə danışan mənəm, İsa!

Qadın cavab vermədiyi üçün o bir az da yüksək səslə təkrar edir:

- Bu, mənəm, İsa!

88


Yenə də qadın heç bir cavab vermir. Nəhayət ki, usta möhkəm səslədeyir:

- Xanım, bu mənəm, İsa!

Qadın başını yuxarı qaldırıb deyir:

- Sakit ol! Mən sənin ananla danışıram!“

Katoliklərin Məryəmə yanaşması məni düşünməyə məcbur edirdiki, onlar Məsihə aid olan məhəbbət, sadiqlik və itaətkarlığı Məryəməyönəldirlər. Mən bu fikirlərimi Skotla bölüşdüm. Skot isəprotestantların nöqteyi-nəzərinə etinasız yanaşaraq mənə başa saldı ki,Məryəm ana, ən azından bütün qadınların arasından seçilmiş və bütüntarix boyu ən uca hesab olunan qadındır. Onun sayəsində Allahın oğluinsan təbiətində formalaşıb dünyaya gəldi.

Mənim fikrimcə, protestantlar sanki, katoliklərin Məryəm anaya olanböyük hörmətinə çox hörmətsiz bir şəkildə əvəz çıxmaq istəyirlər.

Kilsədə Milad bayramı ilə əlaqədar qadınların görüşündə mənəsöz veriləndə, Skot, məni Məryəm ana haqqında danışmaq üçünhəvəsə gətirmişdi. Mən Müqəddəs kitabda Məryəm ananın, Allahınseçilmiş qadını kimi necə təsvir olunduğu haqda ətraflı danışmışdım.Amma həmin vaxt katoliklərin bu haqda fikirlərini cəfəngiyyat hesabetdiyim üçün onların təsvirlərini rədd etmişdim. Mən demişdim ki, bizMəryəm ananı Rəbbimizin anası kimi izzətləndirməkdənqorxmamalıyıq, çünki İsa həm Allahın, həm də Məryəm ananınoğludur. Mənim vəzimdən dərhal sonra „Kimdir bu uşaq?“ mahnısıoxundu, amma nəqarətdə „Məryəmin oğlu, Allahın oğlu“ sözləriniqəsdən „Allahın oğlu, Allahın oğlu“ sözləri ilə əvəz etdilər, çünkigörüş başlayanda vəz edənlərdən biri mahnının bu sözlərinə görəçəkindiyini bildirmişdi. Bu mənim vəzimin mənasını xüsusi birşəkildə daha da önə çıxardı.

89


Kollec dövrümüzdən bir dərsimiz yadıma düşdü. Doktor Nikolorda danışmışdı ki, 431-ci ildə Efes şəhərində keçirilən III Ekumenikməclisi Məryəmi, „Theotokos“, yəni „Allahın anası“ kimiadlandırmışdı. (qeyd: Bu məclis Theotokos sözünün istifadəsini rəsmişəkildə təsdiq etmişdir.) Başlanğıcda bu bizə pis təsir etmişdi, axıAllahı Məryəm yaratmamışdı! Amma doktor Nikol bu ifadəninmənasını bizə dərhal izah etmişdi: „İsa bizi xilas etmək üçün insantəbiətində dünyaya gəlməli idi. Onun ilahi təbiəti kimi, insan təbiəti dətam olmalı idi və hər ikisi ayrılmaz şəkildə Allahın oğlu simasındabirləşir. Məryəm onun insan bədəninin dünyaya gətiricisi olduğu üçün,o, İsanın anasıdır. İsa isə Rəbb olduğu üçün, Məryəm həm də Allahanasıdır.“ Bu həqiqətdə heç bir küfr yoxdur. Necə ki, doktor Nikoldemişdi: „Biz xilas olduğumuz üçün Məryəmə borcluyuq.“

Bir gün Skot qonaq otağına keçib dedi:

- Kimberli, axır vaxtlar çoxlu katolik kitabları oxuyuram. Mənfikirləşirəm ki, Rəbb məni Katolik kilsəsinə çağırır.

- Məgər biz Anglikan kilsəsinə keçə bilmərik?! - deyə dərhalsoruşdum.

Başqa bir çıxış yolu olmadığı üçün protestant kimi Katolikkilsəsinə keçməkdənsə, Anglikan kilsəsində qalardım. Skot mənimhalımı görəndə gülümsündü və sonra onun üçün dua etməyimi istədi.Onun üçün dua etməkdən çox xoşbəxt idim, amma onunla fikirlərihaqqında heç nə danışmaq istəmirdim. Həmin vaxtlarda Skotlaaramızda sözün əsl mənasında məsafə yaratmağa çalışırdım ki, onunyeni düşüncə tərzi və hərəkətləri mənim sərhədlərimdən uzaqdaqalsın. Biz gəzəndə, o, ehtiyatla öz fikirlərini və suallarını mənimləpaylaşmağa cəhd etdi. Mən isə cavab verdim:

- Skot, sən o qədər ağıllısan ki, həs bir insanı istədiyin şeyə inandırabilərsən.

- Deməli, susmağım daha yaxşıdır? - deyə soruşdu.90


Onun bu sözləri məni sancdı. Mən necə deyə və hətta fikirləşəbilərdim ki, o mənimlə paylaşmasın?! Axı o, ilahiyyat tədqiqatlarına oqədər gücünü və vaxtını həsr etmişdi və bizim nikahımızın da əsasıbirlikdə Allahı tanımaq və ona xidmət etmək idi.

Skotun möhtəşəm izah etmə qabiliyyətinə baxmayaraq, mənhəqiqət axtarışlarımdan yayınmaq istəmirdim. Amma onundediklərinə də qulaq asmaq istəmirdim. Bu məni dəhşətə gətirdi, çünkiçox şeyləri itirə bilərdim. Mənim əqidəmin əsası Müqəddəs yazılarolduğuna görə ən azından ciddi bir şəkildə düşünməliydim ki, niyəSkot məhz Katolisizmi Müqəddəs kitabın prinsiplərinə ən uyğunhesab edirdi. Mənim üçün bunun haqqında fikirləşmək hətta o qədərdəhşətli idi ki, hər söhbətdən qaçırdım.

Artıq içimdə belə bir hiss yaranırdı ki, Skot bir vaxtlar mənim ərəgetdiyim insan deyil. Mən sadəcə bir xristiana deyil, bir presbiteriyanaərə getmişdim. Amma Skot mənim yadıma salıb demişdi ki, mən onaMüqəddəs kitabı daima tədqiq edən və ona güvənən bir məsihçiolduğuna görə yaxınlaşmışdım və o, indi də elə eyni ruhda davamedən bir məsihçidir. Sonra o məndən onun axtarışlarında iştiraketməyimi xahiş etmişdi, amma mən bacarmadım. Bunu istəmirdim.

Keçmişdə Skot Katolisizmə həmişə qarşı çıxırdı, çünkifikirləşirdi ki, Katolik kilsəsində əsl məsihçi olmaq mümkün deyil.Amma mənim fikrim daha mülayim idi. Katoliklər də əsl xristian olabilər, amma mənim ürəyimdə katolik olmaq üçün nə xırda bir ehtiyac,nə də heç bir arzum yox idi. Mən ümid edirdim ki, tədqiqatları onaheç olmasa katolikləri mühakimə etməməyə kömək edəcək vəbeləliklə, biz həmfikir olacağıq. Amma onları mühakimə etməkdən əlçəkmək onlara qoşulmaq demək deyil!

Skot həmişə „Ana kilsə“nin, yəni baş kilsənin axtarışlarında idivə indi o axtardığı kilsənin Katolik kilsəsi olduğunu hiss etməyəbaşlamışdı. Mən isə əksinə, heç vaxt belə bir axtarış üçün vacib bir

91


ehtiyac duymamışdım. Bəlkə də bu ona görə idi ki, mən dərin imanlıailədə və mənəvi ehtiyaclarımı tam qarşılayan kilsədə böyüyüb tərbiyəalmışdım.

Belə görünürdü ki, Skotun indiki imanı biz kollecdə oxuduğumuzvaxtdakından xeyli fərqlənirdi. Mənim uçurum kimi gördüyüm yeriSkot keçid kimi görürdü. O bunu izah etmək üçün bənzətmədənistifadə edirdi: „ Palıd ağacının qozası palıda oxşamır, amma o qoza,elə palıdın özüdür.“ Skot deyə bilərdi: „Kollecdə və seminariyadaoxuduğum zamankı fikirlərim indi möhtəşəm bir şəkildə çiçəklənib.İmana indiki baxışlarım başlanğıcdakından fərqləndiyinə baxmayaraq,bu onların təbii böyüməsidir. Mən əvvəlki kimi Müqəddəs kitabaetibar edirəm və əvvəlki kimi də səmimi məsihçiyəm.“ Qəbuletməliydim ki, onun bu bənzətməsi həqiqi idi, amma mənə elə gəlirdiki, Skotun öz nəzəriyyələrində dolaşmağına çox az qalıb və ilahiyyattədqiqatları müvəffəqiyyətsizliyə uğrayacaq.

Biz mənim atamdan məsləhət istədik. O, məsləhət gördü ki, həyatyoldaşımın ilahiyyat tədqiqatlarında iştirak edim. Mən bunu etməkistəmirdim, amma yenə də razılaşdım ki, aramızdakı məsafə daha daböyüməsin.

Mən „Atalarımızın imanı“ adlı kitabı oxumağa qərar verdim.Kitabın müəllifi kardinal Gibbons (James Gibbons) idi. Bu sadə kitabçox mənalı və məntiqli idi. Bu məni hövsələdən çıxardırdı. AxıKatolisizm o qədər açıq və aydın ola bilməzdi! O qədər əsəbləşdim ki,əvvəllər heç vaxt etmədiyim bir hərəkətlə kitabı otağın bu başından obaşına atdım.

„Yox!“ - fikirləşdim – „Mənə yalnız ümid etmək qalır ki, Skot özühəqiqi yola qayıdacaq. Axı mən də ilahiyyat magistri idim. Mənyenidən hər şeyi öyrənməliyəm? İlahiyyat əsaslarına qayıtmağı təklifedirlər?“ Bunu etmək alınmazdı, çünki məişət işləri ilə çox məşğulidim.

92


Həmin vaxtı mənim ağlıma bir məzmurun sözləri gəldi: „Mən isə, yaRəbb, Sənə dua edirəm. Ey Allah, münasib gördüyün zaman bolməhəbbətinə görə mənə cavab ver, çünki qurtuluşuna etibar etmişəm.Məni qurtar, bataqlığa batmayım, qoy düşmənlərimdən, dərin sulardanxilas olum. Qoy sellər məni aparmasın, dərinlik məni udmasın, quyuüstümdə ağzını yummasın. Ya Rəbb, mənə cavab ver, çünkiməhəbbətin yaxşıdır (Zəb 69 13-16)!“

Evimizdəki ilahiyyat hay-küyünün ortasında Rəbb bizə əzizoğlumuz Gabriel Kirk ilə xeyir-dua verdi. Bu bizim evliliyimizinbeşinci ilində oldu (18. avqust 1984). Bu uşaq doğulanda ilk görüşvaxtlarımızda Skotla birlikdə „Rəbb bizə saleh nəsil üçün çox saydauşaq ver!“ - deyə etdiyimiz duanı xatırladım. Allaha müraciət edəndəMaykl və Gabrielin bu dualarımıza cavab olduğunu düşünürdüm. „YaRəbb, əlbəttə ki, bu yol yeni qəlbləri sənin yanına gətirmək üçün çoxuzun yoldur, amma bizə kömək et ki, onları sənin xidmətçilərin vəşagirdlərin kimi tərbiyə edə bilək.“

Gabrielin birinci ili çox çətin dövr idi. Uşaqlara ayırdığımzamanla eyni vaxtda başqa fərqli işlərlə də məşğul idim və mən buvaxtı ilahiyyat tədqiqatına da həsr edə bilərdim. Bu, Skotla mənimaramızda olan problemi həll edə bilərdi. Mən Müqəddəs kitab üzrə üçqrupun rəhbəri idim, aborta qarşı qrupu idarə edirdim və Grovuniversitet şəhərciyinin tələbələrini bu qruplara dəvət edirdim. Skotkollecdəki öz davamlı işini dayandırmışdı və gənclərlə çalışırdı, çünkibu iş daha az vaxt aparırdı. O həm də Dyuqesn universitetindədoktoranturalığa qəbul olunmuşdu. Baxmayaraq ki, bu, katolikuniversiteti idi, o öz qrupunun içində katolik təlimini qoruyan yeganətələbə idi.

O çox məşğul olmağına baxmayaraq, öz axtarışlarına davamedirdi. Mən başa düşürdüm ki, onun Katolik kilsəsinə marağızəifləmirdi.

93


Skotun Katolik kilsəsinə keçməsi ilə bağlı nələr itirdiyimizi açıqşəkildə hiss etməyə başlamışdım. Bizim bütün fikirlərimiz və nəvaxtsa arzuladığımız „pastor və onun həyat yoldaşı kimi tək birkomanda“ olmaq, Skotun Grov kollecində və ya Gordon-Konvellseminariyasında dərs verməsi, Protestant imanı üzrə birlikdə təşkiledəcəyimiz dərslər və digər xəyallar sanki yox olmağa başlamışdı.

Bir gecə Skot mənə dedi ki, təsbehlə dua etməyə başlayıb. Mənqulaqlarıma inanmadım. Mən hətta bilmirdim ki, onda təsbeh var.Katolik imanı barəsində öyrənməyi və hətta təcrübəsi get-gedəciddiləşirdi. Bizim dostumuz Cerri Matatiks Skotun ilahiyyattədqiqatlarının istiqamətini dəyişməyə çalışırdı. Mən onu „parlaqzirehli cəngavər“ kimi görürdüm və məni məlum taledən xilasedəcəyini gözləyirdim. Cerri Skotdan oxuduğu Katolik kitablarınınsiyahısını xahiş etmişdi. Mən ona çox minnətdar idim, çünki, o, Skotkimi həqiqəti axtaran və vəziyyətdən asılı olmayaraq onu qəbul edəninsan idi.

Amma mən Skotun Cerri ilə saatlarla apardığı söhbətdən sonrayataq otağımıza gəldiyi o gecəni heç vaxt unutmayacağam. Həminvaxt o mənə, oxuduğu Katolik kitablarının Cerriyə nə qədər təsiretdiyini demişdi.

Mənə yalnız ağlamaq qaldı. Mənim „parlaq zirehli cəngavər“imdə bu bataqlığa düşdü və ümidlərimi doğrultmadı. Əgər o da Skotudayandıra bilmədisə, artıq təsəvvürümdə başqa bir insan yox idi.Cerri, doktor Gerstnerlə Skot arasında görüş təşkil edəndə bir azümidlənmişdim, amma Skot bu görüş haqqında danışanda onlar daöldü.

Münasibətimizin lap əvvəllərindən biz, sadəcə bir neçə fikirdərazılaşmasaq da, Skotla birlikdə böyüyür və dəyişilirdik. Skotundəyişdiyinə və mənim onun ardınca getməyimi rədd etdiyimə görəartıq bir-birimizə güvənmirdik. Ailəmizin etibarının əsası sarsılmışdı.

94


Bir dəfə xüsusi çətin bir gündən sonra Skota dedim:

- Heç vaxt intihar haqqında fikirləşməmişəm, amma bu gün duaedərkən Rəbbdən elə bir xəstəlik istədim ki, məni öldürsün və bütünsuallardan canım qurtarsın. Onda sən gözəl bir katolik qız tapıbnormal həyata qayıda bilərdin.

Skot mənim sözlərimdən dəhşətə gəldi:

- Heç vaxt belə sözləri və fikirləri dilə gətirmə! Mən heç bir gözəlkatolik qız istəmirəm. Mən səninlə olmaq istəyirəm.

Beləliklə, mənim ürəyimdə qış başladı. Mən qonaq otağında necədurduğumu və Rəbbin sevincinin qəlbimdən necə çıxdığını hissetdiyimi xatırlayıram. Bir neçə qısa müddət istisna olmaqla, Rəbbinsevinci beş ilə yaxın qəlbimə qayıtmadı. Bundan əvvəllərdə heç vaxtbelə bir şey olmamışdı. Keçmiş gücüm və həvəsim olan Rəbbinsevinci Rəbbə açılmağı, imanı öyrənməyi və hətta onun haqqındadanışmağı rədd etdiyimə görə məhv oldu. Mən hiss edirdim ki, sankiqarşımda keçə bilmədiyim divar yaranıb və hətta o divarı aşmaqistədiyimdən əmin deyildim.

„Ya Rəbb, sevincim yox oldu, bəs sən kimsən? Mən bütün ömrümboyu səni tanıyırdım, səni başa düşdüyümü fikirləşirdim, amma indiheç nə anlamıram. Sən katoliklərin, yoxsa protestantların Allahısan?Mən tamamilə çaşqınlıq içindəyəm.“

Mənə elə gəldi ki, cavab yox idi.

95


6. Skotun Katolik kilsəsinə keçidiSkot:

İlahiyyat və Müqəddəs yazı üzrə doktoranturalığı başlamaq üçünMilviyaki (Milwaukee) şəhərinə köçmək asan qərar deyildi, ammaqarşılıqlı idi. Payız semestrində, katolik imanının həqiqəti vəgözəlliyi, nikah, ailə və ictimaiyyət üzrə doğru və məqsədəuyğunəxlaq prinsipləri dərsdən-dərsə mənə açılırdı. Mən hiss edirdim ki,katolik olmadığıma baxmayaraq, artıq bir katolik kimi danışıram.

Mənimlə birlikdə bir neçə katolik tələbə də təhsil alırdı. Onlaraçıq şəkildə öz imanlarını qoruyub sevinclə yaşayırdılar. Otələbələrdən biri Con Qrabovski ilə eyni otaqda idik. O məni, özkilsələrinə dəvət edib liturgiya və evxaristiya ilə tanış etdi. Onunsayəsində möhtəşəm katolik universiteti, Fransiskan Stenbenvili(Franciscan University of Steubenville) tanıdım. O, orada axırıncı kursilahiyyat tələbəsi idi. Con mənə bu universitetdə „canlı katolikruhu“nun yaşadığı barədə danışmışdı. Mənim heç ağlıma da gəlməzdiki, beş il sonra mən bu universitetdə dərs deyəcəm.

Monika Miliorina Miller də mənim iş yoldaşlarımın arasında idi.O məni iki istiqamətdə fəaliyyət göstərməyə həvəsləndirdi. O, Katolikkilsəsinə meylli olduğumu dərslərdən dərhal hiss etmişdi və sonrayumşaq, amma məqsədli şəkildə mənim yolumu yönləndirirdi.Bundan əlavə, onun aborta qarşı mübarizəsinin cəsarətli, güzəştsizsadiqliyi məni və Kimberlini cəlb etdi. Bu mübarizə Milviyakirayonunda baş verən dölün zorakılıqla məhv olması hadisələrinə vəpornoqrafiyanın yayılmasına qarşı istiqamətləndirilmişdi. Bufəaliyyətimiz məni Kimberli ilə ümumi bir iş sahəsində birləşdirirdi.

96


Katolik imanının həqiqət olduğunu sübut etmək və qorumaq üçünelmi məruzə yazmışdım. Onun 30 səhifəsini Mattanın müjdəsininizahına həsr edib „Peter və Səmavi padşahlığın açarları“adlandırmışdım. Bu izahı edərkən Mattanın müjdəsində 16-cı fəslin17-19-cu ayələrinə əsaslanmışdım. Bir protestant professoru mənitəxminən bir saata yaxın sual-cavab etdi və sonda dedi ki, mənimizahlarımda heç bir səhv tapa bilmədi.

Dostlarımdan bəziləri hiss edirdilər ki, mənim Allaha yaxınolmağım onun mənə bəxş etdiyi böyük hədiyyədir. Onlar təsəvvür dəedə bilməzdilər ki, bu məni hara aparır. Bu elə bir lütf idi ki, mənimbütün ağlımı və fikirlərimi zəbt etmişdi.

Mən „Familia Dei, yəni Əhd, ailə və Müqəddəs Üçlük mövzularıhaqqında ilahiyyat prinsipləri“ adlı yüz səhifəlik digər bir elmi məruzədə yazmışdım. Bu elmi məruzədə mən, Əhd haqqında on ildən çoxməşğul olduğum tədqiqatlarımın nəticələrini yazmışdım. Mənim bumövzuya baxışlarım get-gedə daha böyük məna kəsb edirdi. Qədimzamanlarda Əhdin mənası ailə idi. Əhd ailəsinin üzvlərini bədən vəqan birləşdirirdi. Məsih, Evxaristiyanı təyin edib öz bədəni və qanıvasitəsilə Onun Yeni Əhdinin ailəsi kimi Katolik kilsəsi ilə birləşməyəbizə imkan yaratdı.

Pitsburqda yaşayan dostum, keşiş Con Debiki məniMilviyakidəki Leyton təhsil mərkəzinə (Layton Study Center)gətirmişdi. Bəziləri keşiş olan yeni qazandığım dostlarım mənə duaya,işə, ailəyə və vəzlərə təcrübi yanaşmağı öyrədirdilər. Bu mənə imkanyaratdı ki, mən əsl katolik həyatı yaşamaq üçün protestant kimitopladığım bütün mənəvi təcrübəmdən istifadə edim. Onlar mənihəvəsləndirir və bütün əməllərimi duaya çevirməyin yollarını tapmağıöyrədirdilər. Mərkəzdəki evli üzvlərdən biri, Kris Volf, məni həmişədaxili həyatıma, yəni yaşadıqlarımın mənəvi təcrübəsinə yönlənməçağırırdı.

97


Beləliklə, həyatımın dəyişməsi həm təbii, həm də fövqəl-təbiişəkildə romantik bir hekayəyə çevrildi. Müqəddəs ruh mənə göstərirdiki, içimdəki dəhşətli və iyrənc hesab etdiyim Katolik kilsəsi əslindəmənim evim və ailəm imiş. Mən evə qayıtmaq həyəcanını yaşayırdım,sanki yenidən atamı, anamı və böyük bacı-qardaşlarımı tapacaqdım.Bir gün mən, „həyatımın səhvi“ni etdim. Qərara gəldim ki, messayagetmək üçün uyğun vaxt gəlib çatdı. Mən sanki nağıllardakı „qadağanolunmuş otağa“ yaxınlaşırdım. Mənim üçün bu, Markettuniversitetinin kilsəsi idi. Günortaya yaxın gözə görünmədən gündəlikmessa üçün kilsənin alaqaranlıq zalına girdim. Mən bilmirdim məniorda nə gözləyə bilər. Bəlkə orda yalnız bir neçə qoca rahibə, keşiş vəmən olacaqdım. Bir tamaşaçı kimi ən son cərgədə oturmuşdum vəqəflətən çoxlu sadə, adi və heç bir xüsusi əlamət görmədiyim insandaxil olmağa başladı. Onlar girib diz çöküb dua etdilər. Onların sadə,amma səmimi imanları mənə dərindən təsir etdi. Sonra zəng çalındı vəkeşiş səcdəgaha çıxdı. Mən hələ də öz yerimdə qalmışdım və əmindeyildim ki, diz üstə çökmək mənim tərəfimdən doğru olardı, ya yox.Məni, əsl Kalvinist kimi həmişə öyrədirdilər ki, katolik messasıinsanın edə biləcəyi ən böyük bütpərəstlikdir və bunu etməklə Məsihitəkrar qurban vermiş olarıq. Buna görə də nə edəcəyimi bilmirdim.

Mən oxunuşları və duaları dinləyir və izləyirdim. Onların hamısısözbəsöz Müqəddəs yazılardan idi və Müqəddəs kitabı canlandırırdı.Mən az qalırdım ki, onları dayandırıb: „Dayanın! Bu cümlə Yeşayanınkitabından, mahnı isə Zəburdandır və etdiyiniz duanın sözləripeyğəmbər sözləridir,“- deyəm.

Mən messada qədim yəhudi məbədindəki ibadətin ciddi şəkildə tədqiqetdiyim elementlərini tapırdım. Birdən mənə agah oldu ki, əslindəhəqiqi Müqəddəs kitab elə burdadır. Məhz burda, bu Müqəddəssirrlərin arasında Allah tərəfindən ən qiymətli lütf olan övladlığagötürülməmiz təntənəli sürətdə elan olunur və reallaşdırılır. Sonraevxaristiya ayini başladı.

98


Onun içində bütün mənim Əhd haqqında fikirlərim və mənə açılanlarbir-birini tamamladılar. Mən ayini dayandırıb qışqırmaq istəyirdim:„Qulaq asın! İcazə verin, mən sizə izah edim ki, sizin hal-hazırdayerinə yetirdiyiniz ayin necə də Müqəddəs kitaba uyğundur!“ Ammabunun əvəzinə mən sadəcə yerimdə qaldım və Həyat çörəyi üçünfövqəltəbii doyulmaz aclıq hiss edirdim. Keşiş çörək və şərabınüzərinə xeyir-dua sözlərini deyərkən onları qaldırdı. Mən axırıncışübhəmin məni necə tərk etdiyini hiss etdim. Səmimi qəlbdənpıçıldadım: „Ya Rəbbim və Allahım! Bu, həqiqətən də, sənsən vəməhz buna görə səninlə bir olmaq istəyirəm. Artıq heç nədənçəkinmirəm!“

Həmin an Kimberliyə verdiyim sözü xatırladım: „ ... sənə sözverirəm ki, bu, 1990-cı ildən tez olmayacaq.“ Bir presbiteriyan kimimən özümü hələ yenə də yoxlamalıydım? Bu fikirlərlə kilsəni tərketdim və heç kimə harda olduğumu, ya nə etdiyimi demədim. Ammanövbəti gün mən yenə kilsəyə qayıtdım və sonra yenidən və yenidən.Bir-iki həftə ərzində bu mənim həyatımın ayrılmaz bir hissəsinəçevrildi. Mən sadəcə Rəbbimizin bizə verdiyi Evxaristiyayavurulmuşdum! Onun varlığı və mənim üçün bu qədər əlçatan olmağıməni tamamilə təsir altına salmışdı. Arxa sırada oturduğuma görə təzəbacı-qardaşlarımla birlikdə çəkinmədən diz üstə çöküb dua edirdim.Mən artıq yetim deyildim, öz ailəmi, yəni Allahın ailəsini tapmışdım.1990-cı ili gözləmək isə mənim üçün çox gec olardı. Messanıizləyərkən gündən-günə, öz gözlərimin qarşısında hər dəfə AllahlaƏhdin necə yeniləndiyini gördüm. Mən bilirdim ki, Məsih imanımlaonu qəbul etməyimi istəyir. Amma bu yalnız qəlbimdə ruhani şəkildədeyil, həm də fiziki, yəni ağzımla, boğazımda və bütün bədənimləqəbul etməyimi istəyir. Bu, sözün əsl mənasında Allahın təcəssümüidi! Bu, İncilin bütövlüyü idi!

99


Hər gün messadan sonra mən ən azı yarım saat təsbehlə duaedirdim. Evxaristiyanı qəbul etməmişdən əvvəl Məryəm ananınvasitəsilə Rəbbin gücünün necə bizə gəldiyini hiss edirdim. Rəbbdənxahiş edirdim ki, mənim ürəyimi açsın və öz iradəsini mənə bildirsin.„Ya Rəbb, bu, həqiqətən də, sənin çağırışındır, yoxsa mən intellektualbir oyuna gəlib çıxdım?“

Hadisələr get-gedə sürətlənirdi. 1986-cı il Pasxa bayramına ikihəftə qalmış Cerri mənə zəng vurub xəbər etdi ki, bayramda həyatyoldaşı Lesli ilə Katolik kilsəsinin üzvləri olacaqlar. Mən matqalmışdım.

- Cerri, mən buna sadəcə inana bilmirəm! Düşünülürdü ki, sən məniKatolik kilsəsinə keçməkdən yayındıracaqsan. Necə ola bilər ki,Evxaristiyaya gedən yolda sən məni qabaqladın?! Bu, haqsızlıqdır!

- Skot, mən burnumu hələ də sənin gözlədiyin o səbəblərə salmaqistəmirəm, amma bu il Rəbb bizə katolik olmağımızı bildirmək üçünartıq yetəri qədər sübutlar verib.

Duada mən Rəbbə müraciət etdim: Ya Rəbb, sən məndən nəistəyirsən? Nə etməliyəm?

Əvvəl etdiyim dualara nəzər salanda belə bir sualı Rəbbə heçvaxt vermədiyimə görə təəccübləndim.

- Ya Rəbb, mənim nə etməyimi istəyirsən?

Sualıma cavab alanda çox mat qalmışdım: Bəs sən özün nə etməkistəyirsən?

Cavab aydın idi. Mənə düşünmək üçün çox vaxt lazım olmadı:

- Ey Ata, mən evə qayıtmaq istəyirəm. Ya Rəbb, mən səni, böyükqardaşımı və Allahımı Evxaristiyada qəbul etmək istəyirəm.

O sanki sakit cavab verdi: Mən səni dayandırmıram.

Özümü qanadlanmış kimi hiss etmişdim.

100


Bunu təsvir etmək mümkün deyildi. Mən anladım ki, hələ də mənidayandırmağa çalışan sonuncu bir insanla da məsləhətləşməliyəm.Kimberliyə yaxınlaşıb dedim:

- Sən təsəvvür də edə bilməzsən ki, Cerri indi mənə nə xəbər verdi! İkihəftə sonra, Pasxa bayramında o Lesli ilə Katolik kilsəsinin üzvləriolacaqlar.

Kimberli ehtiyatla soruşdu:

- Bəs nə olsun? Bu nəyi dəyişdirir? - o, sanki içimi görürdü.

- Başa düşürsən? Mən elə indicə dua etdim ki, Rəbb məni...

- Sən demişdin ki, 1990-cı ildən daha tez yox! Yadındadır? Sözvermişdin! Heç bir səbəbə görə verdiyin sözü unutma!

Mən könülsüz və solğun bir şəkildə onun sözlərini təsdiqlədim:

- Bəli, 1990-cı il haqqında verdiyim sözü xatırlayıram. Amma kilsəyəgetdiyim gündən bəri hiss etmişəm ki, Rəbb məni Evxaristiyavasitəsilə çağırır.

Kimberlinin sakit qulaq asmağına baxmayaraq üzünə dərin kədərçökdü.

- Kimberli, sadəcə bu haqda nə deyəcəyimi bilmirəm, amma qorxuramelə bir nöqtəyə gəlib çatmışam ki, gözləmək itaətsizlik olardı. Xahişedirəm dua et ki, sənə verdiyim sözdən məni azad edə biləsən.

Həmin vaxt hər ikimizin keçirtdiyi kədəri sözlərlə ifadə etməkçox çətin olardı. Kimberli başqa otaqda bir müddət dua etdikdən sonragəlib məni qucaqladı və dedi:

- Mən səni verdiyin sözdən azad edirəm. Amma istəyirəm biləsən ki,ömrümdə heç vaxt özümü bu qədər dərin satılmış və tərk edilmiş hissetməmişdim.

Bu hər ikimiz üçün çox ağır idi.

Az müddət sonra səmimi şəkildə dua etdim:

101


- Ya Rəbb, nə üçün mənə öz ailəni göstərib məni şəxsi ailəmdənayırırsan? Niyə mənə öz gəlininin kilsəsini göstərib, mənim həyatyoldaşımı məndən alırsan?

Dua zamanı sanki Rəbb mənə dedi: Mən səni Kimberli və uşaqlarınaqarşı sevgindən döndərmək üçün çağırmıram. Əksinə! Məhz sənin vəmənim onlara olan sevgimin adına səni çağırıram. Skot,Evxaristiyadan lütfümü almalısan ki, sənin vasitənlə onlar da mənimsevgimi görsünlər.

- Ya Rəbb, bəs axı niyə sən özün bunu ona göstərmirsən?

Müqəddəs Bernard adına kilsədə xidmət edən keşiş FabianBruskevitsin (Fabian Wendelin Bruskewitz) yanına getmişdim. Birneçə il sonra, o, Nebraska ştatının Linkoln şəhərində yepiskopolmuşdu. Bu kilsə rayondakı ən aktiv imanlıların toplandığı kilsə idi.Buna görə də oranın mənə ruhani ev olacağına ümid edirdim vəyanılmadım.

Bruskevits ata mənim Evxaristiya qəbul etmək üçün hazırlıqplanıma qulaq asdı. Mən Pasxa bayramına qalan axırıncı həftəni duaüçün ayırmışdım və son üç günü isə oruc tutmağı planlaşdırırdım. O,müdrik və yumşaq bir şəkildə mənə sual verdi:

- Bəs uşaqlarınızla Kimberli bu hazırlıqda necəsə iştirak edirmi?

Mən çaşqınlıqla boynuma almalıydım ki, onları bu plana salabilmədim. Keşiş cavab verdi:

- Skot, sənə başqa bir plan təklif edə bilərəm?

- Əlbəttə! - deyə başıaşağı cavab verdim.

- Niyə görə bu həftə ərzində onları diqqətin və sevginlə əhatə edib,altıncı günü isə, Evxaristiyanı qəbul etməzdən əvvəl parkda gözəl birpiknik təşkil etməyəsən?

Mən onun müdrik atalığına görə Rəbbə təşəkkür etməliyəm.

102


Beləliklə, 1986-cı ilin Pasxa bayramı mənim üçün həqiqi vəruhani sevinc dövrü olsa da, dərin kədər içində idim. Mən sanki sirrlərşəlaləsinin ortasında idim, çünki Tövbə sirri, Mirro yağı ilə məsh etmə(Konfirmasiya) və Evxaristiyanı qəbul etmişdim. Oturduğum yerəqayıdanda bütün ürəyimlə sevdiyim kədərli həyat yoldaşımın yanınaoturdum. Onun əlini tutdum və biz bir yerdə dua etməyə başladıq.Evxaristiya vasitəsilə qəbul etdiyim Məsihin yaxınlığını və onunlütfünün içimdən necə çıxıb hər ikimizi qucaqladığını hiss edirdim.Rəbbin mənə necə danışdığını hiss edirdim: „Skot, bu səninhisslərindən asılı deyil. Evxaristiyada qəbul etdiyin hədiyyə sənə gücverir ki, özünü mənə əvvəlkindən daha çox etibar edə biləsən. İndimən əvvəlkindən daha çox sənin bədənində və ruhunda yaşayıram.“

Rəbbin tükənib bitməyən qayğısı sayəsində qarşımıza çıxansınaqlarda ümidimi və imanımı Evxaristiya vasitəsiləmöhkəmləndirdiyi üçün Ona minnətdaram.

Kimberli:Milviyakiyə köçməyimiz bizi dostlarımızdan, ailəmizdən vəkilsəmizdən ayırdı. Bu şəhər bizim üçün çox yad idi və orada heç kəsitanımırdıq.

Baxmayaraq ki, biz hər ikimiz yerli bir protestant kilsəsinəgedirdik, Skotdan fərqli olaraq mənim orada yeni dostlar tapmaq üçünvaxtım var idi. Onun Katolik universitetində oxuması çoxlu katolikdostlar tapmasına şərait yaradırdı. Beləliklə, dostlarımız belə ayrı idivə get-gedə əksər maraqlarımızda da bir-birimizdən uzaqlaşırdıq.

Mən vaxtımın böyük bir hissəsini balaca övladlarımıza həsretmişdim. Abortun və pornoqrafiyanın geniş yayılmasını getdikcədaha çox başa düşəndə onlara qarşı mübarizələrdə daha aktiv iştirak

103


etməyə başladım. Sadəcə Milviyaki şəhərinin mərkəzində abort üzrəfəaliyyət göstərən doqquz klinika və „18 yaşdan yuxarı“lar üçün beşkitab mağazası var idi. Buna görə də təhsilimi davam etdirmək üçünhəm vaxtım, həm də həvəsim yox idi. Mən ümid edirdim ki, indiyəqədər heç kəsin edə bilmədiyi bir şeyi Markett universitetindən kimsəedib, Skotun Katolisizmə yayınmasının qarşısını alacaq. Mənim heçağlıma da gəlməzdi ki, Skot 1990-cı il katolik olacağı tarixi 1986-cıilə dəyişəcək. O, Pasxaya on gün qalmış iş otağından çıxıb dedi:

- Kimberli, bu həftə Pasxa bayramında Cerri ilə Lesli Katolikkilsəsinin üzvü olacaqlar. Qəlbimə qulaq asmağın üçün sənə ehtiyacımvar. Universitetdə messaya getməyə başladığım gündən bəri qəlbimbir arzu ilə tutuşub yanır. Bu arzum Evxaristiyada Rəbbimi qəbuletməkdir! İndi Katolik kilsəsinin həqiqətinə o qədər əminəm ki, oraüzv olmasam və Rəbbimi onun istədiyi kimi qəbul etməsəm onuniradəsinə qarşı çıxmış olaram. Axı bilirik ki, itaətə gecikməkitaətsizlikdir.

Mən çökdüm! Axı Skot 1990-cı ildən tez olmayacağını demişdi!Həmin anda onun verdiyi söz ilə səmimi imanının arasında dərin biruçurum gördüm. Baxmayaraq ki, bu yol onun kariyerası və ailəvəziyyətimiz üçün çətinliklər yarada bilərdi, mən onun Allaha tərəfgetdiyi yolun üstündə dayana bilməzdim. Skot Müqəddəs ruhunmənim ürəyimi açmağını diləyirdi. Mən Skotun, mənim onunla eynifikrə gələnədək gözləyəcəyini vəd etdiyi sözdən keçməliydim. Mənonu bu sözdən azad etməliydim ki, o, Rəbbin iradəsinə itaətkarolduğunu anladığı şəkildə irəli gedə bilsin. Həmin gecə duagündəliyimdə hiss etdiyim dəhşətli tənhalıqdan və tərk olunduğumdanyazmışdım: „Ya Rəbb, kədərimi kimə danışım? Yalnız demə ki,Məryəmə və müqəddəslərə!“

104


Pasxa bayramına on gün qalırdı. Bu isə o demək idi ki, indiyəqədər sirr kimi saxladığımız xəbəri ailələrimizə çatdırmaq üçün sadəcəon günümüz qalıb. Mənim də dostlarımıza ümidlə zəng etmək üçünson on günüm qalmışdı ki, onlar Skotu katolik kilsəsinə gedən sonaddımından döndərsinlər. Professor dostlarımız da çətin vəziyyətdəqalmışdılar, çünki onlar Skotun illərlə araşdırdığı suallara qısamüddətdə cavab verməliydilər. Əslində, onlardan çox azı Skotuhəyatının ən böyük səhvindən döndərməyə, dayandırmağaçalışmışdılar. Bu seçim Skotun ruhani həyatına böyük zərbə vurardı vəvaxt keçdikcə, onun ilahiyyat bacarıqları sayəsində başqa insanlardazərər görə bilərdi. Tərk olunduğum və ümidsizliyim kimi hissləriçimdə gündən-günə böyüyürdü. Mən bilmirdim onunla necədavranım ki, münasibətimizə zərər gəlməsin. Əgər öz ağrı-acılarımımənim ailəm və Skotun ailəsi ilə bölüşsəydim, bu, Skotla onlarınarasında böyük bir partlayışa səbəb olardı. Hər ikimiz üçün, bu, bir-birimizə sadiqliyimizin sınağı idi. Biz ailəmizin və nikahımızın adınabir-birimizi qoruyub, nə olursa-olsun yaşadığımız bu kədəri başqainsanlara keçirtməməliydik. Bütün bunlar hər ikimizin tənhalığımızıdaha da böyüdürdü.

Mən özümü çox dərindən atılmış hiss edirdim. Heç vaxtkatoliklərə qarşı mənfi heç nə hiss etməmişdim, amma gəncliyimdəhətta heç ağlımdan da keçməzdi ki, bir katolik oğlanla münasibətəbaşlayım. İndi isə mənim həyat yoldaşım katolik oldu!

Skot və dəyərli protestant dostlarımdan biri ilə Pasxa bayramımərasiminə getdik. Skotun vəftiz şahidi Kris Volf idi. Bir anda Skotmənə çönüb dedi ki, Cerri ilə Lesli Filadelfiyada vəftiz qəbul edəndəonların vəftiz şahidi Greyk Volf idi. (Kris və Greyk Volf qohumdeyildilər. İngiliscədən „volf“ canavar deməkdir.) Mən zorlagülümsündüm və heç nə demədim. Belə çıxırdı ki, Skot və CerriniKatolik kilsəsinə canavarlar yola salmışdılar və bu təhlükəligörünürdü.

105


Bir tərəfdən isə oradakı dərin ibadət tərzi məni heyran qoydu.Orada Müqəddəs kitabdan çoxlu oxunuşlar oxunurdu. Bu oxunuşlarAllahın insanlarla bağladığı Əhddən, yəni Əhdi-Ətiqdən Məsihə qədərolan davamçılarından bəhs edirdi. Mən heç vaxt fikirləşməmişdim ki,katoliklər Müqəddəs yazıları bu qədər çox oxuyur. Mərasimdəki bəzibuxur, diz çökmə, mehrab və qurban vermə kimi elementlər mənəƏhdi-Ətiqdəki yəhudilərin məbəd ibadətini xatırladırdı. Hamı çoxsevincli idi, çünki dua mərasimində deyilənlərə və edilənlərə dəriniman edirdilər.

Həmin vaxtı içimdə nəyinsə bitdiyini hiss edirdim. Skot, mənimgözlərimin önündə bizi uzun müddət üçün və bəlkə də həmişəlikayıracaq kilsəyə sədaqət andı içdi. İkimizdən birimiz fikrimizidəyişməyənə qədər artıq heç vaxt birlikdə yan-yana Evxaristiya qəbuledə bilməyəcəyik. Mən isə artıq təxmin edə bilirəm, bu kim olacaq.Bu böyük xristian birliyinin nişanı bizim aramızda olmayan birliyinnişanı oldu. İnsanların sevinci mənim üçün ürəyimə saplanmış bıçaqkimi idi. Onların sevinci mənim üçün kədər idi.

Mərasimdən sonra kimsə fotoaparatı götürüb hamılıqca Skotlabirlikdə şəkil çəkdirməyi xahiş etdi. Mən onların arasından çıxmağacəhd etdim, amma Skot mənim də şəkildə olmağımı çox istəyirdi.Mən fikirləşirdim ki, nə üçün həyatımın ən dəhşətli gecəsini yaddaşasalmalıyam? Sonra təşkil edilən qonaqlıqda Skotun dostları mənəqarşı çox mehriban davranırdılar. Onların Skota görə sevinci mənimüçün dözülməz idi, çünki bizim nikahımız mümkün ola bilən ənböyük sınağa girmişdi.

106


7. İki fərqli imanlının nikah problemləriSkot:

Yeni xəbər axtarışında olan dostlar zəng etməyə başladılar. Söhbət,adətən, belə gedirdi:

- Skot, burda söz-söhbət gedir ki, guya sən katolik olmusan. Əlbəttəki, bunun düz olmadığını bilirəm.

Mən, adətən, cavab verirdim:

- Təsəvvür et ki, bu, həqiqətən belədir. Allahın lütfü sayəsində katolikolmuşam və doğrudan da bilmirəm, bunun üçün Ona nə qədərtəşəkkür edim.

Adətən söhbətimiz bu nöqtədə qəfil kəsilirdi və tərəfdaşım buna oxşarsözləri əlavə edirdi:

- Hə, indi aydındır, yaxşı Skot! Kimberliyə salamlarımı çatdırmağıunutma və de ki, onun üçün dua edirəm.

Mənə elə gəlirdi ki, onlar əslində bizə baş sağlığı verirdilər.Praktiki olaraq yox olmuşdum və mənim yerimə, sanki „qaşqabaqlıpapa pərəstişkarı“ peyda olmuşdu. Sanki mənfi hisslər oyadan vədiqqət çəkən bir obyekt idim.

Yaxın dostlar uzaqlaşırdı və ailə üzvlərim susub, məndən üzdöndərmişdilər. Kollecdəki yaxşı dostlarımdan biri, sadiq imanlıprotestant bircə söhbət ilə dostluğumuzu bitirdi. İstehza bundan ibarətidi ki, hələ az müddət əvvəl onların hamısından ən çox katolisizməqarşı çıxan mən idim. Onlar əslində güclü mübarizəçilər deyildilər vəəgər mən lüteran, yaxud metodist olsaydım belə o qədər də təəccübetməzdilər. Amma indi mənə cüzam xəstəsi kimi baxırdılar.

Onlarla hətta dialoq belə qura bilmirdim, nəinki müzakirə.107


Mənim bu seçimimin səbəbləri heç kimi maraqlandırmırdı, çünkionların fikrincə, ağlagəlməz və yolverilməz bir səhv buraxmışdım.Mən çirkin satqınlıq etmişdim.

Mən dərk edirdim ki, Allahın iradəsini yerinə yetirib, OnunKəlamına itaət etməyimdən içimdə yaranan güc və sevinc heç birinciklik və ya tənhalıqla müqayisə edilə bilməz.

Gündəlik olaraq messada iştirak edib Evxaristiyanı qəbul etməkxoşbəxtliyi mənim fəda etdiklərimlə müqayisədə misilsizdir. Mən başadüşdüm ki, mənim əzablarım Məsihin Evxaristiya qurbanı iləbirləşməsində böyük ilahi güc və təsəlliyə çevrilə bilər. İçimdəkiəzabların sayəsində Rəbbin və Məryəm ananın yaxınlığını daha çoxhiss edirdim. Bu əzablar mənim ruhani həyatımı canlandırırdı.

Həmin ərəfələrdə Kimberli ilə birlikdəlik həyatımız ən dəhşətlisınaqlardan keçirdi. Biz günlərlə, hətta həftələrlə heç bir ruhani məşqkeçmir və ya söhbət etmirdik. Kimberli qətiyyən gündəlik messadaiştirakım və təsbeh dualarımdan necə böyük lütf aldığım haqdaöyrənməyə çalışmırdı. Ruhani həyatım yüksəldiyi vaxtda nikahhəyatım uçuruma yuvarlanırdı. Bu, xüsusilə əzab verirdi, çünki azmüddət əvvəl bizi tamamilə ümumi xidmət və ruhani həyatın birliyibirləşdirirdi. Mən özümə sual verirdim ki, görəsən, nə vaxtsanikahımız əvvəlki vəziyyətinə qayıdacaqmı? Ümumiyyətlə, bu dövrdəkeçirtdiyimiz dəhşətli sınaqlara dözə biləcəkmi?

Hər ikimiz etiraf etməliyik ki, nikah sirri vasitəsilə bizə dəstəkolan Rəbb bu keçid müddətində bizim davamlılığımızı qoruyurdu. Birdəfə mən bir keşişin sözlərini eşitdim: „Nikah zərif bir şeydir. Onusadəcə insan gücləri ilə qorumaq mümkün deyil. Buna görə də Məsihonu nikah sirri kimi təyin etdi.“

Kimberli hələ də ümid edirdi ki, kimsə gələcək və məni həqiqətyoluna qaytaracaq. Vein adlı bir kalvinist pastoru bizimlə görüşməkistəyirdi. O, dörd saatlıq söhbətlərimizdən sonra Kimberliyə dedi:

108


- Məncə, az qalıb ki, Roma papası Skotu Kilsədən ayırsın, çünki, o,həddindən çox Müqəddəs kitaba əsaslanır!

- Onun zəif nöqtələri hansıdır?

- Düzünü desəm, bilmirəm. Bütün onun fikirləri Müqəddəs Yazılaraəsaslanır, amma, bu, bir katolikin yanaşması deyil. Katoliklər beləfikirləşmir!

Məncə, Kimberli Müqəddəs yazılara əsaslanan katolisizmin nəolduğunu bilmək istəyirdi, amma mənə müraciət etmək üçün hətta birişarə belə vermirdi. Biz o həddə çatmışdıq ki, fərdi olaraq bir-birimizlə söhbət edəndə ilahiyyatla bağlı mübahisə edirdik. Şəxsifikirlərimizi paylaşmaq üçün etdiyimiz hər bir cəhd qıcıqlanma vəincikliklə bitirdi.

Mən çalışırdım elə edəm ki, başqa insanlarla katolisizm üzrəilahiyyat mövzularında söhbət apardığım zaman Kimberli də yanımdaolsun və eşitsin. Belə olanda üz-üzə danışdığımızdan daha az gərginlikyaranırdı.

Evdəki problemlərdən və daimi mübahisələrdən uzaqlaşmaqüçün Müqəddəs Bernard adına kilsədə Müqəddəs kitab üzrə həftəlikdərslər verməyə başladım. Bruskevits ata bunu böyük məmnuniyyətləqarşıladı, çünki messa zamanı onun coşğun ilham verən vəzləriimanlılarda Müqəddəs kitabı öyrənməyə daha da çox maraq yaradırdı,Müqəddəs kitabı öyrənmək istəyən imanlıların həvəsi ilhamlandırırdı.Allahın kəlamı mənə açılanda onun xüsusi xeyir-duasını hiss edirdimvə yeni bacı-qardaşlarımla birlikdə bu xəzinəyə daha çox yaxın olmaqistəyirdim. Bir dəfə dərslərimizin birində mövzu günahlardan azadolma barədə Müqəddəs kitabın izahı idi. Bu xüsusi zəngin dərsdənsonra Cou adlı bir qoca fikrini elan etdi: „Yerli camaatın gözlərininaçılması üçün, bəzən yad bir insan gəlməlidir.“

109


Katolik kilsəsinə girməyimdən bir neçə ay sonra məni şübhələrbürüməyə başladı. Bu, mənim katolik olmaqda düzgün seçim edib-etməməyimlə əlaqəli deyildi. Məsələ onda idi ki, bu addımımlakaryeramı məhv edib özümü yaşama imkanlarından məhrumetməmişəm? Sonda isə fikirləşdim ki, Protestant ilahiyyatındatəcrübəli müəllim olan, hal-hazırda isə katolik doqmalarında yenibaşlayan tələbə kimi karyeramı sıfırdan necə başlayacam? Problemonda deyildi ki, mən katolik ilahiyyatını öyrənməkdən zövq almırdım,əksinə! Sadəcə, bu yolda ailəmi təmin edə bilmək üçün təcrübi yollargörə bilmirdim.

Mən Pitsburqa, həmişəki kimi bizim ailə biznesimizin başçısıolan atama zəng etdim. Bu biznes çox da böyük olmayan „Helm andHahn“ adlı dizayn və zərgərliklə məşğul olan bir firmadan ibarət idi.Bir neçə il bundan əvvəl atam böyük qardaşımı bu firmada işəgötürmüşdü. Mən ümid edirdim ki, o, işlə mənə də kömək edə bilər.

- Ata, dükanında keçmiş protestant ilahiyyatçısı üçün iş tapa bilərsən?

O susub dərin təəssüflə mənə dedi:

- Skot, bilirsən ki, səninlə işləməyə çox şad olardım, amma indi səniişə götürə bilmirəm. Hər yerdə iqtisadi böhran səbəbindən zərgərlik işizorla nəfəs alır. Biz hər şeyə qənaət etməyə məcburuq, bağışla, oğlum!

- Eybi yox, ata. Sadəcə ümid edirdim ki, bir iş tapıb ailəmi dolandırabilərəm.

- Skot, sən nə danışırsan?! Mən çox aydın xatırlayıram ki, səninkolecinin prezidenti yenidən işə qayıdıb, ilahiyyat dərsləri keçməyiniarzulayır. Gordon-Konvell kollecindəki professorlar yadındadır?Məgər onlar sənə deməmişdi ki, təcili doktoranturalığı bitirib Gordon-Konvellə dərs verməyə qayıt?

- Hə, ata, amma bu katolik olmazdan əvvələ qədər idi. İndi isə həmkollecdə, həm də Gordon-Konvelldə məni istəməzdilər.

110


Onlar heç vaxt hamının üz döndərdiyi katoliki müəllim kimi işəgötürməyəcəklər.

- Skot, bunları eşitmək mənim üçün çox kədərlidir, amma qulaq as, birməsləhətim var: İlahiyyatdan üz döndərmək üçün tələsmə. SəninMüqəddəs yazılara həm sevgin, həm də bu sevgini başqalarınaöyrətmək bacarığın var. Sənin yerində olsaydım, böyük inadla özpeşəmə uyğun iş axtarardım.

Atamın müdrikliyinə görə Rəbbə minnətdaram.

Mənə ən çox təsir edən şey bu idi ki, ailəm böyümüşdü və mənimonları təmin etmək üçün heç bir sabit gəlirim yox idi. Mən başadüşürdüm ki, latın dilini heç vaxt Akvinalı Tomas, Bonaventura,Kayetan, Bellarmin və digər böyük ilahiyyatçıların əsərlərini orijinalyazıldığı dildə oxuya biləcəyim qədər öyrənə bilmərəm. Bu beləolduqdan sonra mən necə katolik ilahiyyatçısı ola bilərəm?

Mənə iki yerdən kömək gəldi.

Mən Qrov şəhəri kollecində fəlsəfə oxuyanda Akvinalı Tomasınəsərlərini yaxşı bilirdim. Onun fikirlərini özümə açanda, anti-katolikolduğuma baxmayaraq, bütün fikirlərinin böyük dəyərini gördüm vəəmin idim ki, fəlsəfədə heç kəs onunla müqayisə oluna bilməzdi.Əlbəttə ki, onun əsərlərində olan katoliklərə aid bütün fikirlərini rəddedirdim. Fikirləşirdim: „Yazıq Tomas, çox tez dünyaya gəldi! Lüter vəKalvin ondan uzun müddət sonra gəldiklərinə görə onların işığı, onunyolunu da işıqlandıra bilmədi.“ Amma mən onun əsərlərini, xüsusiləmetafizikanı, böyük acgözlüklə udurdum. Buna görə də yekunnəticədə qəribə və yöndəmsiz şöhrət qazanaraq hamı məni „AkvinalıTomasın protestant tərəfdaşı“ kimi tanıyırdı.

İkinci kömək mənə qoca, xeyirxah, keçmiş Müqəddəs Fransiskseminariyasının kitabxanaçısı və keşiş Rey Fettererdən gəldi. Onunprotestant akademiyalarından katolik kilsəsinə keçən yolda köməksizqalmış protestanta yazığı gəldi.

111


Həmişə bir kollec, monastır və ya orta məktəb bağlananda onlarınkitabxanası səliqə-səhmana salınma və qorunmaq üçün ata Fettererəverilirdi. On minlərlə ilahiyyat, Müqəddəs kitab, fəlsəfə, tarix,ədəbiyyat kitabları rəflərdə yığılıb onlarla maraqlanacaq, oxuyacaq vəçox ucuz qiymətə ala biləcək insanları gözləyirdi. Mən bu „qızılmədənini“ təsadüfən tapdım. Ora haqqında heç vaxt elanverməmişdilər və yalnız nadir hallarda, həm də öncədənplanlaşdırılmış şəkildə girmək mümkün idi. Bir il ərzində demək olarki, iyirmi qutu kitab almışdım. Fetterer atanın mənim vəziyyətimə oqədər yazığı gəlirdi ki, ucuz olsa da, bu iyirmi qutu kitabın yalnız birhissəsini ödədim. Bütün bu hadisələr Allahın lütfü və keşişin mənəqarşı xeyirxahlığı idi.

Minlərlə kitabı bir neçə yüz dollara aldım. Onların arasındaklassik əsərlər də var idi, məs: Akvinalı Tomasın altmış cilddə, həmingilis, həm də latın dillərində „Summa Theologica“ əsəri, iyirmicilddən çox „Con Anri Nyumanın seçilmiş əsərləri“ (John HenryNewman), on beş cilddə möhtəşəm „Katolik ilahiyyatının lüğəti“,köhnə və yeni „Katolik ensiklopediyası“ və bunun kimi yüzlərləcildlərdə Müqəddəs kitab izahları, kilsə atalarının əsərləri və hələadını çəkmədiyim onlarla bahalı ilahiyyat jurnalları var idi. Allahınlütfü sayəsində hər bir seminariya məktəbi üçün xoşbəxtlik sayılabilən katolik ilahiyyatı, fəlsəfə və tarix üzrə kitabxananın sahibioldum.

Belə bir xəzinənin sahibi ola-ola, zərgərlik dükanında satıcıolmalı idim?

Bunun vasitəsilə Rəbb mənim ümidlərimi doğrultdu ki, katolikilahiyyatçısı olduğum üçün yaranan bütün çatışmamazlıqlarımıdolduracaq. Mən fərq etdim ki, həmin dövrlərdə mənim kimi ruhanidərəcəsi olmayan sadə məsihçilər, hətta vaxtı və pulu olsa belə, heç birkatolik təhsil mərkəzində yüksək səviyyədə ilahiyyat təhsili ala

112


bilməzdi. Mən hələ də fikirləşirdim ki, özümə mövqe tuta biləcəyimpeşəkar bir yer tapa biləcəm, ya yox?

Bir axşam, İlinois ştatının Culiet şəhərində yerləşən MüqəddəsFransisk kollecindən (The University of St. Francis, Joliet, İllinois)fəlsəfə doktoru Con Hettinger, gələn il birinci və sonuncu kurstələbələrinə dərs vermək üçün ilahiyyat professoru axtarışkomissiyasının adından mənə zəng etdi. Özümü bu vəzifəyə layiqgörmürdüm. Mənim haqqımda göndəriləcək heç bir yazılı məlumatsənədi (CV) yox idi və heç yazmamışdım da. Söhbət zamanı onunmənim adımı haradan bildiyini fikirləşirdim və bunu ondan soruşanda,o mənə Markett universitetində eşitdiyini dedi. Mən təəccüb içindəminnətdarlıq hiss edirdim.

Həmin vaxt mən ümid edirdim ki, gələn ilimi doktoranturalıqişimi yazmağa və müdafiə etməyə həsr edəcəm. Amma maddivəziyyətimi nəzərə alaraq bu təklifə ciddi şəkildə yanaşmalıydım.Mənim eynilə həm şübhələrim var idi, amma fikirləşirdim ki, katoliktəhsil mərkəzinin müəllim vəzifəsinə işə qəbul olunmaq üçün söhbətdə pis olmazdı. Bundan əlavə, Con mənə dedi ki, bu iş üçün otuznəfərdən çox namizəd var idi. Mən şanslarımın nə qədər kiçikolduğunu görürdüm.

Söhbətimiz çox yaxşı alındı və komissiya mənim namizədliyiməmaraq göstərdi. Bəlkə burda yenicə vəftiz olunmuş insanın həvəsi roloynamışdı. Hər halda, bunların hamısı çox möhtəşəm görünürdü.Kollecin prezidenti bu təhsil mərkəzinin adını bərpa etməyə çalışırdı,çünki illərlə baş verən maddi, ruhani və tədris problemləri onunüfuzdan salmışdı. Özümü yoxlamaq mənə xüsusilə maraqlı idi. İkincisöhbətdən və çoxlu dualardan sonra mən sınamağa qərar verdim.

Həmin zamanlarda nə Kimberli, nə də övladlarımız mənimləbirlikdə messaya getmirdilər. Bruskevits ata ailəmin qəribə vəziyyətininəzərə alaraq dedi ki, əgər katolik imanıma çətinlik yaratmasa ailəmlə

113


birlikdə dua etmək üçün presbiteriyan kilsəsinə də gedə bilərəm.Beləliklə, Rəbb günlərində bütün ailəmiz üçün xeyir-dualı olacağınıümid edərək onlarla oradakı dua mərasiminə gedirdim.

Bir gün səhər presbiteriyan dua mərasimində sonuncu ilahinioxumağa duranda, Kimberli üzü qar kimi ağarmış və halsız vəziyyətdəmənə çönüb: „Skot, özümü yaxşı hiss etmirəm.“- deyə pıçıldayaraqaşağı oturdu. Hamı kilsədən çıxanda əlimi möhkəm sıxıb dedi: „Skot,güclü qanaxmam var.“ Həmin vaxt Kimberli üçüncü uşağımızahamiləliyinin ortasında idi.

Mən onu skamyaya oturdub özümü itirmiş vəziyyətdə avtomattelefona tərəf qaçdım ki, onun hamiləliyinə nəzarət edən həkimiçağırım. Bəs mən onu bazar günü səhər haradan tapa bilərdim?Bundan əlavə, o, şəhərdə yeni idi. Bütün bunlar mənə dərin duaetməyə mane olmadı. Həkimin otağında zənglərə cavab verən tibbbacısı onun harada olduğunu bilməsə də tapacağına söz verdi. Dəstəyiasanda artıq hiss etdim ki, çarəsizliyə yaxınam. „Ya Rəbb, Kimberliözünü sən tərəfdən tərk edilmiş hiss etdiyi bir vaxtda axı bütün bunlarnecə baş verə bilər?“

İki dəqiqə çəkmədi ki, avtomat telefona zəng çaldı. Dəstəyi götürəndəkimin ola biləcəyini çox fikirləşdim.

- Alo?!

- Bu həkim Marmiondur. Skot Hanla danışa bilərəm?

- Bəli, bu, mənəm.

- Skot, nə baş verib?

- Kimberlinin dəhşətli qanaxması var.

- Haradasınız?

- Biz Milviyakidə deyilik, Brukfild şəhərindəyik.

- Brukfilddə dəqiq harada?

114


- Elmbruk kilsəsindəyik, amma, bu, kifayət qədər uzaqdır.

- Dəqiq kilsənin harasındasınız?

- Biz girişin yaxınlığında, mehrabın ətrafındayıq.

- Mən indi gəlirəm, həmin kilsənin birinci mərtəbəsindəyəm.

Yarım dəqiqə sonra o, Kimberlinin yanında idi. Bu vaxt ərzindəçatdırdım ki, Rəbbə dua edim. Marmion dərhal Müqəddəs Yusifxəstəxanasına yollandı və bizə də dedi ki, o, çatana kimi orada olaq.Uşaqlarımızı dostlarımıza tapşırıb xəstəxanaya qaçdıq. Orada bildikki, Rəbb övladımızı xilas etdi və həkimin vaxtında köməyi sayəsindətəhlükə sovuşdu.

Uzun müddət sonra yenidən birlikdə səmimi qəlbdən Rəbbətəşəkkür etdik.

Kimberli:Skotun katolik həyatına alışmağa çalışırdım. Bir dəfə, Pasxabayramından bir həftə sonra Skot evdə Müqəddəs kitab üzrə dərslərkeçməyə başlamışdı və mən də orada idim. Skot cavan bir oğlandandərsi dua ilə başlamağı xahiş edəndə o, „Salam mübarək Məryəm“duası ilə başladı. Daha çox dayana bilmədim, otağıma qaçıb dizi üstədüşüb böyük acı ilə ağladım. „O, açıq yaralarıma duz tökmüş kimi busözləri mənim evimdə necə deyə bilərdi...?!“ Sonra bir neçə dəfəonların dərsində iştirak etməyə çalışdım, amma bütün onların katoliktərzində ifadələri və jestləri mənim üçün dözülməz idi. Bir müddətsonra Skot dərsləri başqa bir yerə köçürdü və bunun üçün ona ürəkdənminnətdar idim.

Xoşbəxtlikdən nə ürəyimlə, nə də ağlımla qəbul edə bilmədiyimbir vaxtda Skot mənə öz katolik həyat tərzini zorla qəbul etdirmir vəməni ruhani təsir altına salmırdı. Amma o, bütün ürəyi ilə istəyirdi ki,

115


messada onun yanında olum və onun sevincini paylaşım. Eynizamanda isə hansısa bir formada onun kilsə xidmətində də iştiraketmiş olum. Ailənin başçısı olmasına baxmayaraq, mənim əksiməgedən heç bir şeyi məndən tələb etmirdi. Səmimi şəkildə mənimfikirlərimə hörmət etsə də, mənə bildirirdi ki, bizim aramızdakı ruhanifərqləri aradan qaldırmaqdan qaçıram.

Buna baxmayaraq, hər ikimiz bilirdik ki, övladlarımız Skotunruhani tərbiyəsi altında Rəbbə məxsus idilər və buna görə də, mənimprotestant olmağımdan asılı olmayaraq, uşaqlarımız gec, ya da tezkatolik olacaqdılar. Qəbul etmək çox çətin idi ki, ailəmizdə yeganəprotestant mən qala bilərəm. Əgər gələcəkdə, bu, həqiqətən də beləolsaydı necə tənha qalacağımı heç təsəvvür də etmirdim.

Mən hələ yenə uşaq arzulayırdım, amma bütün bu hadisələrmənim arzuma qarşı çıxırdılar. Skota dedim ki, artıq Roma papasıüçün dünyaya uşaq gətirmək istəmirəm! Amma Rəbb, öz lütfüsayəsində bir neçə həftə sonra mənim uşaq arzulamağımdan və Skotaqarşı sevgimdən istifadə edərək ürəyimi açdı ki, onun iradəsi ilə yeniövladımızı qəbul edim. Mən Rəbbə qarşı itaətkar olaraq, yeni həyatıqəbul edib, övladlarımızın hansı kilsəyə aid olduğuna baxmayaraq, hərşeydə Ona etibar etməliydim.

Adətən, Skot təsbeh, ikonalar və başqa dini əşyaları öz dolabındasaxlayırdı. Hərdən mən onları təsadüfən stolun üstündə tapırdım.Məryəmə qarşı sanki qisqanclıq hiss edirdim. Eşitmişdim ki, eyni iləqadınlar İsanı sevərək məsihçi olduqda belə bir qısqanclığı onlarınhəyat yoldaşları hiss edir. Məryəmlə müqayisədə mən açıq şəkildəuduzmuşdum. Belə çıxırdı ki, o daha saf, gözəl, möhtəşəm, xeyirxahvə qayğıkeş idi. Mən isə Skota qarşı xüsusi sevgi və xeyirxahlıqgöstərmirdim. Skot gəzməyə çıxanda bilirdim ki, o, təsbeh duasındaMəryəmlə danışacaq. Mən şad idim ki, o bunu mənim yanımda etmir.

116


Eyni zamanda qısqanırdım, çünki Məryəmlə danışmağa vaxt tapırdı,amma mənimlə yox.

Bir dəfə o, necə katolik olduğu barədə danışacağı bir görüşəgedəndə, mən dözə bilməyib dedim: „Mən başa düşə bilmirəm ki, niyəRəbb, həyata və kilsə xidmətinə eyni gözlə baxan iki gənci götürüb,onların həyatını bütünlüklə dəyişib? Biz indi tamamilə əksistiqamətlərdə yaşayırıq! Bu onun nəyinə lazım idi?!“

Mən Skotun verəcəyi cavaba hazır deyildim.

- Ola bilər bu ona görədir ki, O bizi çox sevir. Məncə, sən katolikimanı haqda öz xoşunla heç vaxt maraqlanmazdın və buna görə Rəbbilk olaraq məni özünə çağırdı ki, bu çətin yolla gedim. Düşün ki, həmprotestant, həm də katolik dostlarımın məni tərk etməsi və həmçinində sənin məndən uzaqlaşmağına baxmayaraq, Rəbb sənə katolikkilsəsinin gözəlliyini göstərmək üçün hər şey etdi. Ola bilər bütünbunlar, o deməkdir ki, bəlkə Rəbb səni də özünə çağırır? BəlkəMüqəddəs sirlər vasitəsilə sənə də xeyir-dua vermək istəyir? Bəlkəsənə, artıq içində olan imanının gözəlliyini bütünlüklə açmaq istəyir?

- Ola bilər ki, sən düzsən, amma bunu Allahın məhəbbəti kimi qəbuletmək çox çətindir. Həqiqətən də mən özüm heç vaxt, heç bir haldaKatolik kilsəsinə tərəf heç baxmazdım da?

Sonra yenə əlavə etdim:

- Heç ümid də etmə ki, əgər katolisizmi nə vaxtsa qəbul etsəm, gedibfəxr ilə hər yerdə bundan danışacam!

Skot elə yerindəcə buna cavab verdi:

- Əgər bir katolik kimi sənin ürəyin bununla coşub-daşmasaydı, mənistəməzdim ki, sən katolik olasan.

Bu sözlərdən sonra o çıxıb getdi və mən yenə də öz fikirlərimləbaş-başa qaldım. Hər ikimiz də əvvəlki arzularımızın yerinəyetməyəcəyini fikirləşəndə ümidsizlik dalğalarında boğulurduq.

117


Başa düşürəm ki, ümidsizlik sözü burda necə qabarıq çıxır, ammabizim hiss etdiklərimizi ifadə edə bilmək üçün daha yaxşısını tapabilmədim. Biz hər ikimiz, sanki yavaş-yavaş ölürdük və bu vəziyyətdədiriləcəyimizə də əmin deyildik. Skot heç olmasa Rəbbin iradəsinəitaətkar olduğundan təsəlli tapırdı. Mən isə hətta itaətli olub-olmadığıma əmin deyildim.

Mənim ümidsizliyim Skotun yaşadıqlarına bənzəmirdi. Mənimüçün, bir pastorun həyat yoldaşı olmaq arzusunu itirmək çox kədərliidi. Mən başa düşmürdüm ki, Skotun məşğul olduğu və onun açıqşəkildə məşğul olmaq istədiyi şeylərdə necə iştirak edə bilərdim. O,gələcək keşişlərin təhsili ilə məşğul olmaq istəyirdi. Bizim əvvəlkiplanımız isə yeni ailə qurmuş gənclərə imanlı şəkildə psixoloji dəstəkolmaq idi. Bu iki plan bir-birinə əks idi.

İndi Gordon-Konvell seminariyasında və ya Qrov şəhəri kollecindədərs vermək üçün qayıtmağa ümidimiz yox idi. Gələcəyimiz sualaltında idi, çünki bilinmirdi ki, Skot nə vaxtsa çatdığı təhsilsəviyyəsində dərs verə biləcək, ya yox.

Mən həmişə arzulayırdım ki, uşaqlarımın da peşəsi kilsə xidmətiolsun, amma dərk edirdim ki, bu gedişlə nəvələrim olmayacaq.Protestanlar kimi mənim atam, dayım, qardaşım və həyat yoldaşımkilsədə xidmət edərək ailəli insanlar idilər və katolik keşişlərininnikahsız olmağı bizim üçün məna kəsb etmirdi.

Nə qədər xırda görünsə də, evimizdə dini əşyaların çoxalmasınıtəsəvvür etmək məni qorxudurdu. Bir dəfə görüşlərin birində birdostumuz bizə böyük bir xaç hədiyyə edəndə sanki dilimi uddum.İçimdə yalnız bir fikir var idi: „Ya Rəbb, onsuz da həyat yoldaşımsənə aiddir, amma heç olmasa evim əvvəl olduğu kimi mənə qalsın.“Xoşbəxtlikdən, Skot xaçı alıb dedi: „Mən artıq bilirəm ki, iş otağımdaonun yeri haradır.“

118


Dostlarımız hətta təsəvvür də edə bilməzdilər ki, bu hadisə mənə necəböyük kədər yaşadırdı və təsəlli tapmaq üçün də heç kəslə bölüşəbilmirdim.

Skotla hər bir ilahiyyat müzakirəsi bezdirici mübahisələrəçevrilirdi. Əvvəllər mənim kədərimi paylaşdığım ən yaxın dostumSkot idi. İndi isə mən bunu necə edə bilərdim ki, mənim kədərimin ənböyük səbəbi elə o özü idi. Əgər onun yanında olsaydım, onun üçündə öz kədərini yaşamaq daha asan olardı. Amma mən bu yüküdaşımağa ona kömək edə bilmədim və hətta kömək etməli dədeyildim, çünki bu onun öz seçimi idi və nəticələrinə də özü cavabdeholmalı idi.

Skot əzablı tənhalıqdan əziyyət çəkirdi. Əksər dostları onu başadüşmür və ondan üz döndərirdi. Protestant dostlarımız mənim kimieyni səbəblərə görə onunla danışmaq istəmirdi. (Mən katolikolmadığım üçün bəzi dostlarımız hələ yanımızda idilər. Mən katolikolanda isə onlar da dostluq təklifimizi rədd etdilər.) Skot hiss edirdi ki,əvvəl ona dərs keçən professorlar, artıq onunla müzakirələri mənasızgörüb davam etdirmirdilər. Eyni vaxtda isə o başa düşə bilmirdi ki,niyə Markett universitetindəki katoliklər onun bu addımına adiyanaşırdı. Onlar Skota çox şeydən imtina edib belə böyük bir risqəgetdiyinə görə xoş davranıb dəstək olmaq əvəzinə, sanki birzəhlətökən milçək kimi yanaşırdılar. O bir protestant ailəsində katolikkimi yaşamağa başlamışdı və iki il yarım ərzində messaya tək gedir,öz imanını uşaqları ilə bölüşə bilmirdi. O başa düşürdü ki, bunun üçünuyğun vaxt hələ gəlməyib.

Bizim aramızdakı tənhalıq hər ikimizi yorurdu. Əvvəllər bizimmünasibətimiz elə yaxın idi ki! O qədər çox şey paylaşırdıq ki!Kollecdə olduğumuz vaxtda qrup yoldaşlarımızın həyat yoldaşlarıöyrəndiyimiz şeylərdən daha çox hesabat və vergilərlə məşğul idilər.İnsana elə gəlirdi ki, ərləri vergi müfəttişləri idi.

119


Mən isə həyat yoldaşımla hər şeydə çiyin-çiyinə olub, birlikdəoxumuşdum, onunla birgə mətnlər üzərində çalışırdım və ondanöyrənirdim! İndi isə onun tədqiqatları nəticəsində əldə etdiklərininsevincini birlikdə paylaşmaq əvəzinə detallarını belə dinləməkdənqorxurdum. Mən onun mətinlərini yazmaqda ona kömək etsəm də,mənalarını fikirləşməkdən qaçırdım. Bir mətni kifayət qədər sürətləçap edəndə mətnin mənasına əhəmiyyət vermirsən. Skotun kədərininəsas səbəbi mən olduğum halda, o kədərini mənimlə necə bölüşəbilərdi?

Mənim yeganə təsəllim Müqəddəs kitab idi, amma hətta onuoxuyanda əsəbləşməyə başlayırdım, çünki Skot deyirdi ki, Müqəddəskitabda olanlar mənim tapdıqlarımdan daha fərqlidir. O vurğulayırdıki, onu, katolik imanına məhz Müqəddəs kitab gətirib. Axı mənim dəimanımın əsası Müqəddəs kitabdır!

Bir gün o mənə müraciət etdi:

- Həqiqətin dirəyi və bünövrəsi nədir?

- Allahın kəlamı!- deyə cəld cavab verdim.

- Bəs onda niyə həvari Paul Timoteyə birinci məktubunda deyir ki,Allahın cəmiyyəti, həqiqətin dirəyi və bünövrəsidir? (bax 1Tim 3, 15)Niyə onun bu sözləri protestantların başına girmir?

- Çünki bu haqda yalnız sənin, katoliklərin Müqəddəs kitabı yazır!

Sonra o mənim Müqəddəs kitabımı açıb, həmin ayəni mənə göstərdivə mənə elə gəldi ki, sanki əvvəllər onu heç vaxt oxumamışdım.

Biz ilahiyyat mövzularında sadəcə söhbət deyil, diskussiyaedirdik. Bir dəfə biz hardasa gecə saat ikiyə-üçə kimi mübahisə etdikvə növbəti gün səhər yeməyində Skot məndən yenə də ağlıma başqafikirlərin gəlib-gəlmədiyi haqda soruşdu. Söhbət ərzində biz bir-birimizə qarşı diqqətli və qayğıkeş olmağa çalışdıq, amma çoxkeçmədi ki, gərginlik və qıcıqlanma böyüdü.

120


Hər ikimiz söhbəti bağlayıb, əzab çəkə-çəkə tək qalmaq üçünotağımıza gedirdik.

Dostlarımızdan bəziləri mənə deyirdi ki, qadın ağlının ona nədediyindən asılı olmayaraq, ərinin yolu ilə getməlidir. Onlar başadüşmürdülər ki, niyə mən Skotun katolisizmə yönəldiyi yol iləgetmirəm. Başqa dindar protestant dostlarımız isə, yadıma salırdı ki,Skot bu səhvdən oyanana kimi mənə sakit şəkildə səbr edə bilməyimüçün dua edirlər. Amma bizim ailə vəziyyətimizi bilən katoliklər isəmənim niyə bu qədər həyəcan keçirtdiyimi başa düşə bilmirdilər.Onlar hardasa anlayırdılar ki, mənim üçün Məryəm ana ilə münasibətadəti deyil. Eyni vaxtda isə zamanla alışacağımı düşünürdülər.

Skot qəti sürətdə boşanmaya qarşı çıxırdı. Mən də onun kimibuna imkan verməzdim. Biz nikah bağlayanda bir-birimizə sözvermişdik ki, hətta zarafatlarımızda boşanma sözündən istifadəetməyəcəyik. Nikaha bu qədər ciddi və dərin şəkildə yanaşırdıq. Bunabaxmayaraq, Skotun katolisizmə keçdiyi birinci ildə, özümə iki dəfəsual vermişdim ki, onunla ayrıla bilərəm? Əgər bu baş versəydi, budəhşətli dövrü keçə bilmək üçün hansı mehmanxanaya gedərdim, nəedə bilərdim deyə düşünürdüm. Bilirdim ki, bu kədərlə bacarmazdım.Boşanma mənim üçün həm fiziki, həm də emosional məhv olardı.Əgər bu olsaydı həmişəlik yox ola bilərdim.

Bilirdim ki, Skota üz çevirsəm Rəbbdən üz çevirmiş olacam.Rəbbdən üz çevirmək özünü cəhənnəmə atmaqdır. Rəbbin gerçəkliyivə cəhənnəm mənim üçün elə aydın idi ki, mən boşanmanın mümkünola biləcəyini rədd etdim. Rəbbə şükürlər olsun ki, içimdə gedən ondəqiqəlik müzakirə ərzində O məni möhkəmlətdi və beləliklə, məndönə-dönə səbrimi qoruyub saxlaya bilirdim.

Qəlbimdəki əzabları və Rəbbə qarşı ümidimin yenilənməsi üçüniçimdəki mübarizəni ən yaxşı Yeremiya peyğəmbərin sözləri ifadəedir: „Çəkib oxdanından ox atdı, böyrəyimə sapladı.

121


Gün boyu xalqımın gülüş hədəfinə döndüm, məzhəkəli nəğmə iləməni ələ salırlar. O, acı otlardan mənə doyunca yedirtdi, yovşansuyunu içirtdi. Dişlərimi çınqılla qırdı, kül içində məni diz çökdürtdü.Salamatlıqdan canımı uzaq etdi, yaxşılığı unutdum. Dedim:Üzərimdən əzəmətim getdi, Rəbdən ümidim kəsildi. Əzabımı vəsərgərdanlığımı, acı yovşanı və zəhəri yada sal. Daim onlarıxatırlayıram, ona görə köksümdən ürəyim üzülür. Amma bunları yadasalarkən məndə ümid yaranır. Rəbbin məhəbbətinə görə məhvolmadıq, çünki mərhəməti tükənməzdir. Hər səhər bunlar təzələnir,Sənin sədaqətin böyükdür. Öz-özümə deyirəm: Rəbb mənimnəsibimdir, ona görə Rəbbə ümid bəsləyirəm (Mərsiyələr kitabı 3, 13-24).“

Bütün bunlara baxmayaraq, nə məndən, nə də Skotdan gələn,yalnız və yalnız Rəbbin lütfü sayəsində yaranan bir ümid var idi.Rəbbin mənə və Skota öz lütfünü göndərdiyinə görə biz ortaqolduğumuz yolun bu ağır hissəsini günbəgün keçirdik.

Skot katolisizmə aid olan hər şeydən zövq alırdı, amma bununümayiş etdirmirdi. Dua vaxtında, o, üzərində xaç nişanı çevirirdi,onun iş otağında divarda xaç asılı idi və bir neçə dəfə dostları iləsöhbətlərdə „Salam, mübarək Məryəm“ duasını etdiklərini eşitdim.Hər dəfə bunlar mənim ürəyimə zərbə kimi dəyirdi və hər dəfəsindəaramızda nə qədər məsafə olduğunu xatırladırdı.

Mən dəqiq hiss edirdim ki, xilas sevinci məni tərk edir. BəzənSkotun içindəki böyük sevincini görmək xüsusilə acı idi. O, yeniyolunda, xüsusilə Evxaristiyanı qəbul edəndə, hətta əzabların içindəbelə, Rəbbin yaxınlığını və sevincini hiss edirdi. Bir neçə dəfə öz duagündəliyimdə Rəbbdən soruşdum: „Mənim xilasımın sevinci nədədir?Bilirəm ki, xilas olmuşam. Skot da buna şübhə etmir. Nəyə görə onunsevinci belə güclüdür? Bəs mənim sevincim haradadır?“

122


Mən inadçı idim. Bu söz, həmin vaxtlarda məni ən yaxşı ifadəedən söz idi. Mən istəyirdim ki, içimdə katolik imanını öyrənməarzusu yaransın, amma eyni zamanda bu məni çox qorxudurdu. Skotmənə suallar verirdi:

- Kimberli, sən bu mətnin bir parçasını oxuya bilərsənmi?

- Mətn Məryəm haqqındadır?

- Bəli.

- Heç vaxt! Xahiş edirəm, get! Niyə görə sən, birlikdə oxuyubmüzakirə edə biləcəyimiz bir mətn tapmırsan?!

Həyatını yenicə dəyişmiş bir insanla yaşamaq asan deyil, xüsusiləəgər bu insan, ilahiyyat mövzuları üzrə ciddi təhsil alıb vəmüzakirələri çox sevirsə. Mən onun qədər ilahiyyat kitablarıoxumamışdım, amma eşitdiklərim daha bir magistr dərəcəsi almaqüçün bəs idi. Skota da asan deyildi ki, mənim kimi tərs, öz mövqeyinidəyişməyən və söhbətlərə emosional yanaşan insanla birlikdə yaşasın.

Həmin vaxtı mənə ən çox əzab verən şübhələrim idi. Mən başadüşmürdüm ki, Rəbb harada və kimin tərəfindədir. O, məni yoxsaSkotu dəstəkləyirdi? Bir dəfə göz yaşları ilə Rəbbə dua edəndə, duagündəliyimdə Rəbb ilə söhbətimi yazmışdım: „Ya Rəbb səbirsizliyiməgörə məndən üz döndərmisən, yoxsa mənimlə birlikdə sən dəağlayırsan? Məni dayandırırsan, yoxsa var gücünlə qabağa çəkirsən?Nə mənim, nə də Skotun, sənə qarşı çıxmağını istəmirəm, sadəcəharada olduğunu bilmək istəyirəm. Kimin tərəfindəsən?“

Rəbb, sanki deyirdi: „Mən çarmıxdayam və sizin ikinizin etdiyigünahlara görə əzab çəkirəm. Mən hər ikinizi kilsə ilə mənimaramdakı birliyin nişanı olan nikaha çağırıram.“

Mən etirazımı bildirdim: „Məgər bu mümkündürmü, ya Rəbb?! Axıbiz fərqli kilsələrdəyik.“

Yenə də Rəbbdən cavabımı aldım: „Mənim iradəm bu deyil!“

123


Soruşdum: „Bəs onda sənin iradən nədir, ya Rəbb? Sənin iradəni necəizləyə bilərik? Onu nə vaxt anlayacağıq? Bu əzabları necə keçək?Skota, ailəmə və dostlarıma necə vəfalı qalım? Öz kədərimdə kiməgüvənə bilərəm? Xahiş edirəm, ya Rəbb, xilasımın sevincini yenə dəmənə bəxş et. Hələ ki, sağam səni izzətləndirəcəm. Rəbbim, öz lütfünnaminə yaralarımı sağalt və həyatımı yenilə. Xahiş edirəm, bu çətindövrümüzdə Skota güc ver və onu həqiqət yolu ilə apar.“

Ümidsizlik həmişə qapımızın ağzında idi. Skot həmişə mənədeyirdi ki, mənim ən böyük çatışmazlığım hər şeyə müsbət tərəfdənyanaşmağımdır. Amma əslində, bu dövrdə mən var gücümləümidsizliklə mübarizə aparırdım. Daşıdığımız xaçların bəzilərini bizözümüz üçün, digərlərini isə bir-birimiz üçün yaratmışdıq.

Bir rəfiqəm mənim üçün dua edəndə demişdi ki, Skot və mənim„Məsihin parçalanmış bədəni“nin nişanları olduğumuz ona agah olub.Nikahımızda yaşadığımız çətinliklər Reformasiya zamanı məsihçilərinyaşadığı kədər və iztirablara oxşayırdı. Rəbb bizə dəyərli və azmüddətlik əlimizdə qala bilən bir hədiyyə bəxş etdi. Biz yaşadığımızvəziyyəti Rəbbin yaxşılığı kimi anlamağa çalışmalıydıq. Onun bizimləbağlı planının nə olduğunu təsəvvür də etmirdim. Reformasiyazamanından qalmış məsihçi ailələrindəki parçalanmanı, biz də canlışəkildə hiss edir və onun ağrısını içimizdə yaşayırdıq.

Ümumi fəaliyyətimiz, bizə birlikdə işləməyə çox kömək edirdi.Abortlara və pornoqrafiyaya qarşı çiyin-çiyinə mübarizəmiz ortaqməqsədimiz idi və həm xidmət, həm də dostluq nikahımızımöhkəmləndirdi. Həmin zamanlar daxili münasibətlərimiz əzablarladolu olanda, bu bizim üçün xarici bir dəstək idi.

Miladda 1986-cı ildə, yenidən bir övladımızın olacağını bildik.Rəbb mənə „barışıq övladı“ bəxş etdi. Mən dayanmadan Ondansoruşurdum: „Ya Rəbb, deməli, o, həqiqətən də, katolik olmalıdır?Mənim də katolik olmağım mütləqdir?“ Tez-tez belə dualar edirdim.

124


Fikirlərdən başqa biri isə o idi ki, övladımızı necə vəftizedəcəyik? Bu asan bir dövr deyildi. Beynimdə uşaqların vəftizi ilə razıidim, amma bunu qəbul etməyən kilsənin üzvü idim. Mən həmişə arzuedirdim ki, övladlarımızı atam vəftiz etsin. Hal-hazırkı vəziyyətimizəəsasən isə bunun necə baş tutacağını heç təsəvvür də etmirdim.Bundan əlavə, övladımızı katolik mərasimində vəftiz etmək, onunkatolik kilsəsinə aid olacağını bilmək deməkdir. Seçim asan deyildi.Bu mübarizənin böyük bir hissəsini mən özümə qapanmışdım. BizSkotla heç vaxt bu sualı müzakirə etmədik. Rəbb öz lütfü sayəsindəmənim ürəyimi Skotla mübarizə etməkdən döndərdi. Əgər mənSkotun ailəmizdəki başçı, ruhani rolunu qəbul edirəmsə, bununlabarışmalı və uşağımızın katolik imanında vəftizini də qəbuletməliydim. Nəticəyə gəldikdə isə mən daxilən sülh tapdım. Dünyayagələcək övladımızın vəftizi üçün Skotdan Bruskevits ata ilədanışmağını xahiş edəndə, o, heyrətdən özündə deyildi. Qızımızdünyaya gəlməzdən əvvəl atam ilə vacib bir söhbətimiz oldu. Mənimatam tanıdığım ən müqəddəs insanlardan biri idi. O, həqiqətən də,Göylərdəki Atamıza aparan yolda mənə lazım olan əsl ata idi.Səsimdəki kədəri hiss edəndə soruşdu:

- Kimberli, sən mənim hər gün oxuduğum duanı oxuyursan?Deyirsənmi ki, „Ya Rəbb, Sən mənə „Get!“ demədən, istədiyin həryerə gedərdim. „Et!“demədən, hər şeyi edərdim. Sən eşitməkistədiyini söyləmədən danışardım. Sən istəmədən, hər şeyimiverərdim!“?

- Yox ata, mən artıq belə dua etmirəm.

O sadəcə heç təsəvvür də edə bilmədi ki, Skot katolik olanda mənnecə acılar çəkmişdim.

- Sən dua etmirsən!- deyə o, səmimi və sarsılmış şəkildə ucadandilləndi.

- Ata, mən qorxuram. Qorxuram ki, əgər belə dua etməyə başlasam,

125


bu mənim də Roma katolik kilsəsinə qoşulmağım olar. Mən isə heçvaxt katolik olmayacam!

- Kimberli, düşünmürəm ki, bu sənin də katolik olmağın deməkdir. Busənin üçün yalnız bir məna verir: Ya İsa Məsih sənin bütün həyatınınRəbbidir, ya da O, ümumiyyətlə, sənin Rəbb Allahın deyil. Sən Rəbbə,nəyi istəyib, nəyi istəmədiyini deməməlisən. Ona yalnız onuniradəsini izlədiyini deməlisən. Mənim üçün vacib olan budur, əslasənin katolik olub-olmayacağın yox. Əks təqdirdə, Allahın qarşısındaöz qəlbini sərtləşdirirsən. Əgər bu duanı edə bilmirsənsə, onda dua etki, Rəbb sənə bunu edə bilmək üçün öz lütfünü bəxş etsin. Öz qəlbiniRəbbə ver və ona güvən.

O bu sözləri mənə deməkdən qorxmadı.

Otuz gün ərzində hər gün Rəbbə dua etdim: „Ya Rəbb, mənə buduanı edə bilmək üçün güc ver.“ Qorxurdum ki, belə dua etsəmbütünlüklə öz taleyimin yekun qərarını verib, seçmə qabiliyyətimiitirəcəm və öz ürəyimdəkiləri unudub üzərimdə rəhbərlik edəbilməyib, Skotun ardınca katolik kilsəsini izləyəcəm.

Nəhayət ki, mən heç bir şübhəm olmadan, hər şeyi Rəbbəgüvənib bu duanı etməyə hazır idim. Mən anladım ki, indiyə kimisanki bir qəfəsdə idim və Rəbb məni orda kilidləmək əvəzinə qapılarısöküb mənə azadlıq bəxş etdi. Qəlbim şadlıq içində idi. İndi mənöyrənmək üçün açıq idim və sevinclə yeni məlumatlar qəlbiməhopurdu. Mən indi deyə bilərdim: „Bəli, ya Rəbb! Bu yol, bütünhəyatım boyu getmək istədiyim yol deyil, amma sənin iradən mənimüçün yetərlidir. Mən sadəcə, sənin qəlbim, nikahım və ailəmlə nəedəcəyini bilmək istəyirəm.“

1987-ci il avqustun 7-sində qızımız Anna Loren dünyaya gəldi.Biz ilk qızımızı dünyaya qarşılamaqdan böyük şadlıq içində idik vəeyni zamanda mənim daxili orqanlarımın vəziyyətinə baxmayaraq,övladımızın sağlam olması bizi çox rahatlatdı. Bu uşaq hər bir kədərə

126


və mübarizlərə qalib gələn məhəbbətimizin sübutu və dualarıngücünün canlı işarəsi idi.

Annanın vəftizinə getdim. Bu mərasimin necə keçəcəyinibilmirdim, amma qorxurdum ki, keşiş mənə „Xanım Han, mənqızınızı vəftiz etdiyim müddətdə, zəhmət olmasa, kənarda əyləşin“deyə bilər. Bircə bunu bilirdim ki, qızımızın katolik kilsəsində vəftiziAllahın iradəsidir. Biz isə kilsəyə çatan kimi Bruskevits ata məniürəkdən salamladı və təklif etdi ki, mən təmiz ürəklə və yalnıziçimdən gələn şeyləri edib danışım. Baxmayaraq ki, onlar dua zamanımüqəddəslərə müraciət edəndə mən susmuşdum və Bruskevits atanınizah etdiyi vəftiz mənası ilə razı deyildim, lakin liturgiyanınmöhtəşəm gözəlliyinə heyran qalmışdım və mümkün qədər səmimiqəlbdən orda iştirak etməyə çalışdım.

Mən gözləmirdim ki, vəftiz liturgiyası bu qədər gözəl ola bilər.Qızım üçün dua edə biləcəyim hər şeyi orda tapdım. Keşiş övladımızMüjdəni eşitsin və ona cavab versin deyə dua etdikdən sonra, mənhədsiz sevincimdən bütün gücümlə Skotun əlini sıxdım. Ona eləgəlmişdi ki, mən onun əlini partlayıb kilsədən qaçmamaq üçünsıxmışdım.

Az sonra Bruskevits ata duanı qurtarıb dedi:

- Amin!

- Amin! - deyə ürəkdən cavabladım.

Özümü tuta bilmirdim. Axı baptistlər tez-tez „Amin“ deyir,amma mən presbiteriyan kimi böyümüşəm. Biz hamımız birlikdəgüldük. Bruskevits ata mənə dedi ki, hamı mənim kimi eyni hisslərkeçirtdi.

Mən indi artıq fikirləşmirdim ki, Anna mütləq katolik olmalıdır.Əvvəllər bundan çox qorxsam da indi başa düşürdüm ki, o, Rəbbinonu azad şəkildə yaratdığı övladıdır.

127


Həmin günü mən Müqəddəs Bernad kilsəsindən çıxanda Rəbb içimdəböyük bir dəyişiklik etdi. Skota dedim: „Mən bilirəm ki, bu günmənim üçün dönüş nöqtəsi oldu.“ Həyatımda buna oxşar anlar çox idi,amma bu an yaddımda xüsusi olaraq qaldı.

8. Xoşbəxt birləşməSkot:

Joliet şəhərinə köçməzdən az müddət əvvəl ilk evimizi aldıq. Bumənzil Müqəddəs Fransisk kollecindən üç məhəllə aralıda idi. Qızımızdünyaya gəldikdən sonra bir ay çəkmədi ki, biz ora köçdük. Mənalman və fransız dilləri üzrə imtahanlarıma hazırlaşanda, Kimberli isə,üçüncü qeysəriyyə yolu ilə doğuşdan sonra sağlamlığına nəzarətedirdi. Bundan əlavə, iki həftəyə dörd kurs hazırlamalıydım.

Kollecdəki tələbələrlə iş mənim üçün çox çəkici və səmərəli idi.Mən tezliklə anladım ki, katolik tələbələrimdən yalnız bir neçəsi özimanlarını, heç olmasa imanın əsaslarını başa düşürlər. Onlara dərsverərkən ilham alırdım və Müqəddəs kitaba əsaslanmış həvarikilsəsinin adət-ənənələrinin möhtəşəm gözəlliyini kəşf edirdim. Futbolkomandasının üzvləri ilə hər həftə Müqəddəs kitabı öyrənirdik.Sinifdən kənar müxtəlif fəaliyyətlərə də böyük vaxt ayırırdım.Kollecdən üç məhlə aralı yaşadığıma görə tələbələrlə dostluq qurabilirdim və bu bizim üçün xeyirli idi.

Qarşıdakı üç il ərzində başa düşmüşdüm ki, kollecin nüfuzunuqaldırmaq üçün rəhbərliyin və müəllim heyətinin səmimi həvəsindəndaha böyük bir şey lazımdır. Bəzən mən əsl mübarizələrdən keçməliolurdum.

128


Mən ilk dəfə öz imanının əsaslarını başa düşməyən, eyni zamanda isəkilsəyə vəfalı olmağı və məsuliyyətli yaşamağı vacib bilən katoliklərərast gəlirdim. Mənim üçün dörd möhtəşəm müəllimlə birlikdə işləməkböyük xoşbəxtlik idi. Onlar Con Hettinger, Qrek Sobolevski,Rozmariya Survillo və Den Hauzer idi.

Bir dəfə işdə, Vircinyada presbiteriyan kilsəsində pastor olanseminariyadakı köhnə dostlarımdan biri, Bil Beyls mənə zəng etdi. O,bir il bundan əvvəl Kimberli və övladlarımız bir həftəlik onun evindəqonaq olanda, mənə qarşı xeyirsiz nəsə etdiyinə görə üzr istəyirdi.

Bil çox astadan danışırdı və səsində bir peşmançılıq var idi.

- Skot, mən səndən üzr istəməliyəm.

- Niyə? Mən şadam ki, heç olmasa mənimlə danışırsan.

- Skot, mən qorxuram ki, sənə nə etdiyimi bildikdən sonra mənimlədanışmaq istəməyəcəksən.

- Yaxşı, Bil, de görək nə olub?

- Bir neçə ay bundan əvvəl həyat yoldaşın mənə müraciət edib səninkatolik olmağının səbəblərini mənə danışdı. Məncə, o istəyirdi ki, mənona səninlə mübarizə aparmaq üçün arqumentlər verim, amma əslindəisə mən ona cavab verməyə hazır deyildim. Ona kömək etmək əvəzinəboşanmağını demişdim.

Onun sözləri məni çox incitdi, amma münasibəti o qədər çox bərpaetmək istəyirdim ki, özümü saxladım.

- Narahat olma, Bil. Bilirsən ki, mən də beş il bundan əvvəl beləvəziyyətdə eyni şeyi məsləhət verərdim.

- Bu hələ hamısı deyil! - deyə Bil susdu və köks ötürdü.

Əmin deyildim ki, artıq ikinci zərbə üçün hazıram.

- Yaxşı, Bil, bəs demək istədiklərin nədir?

129


- Mən Kimberliyə söz verdim ki, katolisizmə qarşı ciddi arqumentlərləsöhbətimizə qayıdacam.

- Bəli, bəli! Davam et.

- O vaxtdan bəri, mən hələ də heç bir arqument tapa bilmədim.

Mən çox çətinliklə qələbə hissini içimə çəkib dedim:

- Bil, əgər sən heç olmasa bir arqument tapsaydın belə, bu bizimaramızda sadəcə balaca bir inciklik olardı.

- Təşəkkür edirəm, Skot! Amma məsələ onda deyil. Mənə, həqiqətəndə, sənin köməyin lazımdır. Son vaxtlar katolik imanı haqqında çoxoxuyub fikirləşirəm və səninlə müzakirə etmək istədiyim bir neçəsualım var.

Mən dərhal söhbət nədən getdiyini başa düşdüm.

- Bil, sadəcə de görüm, katolik imanının müqəddəs kitabaəsaslandığını anlamısan?!

- Bu barədə heç soruşmaq da lazım deyil!

- Bəs sən fikirləşəndə ki, presbiteriyan pastoru olmaq sənin üçün nədeməkdir, qorxuların olur?

- Sən bu barədə məndən daha çox bilirsən.

Mən onun zənginin əsl səbəbini başa düşdüm. Bu zəng, hələbaşlanğıc idi. Bütün il ərzində Bil katolik ilahiyyatını oxuyurdu vəyaranan suallarını mənlə müzakirə edirdi. Zənnimcə, Bil xüsusivəziyyətdə idi. Seminariyada olanda, o, köhnə yəhudi dili üzrə bütüntələbələrdən seçilirdi. Yəhudi dilində Müqəddəs yazıların surətiniçıxarıb otağının divarlarına yapışdırmışdı ki, onları daha yaxşıöyrənsin və yadda saxlasın. Oranı bitirdikdən sonra o, seminariyadanolan yaxın bir dostum Cek Leş ilə birlikdə pastor kimi presbiteriyankilsəsində aktiv xidmət edirdi. Mənə zəng etdiyi vaxt hələ də oradaçalışırdı.

130


Presbiteriyan olduğum vaxtlar, Cekin xidmətə təyin ediləcəyimərasimdə pastor kimi vəz etmişdim. Mən katolik olandan sonra isə omənimlə bütün əlaqələrini kəsmişdi.

Bil hələ bir neçə ay ərzində həm oxuyur, həm öyrənir, həm dəmənimlə telefonda diskussiya edirdi. Həmin müddətdən sonra onunhərəkət etdiyi istiqamət artıq aydın idi. Axtarışları onu get-gedəRomaya aparırdı. Cek və kilsə rəhbərliyi, Bilin katolisizməyaxınlaşmasının qarşısını almaq üçün tədbir görməyə başlamışdılar.Bu tədbirlər bəzən kobud və hətta pisniyyətli olduğundan, artıq Bilinhəyat yoldaşı da katolik imanını öyrənməyə yönəlmişdi. O, Kimberliilə birlikdə katolik imanı haqqında oxumağa və müzakirə etməyəbaşlamışdı.

Həmin vaxt başa düşdüm ki, mənim Kimberli ilə mübarizəm heçbir xeyir verməyəcək. Onu söhbətə cəlb etmək üçün etdiyim bütüncəhdlərim boşa çıxırdı. Ona hansı kitabı məsləhət görürdümsə, okitaba, hətta toxunmaqdan qorxurdu. Rəbb mənə, insan gücünün çatabilmədiyi yerlərdə, kənara çəkilib Müqəddəs Ruha yer verməyimiöyrədirdi, çünki belə vəziyyətlərdə O özü müdaxilə edirdi. Mənilahiyyat arqumentləri gətirmək əvəzinə, sadəcə səmimi şəkildə şəxsihisslərimi açmağa çalışırdım, çünki istəmirdim ki, Kimberliyə təsirgöstərib onu inanmağa məcbur edəm.

Məhz, bu, yeganə bir yol idi ki, bu cür fərqli baxışlarla bir-birimizə olan hörməti və sevgini qoruyub saxlayaraq bir yerdə yaşayabilək. Mən Kimberlinin bəlkə heç vaxt katolik olmayacağı və mənimdə ən böyük arzumun ürəyimdə qalacağı ilə zamanla razılaşmışdım.

Köçdükdən sonra bir neçə yeni dost qazandıq və biz katoliklərəqarşı „döyüşçülər“ə rast gəlməyə başladıq. Əvvəllər belə insanlarınolduğunu heç təsəvvür də edə bilməzdik. Onlar əvvəllər katolik olub,indi isə güclü protestant fundamentalistlər idilər. (Fundamentalist,yəni qabarıq şəkildə bir şeyə bağlı olan insan.)

131


Sadə protestantlar Məryəm ana və Roma papası haqqında katoliklərləsöhbət edəndə Müqəddəs kitabdan bir çox sitat gətirib fikirlərini izahetməyə çalışırlar. Onlar isə heç dinləmədən sadəcə katolikləri səhfçıxardır və hirsdən əsirlər. Belə olduqda isə, onlar heç vaxt məntiqlisöhbət apara bilmirlər. Mən onlar üçün sanki şeytanın tərəfdaşı idimvə onlar Kimberlini inandırmağa çalışırdılar ki, o mənə qulaq asmasın,çünki mənim vasitəmlə o da aldanacaq. Kimberli kimi ağıllı vədüşüncəli qadın üçün onların belə həyəcanlı yanaşmaları əks təsirgöstərirdi.

Mümkün qədər ehtiyatlı davranırdım və xilasım barədə qeydiməqalan fundamentalistlərdən kiminsə mütləq yanıma söhbətə gələcəyinigözləyirdim. Əslində, onların belə cuşa gələrək vəz etmələrinə qiymətverirdim.

Bir dəfə gün ərzində bir fundamentalistlə baş tutmuş söhbətimizişam yeməyində Kimberliyə danışdım. Həmin kişi katolik olduğumubiləndə məni düz yola gətirmək üçün birbaşa yanıma, iş yeriməgəlmişdi. Əlbəttə ki, o, sualla başladı:

- Siz Müqəddəs ruhla doğulmusunuz?

- Bəli. Bu, həqiqətən də, mənim həyatımda baş verib. Amma bilməkistəyərdim ki, siz bu sözləri hansı mənada başa düşürsünüz?

Sualıma görə o, çaşqın görünürdü.

- Demək istəyirəm ki, siz İsa Məsihi həyatınızın Rəbbi və xilaskarıkimi qəbul etmisinizmi?

Mən gülümsəyib cavab verdim:

- Bəli, əlbəttə! Amma bu, Müqəddəs ruhdan doğulmağıma səbəbdeyil. Mən vəftizim zamanı İsa Məsihin Müqəddəs Ruhun vasitəsiləyerinə yetirdiyi lütfü sayəsində yenidən doğulmuşam.

O hələ də çaşqınlıq içində görünürdü və mən davam etdim:

132


- Başa düşürsünüzmü ki, Müqəddəs kitabda heç yerdə „İsa Məsihihəyatınızın Rəbbi və xilaskarı kimi qəbul edin!“- deyə yazılmır. Bəli,bu sözlər imanın böyük bir işarəsidir, amma Rəbb Nikodimə „yenidəndoğulma“ barəsində danışanda başqa bir şeyə vurğulayırdı (bax Yəhya3, 3). Sonrakı iki ayədə isə İsa, həqiqətən də, nəyə vurğuladığınıaçıqlayır: „Doğrusunu, doğrusunu sənə deyirəm: bir kəs sudan vəRuhdan doğulmasa, Allahın Padşahlığına daxil ola bilməz“ (Yəhya 3,5). Bununla, o, vəftizə işarə edir. Yəhya bunu növbəti sözlərində izahedir: „Bundan sonra İsa və Onun şagirdləri Yəhudeya diyarınagəldilər. İsa bir müddət onlarla orada qalıb vəftiz edirdi“ (Yəhya 3,22). Daha sonra yazılır ki, vəftizçi Yəhyanın şagirdləri özmüəllimlərinin yanına gəlib dedilər: „Rabbi, İordanın o tayında səninyanında olan və barəsində şəhadət etdiyin Şəxs indi Özü vəftiz edir vəhamı Onun yanına gəlir “ (Yəhya 3, 26). Başqa formada demək olarki, Rəbb „yenidən doğulma“ barəsində danışanda, O, vəftizə işarəedir.

Mən Kimberliyə etiraf etdim ki, bəlkə bu söhbətdə həddindənçox kəskin olmuşam. Onunla fikirlərimi paylaşarkən,fundamentalistlərin niyə katolikləri əsl məsihçi hesab etməmələrininsəbəbini izah etdim. Məncə, bunun səbəbi budur ki, katoliklərfundamentalistlər qədər çox, tez-tez və inadkar şəkildə Müqəddəskitabdakı sitatlardan istifadə etmirlər. Əslində, fundamentalistlər çoxvaxt təkrar etdikləri sitatların həqiqi mənalarının dərinliyinə getmirlər.Kimberli tamamilə mənimlə razı idi.

Stubenvildəki (Steubenville) Franciscan universitetində baştutmuş ilahiyyat konfransından az sonra qayıtdım. Mən ilk dəfə oradaiştirak edirdim. Orada çoxlu həvəsli və coşğun protestantlar kimimöhkəm imanlı katoliklərə rast gəldiyim üçün heyranlıq içində idim.Mənə ən çox təsir edən günorta messası zamanı kilsədə səmimi vəürəkdən ilahilər oxuyan, qəlbləri Evxaristiyada mövcud olan Məsihəqarşı güclü məhəbbətlə dolub-daşan yüzlərlə tələbələrin olması idi.

133


Mən böyük çətinliklə dözürdüm ki, bunları Kimberliyə danışam.O, çox həyəcanlı idi, çünki məndən, protestant kilsəsində böyüyübyaşadığı eyni həvəsin katolik kilsəsində də olduğunu eşitdi.

Kilsədəki bir dostuma danışırdım ki, protestant həyat yoldaşımlakatolik imanımı paylaşmaq üçün daimi mübarizədəyəm. Mən onauşaqlıqdan Kimberlini əhatə etmiş həvəslə oxunan ilahilərdən,Müqəddəs kitabdan ilhamlanmış vəzlərdən və mehriban dostluqmünasibətlərindən bəhs etdim. O mənə çox maraqlı bir fikir bildirdi:

- Skot, mənə elə gəlir ki, protestantlar həvəslə oxuduqları ilahilər,etdikləri vəzlər və qurduqları dostluqlar ilə onlara çatışmayanMüqəddəs sirlərdən aldığımız lütfü əvəz edirlər. Sadəcə, MəsihinEvxaristiyada canlı olan Rəbbin yaxınlığını hiss etdikdən sonra bütünbu şeylər arxa plana keçir. Məgər bununla razı deyilsən?

Mən dilimi dişlədim. Mən ona qarşı çıxmaq istəmirdim, amma mənimyanaşma tərzim bir az fərqli olduğundan bir balaca düzəlişetməliydim.

- Səninlə razıyam ki, liturgiya özündə daxili sakitlik, sadəlik vəmöhtəşəm dərinliyi birləşdirir. Mən Qriqorian janrında oxunanilahilərdən və liturgiyada istifadə olunan latın dilindən böyük zövqalıram. Başqa sözlərlə deyərdim ki, Məsihin Evxaristiyada canlıvarlığına şahid oluruqsa, biz protestantlardan daha çox, böyük həvəsləilahilər və vəzlərlə Rəbbi izzətləndirməliyik!

Qısa müddətlik qəribə sükut yarandı.

- Bəli, bununla razılaşmamaq mümkün deyil.

- Onda niyə axı bu bizdə olmur?! - öz hisslərimi gizlətmədənhəyəcanla dedim.

Nə o, nə də mən bu suala cavab verə bilmədik.

Mənə həmişə qəribə gəlirdi ki, katoliklərin çoxu öz imanınındərinliyinə getməyə çalışmırlar.

134


Eyni vaxtda heyran qalırdım ki, bu imanın hər bir əsası Məsihdənqaynaqlanır və Müqəddəs kitabda da öz əksini tapır. Müqəddəssirrlərin hər biri Məsihin öz kilsəsi ilə birliyini, yəni Allahın sarsılmazƏhdini göstərir.

Bir dəfə, Ölüləri yadetmə günündə messadan qayıdarkən mənəbir şey agah oldu. Kimberli bu bayramın mənasını məndən soruşdu.Dərhal başa düşdüm ki, bizim söhbətimiz yenə də Əraf mövzusubarəsində müzakirəyə çevriləcək. Mən qərara gəldim ki, söhbətimizibu mövzunun əsas məqamlarına yönəldim və Ərafa Allahın məhəbbətivə Əhdi gözü ilə baxaq.

- Kimberli, Müqəddəs kitab, Allahın öz Əhdini yeniləməsi üçün tez-tez alov şəklində öz xalqına göründüyünü göstərir. O, İbrahimə „tüstüçıxan bir təndir və alovlanan məşəl“ kimi (Yaradılış 15, 17), Musaya„kol arasından od-alov“ kimi (Çıxış 3, 2), İsrail oğullarına məskəninüzərindəki alova oxşayan bulud kimi (bax Saylar 9, 15-16), İlyasayandırma qurbanını, odunları, daşları, torpağı və suyu udan od kimi(bax 1Padşah 18, 38), həvarilərə isə Pentikost bayramında alov dillərikimi (Həv İş 2, 2) görünüb.

- Yaxşı, Skot, bununla nə demək istəyirsən? - deyə Kimberli sözümükəsdi.

Mənim üçün yeganə bir şans yarandı ki, istifadə edim.

- Bu, çox sadədir. İbranilərə məktubunda Allah yandırıb-yaxan alovkimi təsvir olunur. Bəzi insanlar bunu Rəbbin gücü və ya hirsi kimibaşa düşürlər. Bəli, cəhənnəm odu mövcuddur, amma ondan əlavəbaşqa bir sonsuz güclü alov da var ki, göylərdədir. Bu alov Allahınözüdür. Alov Allahın əbədi qəzəbindən çox, onun sərhədsizməhəbbətinə aiddir. Fırtınalı və alovlu cəhənnəm nə qədərböyükdürsə, Allahın da təbiəti bir o qədər böyük və güclüməhəbbətdir. Başqa sözlərlə, Səmavi səltənət cəhənnəmdən daha gursevgi alovludur.

135


Müqəddəs kitabın Allahın yanında duran mələkləri səraflaradlandırmağı bizi təəccübləndirməməliydi. Qədim yəhudi dilindəsəraf „alovlu“ deməkdir. Məhz buna görə Paul demişdi ki, bütünmüqəddəslər alovlu məhkəmədən keçib „əməli bəlli olacaq və qiyamətgünü onu ortaya çıxaracaq, çünki odla aşkar olunacaq. Od da hərbirinin əməlinin keyfiyyətini sınaqdan keçirəcək“ (bax 1Kor 3,13).

Aydındır ki, o, burada cəhənnəm odu haqqında danışmır, çünkibu mətnində Paul xilas olanlar, yəni müqəddəslər haqqında danışır(bax 1Kor 3, 15). Onun bəhs etdiyi bu od, onları Səmavi səltənətdəAta ilə birlikdə yaşamaq üçün təmizləyir. Göz qabağında olan bu odunmənası aydındır: onların əməllərinin keyfiyyətini aşkar edəcək.Məsihin qoyduğu bünövrənin üstündə qızıl, gümüş və qiymətlidaşlardan inşa olunanlar qalacaq, taxta, saman, küləşdən inşaolunmuşlar isə yanacaq.

Paul burada deyir ki, kimin əməli yanıb yox olsa, o, zərərçəkəcək. Özü isə xilas olacaq, amma sanki od içindən keçəcək (bax1Kor 3, 15). Bu, təmizləyici oddur, o, xilas olanları paklayır ki,Allahın sonsuz alovlu məhəbbəti onları əhatə etsin.

Mən çox danışdım. Demək olar ki, həddindən çox. Mən oturubgözləyirdim ki, Kimberli həmişəki kimi Əraf mövzusunu açandahirslənib qıcıqlanacaq, amma bu dəfə o, əksinə, sakit və üzündə dərinfikirli bir ifadə ilə oturmuşdu. Onun gözlərindən anlayırdım ki,eşitdikləri haqqında düşünür və buna görə də qərara gəldim ki, çoxüstünə getməyim.

1989-cu ilin payız semestrinin ortalarında „Katolik cavabları“təşkilatından mənə Pet Medrid zəng etdi. Bu təşkilat haqqındaeşitmişdim ki, ABŞ-ın San-Diego şəhərində yerləşən və Karl Kittingtərəfindən əsası qoyulmuş ən ciddi katolik apologetikası məktəbidir.Karl Kitting „Katolisizm və fundamentalizm“ kitabının müəllifidir.

136


Məncə, bu kitab insanlara fundamentalistlərin kilsəyə qarşıhücumlarına cavab verə bilməsi üçün çox kömək edir. Nəhayət ki,mən ruhən yaxın olan insanlarla görüşdüm və bundan çox məmnunidim.

Bir neçə həftə ərzində biz sıx əlaqə saxlayırdıq. Onlarla gələcəkiş haqqında danışdığım üçün çalışırdılar ki, onlara müsahibə verim vəKaliforniya ştatının Riversayd şəhərindəki Müqəddəs Fransisk diSales kilsəsində keçiriləcək konfransda iştirak etmək üçün ora uçum.Sonra isə bu görüşü təşkil etdilər.

Üç il yarım ərzində apardığım axtarışlardan sonra Karl və Pet iləgörüşüm səhralıqdakı oazisə bənzəyirdi. Şənbə günlərinin birindəKatolik cavabları təşkilatının ofisində axşam keciriləcək konfransınaparacağım müzakirənin planını çap edirdim. Plana əsasən bugörüşdə, bir saatlıq katolik imanına gəlmə hekayəmə şahidliketməliydim, sonra isə suallarına cavab verməliydim. Artıq buna oxşarbir neçə görüşdən keçmişdim, amma bu görüş daha fərqli idi.Səsyazma ilə keçən bu görüş, sonralar „Protestant pastoru katolikoldu!“ adı altında çox məşhurlaşmışdı.

Görüş başlamazdan on dəqiqə əvvəl məni Müqəddəs Yusifcəmiyyətinin üzvü Terri Barber ilə tanış etdilər. O, görüşümüzünsəsyazma işlərini hazırlayırdı. Mikrofonu quraşdıranda, o mənə, həyatyoldaşı Daniela ilə Portuqaliyanın Fatima şəhərində keçirdikləri balayından yenicə qayıtdıqlarını dedi. Bundan əlavə, görüşə gecikməsəbəbini də mənə danışdı ki, bu gün, o, artıq beş başqa görüşünsəsyazmasında olub. Mənə belə gəldi ki, mənim çıxışıma gəlməyə sondəqiqədə qərar verib. Həmin vaxt mən buna o qədər də fikirvermədim, amma sonralar biz bir-birimizə çox təşəkkür etdik.

Düz səkkizin yarısında çox da böyük olmayan, otuz beş nəfərlikqrup məni qarşıladı. Bir saatdan uzun çəkən söhbətdən sonra qısa birfasilə etdim və sonra onların suallarını cavablandırmaq üçün yenidən

137


görüşümüzə davam etdik. Həmişəki adətim üzrə heç vaxt vaxtındaqurtara bilmirəm.

Görüşdən sonra Pet ilə söhbət etdim. Biz danışanda Terri Barberəlində kaset qaça-qaça gəlib dedi:

- Dostum mənim! Mən əminəm ki, Rəbb bu səsyazmanı nə üçünsəistifadə etmək istəyir!

Mən onu belə sevincli görməyimə şad idim, amma artıq bir çoxbelə səsyazmalı görüşlər keçirtdiyimə görə bunda bir xüsusilikolduğunu düşünmürdüm və hətta fikirləşirdim ki, bu görüşə o qədər dəyaxşı hazır deyildim, çünki başqa görüşləri daha yaxşı keçirmişdim.Ola bilər Rəbb bu görüşü məhz ona görə seçmişdi ki, xüsusi birşəkildə istifadə etsin, çünki yalnız onun gücü bu görüşü belə xüsusiedə bilərdi.

Geriyə uçandan sonra Kimberliyə bu haqda ətraflı danışdım,amma bu barədə hay-küy salmaqla bağlı fikrim yox idi, çünki bütünbunlar mənim üçün o qədər də böyük əhəmiyyət daşımırdı. Növbətigün mən öz dərslərimə geri qayıtdım.

Bir neçə həftə keçdikdən sonra mən yenidən Terri Barberin səsinieşitdim. O görüşümüzün səsyazması böyük dinləyici kütləsitopladığından onlarla surətini ödənişsiz olaraq ABŞ-ın hər yerindəkimüxtəlif katolik qruplarına göndərdiyini deməyə zəng etmişdi.

Mən heç təsəvvür də edə bilməzdim ki, bu səsyazma bizimhəyatımızı necə dəyişəcək və Kimberliyə necə böyük təsir edəcək.

- Heç təəccüblü deyil! Bu, biznes həvəsindən başqa bir şey olabilməzdi! Terri, məncə, sən özünü həvari kimi hiss edirsən.

Səsyazmanın surətlərindən birinin İncilin şərhçisi olan KenRoberts ataya çatdığını eşitdim. O, dinlədikdən sonra bu səsyazmanınbeş min surətini sifariş edib və yayıb. Ken ata bir neçə ay sonra mənəteleviziyada da çıxış etməyimi təklif etdi.

138


Karl və Pet mənə ehtiyatlı olmağımı tapşırmışdılar:

- Skot, çox tezliklə sənin həyatın rəsmi tədbirlərin və iş görüşlərininfasiləsiz zəncirinə çevriləcək.

Onlar düz demişdilər, amma bütün bunların məsuliyyətinin birhissəsi də onlarda idi. Bu səsyazmanın ortaya çıxmasından az sonrailk tədbirlərimiz başladı. Katolik cavabları təşkilatı mənimlə vəVestminster ilahiyyat seminariyasının (Westminster TheologicalSeminary in Pennsylvania) Apologetika və sistemli ilahiyyatfakultəsinin professoru Robert Knudson arasında üç saatlıq birmüzakirə təşkil etdi. Bu müzakirənin birinci yarısında „SolaSkriptura“, ikinci yarısında isə, „Sola Fide“ prinsipi haqqındadanışdıq. Mən etiraf etməliyəm ki, protestantları katoliklərlə bölənböyük suallara görə bütün dünyaya məşhur olan ilahiyyatçı ilə söhbətəhazırlaşanda bir az həyəcan hissləri keçirirdim.

Bu görüşün sonunda orada iştirak edən Vestminster ilahiyyatseminariyasının tələbələri böyük təəccüb və həyəcanlarını bildirdilər.Ən vacibi isə o idi ki, mən evə gələndə Kimberli kasetə yazdığımüzakirəmizi mənimlə birlikdə dinləmək üçün yenidən qoşdu.Səsyazmanı üç saat dinlədikdən sonra Kimberli, sanki ovsunlanmış vəheyrət içində idi. O yalnız bir cümlə dedi: „Mən sadəcə indieşitdiklərimə inana bilmirəm.“

Mən göylərdə idim və belə bir müsbət nəticələri heçgözləməmişdim də. Mən çox düşünmədən Kaliforniyada baş tutmuşvə artıq məşhurlaşmış müzakirə səsyazmasını ona verdim. Katolikolduğum gündən indiyə kimi o ilk dəfə idi ki, hekayəmi dinləyirdi.

Həyatımız, sanki sürət yığmağa başladı. Stubenvil (Steubenville)Franciscan universitetinin ilahiyyat bölməsinin direktoru doktor AlanŞrek mənə zəng edib dedi ki, 1990-91-ci tədris ilində onlarınbölməsində yeni vakansiya açılacaq və istəyərdi ki, ora yazılı məlumatsənədi (CV) göndərəm. Mən vaxt itirmədən bunu etdim.

139


Bir neçə il bundan əvvəl Franciscan universiteti ailə və nikahhaqqında bir konfrans keçirtmişdi. Həmin vaxtı Müqəddəs Fransikkollecində psixologiyadan dərs verən dostum və iş yoldaşım FillSetton ilə orada iştirak etmişdik. Evə qayıdanda biz köhnə yəhudilərinadətindən istifadə etdik. Bu adətə görə onlar vidalaşanda bir-birinədeyirlər: „Yerusəlimdə növbəti ilədək!“ Biz bunu özümüzə uyğunedərək „Stubenvildə növbəti ilədək!“ Növbəti il Fill MüqəddəsFransik kollecini tərk edib Stubenvil Franciscan universitetindəİncəsənət üzrə kurslar aparmaq üçün dəvət olunmuşdu. Hələ növbətiildə həmin universitet mənim iş üçün göndərdiyim məlumat sənədiməbaxırdı. O vaxt, bizim heç ağlımızdan da keçməzdi ki, Rəbb bizimzarafatlarımızı ciddiyə alacaq.

Kimberliyə mənə verilən iş imkanı haqqında danışanda, buuniversitetin kilsəsində yaşadığım messa təcrübəsini də yada saldım.Həmçinin universitetin rəhbəri, müəllimləri və tələbələrinin abortaqarşı mübarizəsi haqda da danışdım. Ona xəbər verdim ki, Fransiskanuniversitetində Noterdam katolik universitetindən daha çox, yüzlərlətələbə ilahiyyat üzrə mütəxəssislik kursları keçir. Bundan əlavə,xüsusilə, ailə və nikah mövzularını vurğulayan ilahiyyat üzrəmagistratura kursları da var. Son beş ildə birinci dəfə idi ki, bizbirlikdə və ürəkdən dua etdik.

Milad bayramından sonra biz birinci iş görüşü üçün Stubenviləgetdik. Getməmişdən bir gün əvvəl ikinci dəfə uşağımızı itirdik. Mənzərbə almışdım, Kimberli isə kədər və acıdan özündə deyildi.Görüşümüz qurtarmazdan az əvvəl, o, Skenlan ataya baş vermişbədbəxt hadisədən danışdı. Sonra isə katolik keşişindən onun üçündua etməsini xahiş etdi. Keşiş bir dəqiqə keçmədi ki, ayağa qalxıbəlini onun çiyninə qoydu və Rəbbin şəfalı lütfünü götürmək üçün duaetməyə başladı.

140


Daha sonra bizə Məryəm ana və ona necə hörmət etməliyikmövzusunda öz daxili mübarizəsi haqqında danışdı. Keşişin bumövzuları qəbul etmə cəhdləri haqqında dedikləri Kimberlini dərindənsevindirmişdi. O, atanın izahlarına diqqətlə qulaq asmışdı. Təzəlikcə,Məsihin qəti rolu və Məryəm anaya olan həqiqi hörmət Skenlan atayaagah olmuşdu. O artıq anlayırdı ki, bu mövzular kilsə həyatınınayrılmaz hissəsidir. Eyni zamanda isə, II Vatikan məclisi də onlarısəliqəli və aydın şəkildə izah etmişdi. Skenlan atanın hekayəsi qısa,amma əsaslı idi.

Bir neçə həftə keçdikdən sonra ikinci iş görüşü və tələbələrəsınaq dərsi vermək üçün oraya uçdum. Hər ikisi çox yaxşı keçdi. Alanvə Nensi Şrek ilə keçirtdiyim vaxt xüsusilə gözəl idi. Onlar möhtəşəmşəkildə məni evlərində qonaq qəbul etdilər və çox tezliklə mehribandostlar qazandım. Evə qayıdanda Rəbbin bizə öz iradəsini göstərməsiüçün Kimberli ilə çoxlu dua etmişdik. Az sonra isə Alan bizə zəngedib işə qəbul olunduğumu demişdi. Bu xəbər bizim dualarımızıncavabı idi.

Qəribə idi ki, həmin ərəfələrdə Kimberlinin katolik kilsəsinəmünasibətinin hansı mərhələdə olduğunu bilmirdim. Opus Deitəşkilatından dostum Cill Kaufmanın həmişə dediyi „ürək cəhd etsin,ağıl güzəşt!“ sözlərini özümə dərs götürmüşdüm.

Katolik cavabları təşkilatının təşkil etdiyi konfransa görəKaliforniyaya uçdum. Məşhur səsyazmamın dinləyiciləri məndənKimberli haqqında soruşurdular. Çıxışımı bitirdikdən sonra ilk sualbelə idi: „Skot, biz hamımız bir neçə ay bundan əvvəlki çıxışınızınsəsyazmasını dinləmişik. Zəhmət olmasa deyin, həyat yoldaşınız hələdə katolisizmi qəti şəkildə rədd edir?“ Mən bu suala görə bir az pərtoldum və cavabı bilmədiyimi etiraf etməliydim.

141


Sonra axşam Kimberliyə zəng etdim. O, həftə sonunu Şrekgildəqalmışdı və bizim üçün ev axtarırdı. Ona konfransda mənə verilənsual haqqında danışdım və nə cavab verməli olduğumu soruşdum.Onun cavabına heç hazır deyildim.

- Onlara de ki, dünən, oruc dövrünün birinci günündə Stubenviləgedəndə uzun-uzun düşündükdən və dualardan sonra mənə aydın olduki, Rəbb məni bu Pasxa bayramında evimizə, Katolik kilsəsinə çağırır.

Bir dəqiqədən çox heç birimiz heç nə deyə bilmədik. Sonrasevinc gözyaşları ilə duaya başladıq və çox keçmədi ki, konfransda dahamı bu haqda bildi.

Kimberlinin katolik kilsəsinə üzv olması 1990-cı il JolietdəkiMüqəddəs Patrik kilsəsinə planlaşdırıldı. Bu vaxt sadəcə təsadüfdeyildi, çünki 1990-cı il mənim katolik kilsəsinə keçə biləcəyim ənerkən vaxt olmalıydı. İndi isə mənim tarixim onun tarixi oldu.Kimberlinin kilsə üzvü olması fikri məni o qədər sevindirirdi ki,hərdən bütün dünyadan qopurdum. Oruc dövrünün tövbə təcrübəsihər ikimiz üçün möhtəşəm, bənzərsiz və möcüzəli bir hiss idi. Bubizim həyatımızın ən ecazkar Müqəddəs həftəsi idi.

Həmin həftənin ortasında ona sual verdim:

- Hansı müqəddəsi himayəçin kimi seçdin?

- Nə haqqda danışırsan? - deyə çaşqınlıqla mənə döndü.

Mən izah etməyə başladım:

- Konfirmasiya sirrini qəbul edəndə özünə ən yaxın hiss etdiyin birmüqəddəsin adını seçə bilərsən. Məsələn, mən Müqəddəs Fransisk diSales adını seçmişdim.

Belə görünürdü ki, Kimberli hələ də izahımı anlamadı.

- Niyə məhz onu?

142


- Jan Kalvin katolik imanından insanları döndərəndə MüqəddəsFransisk di Sales İsveçrədə Cenevrə şəhərinin yepiskopu idi. Mənoxumuşdum ki, Müqəddəs Fransisk di Sales o qədər ilhamlı vəz edənapologet idi ki, vəzləri və məktubları vasitəsilə qırx mindən daha çoxkalvinistləri katolik kilsəsinə gətirib. Mənə elə gəlirdi ki, əgər o elə birdövrdə onları qaytara bilirdisə, indi daha çox insanı qaytara bilər.Bundan əlavə, Müqəddəs Fransisk di Sales nəşriyyatçıların himayəçisiolmuşdu və on beş min kitabım olduğuna görə fikirləşdim ki, mənimüçün ən uyğun seçim odur.

Kimberli bir az düşüncəli ifadə ilə üzünü çevirdi.

- Mən bu haqda dua etməliyəm və düşünürəm ki, Rəbb özü mənədeyəcək.

Mən ona heç nə demədim, amma artıq bilirdim ki, onunhimayəçisi kim ola bilər. İki il bundan əvvəl, mənim kilsəyəgirməyimdən az müddət sonra katolik alimlərinin təşkilatınınkonfransında iştirak edirdim. Mən orada məşhur ilahiyyatçı JermenQris ilə tanış oldum. Şənbə günü axşam ziyafətində onunla və həyatyoldaşı Jannetlə birlikdə oturmuşduq. Onlara katolik kilsəsinə keçməküçün nə qədər mübarizə apardığıma və Kimberlinin buna qarşıçıxdığına görə öz narahatlığımı bildirdim. Söhbətimizin sonunda bir-birlərinə sonra isə mənə baxdılar. Jermen qəflətən mənə dedi:

- Biz bilirik nə etmək lazımdır.

Mən onun sözlərindən heç nə anlamayıb soruşdum:

- Siz nəyə vurğulayırsınız?

O an, onlar Müqəddəs Elizabet An Seton (Elizabeth Ann Seton)haqqında mənə danışmağa başladılar. Elizabet evdar qadın, beş uşaqanası, protestantlıqdan katolik kilsəsinə keçmiş və „Amerikamərhəmət bacıları“ rahibə təşkilatını yaratmış bir qadın idi.

143


On beş il olar ki, o, Amerikada anadan olmuş ilk müqəddəs kimimüqəddəslərin siyahısına düşüb. Sonra əlavə etdilər ki, Elizabetinqəbri Meriland ştatının Emitsburq şəhərində, onların evininyaxınlığında yerləşir (Emmitsburg, Maryland).

Onların Müqəddəs Elizabet haqqında danışdıqları maraqlı idi,amma mənim üçün o qədər də məna vermədi. Buna baxmayaraq, birmüddət sonra başa düşdüm ki, bu o konfransda ən vacib hadisə idi.

Bir həftə sonra mən poçtdan bağlama aldım. Onun üzərində Jermen vəJannet Qrisin ünvanını görəndə ağlıma gəldi ki, orada katolisizmə aidbir şey olacaq. Ona görə də, Kimberli görməsin deyə iş otağımaçəkildim. Bağlamanın içində, Müqəddəs Elizabetin Josef Dirvintərəfindən yazılmış bioqrafiyası və heç bir zaman görmədiyim bir şeyvar idi. Bu müəmmalı əşya kiçik bir mücrünün içində MüqəddəsElizabetə aid xırda bir əşya parçası idi.

Mən başa düşmədim ki, bu mücrü ilə nə etməliyəm, ona görə dəbir katolik dostuma yaxınlaşdım. O mənə məsləhət gördü ki, bumücrünü yadigar kimi özümdə saxlayım. O yadıma salmalıydı ki,Kimberli ilə aramızda olanları, xüsusilə gərginlik və mübahisələri,Müqəddəs Elizabetin himayəçiliyi və duaları vasitəsilə Rəbbə etibaredə bilərəm.

Bir gün qaçılmaz bir hadisə ilə üzləşdim. Kimberli yumazdanəvvəl paltarlarımı yoxlayanda bu mücrünü cibimdən tapdı.

- Skot, bu nədir?

Mən dondum. Səsimdə gizlədə bilmədiyim həyəcan ilə cavab verdim:

- Yox, heç nə Kimberli. Orada həqiqətən də sənin üçün maraqlı olacaqvacib bir şey yoxdur.

O, ani olaraq mücrüyə baxdı. Sanki nədənsə qorxurdu vəistəmədiyi şeylər eşitməsin deyə, artıq məndən heç nə soruşmadı.Səssizcə mücrünü mənə uzatdı.

144


İçimdə minnətdarlıq və ehtiyatlılıq hissləri var idi. Mücrünüözümlə daşımağı yığışdırdım. Onu yazı stolumun sürməsinə,bioqrafiyanı isə iş otağımdakı kitab rəfinin ən aşağı və ən qaranlıq birküncünə qoydum. Mən təxmin etməliydim ki, bunun hələ ardı olacaq,amma baş verənlər mənim üçün tamamilə gözlənilməz idi.

Kimberlinin Konfirmasiya sirri üçün seçəcəyi adınısoruşduğumdan gün yatmağa hazırlaşanda sual verdim:

- Kimberli, nə oxuyursan?

- Müqəddəs Elizabet Ann Setonun bioqrafiyasını.

Mən gecə paltarımı geyinə-geyinə yerimdəcə donub qaldım.

- Kimberli, soruşa bilərəm onu hardan tapdın?

- Başa düşürsən, Skot – deyə başı qarışmış vəziyyətdə izah etməyəbaşladı – bu gün, kitablarının arasında oxumağa nəsə axtarırdım vətəsadüfən əlimə bu keçdi.

Heyrət içində olduğuma baxmayaraq, soruşdum:

- Bu kitabdan xoşun gəlir?

- Bəli! - deyə həyəcanla cavab verdi – artıq bir neçə saatdır ki,oxuyuram. Skot, fikirləşirəm ki, öz himayəçimi tapmışam.

Bəlkə o özü səni tapdı - deyə fikirləşdim və yalnız bunları dedim:

- Hə, əlbəttə! Bu belədir.

Mən artıq harada, göydə, ya yerdə olduğumu unutmuşdum.Çarpayıya oturdum və ona iki il bundan əvvəl olanları danışdım.Sonra ona mücrünü verdim və günümüzü dua ilə başa vurduq.Rəbbimizə və onun möhtəşəm qızı Məsih sayəsində bacımız olanMüqəddəs Elizabetə təşəkkür etdik.

Nəhayət ki, bu xüsusi axşam gəldi. Kimberli Pasxa bayramındanyarım saat əvvəl gəldi ki, tövbə sirrini ilk dəfə qəbul etsin. Messanınortasında mənə balaca bir kağızda yazılmış mesaj verdi.

145


Kağıza baxıb bu sözləri oxudum: „Mənim ən dəyərli Skotum! Sənəçox minnətdaram ki, hər ikimiz üçün bu yolu keçdin. Səni sevirəm.Kimberli.“ Sevincdən heç nə deyə bilmədim, amma təbəssümüm vəgöz yaşlarım içimdə olanları Kimberliyə danışırdı.

Həmin axşam biz ilk dəfə idi ki, Evxaristiyanı birlikdə qəbuledirdik. Bu başgicəlləndirici dini bir romanın zirvəsi idi. Nəhayət ki,Məsihin və onun gəlini olan kilsə vasitəsilə mən də öz gəlinimləyenidən birləşdim.

Kimberli:Övladımız Annanın vəftizindən bir həftə sonra İlinois ştatının Culietşəhərinə köçdük. Bizim üçün bu çox səs-küylü dövr idi. Biz yenişəhərə, yeni evə və təzə uşağımıza öyrəşirdik. Allahın planınıöyrənmənin yeni mərhələsinə keçdik. Skot bütün vaxtını MüqəddəsFransisk kollecində ilahiyyat bölməsində işləyirdi və bundan çoxməmnun idi. Həyatımız qaynayırdı!

Belə çıxırdı ki, həyatımın qışından baharına keçirəm. Mənimqəlbim yeni biliklərə açıq idi, xüsusilə vəftiz mövzusunda. Skotuşaqlarımızın qayğısına qalmağa vaxt tapırdı və beləliklə mən dəöyrənməyə vaxt ayıra bilirdim. Seminariyada öyrəndiklərim boşaçıxmırdı. İlahiyyatı çox yüksək səviyyədə oxumaq üçün təcrübə vəqabiliyyət əldə etdim. Katolik müəlliflərini oxuduqca mən heyranqalırdım. Əvvəllər mən fikirləşirdim ki, katolik ilahiyyatı sadəcəRoma papalarının sənədlərinin sitatlarından ibarətdir. Mən Annanınvəftiz vasitəsilə Rəbbə aid olduğunu, su və Müqəddəs ruh sayəsindəyenidən doğulduğunu çox qiymətləndirirdim. Vəftizlə bağlı ətraflıöyrənəndə ilahiyyat ifadəsi „bəraət qazanma“nın vəftizlə ayrılmazəlaqəsini görürdüm.

146


Əvvəllər Skotun gördüyü kimi, indi də mən ilahiyyatdanöyrəndiklərim sayəsində protestantlardakı „yalnız və yalnız imanla“bəraət qazanma təliminin natamamlığını gördüm. Uşaqların vəftizigüclü bir nümunədir ki, insan Allahın lütfü sayəsində bəraət qazanır.Mən sadəcə vəftiz və bəraət qazanma haqqında Katolik təliminingözəlliyinə və ahənginə heyran qalmışdım.

Skotun katolik kilsəsinə daxil olan Pasxadan sonra mən messadaiştirak etməmişəm. İndi isə Müqəddəs həftədəki çərşənbə günündəbalaca bir kilsədə messada olanda liturgiyanın mənə dərin təsirinəheyran qaldım. Tövbəyə çağırış o qədər gözəçarpan idi ki, keçmişkatoliklərin „həyatını dəyişib İncilə iman et!“ - deyə tövbə çağırışınıheç vaxt eşitmədiklərinə mat qalmışdım. Skot katolik olandan sonra,iki və üç yaşında olan iki oğlumuz, keşiş olmaq haqqında arzularınıdilə gətirirdilər. Mən sadəcə qulaqlarıma inanmırdım. Culietdə bir çoxheyrətamiz, güclü imanlı keşişlərlə rastlaşdım. Mən hiss edirdim ki,övladlarımızın həyatlarını Rəbbə həsr etməyini artıq bütün ürəyimləqəbul etməyə başlayıram. Gabriel üç yaşında „Ana, dünyada keşişlərinvə rahibələrin sayı azdır. Mən keşiş olmaq istəyirəm ki, onların sayıçoxalsın“ demişdi. Mən anlamışdım ki, mənim qəlbim onun arzusunagörə şadlanır. Belə dəyişikliklər yalnız Rəbbin iradəsi ilə ola bilərdi.

Dua edəndə mən Rəbbə başqa sözləri deyib fərqli suallarverirdim. Ondan xahiş etməyə başladım ki, Evxaristiya və digərMüqəddəs sirrlər vasitəsilə ürəyimi və ağlımı özününkü kimi etsin.„Həyatını dəyişmiş Skotla tərk olunmuş Kimberli“nin bir-birinə olanqarşıdurmalarından yaranmış kədər, fəryad əvəzinə, işıq üçün Rəbbəmüraciət etməyə başladım. Onun iradəsi olan gələcəyim barəsində,hətta katolik olsam belə, necə olacağım haqda suallarıma cavabaxtarırdım.

147


Ümidsizlik yaşadığım dövrlər də olurdu. Elə hiss edirdim ki,sanki atılmışam, boşluqdayam və hətta aydın şəkildə düşünməyi dəbacarmıram, yoxsa katolik kilsəsinin dolaşıqlıqlarını görərdim.Ürəyimin dərinliklərindən hönkür-hönkür ağladığım vaxtlar da var idi.Sonumun nə olacağını bilməmək o qədər əzablı idi ki, bəzən nəfəs alabilmirdim.

Bu dövrlər isə gözlərim açılan inanılmaz xeyirli dövrlərləəvəzləndi. Etiqadımın harada bitdiyini və tərsliyimin haradabaşladığını heç vaxt özüm deyə bilməzdim. Rəbbə təşəkkürlər olsunki, O məni istiqamətləndirdi.

Biz Skotla razılaşdıq ki, Mayklın yeddi yaşı olanda, o, ilk dəfəEvxaristiyanı qəbul edəcək və uşaqlarımız katolik olacaqlar. Həyatplanlarımızı qurmaq üçün təməl bu idi, amma bunu bilə-bilə yaşamaqmənim üçün dözülməz idi. Bu səbəbdən də diqqətimi konkret işləriməcəmləyirdim ki, bunun haqqında fikirləşməyim.

Skot məni 1988-ci ilin yazında həvəsləndirdi ki, Virciniyadakıprotestant dostlarımızın qonaqlıq dəvətini qəbul edim. Mənim onlarınköməyi ilə həll edə biləcəyim bir çox sualım var idi. Bu səyahət çoxbəhrəli idi, çünki Skot həyatını dəyişdikdən sonra mən orada məhvetdiyim dost münasibətlərimizi bərpa etmişdim və birlikdə ilahiyyatmövzuları üzrə uzun-uzun söhbətlər aparmışdıq. Skotun dediklərinidostlarımıza izah edəndə, istəmədən bütün arzularıma qarşı onunarqumentlərinin əsaslı məntiqini anlamağa başladım.

Əvvəlcə, biz Ceklə Yəhyanın İncilinin altıncı fəslini 52-dən 69-akimi sözbəsöz oxuyaraq katolik nöqteyi-nəzərini izlədik. Bu hissənidəfələrlə oxumağıma baxmayaraq, İsanın sözləri əvvəllər heç vaxtmənə bu qədər təsir etməmişdi. İsa bir neçə dəfə təkrar edir ki, onunhəyatına malik olmaq üçün onun bədənini və qanını imanla qəbuletməliyik.

- Cek, bu barədə nə düşünürsən? - deyə sual verdim.

148


- Kimberli, fikirləşirəm ki, burada Məsih imanı öyrədir.

Bu izah bizim seminariyada birlikdə öyrəndiyimizin eynisidir.

- Bir dəqiqə gözlə! Sən 63-cü ayədəki „cismani təbiətinsə heç faydasıyoxdur“ sözlərə vurğulayırsan? Bütün ayəni oxu! „Həyat verənRuhdur, cismani təbiətinsə heç faydası yoxdur. Sizə söylədiyim sözlərRuh və həyat gətirir.“ Məhz ruh həyat gətirir. Başqa sözlərlə, İsa özxalqına demir ki, hər kəs onun bədənindən fiziki olaraq bir parçayesin. O öz ölümündən, dirilişindən və göyə qalxmasından sonra başverəcəklərdən danışmışdı. O vaxt ki, Müqəddəs ruh bu dünyaya həyatverən yüksəlmiş bədənini şagirdlərinə göstərəcək. Bundan əlavə, Cek,əgər İsa bu sözləri yalnız iman və simvolik olaraq bədənlə qanıqurbanvermə haqqında demişdisə, niyə bu sözlər yəhudiləri bu qədərqıcıqlandırırdı? Onlar bu sözləri insan əti yemək kimi anladıqları üçünonu iyrəncliyə görə tərk etmişdilər. Niyə İsa əksər şagirdlərinin onusəhv anladıqlarını bilə-bilə getmələrinə icazə vermişdi? Niyə özsözlərini yaxın şagirdlərinə yalnız iman kimi və gələcək qurbanınıyalnız simvol kimi izah etmirdi? Müqəddəs yazılarda başqa yerlərdəbunu çox asan şəkildə bunu edə bilərdi.

Cek bu mətnin protestantların izahında tapdığım çətinliklərinigörmədi. Mən isə ilk dəfə idi ki, katoliklərin arqumentlərinin gücünühiss etdim. Söhbətimiz ikinci sualıma yol açdı. Bu sual çörəyin vəşərabın İsanın bədəninə və qanına çevrilməsi haqqında idi. Necə olabilər ki, İsa insan olaraq sonuncu Pasxa yeməyində şagirdlərə özbədənini və qanını versin. Bunu təsəvvür etmək belə tamamilə qeyri-mümkündür. Onda bəs biz həmin Pasxa yeməyində baş verənlərixatırlayarkən onun bədəninin və qanının real mövcudluğundan necədanışa bilərik?

Bilirəm ki, katoliklər buna möcüzə deyirlər. Mənə görə isə bu,Yəhya İncilinin 6-cı fəslindəki başqa bir hadisə ilə müqayisəetməcəyimə qədər ciddi izah deyildi.

149


Orada İsa Məsih tərəfindən çörək və balıqların möcüzəli şəkildəçoxaldılması haqda danışılır. Möcüzəli yeməyin bolluğu, bu dünyayagerçək həyat bəxş edən İsanın yüksəlmiş bədəni və qanının sonsuzbolluğunun rəmzi idi. Əgər İsa yalnız insan olsaydı öz şagirdlərinə əslbədənini və qanını verə bilməzdi, amma Məsih hər zaman həm ilahi,həm də insan təbiətinə malik idi. Beləliklə o, Rəbb olaraq şagirdlərinarasında fiziki şəkildə mövcud olanda qarşısındakı çörəyin və şərabınöz bədəninə və qanına çevrilməsinə qadir idi.

Növbəti dəfə Skotun köhnə dostu və qrup yoldaşı protestantpastoru Billin ailəsində qonaq oldum. Bir neçə söhbətdən sonra Billsoruşdu:

- Yaxşı, bəs uşaqlarınızla nə edəcəksiniz?

- Bizim uşaqlarımız əvvəl-axır katolik olmalıdırlar. Həqiqətən də,mənim başqa yolum yoxdur.

- Başqa yolun var! - deyə Bill məni inandırdı – uşaqlar boşandıqdansonra səninlə qala bilərlər, çünki Skot həqiqi imanını atıb dönüklüketdi.

- Bu mümkün deyil, Bill! Mən əminəm ki, Skot əsl məsihçidir, onuheç vaxt atmayacam və övladları ilə münasibətinə mane olmayacam.

Bill və onun həyat yoldaşı Liz, digər protestant dostlarımızdanfərqli olaraq, məndən çox şey soruşub onlara ürəyimi açmaq üçünmənə şans verdilər. Bizim bir söhbətimizdən sonra ürəyimdən busözlər töküldü:

- Nəyə inanıramsa, həmişə bütünlüklə qəbul edirəm və görürəm ki, sizdə mənim kimisiniz. İndi mənə bunu təsəvvür etmək çox çətindir,amma əgər mən həqiqətən katolisizmi qəbul etsəm, onu bütünürəyimlə tamamilə qəbul edəcəm. Eyni ilə hər kəsin bunu qəbuletməsini arzulayacağam.

Bir neçə ay sonra Bill Skota mənə boşanma məsləhəti verdiyinə

150


görə ondan üzr istəmək üçün zəng etdi. Sonra isə dedi ki, Skotunkeçdiyi iman yolu haqqında danışdıqlarım ona çox təsir edib və o indiciddi şəkildə katolik ilahiyyatını öyrənir. Liz mənim yaxın rəfiqəmoldu və bir-birimizdən uzaqda olmağımıza baxmayaraq, imansuallarına cavablarımızı birlikdə axtarırdıq. Biz onunla eynivəziyyətdə idik. Hər ikimiz suallara cavabları axtarırdıq və eynizamanda buna görə çaşqınlıq və qətiyyətsizlik içində idik. Bir neçəhəftə ərzində müəyyən bir mövzuya və ya kitab oxumağa vaxtayırırdıq, sonra isə onlar haqqında saatlarla telefonda müzakirəaparırdıq. Mən katolik olduqdan bir neçə ay sonra onlar daçətinliklərdən keçərək katolik kilsəsinə üzv oldular.

Bu qonaqlıqdan qarışıq hisslərlə qayıtdım. Sanki əvvəlcəsəpilmiş şüşə parçaları indi qəribə katolik mozaikasına yığılırdı. Mənəaydın idi ki, tədqiqatımı davam etdirdikcə ətrafımdakı əksər protestantdostlarımı itirəcəm. Zaman-zaman depressiyalara və tənhalığaqapılırdım. Mən hiss edirdim ki, yeni katolik dostlarım mənəgüvənmirlər.

Hərdənbir katolik imanı haqqındakı tədqiqatlarıma əsasən şübhəedirdim ki, onlar iman etməli olduğu şeylərə əməl etmirlər. Skotlamessaya gələndə bəzi insanlar, hətta paltolarını soyunmurdular, sankiEvxaristiyanı qəbul edən kimi qaçıb getməlidirlər. Mən heç vaxtpaltomu soyunmamış qonaqlıqda oturmazdım. Protestant kilsələrindədua toplantılarından sonra insanlar adətən şən və dostcanlı şəkildə bir-biri ilə söhbət edirlər. Katoliklərin arasında olanda çox vaxttəəccüblənirdim ki, heç kəslə kəlmə kəsmədən çıxıb gedirlər.

Mən az müddət əvvəl Evxaristiyanı qəbul edənlərin avtodayanacaqdan birinci çıxmaq üçün bir-birlərinə necə yolvermədiklərini görürdüm. Təsəvvür edə bilərsinizmi ki, naharsüfrəsində bir əyləşdiyiniz insanlar nahardan sonra, hətta ev sahibinətəşəkkür etmədən çıxıb gedirlər? Axı bu insanlar kainatın sahibini,

151


onların xilasına görə əzab çəkən Rəbbləri olan Məsihi qəbul edirlər!Üstəlik, onların bu qiyməti ölçülməyən hədiyyəyə görə minnətdarlıqbildirmək üçün vaxtları yox idi. Skot bunu „əldə edib tərk etdi“yanaşmasına bənzəyən Yəhudanın xəyanəti kimi adlandırırdı.

Bir axşam biz messada iştirak etdik. Messanın sonundaEvxaristiyaya ibadət etmə ayini var idi. Əvvəllər heç vaxt belə bir ayingörməmişdim. Keşiş Evxaristiya çörəyini gətirən zaman insanlarınhörmət əlaməti olaraq diz çökdüyünü izləyəndə düşünürdüm: „Buinsanlar iman edirlər ki, bu sadəcə çörək yox, onların Rəbb Allahıdır.Əgər padşahın qarşısında diz çökmək lazımdırsa, görün padşahlarınpadşahı və ağaların ağası qarşısında diz çökmək necə vacibdir!Cəsarətim çatarmı ki, diz çökməyəm? Bəs əgər onlar səhv edirlərsənecə? Əgər Evxaristiya sadə bir simvoldursa, yəni Rəbbin bədəni vəqanı deyilsə, onların bu ayini bütpərəstlikdir! Bu halda, diz çökməküçün cəsarətli ola bilərəm? Skot nə vaxtsa demişdi: „Katolik kilsəsi,çoxsaylı bölünmüş müxtəlif məsihçi qruplardan biri deyil. O, xüsusibir şəkildə iki seçimdən biri - ya yeganə həqiqi kilsə, ya da şeytanınalətidir.“ Onun bu sözlərinin gerçəkliyini çox aydın şəkildəanlayırdım.“

Keşiş Evxaristiya çörəyi ilə yaxınlaşdığına görə mən mütləq birqərara gəlməliydim. Nəticədə mən qeyri-qəti aşağı və yuxarı hərəkətetdim. Mən dönə-dönə hiss edirdim ki, Müqəddəs ruh məni ciddişəkildə öyrənməyə çağırır, çünki yolum artıq mənə uyğun müəyyənbir məsihçi qrupunun seçimi deyildi.

Baxmayaraq ki, hələ katolik kilsəsinə qoşulmağa hazır deyildim, bəziprotestant dostlarımız katolisizmə çox yaxın fikirlərdə olduğum üçünartıq məndən üz döndərmişdilər. Mənim fikrimcə, biz hamımız sankiAtamızın qucağında oturmuşuq, amma onlar mənə deyirlər ki, mənimorda olmağa haqqım yoxdur, çünki mən katolik olmağa hazırlaşıram.

Mənim yolumda isə hələ çox maneələr var idi.

152


Onlardan biri xüsusilə Məryəm ana idi. Skot bunu başa düşürdü, çünkionun üçün də bu asan bir şey deyildi. Doktor Mark Miravell bizimkollecimizdə Məryəm haqqında mühazirə oxuyanda Skot məni özü iləbirlikdə orada iştirak etməyə dəvət etdi. Mən həvəslə dəvəti qəbuletdim, çünki ümid edirdim ki, bu mühazirə bizə Məryəm ana ilə bağlıaramızda olan narazılıqları və mübahisələri həll etməyə köməkedəcək.

Eşitdiyim bir çox şeylərdən razı qalmadım. Mənim çox suallarımqalmışdı, amma mən həmişə etdiyimə əks olaraq bu dəfə qarşıçıxmadım. Mən Doktor Marvellin Məryəm ana haqqında katoliktəlimini necə izah etdiyini dinlədim. Birincisi, Məryəm ana Allahdeyil. O, ibadətə yox, ehtirama layiqdir, çünki biz yalnız Allaha ibadətedirik. İkincisi, o, unikal bir məxluqdur. Əbədi var olan Allahın Oğluonu elə yaratdı ki, belə bir ana heç vaxt yaradılmadı vəyaradılmayacaq. Üçüncüsü, Məryəm Allahı öz yaradıcısı kimiizzətləndirirdi. Bunu Məryəmin bu sözlərində görürük: „Qəlbim Rəbbiucaldır“ (Lk 1, 47). Rəbb onu günahsız döllənmə zamanı hər birgünahdan qorudu. Rəbbin lütfü sayəsində Məryəm günahsız, bütüngünahlardan əbədiyyən azad sayılır. Əlbəttə ki, Allah bizim birçoxlarımızı çox ağır və azğın günahlardan qoruyur və bizə imkanvermir ki, belə günahların içində olaq. Mən başa düşdüm ki, Məryəm,hər şeyə qadir Rəbb tərəfindən hər bir günahdan qorunurdu.Dördüncü, Məryəm Allahın həyat yoldaşı olduğundan deyil, Allahtərəfindən şanlanmış padşahların padşahı və Davud oğlu İsanın anasıolduğu üçün Göylərin kraliçası adlandırılır. Əhdi-Ətiqdə, Davudunoğlu Süleyman padşah öz anası Bat-Şevanı sağ əlinin altındaotuzdurdu. Bu, Süleymanın Bat-Şevaya kraliça-ana şöhrəti vəsəlahiyyəti verməsi deməkdir. Əhdi-Cədiddə isə, İsa öz anası bakirəMəryəmi göylərə yüksəldərək ona layiq olduğu şan-şöhrəti vəehtiramı bəxş etdi. Beşinci, Məryəm həmişə öz oğlunu göstərib deyir:„Sizə nə desə, edin!“ (Yəhya 2, 5). Həmin vaxtı mən dərk etdim ki,

153


Məryəm anaya ünvanlanan, Məsihi isə kölgədə qoyan bəzi hörmətifadələri, ola bilər ki, əsl katolik ilahiyyatına əsaslanmır. Beləliklə,insanlar Məryəm ananı tərifləyəndə bilmədən ona qarşı çıxırdılar,çünki unudurdular ki, Məryəm ana bizi həmişə və hər şeydə İsayaaparır.

Bu görüşdən evə qayıdandan sonra doktor Miravellin dedikləriniSkotla uzun-uzun müzakirə etdik. Skot onun sözlərinə mənim üçünçox vacib bir şey əlavə etdi: „Məryəm Allahın ən mükəmməlməxluqudur. Təsəvvür et ki, muzeydəsən və məşhur bir rəssamınəsərlərinin sərgisidir. Mümkün deyil ki, sən onun şah əsərinə heyranqalasan və o, kədərlənsin. Görsəydi ki, onun əsərinə heyransan, o, heçvaxt deməzdi ki, mənə heyran qalmalısan. Əksinə! Rəssam sevinərdiki, sən onun şah əsərinə diqqət göstərirsən. Eyni ilə, Məryəm də özYaradıcısının mükəmməl əsəridir.“ Bir az sonra mənə çönüb əlavəetdi: „Əgər kimsə uşaqlarımızı tərifləyirsə, sən onun sözlərini kəsibdemirsən ki, onları dünyaya gətirən anaya tərif edin. Sən axı bilirsənki, uşaqlara gedən tərif həm sənədir. Eyni ilə Rəbb də onunövladlarına gələn təriflə izzətlənir.“

Başımda bu fikirlərlə axşam duamı başlayıb ilk dəfə Məryəmhaqqında Allaha sual etdim və cavabı öz qəlbimdə duydum: „Omənim sevimli qızım, vəfalı övladım, qiymətli xəzinəm, dünyayaİsanı gətirən Əhd sandığımdır. “

Mən bilmirəm nəyə görə bəzi insanlar deyir ki, katoliklərMəryəm anaya sitayiş edirlər. Bildiyimə görə Məryəm anaya sitayişkilsə tərəfindən qınanmışdı. Sonra mənə aydın oldu ki, protestantlarmahnıları, duaları və vəzləri sitayiş kimi başa düşüblər. Daha doğrusu,katoliklər Məryəm anaya həsr olunmuş mahnıları oxuyub dualarıedəndə protestantlar onları Məryəm anaya sitayiş edirlərmiş kimihesab edirlər. Vacib bir fərq budur ki, katoliklər üçün yalnız və yalnızMəsihin bədəni və qanı olan qurbanı ibadətə layiqdir. Onlar heç vaxt

154


bu qurbanı Məryəmlə əlaqələndirmirlər. Bu, həqiqəti bilmək üçünvacib bir addım idi.

İlahiyyat suallarının çoxu artıq öz cavablarını tapırdı, ammaqarşımda böyük bir aşılmaz divar qalırdı. Onun o tərəfini görməküçün artıq böyük bir iman lazım idi, nəyinki keçmək. 1988-ci ilinnoyabrında gündəliyimdə yazmışdım: „Nə ölübsə, Rəbb onu dirildəbilər. Yalnız tamamilə ölən üçün diriliş mümkündür. Mən tamamiləölmüşdümmü? Ya Rəbb, mən artıq o qədər sənə aidəm ki, özüm üçüntamamilə ölmüşəm və sənə görə yaşayıram? Mənim üçünümidsizliyimə və məyusluğuma qalib gəlmək necə çətindir! Mən yarıyolda dayanmışam və yalnız sənə ümid edirəm, çünki mənim yolumunməqsədini ən əvvəldən bilirsən.“

Bir dəfə uşaqlarımıza görə yaşadığım çətin bir gündə bir dostummənə zəng etdi. Mən ona yaşadığım bu çətin gündən şikayət etdim vədostum dedi:

- Niyə görə sən mükəmməl və gözəl ana olan Məryəm ana haqqındadüşünüb ondan kömək istəmirsən?

- Gəl, dürüst olaq! Birinci, sən heç vaxt günah etməyən bir qadınhaqda danışırsan. İkinci, sən yalnız bir uşağı olan qadından bəhsedirsən və bundan əlavə, onun övladı mükəmməldir. Əgər onlarınailəsində bir problem yaransaydı yeganə günahkar yalnız Yusif olabilərdi, çünki onların üçündən yalnız, o, mükəmməl deyildi. Məndualarımda müqəddəslərə müraciət etmirəm, amma etsəydim belə,Yusifə dua edərdim!

Sonralar mən bir rəfiqəmlə bu barədə danışdım. O, Məryəməmüraciət edə bilmədiyim üçün narahat idi. Bir az fikirləşib mənədemişdi: „Kimberli, sözlərində həqiqət var. Bəli! Məryəmmükəmməldir, onun yalnız bir övladı var və O da mükəmməldir. Əgəro, həqiqətəndə bütün imanlıların anasıdırsa, təsəvvür et ki, onun nəqədər çətin və qeyri-mükəmməl övladları var!“

155


Həmin vaxt Rəbb, öz lütfündən bizə sınaqlar uyğun gördü. 1989-cu ildə iki övladımızı, Rafael və Noel-Frensisi itirdik. Mənimyanvarda və dekabrda açılışım oldu. Mən Rəbbin lütfü haqqındadanışmışdım. O bizim əzablarımız və kədərlərimizi istifadə edir ki,vacib olmayan şeyləri etiraf edib ona daha yaxın olaq. Tereza ananında dediyi kimi, çətinliklərimiz və əzablarımız Rəbbin bizə olan incəqayğısıdır. Rəbb bizi, ona daha yaxın olmağa, həyatlarımızı ona etibaredərək onunla bir olmağa çağırır. Kontrasepsiya və Rəbbin lütfü olanyeni həyat (körpələr) mövzularına aid qəbul etdiyim həqiqətləridərindən dərk etdim və şəxsi təcrübəmdə əzablarımızın xilas ediciməqsədini başa düşməyə başladım.

Səmavi səltənətin reallığı mənim üçün daha da reallaşdı. Bu günəkimi Səmavi səltənəti yalnız mən və İsadan ibarət bilirdim. Mənəöyrətmişdilər ki, Səmavi səltənət İsanın mənimlə münasibətidir. Əgərorada İsadan başqa kiminsə olduğu haqda fikirləşsəm, deməli, mənRəbblə olan möhtəşəm münasibətimi soyuduram. Hər dəfə bir uşağımıitirəndə sanki canımın bir parçası ölürdü. Bütün ürəyimlə arzu edirdimki, yenidən əziz övladlarıma qovuşum və onları tanıyım.

Bizim doğmalarımızla, yəni valideyinlərimiz, qohumlarımız,övladlarımız və bizimlə birlikdə Rəbbi sevənlərlə toplanarkənaldığımız sevinc ən böyük sevincdir. Bu sevinc, bizə Rəbbin əzəmətinigöstərib, ona yaxınlaşdırır. Səmavi səltənət sevinc məskənidir,Quzunun toy ziyafətidir. Şübhəsiz ki, məhəbbət daha kamil olanda, oərimir, əksinə, Rəbbin qarşısında bütünlüklə çiçəklənir.

1989-cu il iyirmi iki yanvar, uşaqlığın içində baş tutmayanhamiləlik səbəbi ilə əməliyyatdan sonra xəstəxana otağında uzanarkəndərin bir boşluq hiss edirdim. Tənhalıq içində idim, çünki keçirdiyiməməliyyata görə böyük fiziki ağrı yaşayırdım və qucağımdaarzuladığım uşağımı itirmişdim.

156


Skot üç övladımızın qayğısına qalmaq üçün evə getdi, çünki bizonların xəstəxanaya gəlmələrinə icazə verməmişdik. Ən pisi isə o idiki, həkimim məni doğum şöbəsində yerləşdirdiyi üçün bütün ordaolduğum günlərdə körpələrin və analarının səslərini eşidirdim.

Dua edərkən ürəyimi Rəbbə boşaldaraq məndən alınmış övladımıRəbbin qucağında görəndə, O mənə bir vaxtlar əzbərlədiyimMüqəddəs kitabdan sətirləri xatırladırdı. Əzbərləməyim çox vacib idiki, Müqəddəs kitab yanımda olmayanda Rəbb bu sözləri mənə köməküçün göndərə bilsin. Əzbərləmə yalnız protestantlara verilən hədiyyə,ya da onların üstünlüyü deyil. Katoliklər də mütləq Müqəddəskitabdakı mətnləri əzbərləməyi öyrənməlidirlər. İbranilərə məktubun11-ci fəsli həyatlarını bütünlüklə Allaha vermiş iman qəhrəmanlarınahəsr olunub. 12-ci fəslin başlanğıcında deyilir: „Buna görə bu qədərböyük şahidlər buludu ilə əhatə olunduğumuz üçün biz hər bir yükü vəbizi asanlıqla çaşdıran günahı tərk edib, qarşımızdakı yarışda dözümləqaçaq. Gözümüzü imanımızın Banisi və Kamilləşdiricisi olan İsayadikək“ (İbr 12, 1-2).

Mən protestant olduğum vaxtlar İman rəmzində yeganə,müqəddəs və həvari kimi təsvir olunmuş kilsəni fikirləşəndə onu,Səmavi səltənətdə və yerdə olan bütün müqəddəslərin ünsiyyəti kimifikirləşirdim. Eyni zamanda hesab edirdim ki, hər birimiz dua edərkənRəbbin rəhmətinə qovuşmuşlara deyil, yalnız Rəbbə müraciət edir vəhəyatımızı ona bağlayırıq. Ölülərin ruhları ilə ünsiyyət magiyanın birformasıdır və Əhdi-Ətiq bunu çox aydın şəkildə mühakimə edir.Amma İbranilərə məktubun 12-ci fəslində deyilir ki, bu dünyadayarışda qaçarkən bizi böyük şahidlər buludu əhatə edir. Bu şahidlərbizdən əvvəl eyni yarışda qaçan bacı-qardaşlarımızdır. Başqa sözlərlə,mən xəstəxanadakı yatdığım otaqda tək deyildim. Bilirdim ki,yanımda yalnız Məsih deyil, həmçinin mənə qədər yaşamış bacı-qardaşlarım da var. Biz sanki olimpiya oyunlarında idik vətribunalarda oturanlar mənim qaçdığım yarışın medal sahibləri idi.

157


Onlar qalib olacağımı bildikləri üçün, məni əhatəyə alıbdəstəkləyirdilər.

Bu otaqda mövcud olan şahidlər buludunda müxtəlifmüqəddəslər, bəlkə də, mənimkindən daha böyük övladlarını itirmişlərvar idi. Bəlkə də, onların həyat yoldaşı mənim ərim kimi evə uşaqlarabaxmağa yox, o biri dünyaya getmişdi. Bəlkə, onların tənhalığı vəfiziki vəziyyəti mənimkindən daha ağır idi. Onlar məni mühakiməetmək, kədərli itkimə və dəhşətli tənhalığıma gülmək üçün deyil,Rəbbin adı ilə mənim acılarıma dəstək olub, mənə dua etmək üçünburada idilər.

Yaqubun məktubunda deyilir ki, saleh adamın duası çox güclü vətəsirlidir (bax Yaqub 5, 16). Müqəddəsin duası necə güclüdür! Əgərdoğma anamdan mənim üçün dua etməsini xahiş edə bilirəmsə vəRəbb bu dualara cavab verirsə, niyə mən İsanın anasına da eyni iləmüraciət etməyəm? Müqəddəslərə müraciət əslində heç bir magiyadeyil, çünki onlar Səmavi səltənətdə Rəbbdə yaşayırlar və onlardangələcək haqqında soruşmuram. Mən sadəcə bu dünyada yaşayanMəsihdə olan bacı-qardaşlarımızdan mənim üçün dua etmələriniistədiyim kimi, onlardan da xahiş edirəm. Məsihə etdiyim müraciətionlara olan müraciətlə əvəz etmirəm. Əksinə! Bu dünyada ikənonların dəstəyi ilə Məsihə müraciət edirəm.

Onlara müraciət etdiyim dualar Məsihin böyüklüyünü vəucalığını kiçiltmir. Əksinə! Belə dualar Məsihin əzəmətini yüksəldir,çünki biz hamımız iman vasitəsilə Rəbbdə yaşayırıq və beləliklə, bacı-qardaşların birliyindəyik. Müqəddəs kitabdakı hər bir mövzu öz yerinitapırdı və mən müqəddəslərin ünsiyyəti mövzusunun gözəlliyindənçox şad oldum. Onlar mənim Məsihdəki böyük bacı-qardaşlarımdırlar!

Əvvəllər mən xaçın qarşısında diz çökməyi heç cür qəbul edəbilmirdim, amma bu çətin hamiləliyimə görə artıq üç dəfə xəstəxanayadüşmüşdüm və indi xəstə çarpayımda uzanılı xaça baxaraq

158


dua edirdim: „Ya Rəbb, sadəcə sənin xaçda əzab çəkməyin məniməzablarımı azaldır, çünki onları sənə həvalə edirəm. Mənim əzablarımsənin əzablarınla müqayisədə heç nədir.“

Onun əzabları mənim əzablarımı sanki yox etdi və bunun üçünona çox minnətdar idim. Xəstəxanada olmağım əvvəllər heç vaxt hissetmədiyim kimi məni Rəbbə daha da yaxınlaşdırdı.

Növbəti messada biz ailəlikcə hamımız birlikdə idik və ailəmizinyenidən birləşdiyini görürdüm. Müqəddəs kitab bizi öyrədir ki,Səmavi səltənətdə yaşayanlar bizim dünyada keçirtdiyimiz liturgiyadaiştirak edirlər. Deməli, biz Rəbbin hüzurunda ikən bütün ailəmiztoplanırdı.

Artıq beş dəfə açılış yaşamış balaca bacımdan hər açılışdan sonranecə yenidən gücünü topladığını soruşdum. Karin demişdi ki, həyatyoldaşı ilə itirdikləri övladlarını Səmavi səltənətdə qorunan xəzinələrkimi görürlər. Eyni ilə Skot və mənim də göylərdə iki dəyərlixəzinəmiz var idi. Allahın lütfü sayəsində onlar bizim və bütünailəmiz üçün Rəbbə daimi dua edirlər.

Pasxa dövründə yaş yarımlıq qızımız Anna bədəndə suçatışmazlığı ilə xəstəxanaya düşdü. Bir tərəfdən sən özün özəzablarınla, digər bir tərəfdən isə, gecə-gündüz qızının çarpayısınınyanında oturub onun əzabları ilə xəstəxanada tək qalırsan. O, çoxyüksək qızdırma ilə oraya düşmüşdü və beşinci gün qızdırması 41dərəcə idi. Tibb bacıları onun ətrafında ora-bura qaçır və qızdırmasınıtəcili salmaq üçün bədəninə buzlu dəsmallar qoyurdular. Mən onunqayğısına qalmaq üçün otağında qalırdım. Yaxşı ki, tibb bacısıdeyildim və beləliklə, onun vəziyyətinin ciddiliyini fərq etmirdim.Onun yanan bədəni dəsmalı isitdikdə, dərhal digər buzlu dəsmallarlaəvəz edirdik. Qızdırmanı mütləq salmalıydıq! Anna bir əlindəqoşulmuş sistemlə uzanmışdı və digər əlini mənə çata bildiyi qədəruzadıb „Ana! Ana!“- deyə qışqıraraq bütün bədəni əsirdi.

159


O başa düşmürdü ki, mən nə edirəm. Mən axı onu hər cür təhlükədənqorumalıydım, mən isə ona ağrı və narahatlıq verən buzlu dəsmallarıüstünə sərməyə kömək edirdim. Bunu ona izah edə bilmirdim, ammaonun üçün sevgi naminə mümkün olan hər şeyi edirdim.

Bütün bunların ortasında hiss edirdim ki, sanki Rəbb çiyniməəlini qoyub deyir: „Kimberli, sən indi anlayırsan ki, necə yaxşıanasan? Sən o qədər qızını sevirsən ki, sağaltmaq üçün ona əzabverirsən. İndi başa düşürsən ki, mən səni, qızımı nə qədər çoxsevirəm? Mən sənə verdiyim əzabları ona görə verdim ki, sənisağaldıb özümə daha yaxın edəm.“ Tibb bacılarının başı Annayaqarışdığı vaxt içimdə daha dərin sağalma baş verirdi. Hər ikimiz üçünağlayırdım.

Həmin vaxtlarda yeni bir çətinliyin yaxınlaşdığını anlayırdım.Əgər ailəmin içində yeganə protestant qalmamağa qərar versəm,qohumlarımın içində yeganə katolik olacam. Məni böyüdən və mənəmöhtəşəm ruhani dəstək ayıran ailədən necə ayrıla bilərdim? Qəbuledə bilərdimmi ki, məni Rəbblə tanış edənlərlə yad kimi olum? Bunlaryeni suallar və yeni kədərlər idi.

Qohumlarım və doğmalarımla söhbət, xüsusilə də, Müqəddəsyazılara çatanda çətinləşirdi. Atam və anam, mənə Müqəddəs yazılaraqarşı böyük sevgi öyrətmişdilər. Mənimlə onların arasındakıuzaqlaşmaya qohumlar kədərlə baxırdılar. Mən bilirəm ki,valideynlərim qohumlara bizim narazıçılığımızın yalnız bir parçasınıdanışıblar, çünki mənim digər qohumlarla münasibətlərimipisləşdirmək istəmirdilər. Onlar öz kədərlərini təvazökarlıqla yaşayıbdərdlərini yalnız Rəbbə açırdılar.

Həmin vaxtlarda gündəliyimə belə yazmışdım: „Ata-anamınimanının gücü və onların ruhani inkişafa əsasən öz yanaşmalarınıdəyişmə qabiliyyəti haraya aparacağından asılı olmayaraq, mənəMəsihi və onun sözünü izləməyi öyrədir. Mən onları seçdiyim yol ilə

160


getdiyimə görə yaranan kədərlərdən qoruya bilmirəm. Bu yolu mənaxtarmırdım. Məni Rəbb öz lütfü və mərhəməti sayəsində bu yolagətirib.“

Çikaqoda Skotla Müqəddəs Yaqub təşkilatı adlandırılan balacabir qrup ruhumuza yaxın yeni dostlar tapdıq. Onlar köhnə protestantvə katolik dostlarımızdan fərqli idilər. Protestantlar bizimlə imanhaqqında danışmaq istəmirdilər. Katoliklər isə məni katolik olmaqüçün nəyin dayandırdığını başa düşə bilmirdilər. Bu qrupun üzvlərisanki səyahətdə idilər, çünki mənim kimi suallara cavablar axtarırdılar.Bu insanlar bizim ruhani birliyimizə aparan mübarizəmizə anlayışlayanaşır və çatdığımız uğurlara bizimlə birgə sevinirdilər.

Mən növbəti il Müqəddəs Patrik adına kilsədə, Katolik kilsəsininüzvü olmaq üçün bir hazırlıq kursuna qatıldım. Mənim üçün katolikimanındakı bir çox təlimlər öz mənalarını tapdı, bəziləri isə hələ dəqaranlıq qalmışdı. Bu mənə Culietdəki evimizin ilk həftələrinixatırladırdı. Skot Müqəddəs Fransisk kollecindəki dərsləri ilə çoxməşğul idi. Mənim vaxtımı isə iki və üç yaşlı oğlanlarımla yenidoğulmuş qızım alırdı. Bizim bütün qutuları açıb yerləşdirmək üçünvaxtımız yox idi. Bundan məyus olmamaq üçün möhtəşəm qonaqotağımıza girib gözlərimi yumub otağın gözəlliyindən şadlanırdım. Buüsulla həyatımızın az sonra yoluna düşəcəyini təsəvvür edirdim. Mənözümü katolik kilsəsində də belə yaxşı hiss edə bilərdimmi? Əlbəttə!Əgər mənim üçün bağlı olan bütün bu qutular, yəni hələ qəbul edəbilmədiyim kilsə ehkamları nə vaxtsa mənə agah olsaydı. Başqasözlərlə desəm, kilsənin gözəlliyi artıq ürəyimdə öz yerini tapmışdı,amma hələ çox şeylər qaranlıq idi. Buna görə də mən hələ bütünqutularımız açılıb yerbəyer olunmuş kimi yaşaya bilmirdim.

Bir gün dərslərimizin birində çətin bir mövzuya baxırdıq. Bumövzu İsanın, Məryəm ananın və başqa müqəddəslərin şəkilləri iləhekayələri haqqında idi. Mən soruşdum:

161


- Əgər „On əmr“ bütlərin düzəldilməsini və onlara səcdə qılınmasınımühakimə edirsə, nəyə görə belə şeylərə yol verilir və hətta xoşqarşılanılır?

- Kimberli!- deyə ata Memenas suala cavab vermək üçün səsləndi –evində ailə şəkilləriniz var?

- Bəli.

- Niyə? Onların mənası sənin üçün nədir?

- Bu şəkillər mənə sevdiklərimi, yəni valideynlərimi, bacı-qardaşlarımı və övladlarımı xatırladır.

- Kimberli, sən bu şəkilləri, yoxsa şəkildə olanları sevirsən?

- Əlbəttə ki, şəkildə olanları.

- Məhz bunun üçün heykəllər və şəkillərdən istifadə edirik. Onlar bizə,bizdən əvvəl yaşamış dəyərli bacı-qardaşlarımızı xatırladırlar. Bizonları sevərək onlar üçün Rəbbə təşəkkür edirik. Əsas sual bununlabağlıdır ki, bu təsvirlər olmalıdır, ya yox? Çünki Müqəddəs kitabdaOn əmrdən danışıldıqdan qısa müddət sonra Müqəddəs məkandayerləşən Əhd sandığının bəzədilməsi üçün xüsusi təsvirlərindüzəldilməsi əmr olunur. Başqa yerdə isə, Rəbb Allah Musaya bir ilandüzəltməsini və onu uzun dəyənəyin üzərinə qoymasını əmr etmişdiki, ilan vuran adam ona baxdıqda sağalsın. Beləliklə, ya Allahınəmrləri bir-birinə əksdir, ya da Onun əmri təsvirləri düzəltməməkdəndeyil, sadəcə onlara sitayiş etməməkdən ibarətdir. Bunu, yəhudilərinSina dağında qızıl buğaya sitayiş etdikləri hadisə izah edir.

Bu və digər söhbətlər mənim düşüncələrimi qidalandırırdı. Seçimayrıcında idim. Katolik kilsəsinə yaxınlaşarkən bu kilsəyə qarşıkədərim və hirsimlə nə edəcəyimi bilmirdim. Bəzi vaxtlar nikahımdaproblemlər yaratdığına, ailəmin sakitliyini pozduğuna, Rəbbləmünasibətimdəki sevincin itirilməsinə və həyatıma girdiyinə görəkilsəyə nifrət edərək onu günahlandırırdım.

162


Mənim arzularımın məhv olduğuna görə çox kədərlənirdim. Beləçıxırdı ki, düşmənim dostuma çevrilirdi. Bu haqda dua edəndə Rəbbinmənə necə cavab verdiyini hiss edirdim: „Sən başa düşməlisən ki,bütün bu şeylərin içində mən varam. Sən Skotu və katolik kilsəsinigünahlandırırdın, amma sən yenə də bütün bunların arxasında mənimolduğumu başa düşməlisən. Mən sənin hirsini qəbul edə bilərəm.“

Həmin gecə yatmağa gedərkən özümü balaca uşaq kimi hissedirdim, çünki Rəbbin hirsimi soyutması üçün sanki ona icazəvermişdim. Buna görə də atanın qucağında oturaraq yorulub yuxuyagedənə kimi sinəsini döyəcləyən uşaq kimi idim. Suallarıma cavabaxtarışlarımı orada dayandırdım.

Səhərisi gün televiziyadan dostum Bill Şteltemayer mənə zəng etdi.

- Kimberli?

- Salam – deyə cavabladım.

- Bu səhər dua edəndə Rəbb mənə tapşırdı ki, sənə deyim: „Kimberli,səni çox istəyirəm!“ - bu qədər.

Mən bu barədə heç kimə demədim.

Həmin gün axşam, anam da mənə zəng edərək eyni sözləri dedi.Bilirəm ki, Rəbb anamın ürəyinə mənim üçün xüsusi bir mesajqoymadıqca o öz-özündən bu sözləri deməz. Onda mən anladım ki,Rəbb həqiqətən də mənə deyir: „Kimberli, mən sənin hirsini qəbuletdim. Mən onu sovurub yox etdim. Mən əvvəlki kimi səni sevirəm.Sən görürsən ki, mən səninləyəm, səni dəstəkləyirəm vəistiqamətləndirirəm.“

Qəlbimi dərin sakitlik və sülh əhatə etdi.

Katolik kilsəsinin üzvü olmaq üçün hazırlıq kursundan əlavə,mən oğlum Maykla və onun məsihçi dərslərinə kömək edirdim, çünkikatoliklərin uşaqlara nə öyrətdikləri haqda daha çox bilməkistəyirdim. Biz „Ey göylərdə olan Atamız“, „Ey səmavi Padşah“ və

163


„Salam, mübarək Məryəm“ dualarını keçirdik. Mən ilk iki duanırahatlıqla edir, Məryəm ananın duasını isə, heç cür deyə bilmirdim.Onu əzbər öyrənmişdim, amma mənim duam deyildi.

Biz ilk tövbəyə gedənə qədər mən artıq onu Müqəddəs sirr kimiqəbul etmişdim. Xüsusilə, tövbə etməyi çox arzulayan balaca bir qızüçün çox sevinirdim. Tövbədən sonra, keşişdən uzaqlaşanda gözləridolmuşdu.

- Nəsə yolunda deyil? - deyə ondan soruşdum.

- Keşiş mənə „Salam, mübarək Məryəm“ duasını yepitemiya(peşmançılığı bildirən əməl) kimi etdirdi.

- Onda yaxşı olardı ki, qayıdıb onu oxuyasan! - dedim.

- Mən onu unutmuşam.

Mən yenə də seçim ayrıcında qaldım. İndiyə kimi mən bu duanıetməmişdim, çünki bu duanı edərkən Rəbbə qarşı çıxıbçıxmadığımdan əmin deyildim. Eyni zamanda bilirdim ki, o, bu duanıetməsə tövbəsi xeyir-dualı olmayacaq. Çətinliklə udqunub dedim:

- Mənimlə birlikdə təkrar et. Salam, mübarək Məryəm...

- Salam, mübarək Məryəm...

Duanı axıra kimi oxuyub qurtarandan sonra, o, iri gözlərini mənə tərəfqaldırıb „Yenə də!“ - dedi.

Mən bilirdim ki, o, bu Müqəddəs sirri həqiqətən də çox arzulayırdı.Ona görə də yenidən dua etməyə başladıq. Ümumiyyətlə, insanlar ilkdəfə bu duanı nə vaxt və necə dediklərini xatırlamırlar, mən isə bunuən xırda detallarına qədər xatırlayıram.

Bir gün axşam Milviyakidən dostum Deyv mənə zəng etdi. Omənim hələ də katolik kilsəsinə üzv olmamağıma nəyin səbəb olduğuhaqda söhbət etmək istəyirdi. Mən ona Məryəmin ruhani anamolduğundan əmin olmadığımı dedim.

164


- Vəhy kitabının 12-ci fəsli haqqında nə düşünürsən?

- Bilmirəm, yadımda deyil. İcazə ver İncilimi götürüm.

Mən Müqəddəs kitabı götürüb telefona qayıdanda Deyv izah etdi:

- O fəsildə döyüşdə iştirak edən dörd şəxsiyyətdən bəhs edilir. Onlarıhəm rəmzlər, həm də konkret fərdlər idilər. Oradakı körpə ilə qadınMəryəm ana ilə İsa idi. 17-ci ayəyə bax: „Onda əjdaha qadınaqəzəbləndi, onun nəslindən Allahın əmrlərinə riayət edən və İsabarədə şəhadət edən başqaları ilə döyüşmək üçün getdi və dənizsahilinin qumları üzərində dayandı.“

Mən mat qalmışdım. Axı necə Məryəm ana haqqında öyrənərkən buparçanı buraxa bilərdim? Mənə sadəcə razılaşmaq qalırdı:

- Bu o deməkdir ki, əgər mən İsa Məsihə iman edib onun əmrlərinəriayət edirəmsə, Məryəm ana ruhani aləmdə mənim də anamdır.Məryəm ana oğlunu dünyaya gətirərək qalib olan döyüşçüdür. Mənbunun bütün gerçəkliyini hiss etmişdim. Bu ayə mənə, Yəhyanınİncilindəki sözləri başa düşməyə kömək etdi. „İsa anasını və onunyanında Öz sevimli şagirdinin dayandığını gördükdə anasına dedi:„Ana, bu sənin oğlundur!“ Sonra isə şagirdə dedi: „Bu da səninanandır!“Həmin andan sonra şagird onu öz evinə apardı“ (Yəhya 19,26-27). Bu mətnə əsaslanaraq katolik kilsəsi öyrədir ki, İsa öz anasınısevimli şagirdinə təqdim etdiyi kimi, bütün başqa sevimli şagirdlərinədə təqdim edir.

Mən də İsanın sevimli şagirdi idim. Mən də Yəhya kimi Məryəmananı öz anam olaraq evimə apara bilərdimmi? Həmin andan mənMəryəm ananı keçilməz maneə kimi görməkdən əl çəkdim və onuRəbbin dəyərli hədiyyəsi kimi qəbul etdim. Məryəm ana, bütün analıqgücü ilə məni sevən, qayğıma qalan və mənim üçün dua edən əslanamdır. O, mənim ürəyimə girərək artıq ilahiyyat ehkamı deyildi.

165


Mən bu Pasxaya hələ də katolik kilsəsinin üzvü olmağa hazırdeyildim. Oruc dövrünün birinci günü uşaqları bacımın yanınagöndərmişdim, çünki Stubenvildə bizim üçün ev axtarmalıydım. Azmüddət əvvəl Skot Stubenvildəki Fransiskan universitetində müəllimvəzifəsini almışdı. Oruc dövrü başladığına görə Rəbbdən, nədənimtina etməli olduğumu soruşurdum. Fikirləşirdim ki, bəlkə şokolad,şirniyyatlar və ya mənə digər xoş olan başqa şeylərdən qaçınım.Birdən aydın şəkildə hiss etdim ki, Rəbb deyir:

- Kimberli, sən təslim olmalısan!

- Mən nədənsə imtina etməliyəm?

- Sən özünü kənara qoymalısan. Mənə və kilsəmə etibar etmək üçünartıq yetəri qədər bilirsən. İndi artıq kilsəni rədd edib yeni sübutlartələb etmirsən və bilmədiyini etiraf edərək öyrənməyə hazırsan.Ümumi süfrəyə qoşulmaq vaxtıdır. Bu oruc dövründə özünü qırağaqoymalısan.

Mənə aydın idi ki, Rəbbin özü məni katolik kilsəsinə çağırır.Rəbb bunu mənə agah etdiyinə görə dörd saat dua edib Onaminnətdarlığımı bildirdim. Mənim ürəyimə sülh doldu və qərarverdiyimə əmin idim. Skotu böyük sürpriz gözləyirdi.

Növbəti axşam, Skotla telefonda söhbət edəndə, təzə evimizhaqda danışdıqlarımı dinlədikdən sonra o dedi:

- Yeri gəlmişkən, burada, Kaliforniada konfransda iştirak edən hamısoruşur ki, kilsəyə aparan yolda haraya gəlib çatmısan?

O çalışırdı ki, onun sualı təsadüfi alınsın. O, həmişə öz içindən gələnsözlərlə Müqəddəs ruhun gücündən dediyi sözlərin fərqini hiss edirdi.

- Sənə təsir etmək istəmirəm. Əgər bu Pasxaya qərar verə bilmirsənsə,eybi yox. Sadəcə de ki, yolun harasındasan.

Mən onun sözlərini bitirməyini gözləyə bilmirdim.

- Bu, elə bu Pasxada baş tutacaq.166


Maşınla gedərkən Rəbb mənə agah etdi ki, qərarımı bu Pasxadaverməliyəm. Skot? Skot, məni eşidirsən?

Bir dəqiqə sonra o özünə gəlib dedi:

- Rəbbə həmd olsun!

Nəhayət ki, Skotun arzusu yerinə yetdi və bizim ailə yenidənbirləşib bütünlüklə katolik ailə oldu. Bu, möhtəşəm sevinc vəinanılmaz azadlıq idi!

Vaxt gəlib çatdı. Skotun ruhani başçılığı altında ailəmizinbirləşmə vaxtı. Kilsədə ər-arvad kimi yerinə yetirəcəyimiz xidmətlərüçün ümumi fikirləri paylaşmaq vaxtı. İndiyə kimi qaranlıqda qalmışsuallarıma, İsa Məsihin yaratdığı və qoruduğu kilsədə cavablar tapıbanlayacağım vaxt və mübarizəmi kənara qoyub Rəbbə gözlərimiaçdığı üçün dərin minnətdarlığımı bildirməli olduğum vaxt.

Messa zamanı çörəklə şərabın Rəbbin bədənlə qanınaçevrilməsinə artıq bir ildən çox iman etdiyimə baxmayaraq, indiyəkimi Evxaristiyanı qəbul etməyi arzulamırdım. İndi isə Evxaristiyanıqəbul etmək yanğısı gecənin son və səhərin ilk arzusu idi. Yeniyetməolanda İsanı Rəbbim və Xilaskarım kimi hədiyyə aldım. İndi isə onunbədənini və qanını almağa çalışırdım. İsa Məsih bizim üçün özünüaşağı tutaraq insan bədənini aldı və özünü qurban verdi. O, eyni yerdədayanmayıb daha irəli getdi. Bizə öz bədənini verdi ki, ruhlarımızahəyat və qida olsun. Bütün bunların əsası o idi ki, Rəbb, yalnızürəklərimizdə deyil, içimizdə, yəni fiziki bədənimizdə də yaşayıb biziAllahın canlı məbədinə çevirsin. Hiss edirdim ki, ürəyim bu sevincləalışıb-yanır.

Bu yeniliyi paylaşmaq asan deyildi. Bəzi insanlar, „sən heçtəsəvvür də edə bilməzsən ki, sənin üçün nə qədər dua etmişdim!“ -kimi sözlər deyərək o qədər güclü sevinc yaşayırdılar ki, məni bir azutandırırdılar. Bəzi protestant dostlarım isə, inanmırdılar ki, dörd ilsonra təslim oldum və „dəhşət!“ - deyə heyifsilənirdilər.

167


Mən bu xəbərlə öz ailəmə böyük kədər yaşatdım. Onlar məndən üzdöndərmədilər, amma məni sevdikləri üçün ürəkləri ağrıyırdı, çünkionlar bu qərarımın gələcəkdə nə nəticələr verəcəyindən narahat idilər.

Mən bu Pasxada katolik kiklsəsinin üzvü olacağım barədəvalideynlərimə xəbər verəndə atam məni nə fikrimdən daşındırmadı,nə də həvəsləndirmədi, amma soruşdu:

- Kimberli, sən həyatın barədə yalnız İsanın qarşısında cavabdehsən.Onun qarşısına çıxanda təmiz vicdanla nə deyəcəksən?

- Ata, bütün ürəyimlə - İsa, sənin məhəbbətin mənə baha başa gəldi,bütün başa düşdüyüm sözlərinə itaət etdim və sənin ardınca birbaşakatolik kilsəsinə gəldim - deyəcəm.

- Kimberli, əgər bu sözlər məhz deyəcəyin sözlərdirsə, onda belə dəet.

Skotla mənim üçün Oruc dövrünün iki həftəsi xüsusi lütflə doluidi. Katolik kilsəsinə keçməyimlə bağlı çətinliklərim yox olmuşdu.Mən qeyd olunmuş tarixə qədər gözləyə bilmədim. Haradasa Pasxayaiki həftə qalmış Skot məndən soruşdu:

- Nə üçün təsbehlə dua etmirsən?

- Əzizim, mən katolik olmağa çalışıram, məni tələsdirmə.

- Bağışla, bu sadəcə təklif idi.

Növbəti həftə Skot televiziyaya gedəndə Bill Şteltemayer onademişdi:

- Yeri gəlmişkən, Müqəddəs Ruh məndən təsbehimi sənin həyatyoldaşına verməyimi istədi.

Skot son söhbətimizi xatırlayaraq dedi:

- Mən hətta bilmirəm bunu götürüm, ya yox.

Bill əl çəkmədi:

168


- Bu təsbehi mənə Roma papası vermişdi və heç vaxt düşünmürdümki, ondan ayrılacam, amma Müqəddəs ruh bu təsbehi Kimberliyəverməyimi istəyir. Ona görə də mən qəti qərarlıyam.

Skot mənə bu hadisəni danışıb təsbeh haqqında bir kitab verdi,amma son qərarı özümə saxladı. Təsbehi əlimə alanda ona baxıbfikriləşdim ki, hər bir katolik üçün necə böyük bir hədiyyədir! Mənonun sadəcə stolumun üstündə yatmağına icazə verə bilməzdim. Bəscəsarətim çatarmı ki, ondan istifadə edim? Mənim bildiyimə görə,təsbehlə dua İsa Məsihin mühakimə etdiyi, sözlərin təkrar-təkrardeyilməsinə misaldır (bax Matta 6,7). Skotun təsbeh haqqında verdiyibalaca kitab mənim baxış tərzimi dəyişdi. Bu kitab imanlıları duaedərkən Rəbbin qarşısında özlərini balaca uşaqlar kimi təsəvvüretməyə həvəsləndirirdi. Kitabın başqa yerində sözlərin təkrarlanmasıhaqda danışılır. Əgər biz ürəyimizi və ağlımızı duanın sözlərinəcəmləmədən onları deyiriksə, bu sözlərin təkrarlanması bütpərəstlərinboşboğazlığı kimi çıxır. Başqa bir yerində isə bir nümunə tapdım.Orada deyilir ki, əgər uşaq gün ərzində anasına dəfələrlə „Ana, sənisevirəm!“ - deyirsə, bizim heç ağlımıza da gəlməz ki, ona „Əzizim,sən boş yerə təkrarlayırsan!“ deyək. Biz təsbehlə dua edərkən eyni buuşaqlar kimi deyirik: „Ana, səni sevirəm! Mənim üçün dua et.“

İlk üç gün ərzində təsbeh duasına belə başlayırdım: „Ya Rəbb,ümid edirəm ki, bu sənin xətrinə dəymir.“ Bir neçə gün keçdikdənsonra isə hiss etdim ki, Rəbb məni dəstəkləyir və bu dua vasitəsiləmənlə danışır. Təsbeh duam həyatımın ayrılmaz bir hissəsi oldu vəyalnız bundan sonra Skota təsbehlə dua etdiyimi dedim. Bu, hadisələrzəncirindən daha biri idi ki, göz yaşları və qucaqlaşma ilə Skotun,hətta bunda haqlı olduğunu təvazökarcasına etiraf etdim. Sonra onadua gündəliyimdə yazdığım sözləri oxumuşdum:

„Ya Rəbb, sənin məhəbbətinin istisi ilə ürəyimin buzlarını ərit. Məndüzgün yolda olmaq və əllərimlə sənin işlərini yerinə yetirmək

169


istəyirəm. Xahiş edirəm, Skotun ruhani başçılığını illərlə rədd etdiyimüçün məni bağışla və mənim daş ürəyimi Evxaristiyanın yaratdığıcanlı ürəklə əvəz et. Sənə təşəkkür edirəm ki, peşmançılığın və Tövbəsirrinin əzəmətli lütfü günahlarımı təmizlədi və Məsihin bədəni olankilsəyə etdiyim haqsızlığı başa düşüb səhvimi düzəltmək üçün mənəkömək etdi.

Mən böyük sevinclə toy mərasiminin başlamasını gözləyib Bəyi vəOnun Atasını qarşılamışdım. İsa isə istəyirdi ki, mən onun gəlini olankilsəni də tanıyım və kiminlə bu mərasimi qeyd edəcəyimi dərk edim.Hansı bəy istəyərdi ki, toya gələnlər yalnız ona müraciət etsinlər? Oistəyirdi ki, mən onun gəlinini tanıyıb onu da şanlandırım. İndiyə kimikilsə mənim üçün ruhani, toxunulmaz və abstrakt bir şey idi. İndi isəo, təsirli vəzlər və liturgiyadan daha böyük bir şey olmuşdu, çünki omənim üçün artıq şəxsiyyət idi. Kilsə həqiqi və dərin ehkamların cəmideyil, yeganə və canlı bir məxluqdur. Onun içində mənim kimimükəmməl olmayan, xəstə, həkimə möhtac və eyni zamanda Allahınlütfü sayəsində paklanmış insanlar olur.

Mən qərara gəldim ki, bu oruc dövründə özümü Allaha həsr edim,çünki Allahın lütfünün köməyi ilə imtina etməli olduğum şeylər artıqmənim üçün nə lazımlı, nə də arzu olunan deyildi. Allahım, səninməhəbbətin bütün səddləri söküb-dağıtdı. Bəli, Skot düz idi. Rəbbim,niyə mənimlə belə edirsən? Öz məhəbbətini mənə göstərmək üçün?Qrov şəhərindəki sənin kimin Allahı olduğunu tanıya bilmədiyim ogünü xatırlayıram. Mən çalışırdım anlayam ki, sən Skotudəstəklədiyin üçün mənə qəzəblisən? Mən heç tərpənə də bilmirdim.Məni çox kədərləndirdiyi üçün oxuyub öyrənə və hətta dua edəbilmirdim. Arzularımı, baxışlarımı, incəsənət üzrə magistr dərəcəsini,həqiqət anlayışlarımı oldürmək istəmirdim. Bütün bunlar sanki bir-biriilə bağlı idi. İlahiyyat baxışlarımı dəyişmək, ailəmə ziyan vurmaq vədostlarımı itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə idim və bütün bunlar başverməməliydi. Bu, gecə kabusu kimi idi, amma mən əmin idim ki,

170


gec-tez bitəcək.

İndi isə Rəbbim, bütün bunların mənə olan sevgini göstərdiyinianladım. Sən məni həqiqəti tapdığım üçün deyil, həmişə və həraddımımda sevirdin. Sən məni, kimsə ola biləcəyim üçün yox, mənolduğum üçün sevirdin.

Xahiş edirəm, mənə hər şeyi yenidən öyrət. Özümü sənə təslimedirəm. Mən dulusçunun əlindəki gil parçaları kimi əriyib, sonra səninsevincinin şəfası ilə yenidən birləşib yeni və tək bir formanı almaqistəyirəm. Ya Rəbb, qəlbim sənin əzəmətindən nəğmələr deyir. Sonyeddi il ərzində mənə Skotun və öz tərəfimdən göndərdiyin sınaqlarəslində sənin hədiyyələrin idi. Əzablar isə bizi böyük sevincə gətiribçıxartdı.“

Pasxa bayramına bir həftə qalmış dua edəndə katoliklər üçünEvxaristiyanın necə böyük məna daşıdığına heyrətlənirdim. İmanlaEvxaristiyada mövcud olduğunu bildikləri Məsihə ibadət etmək üçünkatoliklər onu xüsusi qızıl şüalı dəmir qabda saxlayırlar. Əksərprotestantlar kimi mən də Məryəmi, müqəddəsləri və müqəddəssirrləri Allahla imanlılar arasında sədd olaraq görürdüm. Onlar birbaşaAllaha aparan yolla deyil, sanki dolayı yolla gedirdilər. İman dənizindərinliyindən çıxarılmış, üstü gil və yosunlarla örtülmüş xəzinəkimidir. Onu artıq şeylərdən təmizləmək lazımdır. Eyni ilə katoliklərəsrlər boyu toplanmış və Allaha aparan yolun üstünə yığılmış artıqşeyləri atmalıdırlar.

Amma artıq başa düşürəm ki, əslində əsl iman məhz belə olmalıimiş. Katolik imanı abstrakt, yəni xəyali bir din deyil, canlıdır, çünkiorada canlı Məsih mövcuddur. İmanlılar da onun bədənini və qanınıqəbul edərək, Allahın canlı məbədinə çevrilirlər. Evxaristiya, yəniMüqəddəs bəxşişlər kilsənin ortasında yaşayan Məsihin özüdür.Kilsənin bütün ehkamları və sirrləri qızıl şüalar kimi məhz Ondansaçır.

171


Eyni ilə Skotun yaşadığı kimi, mənim də dua ilə keçirtdiyimPasxa gecəm həm sevinc, həm də kədərlə dolu idi. Valideynlərimhəyatımı dəyişən bu addımımda yanımda olmaq üçün messayaqatılmağa qərar verdilər. Onlar əmin oldular ki, bu vacib addımınşahidləri olmalıdırlar. Mən onların gəlişinə şad idim, amma hissedirdim ki, mənim onlardan ayrıldığıma görə yaşadıqları kədəri məndə yaşayıram. Eyni zamanda isə, kilsəyə üzv olduğum üçün sevincliidim.

Onlar böyük sevgi ilə bizə gəlmişdilər. Pasxadan bir neçə günəvvəl axşam yeməyini bir yerdə yeyəndə mənə onlara ürəyimi açmaqüçün qeyri-adi imkan yarandı. Mən onlara niyə katolik olacağımhaqda danışdım. Mən istəyirdim ki, onlar bu qərarımı illərlə etdiyimdualardan və axtarışlarımdan sonra özüm verdiyimi bilsinlər. Onlarahətta dedim ki, əgər Pasxanın səhərisi Skot ölsəydi belə heç vaxt birprotestanta yenidən ərə getməzdim, çünki mənim imanım mənə bahabaşa gəlmişdi.

Həmçinin onlara demək istəyirdim ki, onların kədərlərinin əsassəbəbi mən deyiləm. Bütün bu hadisələrin arxasında olan yeganə RəbbAllah idi. Mənim üçün həyatıma istəmədən girən Katolik kilsəsini vəya Skotu günahlandırmaq daha asan olardı, nəinki Rəbb Allahı. İndiisə başa düşürdüm ki, Rəbb öz lütfü sayəsində, məni çox sevdiyi üçünhəyatımı dəyişdi.

Böyük Şənbə günü səhər dostumuz Barb ailəmizin aid olduğukilsə qrupundan bizə üç dənə zanbaq gülü gətirib Pasxaliturgiyasından sonra bizim üçün qonaqlıq təşkil etdiyini bildirdi.Zanbaq gülü Pasxa bayramının rəmzidir və istəyirdilər ki, bütün bugün ərzində evimizi sevinc saçan ətir bürüsün. Daha sonra isəMilviyakidən vəftiz şahidlərim El Syuz və onun həyat yoldaşı gəldi.Pasxa liturgiyasına hazırlanarkən valideynlərim mənim üçün duaedirdi. Hamı ilə birlikdə kilsədə də dua etdik.

172


İlk tövbəmdən sonra təklikdə dua etdim və özümü Pasxaliturgiyasına hazırlayırdım. Skot üçün balaca bir məktub yazmışdım:„Əzizim Skot! Mən hədsiz minnətdarlığımı bildirirəm ki, sən hərikimiz üçün bu yolu keçdin. Səni sevirəm. Kimberli.“ İman xəzinəsinitapdığım üçün necə təşəkkür edəcəyimi bilmirdim.

Liturgiya zamanı Skot arxa skamyada əyləşib sevincdənağlayırdı, çünki imanımın bütövləşdiyinə və onunla birlikdəEvxaristiyada Rəbbi qəbul etdiyimə şahid oldu. Valideynlərim dəyaxınlıqda oturub gözyaşları içində mənim üçün heç vaxtistəmədikləri və bizi ayıran kilsə ilə birləşməmi izləyirdilər. Mən də,bu kədərlə bu sevinci eyni anda necə yaşayacağımı bilmirdim.

Liturgiyadan sonra qonaqlıq başladı. Valideyinlərim buqonaqlıqda bir az qalıb getdilər. Mən dostlarımın göstərdiyi sevgisayəsində sevinc içində idim. Pasxa bayramının möhtəşəm səhərmessasından sonra bizim ailəmiz Milviyakiyə yola düşdü. Orada dost-tanışlarla əhatə olunmuş, Skotun ruhani dostu Volfun evində katolikailəmizin yenidən doğuluşunu qeyd etdik. Bu necə də ifadə olunmazböyük sevinc idi! Rəbbə gedən yolda sanki bahar gəldi.

173


9. Katolik ailəsinin həyatıSkot:

Protestantlar həvəsli mahnıları, Müqəddəs kitabdan sitatlar gətirənvəzləri, pastorların siyasi xadimlər kimi ifadələrini, aktiv qruptərzlərini, sərbəst şəkildə aparılan duaları, iman səbəbi ilə təşkilolunmuş qonaqlıqları, birlikdə İncilin öyrənilməsini və bunun kimibaşqa şeylərdən ibarət olan həyat tərzi yaşayırlar. Hər kəs öz zövqünəuyğun olan bir şeyə əməl edir. Əksər hallarda protestantlar Katolikkilsəsinə keçəndə, sanki şok keçirirdilər, çünki bütün bunları itirirlər.Əksər katolik kilsələrində bu kimi fəaliyyətlərin olmadığı aydınşəkildə görünür. Katolik kilsəsinə daxil olan insan üzv olduqdan sonraevinə qayıtdığını hiss edir ki, amma sanki əvvəlki „doğma ev “ abu-havası əksik olur. Biz də Kimberli ilə bütün bunları keçmişik.

Stubenvil universitetindəki katolik kilsəsi isə, başqa cüryanaşmanın nümunəsidir. Həmin vaxtlar Katolik imanı ilə Protestantimanının təbii şəkildə birləşdirilməsi məndə çox güclü təəssüratlaryaratmışdı. Mən başqa kilsələrin ayırdığı, amma katolik kilsəsinin birtutduğu real həyat və təntənəli kilsə mərasimləri, Rəbbin sözlərininyayılması və sosial problemlər zamanı fəaliyyət, ruhani həvəs vəilahiyyat elminin dərinliyi, akademik azad düşüncə və kilsə adətlərinəsadiqlik, canlı kilsə yığıncaqları və insanın içində etdiyi dərin mənəvidualar, coşğun vəzlər və sakitlikdə yaşanılan sirrlər, Müqəddəs yazılarvə nəsildən-nəsilə ötürülmüş Kilsə adətləri, bədən və ruh, şəxsi vəümumi və bu kimi başqa şeyləri deyirəm.

Kimberli katolik imanını qəbul edəndən bəri biz bütün bunları birailə kimi paylaşırıq. Hər gün universitet kilsəsində liturgiyada iştirakedirik, çünki Evxaristiya bütün həyatımızın mərkəzinə çevrilib.

174


Biz uşaqlarımızı Müqəddəs yazılarla kilsə həyatının birləşməsindətərbiyə edirik. Beləliklə, övladlarımız onlarla keşiş və yüzlərlətələbələrin gündəlik həyatlarında İncilin tətbiqinə şahid olurlar.

Belə tələbələri təhsilləndirmək həyatımın ən gözəlməşğuliyyətidir. Onların Müqəddəs yazılarla ilahiyyatı həvəsləöyrənmə və çoxlu suallar vermə arzuları var. Rəbb sayəsində anlayıbdərk etdiyim şeyləri onlarla paylaşmaq bitib-tükənməyən sevincbulağımdır. Onlar dərslərini bitirdikdən sonra öyrəndiklərini özişlərində və insanlarla münasibətlərində tətbiq etməyə çalışırlar. Məniman edirəm ki, Rəbb bu universitetdə Katolik kilsəsinin gələcəkliderlərini böyüdür.

Mənim universitetdəki işimdən əlavə Rəbb Kimberli ilə mənəbütün ölkəmizin hər bir tərəfi üçün saysız-hesabsız xidmətlər imkanıverdi. Əksər görüşlərimizin video və səs yazmaları özümün nə imkan,nə də vaxt tapıb gedə bilmədiyim ölkənin ən uzaq yerlərinə qədərgedib çatırdı. Bu səs yazmalar hətta bir çox digər ölkələrə dəyayılmışdı. Bizə Kanada, Meksika, İngiltərə, Şotlandiya, Hollandiya,Polşa, Litva, Belçika, Avstriya, Avstraliya, Yeni Zellandiya, Qana,Yaponiya, İndoneziya, Filippin və sairə ölkələrdən yazıb, zəngedirdilər. Biz isə hətta ümidlərimizi itirmişdik ki, yenidən birlikdəRəbbin sözlərini vəz edə bilərik!

Bütün bunlar Terri Barber və „Saint Joseph Communications“ iləiş birliyi sayəsində həyata keçirildi. 1989-cu ildəki otuz beş nəfərinqarşısında həyatımın necə dəyişilməsi haqqında apardığımmühazirənin səs yazması bir ilə otuz beş min nəfərdən çox izləyicitərəfindən əldə edildi. Son illərdə isə onların sayı yüz minlərə çatdı.Bundan əlavə, Terri katolik imanının çətin suallarını izah edən ikiyüzdən çox səs yazmalarımı çıxartdı.

175


Mənim atam haqlı çıxdı. O həmişə mənə zərgər yox, ilahiyyatçıolan kiçik oğlu ilə nə qədər fəxr etdiyini deyib, bunun yadımdançıxmağına imkan vermirdi. Uzun müddətli xəstəlikdən sonra, o, 1991-ci ildə vəfat etdi. Bu, həyatımın ən çətin, eyni zamanda isə ən xeyir-dualı dönəmlərindən biri idi. O, illərlə ateist olmasına baxmayaraq,çəkdiyi əzablardan sonra şəxsi olaraq Rəbbi sevdi. Onun həyatının sonhəftələrində birlikdə dua etmək, Müqəddəs yazıları oxumaq,həyatlarımız və Rəbbimiz haqqında söhbət etmək üçün çox vaxtımızoldu. Mən heç vaxt Rəbb onu çağıranda onun əlindən tutub gözlərinibağladığımı unutmayacam. Eyni ilə Rəbb mənə belə bir ata bəxşetdiyinə görə həmişə minnətdar olacam, çünki o mənə Səmavi atanınsevgisini qazanmağa kömək etmişdi.

Bir həftə sonra Kimberlinin atası professor Cerri Kerk mənə zəngedib birlikdə Romaya, II Yoan Pavel ilə görüşə getməyimizi təklifetdi. Bu görüş, həqiqətən də, Allahın xeyir-duası idi. Cerri, RAAPtəşkilatının yaradıcısı olaraq Amerikadakı digər dini qruplarınnümayəndələri ilə birlikdə Vatikana üç günlük konfransa çağırılmışdı.RAAP təşkilatının fəaliyyəti pornoqrafiyaya qarşı mübarizədənibarətdir. Bu üç günlük konfrans dünya üzrə pornoqrafiyaya qarşıçıxıb, fəaliyətdə olan bütün qrupların birlikdə addımlamaları üçünkardinal Bernardin tərəfindən təşkil edilmişdi. Konfransın sonundaindiyə qədər olan fəaliyyətimizi təqdim edib, gələcəklə bağlı işlərimizimüzakirə etmək üçün Roma papası ilə görüşməliydik.

Beləliklə, mən ilk dəfə Romaya getdim. Görüşlərimizin arasındamən turist kimi deyil, bir imanlı olaraq Müqəddəs Peter kilsəsi iləbirlikdə digər kilsələrə də baş çəkə bildim. Mən Rəbbin qəlbimidoldurduğu sevincdən və heyranlıqdan özümdə deyildim.

Konfrans bitdikdən sonra dördüncü gün axşam tərəfi bizi uzundəhlizlərdən keçirərək iclas zalına ötürdülər. Roma papasının gəlişinigözləyərkən ürəkdən dərin bir dua etdim.

176


O, içəri daxil olanda bütün zala sükut çökdü. Proqram üçün ayırılmışrəsmi vaxt bitdikdən sonra Cerri hər kəsi fərdi olaraq Papaya təqdimetdi. Mənim sıram çatanda qayınatamın sözlərini eşitdim:

- Cənab, sizə Stubenvildəki Fransiskan universitetinin professoru SkotHanı təqdim edirəm!

O, əlini uzadaraq məni salamladı və dərhal başqalarını təqdim etməyəkeçdi. Mən isə şadyanalıqla Rəbbə təşəkkür edirdim ki, bir neçəsaniyəlik də olsa, mənə verdiyi ruhani atamla görüşə bilmişdim. Mənelə indicə həvari Peterin davamçısı və Məsihin yer üzündəkinümayəndəsinin əlini sıxmışdım! Mən, keçmiş güclü anti katolikdöyüşçü!

Bir saat sonra yenidən konfrans zalında yığıldıq. Mən içərigirəndə qayınanamın qəh-qəhəsini eşitdim. O, stolun qarşısındaduraraq şəkillərə baxırdı. Mən maraqlanmaq üçün ona yaxınlaşdım.Çatanda gördüm ki, o, qayınatamın məni Roma papasına təqdim etdiyişəkilə baxır.

- Heç ağlıma da gəlməzdi! Cerri səni Papaya təqdim edir!

Yenidən qəh-qəhə çəkərək məni qucaqladı. Bu mənim möhtəşəmqayınanamdır!

Bir neçə dəqiqə sonra telefon zəngi eşitdik. Yaşlı bir insan içərigirərək soruşdu:

- Professor Skot Han burada deyil ki?

Mən elimi qaldırdım.

- Sizi telefona çağırırlar.

Telefona yaxınlaşarkən kimin zəng vurduğu barədə düşünürdüm.Dəstəyi qaldıranda kim isə ləhcə ilə danışırdı:

- Siz sabah səhər saat yeddidə, II Yoan Pavelin şəxsi kilsəsindəaparacağı messada iştirak edə bilərsinizmi?

177


İlk təəssüratım belə idi ki, kimsə mənimlə zarafat edir, amma sonraRoma papasının katibi professor Rokko Buttilione ilə keçirdiyimgörüşü xatırladım. O mənə Papanın səhərlər olan messasında iştiraketməyi təklif etmişdi.

- Bəli, əllbəttə mümkündür!

Mən elə həyəcanlı idim ki, detalları soruşmadım, ammaxoşbəxtlikdən konfrans zalında Vatikan administrasiyasının üzvükardinal Kassidi var idi və o mənə lazım olan məlumatları verdi. Səhərsaat yeddinin yarısında əvvəlcədən təyin olunmuş girişdəgözləməliydim. Orada İsveçrə keşikçisi məni qarşılayacaqdı.

Həmin gecə demək olar ki, yatmamışdım, səhər isə özümü taksiilə Müqəddəs Peter kilsəsinə çatdırdım. Təyin olunmuş vaxtdan birsaat əvvəl artıq orada idim. Həyətdə gəzinərək təsbeh duası edibözümü həyatımın ən möhtəşəm anı üçün hazırlayırdım. Vaxt çatdıqdakeşikçi məni qarşılamaq üçün çölə çıxdı. O məni pilləkanlarla aşağıötürüb bir neçə dəhlizlərdən keçirərək, nəhayət ki, Roma papasınınapardığı səhər messası üçün dəvət olunmuş keşişlərin və yepiskoplarıntoplandığı yerə gətirib çıxartdı.

Həyəcan içində gözləyirdim. Birdən Papanın şəxsi katibi içəriyəboylanıb soruşdu:

- Stubenvil Fransiskan universitetinin professoru Skot Han buradadır?

Onun italiyan ləhcəsinə görə nə dediyini anlamadım. Nəhayət, mənəçatdı ki, mənim haqqımda soruşur və əlimi qaldırıb cavabladım:

- Bu, mənəm.

O mənə baxdı və başını əyərək dedi:

- Yaxşı, mən hörmətli Papaya çatdıraram.

Mən baş verənləri anlaya bilmirdim, amma bütün keşişlərin mənəbaxdığını hiss edirdim. Onların gözlərində sanki „O kimdir? Onunburada olmağının səbəbi nədir?“ yazılmışdı.

178


Tezliklə biz zaldan balaca kilsəyə keçdik. İçəri girəndə artıq II YoanPavelin Evxaristiyanın qabağında dizi üstə çökərək dua etdiyinigördüm. Mən də onun yaxınlığında bir yerdə diz çöküb Rəbbdən özlütfü sayəsində qəlbimi ruhani atamın qəlbi ilə birləşdirməsinidilədim. Bu dua ilə biz Rəbbin bizimlə bağladığı Əhdini yeniləyənPasxa süfrəsini xatırlamağa hazırlanırdıq.

Roma papası messanın hər anında nə qədər sevgi və hörmətgöstərirdi! Mən xatırlayıram ki, əvvəllər heç vaxt heç bir messadaMəsihi bu qədər canlı hiss etməmişdim.

Messa bitdikdən sonra hər kəs kilsəni tərk etdi, Papa isə diz üstədöşəkcəsinə çökərək minnətdarlığını bildirdi. Kilsədə qalan sonuncuinsan mən idim, çünki yenə də Papanın yanında bir az dua etməkarzuma qarşı dura bilmədim. Sonra dəhlizdən gələn ayaq səslərinieşitdim. Onlar messada iştirak edənləri yola salanda kiminsəçatışmadığını biliblər. Mən ayağa durdum və çıxışa tərəf addımladım.Həmin an Papanın şəxsi katibinin kilsəyə gəldiyini gördüm və o, məniRoma papası ilə planlaşdırılmış bir neçə dəqiqə sonra olacaq digər birgörüşə ötürdü. Gözləyərək dua edirdim və içimdə ona deyəcəyim ürəksözlərimi təkrarlayırdım. Qəfildən Papa içəri daxil oldu. Mənə ən çoxtəsir edən onun görünüşünün necə dəyişməsi idi. Dünənki görüşdəonun çöhrəsi yorğun, bu gün isə çox gümrah və diqqətcil görünürdü.Hər kəslə fərdi olaraq maraqlanır və söhbət edirdi. Hamı ilə elədanışırdı ki, sanki otaqda danışdığı insandan başqa heç kəs yoxdur. Ohamının gözlərinin içinə baxaraq cavab vermədən öncə diqqətlədinləyirdi.

Sonra mənim növbəm gəlib çatdı. Qarşımda dayanıb mənisalamladı. Hörmət əlaməti olaraq hər iki əlimi uzatdım və o, məniqucaqladı. Sonra mən hədiyyə kimi bağlanmış səs yazmalarımıntoplusunu, şəxsi məktubumu və Barber ilə Han ailəsinin sevgi vəhörmət rəmzi olaraq hədiyyələrini ona təqdim etdim.

179


O mənim gözlərimə baxaraq dedi:

- Rəbb sizə xeyir-dua versin. Siz Stubenvil universitetinin ilahiyyatprofessorusunuz?

- Bəli.

- Zəhmət olmasa, universitetin işçi və tələbələrinə salamlarımıçatdırarsınız.

- Ata, bir ay əvvəl atamı itirdim, amma indi göylərdəki Atamız mənəruhani atamla görüşməyi nəsib etdi.

Bunu eşidəndə o məni yenidən qucaqlayıb diqqətlə mənə baxıb dedi:

- Başınız sağ olsun. Rəbb ona mərhəmətini göstərsin, onun üçün duaedəcəm.

Mənim qəlbim coşub-daşırdı. Mən Müqəddəs yazılardan bir ayənixatırladım: „Yer üzündə bağlayacağınız hər şey göydə bağlanmışolacaq...“

Bir neçə dəqiqə ərzində ruhani yolum, yəni altı il bundan əvvəlKatolik kilsəsinə qarşı döyüşçü olduğumdan, presbiteriyanpastorundan necə imanlı katolikə çevrildiyimdən və katolik kilsəsindəailəmi tapdığımdan danışdım.

O, hörmətlə dinləyib yenidən əlimi sıxdı və xeyir-dua verərəkmənə təsbeh hədiyyə etdi. Məsihin kilsəsinin nümayəndəsi və Allahınailəsinin çobanı II Yoan Pavel ilə görüşümüzdən sonra Rəbbin mənəbildirdiyi sözləri xatırladım: „Oğlum, gözəl şeylər hələ qabaqdadır!“

180


Kimberli:Katolik kilsəsinə üzv olduqdan altı həftə sonra böyük oğlumuz Mayklilk Evxaristiyasını qəbul etdi. Az müddət əvvəl mən katolik olduğumüçün qəlbim sevincdən sinəmdən çıxırdı. Mən hətta təsəvvür edəbilmirdim ki, katolik kilsəsində böyüyən valideynlər öz nikahları,övladları və onların Rəbbin süfrəsinə gətirilmələri haqqındaarzulayanda nələr hiss edirlər. İkinci oğlumuz Gabriel də artıqEvxaristiyanı qəbul etdi və biz bu dəyərli anın Anna üçün də gəlibçatmasını gözləyirdik.

Mənim qəlbim çox şey arzulayırdı. Mən ümid edirdim ki, göydənenən Quzunun bayramı onlar üçün bayramdan sonrakı qonaqlıqdandaha vacib və Evxaristiyada olan İsanın mövcudluğu, bayramhədiyyələrindən daha dəyərli olacaq.

Bir dəfə messada olanda Skot mənə yönələrək dedi:

-Təsəvvür edirsən ki, mələklər indi nə fikirləşirlər?

Onun sualı məni əvvəllər düşünmədiyim şeylər haqda düşünməyəvadar etdi. Əbəttə ki, mələklər də messada iştirak edirlər, lakinEvxaristiyanı qəbul etmirlər. Onlar da buralarda haradasa heyrət vəehtiram içində Səmavi Atanın inanılmaz sevgisini izləməlidirlər. Busevgi sayəsində Məsih bizə görə insan təbiətimizi qəbul edib özünüqurban verməsi üçün dünyaya göndərildi. Məhz bu bizi Onun dirilibucalmış bədəni və qanı ilə qidalandırır. Necə də böyük bir sirrdir!

Messadan əvvəl Evxaristiya orucu mənim üçün xeyirli təcrübəoldu. Mənim həyatımda belə cismani oruclar çox az idi. Buna görə dəbu kiçik oruc, mənim diqqətimi fədakarlığa və Rəbb üçün səy göstəribyaşamağa cəmləyirdi.

Bizim Stubenvilə köçməyimiz çox xeyir-dualı oldu.Universitetdə və kilsədə biz çoxlu möhtəşəm dostlar qazandıq.

181


Bizim təşkil etdiyimiz qrupda qırxdan çox ailə var idi. Bu qrupun adı„Məryəmin qəlbi“ və fəaliyyəti isə uşaqlara ailə içində məsihçitərbiyəsi verməkdən ibarət idi. Kollecin tələbələri bu işdə bizə çoxkömək edirdilər.

Bizim həyatımız necə dəyişdi? Qəlbim Rəbbin mərhəməti və sonbeş ildə çox çalışdığım, amma həyatımda görə bilmədiyim xilasımınsevgisi ilə dolub-daşırdı. Fikirləşirəm ki, hisslərimi üç yerə böləbilərəm: Allahla münasibətimin bərpası, yenilənmiş xidmət və yenidoğulmuş ailə.

Ailəmizin mənəvi birliyi yerinə yetmişdi. Bizim imanımız vəümidimiz bütün yaşadığımız çətinliklərdən və mübarizələrdən sonradərinləşərək yenidən bir olmuşdu. Mən yenə də sevərək Skotundərslərində iştirak edirdim. Müqəddəs kitab üzrə dərslərdə artıqqıcıqlanmır, əksinə, həqiqi sevinclə dolurdum.

Fransiskan universitetindəki kilsədə toplanmış, Allahı sevən, həmdə öz imanı, ümidi və məhəbbətini paylaşmaq istəyən imanlılarlabirlikdə tez-tez Rəbbin süfrəsinə qonaq olurduq. Həmişəövladlarımızın qabağında narazılığımızı göstərməməyə çalışmağımızabaxmayaraq, onlar keçmişdə bizim həmfikir olmadığımızı aydınşəkildə hiss etmişdilər. İndi övladlarımız bir-birimizibağışlamağımızdan ləzzət alır, birliyimizə görə isə, sevinclərinibizimlə paylaşırdılar.

Bizim birlikdə xidmətimiz də bərpa olundu. Əlbəttə, bəziarzularımız yerinə yetmədi, amma Rəbb onların yerini başqa şeylərləbolluca doldururdu. Bizim möhtəşəm qonaq qəbul etmə imkanlarımızvar idi. Hər il evimizdə üç yüz nəfərə qədər qonaq olurdu. Bundanəlavə, həmişə bir-birinin ardınca bizə gələn kollecin tələbələrievimizin həyatına daha da rəng qatırdılar. Skotla həftəlik İncil dərslərizamanı böyük qonaq otağımız iyirmidən əlliyə kimi insan toplusu iləqaynayırdı.

182


Biz Skotla birlikdə Katolik kilsəsinə keçməyimiz barədəmühazirələrə başladıq. İmanımızı bütün ABŞ-da yaşayan səmimi,sadiq və möhkəm imanlı katoliklərlə paylaşmağımız üçün yaxşıimkanlar yarandı. „Saint Joseph Communications“ təşkilatımühazirələrimizin səs yazmalarını hazırlayırdı. Əvvəllər bizarzulayıdıq ki, ABŞ-ın bütün şəhərlərini gəzərək hər yerdə vəz edək.İndi isə onların bu xidməti, sözlərimizi bizim apara biləcəyimizdən dədaha uzaqlara aparıb çıxara bilmişdi. Tez-tez, hətta telefon və poçt ilətəbliğ edir, bütün enerjimizi və vaxtımızı bu xidmətə sərf edirik. Birtəsəvvür edin! Mənə elə gəlirdi ki, biz artıq bir də heç vaxt Skotlabirgə Rəbbə xidmət edə bilməyəcəyik. Bu mənə o qədər qeyri-mümkün görünürdü!

Ailəmizin yenidən birləşməsinin səbəbi tez-tez qəbul edilənTövbə sirri və demək olar ki, Evxaristiyanın hər gün qəbulu idi. Bizsevinclə liturgiya təqvimini öyrənir, Milad ilə Pasxadan əvvəlki və hərhəftənin beşinci günü olan orucları tutur, kilsə bayramlarını keçirdirik.Bundan əlavə, ad günlərimizi, bizim müqəddəs himayəçilərimizinbayramlarını və vəftizlərimizin il dönümlərini keçirdirik.

Mən katolik olaraq ilk dəfə hamilə olanda bilirdim ki, hər dəfəEvxaristiyanı qəbul edərkən bətnimdəki uşağı Rəbb əzizləyir vəyedizdirir. Bir neçə dəfə açılış olduqdan sonra fikirləşirdim artıqdünyaya uşaq gətirə bilməyəcəm, amma bilirdim ki, hər gün onuRəbbə təqdim edərək keşiş tərəfindən Rəbbin xeyir-duasını alabilərəm. Hamiləlik dövrlərində mən ilk dəfə idi ki, övladıma duaetmələri üçün müqəddəslərə müraciət edirdim. 1991-ci il iyulunüçündə Ceremi Tomas dünyaya gəldi. Necə böyük bir sevinc idi! Həmdə sentyabrın başlanğıcında! Ailəmə tərəf sanki bir körpü saldıq, çünkiCeremi Tomas atam tərəfindən vəftiz oldu.

183


Katolik kilsəsinə keçməzdən əvvəl, biz messada birlikdə iştiraketməmişdik, amma indi isə, messa gündəlik həyatımızın möhtəşəmanlarına çevrilmişdi. Bizim aid olduğumuz kilsə universitet kilsəsiolduğu üçün orada həmişə çoxlu keşişlər, yəni tələbələr vəprofessorlar da olurdu. Qızımız Anna balaca olanda belə çox saydakeşişlərin arasında çaşqınlıqla soruşurdu: „O da mənim atamdır?“

Biz öz protestant ənənəmizə uyğun olaraq səmimi qəlbdənilahilər oxuyub dua etməyi yüksək qiymətləndirirdik. Stubenviluniversitet kilsəsi tərəfindən dəyərləndirilən və ailəmizin Allahaibadətinin vacib bir parçası olan xidmətin əsası insanlarıhəvəsləndirmək və öz sevinclərini paylaşmaq idi. Skot dediyi kimi:„Əgər Evxaristiyanın qəbulu sənə ilahilər oxutmursa səni başqa nəoxuda bilər?“

Messa zamanı bir yerdə olmaq həmişə asan olmasa da, xeyir-dualı olur. Bu, bir-birimizin yanında olmağımız və uşaqlarımızasevgimizi, imanımızı göstərmək üçün gözəl vaxtdır. Hərdənbir eləgörünürdü ki, messanın sonunda övladlarımıza başım çoxqarışdığından diqqətim dağılır və aldığım xeyir-duanın gücünü hissetmirdim. Buna baxmayaraq, Məsihin canlı varlığını təklif etməkonları Məsihsiz qoymaqdan daha yaxşıdır. Messanın vasitəsilə bir-birimizə ruhən daha yaxın olub Rəbbə tək bir qəlbdəminnətdarlığımızı bildirdikdən sonra öz dünyəvi gündəlikhəyatlarımıza qayıtdığımız üçün messanın sonunu „Müqəddəs birlik“adlandırırıq. Mən Skotun ruhani başçılığı altında ailəmizin yenidənbirləşməsi üçün Rəbbə dərindən minnətdaram.

Katolik kilsəsində öz evimizi tapmağımız və həyat yolumuzhaqqında fikirləşərək Rəbbin əsl kilsəsinə aparan yolda çəkdiyimizşübhə və əzablarımız haqqında başqa insanlara danışmaq necə böyük,ifadə olunmaz sevincdir! Zəbur kitabında yazıldığı kimi: „Xariqələrinixalqının yadına salır.

184


Rəbb lütfkar və rəhmlidir. (Zəb 111,4)“ Rəbb bizə sonsuzmərhəmətinə görə kömək etsin ki, əməllərimiz, sözlərimiz vəfikirlərimizdə, yəni bütün həyatımızla ona xidmət edək.

Son sözKilsəyə giriş tariximiz belə idi. Son söz olaraq Rəbbə yenidəntəşəkkür etmək istəyirik. Həmçinin də qısa şəkildə Rəbbin öz kəlamıilə bizə agah etdiklərini paylaşmaq istəyirik.

Katolik bacı-qardaşlarımız! Biz sizi mirasınız olan Katolikimanını öyrənməyə həvəsləndirmək istəyirik. Onu həm öz, həm dədigər insanların yaxşılığı üçün öyrənin. Öz imanınızı elə öyrənin ki,nəyə iman etdiyinizi dəqiq biləsiniz. Eyni zamanda imanınızınsəbəbini biləsiniz. Hər gün Müqəddəs yazıları açıb oxuyun. Onlarəsrlərlə katolik kilsəsində öyrədilən və Müqəddəs ruhdanilhamlanaraq sizin üçün yazılmış Allahın həqiqi kəlamıdır.Oxuduqlarınıza iman edin. Bu haqda danışın və dua edin. Onları əzbəröyrənin. Onları dərindən dərk edin və qidalanın. Rəbbin sözlərini oqədər dərindən öyrənin ki, bütün həyatınız ona əsaslansın və bunlarısevinclə başqa insanlara da öyrədin. Bu yolla kilsənin həqiqi təlimi,yəni məsihçilik dünyanın bütün hər yerinə yayılsın. KatoliklərMəsihin nurunu insanlara daşımalıdırlar.

Bundan əlavə, Katolik kilsəsinin katexizisini (KKK) heç olmasabir dəfə başlanğıcdan sona qədər oxuyun. Beləliklə, biz II Vatikanməclisinin tapşırıqlarını yerinə yetirmiş olarıq. KKK – kilsənin təlimi,yəni bu günlərimiz üçün nəsildən-nəsilə ötürülmüş həqiqətləridir.Yəqin ki, II Vatikan məclisinin sənədləri sizdə də var. Elə deyilmi?Onun üstünün tozunu silməyə və bir neçə həftəlik canlı kilsə təlimini,

185


yəni onun bizə yönəltdiyi sözləri diqqətlə nəzərdən keçirməyədəyərdi. II Vatikan məclisi katolikləri yenilənməyə çağırırdı, amma buçağırışın cavabı hələ tam gəlmirdi. Əgər sadə katoliklər bu yolda ilkaddımı atsalar cavab tam olacaq. Əslində isə bu o qədər də çətin deyil.Bunu ən sadə insan da edə bilər.

II Vatikan məclisinin əsas nəticəsi budur ki, hər bir imanlımüqəddəsliyə dəvət olunurdu. Bu o deməkdir ki, yalnız keşişlər deyil,bütün katoliklər müqəddəsliyə çağırılıblar. Bu hər birimizdən, dualarınhəyatımızın ən yüksək dəyəri olmasını tələb edir. Amerikalılar olaraqözümüzü, daxilimizdəki şəxsiyyəti kamilləşdirib tərbiyə etmək üçünçox məşğul hesab edirik, katolik olaraq isə, bunun ən vacib olduğunubilirik. Özünüzə elə cədvəl qurun ki, həmişə Rəbbə və duaya vaxtayıra biləsiniz. İlk baxışdan bu sadə görünsə də, bəzən çətin ola bilər.Bir sözlə, duasız həyat, ya da duadan kənarda qalmış həyat, hərşeydən daha çətindir.

İmanlı katoliklərin həyatının əsası Müqəddəs sirlər olmalıdır,xüsusilə isə, Evxaristiya. Yalnız öz gücümüzlə müqəddəs ola bilmərik.Məsih bunu bildiyi üçün Müqəddəs sirrləri təyin etmişdi ki, bizi özilahi həyatı ilə birləşdirsin və qidalandırsın. Biz hər şey etməliyik ki,Müqəddəs sirrlərə qarşı laqeydlik və diqqətsizlikdən uzaq olaq. Sirrlərnə magiya, nə də bizi şəxsi iman və çalışqanlığı olmayan müqəddəsəçevirəcək mexaniki güc deyil. Bir maşın öz-özünə işləyən avto-yuyucudan avtomatik keçdiyi kimi, bir məsihçi də, mexaniki vəlaqeyd şəkildə liturgiyadan keçməməlidir. Belə olsa onun həyatındaheç bir dəyişiklik olmayacaq. Xoşbəxtlik və xeyir bizə çöldən öz-özünə gəlmir. O bizim içimizdəki Allahın səltənətidir. Biz Rəbb üçünqəlbimizdə yer düzəltməliyik. Bu bizi Allahın ailəsinin üzvləri, yənibacı-qardaşlar kimi sevgiyə çağıran həmin Əhddir. Məsih bizimqəlbimizin mənəvi qidasıdır. Biz özümüzü ona qarşı bağlamamalıyıq.

186


Müntəzəm şəkildə dua edən, Müqəddəs kitab vasitəsilə Rəbbləünsiyyətdə olan və Müqəddəs sirləri qəbul edən katoliklər İsa Məsihinhəvariləri olmağa çağırılıblar. Bunu evdə, işdə, mağazada və olabildikləri hər bir yerdə, xüsusilə isə, ailələrində və dostlar arasındayaşamağa çalışmalıdırlar. Son on illər ərzində kilsənin milyonlarlaüzvləri fərqli protestant qruplarına və toplumlarına keçmişdi. Buvəziyyət nəinki köhnə katolikləri geri qaytarmaq, hətta katolikolmayanlara belə Müqəddəs kitaba əsaslanmış və Rəbbimiz İsaMəsihə cəmlənmiş katolik imanının həqiqətini göstərmək üçün yenivə həvəsləndirici imkanlar yaradır.

Gəlin açıq danışaq. Çox vaxt katolik olmayan məsihçilər biziutandırır. Bəzən onlar, əllərində Müqəddəs kitab və qəlbləri coşquluşəkildə daha çox bəhrə verirlər, nəinki imanla dolu bütün bir kilsələriolduğu halda laqeydlik və dağınıqlıq içində yaşayan bir çox katoliklər.Məsihin şahidliyini edən Müqəddəs kitabın həqiqi və səhvsizolduğuna həm katoliklər, həm də protestantlar eyni səviyyədə imanedirlər, amma protestantlar Evxaristiya vasitəsilə agah olunan Məsihincanlı mövcudluğundan kənarda qalırlar. Onların sözləri ilə İncildəkiMəsihin bədəni xatırlamaq üçün bir obrazdır. Onların bu izahı,restoranda oturub menyuya baxmaq, amma heç nə yeməmək kimidir.Biz katoliklər isə, yeyərkən o qədər diqqətsiz oluruq ki, yeməkdənkənarda qalan bacı-qardaşlarımıza Rəbbin süfrəsi haqqında danışabilmirik. Nə üçün biz fikirləşirik ki, Rəbb katoliklərdən, Məsihinbədəni və qanından kənarda qalmış bacı-qardaşlarımıza yenidənRəbblə birləşmələrinə kömək etməsini arzulayanda çox böyük bir şeytələb edir? Əgər biz bunu etməsək, kim edər?

Biz katolik olmayan məsihçi bacı-qardaşlarımıza müraciət edirik.Sevgi və hörmətlə Rəbbin Əhdə vəfalı olduğuna şahidik. O, əsrlərləmüqəddəs, katolik və həvari kilsəsinə öz qayğısını əsigrəməyib.Həvari Paul Timoteyə birinci məktubunda kilsəni həqiqətin dirəyi vəbünövrəsi olan Allahın evi kimi təsvir edir (bax 1Tim 3, 15).

187


Allahın cəmiyyəti yüksəklərdən təyin olunub, Onun həqiqətininyeganə müdafiəçisi olması üçün güc və səlahiyyət verilməsi digərsübutdur.

Yeganə və tək bir kilsə Məsihin bədəni və onun gəlinidir. Birdəndaha artıq gəlinə malik olana nə ad verə bilərik? Əgər bir kişinin birneçə ailəsi olarsa, uşaqlar ona ata deməkdən utanar.

Əsl atanın yalnız bir ailəsi olur və onun uşaqları bir-birindən ayrıdeyil. Birlik, eyni iman, eyni qaydalar və eyni həyat tərzindən ibarətolur. Allahın kilsəsi belədir! Tanrının olduğu kimi - tək bir ata, ər, bəyvə kilsənin olduğu kimi - tək bir ailə, arvad, gəlindir. Katolik kilsəsibelədir. Bu, İsanın dediyi həmin kilsədir: „ ... Mən cəmiyyətimi buQayanın üzərində quracağam“ (bax Matta 16, 18). Bu nə sizin, nə dəbizim kilsəmizdir. Bu, Məsihin kilsəsidir! Kilsəni tikən Odur və bizisə, onun alətləri. Kilsəni ucaltmaq Rəbbin əzəmətini alçaltmır. Kilsəonun əllərindən çıxan əsərdir. Kilsənin ucalığını, yəni Rəbbin onaverdiyi ixtiyarı və qüsursuz şahidliyi qəbul etmək İsa Məshin bizisatınalma qurbanının ucaldılmasıdır. Başqa tərəfdən, Məsihi dahadüzgün və pak şəkildə izzətləndirmə arzusu ilə kilsənin ixtiyarınıqəbul etməmək, onun təliminə laqeyd yanaşmaq Məsihin və onunlütfü ilə həqiqətinin rədd edilməsidir. Şaul, Dəməşqə gedən yoldaRəbbi görəndə Tanrıya etdiyi xidmətinin səhv istiqamətini anladı.

Kilsəni Məsihin sirli bədəni adlandırırlar. Müqəddəs ruh isə bubədənin ürəyidir. Ruhsuz bədən ölüdür, bədənsiz ruh isə kabusdur.Məsihin kilsəsi nə meyit, nə də kabusdur. Məsihin bədəni tək birbədən olduğu kimi, kilsə də yeganə və tək bir kilsədir. Kilsə bədənolduğu üçün görünə bilən bir şeydir. Belə olmasaydı, Müqəddəs Paulonu Məsihin bədəni yox, ruhu adlandırardı. Ruh yalnız bədəninətrafında uçmalı deyil, həm də onu canlandırmalıdır. Ruh öz işiniyerinə yetirirsə, bədənin bütün üzvləri sağlam və canlıdır.

188


Kilsəyə baxdıqda isə, bu bəzətməni kilsənin müqəddəslərində tapırıq,çünki onlar Məsihin sirrli bədənində Müqəddəs ruhun həyatınısaçırlar.

Müqəddəs ruhun tapşırığı dünyada yaşayan Məsihin bədənininhəqiqət və müqəddəslik içində sağlam yaşamasını qorumaqdır. O bunuartıq iki min il ərzində etmişdir. Bu yeganə kilsə, katolik adlandırılır.Nikeya-Konstantinopol İman rəmzində deyilir: „ … Müqəddəs Ruhavə Bir olan, Müqəddəs, Ümum-dünya (katolik) və Həvari Kilsəsinəinanıram.“ Təsadüf deyil ki, Kilsənin birliyi Müqəddəs Ruhlaəlaqəlidir.

Katolik kilsəsi təliminin əsası və mərkəzi Müqəddəs Üçlük-Birliyin təlimidir. Allah üç ilahi simasının əbədi ailəsidir. Bu ilahiailənin həyatında Əhdin vasitəsilə iştirak edə bilərik. Bu bizə Allahınövladları və Məsihin bədəninin üzvləri kimi ilahi ailədə iştirak etməyəimkan verir. Katoliklər məhz bunu, onları müqəddəsləşdirən Allahınlütfü hesab edirlər. Katolik kilsəsinin bütün təlimlərinin əsası Allahınbu lütfüdür. Rəbb öz lütfü sayəsində Məryəm ananı, müqəddəsləri,Papanı, yepiskopları, Müqəddəs sirləri və başqa bəxş etdiklərinikilsəyə olan məhəbbətinə əsasən bizə verdi. Rəbbin lütfü bizimkorlanmış təbiətimizi paklayıb yenidən bərpa edərək müqəddəsliyəçağırır. Lütf insanın təbiətini məhv etmir, əksinə, sanki onun üzərindəyenidən tikərək onu sağaldır, inkişaf etdirir və beləliklə, ilahi həyatdaiştirak etməyə layiq edir. Katolik kilsəsini „Allahın ailəsi“adlandıraraq biz metaforanı yox, metafizikanı ifadə edirik. İmanımızınsirri və bünövrəsi budur.

Bəli, İsa Məsih istəyir ki, hər birimiz onu Rəbb və Xilaskar kimişəxsi şəkildə qəbul edək. Əslində isə, O, daha böyük bir şey, yəniOnunla Əhd bağlamağımızı istəyir. Mən öz həyət qonşumla yaxındostluq edə bilərəm, amma bu o demək deyil ki, mən onlara köçübhəyatlarımızı paylaşmalıyam.

189


İmperator Avqust özünü bütün əhalisinin hökmdarı və xilaskarı elanetmişdi, amma o, onları bacı-qardaş hesab edərək, özünü çarmıxdaqurban vermədi. İsa Məsih öz bədəni və qanını qurban edərək yeniƏhd bağlayıb onunla birləşməmizi istədi. Evxaristiya vasitəsilə, Odönə-dönə həmin Əhdi yeniləyir. O bu qurbanı mehrabda bizim üçünyerinə yetirərkən, biz Rəbbin süfrəsi ətrafında toplanaraq onunla vəeyni zamanda bir-birimizlə birləşirik. Məsih istəyir ki, biz yalnız Atailə Müqəddəs ruhu deyil, həm də onun anası və bütün müqəddəs bacı-qardaşlarından ibarət olan göylərdəki kilsəni tanıyaq. O, həmçinin də,yer üzündəki kilsəsi üçün qoyduğu qanunlarla yaşamağımızı istəyir.Bu yerdəki kilsənin başçısı Roma papası, ailənin böyük qardaşları isə,yepiskoplar və keşişlərdir. Qoy Məsihi öz Rəbbi və xilaskarı qəbuledən hər bir məsihçi Məsihin bizim üçün hazırladığı evə, yəni kilsəyəqayıtsın. Toy ziyafəti hazırdır və Rəbb bizi çağırır: „Bax qapınınönündə durub onu döyürəm. Kim səsimi eşidib qapını açsa, onunyanına gələcəyəm və Mən onunla, o da Mənimlə birgə şam edəcəyik(Vəhy 3,20).“

190


Mündəricat

Ön söz......................................................................................3

Giriş.........................................................................................5

Təşəkkürlər..............................................................................7

1. Məsihə doğru yolumuz........................................................9

2. Xidmətdən evlənməyə qədər.............................................20

3. Əhdin yeni anlayışı............................................................32

4. Ailə – Əhdin ifadəsidir......................................................51

5. Kilsəyə gedən yolda..........................................................67

6. Skotun Katolik kilsəsinə keçidi.........................................95

7. İki fərqli imanlının nikah problemləri.............................106

8. Xoşbəxt birləşmə.............................................................127

9. Katolik ailəsinin həyatı....................................................173

Son söz................................................................................184

191


„Roma – şirin ev“yaxud

Katolik Kilsəsinə daxil olmağımız

***

Skot və Kimberli Han

192

„roma – şirin ev“ - catholic.az · skot və kimberli han: „roma – şirin ev“, yaxud...

Documents