rojiwelat jimare 41

رۆژی واڵتگۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات

]ساڵی 4[ ]ژمارەی 41[ ]2014/7/15[ ]خەرمانان2714 کوردی[ ]نرخ: 1500 دينار[

مەحمود؛ عەلی

بۆیە كۆنترۆڵكردوە هەرێمی پەرلەمانی" و توركیا"حكومەت نابێت هەڵوێستیان رۆژئاوا لەئاست

ئاسایش؛ رێبوار

دابڕێنراوەكان بگەڕێنینەوە سەر هەرێم ناوچە ئەوەیە بۆ هەموو كاروبیرمان

كەریم؛ حاجی لوقمانی

ئیقلیمیە، و نێودەوڵەتی نەخشەیەكی داعش بۆ لێدانی رۆژئاوای كورستان و كۆنكردنی

ئێرانە

ئۆجاالن؛

شیكردنەوەی خێزان، شیكاركردنی دەسەاڵت ـ دەوڵەت ـ چین و كۆمەڵگایە

عومەر؛ نەجیبە

ئەو الیەنانەی جاران ئۆپۆزسیۆن بوون بۆ خاوەن لەداخوازیەكانی خۆیان دەرناكەون

محەمەد؛ سەمیرە

پیاوانن؛ حیزبەكان،حیزبی

پیاوانە حكومەتێكی حكومەتەكەشمان،

"خوێن و سنور"كۆبانێ و كەركوك

پێشمەرگەیەک لە کەرکوک گیانی

ئەبەخشێ وگەریالیەک

خوێنی ئەڕژی لە کۆبانێ،لە دوو سەنگەر بۆ یەک خاکی

دابەشکراوشەهید ئەبن

فەرمانڕەوا بۆ نازانیچاوبکەوە

داگیرکەر هەرداگیرکەرەوخوێنی گەشی

واڵتپارێزەکان سورەئیتر تاکەی

هەر پابەندی بەوتەلبەندەی

لە سەر نەخشەیدوژمنان ناوی سنورە؟!

کوردۆ شوانی2014\7\9

~ساڵی 4 | ژماره 41

2014/7/15

خاوەنی ئیمتیاز

PÇDK کۆمیتەی ڕاگەیاندنی

سەرنووسەرپەروین حەسەن مستەفا

بەڕێوەبەری نووسینئارام کەریم بابان

دەستەی نووسەرانفەهمی محەمەدسۆران حسینئامینه محەمەدچنوور غەریب

دیزاینكاردۆ عەلیالی

ژمارەی متامنه 446

بۆ پەیوەندی گرتنwww.PCDK.org

[email protected]ناو نیشان

کەرکوک، بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک

رۆژی واڵتگۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات

]ساڵی 4[ ]ژمارەی 41[ ]2014/7/15[ ]خەرمانان2714 کوردی[ ]نرخ: 1500 دينار[

مەحمود؛ عەلی

بۆیە كۆنترۆڵكردوە هەرێمی پەرلەمانی" و توركیا"حكومەت نابێت هەڵوێستیان رۆژئاوا لەئاست


دابڕێنراوەكان بگەڕێنینەوە سەر هەرێم ناوچە ئەوەیە بۆ هەموو كاروبیرمان


ئیقلیمیە، و نێودەوڵەتی نەخشەیەكی داعش بۆ لێدانی رۆژئاوای كورستان و كۆنكردنی

ئێرانە

ئۆجاالن؛

شیكردنەوەی خێزان، شیكاركردنی دەسەاڵت ـ دەوڵەت ـ چین و كۆمەڵگایە

عومەر؛ نەجیبە

ئەو الیەنانەی جاران ئۆپۆزسیۆن بوون بۆ خاوەن لەداخوازیەكانی خۆیان دەرناكەون

محەمەد؛ سەمیرە

پیاوانن؛ حیزبەكان،حیزبی

پیاوانە حكومەتێكی حكومەتەكەشمان،

Rojî Wilat

گەریالی شەهید"وەزیر قادر"، ناسراو بە"زرێڤان ئارمانج"

Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan[Jimarey: 41] [Salî: 2014]

2...... قەیران بەدروشم چارەسەرنابێت، پێویستی بەپرۆژە و نەخشە رێگای چارەسەری دیموكراتیانەیە

3...... ئەو ناوچانە كەوتونەتە بەر هێرشی تەهجیر، تەرحیل، تەعریب و تەبعیس24...... چاودێرە دیارەكانی جیهان زلهێزەكانی پشتی داعش ئاشكرا دەكەن

9 ..... ئایا دەوڵەتی كوردی دەبێتە چارەسەری بۆ دۆزی گەلەكەمان؟؟10 ...... داعشی ئێرە و داعشی ئەوێ، كامیان باش و كامیان خەراپ؟!

18 ...... دەوڵەتی كوردی كامەیە سنورەكەی ... تا ڕابگەێندرێت19 ...... هەڵوێستی كوردی ئازاد!!

28 ...... نە سونە و نەشیعە، هێڵی سێیەم بۆ باشوور تاكە بژارە34 ...... بارزانی لەشوێنی دەوڵەتی كوردی كۆمارێكی بنكەیی توركی دروستدەكات

6 ...... عەلی مەحمود؛ حكومەت و پەرلەمان لەالیەن میحوەری توركیاوە كۆنترۆڵ كراوە13 ...... نەجیبە عومەر؛ ئێمە چیتر ناتوانین توڕەیی ئەندامانمان كۆنترۆڵ بكەین

21 ...... سەمیرە محەمەد؛ حیزبەكان،حیزبی پیاوانن؛ حكومەتەكەشمان، حكومەتێكی پیاوانە26 ...... رێبوار ئاسایش؛ هەرێمی كوردستان كۆمەڵێ بنەمای تێدا بەدی ناكرێت بۆ بەرێوەبردنی

واڵت30 ...... لوقمانی حاجی كەریم؛ بارزانی و پارتەكەی بەشێكن لەرێككەوتنە نهێنیەكانی تایبەت

بەداعش

35 ......گەنجانی كەركوك و هەڵەبجە لە زانستی سەردەمیانە بەدور و لەو پەڕی دەوڵەمەندی شارەكەیان لەهەژاری دەژین

38 ...... حەسەن زیرەك، ئەو هونەرمەندەی بە زیندوێتی ماوەتەوە

41 ...... ئۆجاالن؛ هەتا خێزان شیكار نەكرێت ناتوانین دەسەاڵت ـ دەوڵەت ـ چین و كۆمەڵگا شیكار بكەین

43 ...... ئەم چاولێبڕینەی هێزی دوژمن و گوێگرتنە لە تێكستی گۆرانییەك دەچوو

سەروتار

چاوپێكەوتن

راپۆرت

گەنجان

هونەر

ژنان

بیرەوەری كەریال

وتار

] ~ [[email protected]

]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[2 سەروتار

لە سەدەی بیستەمدا مۆدێلی دەوڵەت ـ نەتەوە وەك تاكە پێشخرا. گەالن كێشەكانی تەواوی بۆچارەسەری بژارە بەاڵم دیاربوو، چارەسەری پــرۆژەی وەك لەروكەشدا پرۆژەیەكی سیستەمی سەرمایەداری بوو و بوو بە بەاڵ بەسەرمرۆڤایەتیەوە. دەوڵەتی نەتەوەی كرایە پێوان بۆ هەرنەتەوەیەك. ئەگەر نەتەوەیەك دەوڵەتی نەبوایە وەك گەورەترین پێناوەدا لەو هەژماردەكرا. نەبوو و ناتەواو شەڕی نەتەوەپەرستی وەك كانگرێنێك بەرێوە چوو. ئەم زهنیەتە هۆكاری سەرەكی بوون بۆ هەڵگیرسانی شەڕی و یەهودیەكان كۆمەڵكوژی دووەم. و جیهانی یەكەمی ئەرمەنیەكان، كۆمەڵكوژی كوردان و كیمیاباران و ئەنفال و گۆری بەكۆمەڵ لەهەرچواربەشی كوردستان بەرهەمی ئەم زهنیەتە بوو. گەالنی رۆژهەاڵتی ناوەراست بەتایبەتی دەوڵەت زهنیەتی قوربانی بووە یەكەم بەپێوانی كورد ئەم ئەوروپا واڵتانی لە یەكەمدا هەنگاوی لە نەتەوە. تێدا گۆرانكاری بوون مەجبور بەاڵم پێشخرا، چەمكە یەك ستراتیجیەكەی كە نەتەوەی دەوڵەت ئەو بكەن. وخــاوەن بوو ئاین یەك ئااڵ یەك زمــان یەك نەتەوە سنورێكی وشكیی دیاریكراو بوو، ئێستا لەهەندێك واڵتی جیاواز كەلتوری و زمان و نەتەوە چەندەها ئەۆروپیدا بەیەكەوە دەژین و هەریەكەشیان خاوەنی خۆبەرێوەبردنی توندی رەخنەی بە هەنگاوەش ئەم بێگومان خۆیانن. پراكتیكیشدا لە بوو. ئەوروپا زاناكانی و فەیلەسوف زۆر نەتەوە ـ دەولەت بەرێوەبردنی فۆرمی كە بینیان ئابوری، و ئازادی و دیموكراسی بۆ دەبێت زەرەرمەند بەاڵم لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا هێشتا وەك مۆدێلی مان و نەمان تەماشا دەكرێت، بەتایبەتی دەوڵەتانی سەردەست لە كوردستاندا وەك)ئێراق و توركیا و سوریا و ئێران(، مردنی وەك نەتەوەیەكانیان ـ دەوڵەت هەڵوەشانەوەی نەتەوەكەیان دەبینن. بێگومان ئەم زهنیەتە ئاستەنگیەكی رۆژی هەتا كوردا پرسی چارەسەریی لەبەردەم مەزنە

ئەمڕۆ.ئاشكرایە چەوسانەوەی نەتەوەی كورد بەدرێژای سەدەی بیستەم و پەراوێزخستن و بێ بەشكردنی لەو دەوڵەت ـ لە تاكی كورد كرد كە ئەویش هەموو نەتەوەیە وەهای ئامانجەكانی لە دروستبوونی دەوڵەتدا ببینێتەوە. چونكە لەئەنجامی بەاڵم نەهێشتبووە، بۆ تریان بژارەیەكی لەسەرتاسەری كــورد گەلی ووچانی بێ تێكۆشانی نزیك دیموكراتیانە لەچارەسەری خۆی كوردستاندا

كردۆتەوە.لە رۆژئاوای كوردستان راگەیاندنی قەوارەیەكی سەربەخۆ گەرەترین دیموكراتی خۆبەرێوەبردنی ئاواكردنی و هۆكاری ــووە ب گەلەكەمان ـــەواوی ت بــۆ دەســكــەوتــە ورەی هەرێمەكەدا لە سیستەم هاوسەنگی گۆرانكاری ناو دڵی دایە هەموو گەالنی ژیردەست و ترسی خستە

دەسەاڵتداران. بەتایبەتی بەسەركەوتنی پرۆژەی بەیەكەوە ژیانكردنی گەالن لەسەر هێڵی نەتەوەیەكی دیموكرات، كوردستان سەربەخۆیی لەگەڵ پرۆژەیە ئەم چونكە لە رێگە و دەكــات پەسەند گەالنیش بەیەكەوەژیانی شەڕی بنگەی و دەگرێت نەتەوەپەرستی زهنیەتی پیالنی شێوەیەش بەم و رادەماڵێت نەتەوەپەرستی خاڵی پوچەڵدەكاتەوە. چەكفرۆشان و دەســەاڵتــداران رێگە كە ژنە ئــازادی پێشخستنی پرۆژەكەش بەهێزی دوو هەربۆیە دەگرێت. دیكتاتۆریت و ناوەندگەرایی لە ئەو لەدژی هۆڤانە شەڕ زۆر بەشێوەیەكی داعش ساڵە دەسكەوتانە بەرێوە دەبات. لە ئێراق و باشوری كوردستان لەناوچە ژمارەیەك و داگیركراوە زیاترە موسڵ مانگێك داعش تیرۆرستیەكانی هێزە روبەروی كوردستانیەكان سی بە بووە ئیداریەوە لەروی ئێستا ئێراق دەبنەوە. پارچە. بێگومان ناتوانین ئەو راستیە نەبینن كە داعش لە الیەن دەسەاڵتدارانی هەرێمی و هێزی نێودەوڵەتیەكانەوە پشتیوانی لێدەكرێت و لە روكەشدا وەك شەڕی مەزهەبی دیار دەبیت، بەاڵم لە بنەمادا دەخوازن لە یەككاتدا قەیران و شەڕی نەتەوەپەرستی و مەزهەبگەرایی لە هەرێمەكەدا پێشبخەن بۆ ئەوەی بازرگانانی شەڕ ئەسپی خۆیان تێدا تاو بدەن. هەرچەندە ئەم هێزانە دەخوازن لە كەسایەتی رۆژئاوادا زەربەی كوشندە لە هەموو دەسكەوتەكانی گەلی كورد بدەن، بەهۆكاری هەبوونی پرۆژەی خۆبەرێوەبردنی دیموكراتی كە بەرهەمی فكری رێبەر ئۆجاالنە، بەاڵم تا ئەم ساتەش تیرۆرستان هیچ ئەنجامێكیان وەرنەگرتووە. لەباشوری كوردستاندا لەگەڵ ئەوەی كە هێزی پێشمەرگە لەهەموو سنورەكانی كەركوك و دوزخورماتوو، جەلەوال داعش هێرشەكانی روبەروی قارەمانانە زۆر شەنگال و و لەكۆبانێ یەپەگە هیزەكانی شانبەشانی و دەبنەوە گشتیدان بەرخۆدانێكی لەناو سەریكانی و تلكۆچەر هەڵوێستی یەك و یەكڕیزی واتای خۆی بۆ ئەمەش و

نەتەوەییە لەبەرگریكردنی خاكدا.قەیرانی كوردستان باشوری لە ئــەوەنــدەی داعــش عەرەبنشینەكاندا ناوچە لە ئەندازە بەو دروستكردووە باشوری هەرچەندە نابینرێت. قەیرانانە و كێشە ئەو قەیرانی كۆمەڵیك رابــردووشــدا مــاوەی لە كوردستان بەرێوەبردن و سیستەم و ئابوری و گەندەڵی هەبوو، بەاڵم بۆچارەسەركردنی لوتكە. قەیرانەكانی گەیشتۆتە ئێستا كێشەكان تەنها بە وتار و دروشمی بریقەدار و یاری لەسەر هەست و سۆزی خەڵك ئەنجام ناگیرێت، بەكارهێنانی ئەو دروشمانە وەك كارتی فشار بەس نییە، ئەمانە جگە لە خۆشكردنی شەڕ و ناكۆكیەكان و قوڵكردنەوەی قەیران و بزواندنی هەستی نەتەوەپەرستی الیەنی بەرامبەر هیچی نایەت. ئەم هەوڵدانانەش هەموو رێبازی لێبەرهەم تری كالسیكن و مۆدیان بەسەرچووە. بەرهەمی ئەم سیاسەتە شاری لە كوردی زۆرترین رابــردوودا لەماوەی چەوتانە كەركوك و خانەقین و سەعدیە و جەلەوال و شەنگال و

مەخمور و موسڵ كردە قوربان.لە پێویستە یەكەم؛ كە: گرنگە بنەمایە لەسەرئەو پالتفۆرمێكی دیموكراتیانەدا و بەبەشداری هەموو پارت و الیەنە سیاسیەكانی ناوەو دەرەوەی پەرلەمان و كەسانی نەخشە ئاینی و رۆشنبیر و یاساناس و ئەكادیمی دیموكرایتانە نەتەوەیی و سیستەمی رێگای چارەسەری

پێشبخرێت بۆ تەواوی كێشەكان.ستراتیجیەتێكی خــاوەنــی ــورد ك پێویستە دووەم؛ نەتەوەیی و یەكگرتوو بێت و نەبێتە بەشێك لە شەڕ و ملمالنێیەكانی سونە و شیعە. سەرەتا لەناوخۆی باشوری كوردستاندا خاوەنی یەكێتیەكی نەتەوەیی بین و هێڵیكی سەربەخۆمان هەبێت كە ئەویش هێلی سێهەمە. لەسەر كۆنگرەیكی بەرەو كوردستانیش هەرچواربەشی ئاستی نەتەوەیی یەكێتی پشتیوانی چونكە بچین. نەتەوەی

مەرجی سەرەكی ئەم قۆناخەیەو نەتەوەیەكان دەسكەوتە پاراستنی بۆ سێهەم؛ بەرفراوانكردنی پێویستە دەسەاڵت دەستبەرداری زهنیەتی ناوەندگەرایی بێت و هیچ هێز و الیەنێك پەراویز نەخات و بەیاسا مامەڵە لەگەڵ هەموو الیەنەكان بكات؛ چونكە نەتەوەیی دەسكەوتێكی هیچ نادیموكراتی بەزهنیەتی

ناپارێزرێت.ناوچە هەموو رزگاركردنی و پاراستن بۆ چـــوارەم؛ بە پێشبخرێت تایبەت پرۆژەیەكی لەسەرەكان كێشە لەچوارچێوەی ناوچانە. ئەو بوونی تایبەتمەندی پێ پێكەوەژیان كردنی گەالندا و هێڵی نەتەوەیەكی دیموكرات، ناو تری نەتەوەكانی هەموو ناسنامەو و ماف لە رێز كوردستان بگیردرێـت و بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم هەموو و توركمان و عەرەب وەك كوردستان ناو نەتەوەكانی

ئاشوری و كلدان بەشداریان پێبكرێت.پێنجەم؛ ئێمەی گەلی كورد مافی خۆمانە كە سەربەخۆ بین و خاوەن بەرێوەبردنێكی سەربەخۆیانەی كورد بین. دەتوانێت لە چوارچێوەی ئەو نەخشە ریگایەدا فۆرمێكی بەرێوەبردنی دیموكراتیانە هەڵبژێرین بەسودوەرگرتن لەو واڵتانەی كە مۆدێلی بەرێوەبردنەكەیان زۆر دیموكرایتانەیە. نەتەوەپەرستی كە هەڵبژێرین شێوازێك نیە مــەرج نــەتــەوەكــان شــەڕی ــەردەم ــەب ل رێگە و بكاتە ــوڵ قخۆبەرێوەبردنی سیستەمی لە سود دەتوانین بكاتەوە.

دیموكراتیانەی رۆژئاواش وەربگرین.و كۆمەاڵیەتیەكان كێشە بەچارەسەركردنی شەشەم؛ پرسی ئازادی ژنان و رێگەگرتن لە كۆمەڵكوژییەكان و ئەو پەراویزخستنەی ژنان لە هەموو كایەكانی ژیاندا بەرێوە رێگایەكی نەخشە داڕشتنی بە پێویستمان دەچێت.

چارەسەری هەیە.حەوتەم؛ بۆ كێشەكانی سوتەمەنی و كارەبا و مووچە و كێشە گەندەڵی پێویستمان بەلێپرسینەوەیەكی جددی هەیە لە چۆنیتی بەرهەمهێنان و خەرجكردنی داهات و سەروەت و سامانی ئەم واڵتە. بێگومان بۆ ئەمەش ئەركی جەماوەرە ناڕەزایەتی لە بــەردەوام داخوازیەكانمان پێكهێنانی تا دەربڕیندا بین؛ چونكە بینیمان ئەندام پەرلەمانەكانی ئەم خولە هەڵوێستەكانیان زۆر مەترسیدارن و لەچوارچێوەی هاوپەیمانی حكومەتی بنكەفراوان دەرناكەون و ئەگەری بەرژەوەندی بەئاراستەی یاساكان تەواوی هەیە ئەوەش

دەسەاڵتداریەتیدا بگۆرن.لەكۆتایدا دەتوانینن بڵین باهەموومان بە بەرپرسیاریەتیەكی ئەخالقی و سیاسی و مێژوویانەوە ریگە لە قوڵكردنەوەی قەیرانەكان بگرین و چی تر ریگە نەدەین گەل فریوی خاوەن با و بخوات سۆزاویەكان و بریقەدار دروشمە

پرۆژەی چارەسەری دیموكراتیانە بین.

قەیران بەدروشم چارەسەر نابێت،پێویستی بەپرۆژە و نەخشە رێگای چارەسەری دیموكراتیانەیە

شرۆڤه ی سیاسی


3] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

راپۆرت

ناوچە دابڕاوەكان یان ناوچە كێشە لەسەرەكان یاخود ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان، لە ئێستادا نیگای هێزە كوردییەكان و ئێراقیەكان و واڵتانی دراوسێ و بەشێك لە

واڵتانی جیهانیشی لەسەرە.باشوری هەرێمی خاكی نیوەی ناوچانە ئەو زۆریان گرنگییەكی و پێكدەهێنن كوردستان هەمیش و كوردستان باشوری بۆ هەم هەیە زۆربەی ئێستاشدا لە مــەزن، كوردستانی بۆ ئەو ناوچانە بە دەستی هێزەكانی پێشمەرگەی

هەرێمی باشوری كوردستانەوەیە.لە سود ئامادەكردنیدا لە كە راپۆرتەدا لەم ماڵپەری )سبەی( وەرگیراوە، باس لە پارێزگا و قەزا و ناحیەكانی ئەو ناوچە كوردیانە دەكەین، باشوری هەرێمی خاكی نــیــوەی چــۆن كــە

كوردستان پێكدەهێنن.

پارێزگای كەركوكــوك بــە ســەرجــەم قـــەزا و ــەرك پــارێــزگــای كناوچە ئەو سنوری دەكەوێتە ناحیەكانییەوە بە سنوری لەسەرە، كێشەیان كوردستانیانەی پێش و )1968( ســاڵــی پێش ئــیــدارەی ئەنجامدانی گۆڕانكارییە ئیداری و دیمۆگرافیەكان

كە ئەم ناوچانە دەگرێتەوە:1ـ قەزای كەركوك: ناوەندی شاری كەركوك و

ناحیەكانی قەرەحەسەن و پردێ و تازە و شوان دەگرێتەوە.

2ـ قەزای دوزخورماتوو: مەركەزی قەزا و ناحیەی ئامرلی و سلێمان بەگ و قادر كەرەم و داقوق.

ناحیەكانی و قەزا ناوەندی كفری: قەزای 3ـ قەرەتەپە و جەبارە.

4ـ قەزای چەمچەماڵ: مەركەزی قەزا و ناحیەی ئاغجەلەر و سەنگاو.

5ـ قەزای حەویجە: مەركەزی قەزا و ناحیەكانی ریاز و عەباسی و زاب.

بەپێ مادەی )140( و هەڵوەشاندنەوەی سەرجەم مەرسومە كۆماری و بڕیارەكانی مەجلس قیادە سەورە، قەزاكانی كەالر و كفری و چەمچەماڵ، دەچنە چوارچێوەی مادەی )140(ەوە كە ئێستا لە ڕووی ئیدارییەوە سەر بە هەرێمی كوردستانن و بەشداری لە بڕیاردان لە چارەنوسی كەركوك

دەكەن.خراوەتە ئێستا كە خورماتوو قەزای هەروەها سەر دەگەڕێتەوە سەاڵحەدین پارێزگای سەر جێ ناوچەیەكی هیچ پێیەش بەو و كەركوك پــارێــزگــای سەاڵحەدین ســنــوری لــە نــاكــۆك نامێنێتەوە، دوای ئەوەی ناحیەی زاب لە قەزای شەرقات دەگرێتەوە و دەگەڕێتەوە سەر قەزای حەویجە كە خۆی بەشێكە لە ناوچە كوردستانیە

كێشە لەسەرەكان.

لێكردنەوەی بە كە سەاڵحەدین پارێزگای بەشێك لە یەكە ئیدارییەكانی سنوری پارێزگای كەركوك و بەغدا لەسەر دەستی رژێمی پێشوی باری گۆڕینی لێی ئامانج دروستكراوە، بەعس دیمۆگرافی ناوچەكە و دروستكردنی پارێزگایەكە بۆ ئەو ناوچانەی كە تاڕادەیەكی زۆر الیەنگری

رژێمی پێشو بون.ناوچە بە كە ناوچانەی لەو یەكێكە كەركوك كوردستانیە كێشەلەسەرەكان دادەنرێت، ئەمەش بزوتنەوەی نێوان كێشەی كە ناوچانەن ئەو ئێراق دەســەاڵتــدارانــی و كوردستان ــاری رزگبون، هەر لەسەرەتای دەستپێكردنی بزوتنەوەی كوردایەتی دژ بە دەسەاڵتە یەك لەدوای یەكەكانی ئێراق لە )دەسەاڵتی بەریتانی، حكومەتی ئێراق

لە دروستبونیەوە تا ئێستا(.هەرێمی كوردستان بەشێوەیەكی گشتی روبەڕوی و بوەتەوە خاكەكەی زۆری بەشێكی دابڕانی دەوڵەتی دروستبونی لە گۆڕانكارییەكانیش دەستپێكردوە، لە ساڵی )1923(ەوە و ئێراق ئەو كاتەی ویالیەتی موسڵ لكێنرا بە دەوڵەتی نوێ ئیداری یەكەی چەندین ئێراقییەوە و دروستكرا، بەشێكی زۆری خاكی كوردستانیش موڵكیەتی لە خاوەنەكانیان وەرگیراوە و درایە سیاسەتی چوارچێوەی لە ــاوردە، ه عەرەبی چەندین دەركردنی رێی لە و عەرەبكردن بە

ناوچە كوردستانییەكان، دۆزی خاك و خوێنئەو ناوچانە كەوتونەتە بەر هێرشی تەهجیر، تەرحیل، تەعریب و تەبعیس


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[4 راپۆرت

مەرسومی كۆماریەوە، گۆڕانكاری گەورە لە باری بەرژەوەندی لە كرا ناوچانەدا ئەو دیمۆگرافی عەرەبی ئێراقی لەسەر حسابی نەتەوەی كورد

و توركمان.درێژكراوەی كە مادەی )140(دا لە هەرچەندە مادەی )58(ی یاسای بەڕێوەبردنی دەوڵەتە بۆ قۆناغی گواستنەوە، بە دیاریكراوی ناوچەكانی جێناكۆكی نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوی تەنها و نەكردوە دیاری بەغدا ناوەندی كەركوك هاتووە، بەاڵم بەشێوەیەكی گشتی ئەو ناوچانەی كە پێیان دەوترێ ناوچە كوردیەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان ئەمانە دەگرێتەوە:سەر ناحیەكانی و قەزا سەرجەم نەینەوا: 1ـ بە پارێزگای نەینەوا دەگرێتەوە، جگە لە قەزای

ناوەندی موسڵ و بەعاج و حەزەر.2ـ پارێزگای كەركوك: كۆی قەزا و ناحیەكانی پێش دەگرێتەوە كەركوك پارێزگای سنوری باری گۆڕانی ئەنجامدانی و )1968( ساڵی ئیداری و دیمۆگرافی پارێزگاكە لەالیەن رژێمی

بەعسی روخاوەوە.ناحیەی و شــارەبــان و خانەقین ــەزای ق 3ـ

مەندەلی لە پارێزگای دیالە4ـ قەزای بەدرە و ناحیەی جەسان لە پارێزگای

واست )كوت(.5ـ قەزای مەخمور لە پارێزگای هەولێر و ناحیەی

فایدە لە پارێزگای دهۆك.دەگاتە ناوچانەش ئەو ئیداری سنوری كۆی باشوری هەرێمی روبەری )51.4%(ی رێژەی كوردستان، كە رووبەری هەموو هەرێم )%18.5(

ی خاكی ئێراق پێكدەهێنێت.

واتا نیوەی خاكی باشوری كوردستان لە دوای ساڵی )1991(ەوە لە دەستی كوردا نەبووە و لە ساڵی رژێمی سەدامیش رووخانی دوای لە كوردا دەستی لە هەر ناوچانە ئەو )2003(ئێراقدا سوپای دەستی لە بەڵكو نەبوون؛ بوون و پێیان دەوترا ناوچە كێشە لەسەرەكان، ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێمی یان حوزەیرانی )9(ی دوای لە بەاڵم كوردستان، )2014( كاتێك داعش هێرشی كردە سەر موسڵ و سوپای ئێراق زۆر ناوچەی چۆڵ كرد، لە ئێستا زۆربەی زۆری ئەو ناوچە كوردیانە كەوتوونەتە دەستی هێزەكانی پێشمەرگەی هەرێمی باشوری كەوتووەتە بەشێكیشی ــەاڵم ب كوردستان،

دەستی داعشەوە.

كوردەكان ناوچەكانیان چۆڵ كردووەبەپێی هەندێك سەرچاوە لە ناوچە دابڕاوەكان لە سەردەمی بەعسدا باری كورد زۆر لە ئێستا باشتر بووە، بۆ نمونە رێژەی كورد لە ناحیەی سەدام رژێمی رووخانی سەرەتای لە سەعدیە بۆ كەمیكردوە رێژەكە ئێستا بــووە، )%40(لە كورد رێژەی لە جەلەوال بۆ )%5(، )%7(بووە، )%70( بۆ )%60( بەعسدا سەردەمی

ئێستا ناگاتە رێژەی )%20.(.ــاری هەموو ــەرب ــی هــەشــتــاكــان س ــە ســااڵن لزەبروزەنگی بەعس بۆ پاكتاوی كورد لە ناحییەی قەرەتەپە ژمارەی دانیشتوانی كورد هاوتا بووە لەگەڵ عەرەبدا، بەاڵم لە ئێستادا رێژەی كورد لە

قەرەتەپە )12%(یە.

تواندنەوە و راگواستنــەس لە لــەســەر دەســتــی بەعس هــــەزاران ككراون ــەزۆر ب توركمان و كــورد نەتەوەكانی خۆیان هەندێك بەناچاری تەنانەت بەعەرەب، سەر بردوەتەوە خۆیان خۆیان، مانەوەی بۆ

عەرەب.بە پێی بەڵگەنامەكان لە سەردەمی دەسەاڵتی بەعسدا لەنێوان سااڵنی )1968 تا 2003( لەو بە توركمان خۆیان كردوە ناوچانە )42386( عەرەب، یان كراون بە عەرەب و )38147( كورد كراون بە عەرەب ، یان خۆیان كردوە بە عەرەب.ناسنامەی كەس )80533( گشتی بە واتــە ئەوەی سەرەڕای ئەمە گــۆڕدراوە، نەتەوەییان هەر لەو ماوەیەدا كۆی گشتی عەرەبی هاوردە بۆ كەركوك )26476( خێزان واتا )214696( كەسیان )16104( ــەش ــارەی ژم لــەو ــەس، كفەرمانبەربوون و براونەتە ناو كەركوك، زۆربەیان

ئەو كاتە خراونەتە كۆمپانیای نەوتەوە.ئەوە جگە لە گواستنەوە یان هەڵوەشاندنەوەی گواستنەوەی لەوانە ناحیە، و قەزا چەندین )چەمچەماڵ و كەالر و كفری و دوزخورماتوو( بە بڕیاری راستەوخۆی سەرۆكایەتی كۆمار و بە مەرسومی كۆماری بۆ سەر پارێزگاكانی سلێمانی هەڵوەشانەوەی یان سەاڵحەدین، و دیالە و و لەیالن و قەرەهەنجیر و ناحیەكانی )شوان

یایچی و قادركەرەم(.

ئیتر كورد مافی خۆیەتیئایا كورد مافی خۆی نییە ئیتر ئەو سیاسەتە چەپەاڵنە هەڵوەشێنێتەوە و ئەو ناوچە كوردیانە


5] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

راپۆرت

سایەی ژێــر بگەڕێنێـتەوە كوردستانین كە هەرێمە كوردیەكە؟!. ئەوەش مافێكی رەوایە و لە رابــردوودا هەموو شتێك كرا بۆ لەناوبردنی هەموو ناوچانە، ئەو كوردستانییەتی سیمای سیاسەتێكی چەپەڵ پەیڕەو كرا بۆ سڕینەوەی

ناسنامەی كوردێتی لەو ناوچانە.حكومەتی نوێی ئێراقیش دەبوایە مادەی )140( ئەنجومەنی )58(ی مــادەی درێــژكــراوەی كە بەندیە زنجیر بەم بــوو، كاتی بەڕێوەبردنی

جێبەجێ بكردایە:گێڕانەوەی قەزا و ناحیەكان 29 -3- 2007

سەرژمێری 31- 7 -2007راپرسی 15 – 11- 2007

بەاڵم ئەوانە نەكرا و ساڵ هات و چوو رەوشی ئەو ناوچانە خراپتر بوون، تا رۆژی )9(ی حوزەیرانی توندڕەوەكانی چەكدارە هێرشەكانی )2014(دەوڵەتی ئیسالمی ئێراق و شام دەستی پێكرد موسڵیان شاری و نەینەوا پارێزگای سەر بۆ و كەركوك پارێزگای بــەرەو دواتریش گرت، سەاڵحەدین و دیالە هاتن، سوپای ئێراقیش بە بەرگرییەكی ئەوەی بێ رووخــاوەوە، ورەیەكی توند بكەن، ئەو ناوچانەیان چۆڵ كرد، ئێستاش پێشمەرگەی باشوری كوردستان زۆربەی زۆربەی

ئەو ناوچە كوردستانیانە دەپارێزێت.

خاكی كوردستاننراستە ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان، تێكەاڵون لە گروپە ئەتنیكی، دینی، مەزەبی جیاواز. لەوانە كورد، عەرەب، توركمان، موسوڵمان، مەسیحی، ئێزیدی، شەبەك، شیعە،

خاكی ناوچانە ئەو بــەاڵم كاكەیی، سوننە، كوردستانن.

دەوڵەتی دامەزراندنی دوای لە ناوچانە ئەو ئێراقەوە لە نێوان بزوتنەوەی نەتەوەیی كورد و حكومەتی ئێراقدا جێ ناكۆكی بوون. سییەكانی داوای ــورد ك چاالكەكانی بیستەم ســەدەی ناوچەكانی لە باجەاڵنیان لیوای دروستكردنی

گەرمیان و لیوای بادینانیان لە موسڵ كردوە.ئەم ناوچانە وەكو زۆر شوێنی تری كوردستان لە الیەن رژێمی بەعسەوە لە شەستەكانی سەدەی بیستەمەوە بۆ گۆڕینی دیمۆگرافی كەوتونەتە بەر هێرشی تەهجیر، تەرحیل، تەعریب و تەبعیس.

ئەم ناوچانە كە بە تێكەاڵو، دابڕاو، داگیركراو، ناو ئەبرێن، هەموویان گرنگن، تەعریبكراو ... چ بۆ كورد و چ بۆ عەرەب. هەریەكەیان جۆرێ لە گرنگی شەنگاڵ رەنگە هەیە. گرنگییان لە گرنگی خانەقین و گرنگی خانەقین لە كەركوك كەمتر نەبێ، بەاڵم لە ناو ئەوانەدا كەركوك لە كۆنەوە جێگەیەكی تایبەتی و ناوێكی تایبەتی بۆ و كورد بزوتنەوەی بۆ بۆتە"دروشم" هەیە

حكومەتی ئێراق.

كەركوكمەیدانەكانی گەورەترین لە یەكێكە كەركوك نەوتی ئێراق و جیهان. پێش یەكەمین جەنگی لە تێدایە. نەوتی زانیویتی ئینگلیز جیهانی و دەرئەهێنرێ لێ نەوتی )1927(ەوە ساڵی هەموو سەرەتا دنیا. بازاڕەكانی بۆ ئەنێردرێ هەناردەی نەوتی ئێراق و دواتر دوای دۆزینەوەی نەوت لە شوێنەكانی تریش تا ساڵی )2003( لە

كۆی گشتی هەناردەی نەوتی ئێراق )40%( لە كەركوكەوە رۆیشتووە.

والیەتی لكاندنی پشتی لە كەركوك نەوتی ــەزراوی دام تــازە دەوڵەتی بە بوو موسڵەوە جواڵنەوەكانی شكستی پشتی لە و ئێراقەوە هەڵسوڕاوانی هەوڵی سەرنەگرتنی و كــورد

سیاسی كورد بووە.كێشەی لە جیاواز دەستێوەردانی ئێستاش بەردەوامە جێناكۆكیەكاندا ناوچە و كەركوك و حكومەت )بە ئێراقیەكان هێزە الیــەن لە سوننە و شیعەوە(، سوریا، ئوردون، سعودیە، جامیعەی عەرەبی، هێزە ئیقلیمیەكان ئێران و توركیا و هێزە جیهانیەكان ئەمەریكا و ئینگلیز، و یەكگرتووەكان نەتەوە رێكخراوی هەروەها رێكخراوە جیهانیەكانی تر، بەاڵم هەتا ئێستاش لە ناو هەموو ئەوانەدا كورد ئەتوانێ یاریكەری خاوەن چونكە كێشەكەدا؛ لە بێ سەرەكی ئەو مێژووییەكان بەڵگە بە و رەوایە دۆزێكی و جۆر بەپێی هەروەها ئەون، خاكی ناوچانە و تواندنەوە سەرەڕای دانیشتوانیش، ژمارەی

راگواستن و نكوڵیكردن.باشوری هەرێمی لە گشتی رایەكی ئێستا ـــەوەی نابێ ـــووە، ب ـــت ب ــان دروس كــوردســتهەرگیز جارێكی تر حزبە سیاسییەكانی كورد لەو و بن كوردیانە ناوچە ئەو دەستبەرداری سیاسەتێكی بە ئێراقدا، شێواوەی بارودۆخە بپارێزن ناوچانە ئەو هاواڵتیانی بێالیەنانە، داگیر خاكە ئەو تر جارێكی نــەدەن رێگە و

بكرێتەوە.س: فۆراتنیوز


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[6چاوپێكەوتن

چـــاودێـــری سیاسی مــەحــمــود عــەلــی وچاالكڤانی كۆمەڵگەی مەدەنی لەسەر لەحكومەتە نــەتــەوەیــی هەڵوێستی باشوری هەرێمی بنكەفراوانەكەی كوردستاندا دەڵێ؛ لەم كابینەیەش هیچ جیاوازیەك لەهەڵوێستە نەتەوەییەكان بـــەدی نــاكــرێــت، هــاوشــێــوەی حــەوت بەم ســەبــارەت پێشوو. كابینەكەی هاتووتە گەلەكەمان بۆ كە دۆخــەش دەڵــێــت:"لــەو سیاسی، عەلی ئــــاراوە، پاشەكشێ هەرێم سەرۆكی بڕوایەدام

لەپرسی سەربەخۆیی دەكات.

ئا / سۆران كەركوكی * هەڵوێستی حكومەتە بنكە فراوانەكەی هەرێم لە بەرامبەر پرسە نەتەوایتیەكان

لە ئێستادا چۆن دەبینی؟؟ـ پێم وایە زۆر جیاوازی نابێت لە هەڵوێستەكانی حەوت كابینەكەی پێشوو، جومگە گرنگەكانی نەهاتووە، بەسەر گۆڕانی دەسەاڵتدارێتی بەدەست ه��ەر عەمیقەكە دەول��ە پایەكانی ئەنجامەكانی تایبەت بە پارتەكەوەیە، دوو حكومەت نەیهێشت ،)4/30( هەڵبژاردنەكەی بێت توركیا میحوەری بە تێكەڵ تەواوی بە دروست هێزەكان پارسەنگی لە گۆڕانكاری و بێت، تا ئێستا بە فەرمی حكومەت و پەرلەمانی كانتۆنیەكانی حكومەتە بە دانی كوردستان رۆژئاوا نەناوە، تا هەنووكە سەرۆكی هەرێم وەك حیزب و والتی تر و الیەنەكان تر هەڵوێست گۆڕانی ئاسۆی وەردەگرێت، بەرامبەریان لە ریشەیش دیار نییە، ئاسۆیەكی لێڵ لەبەردەم

گۆڕانكارییەكاندایە.

ـــەو ڕووداوانــــــــەی ئــێــســتــاكــە لە * ئتا دەگوزەرێت ناوچەكە و هەرێمەكە بزوتنەوەی خزمەتی دەكەوێتە چەندە

ئازادیخوازی گەلەكەمان؟سودفەی بەری ئێستا تا باشور لە كورد ـ روداوەك��ان��ی دەدورێ��ت��ەوە، ئ��ەم روداوان��ەی رۆژانی رابردوو دەستكەوتەكانی كەمتر نییە لە روخانی و "1991" راپەڕینی دەستكەوتەكانی

رژێم لە "2003"، لەو بڕوایە دام سەرۆكی هەرێم دەك��ات، سەربەخۆیی پرسی لە پاشەكشە كە ئەمەش تۆوی بێ ئومێدی لەناو توێژێكی بەرینی گەل دەچێنێت، بەاڵم لە بواری خاك دەستكەوتی ك��ورد ئابووری دەستكەوتی و دەبێت، بە بڕوای من لەم چركە ساتە باشترین

رێگا بۆ كورد سەپاندنی كۆنفیدراڵییە.

ســەدان خەباتی باسی ئیستادا لە *ساڵەی گەلی كورد دەكرێت و سەربەخۆی ـــی ــان بــۆتــە رۆژەڤ ــوردســت بــاشــوری كو راگەیاندن دەزگاكانی و هاواڵتیان ئەمە ئایا و الیەنە سیاسیەكان پارت لەواقعدا دەكرێت و ئەگەر بكرێت چۆن

بێت؟ـ بە بڕوای من كورد پاشەكشە لەم داواكارییە دەكات، واتا ئەنجامدانی ریفراندۆم و جاڕدانی س��ەرب��ەخ��ۆی��ی، ل��ەب��ەر ئ��ەوەی ب��ارودۆخ��ی پشتیوانیە ئاستی و ناوچەكە جوگرافیایی لە كوردستان شوێنی و نێودەوڵەتییەكان ئامادەكارییەكان و ناوچەكە جوگرافیای لە ك��ورد رابەرانی ترسی و ك��ورد پێشووی وەرگرتنی بڕیاری یەكالكەرەوە لە ئاستی ئەو هەنگاوە گەورەیە نییە، لە هەمووشی زیاتر رۆڵی دوژمنكارانەی ئێران و توركیا لەبەرچاوانە، بەاڵم گرنگ ئەوەیە كورد دەست بەتاڵ دەرنەچێت، لە وەرگرتنەوەی خاك و سەپاندنی كۆنفیدراڵی و سەپاندنی بودجەی پێشمەرگە و پاراستنی

عەلی مەحمود؛"هەڵوێستیان نابێت لە ئاست هێرش بۆ سەر كۆبانێ"

حكومەت و پەرلەمان لە الیەن میحوەری توركیاوە كۆنترۆڵ كراوە


7] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[


سەربەخۆیی سیاسەتی نەوتی.

* لە ئێستادا یەكگرتنی كوردان چەندە پێویستە؟

یەكێتی و یەكگرتن قۆناغەكاندا هەموو لە ـ كۆمەاڵیەتییەوە، عەدالەتی بە بەاڵم گرنگە، نایات، بەدی قەت دادپ��ەروەری بێ یەكێتی یەكگرتنە، دوژمنی هەمیشە دادپ��ەروەری نا یەكگرتن پێویستە هاوشانی یەكسانی بێت بۆ ئەوەی هەموو خۆ بە خاوەنی دەستكەوتەكان

بزانن.

* ئەوە سێ ساڵە لە ڕۆژئاوای كوردستان وەكو تا پێكردوە دەستی شۆڕشێك باشوری حكومەتی و پەرلەمان ئێستا ئەو بۆ هیچیان بەكردەوە كوردستان

شۆڕشە نكردوە هۆكارەكان چین؟ـ نە حكومەت و نەش پەرلەمان لەم قۆناغەشدا بۆ ئەو شۆڕشە هیچ ناكات، چونكە سروشتی هاوكات و پەرلەمان ناو بەهێزەكانی پارتە هێزی توركیا لەناو پەرلەمان و حكومەت زیادی

كردووە، تا هێزی میحوەری توركیا سەربكەوێت بە زیانی كوردانی رۆژئاوا و باكورە.

بەناو پیالنێك وەكو موسڵ گرتنی *دەكــرێــت، ئــەگــەر ئەمە راســت بــێ و ئەوە ئاخۆ بــێ، پێشوەختە پیالنێكی دژایــەتــی زیــاتــر بــۆ هــۆكــارێــك نابێتە رۆژئــاوای شۆڕشی لەناوبردنی و كردن

كوردستان؟ـ نا روداوەكان بە قازانجی پالنەكە نەشكایەوە، شەڕی پەرەسەندنی خەالفەت، راگەیاندنی داعش لە سوریا و ئێراق لە گەڵ گروپەكانی قاعیدە و نەقشبەندییەكان، بەرەو روو بونەوەی شەڕی بەرەیی لە گەڵ حكومەتی مالیكی كە كۆتادا لە پشتە لە ئێراقی زۆرینەی شیعەی دەروازەی هاوكات دێنێت، داعش بە شكست مانۆڕی دیبلۆماسی بۆ یەپەگە دەكاتەوە بۆ خۆ بەهێزكردن لە شەڕی دژ بە داعش، داعش ئەو هێزە نییە ملكەچی بەندەكانی نەخشەكان بێت.

* هەندێ الیەن دەڵین داعەش جیگای

ترس نیە بۆ هەریمی كوردستان بۆچی چەندە بــۆچــوونــە ــەم ئ ــیــن، دەڵ ئەمە

راستە؟خەوانەی ئەو هەموو خەالفەت راگەیاندنی ـ رەواندەوە كە دەتوانن لە گەڵ داعش دراوسێ بن، هەرێمی كوردستان ئێستا لەناو جوگرافیای دەسەاڵتی بە ئەوان داعشدایە، الكفری بالد و ئیسالم سوپای و نەقشبەندی و قاعیدە بەوە ب��اوەڕ شێتێك چ نەبن، رازی ئیخوان

دەكات بە حكومەتی هەرێم رازی بن؟.ئاست لە كە ویژدانییە ئەركێكی هاوكات دڕندەیی ئەم گروپە بێدەنگ نەبین لە پاڵمانەوە كە تاوانی مەزن ئەنجام دەدات، پێویستە لە الیەكی لە سنورەكان دوربخرێنەوە و رێگا بە ترەوە لەالیەكی و نەدرێت تاوان ئەنجامدانی

هاوكاری رۆژئاوا لە بەرامبەر داعش بكرێت.

* داعش لە ڕۆژئاوای كوردستان هەموو ئەوە بۆ كۆكردۆتەوە خۆی هێزەكانی ئامانجەكان كۆبانێ، سەر هەڕەشەی ــەكــی ــە هــەڕەشــەی ــەم ــا ئ ــای ــن، ئ ــی چ

بە بڕوای من لەم چركە ساتە باشترین رێگا بۆ كورد سەپاندنی كۆنفیدراڵییە



دەسكەوتەكانی سەر بۆ نییە گشتی گەلەكەمان. پیویستە چۆن پارێزگاری ئەركی و بكرێت دەســكــەوتــان ــەو لچی هەرێم پەرلەمانی و حكومەت

دەبێت لەم دۆخەدا؟میحوەری الیەن لە پەرلەمان و حكومەت ـ توركیاوە كۆنترۆڵ كراوە، بۆیە هەڵوێستیان كۆبانێ، سەر بۆ هێرش ئاست لە نابێت باشترە رای گشتی لە ئاستی گەل لەهەر چوار پارچەی كوردستان پێكبهێنرێت بۆ داكۆكی لە شاری كۆبانێ و هەر شارو شارۆچكەیەك لە رۆژئاوای كوردستان، لە رێگای رای گشتیەوە فشار بخرێتە سەر حكومەت و پەرلەمان بۆ ئەوەی هەڵوێست وەربگرێت و ناچار بكرێت

دەست لەبێدەنگی هەڵگرێ.پارچەی چوار هەر ئاستی لە سەر هاوكات بە الیەنەكان و پارت پێویستە كوردستان بخەنە سەر فشار و بچن كۆبانییەوە هانای حكومەت و پەرلەمان كە راشكاوانە پشتیوانی لە گەلی كورد لە رۆژئاوای كوردستان بكەن تا

ئەم پشتیوانییە دەبێتە ئەمری واقع.

روداوەكان بە قازانجی پالنەكە نەشكایەوە،

راگەیاندنی خەالفەت، پەرەسەندنی شەڕی

داعش لە سوریا و ئێراق لە گەڵ گروپەكانی قاعیدە و نەقشبەندییەكان، بەرەو

روو بونەوەی شەڕی بەرەیی لە گەڵ حكومەتی

مالیكی كە زۆرینەی شیعەی ئێراقی لە پشتە

لە كۆتادا شكست بە داعش دێنێت، هاوكات دەروازەی

مانۆڕی دیبلۆماسی بۆ یەپەگە دەكاتەوە بۆ خۆ بەهێزكردن لە شەڕی دژ

بە داعش، داعش ئەو هێزە نییە ملكەچی بەندەكانی

نەخشەكان بێت


9] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

ن/ دیار غەریبئەو و دیموكراتی كوردستان پارتی ماوەیەكە الیەن و ڕاگەیاندنانەی كە نزیكن لەم پارتەوە ناڕاستەوخۆ، یان راستەوخۆ بەشێوەیەكی راگەیاندنی دەوڵەتی كوردیان كردووە بەبابەتی سەرەكی خۆیان. بارودۆخی ناسەقامگیری ئێراق و داگیركردنی موسڵ و بەشێك لەناوچە سوونی نشینەكانی ئێراق لە الیەن داعشەوە، هەڵوێستی گەلی مافەكانی بەرامبەر ئێراق حكومەتی كوردستان و ئەو گۆڕانكاریانەی لە ناوچەكە و جیهاندا ڕوودەدەن وەكو هۆكار و زەمینەسازی ئەو هەڵوێستەی خۆیان دیاری دەكەن. لە هەوڵی ئەوەشدان كە هەڵوێستی سەرجەم الیەنەكان و رای گشتی كوردستان لەسەر ئەم بابەتە بكەنە یەكو بەو ئاڕاستەیەدا ئاڕاستەی بكەن. بێگومان گفتوگۆكردن لەسەر مافی گەلی كورد و چۆنێتی ئەركی گەلەكەمان دۆزی ئەم چارەسەركردنی بەبەرپرسیاریەوە پێویستە و الیەكە هەموو هەڵسوكەوتی لەگەڵدا بكرێت. لەم ڕووانگەیەوە قسەكردن لەسەر راگەیاندنی دەوڵەتی كوردی كورد دۆزی چارەسەری تری شێوازی یاخود بەتایبەتی لەم بارودۆخەدا نەك تەنیا ئاساییە؛ بەڵكو ئەركێكی مێژووییە، بەاڵم ئەوەی ئاسایی نیە ئەوەیە كە چارەسەری دۆزی كورد، ئازادی و سەربەخۆیی كورد و كوردستان تەنیاوتەنیا ببەسترێت بەراگەیاندنی دەوڵەتی كوردییەوە و تەخوین هەبێت تێڕوانینی جیاوازیان ئەوانەی كە دەبینم بەگرنگی ل��ێ��رەدا بۆیە بكرێن.

هەڵوەستیەك لەسەر ئەم بابەتە بكەم.سەرەتا دەمەوێت لەو خاڵەوە دەست پێ بكەم كە ئایا بارودۆخی ناوچەیی و جیهانی گونجاوە و سیاسیەكان هاوكێشە پێداچوونەوەی بۆ وەكو ئەمە كە نا؟ یان سیاسی سیستەمی هۆكارێك بۆ ڕاگەیاندنی دەوڵەتی كوردی دیاری دەكرێت. بێگومان ئەو بارودۆخەی لە رۆژهەاڵتی ناوین و باكوری ئەفریقیا و جیهاندا دەگوزەرێت، هەموو هێز و ناوەندە جیهانیەكان و گەالنیشی گۆڕانكاری كە قەناعەتەی ئ��ەو گەیاندۆتە گەالن، كێشەی ناتونێت الوەك��ی و ئاسایی ئایین و ئاینزاو پێكهاتە جیاوازەكانی كۆمەڵگا كێشە ناتوانێت هەروەها بكات. چارەسەر ئابووری و كۆمەاڵیەتیەكانیش چارەسەر بكات. هەر بۆیە پێداگیری لەسەر گۆڕانكاری ڕیشەیی بكەینەوە لەوە دەكرێت جەخت واتە دەكەن. كە ئیتر سیستەمی جیهان و رۆژهەاڵتی ناوین و بارودۆخی كوردستانیش وەكو ڕابردوو نابێت، بەاڵم بەچی شێوەیەك دەبێت ئەمەیان هێشتا

دیار نییە و تێروانینی جیاواز لەسەر شێوازی و شەڕ ئەو بەشێكی هەیە. گۆڕانكاریەكان بۆ دەگەڕێنەوە ڕوودەدەن كە پێكدادانەشی بۆ تێزەكانیان و هێزەكان نێوان ملمالنێنی دەرف��ەت بارودۆخە ئەم دی��ارە چ��ارەس��ەری. دەداتە ئێمەی كوردیش كە ئەسپی خۆمان لەم مەیدانەدا تاو بدەین، بەاڵم گرنگە كە ئەو ئەسپە بەباشی تاو بدەین. دیارە لەم حاڵەتەدا دەبێت هەموو ئەگەرەكان لەبەرچاو بگرین و هێندەی بەستنەوەی و دەوڵ��ەت لەسەر قسەكردن سەربەخۆیی و ئازادی گەلی كورد بەدەوڵەتەوە، بكەین. تریش فۆرمیلەی و تێز لەسەر قسە كە بكەین بەوە دەرك دەبێت ئەمە هاوكاتی تێزێكی نەتەوەیی دەوڵ��ەت��ی دروستكردنی سەدەی نۆزدەیەم و بیستەم بوو بۆ دیاریكردنی لەو نەتەوەكان. و گەالن چارەنووسی مافی تێزەدا ناسنامەی نەتەوە، گەل، ئایین، ئایینزا بەناسنامەی دەبەسترا جیاوازەكان پێكاتە و لە كارگێڕییە. ناسنامەیەكی كە دەوڵەتەوە ئێستادا سەرەڕای ئەوەی كە بەشێك لە ناوەندە ئازادیخوازیەكانی جواڵنەوە و سیاسیەكان گەالن بانگەشە بۆ ئەم تێزە دەكەن و پێیان چارەسەر كێشەكان دەتوانێت تێزە ئەم وایە چارەسەری بۆ تێزە ئەم سەركەوتنی بكات، دۆزی نەتەوە و پێكهاتە جیاوازەكان كەوتۆتە ژێر پرسیارەوە و تێزی نوێش بوونەتە بابەتی گفتوگۆ و قسە لەسەر كردن. ئەوەتا هەندێك وایە دەوڵەتی هاواڵتی و خۆشگوزەران پێیان بێت تێیدا چەسپاو دیموكراتی بنەماكانی كە دەتوانێت ئەو كێشانە چارەسەر بكات. هەندێك وایە پێیان مەزهەبیش و ئایینی جواڵنەوەی ئیمپراتۆریەت و خ��ەالف��ەت بۆ ب��ەگ��ەڕان��ەوە كە بكرێت چارەسەر كێشانە ئەو دەتوانرێت ئەمڕۆ بوونیان هەیە. لەبەرامبەر ئەم تێزانەدا بیرمەندێكی وەكو ئاالن ئۆج عەبدوڵاڵ ڕێبەر كوردستانی تێزێكی نوێی گەاڵڵە كردووە و پێی سیستەمێكی لەناو گونجاو چارەسەری وایە كوردیش ئێمەی دیموكراتیدایە. كۆنفیدراڵی گرنگە كە تەنیا لەناو یەك تێزدا خۆمان قەتیس نەكەین و بیر لەوە بكەینەوە كە كامە لەم تێزانە كێشەكانمان. چ��ارەس��ەری ببێتە دەتوانێت كراوە و هەمەالیەنە گفتوگۆیەكی بە ئەمەش چونكە پێشوەختە؛ بەبڕیارێكی نەك دەبێت، هاوكاتی ئەوەی بارودۆخی جیهانی و ناوچەیی بۆ گۆڕانكاری كراوەن و كورد دەتوانێت سوودی خوێندنەوەیەكی ئەگەر بەاڵم وەربگرێت. لێ و گۆڕانكاری بۆ هاوبەش و واقیعی و ڕاست سوود نەتوانین ڕەنگە نەكەین هەڵوێستەكان تر بەواتایەكی وەربگرین. گۆڕانكاریانە لەم

و ناوچەیی ب��ارودۆخ��ی ڕەخ��س��اوی هێندەی جیهانی، ئامادەگی ناوخۆیی پێویستە.

ئەمەش دەمانخاتە بەردەم بەرپرسیارێتی مەزنەوە و پێویستە هەموومان، بەتایبەتیش ئەوانەی كە راگەیاندنی دەوڵەتی كوردی لەسەر پێداگیری دەكەن لەخۆمان بپرسین، كە ئایا تەنیا و تەنیا گەالن لەناسنامەی گوزارە دەتوانێت دەوڵەتە بكات یان دەكرێت سیستەمێكی تریش هەبێت؟ ئایا كورد هاوشێوەی ئەرمەن و ئاشووریەكانی سەدەی بیستەم ناكرێتە سەری ڕم و قوربانی لە بەشێك و هەرێم گۆڕانكاریەكان. سەرۆكی الیەنەكان هەڵوێستی مالیكی و دیاردەی داعش دەبینن!! ئێراق پارچەبوونی بۆ هۆكار وەكو خۆیان هەڵوێستی الیەنانە ئەو ئەگەر ئایا گۆڕی و داوای حكومەتی بنكە فراوانیان كرد، ئەوكاتە چی دەكەنە هۆكاری بەردەوامیدان بەو هەڵوێستەی كە ئێستا باسی دەكەن؟ ئایا لەو حاڵەتەدا دەكرێت باس لە زەمینەسازی هەرێمی دەوڵەتی راگەیاندنی بۆ بكرێت دەرەك��ی و سوننە و شیعە حاڵەتەدا لەو ئایا ك��وردی؟ لە دژی كورد هەڵوێست پێكەوە هەردووكیان

وەرناگرن؟ لە هەموو حاڵەتەكانیشدا ئەگەر گریمان دەوڵەت دەتوانێت كێشەی كورد چارەسەر بكات!! ئایا ئەم لەسەر كوردستانی هاودەنگیەكی نابێت بابەتە هەبێت؟ ئایا نابێت بۆ ئەمە ستراتیژیەكی كوردی و كوردستانی دابڕیژرێت؟ ئایا دەكرێت تەنیا لە دیدگای باشووری كوردستانەوە سەیری ئەم بابەتە بكرێت؟ ئایا ئەو هەڵوێستە ناكەوێتە و هەرێمیەكانەوە هێزە ئەجیندای خزمەتی كوردستان گەلی بۆ سەركەوتن دەتوانێت ئەمەیان وەاڵم��ی بێگومان بكات؟ گەرەنتی هێزەكان هەموو چونكە دەبێت؛ نەخێر بە سەیری خۆیانەوە ب��ەرژەوەن��دی لەڕوانگەی رووداوەكان دەكەن و ستراتیژی بۆ گۆڕانكاری ناوچەكە دادەنێن و كوردیش وەكو فاكتەرێكی ناوچەیی و گشتگیر دەبینن، كە چی ئەوانەی ك��وردی دەك��ەن، لە دەوڵ��ەت��ی ب��اس ئەمڕۆ دەكەن كوردستان باشووری لە باس تەنیا ناو ناخەنە كوردستان ت��ری بەشەكانی و دەخاتە گومان ئەمەش بێگومان حساباتەوە، سەر پرۆژە و گۆڕانكاریەكان. هەر بۆیە گرنگە پارتی و ئەو الیەنانەی كە ئێستا ئەوەندە باس لە دەوڵەتی كوردی دەكەن، گرنگی بەناوماڵی بەرپرسیارانە و ب��دەن كوردستان سەرجەم و نەتەوەیی كۆنگرەی بەستنی بۆ هەنگاو داڕشتنی ستراتیژیەكی نەتەوەیی بنێن و لەناو ئەو كۆنگرەیەشدا دەكرێت ئەو بابەتانە بكرێنە

بابەتی گفتوگۆ و بەپرۆرژەكردن.

ئایا دەوڵەتی كوردی دەبێتە چارەسەری بۆ دۆزی گەلەكەمان؟؟


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[10وتار

ن/ رابەر رەشیدناچمە نەگرم، كاتی خوێنەر لە زۆر ئەوەی بۆ سەر وردەكارییەكانی ئەوەی كە چۆن رێكخراوی ئیسالمی لە ئێراق و شام )داعش( بە فەرمی لە "15"ی ئۆكتۆبەری ساڵی "2006" و لە ئەنجامی رێكەوتننامەی نێوان ژمارەیەك لە هێزە چەكدارە )ئەنجومەنی وەكو توندڕەوەكانی ئیسالمییە شورای موجاهدین لە ئێراق و جەیش ئەلفاتحین و جوند ئەلصحابە و كەتیبەكانی ئەنساری تەوحید و سوننە(پێكهات و "ئەبو عومەری بەغدادی"ش چۆن كرایە سەرۆكی ئەو رێكخراوە كە بە وتەی خۆیان ئیسالمی شەریعەتی پەیڕەوكردنی ئامانجیان هەروەها ئیسالمییە، خەالفەتی ژیاندنەوەی و لە بەغدادی"ش عومەری "ئەبو كوشتنی دوای رۆژی "19"ی نیسانی "2010"، چۆن "ئەبوبەكری لە چۆن دواتریش و گرتەوە شوێنی بەغدادی" ساڵی "2007"، "ئەبو هەمزەی موهاجر" سەرۆكی متمانەی رافیدەین بالدی لە قاعیدە رێكخراوی خۆی بەخشییە"ئەبو عومەری بەغدادی"و بەمەش )رێكخراوی قاعیدە لە بالدی رافیدەین( تێكەڵ بە دەوڵەتی ئیسالمی بكرێت و )رێكخراوی دەوڵەتی ئیسالمی لە ئێراق( پێكبهێنن. هەروەها چۆن لە نیسانی ساڵی "2013 "، "ئەبو بەكری بەغدادی" سەرۆكی رێكخراوی دەوڵەتی ئیسالمی لە ئێراق چاالكییەكانی خۆی درێژكردەوە بۆ ناو سوریا و گەڵ لە نوسرە بەرەی تێكەڵكردنی راگەیاندنی خۆیان و گۆڕینی ناوەكەیان بۆ )دەوڵەتی ئیسالم دواتریش و راگەیاند داعش( ـ شام ئێراق و لە ئەو ناكۆكییانەی كەوتە نێوانی رێكخراوی قاعیدە بە ئەویتریان هیچیان كە بەجۆرێك داعش، و كێشە دروستبوونی دواتریش نەزانن و شەرعی وێڕای قاعیدە. نوسرەو بەرەی داعش و لەنێوان چۆن كە الیەنەی ئەو سەر ناچینە ئەوانەش كە نییە، هەموو شیعە دژی قاعیدە رێكخراوی بە دەكــات و شیعە هەموو دژایەتی داعش چی دژایەتی بۆچیش چۆن و دادەنێت و كافریشیان سوپای ئازاد لە سوریا دەكات و تەنها خۆی بە راست دەزانێت و ئەو گومانانەش بخاتە سەر خۆی كە لە بەرژەوەندیی سوریادا كار دەكات و چۆنیش روویان لە ئێراق كردەوە و لە ئێستاشدا بوونەتە گەورەترین هێزی ئیسالمیی توندڕەو لە ئێراق و هێرشەكانی ئەم دواییەیان و داگیركردنی بەشێك لە شارەكانی ئەنبار و فەلوجە و موسڵ و تكریت و رووبەرێكی فراوانی ناوچەی سوننەی ئێراق بە

بە كە كەركوكیش شاری سنووری لە بەشێك مەزەندە ئەو شارە "35%"ی سنووری لە زیاتر دەكرێت و دوا بڕیاریشیان دامەزراندنی )خەالفەتی "ئەبو سەركردایەتی بە ئیسالمی(یە دەوڵەتی بەكری بەغدادی" و گۆڕینی ناوی رێكخراوەكەشیان ئێراق و لە ئیسالمی دەوڵەتی )رێكخراوی لە شام( بۆ )رێكخراوی دەوڵەتی ئیسالمی(؛ چونكە لەسەر قسەكردنە وتــارەدا لەم ئێمە مەبەستی ئامانجی ئەو هێزە ئیسالمییە توندڕەوەی كە چۆن ئەو لەباربردنی هەوڵی كوردستان رۆژئاوای لە دەستكەوتە دەدات و بەوپەڕی دڕندەییەوە هێرش دەكاتە سەر شارو شارۆچكە و گوندەكانی ئەوێ و بۆچی لێرە لە ئێستادا لە سنوورێكدا راوەستاوە نایەوێ بە راستی ئایا هەر ناهێنێت، و هێرش یان كوردستان، هەرێمی سەر بكاتە هێرش جارێك دۆخەكەی بۆ لەبار نییە و نایەوێت بەرەی شەڕ لە دژی خۆی فراوان بكات؟ لەالیەكیتریشەوە نەبوونی یەكێتییەكی نەتەوەیی و ستراتیژییەكی روونی نەتەوەیی لەنێوان هێزە كوردستانییەكان، بەڵكو كوردستان؛ بەشی چــوار لەهەر نــەك كوردستان باشووری لە هەتا نەبوونی تەنانەت و بوونی تەمومژێكی سیاسی لەسەر ئەم پرسە

چارەنووسسازە.

ئاڵوزی و تەمومژاوی دۆخەكە لەچیدا بەرجەستە بووە؟:

وێڕای بوونی چەندین نەخشەسازیی پیالنگێڕانەی دۆزی دژی نێودەوڵەتی هەتا هەرێمایەتی و رەوای كورد و یاریكردنی ئەو الیەنە گوماناویانە ناوخۆیی هۆكاریتری كۆمەڵێك و پرسەكە لە ناوچەكەدا لە رووداوەكانیان رەوتی دەرەكی و ئارامی و نا و ــردووە ك تەمومژاویتر و ئاڵۆز خودی لەناو ترسناكیشیان دڵەڕاوكێیەكی كوردانی هەر چوار بەشی كوردستاندا هێناوەتە شیكارییە و شرۆڤە لێدوان و زۆری ئــاراوە، رووداوەكانیان تابلۆی جیاوازەكانیش لەیەكتر كۆمەڵگای زۆری بەشێكی و داوە بەسەریەكدا كوردستانیان خستۆتە بارێكی دەروونی دژوارەوە؛ چونكە لەالیەكەوە هێزەكانی داعش بە بەردەوامی ترس و دڵەڕاوكێ لە ناخی تاكەكاندا دەچێنن و لە باشووری كوردستان، بڕیاری نەشەڕ و نەئاشتی دەكەن و هێرش جاروباریش دەكەن و پەیڕەو لە دەرفەتێك دەگەڕێن، تاكو گورزی كوشندەی لە دیكەشەوە لەالیەكی و بوەشێنن خۆیان رۆژئاوای كوردستان و دوای بەدەستهێنانی چەك و جبەخانەو ئامرازی شەڕی جۆراوجۆر لە سوپای

ئێراق، لە ئێستادا هێرشێكی دڕندانە دەكەنە سەر رۆژئاوای كوردستان و بە تایبەتیش بۆسەر هەرێمی قەدەغەكراویش، چەكی بەكارهێنانی كۆبانێ و كورد درێژخایەنی شەڕی دیكەشەوە لەالیەكی لەگەڵ حكومەتی بەغدا درێژەی هەیە و تێكڕای رێگاكان بۆ چارەسەركردنی كێشەكان داخراون و هەوڵەكانیش گەیشتوونەتە بنبەست و هەڕەشەی جیابوونەوەی باشووری كوردستان لە ئێراق بۆتە یەكێك لە چارەسەرییەكان، بێئەوەی خودی كورد لە باشووری كوردستاندا كۆدەنگی و یەكوتاری و یەكڕیزییان لەنێو خۆیاندا پێكهێنابێت و هەر الیەنەو لە روانگەی خۆیەوە لێدوانی دژ بەیەك دەدەن، بە تایبەتیش سەبارەت بە راپرسی لە ناوچە تازە كوردستان. هەرێمی دەرەوەی ئازادكراوەكانی زلهێزێكی گــەورە هەڵوێستی لێڵی ئاڵۆزی و وەكو ویالیەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكاش لەوالوە بوەستێت كە الی تاكی رۆژهەاڵتی و بەتایبەتیش الی تاكی كورد لە باشووری كوردستان، هێزێكە خواستی دەرەوەی لە هاوكێشەكان ناكرێت و لەسەر قسە ببردرێت و بۆ دەستیان ئەمریكا پێشتر چونكە بكرێت؛ كێشەكان رێگاچارەی كورد بەدەستی ئەمریكاوە مارانگاز بووە. كەواتە بە ئاڵۆزی هێڵكارییەكی رووداوەكـــان تابلۆی دەستی یاریزانەكانی نێو ژووری وێنەكێشانەكە بۆ كراوە و زۆرێك لە هێڵەكانیش تێك ئاڵۆسكاون و جیاكردنەوەو دانانەوەیان لە شوێنی خۆیان، كات و زیرەكییەكی زۆری دەوێت، بۆیە ئاسۆی ئایندە

لێڵە و تابلۆی دۆخەكەش تەمومژاوییە!!.

)داعش(ی ئێرە و )داعش(ی ئەوێ...!!لەكاتێكدا كە بە بەرچاوی رای گشتی دونیاوە، دژوار بەرفراوان و هێرشێكی داعش هێزەكانی بەتایبەتیش كوردستان و رۆژئــاوای دەكەنەسەر چەكی بەجۆرەها كۆبانی و هەرێمی بۆسەر شەڕە بەو درێــژە قەدەغەكراویش هەتا گــران و حكومەتی كە چی دەدەن، ناڕەوایە خوێناوییە هێرشانەدا ئەو ئاست لە كوردستان هەرێمی بێدەنگە و سەرەڕای بێدەنگ بوونیشی دەروازە ـــاوای رۆژئ گەلی ـــەڕووی ب سنوورییەكانیشی ترسناكتر دۆخەكەی و داخستووە كوردستادا كردووە، تاكە دەروازەیەك كە بۆ كوردانی رۆژئاوا لەگەڵ لێوەربگرن و ئەوەی سوودی بۆ مابۆوە جیهانی دەرەوە پەیوەندی بگرن، خاڵی سنووری پێشتر كە بوو )الربیعە( تەلكۆچەر دەروازەی لەالیەن سوپای ئێراقەوە سەرپەرشتی دەكرا، كە چی دوای ئەوەی بە هاوبەشی لەنێوان شەڕڤانانی

)داعش(ی ئێرە و )داعش(ی ئەوێ، كامیان باش و كامیان خەراپ؟!


11] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

یەپەگە و هێزی پێشمەرگەی باشووری كوردستان دەستی درایــەوە دواتر گیراو بەسەردا دەستی بــەڕووی ـــەش دەروازەی ئەو پێشمەرگە، هێزی

كوردانی رۆژئاوا و شۆڕشە رەواكەی داخرا.بریار سیاسی و شرۆڤەكاری بەناو هەندێك كە پێیانوایە كوردستان باشووری بەدەستی )داعش(ـەكەی و شتێكە ــەوێ ئ )داعـــش(ی ئێرەش شتێكیترە و ناكرێ هێزەكانی باشووری كە بگلێنن شەڕێكەوە لە خۆیان كوردستان شەڕی ئەوان نەبێت!!. وەك ئەوەی كورد یەك پرسی یەك كوردیش پرسی نەبن و نەتەوە هاوبەش نەبێت. ئەم بۆچوونە جگە لە كاڵفامی و بەوالوە سیاسییانە هەڵەی نەخوێندنەوەیەكی كە ئەوەیە تریش پاساوێكی نییە، هیچیتر پەیەدە( ـ دیموكراتی یەكێتیی )پارتی گوایە كار دەكات دیكتاتۆرانە رۆژئاوای كوردستان لە دیكەی سیاسییەكانی هێزە پارت و بە رێگە و رۆژئاوای كوردستان ـ بەتایبەتی ئەوانەی سەربە

ـ كوردستانن باشووری دەسەاڵتدارەكانی حزبە پیادە لەوێدا خۆیان سیاسیی خەباتی نادات، رادەیەكیش تا ئەمە ئەگەر هەرچەندە بكەن. هێشتا بەاڵم واشبێت، گریمان تێبچێت و رێی بەرچاوی بە كە نابەجێیە پاساوە ئەو ناگاتە هێزەكانی باشووری كوردستانەوە، گەلی رۆژئاوای كوردستان جینۆساید و قەاڵچۆ بكرێن و ئەمانیش لێرەوە مێشیان مێوان نەبێت و نەك هێز نانێرن، بەڵكو هەتا ئامادەنین دەروازە سنوورییەكانیش

بكەنەوە.بۆیە ئەوەی پێیوایە ئەو )داعش(ـەی ئێستا لە دەكات، كورد قەتڵوعامی كوردستان رۆژئــاوای باشووری لە هەڕەشە )داعش(ـەی ئەو لەگەڵ كوردستان دەكات و رۆژانە رووبەڕووی هێزەكانی پێشمەرگە دەبێتەوە لە یەكتری جیاوازن، ئەوانە ستراتیژی و پرۆژە دژی نەیانەوێ بیانەوێ و بەشێكی بــە كـــوردن و نــەتــەوەیــی یەكێتیی هەوڵی كە ــرێــن دادەن ــۆڕە ت لــەو جیانەكراوە

قڕكردنی كورد و پرسە رەواكەی دەدات و جگە بەوالوە، خۆیان كاتییەكانی بەرژەوەندییە لە ئەمەش ــارە دی نییە. گرنگ لــەال هیچیتریان دەچێتە خانەی خیانەتی نەتەوەییەوە و مێژووش

لە الپەڕەكانی خۆیدا تۆماریان دەكات.)داعش( هەر داعشە، چ لێرە بێت و چ لە رۆژئاوای كوردستان و خاوەن ئەو هزرە پاشڤەڕۆ و دوژمن خەالفەتێكی لە جگە كە مرۆڤایەتییەیە بە ئیسالمی، ئەوەش لەژێر قەڵەمڕەویی سیاسەتی خۆیان بەوالوە هیچ پێڕۆیەكی سیاسیی دیكەیان لەال پەسەند نییە و رێگایشی پێنادەن. ئەوەی رەوتــی بۆ لۆژیكی خوێندنەوەی تۆسقاڵێك جیهانی نوێی نەزمی ــان و سیاسەتی رووداوەكبۆ سیاسییانەش خوێندنەوەیەكی هەبێت و ئەو دەگــاتــە باشی بە زۆر بكات، )داعـــش( شەڕی )داعــش( ئێستادا لە كە دەرئەنجامەی كات لەگەڵ كوردی باشووردا دەكات و )چیرۆكی و دەكاتەوە دووبارە شوانەكە( دوو و جووتیار

لەكاتێكدا كە بە بەرچاوی رای گشتی دونیاوە، هێزەكانی داعش هێرشێكی بەرفراوان و دژوار دەكەنەسەر رۆژئاوای كوردستان و بەتایبەتیش بۆسەر هەرێمی كۆبانی و بەجۆرەها چەكی گران و هەتا قەدەغەكراویش درێژە بەو شەڕە خوێناوییە ناڕەوایە دەدەن، كە چی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئاست ئەو هێرشانەدا بێدەنگە و سەرەڕای بێدەنگ بوونیشی دەروازە سنوورییەكانیشی بەڕووی گەلی رۆژئاوای كوردستادا داخستووە و دۆخەكەی ترسناكتر كردووە



رۆژئاوای گەلی لەگەڵ خۆی شەڕی هەركاتێك كوردستان یەكالیی كردەوە كە دڵنیام )داعش( دووچاری شكستێكی گەورە دێت و بە زیانێكی گەورەش لێی پاشەكشە دەكات، ئینجا بە هەموو كوردستان بــاشــووری لە روو خۆیەوە هێزی دەكاتەوە و جگە لە هێزەكانی خۆی، هیچ دوور شۆفێنی عەرەبی گەلەروگوجەری هەرچی نییە هەیە لە سوننە و شیعە كۆیان بكاتەوە و تااڵن و بڕۆی شار و گوندەكانی باشووری كوردستانیان پێ بكات، كە ئەمەیان هیچ دوور نییە و لەهەر كاڵوڕۆژنەیەكی هۆشمەندانەوە لێكی دەدەیتەوە، ئــەوەی هاوشێوەی دەرئەنجامێكی لە جگە

سەرەوە هیچیترت دەست ناكەوێت.ئەوەشمان لەبیر نەچێت كە لە خودی باشووری كوردستاندا كۆدەنگی و یەكڕیزی و هەماهەنگی نین و چەكدارەكاندا هێزە لە زۆرێــك لەنێوان هێشتا ئاسایش و بەشێك لە هێزەكانی پێشمەرگە و هەتا پۆلیسیش موڵكی حزبن و هی حكومەت نین و تا ئێستاش دەسەاڵتدارێتی ناوچەی زەرد و ناوچەی سەوز بە ئاشكرا قەڵەمڕەوی دەكەن و ناوچە تازە ئازادكراوەكانیش لەژێر دەسەاڵتی راستین هەمووی ئەمانە هــەردووالن. هێزەكانی سەربازی نەخشەسازیی دانانی لە پێویستە و

پشتگوێ وەربگیرێن و بەهەند بەرگریكردندا و نەخرێن، چونكە لەكاتی پشتگوێخستنیان زیانی

گەورە بە كۆی پرس و پرۆسەكە دەگەیەنن.

كەواتە چی بكرێت باشە؟دوور لە بەرژەوەندیی حزبایەتی و ناوچەگەرێتی هزریی پێڕۆی لەبەرچاوگرتنی پەیڕەوكردن و و لە هەر حزب و الیەنێكی سیاسی هەر بەشێك هەنووكەی هەلومەرجی كوردستان، بەشەكانی رۆژئاوای كوردستان و لەگەڵ ئەویشدا باشووری كوردستان، پێویستیی بە پەلەی بەوە هەیە كە بڕیارێكی بوێرانەی كۆنگرەی نەتەوەیی بدرێت و نەتەوەیی یەكێتیی سەرەكییەكانی هێڵە تیایدا كوردی دەستینشان و بنەخشێندرێت و سەرجەم خوێنی بەواژۆكردنی كوردستانییەكان هێزە پابەندبوونی بەدەستەكانیان بڕیار و سەركردە خۆیان بۆ ئەو هێڵە سەرەكییانە دووپات بكەنەوە بەشێكی هــەر خەمی لــە پێكەوە هــەمــوو و كوردستاندا بن، ئەگەر كەوتە بەر هەڕەشەی هەر مەترسییەكەوە، چ سیاسی بێت، یان ئابووری، هەر پێموایە ئەوە بێ بە كۆمەاڵیەتی. یاخود هیچیتر كاتی درۆیەكی لە جگە هەنگاوێكیتر،

نابەخشێت.

لە ئێستادا )داعش( شەڕی كات لەگەڵ كوردی باشووردا دەكات و )چیرۆكی

جووتیار و دوو شوانەكە( دووبارە دەكاتەوە و

هەركاتێك شەڕی خۆی لەگەڵ گەلی رۆژئاوای كوردستان یەكالیی كردەوە كە دڵنیام )داعش( دووچاری

شكستێكی گەورە دێت و بە زیانێكی گەورەش لێی پاشەكشە دەكات، ئینجا بە هەموو هێزی خۆیەوە روو لە باشووری

كوردستان دەكاتەوە


13] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[


هاوسەرۆكی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان"نەجیبە عومەر" رایدەگەیەنێت لە بەشێك نەبێتـە پێویستە كــورد كە ملمالنیەكانی سوننە و شیعە و خاوەن هێڵێكی سەربەخۆ بێت و پەیوەندی كورد مەزهەبەكاندا و نەتەوە هەموو لەگەڵ هــەبــێــت. راشــیــدەگــەیــەنــێــت كــە ئەم و گــرێــدراوی سیاسەت ئێراق رەوشــەی دەرەكییە. دەوڵــەتــانــی رێــگــای نەخشە بۆ دروستبوونیەوە هەرلەسەرەتای ئێراق مەیدانی ملمالنێ و شەڕی نەتەوەپەرستی

و مەزهەبگەرایی دروستكرا. هــــاوســــەرۆكــــی پـــارتـــی چــــارەســــەری ئەوەشدەخاتەروو؛ زۆری الیەنە سیاسیەكان بەسەر بەرەی سوننە و شیعەدا دابەش بوون كە ئێستا لەو دابەشكردنەدا ئەوەی بەرچاوە هاوپەیمانی حكومەتی توركیا و مەزهەبی سوننە و ئیسرائیل و سعودیە و قەتەر لە ئارادایە و پارتی لەوهاوپەیمانیەدا

رۆڵی سەرەكی دەگێرێت.

ئا/ نەجات سلێمان* خوێندنەوەتان بۆ دۆخی ئێستا ئێراق چییە، لە ئێستادا رەوشی ئێراق بەرەو

كوێ دەچێت؟رووبــەرووی ئێراق ئێستا ــەی رەوش ئەم ـ بۆتەوە گرێدراوی سیاسەت و نەخشە رێگای هەرلەسەرەتای ئێراق دەرەكیە. دەوڵەتانی دروستبوونیەوە بۆ مەیدانی ملمالنێ و شەڕی و مەزهەبگەرایی دروستكرا. نەتەوەپەرستی و نەتەوە فــرە خاكە ئــەم گەلی لەالیەك فرە ئاین و فرە زمانە. پارچەبوونی ئیسالم بەسەرمەزهەبی سونە و شیعەدا لەسەر ئەم دروست هەرلەسەرەتای دروستبووە. خاكە دەوڵــەت بنەمای لەسەر ئێراقەوە بوونی نەتەوە یەك بەدروشمی دامــەزرا. نەتەوە ـ هەیە ــان زم یــەك عــەرەبــە. ئەویش هەیە ئەویش عەرەبیە یەك ئااڵ هەیە ئەویش هی ئێراقە یەك مەزهەب هەیە ئەویش سونەیە. مەزهەب شیعە عەرەب نەتەوەی زۆرینەی هێناو سونیان دەرەكــی دەسەاڵتێكی بوو،

ویالیەتی دەســـەاڵت. كردیانە ئێراقدا لە موسڵ كە هەموو باشوری كوردستانی رۆژی دەوڵەتی ســەر خستیانە ــەزۆر ب ئەمرۆیە كوردستان پارچەكردنی بەمەبەستی ئێراق، و زیادكردنی ژمارەی ئیسالمی سونە مەزهەب لەو دەواڵتەدا؛ چونكە كورد لە باشوردا زۆرینە پێكهێنانی لە بوو بەشێك ئەمانە سونەن. پالن و بەرنامەی رێكەوتنی سایكس بیكۆ و ئێراق تەمەنی بەدرێژای بەمشێوەی لۆزان. مەزهەبگەرایی و نەتەوەپەرستی شــەڕی بەخۆیەوە بینیووە. لە ساڵی "2004" بەدواوە سیستەمێكی بەناو فیدرالی دروست بوو، بەاڵم مەزهەبگەرایی و نەتەوەپەرستی زهنیەتی بەكۆتا نەهات. ئەم روداوانەی دوای ئامانجی ــەردوو ه ــەڕی ش تیژكردنەوەی ســەرەكــی زهنیەتی نەتەوەپەرستی و مەزهەبگەرایە بۆ ئەوەی مەیدانی شەڕەكە خەست تر و قوڵ تر بكەنەوە و گەالن بكەنە قوربان. ئاشكرایە زلهێزی دەوڵەتانی دەبێت ئەوەی سودمەند رۆژهەاڵتی لە چەكەكانیان كە جیهانیە ساڵی لەچەند دەبێتەوە. ساغ ناوەڕاستدا ئەو وەك پێكدادانە و شەڕ ئەو ــردوودا رابهێزانە دەیانخواست بەرێوە نەچوو. بەتایبەتی گەلی رێبەری پرۆژەی پێشكەوتنی لەگەڵ كورد بەرێز عەبدوڵاڵ، پرۆژەی كۆنفیدرالیزمی دیموكراتی و بەیەكەوەژیانكردنی گەالن لەسەر تــەواوی بۆ دیموكرات نەتەوەیەكی هێڵی كوردستان و رۆژهەاڵتی ناوەراست بەرخۆدانی گەالنی دەرخست مەیدان. بۆ رێگەگرتن لەو پرۆژەیە سەرەتا بەپالنگێری نێودەوڵەتی و دەستگیركردنی رێبەر ئاپۆ دەستیان پێكرد گۆلی بكەنە كوردستان هەموو ئــەوەی بۆ خوێن. پاشان جارێكی تر رێبەر ئاپۆ پێشی لەو شەڕە خوێناویە گرت، هەوڵەكانی بەرێزی هەتا رۆژی ئەمڕۆ بەردەوامە بۆ سەرخستنی باكوری و توركیا لــە ئاشتی پــرۆســەی ناوەراست رۆژهەاڵتی تــەواوی كوردستان. بێگومانە بەشێكی بنگەی پرۆژەكەی بەرێزی خۆبەرێوەبردنی و دیموكرات نەتەوەیەكی دیموكراتی لە رۆژئاوای كوردستان سەركەوت. و شەرەنگێزان پالنی سەركەوتنە ــەم ئ

نەجیبە عومەر؛داواكاریەكی دۆستانە لە پارتی دەكەین با نوسینگەكانمان رادەست بكاتەوە"

ئێمە چیتر ناتوانین توڕەیی ئەندامانمان كۆنترۆڵ بكەین

بەتێرواننی من ئەو حكومەتە بەناوبنكەفراوانە نە

لەهەڵوێستی سیاسیدا یەكگرتووە و نە لە

بڕیارە چارەنوسازەكانی گەلدا. ئێستاش هەمان

دەسەاڵتی چەند ئیدارەیە، بەاڵم بریارە

سەرەكیەكانیش لەبواری بەرێوەبردن و سەروەت و سامان و داهاتی ئەم

واڵتە بەزۆرینە لە دەستی تاخمێكەوەیە هیچ كەس

لێی ئاگادار نیە



هەربۆیە پوچوڵكردەوە. شەڕی بازرگانانی دەوڵەتانی سەردەست لە كوردستاندا و هێزی زلهێزانەی دەوڵەتە ئەو لەگەڵ بەكرێگیراو جیهان كە شەڕخوازن بەهاوبەشی سیناریۆی هێزێكی توندڕەوی وەك داعشیان پێشخست. دەسكەوتەكانی بردنی لەبار بۆ بنەمادا لە رۆژئاوای كوردستان و تەواوی گەلی كوردە. شەڕی تیژكردنەوەی و زیندوكردنەوە بۆ داعش مەزهەبپەرستی، و نەتەوەپەرستی وەك هێزێكی بەكرێگیراو كە تەواوی ئەو هێزە دەسەاڵتدارانەی كە بەزهنیەتی تۆڵەسەندنەوە دەكــەن. پشگیریان ــەن دەك هەڵسوكەوت بیگومان پارچە كرد. ئێراقیان ئەنجامدا لە چەندە ئێراق پارچە بێت و چەندە دەسەاڵتی هەرێمی زێدە بێت و ناوەند الواز بێت هێندە باشە، ناوەندگەرای كەم دەبیتەوە. بەاڵم ئەم پارچەكردنە بەو ئامانجە نیە، بەپێچەوانەوە زهنیەتی تــۆخــكــردنــەوەی بەمەبەستی نەتەوەپەرستیە بۆ ئەوەی هەتا ئێراق هەیە خوێنڕشتن بەردەوام بێ هەر وەك فەلەستین

و ئیسرائیل.

لەم پێویستە بــەرێــزتــان ـــەرای ب *باشوری لە كــورد هەستیارەدا كاتە لەگەڵ مامەڵەیەك چۆن كوردستان

ئەم هەلومەرجەدا بكات؟.ـ پێش هەر شتێك، پێویستە كورد نەبێتـە بەشێك لە ملمالنیەكانی سونە و شیعە وخاوەن هێڵێكی سەربەخۆبێت. پەیوەندی كورد لەگەڵ هەموو نەتەوە و مەزهەبەكاندا هەبێت. لەگەڵ عەرەبێكی دیموكراتخواز بەسونە و شیعەوە كە ئیرادەی كورد پەسەند بكات لە دایالۆگ بەهەموو كورد پێویستە بێ. گفتوگۆدا و شێوەیەك لەگەڵ مانەوەی داعش نەبێت لە تیرۆرستی هێزێكی چونكە ئێراقدا؛ خاكی و داگیركەرە. پێویستە كورد حیزبی بەعس لەسەر نەكات پەسەند شێوەیەك بەهیچ لە حیزبێكە چونكە بمێنن؛ ئێراق خاكی بردووە بەرێوە ئێراقدا زۆرترین كۆمەڵكوژی لەسەر بەتایبەتی ئــێــراق، لەسەرگەالنی كورد. ئەو بەعسیانەی كە هاتوون لەهەولێر دانیشتوون و هەندێك كەناڵی تەلەفیزیۆنی بە شۆرشگێڕیان ناودەبەن ئەمە بەواتای ئەرێنی كردنی كۆمەڵكوژی كوردانە، بەاڵم كورد بۆ دانوستاندن لەگەڵ سونەیەكی دیمكراتخوازدا

دەتوانێت دانوستاندن پێشبخات. بەهەموو كــورد ئێمەی پێویستە هاوكات كێشە ناوچە هەموو بەفەرمی شێوەیەك لەسەرەكان بخەینەوە سەرهەرێمی كوردستان خاوەندارێتیان نەتەوەیی بەزهنیەتێكی و

لێبكەین و هێزی پێشمەرگە بكەینە هێزێكی بەرگری نەتەوەیی و فەرمیەتی لە دەستوردا گەرەنتی بكەین. گەلی كورد مافی خۆیەتی خاوەنی سەربەخۆیی خۆی بێت. بۆ ئەوەی بكات، پەیرەو بەرێوەبردن چۆن شێوازێكی پێویستە بەریفراندۆم گەل بریار بدات. دەبێت باوەڕی بەهێزی گەل هەبێت پێویستە ئیرادەی دیاریكردنی لە وەربگیردرێت بەهەند گەل چارەنوسیدا. مافی هیچ كەسیك یان پارتیەك گەل چارەنوسی لەسەر موزایەدە كە نەیە

بكات. هەروەها، بۆ ئەوەی دەسكەوتە نەتەوەیەكانمان بەزهنیەتی پێویستیمان بكەین، فــراوان ناوەندگەرایی بەزهنیەتی هەیە. دیموكراتی و خۆداسەپاندن و نادیموكراتیەت ناتواندرێت زۆر خاڵی بنێین. پێشەوە بــەرەو هەنگاو كە نەتەوەییە، یەكێتی بونیاتنانی گرنگ ئەمەش گرنگترین خاڵە. گەلی كورد خاوەنی هەركیانێك بێت نابێت هاوپەیمان بێت لەگەڵ شیعە؛ یان سونە مەزهەبەكانی لە یەكێك بەڵكو پێویستە هاوپەیمانبێت لەگەڵ یەكێتی بەپشتیوانی پێویستمان كورددا. نەتەوەیی نەتەوەیی هەیە، نەك پشتیوانی دەوڵەتانی داگیركەری سەر كوردستان. ئەگەرچی هێز و الیەنە كوردستانیەكان لە باشوری كوردستاندا

دیاریكردنی شوێن و سنوردانان بۆ شوێنی خۆپیشاندان ئەمەش لە قاڵبدانی خۆپیشاندانە و لەبەرژەوەندی دەسەاڵتدایە؛ چونكە خۆپیشاندا زۆربەی زۆری لەدژی سیاسەتی

ناحەقی و نادیموكراتی دەسەاڵتە و دەسەاڵت موخاتبە.جێگەی پرسیارە ئەو الیەنانەی كە جاران ئۆپۆزسیۆن بوون بۆچی خاوەن لە داخوازیەكانی خۆیان

دەرنەكەوتن و ئەو هەموو سازشە لەپێناوی چی!!


15] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[


ناوی لەژێر هەڵوێستن یەك روكەشدا لە حكومەتێكی بنكەفراواندا، بەاڵم لە واقعدا بەو شێوەیە نیە و زۆربەی زۆری الیەنە سیاسیەكان بەسەر بەرەی سونە و شیعەدا دابەش بوون كە ئێستا لەو دابەشكردنەدا ئەوەی بەرچاوە مەزهەبی و توركیا حكومەتی هاوپەیمانی لە قەتەر و سعودیە و ئیسرائیل و سونە كوردستانیش دیموكراتی پارتی و ئارادایە لەو هاوپەیمانیەدا رۆڵی سەرەكی دەگێرێت. لەگەڵ كوردستانیش نیشتیمانی یەكێتی شیعەدا پەیوەندی بەهێزە، گۆران و هەریەك هەریەكەیان ئیسالمیەكانیش پارتیە لە تابلۆیانە ئەم دەگــرن جێگە لەبەرەیەكدا گەلەكەمان رووبەروی كۆمەڵكوژی دەكاتەوە.

توركیا و ئیسرائیل مەبەستی *بۆ ناراستەخۆكانیان پشگیری لــە راگەیاندنی دەوڵەتی كوردی لەباشوری

كوردستان چییە؟.كە راستیەیە ــەو ئ شــایــەتــی مــێــژوو -سەردەست دەوڵەتێكی هــەر هەرجارێك دەسكەوتێكی لە پشتگیری داگیركەر و هەرخۆی دەوڵەتە ئەو ئەوا كردبێت كورد لەناوبردنیدا. لەپێناوی گــێــراوە رۆڵــی و مەحمود شیخ بۆ ئینگلیز هاوكاریەكانی شیخ سەعیدی پیران دیارن كە هەر ئینگلیز لەناوبردنی پیالنی لە بەشداربوو بوو خۆی هەردووسەركردەدا، پشتیوانیەكانی سۆڤیەت بۆ كۆماری مەهاباد و دوایش روخانی كۆمار ئێران لەگەڵ هاوبەشانەیان پەیمانی بە پێكهات. هاوكاریەكانی ئێران بۆ جوالنەوەی بەهاوپەیمانی "1975" شكستی و بارزانی ئەنجامدرا. ئێراق و ئێران لەنێوان جەزائیر هەتا ئیسرائیل وەك دەوڵەتێكی هەربۆیە ئاینی و نەتەوەیی ناسنامەی ساتەش ئەم فەلستینیەكان ناناسێت. نزیكەی سەدەیەكە شەرێكی خوێناوی لە دژیان بەرێوە دەبات!!، چــۆن دەتــوانــێــت بــێ هــۆكــار و لــە پێناو بێبەرامبەر پشتیوانیەكی كورد بەرژەوەندی بكات!!. بێگومان ئەو هەڵوێستانەی ئیسرائیل بەمەبەستی هەڵگیرساندنی شەڕێكی دژوارە سەرقاڵكردنی عەرەبدا. و كــورد لەنێوان ــەشــەڕی كــــوردەوە بۆ ــە ب گــەالنــی عــەرەبو ببەنەوە لەبیر فەلەستینیان ئـــەوەی ئیسرائیلیش چەك بفرۆشێتە عەرەب و كورد. هاوكاریەكانی توركیاش بەهەمانشێوەیە هەتا ئەم ساتەش ئیرادەی گەلێكی "25" میلیۆنی ئازادیخوازی شۆرشگێڕ لەباكوری كوردستان دەخــوازێــت ــەالیــەك ل توركیا ناناسێت.

گرێبدات بەتوركیاوە كوردستان باشوری لەچوارچێوەی میساقی میللی كە بەپێی ئەو خۆیان بەخاكی كەركوك و موسڵ مادەیە بەكورد دەوێت تریشەوە لەالیەكی دەزانن. شەڕی هەموو عەرەبی شیعە مەزهەب بكات. بكەنە كوردستان دەخوازن حاڵەتەشدا لەم گۆلی خوێن و رێگە لەبەردەم چارەسەریەكی

دیموكراتیانە بگرن.

* راتان چییە سەبارەت بە پێكهێنانی حكومەتە خۆجییەكانی هەولێر و دهۆك

كە لەالیەن پارتیەوە پێكهێنراون؟.لە پارتی الیەنەكانی تــاك هەڵویستە ـ دهۆك پارێزگای ئەنجوومەنی دروستكردنی تاك پارێزگار هەڵبژاردنی و هەولێر و الیەنە هەموو پەراوێزخستنی و الیەنە هەرێمی تری پارچەكردنێكی تر براوەكانی ئیدارەییە دوو قوڵكردنەوەی و كوردستانە حكومەتیەیە ئــەو ســەر سێبەرخستنە و ئەم نیشتیمانیە. و بنكەفراوان گوایە كە هەڵسوكەوتانە تەواوی رەخنەكانی ئێمە وەك كە دەكاتەوە پشتڕاست چارەسەری پارتی لەكاتی خۆیدا هێزەكانی دەرەوەی پارتیمان هەڵوێست بی ئــەوەی بۆ ــردەوە ك ئاگادار نەبن لەبەرامبەر ئۆپەراسیۆن و هێرشەكانی پارتیەوە؛ لەالیەن چارەسەری سەرپارتی چونكە بەهێرشكردنە سەر پارتی چارەسەری هێرشیان كردە سەر هەموو بیروڕایەكی ئازاد بەهیچ پێویستە ئیستاش دیموكراتخواز. و شێوەیەك ئەم ناوەندگەراییە و حساب نەكردن نەكرێت. پەسەند هەڵبژاردن ئەنجامی بۆ بەتێرواننی من ئەو حكومەتە بەناوبنكەفراوانە نە و یەكگرتووە سیاسیدا لەهەڵوێستی نە لە بڕیارە چارەنوسازەكانی گەلدا. ئێستاش بەاڵم ئیدارەیە، چەند دەسەاڵتی هەمان لەبواری بەرێوەبردن بریارە سەرەكیەكانیش واڵتە ئەم داهاتی و سامان و ســەروەت و بەزۆرینە لە دەستی تاخمێكەوەیە هیچ كەس سامانە ــری وەزی هاتنی نیە. ئاگادار لێی ســەرەرای ناوپەرلەمان، بۆ سروشتیەكان هەموو وەك كە چی بنەماكانی بێ بەهانە راستیانەی ئەو مایەوە، وەزیــر بە جارێك پەرلەمانتارەكان كە پشتراستكردەوە زیاتر جارێكی تر بەزهنیەتی حزبی و لەچوارچێوەی تــەواوی چاودێری دەسەاڵتدا هاوپەیمانی وەزیرەكان دەكەن. كارەكتەری ئەم خولەی دەتوانن كە ــارە دی لەئێستاوە پەرلەمان رەخنە بگرن، بەاڵم ناتوانن بڕیار و ئیرادەی ئەمەش لەوانەشە بدەن. نیشان گۆڕانكاری

دەسەاڵتی هاوپەیمانی لە بێت بەشێك هاوبەش و بنكەفراوان.

بۆ سەر پارتی هێرشەی پاش ئایا *نوسینگەكانتان، ئێوە نوسینگەكانتان ـــەدواوە ب ئێستا لــە ــەوە؟ ــۆت ــرت وەرگهەڵویستان چی دەبێت، ئەگەر پارتی دیموكراتیەكان ــە ــاری داواك بۆ مل

نەدات؟.ـ نەخێر هەتا ئەم ساتەش كە مانگێك و "16" رۆژە نوسینگە و ئۆفیسەكانمان لە دهۆك و زاخۆ و هەولێر لەالیەن پارتیەوە داخراون. بۆ رادەستبكرێتەوە نوسینگانەمان ئەو ئەوەی دیموكراتیانەمان رێبازێكی و رێگە هەموو كردنەوەی و یاسایی تێكۆشانی لە گرتەبەر دۆز لە بەرامبەر ئەو پێشێلكاریە یاساییە كە تەواوی نوسینگەكانی گۆڤاری "رۆژی واڵت" و رێكخراوی ژنان و گەنجان پێكهاتن. ئەو دام و دەزگایانە هەموویان یاساین و بە بەڵگەی یاسایی رێگە پێدراو و فەرمین. ئێمە لەالی خۆمانەوە سەردانی سەرۆكایەتی پەرلەمانمان

مێژوو شایەتی ئەو راستیەیە كە هەرجارێك

هەر دەوڵەتێكی سەردەست و داگیركەر پشتگیری لە

دەسكەوتێكی كورد كردبێت ئەوا ئەو دەوڵەتە هەرخۆی

رۆڵی گێراوە لەپێناوی لەناوبردنیدا

..........

بێگومان ئەو هەڵوێستانەی ئیسرائیل بەمەبەستی

هەڵگیرساندنی شەڕێكی دژوارە لەنێوان كورد و عەرەبدا. سەرقاڵكردنی

گەالنی عەرەبە بەشەڕی كوردەوە بۆ ئەوەی

فەلەستینیان لەبیر ببەنەوە و ئیسرائیلیش چەك بفرۆشێتە

عەرەب و كورد



پارتیمان پەیوەندیەكانی سەردانی كردووە، رۆژنانەنوسان سەندیكای سەردانی كردووە، ناحكومیەكانمان رێكخراوە فەرمانگەی و هێرشانە ئــەو دەڵێن هەموویان كـــردووە ناڕەوان و داخستنی نوسینگەكان نایاساین، هەموویان پەیمانی ئەوەیان داوە كە دەبێت بەزووترین كات بكرێنەوە. لە كرداردا ئەوەی و پارتی دەسەاڵتی ژێر دادگــای دەیبینین حكومەتی لە هاوبەش الیەنەكانی هەموو هەرێمی پەرلەمانی بێدەنگن. فراواندا بنكە یاسایانە بریارە لــەو داكۆكی كوردستان ئەوەتا ــوون. دەرچ پەرلەمان لە كە ناكات پارتی بۆچی؟ نازانین بێدەنگە؟ پەرلەمان دیموكراتی كوردستان و وەزارەتی ناوخۆ كە تەواو سەر بە پارتین تا ئەم ساتە خاوەنی هەڵوێستانە ئەم ئێمە نین؟ لێدوانێك هیچ لەسەرەتای رەخنە دەكەین. بەتوندی زۆر ئــەم ساتەش ـــە هەتا ئــەو روداوان رودانـــی لەگەڵ مامەڵەمان بەرپرسیارانە زۆر ئێمە رەوشەكەدا كردووە. چەندین جار داخوازیمان كە كرد پەرلەمان و حكومی لەبەرپرسانی بەشێوەیەكی ــدەن. ب نیشان هەڵوێستێك لە وەرنەگرتووە. وەاڵمێكمان هیچ فەرمی فەریمیەتدا بەرپرسانی پارتی دەڵێن كارێكی ناڕەوایە، بەاڵم لە دەرەوەی رەسمیەت پارتی باس لە رەوشی رۆژئاوا دەكات و رەخنە لە كانتونەكان دەگرێت گوایە زۆر دیموكرات نین؟

ئەمان لەالی خۆیانەوە داوای ماف دەكەن بۆ ئەو پارتانە كە بە )پارتی (دروستی كردوون بۆ رۆژئاوا. هەموو كەسێ ئەم راستیانە دەبینێت. یەك تەمەنەكەی ــاوا رۆژئ حكومەتەی ئەو ساڵە كەچی مۆڵەتی فەرمی داوەتە تەواوی پارتیەكانی رۆژئاوای كوردستان. حكومەتەی هەرێمی كوردستانیش تەمەنی "23" ساڵە و ئێمە وەك پارتی چارەسەری "12" ساڵە داوای مۆڵەت دەكەین وەاڵمێكمان بەیاسا نادەنەوە. بەمەرجێك ئێمە بەپێی ئەوەی دووجار لەسەر ناوی پارتی چارەسەری بەشداری هەڵبژاردن بەاڵم پێدراوین، مۆڵەت پارتیەكی و بووینە باوەر بە یاساكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنیش مامەڵەمان سیاسی بەهەڵوێستی و ناكەن بــریــارە سیاسیەش ــەو ئ ـــەن، لــەگــەڵ دەكئاشكرایە كە خزمەتی چ هێز و دەسەاڵتێك

دەكات و ئەمەش هەموو الیەك دەزانن. ئێمە بە هەموو الیەكی رادەگەیەنین بەتایبەتی بەپارتی لەناویاندا پەیوەندیدار الیەنی ئەگەر رادەگەیەنین، كوردستان دیموكراتی نوسینگانەمان ئــەو فەرمی بەشێوەیكی مافی چوارچێوەی لە ئێمە ئەوا نەدەنەوە نوسینگانەمان ئەو دەچین خۆماندا یاسایی دەكەینەوە. هەتا ئەم ساتە دانمان بەخۆماندا هەلومەرجی رەچاوكردنی لەپێناوی گرت. ئێستای كوردستان، ئیتر ئێمە ناتوانین خەڵكی خۆمان رابگرێن. حكومەتی هەرێم و پەرلەمان

بریاڕ لەسەر سازكردنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن پشگیریان ئێمەش دەدەن، ریفراندۆم و بێدەنگبوونی رەخنەی لێرەشەوە دەكەین. حكومەتێكی لە كە الیەنانە دەكەین ئەو بێدەنگن ســاتــە ئــەم ــا ت و ــەشــدان ــاوب هلەبەرامبەر هێرشەكانی)پارتی بۆ سەر پارتی دەڵێن خۆیان وەك ناوەناوە چارەسەری(؟ پارتی بێت سیاسیش موزایەدەی بۆ ئەگەر لە سەربەخۆیی و سازكردنی دەوڵەتی باس كوردی دەكات. بریاری سەربەخۆیی پێویستی بە زهنیەت و كرداری دیموكراتیانەیە. ئایا بەم زهنیەتەوە دەوڵەتی كوردی دروست دەكەن؟ هەبێت، دیموكراتی و نەتەوەیی هێزی كام لە یان بدەن!! سەركوتكردنی هەوڵی ئێوە بااڵدەست سیاسی دەسەاڵتی یاسا جیاتی بێت یان بەرژەوەندی دەوڵەتانی سەردەست لە كوردستاندا سەروەر بێت، بێگومان ئێمە و هەموو خەڵكی دیموكراتخواز و ئازادیخواز بەهیچ هەڵوێستانە ئەم نیشتیمانپەروەر و چونكە هەموو ناكەین؛ قبوڵ شێوەیەك بەهێز نەتەوەیی دەسكەوتی و بەرژەوەندی و ئیرادەی دیموكراتیانەی گەل دەپارێزرێت. دیموكراتیانە داوایەكی تر هەربۆیە جارێكی كات بــەزووتــریــن كە دۆستانە دەكــەیــن و داوای و بكەنەوە رادەست نوسینگەكانمان چیتر ئێمە چونكە بكەن، لەگەل لێبوردن ئەندامانمان وناڕەزایەكانی توڕەیی ناتوانین

توركیا لەالیەك دەخوازێت باشوری كوردستان بەتوركیاوە گرێبدات لەچوارچێوەی میساقی میللی كە بەپێی ئەو مادەیە موسڵ و كەركوك بەخاكی خۆیان دەزانن. لەالیەكی

تریشەوە دەوێت بەكورد شەڕی هەموو عەرەبی شیعە مەزهەب بكات. لەم حاڵەتەشدا دەخوازن كوردستان بكەنە گۆلی خوێن و رێگە لەبەردەم چارەسەریەكی دیموكراتیانە بگرن


17] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[


كۆنترۆڵ بكەین.

یاسای هەمواركراوی لەسەر راتان *خۆپیشاندانەكان چییە كە لەئێستادا و لەپەرلەمان كــرا بۆ خوێندنەوەی

گوڕانكاری تێدا كراوە؟.دیموكراتی چــارەســەری پارتی وەك ئێمە ـ رەخنەی كە بووین الیەن یەكەمین كوردستان توندمان لەسەر یاسای خۆپیشاندانەكان هەبوو، زەرەرمەندی یەكەمین ئیمە بەراستیش چونكە ئەم یاسایە بووین لەماوەی رابردوودا و روبەروی بوینەتەوە زیندانیكردن و ئاستەنگی زۆرترین لەژێر سێبەری یاسای خۆپیشاندا. چاوەڕوانیمان هەموار دیموكراتیانەتر بەشێوەكی هەبوو كردنەوەكە هەموار بەداخەوە بەاڵم بكرێـتەوە، بەتایبەتی هــەیــە. نادیموكراتی ــی ــەن زۆرالیبەدانانی "24" كاتژمێر بۆ كاتی ئاگاداركردنەوە و ئاستەنگیە گەورەترین لەخۆیدا خۆی ئەمە خۆپیشاندانی لەناكاوی قەدەخە كردووە. دیسان شوێنی بۆ سنوردانان و شوێن دیاریكردنی قاڵبدانی خۆپیشاندانە لە ئەمەش خۆپیشاندان و لەبەرژەوەندی دەسەاڵتدایە؛ چونكە خۆپیشاندا و ناحەقی سیاسەتی ــەدژی ل زۆری زۆربـــەی موخاتبە. دەســەاڵت و دەسەاڵتە نادیموكراتی ئەگەر لەوحۆپیشاندانەدا هەندێك جێگەی گشتی نەكەیتە ئامانج لەشوێنێكدا چاالكی ئەنجامبدەیت كە بەهیچ شێوەیەك دەسەاڵت و حكومەت تەنگاو

لەپاركێكدا بچۆ نییە. سودێكی هیچ نەكات ساڵیك دانیشە و مانبگرە، حكومەت باكی نیە؛ دروست حكومەت بۆ ئاستەنگی هیچ چونكە و مارجیناڵكردن تەنها گۆرانكاریە ئەم ناكات. بێكاریگەركردنی خۆپیشاندانە. جێگەی پرسیارە ئەو الیەنانەی كە جاران ئۆپۆزسیۆن بوون بۆچی و دەرنەكەوتن خۆیان داخوازیەكانی لە خاوەن

ئەو هەموو سازشە لەپێناوی چی!!.

* لەرۆژئاوای كوردستان و بەتایبەتی دژوار شەڕێكی كۆبانی لەكانتۆنی لەئارادایە، چۆن دەڕوانن ئەم شەڕە؟.

ـ هێدی هێدی نزیكی ساڵیادی سەرهەڵدان و هەڵگیرساندنی شۆڕش دەبینەوە لەرۆژئاوای لەشاری ،"2012/7/19" كە كوردستان بەو پێكرد. دەستی ــەرخــودان ب كۆبانێ تەواوی ئاراستەی گەرم پیرۆزیایی بۆنەیە گەلی كوردی بەرخودانڤانی رۆژئاوا و هەموو دوژمنیش ئاشكرایە دەكــەم. كوردستان قارەمانیەتیەی و بەرخۆدانی بەم چــاوی گەلەكەمان لە رۆژئاوا هەڵنای و لە ئێستاشدا ئەو دەچێت. بەرێوە بێوێنە بەرخودانیەكی بەرخودانیە پر بەدڵ ساڵو دەكەین. كۆبانێ جێگەیەكی زۆر گرنگە بۆ هەموو گەلی كورد. بەیكەوەگرێدانی وەك جۆگرافی كە سنوری سەرەتای و رۆژئــاوایــە و باشور و باكور چەكەرەكردنی فەلسەفەی تێكۆشان و ئازادیە

بۆ بزوتنەوەی ئازادیخوازانەی گەلی كورد. بۆ هێزە تیرۆرستیەكانیش هەرێمێكی گرنگە بۆ ئەوەی سنوری خەالفەتی كۆنەپارێزانەیان پێ تەواو بكەن. ماوەیەكی زۆرە هێزە توندڕەوە ئامانجی كردویانەتە داعش تیرۆرستەكانی خۆیان و دەیانەویت داگیری بكەن. ئەو چەكانەی رەوانــەی بەسەرداگرت دەستیان موسڵ لە كۆبانیدا لە دەیانەوێت كــردووە. رۆژئاوایان ئیرادەی تەواوی گەلی كورد بشكێنن، ئەگەر لەكۆبانێ هێزە تیرۆریستیەكان سەربكەوتنایە ئەوا ئێستا لە كەركوك و شەنگال و جەلەوال بەاڵم ــوو، ب ــدا روی كۆمەڵكوژی گەرەترین ئەمڕۆ كۆبانێ قەاڵی بەرخودان و تێكۆشانە پێویستە هەموو ــورد. ك گەلی هەموو بۆ كوردێك لەبەرامبەر كۆبانێ خۆی بەرپرسیار ببینێ و هێزی پاراستنی بەرگری نەتەوەیی لەهەموو شوێنێكی كوردستانەوە بەرێبكەون بەرەو كۆبانێ. ئێمەش داوا لە الوانی باشوری و نەتەوەیی ئەركی دەكــەیــن كوردستان پاراستنی واڵت پێكبهێنن لەبەرامبەر پاراستنی كۆبانێ. لەباشوری كوردستان كەركوك، چە واتایەكی بۆ كوردان هەیە، كۆبانێش هەمان كوردستان رۆژئــاوای و باشور هەیە. واتای كۆبانێە. بەرخودانی گرێدراوی چارەنوسیان بۆ ئەوەش یەك هەڵوێستی سیاسی و بەرگری

یەكێتی نەتەوەیانە پێویستە.

لە كرداردا ئەوەی دەیبینین دادگای ژێر دەسەاڵتی پارتی و هەموو الیەنەكانی هاوبەش لە حكومەتی بنكە فراواندا بێدەنگن. پەرلەمانی هەرێمی كوردستان داكۆكی لەو بریارە یاسایانە ناكات كە لە پەرلەمان دەرچوون. ئەوەتا پەرلەمان بێدەنگە؟ نازانین بۆچی؟ پارتی دیموكراتی كوردستان و

وەزارەتی ناوخۆ كە تەواو سەر بە پارتین تا ئەم ساتە خاوەنی هیچ لێدوانێك نین؟



ن/ كامەران گوڵپیكردنی عبدالناصر(خۆماڵی )جمال كاتێك كەناڵی سوێسی لە میسر ڕاگەیاند هەمووانی هەموویانەوە سەروی لە كرد شۆك توشی ئەو داگــیــركــەری كە خودی)بەریتانیا(، هەنگاوەكانی هەموو چونكە بــوو؛ ــە وواڵتلەچەند تەنانەت گرتبوو ئەنجام نهێنی بە بەم كــەس زیاتر خــۆی نزیكی كەسێكی هەرێمی لە ــەاڵم ب ــی، ــەدەزان ن هەنگاوەی كوردستان و باشوری كوردستان وێنەكە زۆر جیاوازە و ئێمەی كوردان لە شاشەی تیڤیە جیهانیەكانەوە دەیبیستین بە جۆرێك واپیشان دەدرێت كە هەموو هەنگاوەكان تەواو كراون و تەنها ڕاگەیاندنی فەرمی ماوە، بۆیە پرسیار دەكەین ئایا باس لەسەربەخۆیی كوردستانی دەوڵەتێك، پێكهێنانی یان دەكرێت باشور كامەیە، سنورەكەی بێت هەركامیان ئەگەر سەرژمێری دانیشتوانەكەی چەندە، سەرمایەی مرۆیی كامەیە، پێگەی سیاسی نێونەتەوەیی ئاستێكدایە. لەچ بازرگانی بواری كامەیە. سنورەكانین داخستنی بڕیاردەری خۆمان لەچ هاوواڵتی مافی دراوســێ، واڵتانی یان ئاستێدایە، كێشەی خوێندن و فێركردن بەچی لە خزمەتگوزاری كێشەی یاخود گەشتووە، تەندروستی، هاتووچۆ، بوارەكانی)كارەبا، بوون، نیشتەجێ سوتەمەنی، تاك، داهاتی و حزبی پێگەی یاخود یاسا(، ــەروەری سمن ئاستدایە. كام لە سیاسیەكان پیرۆزی لەڕووی پەرستن گەشتووە. بەئاستی دەڵێم خاكیشەوە ئێمە تا ئێستاش دەرەوەی سنوری هەرێم كە بەشی زۆری كوردستانە بەناوچەی سااڵنی بەدرێژایی و ناودەبەین جێناكۆك شومی مادەیەكی بەزەیی لەژێر ــردووش ڕاب

وەكو سەدوچلدا خەفە كراون.دەوڵەتی كوردی موڵكی بەشێك نییە، جیاواز كوردستانی كاتێك چونكە تر؛ لەبەشەكانی بووین، نەتەوە یەك ئێمە دابەشكرا گەورە بەاڵم ئێستا ئەگەر ناوی دەوڵەت لەهەر بەشێك بنێین ئەوا تەنها مەرامی واڵتانی سەردەست جێبەجێ دەكەین نەك داخوازی نەتەوەكەمان. نەتەوەی كوردە بڕیار الی خودی سەنتەری نەك حزب، بۆیە وا پێویست دەكات ناوماڵی كوردی یەكبخرێت لەهەرچواربەشی كوردستان بكرێت. كــوردی دەوڵەتی لە باس ئەوكات بەچاوی وافێركراوە هەرێم تاكی تەنانەت حزبی لە كوردستان بڕوانێت، بۆیە پێویستە بڵێین كوردستان تەنها باشوور نییە بەڕێزان؛ بۆیە گەورەیە كوردستانی بەشێكی بەڵكو

دەكرێت ناوی خۆبەڕێوەبەری لێبنرێت، بەاڵم دەوڵەت هەڵەیە بۆ بەشێكی كوردستان.

زۆر سنورەوە لــەڕووی كوردستان باشوری سەربەخۆی سنوری چونكە بەزەییە؛ جێی بۆیە هەر بڕوانێت. دەریادا بەسەر كە نییە ئەوە دەبێت كــورد سیاسی سەركردایەتی ئێستای بازرگانی پەیوەندی كە لێكبداتەوە بەڵكو نییە؛ پــرۆتــۆكــۆل بەپێی هــەرێــم ڕێكەوتنێكی حزبی سنوردار و مەرجدارە بە توندكردنەوەی واتە سیاسیەكانەوە. بڕیارە سیاسی بڕیارێكی هەركات بازرگانی پەتی بۆیە ــرا، وەرگــی ئــەوان خواستی لە دوور بەووردەكاری پێویستی ڕاگەیاندن دەوڵەت چونكە حەزێكی سەرپێی؛ نەك هەیە زیاتر نەتەوەیەكگرتووەكان لە ئێستاش تا ئێمە نەناسراوین، سەربەخۆ نەتەوەیەكی وەكو هەر هەنگاوێك بۆ سەربەخۆیی خوێندنەوەی میرنشینە بەئاقاری نەكرێت بۆ تـــەواوی

كوردیەكاندا دەڕوات كە ئاشكرایە.دواتر پەیوەندی باشور لەگەڵ بەشەكانی تری داخــوازی لەئاست ئایا چۆنە، كوردستاندا بووە هاوكار و هەبووە هەڵوێستی ئەواندا بــەڕووی وەستانەوە و خۆبەڕێوەبەری بۆ تیرۆردا؛ بێگومان یەك ووتاری كوردان پایەی دەوڵەت لە كــوردە بیركردنەوەی سەرەكی یان سەربەخۆیی بۆیە وتاری كوردان لەئاست كێشە بە ــارەت ســەب جــیــاوازە ناوەندیش

هەنوكەییەكان كە لەئێراقدا ڕوودەدەن.ڕاگەیاندنی دەوڵەت بەسزای واڵتانی دراوسێ تۆكمەكردنی بێگومان لێبكرێت. پیرۆزبایی بوارەكانی پیشەسازی و دارایی و كشتوكاڵی خۆماڵی دەخوازێت، بۆیە ئێمە لەم سێ بوارەدا داواكاریەكانی تاوەكو نیە پاشخانێكمان ئەگەر دواتـــر پڕبكاتەوە. بــۆ نــاوخــۆمــان لە خۆی كوردی دەوڵەتی ناوی هەربەشێك بنێت ئەوا لە داهاتوودا لەبڕی یەك دەوڵەت چوار)میرنشین(لە دایك دەبێت كە تەمەنی لە

هەتیوكەوتن نزیكترە.ڕەوەندی كوردی لە تاراوگە چینێكی لەبیركراوی كۆمەڵگەی كوردین چۆن لە هەڵبژاردنەكاندا بەهەمان پێویستە لێدەكرێتەوە بیریان شێوە پرس بەبۆچونی ئەوانیش بكرێت لەم ڕوانگەیەوە؛ چونكە ئەوان نوێنەرایەتی كورد

دەكەن لە واڵتانی خۆرئاوادا.ــەی وت ــە ب نەبین ــخــۆش دڵ ئــەوەنــدە ــا بچونكە ئاسیایی؛ و ئەوروپی بەرپرسانی ئەوان بڕیاری سیاسیان بەدەست نییە؛ بەڵكو كاتێكدا. هەموو لە بڕیارە خاوەنی ئەمریكا بوێت، چونكە ئەگەر پشتگیری دەرەوەمــان واڵتانی ناوچەكە كورد بەدێوەزمە دەزانن بۆ

دەستەاڵتەكانیان. نەتەوەیەكی چل ملیۆنی تا ئێستاش بەپارچەكراوی ماوەتەوە بۆ ئەوەی هەرپارچەیەك و تێكبشكێنرێت ئیرادەی

لەهەوڵی چارەسەری كێشەكانی خۆیدا بێت.لەبیری ـــورد ك ــی ــەت ــردای ــەرك س ــت ــێ دەبهەنگاوی وەكو بێت نەتەوییدا هەستانەوەی چونكە دەوڵــەت؛ ڕاگەیاندنی لەبڕی یەكەم الی نەتەوەیمان ئینتمای ئێستاش تا ئێمە تاكی كورد دروست نەكردووە؛ بەڵكو تاكێكی دەوڵەتیش بۆیە هێناوە، بەرهەم حزبیمان لە گەنجەكان نەك بریتیە تاكە دەستمایەی ئافەرینی وواڵتان. تا ئێستا یاسا سەروەر نیە لە یەكالكردنەوەی كێشەكاندا و تاوانبار لەژێر

ناو و پێگەی حزبیدا پارێزراوە لە سزا.یەكێك لە گرفتەكانمان باوەڕ نەبوونە بەتوانا و لێهاتوویی گەنجان لە بواری بەڕێوەبردندا، كۆنگرەی نەبەستنی دەرئەنجامەكەی بۆیە نەتەوەیی بوو. بۆیە دەبێت ئێمە فەرهەنگی پیرۆزكردنی كەسەكان لە سیاسەتدا وەال نێین ئەوكات باس لەسەربەخۆیی و دەوڵەت بكەین.ئێمە كۆمەڵگەیەكی بەرهەم هێن نین؛ بەڵكو لەبار زۆر بازاڕێكی هەرێمیش و بەكاربەرین كااڵكانی ساخكردنەوەی بۆ گونجاوە و هێن بەرهەم كۆمەڵگەی دراوســێ. واڵتانی توانای بوون بەخاونداری دەوڵەتی هەیە نەك بەكاربەر. ئاشتەوای و تەبایی بەشەكانی تری كوردستان لەچ ئاستێكدایە، ئایا پرس وڕاوێژ هەیە لە نێوان سیاسیەكانماندا بۆ هەنگاوێكی بەهاوكاری پێویستی ــاوا ڕۆژئ گرنگ. وەها ئێمە بوو دوای ڕاگەیاندنی كانتۆنەكان، بەاڵم كران، دژایەتی هاوكاری لەبڕی بەداخەوە لەبڕی كردنەوەی سنور خەندەقیان بەرامبەر لێدرا، لەبڕی دانپیانان بەكۆمەڵگەی مەدەنیدا دەبێت باشور پاڵ. خرایە تیرۆریان تاوانی بپارێزێت، تەمومژاوی یاریەكی لە خــۆی هەنگاوی با دەوڵـــەت ڕاگەیاندنی لەبڕی فەراهەم ڕۆژئـــاوا و باشور یەكگرتنەوەی بكرێت؛ چونكە ئەمەیان لە واقعەوە نزیكترە بەپێی لێكدانەوەی سیاسی و پێگەی كوردیش ئاستی و لەناوچەكەدا دەكــات بەهێزتر لەبەشەكانی ڕادەگرێت بەرز بەرخودانیش ئێمەی وەكــو كوردستانیش سنوری تــردا. كوردستانی لە بریتیە گۆشكراوین لەسەر كاری لە حزبی بیری وەالنانی بۆیە گەورە گەورەبوونمان هۆكاری دەبێتە بەڕێوەبردندا لە ئاست كێشەی نەتەوەكەماندا بەمانایەكی لە وەرگرین یەكتری هاوكاری دەكرێت تر كۆنتڕۆڵی لەژێر ئەوشوێنانەی بەڕێوەبردنی خۆماندایە، واتە یەك ڕیزی كوردان لەتەبایدایە

نەك دژایەتی.

دەوڵەتی كوردی كامەیە سنورەكەی ... تا ڕابگەێندرێت


19] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

ن/ دیجلە دڵسۆزگروپی بەناو دەوڵەتی ئیسالمی ئێراق و شام كە بەداعش ناسراوە لەموسلەوە دەستی پێكرد و بەرو بەغداد لەپێشڕەویدایە و بەو پەالمارەش بەشێكی زۆر لەناوچە سوننەكانی خستە بن دەستی خۆی. پارچە سێ دابەشی ئێراقی كە ئــەوەی وەكو شێوەیە بەم ناوینیشی رۆژهەاڵتی و كــردووە كــردووە. مەزهەبی مەزنی شەڕێكی پەلكێشی كاتێك ئەم دۆخە وەكو دۆخی پارچەكردنی سوریە هەڵسەنگاندنی دەگرین، لەبەرچاو بەچواربەشی وەكو ئەوەی كە ئیدی سنورەكان كاتی شەڕی هەرێمی و هەڵدەگیردرێن یەكەمین، جیهانی رۆژهەاڵتی ناوینیش لەنوێیەوە دیزاین دەكرێتەوە

دێتە بەرچاوان.داعش هێشتی كە سەرەكی هۆكاری بێگومان هەڵوێستی بكات، قازانج سەركەوتن لەئێراق رایەدارانی و بەرپرسان ئێراقی بوو كە نەیانتوانی ئیستقرار و ئارامی بەرقەرار بكەن. لەم دۆخەدا هەڵوێستی بەرێوەبەرایەتی بەغداد و هەولێر كە یەكدیان قەبوڵ نەدەكرد و بەتایبەتی هەڵوێستی

مالیكی كە عەرەبە سوننەكانی لەدەروە هێشتەوە و گۆشاری خستە سەریان، بوونە هۆكارێك بۆ هەڵبێن. داعش ئامێزی بەرەو كۆمەڵگا ئەوەی ئەم لەبەر نییە مالیكی مافی ئەمەش لەبەر

هۆكارانە كەسێكی تر تاوانبار بكات.ئیسالمی دەوڵەتی بەناو گروپی دیــارە، وەكو پاش ساڵی"2003" لە شام"داعش" و ئێراق لە دەستێوەردانی ئەمریكا و پشتی هەڵوەشاندنەوەی بەرێوەبەرایەتی رژێمی سەدام حسین لەبەرامبەر یەكگرتووەكانی دەوڵــەتــە داگیركەری هێزی ئەمریكا بۆ مانەوەی خۆیان دەستیاندا بەرخۆدان كردن و خۆیانیان راگەیاند. هەرچەندە وەكو باڵی ئەلقاعیدە لە ئێراق خۆشی ناساند بێ، بەاڵم لە چوارچێوەی میللیگەرایی بەعسدا بۆنیادنراون و دامەزراون. هەروەها كاتێك لەبەرامبەر بە هێزی بەرخۆدانیان ئەمریكا یەكگرتووەكانی دەوڵەتە دەكرد، لە پێش هەموویانەوە رایەدارانی ئێران، عەرەبی لەواڵتانی لەگەلێك و توركیا و سوریا هاوكاریان وەرگرتووە. ئەگەر مرۆڤ داعش وەكو لەئێراق هیچ پێگەیەكی كۆمەاڵیەتی هێزێك كە نییە و بێ الیەنگەرە هەڵسەنگێنێـت ئەوا راست

نابێ.

لەسەرەتای كە عەرەبدا بەهاری قۆناخی لە سوریا لە كاتێك و پێكرد ساڵی"2011"دەستی شەڕی ناوخۆیی دەستیپێكرد، لەو كاتەشەوە دیار بوو كە رێكخستنێك بەناوی داعش لەسوریا بەدی دەكرێت. لێرەشدا تایبەتمەندی هەرەی بنەڕەتی لە ئەمەشیان و بووە خرابكاری و پەالماردان پاش بەتایبەتی بووە. شتێكەوە هەموو پێش پەالماری ساڵی"2013"بەدواوە تەمموزی مانگی لەم سەرسۆڕمانە. جێ لەرۆژئاوا كوردان سەر قۆناخەدا لەگەڵ بەرەی نوسرە كە وەكو باڵێكی ئەلقاعیدە بەناو دەكرا، بۆشایەك لەنێوان هەردوو كیاندا دروست بوو. هەر لەو كاتەشەوە دیار بوو كە ئاكەپە لەسەر سنورەكان یارمەتی و هاوكاری

پێویست دەداتە ئەو گروپە.لەپشتی كێ ئاخۆ كە دەكۆڵنەوە لەوە ئێستا سەر بۆ پەالماردانەكانی لەكاتی داعشەوەیە پارتی و ئاكەپە نزیكبوونی كاتەدا لەم ئێراق. هەروەها هاوپەیمانیدان. لەهەوڵی و نەرمە دەوڵەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و ئیسرائیلیش وادیارە و نەدا نیشان جددیان كاردانەوەیەكی هەندێكیش تەنانەت رازین. بەمە ئەوانیش كە دەوڵەتە هاندانی بە هێرشە ئەم كە دەڵێن

ئازاد!! كـــــوردی هەڵوێســـــــتی


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[20 وتار

یەكگرتووەكانی ئەمریكا و ئیسرائیل پێكهاتووە. ئەوەی دیارە و لەبەرچاوانە ئەوەیە كە هەندێك نەیاندەتوانی دەوروبەر گەلێك لە پرسەكان كە چارەسەری بكەن، بەداعش چارەسەر كران. وەكو هەولێر و بەغداد لەنێوان سنور پرسی نمونە؛ بابەتەدا لەم چارەسەركرا. باشدا لەئاستێكی بخەنە بەتەواوی خانەقین و كەركوك توانیان هەروەها كوردستانەوە. باشوری سنوری ناو بەرێوەبەرایەتی لەدەرەوەی كە سووننە الیەنی كە نـــەدەدا ــەوە ب رێگەیان و دەهــێــڵــدرانــەوە هاتووەنەتە هەبێ، خۆیان بەرێوەبەرایەتی

ئاستێك كە ئیدی ئەو رەوشەیان تێپەڕاندووە.هەمووی لەپشتی دەوروبەر هەندێك بەگوێرەی و ئەمریكا یەكگرتووەكانی دەوڵەتە ئەمانەوە ئیسرائیل هەیە. دەوڵەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و ئیسرائیل پشتیان بە هێرشەكانی داعش بەست ئێراقیان هەڵواسراوەكانی پرسە لە هەندێك و چارەسەر كرد و بەتەنگ كردن و سنورداركردنی شیعەشیان ــەرەی ب وەكــو مالیكی دەســەاڵتــی خستنە ژێر كاریگەری خۆیانەوە. بەاڵم ئەمجارەش لەناوڕاستی ئێراقدا و سوریا لەبن بەرێوەبەرایەتی كراوە. ئاوا سوننە عەرەبی دەوڵەتێكی داعش شكل نوێ دەوڵەتێكی وەكو هێزە ئەم ئەگەر ئیسرائیل نیسبەت بە ئەمجارەش بگرێت، مەترسیەكان لە ئێراق و سوریا كەمتر نابێ بۆ

سەر ئەو دەوڵەتە.ئەمریكا یەكگرتووەكانی دەوڵەتە كاتەدا لەم كۆنترۆڵ چۆن تازە مەترسیە ئەم ئیسرائیل و سەرەكی و یەكەمین پرسیاری ئێستا دەكەن؟ ئەوەیە و ئەوەشی بەدوای وەاڵمەكەیدا دەگەڕێت هەر ئەم پرسیارەیە؟ لەم نێوەندەدا پێش هەر گەلێك و بیردەكەنەوە كــوردان لەسەر شتێك دەوروبەریش بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش دەڵێن لەم بەتایبەتی بكا. ئەمە دەتوانێ كورد وەاڵ لەرۆژئاوای لەگەلەكەمان كە دواییدا سااڵنەی سەركەوتنی بەداعش لەبەرامبەر كوردستان مەزنی قازانج كردووە، هەم ئەم بیرۆكەیە بەهێزتر دەكات و هەمیش بیركردنەوەیەكی وەك ئەوەی كە تەنیا كوردان دەتوانن ئەمە بگەینە سەركەوتن

لەفكری مرۆڤەكاندا بەجێ دەكەن.بــەرفــراوان و نــوێ شەڕێكی ئێستا بەكورتی گۆمان لەبەرچاوانە. داعش ـ كورد نێوان لە دەكرێت هەندێك هێزی تر وەكو ئێران كە خۆیان شەڕە ئەم ئاگری نیشاندەدەن داعش دژبەری كۆمەڵگای هەموو رەوشــە، ئەم بكەن. خۆش بەشێوەیەكی جددی هێزە سیاسیەكان و كورد پشت داعش كە بەتایبەتی دەكــات. نارەحەت خاكی و دەبەستێت سوننە بەمەزهەبگەرایی سوننەكانیش لەبەرنامەی خۆیدا بەجێ كردۆوە و وەهاش نزیك دەبێتەوە و ئەمەش كوردان زیاتر

دەخاتە ناو فكرەوە.لەم بابەتەدا باسی گەلێك سیناریۆ و بەرنامەی هەتا كە بەتایبەتی دەكرێت. جۆربەجۆریش

پارتی و ــش داع هێزەكانی لەنێوان ئێستا نەبووە و بێ ئەوەی شەڕێك پێكدادان دروست بكرێـت هەرێمی كوردان كە لە موسل كەوتنە بەر هێرشی داعش وەكو خاڵێكی باڵكێش دیار دەبن و لەبەرچاوانن. هەندێك دەوروبەر بنەمای ئەمە بۆ هاوپەیمانی لە نێوان هەردووكیاندا لێكدەدەنەوە. هەرێمی دەیەوێت پارتی دەكرێت گۆمانیش دەستی بخاتە كوردستان ــاوای رۆژئ جەزیرەی خۆی و دەوڵەتێكی جۆدا ئاوا بكا و لەسەر ئەم

بنەمایە حیساباتی خۆی دەكات.لەم رەوشەدا وەها دیار دەبێ كە ئەم حیساباتەی كوردستان لـــەرۆژئـــاوای ـــوردان ك بــۆ پــارتــی هــەروەهــا ــكــات. ب ئـــاوا مـــەزن مەترسیەكی كوردان دەیەوێت كە هێزەی ئەو لەبەرچاوانە دەرفەتی بكەنەوە، یەكتر رووبــەرووی داعش و بەكارهێنانی بۆ ئەویش و پارتی نەدەنە ئەوە ئەمەش بێنن. بەكاری خۆیان ئامانجەكانی نزیكبوونێكی دەسەاڵتپارێزی پارتیە لەبەرامبەر بە رۆژئاوای كوردستان و داواكاری ئەو بۆ ئاواكردنی ئاشكرا، شێوەیەكی بە سەربەخۆ دەوڵەتێكی رێگە بەو هێزانە دەدات كە پارتی بەكاری بێنن.

و ئەمریكا یەكگرتووەكانی دەوڵەتە بەتایبەتی ئیسرائیل بیانەوێت لەم رووەوە پارتی بەكاربێنن. كاتێك كە داعشیان بەدەستی پارتی الواز كرد كە دەبێ خۆیانەوە، كۆنترۆڵی ژێر بیخەنە و جۆدا دەوڵەتێكی كە پارتی بدەنە پشتگیریش توركیا بەرێوەبەرایەتی بكات. هەروەها دروست ئانتی لەسیاسەتی دەســت ئێستا هەتا كە داعش تێڕوانینی لەبەرامبەر بەرنەداوە، كوردی جۆدا دەوڵــەتــی پەكەكە ــەدژی ل تێكۆشین و لەژێر كۆنترۆڵی پارتیدا قەبوڵ دەكات. ئێرانیش لەبەرامبەر بە دەوڵەتێكی جۆدا دەبێت كە بیەوێت

پارتی و داعش بكێشێنێتە ناو شەڕێكەوە.كورد ئەگەر مەترسیدارە گەلێك بێگومان لەسەر ئەم بنەمایە لەبەرامبەر بەداعش بكەونە هیچ وەها پێكدادانێكی گەورەوە. شەڕێكی ناو بەپێچەوانەوە نابێ، كــوردان بۆ قازانجێكی و هەرێمی دەوڵەتانی خزمەتی دەكەوێتە ئەمە كوردان كە خرابە زۆر هاوكاتیش جیهانیەوە. دەبێ بكەنەوە. سیاسەتێك وەها ــەرووی رووبپارتی خۆی لە سیاسەتێكی وەها بەدور بگرێت و هەموو گەلی كوردیش لەم بوارەدا بەهۆشیاری

هەڵسوكەوت بكات.شێوازێكی بەداعش لەبەرامبەر لەخۆیدا خۆی بەرخۆدانی لە رۆژئاوای كوردستان لەئارادایە. ئەم شێوازە هەم یەكبوونی كوردان بەبنەما دەگرێت هاوبەش بەبەرێوەبەایەتیەكی پشت هەمیش و لەم دەبەستێت. گەالن لەنێوان دیموكراتیك و كە جەزیرە كانتۆنی بەرێوەبەرایەتی ــوارەدا بپشت بە هاوبەشی دیموكراتیكی گەالنی، كورد، نمونەیەكی چارەسەری وەكو سۆریانی، عەرەب ئەم بێگومان پێش. دەداتــە خۆی دەبەستێ، مۆدیلە، مۆدیلی خۆبەرێوەبەرایەتی دیموكراتیكە

كە رێبەر ئۆجاالنیش بەباشی زانیووە.رێبەر ئۆجاالن دەیەوێت ئەم مۆدیلە بۆ باكوری مۆدیلێكی وەكــو تــوركــیــاش، و كــوردســتــان بەمۆدیلی بخات. پێش دیموكراتیزاسیۆنێ خۆسەری دیموكراتی دەیەوێت توركیا دیموكراتیك بنەمایە ئــەم لەسەر كوردیش پرسی و بكا چارەسەر بكات. بەمشێوەیە دەیەوێت پەیوەندی كورد و تورك لەسەر بنەمای دیموكراتیكبوونی توركیا و چارەسەری پرسی كورد لەنوێیەوە ئاوا بكات. ئەم شێوازە هەم بۆ كوردان و هەمیش بۆ توركان بەبەرهەم و بەقازانجە. تەنیا رێگایەكە، كە دەتوانێ بەر بەهێرشی داعش بگرە و رێگەی مەزهەبی شەڕی لەهەرێمەكەدا كە نەدا ئەوە

دروست بێ.لە مێژووییە پێشكەوتنە ــەم ب لــەبــەرامــبــەر تایبەتمەندنی سێ دەدەن، روو هەرێمەكەدا سەرەكە لە هەوڵوێستی كوردی ئازادا پێویستە. یەكەم، لەنێوان كورداندا یەكێتی دیموكراتیك ئاوا ـ كورد تورك، ـ كورد پەیوەندی دووەم، بكا. عەرەب و كورد ـ فارس لەسەر بنەمای یەكێتی دیموكراتیك لەنوێیەوە دابمەزرێنێتەوە و سێیەم، لەبەرامبەر بە داعش و هەموو پەالماری فاشیستانە و هەر شێوازێكی داگیركاری بەرخۆدان بكات. ئەم هەڵوێستە بەئەندازەی ئەوەی كە كوردان قازانجی لێبكەن، بۆ ئەندازەش بكەوێتە خزمەتی گەالنی

دراوسێیەوە.

لەبەرامبەر بەم پێشكەوتنە مێژووییە لە هەرێمەكەدا روو دەدەن،

سێ تایبەتمەندنی سەرەكە لە هەوڵوێستی كوردی ئازادا پێویستە. یەكەم، لەنێوان كورداندا یەكێتی

دیموكراتیك ئاوا بكا. دووەم، پەیوەندی كوردـ تورك، كورد ـ عەرەب و كورد ـ فارس لەسەر بنەمای یەكێتی دیموكراتیك

لەنوێیەوە دابمەزرێنێتەوە و سێیەم، لەبەرامبەر بە داعش و هەموو

پەالماری فاشیستانە و هەر شێوازێكی داگیركاری

بەرخۆدان بكات


21چاوپێكەوتن] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

سەمیرە محەمەد؛

حیزبەكانی ئێمە حیزبی پیاواننحكومەتەكەشمان، حكومەتێكی پیاوانەیە، نەك بنكەفراوان

ژنــان" ــواری ب چاالكوانی و رۆژنــامــەنــوس سەمیرە محەمەد"، لەم هەڤپەیڤینەی"رۆژی نیشتیمانی حكومەتی دەڵـــی؛ واڵت"دا كاتێك پێكدێت كە هەموو رەگەز و چین بەشدار تیایدا نەتەوەكان و توێژەكان و و نیە نیشتیمانی ــدا ژن بابەتی لە بــن، دەشڵێتیش:" لە شارێكی وەكو سلێمانیدا ناتوانن ئێمە سیاسیەكانی هێشتا كە حكومەتێكی بچوك لە شارەكە پێكبهێنن گــەورە حكومەتێكی كە ــەوەی ئ جــای چ

پێكبهێنن".

ئا/ پەیوەند كوردی* لە پاش هەڵبژاردنەكان باس لە پێكهێنانی نیشتیمانی و فــراوان بنكە حكومەتێكی بەرێزتان بــەرای حكومەتە ئەم ئایا كرا،

تاچەندە نیشتیمانی بوونی پێوە دیارە؟چەند فــراوان حكومەتی گشتی بەشێوەیەكی ـ فۆرمێكی هەیە، فۆرمەكان لە كوردستان خراوەتە حكومەتی لەسەرە قسەی ئەوەی بەاڵم بەردەم، نیشتیمانیە. حكومەتی نیشتیمانی كاتێك پێكدێت كە هەموو رەگەز و چین و توێژەكان و نەتەوەكان نیشتیمانی ژندا بابەتی لە بن، بەشدار تیایدا نیە؛ نیشتیمانی نیە ئەگەر تەنها پیاو، یان خود تەنها نەتەوەیەك یان تەنها حیزبێك پێكیبهێنێت. دروست كوردستاندا لە بارودۆخە ئەم بەداخەوە ئێمە سیاسی عەقڵیەتی ــەوەی ئ لەبەر نابێت قبوڵ یەكتری كە رادەیـــەی ئــەو نەگەیشتۆتە بكەین. هەڵبژاردن لەم كۆمەڵگەیە گاڵتە جارییە؛ تێپەری هەڵبژاردندا بەسەر مانگ چەند چونكە مناڵێك دەیزانی كە ئەنجامەكان چی لێدێت، ئەم عەقلیەتە یەكتری قبوڵ نەكردنە ڕەگ و ریشەیەكی لەسەر دەیانەوێ هەمووان لێرەدا هەیە. قوڵی بۆیە بكات، گەورە خۆی ئەویتر رەشكردنەوەی ئەمە لە سیاسەتدا هەڵەیەكی گەورەیە تۆ خۆتت قەبوڵ بێت و بەرامبەرەكەت بسڕیتەوە، یان ئەگەر بەرامبەرەكەت گەیشتە دۆخێكی باش مانای ئەوەیە كە تۆ سراویتەتەوە. بۆیە ئەوانە پێمان دەڵێن كە سیاسەت لە كوردستاندا بەهەڵە ئاراستە دەكرێت، زۆر كاتیش لە هەڵە چوەتە دەر و قێزەوەن كراوە، بۆ نمونە لە شارێكی وەكو سلێمانیدا كە هێشتا سیاسیەكانی ئێمە ناتوانن حكومەتێكی بچوك لە شارەكە پێكبهێنن چ جای ئەوەی كە حكومەتێكی بێ بپرسە هاواڵتیەك هەر لە پێكبهێنن، گەورە بە واڵتــەیــە لــەم سیاسەت كە ــەوەی ل ئومێدە ئاراستەیەكی تەندروست و ئاراستەی خۆی بڕوات.

ئەوەیە مانای نیشتیمانی حكومەتی *كەمە بە بكەن، بەشداری هەمووان كە

نەتەوەكان و كەمینە ئاینەكانیش، كەچی و ئاشوری و كلدان و توركمان دەبینین

ئیزیدیەكان و....هتد پەراوێز خراون؟ــە رووی ــەوە هــەیــە ل ــران ــە كــوردســتــانــدا ك ـ لكرانەوە سیاسیدا رووی لە بەاڵم كۆمەاڵیەتیدا، بكەین، سلێمانی وەكــو شارێكی سەیری نیە. دەبێتە كورد و زۆرینە دەبێتە عەرەب خەریكە كۆمەاڵیەتی لــەرووی ئەوەیە مەبەستم كەمینە، و جیاواز نەتەوەی و دەوڵەمەندە كوردستان واڵتە لەم ئەوان تاكەی تێدایە. جیاوازی ئایینی میوان بن، بۆچی ئێمە كاتێ دەچین بۆ ئەوروپا و حكومەت لە دەكرێت پێ بەشدارییان كوردان پەرلەماندا، ئەمە سیاسەتە بە دیوە راستەكەیدا، بەاڵم بۆچی ئەو خەڵكانە لەم واڵتەدا بۆ ماوەیەكی ناتوانن بەاڵم دەژین، واڵتەدا لەم كۆن مێژوویی بۆیان ئەسڵەن سیاسەتدا، لە بكەن بەشداری نیە هەر باسی بكەن، ئەمە دوورە لە بنەماكانی دیموكراسیەت؛ چونكە پایەكانی دیموكراسی لەسەر ئەوە وەستاوە كە لێبوردەیی تێدا بێت و هەمووان بەشدارییان پێ بكرێت و كەمینە و زۆرینە نەبێتە هەندێكی بااڵدەستی و هەندێك حەقی خواردنی ئایین لەنێوان جیاوازی كوردستان لە دەبێ تر، و پێكهاتە جیاوازەكان و نەژادەكان و نەتەوە و ئەتوانین كاتە ئەو نەكرێت، توێژەكان و چین بڵێین حكومەتێكی نیشتیمانیمان پێكهێناوە، بەاڵم نەیانتوانیوە حیزبەكان بەداخەوە ئێستا تاوەكو لەناو خۆیاندا قەبوڵی یەكتری بكەن، چ جای ئەوەی كە ئایینێكی تر و نەتەوەیەكی تر قبوڵ بكەن بۆ ئەوەی بەشداری بكەن لە سیاسەتدا. ئومێد دەكەم لە داهاتوودا ئەم بیركردنەوە دیموكراسیە بچێتە ناو

عەقلیەتی سیاسیەكانی ئێمەوە.

لە كوێی ئەم حكومەتە جێگایان ژنان *گرتوە، ئایا پێت وایە كە ژنان ئیرادەیان

ناسێنراوە و پەراوێز نەخراون؟بەسااڵنە ژنــان ــواری ب چاالكوانی وەكــو ئێمە ـ بەگوێرەی كە بەرزكردۆتەوە ئەوە بۆ هاوارمان دەرفەتی و ــەدراوە ن ژن بە حەق ژن قەبارەی فعلی بەشدارییەكی بەشداریەكەشی و پێنەدراوە نیە و تەنها رەمزیە و هەندێك جار ئەگاتە ئەوەی كە دەڵێین حكومەت موجامەلەی ژن دەكات. سەیر كەن تاوەكو ئێستا هەشت كابینە و چوار خولی پەرلەمان پێكهاتوە، جگە لە خولێكی پەرلەمان كە بە یاسا و بە زۆر كە سیستەمی كۆتا جۆرێكە لە زۆرەملێ ، زۆرەملێیەكی دیموكراسی، بەشداری ژنان بكەین سەیر بەاڵم دەبینینەوە، پەرلەماندا لەناو لە تەواوی كابینەكاندا ئەگەر فشاری ژنان خۆیان نەبێت یەك ژنیش نابینین لەناو حكومەتدا، ئەمە زۆری ژمارەیەكی ئەگەرچی دەڵێت پێ ئەوەمان ژمارەیەكی و دەژین كۆمەڵگەیەدا ئەم لەناو ژن

شتێكی چاوەڕوان كراو بوو كە ئۆپۆزسیۆن ناتوانێ شتێك بكات بۆ مافەكانی

ژنان. بزوتنەوەی گۆرانیش بە هەمانشێوە چاوەرێی ئەوەی لێ دەكرا كە وەكو الیەنەكانی تر بێت و ژنان پەراوێز بخات

..........

لە كوردستاندا كرانەوەی كۆمەاڵیەتی هەیە، بەاڵم لە رووی سیاسیدا كرانەوە نیە.

..........

ئەو الیەنانەی كە لە بنەمادا بەشداریكردنی ژنانیان تێدا الواز بوو، ئەوا ناتوانن بۆ مافی ژنان و پرسی ژن

شتێك بكەن و لە ئەنجامدا بەشدارییان پێ ناكەن



زۆری ــارەی ژم و ژنن هەر دەنگدەرانیش زۆری پێ كاریان كە ئەوانەی سیاسی كاراكتەرەكانی دەكرێت لەكاتی هەڵبژاردندا ژنن، بەاڵم لە ئەنجامدا ناوەندەكانی و بچنە پۆستەكان ژنان كە نابینین ئیش كە هەیە بەمەوە پەیوەندی ئەمە بریار. لەسەرئەوە دەكرێت كە ئەم كۆمەڵگایە تەنها پیاو سیاسەت لە پیاو تەنها بەرێوە، بیبات دەتوانێ بۆیە دەزانێ ، بەرێوەبردن لە پیاو تەنها دەزانی، من چەند جارێك وتومە حیزبەكانی ئێمە حیزبی پیاوانەن، بۆیە ئەم حیزبانە حكومەتی پیاوانەش پێكدەهێنێت و هەر چاوەڕوانی ئەوەی لێ دەكرێت، لە ئەنجامدا ژن تەنها بۆ مكیاژكردنی ئەم حكومەتە كاری پێدەكرێت. ئەگەر سەیری كابینەی شەش و حەوت بكەین، بانگەشەی حكومەت ئەوە بوو كە گوایە حكومەتێكی ژنپارێزە، بەاڵم بینیمان لە نێوان كابینەی حەوتەم و هەشتەم زۆرترین ژن كوژران و بوونەتە قوربانی. تۆ حكومەتێكی ژنپارێزت هەبێ ، كەواتە نابێ كەس رێگا بدات بە خۆی دەست بۆ گیانی ژنێك ببات، بەداخەوە لە پایتەختەوە ئەو لێ ژنی زۆرترین تێدایە حكومەتی پایتەختەی سێكسیان دەستدرێژی ژن زۆرترین و دەكــوژرێ دەكرێتە سەر و زۆرترین ژن دەنێردرێنەوە ماڵەوە لەم ژن زۆرترین هێشتان و بخوێنن ناهێڵن و ئەمەش ــەرەرای س دەكرێن، خەتەنە پایتەختە پێیان وایە كە ئەمە حكومەتێكی ژنپارێزە. ئەمە پێمان دەڵێت كە ئەگەرچی ژنان ئامادەییان تێدایە مافەكانیان و بن بریار ناوەندەكانی بەشداری كە رێگری و لەمپەر دەیان بەاڵم بكرێت، دەستەبەر لەبەرامەبەریاندا دروست دەكرێت، بۆ ئەوەی ژنان بەشداری پێكردنیان زۆر بچوك بكرێتەوە. بۆ ئەوەی خۆیان ژنان كە هەڵچنێنن ئەوەدا لەسەر بەڵگە خزمەتی ناتوانن نمونەكانیان ئەوە و توانان بێ كۆمەڵگا بكەن. لە كابینەی و لە پەرلەمانی داهاتوو، هەمیشە بۆیە ناكەن. ژنــان بە بەشداری بۆیە دەگەرێت پاساوێكدا بــەدوای كۆمەڵگەیە ئــەم ژن. توانای لەكەداركردنی و ژنان الوازكردنی بۆ بۆ دەگەرێنەوە نەتەوەییەكان بابەتە لە كەچی زۆری ژمارەیەكی بۆ دەگەرێنەوە شەهید دایكی ژنان، بەاڵم لە بابەتە رەگەزیەكاندا لەبیر دەكرێت كە ژن توانای هەیە، ژن لەم كۆمەڵگایە بۆ ئەوە دانــراوە كە مناڵ بخاتەوە و ببێتە ژنە شەهید و دایكی شەهید، بۆیە بەراستی دایكایەتی لەم جۆرە كۆمەڵگانە نەهامەتیە و ژن بونیش لەم كۆمەڵگەی دەتەوێت شەڕێكی تۆ كاتێ زۆر سەختە، ئێمەدا كە ــەوەی ب دەكرێی تۆمەتبار بكەی، ــەزی رەگدەتەوێت خۆت جیا بكەیتەوە لەم كۆمەڵگایە، لەم كاتەی كە ئەوە حەقێكە. بۆیە چەند جارێك دەنگ بەرزكراوەتەوە كەچی گوێی لێ نەگیراوە، كە گوێت بكەی، ناچاریان یاسا بە تۆ پێویستە لێنەگیرا هەروەك لە یاسای ئێراقیدا یاسای سیستەمی كۆتا ئێراقدا لە پەرلەمانی ناچار كران كە ژن هەیە و ئەو لەسەر هەیە تێبینم من ئەگەرچی ببینرێن، یان كارا چەندە پەرلەمانیشدا لەناو كە ژنانەی كارا نەبوون. هەرچەندە ناكارابوونیشیان دنیایەك هۆكاری لە پشتەوەیە، بەاڵم ئەم ژمارە زۆر كەمە، ئەگەر بەراوردی بكەی لەگەڵ كۆمەڵگا، دەوترێت كە لە "60%" ئەم كۆمەڵگایە ژنانن، و لە "%70" كۆمەڵگای ئێمە گەنجانن كەواتە ئەو كچە گەنجانەی

كە لە داهاتوودا بەشداری لە هەڵبژاردنەكان دەكەن قەبارەی پێی بە كەواتە ئەی دەبێت. زیاتر زۆر ئیشكردنە ئەمە نادرێت؟. ژن بە بۆ حەق خۆی لەسەر عەقلیەتێك كە ژنان لە كاتی هەڵبژاردنەكاندا زۆرجار چەواشە دەكرێن و ریكالمەكان بەم جۆرە ناگات كە تواناكانی ژنان پیشانبدرێت، بۆیە هەمیشە پیاوەكانیش دەدەنەوە، پیاوەكان بە دەنگ ژنان سیاسەتێكی ئیتیفاقیەت جێبەجێ دەكەن كە زۆر بەوە باوەرمان ئێمە دەڵێن دروشمەكاندا لە جار هەیە كە ژنان لە گەڵمان بەشدار بن، بەاڵم لەكاتی ئیشكردن و فعلیدا هەمیشە ژنان پەراوێز دەخەن، كە دیارە هەرێمدا نمونەی سەرۆكی لە ئەمانەش تا وەكو ئێستا هاوسەرەكەی، سەرۆكی هەرێممان نەبینیوە، تا ئێمەش بڵێین خانمێك لە كوردستاندا مێردەكەی سەرۆكی هەرێمە و بەاڵم ئەویش توانای زۆرە و سەرۆكی حكومەت بە هەمانشێوە، یەكێك تاوەكو كە ئەوەیە ژنان سەرەكیەكانی كێشە لە و نیە ژناندا لەناو كاریزمامان كەسایەتی ئێستا نیە، ژنانیش یەكگرتووی بزوتنەوەیەكی هەروەها لەبەر ئەوەیە لە ملمالنێ سیاسیەكاندا سەركەوتوو لە پیاو دەتوانێ نابێت. ئەگینا ژن زۆر كارامەتر

كارەكانی خۆی راپەرێنێ .* لە كابینەكانەكانی پێشوتر كە كە تەنیا پێكدەهات، پارتیدا و یەكێتی لەنێوان بۆ حیسابیان و نەدەناسی ژنیان ئیرادەی بەاڵم حكومەتدا، ئیدارەی لەناو نەدەكرد هیچ و تێدایە ئۆپۆزسیۆنی كابینەیە ئەم ژنێكیشیان نەبوو بۆ ئەنجومەنی وەزیران،

ئەمە چی نیشاندەدات؟ـ شتێكی چاوەڕوان كراو بوو كە ئۆپۆزسیۆن ناتوانێ رێكخراوەكانی ژنان، مافەكانی بۆ بكات شتێك كابینەی ئۆپۆزسیۆنەكانی الیەنە بە سەر ژنانی فشار بۆچی ئێوە وتــن پێمان كاتێ حــەوتــەم، ناخەنە سەر حیزبەكەتان بۆ ئەوەی ژن بەشداری پێبكەن لە سیاسەتدا و لە ئەنجومەنی وەزیراندا، ئەوان لە وەاڵمدا وتیان ئێمە چەند جارێك داوامان بۆیە پێنەدراوە، گوێی داواكانمان بەاڵم كردووە، لە كە الیەنانەی ئەو بوو. كراو چــاوەڕوان ئەمە بنەمادا بەشداریكردنی ژنانیان تێدا الواز بوو، ئەوا ناتوانن بۆ مافی ژنان و پرسی ژن شتێك بكەن نمونە بۆ ناكەن. پێ بەشدارییان ئەنجامدا لە و كامە الیەن توانیویەتی ئومێد بە ژنان ببەخشێ ؟ ئەمە لەم كۆمەڵگایە شتێكی مەحاڵە، ئەگەر ژنان بۆ خۆیان شتێك بكەن و هەڵسن بە دروستكردنی حیزبێكی ژنان و بەشداری ژن بە تەواوی كارا بێت، یان ژمارەیەكی زۆر لە ژنان بنێرێتە ناو حكومەت، بۆیە ئەم كێشەیەی بەشداری نەكردنی ژنان وەكو سەرقاڵكردنی رێكخراوەكانی ژنانی لێهاتوە، وەكو ئەوەی ئیشیان نیە و ماوەیەك حكومەت ئیشیان بۆ دەدۆزێتەوە و سەرقاڵیان دەكەن و هەندێ چاالكی ناڕەزایەتی ئەنجام دەدەن دژ بە بەشداری نەكردنی ژنان. بزوتنەوەی گۆرانیش بە هەمانشێوە چاوەرێی ئەوەی لێ دەكرا كە وەكو الیەنەكانی تر بێت و ژنان

پەراوێز بخات.

* الیەنە سیاسیەكان بە گشتی رێكخراوی ژنانیان هەیە و رێكخراوی ژنانمان زۆرە لە ژنەكان، پەرلەمانتارە هەروەها كۆمەڵگا،

لەپەرلەمان ژنــان نەكردنی بــەشــداری بۆ بڵێن كە ــەوەی ئ وەكــو نەكرد، شتێكیان قەدەرەی ئەمە بارودۆخە، بم رازین ئێمە

ژنانە؟ـ جا خۆی ئەمە گاڵتەجاریەكەیە لە حیزبایەتی و كاری سیاسی لە كوردستاندا. یەكگرتووی ئیسالمی لە هەبوو، باشی هەنگاوی پێشودا كابینەی لە كرد، ژن بۆ باشیان كاری خۆیاندا كۆنگرەكانی پاشەكشەی ئەویش هەشتەمدا كابینەی لە بەاڵم ژنیان تر الیەنەكانی بینیان كە پێدەچێت كرد، نەبوو بۆ ئەنجومەنی وەزیران؟، ئەویش پاشەكشەی ئێمە بەداخەوە بوبێت، شــەرم پێی و كردبێت پێشبینیمان دەكرد وا نەبێت و بەشداری ژنان زیاد دەپرسین الیەنە سیاسیەكان لە كە بەاڵم بكات، وەك ــەكــردووە، ن پێ بــەشــداری ژنانتان بۆچی ژنان خۆیان و دەڵێن پاساو دەهێننەوە هەمیشە ئامادە نەبوون بەشداری لە حكومەتدا بكەن، بەاڵم ئێمە لە دانیشتنی ژناندا دەیانبینین ئەوان دەڵێن نەخێر بەهیچ شێوەیەك وانیە، ملمالنێ سەختەكان ئەوەندە زۆرە بۆیە رێگە بە ژن نادەن كە ژن بچێتە

ناو پۆستە وەزاریەكانەوە.

* پێت وایە بۆچی الیەنە سیاسیەكان رۆڵی ژن پەراوێز دەخەن و بەشدارییان پێ ناكەن

لە پۆستە ئیداریەكاندا؟هەموویانەوە لــەســەرووی زۆرن، هۆكارەكان ـ كە لــەوەی دەترسێت ژن زۆرجــار خۆیەتی، ژن پۆستە لەم ژن مادام وایە پێی دادەنرێت، بۆی نابێت، سەركەوتوو بچێت ئەو ئەگەر نەبینراوە بۆ سلبی وێنایەكی دیسان ژنان ئەزمونی كەمی نیە ژنان دروستدەكات، و هیچ هۆكارێكی پاڵنەر لەالیەن الیەنەكانەوە و ژنیش خۆی پێداگری ناكات. سەربەخۆییە سەرمایەی نەبوونی تر هۆكارێكی جەماوەریە هێزی نەبوونی تر هۆكارێكی ژن. بۆ دەنگدەر زۆری ژمارەیەكی وتمان ئێمە ژن. بۆ ژنەكانیش بۆیە نادەن، ژن بە دەنگ بەاڵم ژنن، دەزانن ئەگەر بە كۆتاش سەركەوێت ئەوە ژنانێكی زۆر لێی رازی نابن، واتە ناتوانێ ببێتە زمانحاڵی ژنان، یان رێی پێنادرێت. هۆكارێكی تر ئەوەیە كە حیزبەكان باوەڕیان بە تواناكانی ژنان نیە، بۆ نمونە یەكێتی لە دروشمەكانیاندا دەڵێن كە ئێمە حیزبێكی لەم بــەاڵم دەگرین، ژنــان لە رێز و سۆسیالین حیزبەدا هیچ حیساب بۆ ژن نەكراوە و رێزیشی لێ نەگیراوە، وەكو كاری رێكخستنی كاریان پێدەكات بەاڵم لە پۆستە ئیداریەكاندا بەشداریان پی ناكات و دەیدات بە پیاوان، ئەمە لەوە سەرچاوە دەگرێت كە باوەری بە تواناكانی ژنیان نیە. لەبەرئەوەی فشاری بیانەوێ حیزبەكەیان كۆمەڵگایان لەسەرە، ئەگەر الواز بكەن، زۆر ئاسانە لەرێگای ئەم ژنەوە الوازی بكەن، بۆیە دیسان ئەو باوەڕیە نادات بە ژن؛ بەڵكو دەیدات بە پیاوان و حیزبەكانی كوردستان بە هێزتر دەیانبینێ . یاساش بۆ پرسی ژن شتێكی نەكردوە. بە نمونە تاوەكو ئێستا سیستەمی كۆتا نیە، تاوەكو بە ناچاری لە پۆستە ئیداریەكاندا ژنان بەشداریان پێ بكرێت، لە حكومەتیشدا تاوەكو ئێستا ئەم یاسایە دەستكاری بە پێویستی و نەكراوەتەوە هەموار هەیە؛ چونكە ئەم یاسایە كۆنە دەبێتە هۆكارێك بۆ ئەوەی ژنان بەشداریان پێناكرێت، ئەگەر یاساییەك


23] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[


هەبێ و ئەگەر حیزبەكانیش بەشداری ژنیان قەبوڵ نەبوو، دەبێت ناچار بكرێن.

لەسەر كــاریــگــەری تــاچــەنــد كۆمەڵگا *بڵێین با یــان هــەبــووە، سیاسیەكانمان تاچەند سیاسیەكانمان عەقلیەتەی ئەو

كاریگەری لەسەر كۆمەڵگا داناوە؟كۆمەڵگا زیاتر و الیەنەیە، دوو وایە پێم من ـ سیاسیەكانمان عەقڵیەتی لەسەر كاریگەری هەبووە. سیاسیەكانی ئێمە لەبەرخاتری رازیكردنی كۆمەڵگا كاردەكەن، كە ئەمە خزمەتێكی دروست نیە، هەمیشە دەبێت حیزب پێشڕەوی كۆمەڵگادا بێت، واتە ئەگەر كۆمەڵگایەكی دواكەوتووت هەبێ حیزبەكانی بێت. دواكەوتووت حیزبێكی ناشبێت دەكــەن كۆمەڵگا موجامەلەی هەمیشە ئێمە بكرێن. قەبوڵ كۆمەڵگاوە لەالیەن ــەوەی ئ بۆ كاریگەری دیسان سیاسیەكانیشمان عەقڵیەتی ئەمە بــەردەوامــی بە هەیە، كۆمەڵگادا لەسەر روانیویانە دووبارە كراوەتەوە كە چۆن حیزبەكان بە بەردەوامیش كۆمەڵگا بەم شێوەیە روانیویەتی، بۆیە هەم حیزبەكان وایان كردووە كە كۆمەڵگا باوەر بە ژنان نەكەن و پشتگیریان ناكەن و بەچاوێكی الواز سەیری ژنان دەكەن و كاروچاالكیەكانی ژنان دەخەنە ژێر پرسیارەوە، كە چی پیاوانێكی زۆریش هەڵە دەكەن و خزمەت ناكەن و كارا نین، بەاڵم هەر پاڵەوانن لە دیدی كۆمەڵگا، حیزبیش ئەو عەقلیەتە برەو پێ دەدات و دەڵێت بەڵێ راستە پیاوەكانمان بە توانان و ژنان هێشتا نەگەیشتونەتە ئەو دۆخە، ئەمە جارێكی تر رەوایەتی دەدات بە كۆمەڵگا كە كە چی دەكــات، كار بەم جۆرە راستە كۆمەڵگا ئەوە راستیەكە و دەمێك ساڵە ئەوە وتراوە ئەگەر ژنان لە ناو كۆمەڵگادا بە كردەوە كار نەكەن ئەو

كۆمەڵگایە پێشناكەوێ .

و الیەنە سیاسیەكان حاڵەتەدا كە لەم *كابینەكانی حكومەت رۆڵ بەژنان نادەن و ناكەنەوە، ئیداریەكاندا شوێنیان لەپۆستە ژنانە بەتایبەتی و بەگشتی ژنان ئەركی چاالكوانەكان و ژنە پەرلەمانتارەكان چییە؟ـ دەبێت ژنان هۆشیار بكرێنەوە بە دیدێكی تازەتر ژنێك كە ــەوەی ئ نەك ــازە، ت میكانیزمی بە و فێری دوورمان ببێت، ئەوەش بۆ ژنێك پێویستە، كە هەیە بەوە پێویستیان ژنان بەگشتی بەاڵم بە دەنگبدەن نەكەن قەبوڵ و وشیاربكرێنەوە لێ ئیرادەیان و هێز پیاوان نەكەن قەبوڵ پیاو، ژن بە رەگەزی هۆشیاری دەبێت بۆیە بستێنن، جارێكی دەبێت هەمویانەوە سەرووی لە و بگات تر كار بەم یاساییانە بكرێت كە بوونەتە لەمپەری ئەو و ژناندا بەشداریكردنی لەبەردەم راستەقینە رەگەزی لە و پەرلەماندان لە كە كەمەی ژمارە ژنن. دەبێت جارێكی تر بە جورئەت و پێداگریەوە بزوتنەوەیەكی بەهێزی فشارئامێز دروست بكەن تا ببنە ئاوێنەی راستەقینەی ژنان. دەبێت ئەو كەلێنە نەمێنێت. جەماوەر و چاالكوان ژنانی لەنێوان دەبێت هەرچی زووە بە میكانیزم و ئالیەتی جیاواز و سەركەوتوو بۆ ئەوەی جەماوەر و چاالكوانەكانی ژنان لە یەكتری نزیكببنەوە و لە یەكتری تێبگەن. ناكرێت و نابێت كە ژن كار بۆ خۆی نەكات، پیاو هەڵسێ كار بۆ ژن بكات، كە ژن ئیشیش بۆ خۆی دەكات پێویستی بە پاڵپشتیە و ئەو پاڵپشتیەش لەالیەن رێكخراوەكانەوە دەبێت ئامادە بكرێت، ئێمە پێویستیمان بە بزوتنەوەیەكی بەهێزی فمینیزمانە بەاڵم ــردووە، ك ئەمەم باسی زۆرجــار من هەیە، پێیان وتوم كە شتی ناواقیعی دەڵێم؛ چونكە ئەم بزوتنەوەیە فمینیزمیە دەتوانێ ببێتە فشارێكی توند بەسەر دەسەاڵت و لەكاتی داواكاریەكانیدا دەسەاڵت جێبەجێ داواكانی و بترسێ لێی و راچڵەكێنێ بكات. بۆ نمونە ئەگەر تۆ گلەیی لە سەرۆكی هەرێم

سەرۆكی نەبێت، بەهێزت بزوتنەوەیەكی و بكەی هەرێم گوێت پێ نادات و پەراوێزت دەخات، بەاڵم ئەگەر ئەم بزوتنەوەیەت هەبێت ناچارە كە گوێت بۆ راگرێت و داواكاریەكانت جێبەجێ بكات. بۆیە ژنانە بزوتنەوەیەكی دروستكردنی بۆ بناغەدانان

باشترین چارەسەرە.

خۆپیشاندان یاسای هەمواركردنەوەی *تاچەند خزمەت بە كۆمەڵگایەكی مەدەنی؟خۆی یاساكە دروستكردنی خۆی هەر جــارێ ـ دیموكراسیەت؛ بنەماكانی لە بوو دووركەوتنەوە یاساییەوە ناو خستە كە بابەتێك هەر چونكە كەواتە كۆت و بەندت بۆ دانا. ئەم یاسایەش بەر سنوردار ئازادییەكانی لە زۆر لەهەمواركردنەوەی كردبوو، بۆ نمونە كاتێ دەچی مۆڵەت وەردەگری ئەگەر مۆڵەتیان پێنەدابوایەی دەبو بێدەنگ بیت، ئەی ناڕەزایەكەت بە كوێ ئەگەیەنی؟! لەئەنجامدا ئەبی بە مرۆڤێكی ملكەچ. بۆیە هەمواركردنەوەكەشی لەسەر باش كاریگەری نەیتوانیوە وایە پێم من ئەو هێشتا بكات، ئازادیەكاندا سنورداركردنی تازەتر هەمواركردنەوەیەكی بە پێویستی یاسایە هەیە و دەبێت دیسان كاری لەسەر بكرێت؛ چونكە ئەوانەی كە بەشدارن لە هەمواركردنەوەكەدا حیزب و الیەنەكان بوون، ئەمە لەو كاتەی كە حیزبەكان ئێمە ئازادیەكان، لەسەر نێگەتیڤە بیركردنەوەیان زۆر باوەڕمان بەو حزبانە نیە، و حیزبەكان تەنیا دەكەن دیموكراسی و ئازادی لە باس دروشم بە كەواتە خستوە، پەراوێز ئەوانیان ــردەوە ك بە بن بەشدار عەقڵیەتەوە بەم حیزبانە ئەم ئەگەر بێگومان ئــەوە یاساكەدا هەمواركردنەوەی لە ئازادیەكان كە دەكرێت لێ ئەوەی چاوەرێی هەر و نیە مۆدێرن یاساییەكە بۆیە بكات. سنوردار دەكرێت دیسان هەموار بكرێتەوە و سەیری ئەزمونە

پێشكەوتووەكانی واڵتان بكرێت.

ئەگەر تۆ گلەیی لە سەرۆكی هەرێم بكەی و بزوتنەوەیەكی بەهێزت نەبێت، سەرۆكی هەرێم گوێت پێ نادات و پەراوێزت دەخات، بەاڵم ئەگەر ئەم بزوتنەوەیەت هەبێت ناچارە كە گوێت بۆ راگرێت و داواكاریەكانت جێبەجێ بكات. بۆیە بناغەدانان بۆ دروستكردنی

بزوتنەوەیەكی ژنانە باشترین چارەسەرە


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[24 راپۆرت

چاودێرە دیارەكانی جیهان زلهێزەكانی پشتی داعش ئاشكرا دەكەن

ناوچەكەدا" لە بووە ئیسرائیل پاراستنی "ئامانج

ئا/ رۆژ ئەحمەدهەندێك لە بیرمەندان و چاودێرە دیارەكانی ئەمڕۆی توندڕەوەی"دەوڵەتی گروپی كە دەڵێن جیهان ئێستا )داعــش(كــە ــام" ش و ئێراق ئیسالمی ئیسالمی"و "دەوڵەتی بۆ گۆڕیوە خۆی نــاوی "خەالفەتی" خۆیدا دەستی ژێر لەناوچەكانی راگەیاندوە، لە بونیادەوە بەرهەمی ئۆپراسیۆنێكی سێ سەرەی هەواڵگری هەر سێ واڵتی ئەمریكا و بەریتانیا و ئیسرائیلە و لە ڕێگای هاوپەیمانەكانیان لە خۆرهەاڵتی ناوین پشتگیری سەربازی و ئابوری

و لۆژجیستكی خەیاڵی دەكرێن.

"شارە زەردەواڵە"ئێدوارد سنۆودن، كە پێشتر كارمەندی سیستەمی ئیداری زانیاریە ئەلكترۆنیەكانی دەزگای هەواڵگری ئەمریكی )سی ئای ئەی( و دواتر لە كۆمپانیەكانی كاری ئەمریكا نیشتمانی پاراستنی ئاژانسی كردووە، لە دواین لێدوانیدا ڕاشكاوانە ڕایگەیاندوە كە "داعش بەرهەمی ئۆپراسیۆنێكی سێ سەرەی

ئەمریكا و بەریتانیا و ئیسرائیلە".ڕابــردوودا سنۆودن دەربەدەر بوو لە دوو ساڵی هەواڵگری شاراوەكانی دۆكومێنتە ئەوەی دوای چۆن كە بەوەی پەیوەند باڵوكردوە ئەمریكای دەزگای سی ئای ئەی لەگەڵ دەزگا هاوشێوەكانی دیكەی خۆی سیخوڕی بەسەر هێڵێ تەلەفون و ئینتەرنێتی هەموو واڵتان و كەسایەتی سیاسی و

چاالكوانە دیارەكانی جیهانەوە دەكات.ئێستا سنۆودن لە روسیا پەنابەرە و نێشتەجێیە؛ چونكە ئەمریكا داوای دەستبەجێ دەستگیركردنی دەكات، لێ ئەم گەنجە هەنوكە وەك چاالكوانێك

جیهان شیكاری دیاری شــارەزای چاودێرێكی و دەناسرێت، بەوەی لەو دۆكومێنتانەی باڵویكردنەوە هەنگاوە هەواڵگریەكانی ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی

ئاشكرا دەكات.لێدوانەكانی ئەم دواییەی سنۆون كە لە هەندێك لە میدیا بیانیەكاندا باڵوبۆتەوە، باس لەوە دەكات ئای ئێم MI6(بەریتانیا كە دەزگای هەواڵگری سیكس( یەكەمجار پالنێكی پێشتری خۆی هێناوە بۆ ئەم ئۆپراسیۆنە لە ژێر ناوی"شارە زەردەواڵە".سنۆودن دەڵێت كە ئامانج لە ئۆپراسیۆنی"شاری بووە ئیسرائیل پاراستنی ـــان"، ـــەك زەردەواڵــاد كــراوە لە نــاوچــەكــەدا، ئــەوەی كە بــۆی زیلەسەر ئیسالمیە ڕێكخراوێكی درووستكردنی هێزە ئــەوەی بۆ البەغدادی ئەبوبەكر دەستی جێگا لەیەك جیهان ئیسالمیەكانی توندڕەوە ئیسالمیش دیكەی هێزێكی هیچ و كۆبكەنەوە سەركێشی بتوانێت لەبەرامبەریاندا كە نەبێت بكات. ئەو شوێنەش كە لێی كۆدەبنەوە و هەموو توندڕەوە ئیسالمیستەكان دواجار لێی نیشتەجێ

دەبن بە "شارە زەردەواڵە"دەناسرێت.

هەواڵگریەكی شكستخواردو كورد دەكاتە قوربانی

دیوێكی دیكەی ئەم پالنە هەواڵگریە سێ سەرییە ئەوەیە كە هەر كاتێك ئەم هێزانە كۆبونەوە لە ناوچەكەدا، ئیدی دەكرێت بە تەواوەتی كۆنترۆل بكرێن و گەر لەدەستیش دەرچن ئەم زلهێزانە بە لێبوەشێنن. سەربازیان گورزی دەتوانن ئاسانی لێ ئەوەی كە ئەم دەزگا هەواڵگریانە پشتگوێان بێتاوانی خەڵكی پێنەداوە گوێیان و خستووە ناوچەكەیە كە دەبێت باجی ئەم پالنە هەواڵگرییەی

ئەو واڵتانە بدەن. هەروەها، ئەم پالنە سەركەوتوو نییە و شكستخواردووە، داعش ڕاستە كە هەرچەندە ئەندامانی توندڕەوی لە دنیاوە كۆكردەوە لە ئێراق و سوریادا و توانی لە جەنگی لۆكاڵی بۆ "خەالفەتەكەی" لەو ناوچانە بەكاریان بهێنێت، بەاڵم نەیتوانی گروپە نەیجیریا لە حەرام( )بوكو وەك توندڕەوەكانی و ناوین خۆرهەاڵتی شوێنی زۆر لە القاعیدە و

تەواوی باكوری ئەفریكا الواز بكات.ــش، ئــەم شــارە "زەردەواڵــەیــە" بە ئێستا داعو موسڵ شاری لە هەواڵگریەكان، پالنە وتەی لە ئێراق و زۆرێك ناوەڕاستی ناوچە سونەكانی بەڕەاڵ "زەردەواڵەكانیان"، سوریا ناوچەكانی و بێتاوان هاواڵتیانی گیانی كەوتونەتە و بوون بچوكترین ڕێژەی ویژدان لە كارە دڕندانەكانیاندا بەدی ناكرێت. گەورەترین هێرشەكانی ئەم گرپە توندڕەوە بەناو ئیسالمییە لە خۆرهەاڵتی ناویندا دوای موسڵ ئێستا بۆ سەر شاری كۆبانێ دڵی شۆرشی رۆژئاوای كوردستانە. بە دیوێكی دیكەدا، ئێستا رۆژئاوای كوردستان گەورەترین قوربانی و ئامانجی ئەم هەواڵگریە شكستخواردوەی واڵتانی

ناوبراوە كە سەرئەنجام داعشی درووستكرد.بزووتنەوە لە ــارەزا ش مانوێل، پەتریسیا د. ڕزگاریخوازەكانی دوای كۆلۆنیالیزم لە خۆرهەاڵتی وانەی التین ئەمریكای زانكۆكانی لە كە ناوین زلهێزەكان مێژوو درێژای دەلێت:"بە وتۆتەوە، بزووتنەوە تێكوپێكدانی خەریكی ـــەردەوام بلە ناوین خۆرهەاڵتی لە بوون ڕزگاریخوازەكان بەكرێگراوەكانیان و سیخوڕیەكان دەزگا ڕێگای یان ئاینی لۆكاڵی حەماسی دروشــمــی كــە ناسیۆنالیستی و ئەوپەڕی توندوتیژی بەكاردەهێنن بۆ شكستپێهێنانی ڕزگاری گەالن، داعش ئەگەر


25] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

راپۆرت

نوێترین لەو هەواڵنەش نەبوبێت، ئێستا لەدەست دەرچووە و رەوڕەوەی ئەوەی گرتووە كە زلهێزەكان لە ناوچەكە دایانڕشت. ئەمە ئەگەر قسەكانی سنۆودنیش تژی توندوتیژی پاشخانێكی بەاڵم وانییە، بڵێین با كە درووســتــكــراوە ناوین خۆرهەاڵتی لە خوێن لە داعش لێوەی بە ئاسانی دروست دەبێت و لە دەست

دەردەچێت".خۆرهەاڵتی مۆدێرنی مێژووی كە پێوایە مانوێل هەوڵێك و سەرهەڵدان هەر كە نیشانیدەدات ناوین بۆ گۆڕانكاری سیستەمی سیاسی واڵتانی خۆرهەاڵتی ناوین بە باش كرابێت بە توندڕەوی وەاڵمی دراوەتەوە و دەهێنێتەوە سوریا و ئێران ئێراق، نمونەی و دەڵێت:"كە گروپە سۆسیالیستەكان سەركێشیانی كرد و كردنەوە قوت بۆ زلهێزەكان خومەینیان ئێران لە ئێرانی ئەمڕۆی لێوە درووست بوو. هەروەها لە ئێراق لەبەرامبەر سەرهەڵدانی گەل بەعسیەكانیان هێنا، لە ئەفغانستان تاڵیبان و لە سوریاش كە بزووتنەوەیەكی بوو خەریك گەل ڕزگاری بۆ دواییانە لەم خۆرسك بەاڵم هێنا، توندڕەویان ئیسالمی ئیتر سەرهەڵبدات لە تالیبان و ئەفغانستان ئەمە وەك موجاهیدەكانی ئەمجارە لێكەوتەوە ئەلقاعیدەی كە سۆڤیەت دژی

گوایە لە دژی ئەسەد داعشی لێكەوتەوە".تــونــدڕەوە گروپە یارمەتی سوریا دەشڵێت:"لە بەاڵم شۆڕشەوە، لەسەرەتای كرد ئیسالمیەكانیان ئێستا لە دەست دەرچوون و هەموو بوونە داعش. ئێستا

داعش بۆ خەڵكی ناوچەكە كوشندەیە، لێ بۆ ئەوروپا و واڵتانی دیكەش كوشندەیە؛ چونكە ئەم گروپە بۆ كارە توندڕەوەكانی سنوور ناناسێت، هەروەها كە ئەوان بە ئاسانی موسوڵمانە دراوسێكانیان بە لە كوشتنی هەرگیز سڵ دەكوژن دڕندانە شێوە

ئاینزاكانی دیكە ناكەنەوە لە واڵتانی دیكە".

واڵتانی كەنداو دەماری ئابوری داعشبیرمەندی جیهانی دنیاش نوام چۆمسكی گەورە لەدواین ئەویش و نزیكە بۆچونانە ئەو لەگەڵ توندڕەوە گروپە ئەم لەسەر خۆیدا ڕاگەیاندنی واڵتانی و ئەمریكا هاوپەیمانەكانی كە پێیوایە رۆژئاوا كە شێخە بااڵدەستەكانی واڵتانی كەنداون لە پشتی هاوكاری و پشتگیریەكانی داعشەوەن. دووری بە هیچ ئەو كە ڕایگەیاندووە چۆمسكی عەرەبی سعودیەی گەردەكانی و نابینێت"توخم لەناو داعشدا كارا بن". نوسەری ئەمریكی جۆش دەڵێت:"هاوپەیمانەكانی بەهامنشێوە رۆگەین داعش خەرجی و ئابوری پشتگیری ئەمریكا

دەدەن".ــە بــەرپــرســە ــی ــەت ــەســای ــت:”ك ــێ رۆگـــەیـــن دەڵلە كوەیت و قەتەر و سعودیە دەوڵەمەندەكانی ئەم داعشەوەن. ئابوریەكانی هاوكاریە پشتی گروپە و سەركردە توندڕەوەكانیان پێشتر بە زۆر و بە سەرانە پارەیان لە زۆر لەو كەسایەتیانەی

كەنداو وەردەگرت، بەاڵم لەگەڵ سەرهەڵدانەكانی سەدان بە خۆبەخش كەسایەتیانە ئەو سوریا ئەو خزمەتی خستە ــەردەوام ب ــان دۆالری ملیۆن

گروپە و هاوشیوەكانیان".بەیان هـــەروا بۆچونەكانی نــوســەر رۆگەینی نەكردووە؛ بەڵكو پشتی بەستووە بە راپۆرتەكانی كە شیكاری بۆ ئەمریكی بروكینسی ــای دەزگلە پێدەدرێت. پارەی شتێك قەتەرەوە لەالیەن ڕاپۆرتی خودی ئەو دەزگایەدا لەمانگی دوازدەی نیوی و ساڵ دوو هاتووە:"لە ــی"2013"دا ســاڵڕابردوودا كوەیت بووە بە مۆڵگە و گەرمەی ئەو بەردەوام كە كەسایەتیانەی و خۆبەخش دەزگا یاخیە ڕێكخراوە زەبەالحی ئابووری یارمەتی

گەورەكانی سوریایان كردووە".دەرئەنجامی لە بروكینس شیكاری دەزگـــای دۆزینەوەكانی ڕاپۆرتی ناوبراویدا ڕاشیگەیاند:"ئەمڕۆ كوەیتیە كە بــەردەســتــدان لە ــەواو ت بەڵگەی ئەو تــەواوی ئابوری پاڵپشتی خێرخوازەكان گروپانەیان كردووە كە تاوانیان لە دژی مرۆڤایەتی ئەنجامداوە لە سوریا و سەربە القاعیدە بوون یان بەشێك بوون لەو فەرماندە و چەكدارانەی بەشێك بوون لە قاعیدە و تاوانیان ئەنجام داوە و دواتر

جیابونەتەوە گروپی دیكەیان پێكهێناوە".

گەورەترین هێرشەكانی ئەم گرپە توندڕەوە بەناو ئیسالمییە لە خۆرهەاڵتی ناویندا دوای موسڵ ئێستا بۆ سەر شاری كۆبانێ دڵی شۆرشی رۆژئاوای كوردستانە. بە دیوێكی دیكەدا، ئێستا رۆژئاوای

كوردستان گەورەترین قوربانی و ئامانجی ئەم هەواڵگریە شكستخواردوەی واڵتانی ناوبراوە


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[26 چاوپێكەوتن


هەموو كاروبیرمان بۆ ئەوەیە ناوچە دابڕێنراوەكان بگەرێنینەوە سەر هەرێمهەرێمی كوردستان كۆمەڵێ بنەمای تێدا بەدی ناكرێت بۆ بەرێوەبردنی واڵت

ئەندام پەرلەمانی ئێراق" رێبوار ئاسایش"، تیشكدەخاتە واڵت"دا لەدیدارێكی"رۆژی و كەركوك شاری ئەمنی بارودۆخی سەر دەڵی؛ رووداوەكانی دوای هاتنی رێكخراوی دەروونیەوە ــەرووی ل داعــش تیرۆریستی كــاریــگــەری لــەســەر شــارەكــە دانـــا، بــەاڵم شارەكە بارودۆخی پێشمەرگە بەهاتنی ئارامەو سەقامگیرە. رێبوار سەبارەت بە پرسی ریفراندۆم لەشارەكە و راگەیاندنی ئەگەر كــاتــەدا لــەم دەڵــێ؛ سەربەخۆیی بكات، ریــفــرانــدۆم خــۆی بەتەنیا ــورد كدەبێت. گـــەورە كارەساتێكی تــووشــی هێشتا پێویستمانە زەمینەیەكی گەورەتر درووستبكەین بۆ ئەوەی كەركوك و ئەو ناوچە دابڕێنراوانەی هەرێم بگەرێنرێتەوە سەر كوردستان، پاشان باس لە دەوڵەت

و كۆنفیدراڵی بكەین.

ئا/ رەوەند بەرزەنجی

ـــە چ ــی شــــارەكــــە ل ــن ــەم * رەوشــــــی ئبارودۆخێكەدایە؟

كەركوك ،"2014/6/10" رووداوەكــانــی پێش ـ رەوشی ئەمنی جیاوازیەك و تایبەتمەندیەكی خۆی سەقامگیریەوە و ئەمنیەت رووی لە و هەبووە تارادەیەك باشتر بوو بەنیسبەت شارەكانی تری تر؛ بەشارەكانی كەین بــەراوردی ئەگەر ئێراق. لەم دامــەزراوەكــان شارەكە و ئیدارەی چونكە شارەدا وەكو ئاسایش و دەزگا ئەمنیەكان كاری پاراستنی بۆ هەبووە رۆڵیان و كردووە خۆیان بــەروارەوە ئەم دوای لە خەڵك، ماڵی ســەرو و چەكدار هێزە كە گۆڕا بە جارێك رەوشەكە ئێراقیان شارێكی چەند داعش تیرۆرستەكانی ویستیان داو شارەكەیان پەالماری و داگیركرد داگیربكەن شێوە بە هەمان كەركوكیش شاری بیخەنە ژێر كۆنترۆڵی خۆیانەوە، دەرئەنجامی ئەو و ناسەقامگیریەك لەسەرتادا بەتەئكید هەواڵنە ترسێك لە شارەكە هاتە ئاراوە، بەاڵم دوای هاتنی هێزی پیشمەرگە و كۆنترۆڵكردنی ئەو ناوچانەیان كە مەترسی هاتنە ژوورەوەی داعشیان لەسەر بوو بۆ نێو شارەكە جۆرێك لە سەقامگیری بەخۆیەوە

دەبینێت.

* ئەم رەوشەی ئێراق و مەترسی گروپە تیرۆریستیەكانی داعش چەندە كاریگەری لەسەر دانیشتوانی شاری كەركوك داناوە؟ـ كاتێك شەڕێك لە ناوچەیەك لەم واڵتە هەبێت دەبێت خۆی كاردانەوەی دەروونیەوە رووی لە كە ناوچانەی ئەو بەتایبەتی و ناوچانە لەو هەرێمی ناوچە دابرێنراوەكانی دەوترێت پێی و دڵەراوێك لەسەرەتاوە وتم وەكو كوردستان، بەاڵم شارە، لەم بوو درووست ناسەقامگیریەك ئێستا بەشێوەیەكی كەم ئارام كراوەتەوە؛ چونكە پێشمەرگە هێزی بە متمانەیەكیان خەڵكی بۆ شارەدا لەم ئەمنیەكان دەزگا و ئاسایش و

درووست بووە.

* رۆڵی دەزگا ئەمنیەكان و هەماهەنگی چۆن شارەكەدا لە دەزگایانە ئەم نێوان

دەبینی؟ـ بەراستی ئێمە زۆر چاودێری دەزگا ئەمنیەكانی دۆخەی لەم بەتایبەتی دەكەین كەركوك شاری ئێستادا، بە تەواوەتی هەماهەنگی هەیە هیچ فەرق و جیاوازیەك نییە لە ناوچەیەك بۆ ناوچەیەكی لەنێو ئەمنیەكان دەزگا و دام سەرجەم دیكە، كەركوك بە رۆڵی خۆیان هەڵساون و تا ئاستێكی و پۆلیس نێوان لە هەیە هەماهەنگیەك باش

ئاسایش و دەزگا ئەمنیەكانی شارەكە.

* الیەنی كورد لەم كاتەدا باسی ریفراندۆم بۆ كەركوك دەكات، ئایا كەركوك بەگشتی تێدا راپرسی كە كــوردە دەسەاڵتی لەژێر

بكات؟ـ بەنسبەت ریفراندۆم بۆ ناوچە دابڕاوەكان بەگشتی و كەركوك بەتایبەتی بابەتێكی زۆر گرنگە. شتی پێویستە، زۆری قسەی و ئەوترێ لەسەر زۆر ماددە ئەو "140" ماددەی ئاگادارین وەك ئێمە دەستووریەیە كە باس لە ناوچە دابڕاوەكان دەكات و میكانیزمی گەڕانەوەی ئەو ناوچانە بۆ سەر زێد و باپیرانی خۆیە دەكات بە تەواوەتی نووسراوەتەوە لە دوای بۆ هەموو الیەك. ئاشكرایە و و روون رووداوەكانی "6/10"ەوە ئەو ناوچە دابڕاوانەی كە سوپای ئێراق تێدا جێگیر بوو بارەگا و سریە و جێگاكانی خۆیان بە جێهێشت و وەكو الیەنی كورد

ناچار بووین هێزی پێشمەرگە لەو ناوچانە جێگیر نەهاتووەتە نەتەوەیەك بۆ هێزەش ئەو بكەین. شارەكەوە؛ بەڵكو بۆ پاراستنی سنووری ناوچە بەاڵم هاتووە، نەتەوەكان گشت و دابڕاوەكان ئەگەر ئێمە بمانەوێت ریفڕاندۆم بكەین لەم كاتەدا پێویستە ئامادەكاری و زەمینە یاسایی و زەمینە بتوانین ئــەوەی بۆ كەین فەراهەم بۆ سیاسی لەو ناوچانەدا ریفراندۆم ئەنجام بدەین، ئێمە كە ریفراندۆم دەكەین پێویستە بۆ سەرجەم نەتەوە بە بدەین، ئەنجامی شــارەدا ئەم جیاوازەكانی دڵنیایەوە ئێمە ریفراندۆمێكمان دەوێت ئەنجامی بدەین كە لە رووی یاسایی و دەستووریەوە كێشە درووست نەكات، ریفراندۆمێكمان دەوێت توركمان و عەرەب و كلد و ئاشوور و كورد تێیدا بەژدار بن. لەم كاتەی ئیستادا كورد هەر خۆی ریفراندۆم بكات پێم وایە تووشی كارەساتێكی گەورە دەبێت، بۆیە پێویستە ئێمە زەمینەیەك درووستبكەین كە ریفراندۆمە بەم قەناعەت دیكەش نەتەوەكانی دۆخەی ئەم بدەین، ئەنجامی پێكەوە و بهێنن ئێستا درووست بووە هەلێكی گەورەیە بۆ ئێمەی بە ئیجابی بە هەلە ئەم دەبێت بــەاڵم كــورد، الی خۆماندا بشكێنینەوە و بەشەڕ و چەكداری و عاقاڵنە بە پێویستە نەهێنین، پێ كۆتایی ژیرانە و بە گشتی وەك مەجلیسی سیاسی كورد تەنها قسە لەسەر ئەم بارودۆخە نەكەین؛ بەڵكو بڕیار و كۆبینەوە پێكەوە پێكهاتەكان گشت بچوكترین چونكە بدەین؛ ناوچانە ئەم لەسەر نەتەوەكەمان لەسەر زەرەر بەگەورەترین هەڵە دەكەوێتەوە، بە تایبەتی لەم كاتەدا ئێمە وەكو كورد لە رووی هێزەوە توانیومانە ناوچە دابڕاوەكان بپارێزین، بەاڵم لەرووی سیاسەت و فكرەوە هێشتا پێویستمانە زەمینەیەكی گەورەتر درووست بكەین دابڕێنراوانەی ناوچە ئەو و كەركوك ئەوەی بۆ پاشان كوردستان، سەر بگەرێنرێتەوە هەرێم چونكە بكەین؛ كۆنفیدرالی و دەوڵەت لە باس ئێمە لەم كاتەدا نە ژێرخانی ئابووریمان هەیە و پێویستە بۆیە هەیە، بەهێزمان ئیدارەیەكی نە ژێرخانێكی بەهێزی ئابووری و سیاسی و ئیداریمان هەبێت، پاشان باس لە دەوڵەت و كۆنفیدرالیزم و

سەربەخۆیی بكەین. * ئایە لەم كاتەیە پێكهاتەكانی دیكەی



شارەكە پشتگیری ئەم ریفراندۆمەی كورد دەكەن؟

و ئاشكرایی بە یان تەواوەتی بە تائێستاكە ـ روونی رای خۆیان نەداوە كە ریفراندۆم نەكرێت درووست قەناعەتێك ئیستا چونكە شارە؛ لەم بووە لە پێكهاتەكانی دیكەی ئەم شارە بەتایبەتی توركمان و عەرەب كە ئێمە وەكو كورد هەموو كات هەوڵمانداوە هەستێك بۆ ئەوان درووست بكەین زوڵمداین و ژێر ستەم لە ئێمە كە چەند ساڵە هەتا ئیستاكەش كە جارێك بووجەمان لێ دەبرن جارێك و سەرمان دەكەنە هێرش جارێك و ئیمە دەكــەن، تۆمەتبارمان بنەما بێ شتی بە ناكەین وەكو كورد هەرگیز ستەم و زوڵم قبوڵ رادەیەك تا ئەوانیش بۆیە بەرامبەرەكەمان، لە كورد ئیمەی كە قەناعەتەی ئەو گەیشتونەتە دەدەین ئاشتی و ژیان پێكەوە بۆ هەوڵ دایمە

نەك دژایەتی و ستەمكردن.

* بەبۆچوونی بەرێزتان كاتی ئەوە نەهاتووە كە ئیدی كورد لە بەغداد بكشێنەوە؟

ـ نەخیر. بە رای من پێم وانییە لەم كاتەدا كورد لە بەغداد بكشێتەوە. ئیمە لە زۆر رووەوە كەم و كورتیمان هەیە. لە ئیدارەكردنی واڵتمان كەم كۆمەڵێ كوردستان هەرێمی هەیە، كورتیمان و بۆ پێویستە كە ناكرێت ــەدی ب تێدا بنەمای بەرێوبردنی واڵت. بۆ نموونە گەورەترین كێشەمان بۆ درووستبووە لەم كاتەدا لە روی سووتەمەنیەوە، لە روی بوودجە و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم ئابورییەوە. دەكرێت ئێمە ژیرانە بیربكەینەوە و و زەمینەیەكی گەورەتر درووستبكەین بۆ ئەوەی وەكو بدەین. بریارە ئەو نزیكدا ئایندەیەكی لە وتیشم ئیمە هەموو كاروبیرمان بۆ ئەوەیە كە تەنها ناوچە دابڕێنراوەكان بگەرێنینەوە بۆ سەر هەرێم پاشان باس لە كشانەوەمان لە بەغداد و باسی

جیابوونەوەمان بكەین.

لــە كشانەوە * ســەرۆكــی هــەرێــم بــاس بەغداد لە كورد پەرلەمانەكانی ئەندام دەكات كەچی كەگەڵ بڕیارەكەی سەرۆكی ئیستا تا كــورد وەزیرێكی چەند هەرێم بەغداد لە ماونەتەوە پۆستەكەنیان لە دوو ئەمە خۆیانن، ئیشی خەریكی و

فاقیەك نییە؟ـ راستە ئەمە ماوەیەكە باس لە كشانەوەی ئەندام بەاڵم دەكرێت، بەغداد لە كوردەكان پەرلەمانە هەتا ئێستا بریارێك دەرنەچووە كە ئیمە بەفەرمی روژانە ئەم لەوەی بكشێینەوە، جگە بەغداد لە قسە كراوە لەسەر ئەوەی ئەو وەزیرە كوردانەی لە بەغدادن بایكۆتی كۆبونەوەكان بكەن، وەزیرە

كوردەكانیش كۆنگرەیەكی رۆژنامەنووسیان سازدا كۆبونەوەكان بایكۆتی بەغداد لە رایانگەیاند و

دەكەن لەم كاتەدا هەتاكو دەگەنە چارەسەرێك.

تیرۆریستی لەئێستادا مەترسی گروپی *داعش بۆ سەر رۆژئاوای كوردستان زیاتر بووە، هۆكار چییە كە سەركردایەتی و دام و دەزگا فەرمیەكانی حكومەتی هەرێمی ئاشكرا و روون هەڵویستیكی كوردستان

لەم بارەیەوە دەرنابڕن؟ـ ئێمە وەك یەكێتی نیشتیمانی كوردستان زۆر كردووە داعشمان هێرشەكانی ئیدانەی بەتوندی لێیە. كــوردی ناوچانەی ئەو و كۆبانێ لەسەر ئێمە وەك كورد بەگشتی و بەتایبەتی ئەو ناوچە دابڕاوانە زۆر خۆشحاڵ بووین كاتی كە هێزەكانی ئامادەیی )یەرەكە( و )یەپەگە( و )هەپەگە( خۆیان دەربڕی بۆ ناردنی هێز بۆ پاراستنی سەر لە پێشمەرگە و و ماڵی هاواڵتیان و پشتیوانی رووبەرووبوونەوەیان لە گەڵ داعش. ئەمە مایەی بێت جێگایەك لەهەر كوردێك كە دڵخۆشیە ئامادەیە بەرگری لە خاكەكەی بكات. ئێمەش ئەو سەرشانی ئەركی كە دروستبوو بو هەستەمان هەموومانە پارێزگاری لەهەر بستێكی كوردستان بكەین ئەگەر لە باشور بێت یان باكور یان ڕۆژئاوا یان ڕۆژ هەالت. ئیستاكەش لەم سنوورانە كە شەڕ و پەالمار هەیە لە الیەن داعشەوە بۆ سەر باشور ئەو سەرقاڵی الیەكمان هەموو دیارە ڕۆژئاوا و بارودۆخەین كە لە ناوچەكانی خۆمان دروستبووە، ئەتوانین من بۆچونی بە ئەوەش لەگەڵ بەاڵم باشتر دەستی هاوكاری بۆ یەتر راكێشین هاوكار و بیروڕا و تەجرۆبە و و هەماهەنگیمان هەبێت ئەوەی بۆ بكەین قەبوڵ یەكتر ئەزموونەكانی بتوانین گەورەترین زەربە لە دووژمنەكانمان بدەین

و بە بچوكترین زەرە لەسەر خۆمان.

* ئایا كاتی ئەوە نەهاتوە كورد كۆنگرەی خۆی ببەستێ؟

ـ بە دڵنیاییەوە باشترین و پیویسترین كاتە بۆ ئەوەی كۆنگرەی كورد ببسترێ. لە ماوەی كۆنگرەی بۆ كرا ئیش تارادەیەك ــردوو رابكورد، بەاڵم شكستی هێنا و سەرینەگرت ئیتر بە هەر هۆكارێك بێت ئەوە مێژوو بۆ هەموو الیەك روونی دەكاتەوە كە نەبەستی كۆنگرە ئێمە كە ئیستاكە ــووە. ب كێ ئەستۆی لە لەدۆخێكی هەستیارد و خراپداین لە هەرچوار كە گرنگە زۆر بویە كوردستان، پارچەی كۆنگرە نەتەوەی كورد ببسترێ. الیەنی هەرە كەم ئەوە پێشان دەدات كە كورد یەكدەنگە

لەمەسەلەكاندا.

پرۆفایل:رێبوار تەها مستەفا ناسراو

بە"رێبوار ئاسایش"، لە دایكبووی شاری كەركوكە

و خوێندنی كۆلێژی پەروەردە بەشی زمانی

ئینگلیزی تەواو كردووە و كۆلێژی سەربازیشی لە هەرێمی كوردستان تەواو كردوە، ماوەی"11"ساڵ

چەكدار بووە لە دەزگای ئاسایشی كەركوك بەپلەی ئەفسەری و دوا پلەشی لە دەزگای ئاسایش بەرپرسی

بەشی تیرۆر بووە لە دەزگای ئاسایشی شارەكە و لەم هەڵبژاردنەی دوایدا لەسەر پشكی یەكیتی

نیشتیمانی كوردستان دەنگی زۆرینەی هێنا و دوای دكتۆر نەجمەدین لەسەر ئاستی كەركوك بوو بە ئەندام

پەرڵەمانی ئێراق



ن/ سەردار ستارئاڵۆزی و رووداوەكانی سەرەتای مانگی حوزیران نشینەكان سونە هەرێمە لە داعش بەئینقالبی ناوچەكە لە نوێ گۆڕانكاریەكی دەستیپێكرد، خاوەن كورد كە وادەكــا ئەمەش گــۆڕێ. هاتە هێڵی سیاسی خۆی بێ و بەگوێرەی بەرژەوەندی بەگوێرەی نەك بێ كورد پرسی چارەسەری و

بەرژەوەندی و سیاسەتی حیزبەكان.روودانی بە ئەویش بەكەین قسە روونتر ئەگەر لە ئێراق لە ناوەڕاست رۆژهەاڵتی ئالۆزیەكانی ساڵی "2003"ەوە ئیتر بەرەی شیعە و سونە هاتە گۆڕێ و ئەو پەیوەندی و سیاسەتەی كە سااڵنی باشور سیاسیەكانی حیزبە ــۆوەت ن و هەشتا لە بەرەی شیعە پێشەنگی وەك ئێران گەڵ لە سعودیە و توركیا گەڵ لە هەروەها هەرێمەكە، پێشەنگانی وەك میسر و ئــوردەن و قەتەر و سونە هەیانبوو ئاشكراتر بوو. هەمانكات ئەگەر تا دروستبوونی رووداوەكانی سوریا لە سێ ساڵی هەموو بەفرەوانی زۆر بەرەیە دوو ئەو رابــردوو پایەكانی حیزبە سیاسیەكان نەگرتبێتەوە، بەاڵم ئەوەی دیارە ئەمڕۆ الیەنەكان بەئاشكرا هەركەسە و بەرەی خۆی دەپارێزێ و سیاسەتی هاوبەشیش پێكەوە بەڕێوە دەبن، بەتایبەت پارتی و یەكێتی لەو بارەیەوە زۆر بەڕوونی دیارن كە هەر یەكێكیان خۆی سپاردۆتە بەرەیەكەوە. نمونەی سیاستەكانی پارتی لە گەڵ توركیا و نەوت فرۆشتنیان پێكەوە، هێزە سونیە كۆبوونەوەكانی بۆ بارزانی چوونی و ــوردن ئ لە چ و توركیا لە چ توندڕەوەكان شوێنەكانی تر. هەمانكات بڕیارنەدانی شەڕكردن وتاری كۆتا پەرلەمان لە هەروەها داعش، دژی بارزانی كاتێك ئەی گووت:"ئێمە سنورمان لەگەڵ هەرچیەك ناوەكەی جا هەیە، نوێ دەوڵەتێكی بێ ئێمە كێشەمان نییە". ئەو وتەی گەورەترین پشتگیری بوو بۆ داعش. هەرچەندە سەركردایەتی بەاڵم ئەكەن، داعش هاوكاری لە نكۆڵی پارتی دەبێ ئاسایی وەریگرن، چونكە ئەوان هاو بەرەن لە و هەیە مەزهەبیان هاوبەشی بەرژەوەندی و هاوبەشن، ستراتیژیدا سیاسی خاڵی كۆمەڵێك بێ و تەشهیر و ئابڵۆقە شێوەی بەهەمان حكومەتی و كانتۆنەكان نەناسینی و واتاكردن خۆبەڕێوەبەری دیموكراتیانەی رۆژئاوا كە ئەوا بۆ ماوەی نزیكەی دوو ساڵە بەشێوەیەكی مەدەنیانە كاروبارەكانی بەڕێوە دەبات. بێگومان هەموومان دەزانین ئەو هەڵوێست و نزیكبوونانەی پارتی و حكومەتەكەی لە دەرەوەی سوود دان بە داعش و توركیا، بەقەد ملیمێك سودی بەكورد نەگەیاندوە، هەندێك لە پارتە دروستكراوەكانی پارتی لە سوریا واتێدەگەن كە پارتی لە خەمی ئەوان ئەو شەڕە رۆژئــاوای خۆبەڕێوەبەریەكانی كانتۆنە لــەدژی

كوردستان دەكات!؟.خۆیان بێگومان ئەوانیش یەكێتیە هەندەی ناشارنەوە، ئەوەش و شیعە بەرەی سپاردۆتە بـــەردەوام نــاشــاردرێــتــەوە، پێشیان بێگومان سلێمانی لە سلیمانیش قاسم كۆبوونەوەكانی الیەنی دەكاتەوە. پشتڕاست زیاتر قسەكانمان مێژوویی ئەو پەیوەندیانە و چۆنیەتی دروستبوونیان و شێوازی دروستبوونیان باوەڕ دەكەم پێویست هێندەی بووەستین، لەسەر زۆری لێرە نەكات چی سیاسیمان هێلی كورد وەكو ئێمە ئەوەی بێ و چۆن خۆمان خاوەن هێڵی سیاسی خۆمان

بین؟؟.لەسەرەتای سەدەی بیست و دوای ئەوەی جیهان دابەش بووە سەر دوو جەمسەر ئەوكات گەالنی ژێردەست و بەشخوراو لەجەمسەری سۆسیالیستی بەسەرۆكایەتی یەكێتی سۆڤیەت شوێنی خۆیان لە مییللەتانەی و گەل ئەو كەمبوون دەگــرت، بن ئیمپریالیزم و ســەرمــایــەداری جەمسەری تەنها هاوپەیمانانی. و ئەمریكا بەسەرۆكایەتی میللەت و نەتەوە كە لەگەڵ ئەمریكا هاوپەیمان بوو جوولەكەكان بوون و هەر لە رێگای ئەمریكاشەوە

بوونە خاوەن پێگە و دەوڵەتی خۆیان.سۆڤیەتبوو، لــەبــەرەی بێگومان ــورد ك ــو وەكهەرچەند لە سەردەمی كۆماری مهابادیش پشتی بەردابوو، بارزانیەكان و پارتی بەیارمەتی سۆڤیەت گەڕێنرانەوە و بەشداریان لە حكومەتی قاسم لە ساڵی "1958" پێكرا، هەمانكات مفاوەزاتی ساڵی لەسەر هەر پارتی و نێوان حكومەت "1970"ی هەوڵیشیداوە ئەگەرچی بوو، سۆڤیەت دەستی لەگەڵ ئەمریكا و هاوپەیمانەكانیشی پەیوەندیان هەبێ، هەتاكو سااڵنی كۆتایی هەشتاكان پەیوەندی لەگەڵ ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی زۆر بەشێوەیەكی شاراوە بەڕێوە دەچوون، بێگومان ئەمریكاش لە ساڵی "1975" پشتی بارزانی بەرداو رووبەڕووی لەالیەنی كــردوە وای ئەمە ــردەوە، ك شكستی نەبێت. پێدراو ڕێگا سیاسیشە و جەماوەری دوای كەوتنی سۆڤیەت و هەڵوەشانەوەی، جیهان ئەمریكا، بووە یەك جەمسەری بە سەرۆكایەتی لە جیهانیەكان پەیوەندیە تــەواوی ئەمەش بۆ خودی ئەمریكا كۆبوونەوە، ئەمریكا لە رۆژهەاڵتی ناوین پەیوەندی زیاتری لەگەڵ دەوڵەت و هێزە سونیەكان هەبوو تاكو رووخاندنی رژێمی بەعس، هێزە لەگەڵ ئەمریكا پەیوەندی بــەدوا ــەوەو لشیعەكانیش بەهێز دروست بوو، یان ئەگەر وابڵێین بەرژەوەندی ئەمریكا لە ئێراق لە رێگای شیعەوە بەڕێوە دەچوو راسترە. تا ئەوكات واشیمانە دەكرا كە دەوڵەت و هێزە شیعەكانی وەك سوریا و ئێران ئیدی دەبنە ئامانجی لێدانی ئەمریكا، واتا هێزە بەتایبەتیش دەسپێدەكا، بەهاریان سونیەكان دوای هاتنە سەركاری پارتی دادوگەشەپێدان لە

توركیا بەسەرۆكایەتی ئەردۆغان. لەماوەی ئەو دە ئێراق لە ئەمریكا راستەوخۆی ساڵەی هەبوونی رادیكاڵ سونەی لەگەڵ رووبــەڕووبــوونــەوەی و هەبوونی بــەاڵم تیرۆر، بەناوی شەڕكردنی و سونیەكان دەوڵەتە لەگەڵ توند پەیوەندیەكی بەردەوام بوو. لەگەڵ هەڵكردنی بای ناڕەزایەكان ئەفریقا باكوری لە باڵوبوونەوەی و تونس لە هاوسەنگیەكان جارێكیتر ناوین رۆژهەاڵتی و كاتێك بەتایبەت بەسەرداهاتەوە، ئاڵوگۆڕیان چڕبوونەوەی گرتەوە. سوریاشی بارودۆخەكە رووداوەكان لە سوریا و پێداگری لەسەر مانەوەی لە دەسەاڵتی رژێمی ئەسەد بە هاوكاری راستەوخۆی جیهانیشی حزبۆللە، و شیعە ئێراقی و ئێران دووبارە بەسەر دوو بەرە دابەشكردەوە، رووسیا هێزە و فەرەنسا و ئەمریكا و لەالیەك چین و لەالیەكتر سونیەكانیش سوریا ئۆپۆزیسیۆنە و قەتەر و توركیا راستەوخۆی بەپشتیوانی سعودیا. بەردەوام بوونی ئەسەد لەدەسەاڵت بە واتایەكیتر سەركەوتنی ئێرانی نیشاندا لە سوریا بەتایبەت سونیەكانكرد هێزە بە پاشكشێی و میانڕەوی چەكی بێ هێزێكی لە ئیخوانەكانی توندڕەوی چەكداری هێزێكی كردە جەماوەری، تیرۆریست ، سەرەتا لە بەرەی نۆسرا كۆبوونەوە پێدان. نوێیان فۆڕمێكی داعشدا لە دواتریش ئەمریكا و هاوپەیمانانی گوایە دەیانەوێ لە رێگای داعشەوە هاوسەنگی ئەسەد و شیعە رابگرن بۆ ئەمەشە تا ئێستا هەڵوێستێكی توند و رادیكاڵیان لەبەرامبەر دانەناوە، تا ئەوكاتەی وەكو ئەلقاعدە بــەرژەوەنــدی بۆسەر مەترسی نەبێتە ئەگەر هیچ ناكرێ گومان ــەوا ئ ئەمریكا، ئاسایشی لەبەرامبەر دابنێ، هەڵوێستێكی جێگای باسیان ئەمریكایە، دڵی بە هەیە رەوشەی ئەو چونكە ئەویش تێكبەربوونی گەالنی هەرێمەكەیە بەناوی

مەزهەبی.

وەكو كورد:لەناو گێژاوی رۆژهەاڵتی ناوین كورد تا ئاستێك نەبۆتە ـــردوە، ب بــەڕێــوە باشی سیاسەتێكی شەڕەش لەو و هێزانە ئەو دەستی مەقاشی داوە هەوڵی زۆر ئەوەی بووە، بەدوور هەندێك كورد بكاتە پارچەیەك لە رووداوەكانی سوریا و بیخاتە ناو گێژاوەكە پارتی دیموكراتی كوردستان و الیەنەكانی دەوروبەری بوون، بەبیانوی با شەڕی كوردستان، رۆژئــاوای لە بكرێت ئەسەد رژێمی و پەكەكە سیاسەتەكانی دەكــەم ــاوەڕ ب بــەاڵم یەكێتی هەندێك هاوسەنگیەكەیان راگرت. پارتی لەژێر فشاری بەرەی سونە دایە، ستراتیژی بەرەی بوو، ئەسەد رژێمی رووخانی و شەڕ سونەش بەاڵم هیچ پرۆژە و ماف دیاریكردنێكیان بۆ كورد نییە، بێگومان سەبارەت بە كورد، تا ئێستا هیچ

نەسونە و نەشیعە، هێڵی سێیەم بۆ باشوور تاكە بژارە


29وتار] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

جیاوازیەك لەنێوان رژێمی ئەسەد و ئۆپۆزیسیۆنی سوریا بەناوی ئیتیالفەوە نییە.

هێڵی سێیەم چییە؟؟...سونە، و شیعە بەهێڵی نیین محكوم ئێمە بەرژەوەندیەكانی بەگوێرە نین ناچار هەمانكات تر الیەنەكانی و هێز و رووســیــا و ئەمریكا هەڵسوڕین، هەمانكات پێویست ناكات بۆ كەس یان هێزێك ئەگەر واتا بكەین، ئەویتر شەڕی ئێمە ناكات پێویست سەرمان نێتە دەوڵەتێك بچینە سەری، سەربەخۆیی لە سیاسەت پێویست و فەلسەفە و فكر لە بیت سەربەخۆ دەكــات قوڵبوونەوەی، ئەوەی وادەكا كە پێویست بكات هێڵی تایبەت بەخۆت لە سیاسەتی نەتەوەیی و گێژاوی لەناو ئەویش بكەی دیاری نیشتیمانی رۆژهەاڵتی ناوین مەرجە كە كورد نەبێتە قوربانی؛ چ بەرەكە هــەردوو كە ئاشكرایە ئەوە چونكە پێشكەوتن بەرەی نوێنەری شیعی چ و سونی ناكەن، ئەگەر بەشێوازێكیتر بڵێم هەردوو بەرەكە دوو بەرەی كۆنەپەرست و ناوەندگەرا و تەسكبین رێگرن و ناناسن كورد گەلی مافی سروشتی و كورد. نەتەوەیی نەتەوەیەكانی مافە لەبەردەم لە سوریا دەبینین دەسەاڵتی ئەسەد كە لەسەرە مەرگدایە، بەاڵم دان بە ئازادی و خۆبەڕێوەبردنی رۆژئاوا نانێت، هەمانكات توركیا و نزیكبوونەكانی فیداكاری هەموو ئەو سەرەڕای نەرێنین، چەند لەالیەن چارەسەری و ئاشتی بۆ هەنگاوانەی و دوژمنایەتی و ئێران نزیكبوونی نراوە. كوردەوە بەدەنگەوە و كورد پرسی چەقبەستكردنی و نەهاتنی بۆ چارەسەركردنی. بێگومان ئەوەی لە كورد، پرسی بە سەبارەت ئەگوزەرێ بەغداش و ناوەندگەرا شیعەیە ئەقڵیەتە ئــەو هەمان نادیموكراتیەیە كە دەیەوێت هەموو دەسەاڵتەكان ناوەندی بكرێن و ترسی لە دیموكراسی و پێكەوە ژیانی دیموكراتیانە هەیە، هەموو جموجۆڵێك بە پیالنگێڕی دادەنێت بۆ سەرخۆی، بۆیە ژیانكردن

لەگەڵی بۆتە سەخت.كاتێك بیر لە هێڵی سێیەم دەكەینەوە بێگومان چونكە نابێ؛ ئاپۆ رێبەر فەلسەفەی بێ بە و دیموكرات و سەربەخۆ بیركردنەوەیەكی گەلی و مرۆڤایەتی پێشكەشی سەردەمیانەی زادەی كە سیاسەتەی ئەو واتا كردوە، كوردی ئەو فەلسەفەیەیە. بێگومان بیرۆكەیەكی رۆژانەیی نیە؛ بەڵكو ستراتیژی و چارەنوسسازە و دەتوانێ دیاری كوردی سەربەخۆی سیاسەتی رێچكەی هەموو لەگەڵ سیاسەت دەتوانێ واتــا بكات. و رێباز بە ــەاڵم ب بكەی، هێزێك و دەوڵـــەت ئەجندایەك كە كورد نەكاتە خزمەت هیچ هێز و

الیەنێكیتر.ئەو كوردستان ــاوای رۆژئ لە كوردی سیاسەتی راستیەیی خوێندەوە، بۆیەش سیاسەت و هێڵێكی سێیەم. هێڵی بەناوی بەڕێوەبرد سەربەخۆی كوردستان رۆژئــاوای لە سێیەم هێڵی ئەزمونی بەسەرۆكایەتی پەیەدە لە بەرامبەر هێڵی سونەی

پارتی و الیەنەكانی، توانی كۆمەڵێك دەسكەوت بۆ گەلی كورد بەدەستبێنێ و دەسكەوتەكانیش بەهێڵی ــاوەڕی ب پارتی ئێستاش تا بپارێزێ، سێیەم نیە، بۆ ئەمەشە لەژێر ناوی یەكریزی هێزە شێوەیەك بەهەموو رۆژئــاوا لە كوردستانیەكان رۆژئـــاوای دەسكەوتەكانی و ــۆڕش ش ــەڕی شپێ نەتەوەیشی كۆنگرەی دەكــات، كوردستان

هەزەم ناكرێ.بێگومان لە باكوری كوردستانیش بەئیرادەیەكی ئەكەپە رژێمی و دەوڵـــەت كە واكــرا گــەورە بگێندرێتە ئاستی ئەوەی كە پرسەكە لە قۆناخی دیالۆگەوە بەرەو دانوستان بچێ و چاوەڕێ ئەكرێ دەسپێبكات، دانوستان باشی سەرەتایەكی ستراتیژە باكور لە كوردی سیاسەتی بێگومان

سیاسیەكەی روون و ئاشكرایە.سیاسەتەكەی و گومانە جێی ئێستا تا ئەوەی باشوری ئەویش دەچێت بەڕێوە ئالۆزیدا لەناو كوردستانە، ئەوەش بۆتە هۆكار كە ڕای گشتی پێوە بەرەیی دوو و باڵوی كوردی شەقامی و لەسەر مەترسیەكان ئـــەوەی لەگەڵ ـــارە، دیدیارنییە و دەبنەوە چڕ كوردستان باشوری سەرئەنجام بەچی دەگات؛ چونكە لەالیەك بەرەی پرسی پارتیەوە رێگای لە دەیانەوێت سونی و بارزانیەوە بەردەم دەخەنە كوردی دەوڵەتی دەكات، پشتگیری ئیسرائیلە دەوڵەتیش یەكەم بۆ ئیمارەتێك لەوانەیە نەبێ دەوڵەتیش ئەگەر داعش و توركیا بێگومان دروستبكەن، بارزانی الیەنی نــاكــەن!!. دوژمنایەتی ئەوانیتریش و شیعیش لەرێگای ئێرانەوە نایانەوێت پارچەبوونی و پارچە سێ ببێتە ئێراق و دروستبێ ئێراق دەرەوەی لە درواسێكی سونی كوردستانێكی هەمانكات دروستبێ، ئێران بۆ ئێران ئیرادەی رژێمی و ئەسەد رژێمی لەناوچوونی ترسی مالكیشی لێ دەكەوێتەوە. الیەنی كوردی لە باشور ئامادە سەربەخۆی و دەوڵەت بۆ ژێرخان وەك نیە؛ چونكە تا ئێستا ناتوانێ تەماتەش بەرهەم بێنێ، نەوتەكەشی هەزار و یەك كێشەی لەسەرە و بارودۆخی بەنزین و بازاڕ لەدوای هاتنی داعش زۆر بەباشی دیارە چەندە خراپە، سەرخانیش كە بنەما فكری و فەلسەفیەكەی خۆی سپاردۆتە دەرەوە، تا ئێستا وا دەزانرێ پرسەكە بڕیاری پەرلەمان و ریفراندۆمی ناو خەڵكی كوردستانە كە بێگومان هیچ كەسێك لە كوردستان الری لە سەربەخۆیی خۆی و واڵتەكەی نییە، هەمانكات كورد ئەوە سەد ساڵە هاواری ئازادی و سەربەخۆیی خۆی دەكات، بەڵكو نییە؛ بڕیاری بەمانایەكیتر كورد كێشەی كێشە خۆ ئامادەكردنە لە هەردوو الیەن ژێرخان و سەرخانەكەی، هەمانكات خۆی نەخاتە نێوان بەرداشی سونە و شیعەوە؛ چونكە چ كاتێك ئەو دوو الیەنە گەیشتنە ئامانجەكانیان پشت ئەكەنە كورد و تەنها ماڵوێرانیەكە بۆ كورد ئەمێنێتەوە، لە ئێستا كورد بەگشتی لە باشوریش وەك باكور و رۆژئاوا لەهێڵی سێیەم سیاسەت بەڕێوە ببات بنەمای ببێتە كوردستان گەلی بەرژەوەندی و بەدڵنیایەوە ئەمڕۆكەی، سیاسەتی سەرەكی بەدەست تر دەسكەوتی و ماف زۆر دەتوانرێ

بخرێن.

پارتی باوەڕی بەهێڵی سێیەم نیە، بۆ ئەمەشە لەژێر ناوی

یەكریزی هێزە كوردستانیەكان لە رۆژئاوا بەهەموو

شێوەیەك شەڕی شۆڕش و دەسكەوتەكانی رۆژئاوای كوردستان دەكات، كۆنگرەی نەتەوەیشی پێ هەزەم ناكرێ

.………

سیاسەتی كوردی لە رۆژئاوای كوردستان ئەو راستیەیی

خوێندەوە، بۆیەش سیاسەت و هێڵێكی سەربەخۆی بەڕێوەبرد بەناوی هێڵی سێیەم. ئەزمونی

هێڵی سێیەم لە رۆژئاوای كوردستان بەسەرۆكایەتی پەیەدە لە بەرامبەر هێڵی

سونەی پارتی و الیەنەكانی، توانی كۆمەڵێك دەسكەوت

بۆ گەلی كورد بەدەستبێنێ و دەسكەوتەكانیش بپارێزێ

.………

كاتێك بیر لە هێڵی سێیەم دەكەینەوە بێگومان بە بێ فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ نابێ؛ چونكە بیركردنەوەیەكی سەربەخۆ و دیموكرات و سەردەمیانەی پێشكەشی مرۆڤایەتی و گەلی كوردی كردوە، واتا ئەو سیاسەتەی كە زادەی ئەو فەلسەفەیەیە. بێگومان بیرۆكەیەكی رۆژانەیی

نیە؛ بەڵكو ستراتیژی و چارەنوسسازە و دەتوانێ

رێچكەی سیاسەتی سەربەخۆی كوردی دیاری

بكات


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[30 چاوپێكەوتن


داعش بە تایبەت نهێنیەكانی لەڕێككەوتنە بەشێكن پارتەكەی و بارزانی ئێرانە رۆژئاوا و كۆنكردنی لێدانی دەسەاڵتە خۆجێیەكەی بۆ ئیقلیمیە، و نێودەوڵەتی داعش، نەخشەیەكی

نـــوســـەرو رۆژنـــامـــەنـــوس و چــاالكــوانــی بەریتانیا واڵتــی لە مەدەنی كۆمەڵگەی ئەم لــەمــەر كــەریــم" حــاجــی "لوقمانی دۆخەی ئێراقی گرتۆتەوە و هێرشی گروپە و كوردستان باشوری سەر بۆ چەتەكان لە كاتەدا لەم بونیان پرچەك و ئێراق دژی رۆژئاوا كوردستان بەتایبەت"كوبانێ" بەرونی لە رێپۆرتاژێكی تایبەت بە گۆڤاری ئەو سەرجەم تیشكدەخاتە واڵت" "رۆژی پالنانەی كە دروستكەری ئەم دۆخەن" ناو براو پەردە لە سەر پارتێكی دەسەاڵتداری بەرونی كە الدەدات كوردستان باشوری هێرشانەی ئــەم لەسەر بەشێكن چــۆن

دوایی ئێراق و رۆژئاوای كوردستان".

ئا/ بەهرۆز حسینــت چ ــرێ ــك ـــارچـــە ب ـــارچـــە پ ـــراق پ ـــێ * ئ

بەرژەوەندییەكی بۆ گەلی كورد تێدایە؟ــوور بــۆكــێــشــراوی ــن ــكــی س ــێ ـ ئـــێـــراق، واڵتنێونەتەوەییە. لە سێ هەرێمی )موسڵ، بەغداد، بەسرا( پێكهێنرا. ئەم پێكهێنانە، لە چوارچێوەی دابەشبوونی بنەمای لــەســەر دەوڵــەتــێــكــدا، )سایكس بیكۆ( بۆ دابەشكردنی سامانی زەویی ژێر دەسەاڵتی عوسمانییەكان، لەنێوان براوەكانی جەنگی جیهانیی یەكەمدا، بووە بنیادی جارێكیتر یەكێك ئێراقیش و ناوچانە ئەو داڕشتنەوەی كوردستانی موسڵی والیەتی دەوڵەتانە لەو بوو

بەركەوت.بۆ كورد نزیك، هیچ سودێكی و لەدوور ئێراق، پارچەكردنیشی، پــارچــە باسكردنی نییە. بەڵكو هەڵەیە؛ مێژووییەوە حەقیقەتی لەڕووی پێویستە بوترێت ڕاستكردنەوەی سنووری پێهاتە سنووری هەڵوەشانەوەی یــان جیاوازەكانی

دەوڵەتی ئێراق.بــەرژەوەنــدی هەر نەك هەڵوەشانەوەیە، ئەم بەڵكو تێدایە؛ ــورد ك گەلی بۆ ســوودی یــان واڵتە ئەم كە كوردە ئەركی و پرەنسیپ ئەمە ترسی ئێراقە ڕوخاندنی ئەم دەبوو بڕوخێنێت. بنچینەیەكی ببووایەتە و نەكردایە تێداگوزەر ڕاست بۆ ژیانی هاوسێیەتییەكی بێ ئاژاوە. بەو مانایەی دەبوو، كورد باسی لە هاوسێیەكی خراپ كە ئێراقێك باڵەخانەی نەك بكردایە یان چاك كوردی تێدا توێنراوەتەوە. باڵەخانەیەك بێجگە لە نەهامەتی چیی دیكەی بۆ كورد نەهێناوە. بۆیە لە

هەڵوەشاندنەوەی ئەو سنوورە قێزەونەدا كە كورد هەزاران و هێشتاش، تێداڕشت ڕوبارێك خوێنی الشەی بەخۆڵ بووی لە بیابانەكاانی ئێراقدا بەبێ لە هۆی دەبێتە ماوەتەوە. خاوەنداریلێكردنیان كوردی سەربەخۆی دەوڵەتی یەكەم دایكبوونی ئاشتیانەی بەیەكەوەژیانی لە دەبێت لێوانلێو و بۆ بنكەیەك دەشبێتە و خۆشی و خێر پڕ كۆكردنەوەی هێزی كورد و پێشخستنی فەرهەنگ نەتەوە لە و جیهاندا لە نەتەوەیی شوناسی و یەكگرتووەكانیش، ئەندامی دەبێت و خاوەن ڕا و

دیدە سەربەخۆكانی خۆی دەبێت.

ـــورد یــان ــۆ ك ــە ب ــادرەس ــری * داعــــش" فشێرپەنجەیە؟

ـ داعش، پرۆسە یان نەخشەیەكی نێودەوڵەتی و ئیقلیمییە. پێكهێنانی بۆ دوو مەبەستی سەرەكی ئەو لەناوبردنی و لێدان بۆ یەكەمیان، بــووە. كوردستان لەڕۆژئاوای كە خۆجێیەیە دەسەاڵتە لە دایكبووە. دووەمیشیان، بۆ كون كردنە ئێرانە

لەڕێگەی گروپە جیهادییەكانی ئەهوازەوە.ئەم پرۆسەیە، نەك هەر فریادڕەس نییە؛ بەڵكو، ئێراق، بۆ هەنگاویاندا لەیەكەم بەئاسانی زۆر شاری) موسڵ( ناوەندی بەڕێوەبردنی )شارەزوور(ی لە سنووری كوردستان دابڕی و بۆ تاهەتایە سڕییەوە. بوونی كوردستانی نەخشەی لەسەر نەك هەر ئەمە؛ بەڵكو حەویجە و هەندێك ناوچەی تریشی بەخۆیەوە ڕاماڵی و لە كوردستانیبوونی كردەوە. بێجگە لەمانەش نەتەوەی عەرەبی بردەوە بۆ زیاتر لە یەك هەزار ساڵ لەومبەر و لە هەموو بەمەش ڕوتکردەوە. سەردەمییەكانی ڕەوشتە لەئێراقدا كرد دەروازەكانی سنووری كوردستانی بە ئاگر و بەرهەڵدای جەستە لەرزۆكەكەی كردووە بەهۆی فەرهەنگە ئەو ساتێكیتر نا ئێستا كە مسوڵمان بوونی كوردەوە، ژمارەیەكی بەرچاو بۆ خۆی ڕادەكێشێت و سۆزە ئاینییەكەیان دەبێتە

شێرپەنجە بۆ كورد و پرۆسەكەی.داعش، بۆ عەرەب گرنگە. هەرچۆن خەالفەتیان خۆیان كچێنیی دەیانەوێت بەمەش ڕاگەیاند ڕوخانی لــەســەردەمــی كچێنییەك بــكــڕنــەوە. وەك ئەوان زەوتكراوە. لێیان عەباسییەكانەوە نەتەوە لە ئیسالم سودگەلێكی زۆریان پێگەیشتووە. دەوڵەمەندەكانی سەرزەوییە لەهەرە بەهۆیەوە خۆرهەاڵتی ناوەڕاست و ئەفریقایان دەستكەوتووە. وێڕای ئەمەش ئیسالم فەرهەنگی خۆیانە و هەموو

شتێك دەكەن لەپێناوی بەزیندوومانەوەیدا.

* هەڵوێستی بارزانی وەكو سەرۆكی هەرێم بەرامبەر بە داعش چۆن دەبینی؟

ـ مەسعود بارزانی، شەریكە بەشی نەخشەی هاتنی بانگهێشت نەخشەكەدا داڕشتنی لە و داعشە تەنانەت، و پرۆسەیەیە ئەو الیەنێكی و كراوە دووابەرهەمی دروێنەی نیواونیوی جێبەجێكاری تاكورتێك كەم خۆشیان و چێندراوەیەكە دانە و ئیسرائیل و بەتوركیا پەیوەندییەكانیان لە نەیانشاردۆتەوە. و ناوە پێدا دانیان داعشەوە كە بەوەی بەستراوەتەوە ئەو هەڵوێستی بۆیە دەبێت دەڵێن پێی نەخشەكە بااڵكانی الیەنە چی بكات و چی نەكات. لەمەوە پێویستە كورد، تێگەیشتن و بڕوانێت نەخشەكە لە بەئاگاییەوە هەڵوێستەكانی سەرەداوەكانیش دۆزینەوەی و لەزاری نایەوێت بۆیە، دەكات. ئاشكرا بارزانی خۆیەوە هیچ بزانرێت؛ بەڵكو لە جوڵەی خاوەن داوەكانەوە ئەویش ئاشكرا دەبێت. باوەڕی منیش لەسەر پرسەكە، بەجودا لە خەڵكی تر، ئەوەیە كە مەسعود بارزانی و پارتەكەی هەرچییەك، )ئەوان( پێی بڵێین ئەوا بەبێ سێ و دوو جێبەجێی دەكات.

ــە ســەر ــر ل ــات ــان زی ــەڕەشــەك * بــۆچــی هكەركوك چڕدەبنەوە لەوەی كە لە موسڵدا

دەبینرێت؟و ئیسرائیل و توركیا و ــەرەب ع ــدی دی لە ـ لە كەركوك بارزانییەوە، مەسعود و ئەمریكا چڕبوونەوەیە ئــەو جیانەكراوەتەوە. كوبانێ شاردنەوەی بە پەیوەندیی كەركوك، دەربارەی لەودیو كە یارییەیە ئەو ئەمە نەخشەكەوەیە. تاریكەكاندا ژوورە لە و ئێمەوە فەرهەنگی

داشەكانی بۆ دەجوڵێندرێت.هێنانی كەركوك بۆ ناو قەیرانەكان و هەر چوونی یەكەم جاری بارزانی دوای پرۆسەی ڕزگاركردنی بچوكەكەی گوتە و ــارە ش ئــەو بۆ كــەركــوك پێشكەشی كرد، هەڵگیرسانی ئەو ئاگرە بوو كە

تەكلیف كرابوو جێبەجێی بكات.جیهان، كەركوك تەنها بەنەوت دەزانن و پێشتر و ناوەند حكومەتی ستراتیژیی مەڵبەندێكی زانیوە عەرەبیان نەتەوەیی ڕووی بەناسینەوەی كە دەژی تێدا جیاوازی نەتەوەی كۆمەڵێك و كەركوك، لەدەستدانی هەندێكیانەوە لەچاوی هەتككردنیەتی و پێی وایە خاكێك كە داگیركرا، ئەوان، خاوەنەكەی. بۆ بگەڕێندرێتەوە نابێت كەركوكیان پێ مەبەستە نەك كورد و بەیەكەوە غەنیمەتە بەو كەركوك ــەوان، ئ چونكە ژیــان؛



كوردا لەڕووتكردنەوەی كە دادەنێت مێژووییە بەدەستیان هێناوە. بۆیە داماڵینیان لەو غەنیمەتە، دەبارەی قسەكردنە دەڵێت، وەردی عەلی وەك حەرامكراوێك كە دەتوانرێت بەهەر پێناسەیەكیتر و پیاوەتی )عەیبە(ی وەك و بكرێت بــاس بشاردرێتەوە، عــەرەب فەرهەنگی شەهامەتیی

بەاڵم ناوەكەی بەكوردستانیبوون نەهێندرێت.بخاتەوە چاوەكان ویستی گوتەكانی بە بارزانی سەر كەركوك و قەیرانەكان لەوێدا كۆبكاتەوە و پرسی نەوت و نەخشەی داگیركردنەوەی ڕۆژئاوای كوردستان و كونكردنە ئێران بشارێتەوە. تەنانەت بارزانی ویستی وەك دەستكەوتێك بۆ خۆی نیشان بدات و لەهەیبەتی ئەو جەنگە فراوانەی هێزەكانی یەكێتی و ڕزگاركردنی كەركوك بەدەستی ئەوان لەدەستدانی موسڵ ئەوەشدا لەپاڵ و بسڕێتەوە و ــەوە ئ تێكشكانی ئــەوپــەڕی كە بكات وون و نەكرد ڕزگار بستیان یەك تاكە هێزەكانیشی

خۆیان لەهەموو جموجوڵەكان الدا.

* راگەیاندنی دەوڵەتی كوردی لەم دۆخەی ئێستا چ بەرژەوەندیەكی تێدایە بۆ كورد؟ یان رەخساوە یەكە ئەم زەمینەی ئاخۆ

تەنیا دروشمە؟ـ دەوڵەتێكی سەربەخۆ بۆ كورد لەسەر خاكەكەی خۆی مافێكی ڕەوایە. پێم سەیرە كورد هێندەی قورس كردووە و بەردەوام ئیدیعای دروستبوونی ئەو دەوڵەتە دەكات لە كاتێكدا هیچ هەنگاوێكی بۆ نەناوە. بەتایبەت بارزانی كە وەك ئێستا دیارە كە دەیوروژێنێت و دەكات بانگەشە زیاتر ئەو ڕوونە هیچ مەبەستێكی نییە و زیاتر بۆ وروژاندن بەالی كـــوردە خەڵكی هەستی ڕاكێشانی و خۆیدا. نامەیەكیشە بۆ زلهێزەكەی بەرامبەری كە

یەكێتییە و پێی دەڵێت:"لە دەستم دێت كە تێكی بدەمەوە بۆیە، شەریكم كەرەوە". ئەشیەوێت ئەوە بكات بە ئەرزی واقع كە گوتوویەتی:"پێكهێنان و پێكنەهێنانی دەوڵەتی سەربەخۆی كوردی تەنها لەڕێگای ئێمەوە دەبێت و هیچ كەس و الیەنێك

بۆی نییە ئەو سەروەرییە بەدەست بهێنێت".

كوردستان باشوری لە ئێستاكە باشە *ـــت، ئــەم ــە ریـــفـــرانـــدۆم دەكـــرێ ـــاس ل بریفراندۆمە چۆن چۆنی بكرێت لە كوێوە

دەست پێبكەن باشە؟ـ گرنگترین كارێك كە كورد لە پێهێنانەوەی دەوڵەتی ئێراقدا بیكاتە بنچینەی بەشداریكردنەكەی ئەوەیە كە لەڕێگای دەستووری ئێراقەوە كە پشتیوانیەكی پرسی نێودەوڵەتییە دانپێدانراوی و گرنگە كەركوك بەو سەقفە زەمەنیەوە كە ئێستا یەكێتی ڕیفراندۆمە ئەنجامدانی دەكــات، بۆ بانگەشەی لەناوچە تازە ئازادكراوەكاندا. لەو باوەڕەدام كورد یاساییەكان بەڕێكارە دەتوانێت بیەوێت ئەگەر لەگەڵ هاوئاهەنگی كوردستانەوە پەرلەمانی لە پەرلەمانتارانی كوردی ناوەند، بكات و بەهاوكاریی یەكدی پرۆژە یاسایەك لە پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەبردنی بۆ پێبدات ڕێگەیان كە دەربكەن ناوچە تازە ئازادكراوەكان و بەهێنانی لیژنەیەكی نەتەوە یەكگرتووەكان ڕیفراندۆمێكی پاك و بێگەرد و بەستانداردی جیهانی ئەنجام بدەن بەمەرجێك لەگەڵ دەستووری ئێراقدا دژ نەبێت. لە كاتێكدا بۆ خۆشكەرە ڕێگا باشترین ئێراق، دەستووری ئەو پرۆژە یاسایە و ڕێگە بە هەرێم دەدات یاسا دابنێت. كوردەكانی ناوەندیش وەك گوتم دەتوانن وەها كارێك بكەن و زۆر لەوە ئاسانترە كە خۆمان پێوە جەنجاڵ كردووە. بەتایبەت دوای پرۆسەی

هێنانی داعش دەركەوت كە ئێراق ناتوانێت ژیانی خەڵك لەو ناوچانەدا بپارێزێت. ئەمەش كارتێكی بەكاری پێویستە و كــوردەوە بەدەستی گرنگە

بهێنن.

* باشە ئەگەر هاتوو ئێراق پارچە نەبوو، چۆن كورد بەدوا لەمەو بەرێزتان بەرای حكومەتی پێكهێنانی ــە ل بــەشــداریــی

ئایندەی ئێراق بكات؟خۆی كە لەبەردەستان داتایانەی ئەو بەپێی ـ دەبینێتەوە داعشدا پرۆسەی لەجێبەجێكردنی ئێراقدا حكومەتی پێهێنانی لە كــورد مەرجە كە وەرگــرتــووە گەرەنتیشی بكات. بەشداری حكومەتی ناوەندی لە فرۆشتنی نەوتەكەدا لەڕێگای كورد گرنگە بــەاڵم، دەكرێت، ڕازی توركیاوە ئەمجارە وەك سەقفێكی زەمەنی یەكێتی دایناوە و ڕوبەڕووی تەواوی ئێراقییەكانی كردۆتەوە كە تاكو و كۆتاییهێنان ڕاپرسی داهاتوو پرسی نەورۆزی لە كوردستان، نەخشەی چاككردنەوەی بە ئێراقدا بكاتە مەرجی بەشداریكردن لە پێكهێنانی بەهۆی دیسان وایە پێم بەاڵم حكومەتەكەدا، ئەوەی ئەو ناوچانە لەژێر دەستی بارزانیدا نین، بكات یەكێتیدا گەڵ لە هەڵوێستی كە سەختە پۆستە بەدەستهێنانی لە زیاتر بەڵكو بەیەك؛ حكومییەكان و دەستکەوتی نەوتەوە دەیئاڵێنێت بەمەش تەگەرە بۆ چارەسەرییەكە پەیدا دەكات.

ئەم و كورد لەمەڕ جیهان هەڵوێستی *دۆخەی ئێراقی گرتۆتەوە چۆن دەبینن؟

ـ بێجگە لەیاریە چەواشەكاریەكەی ئیسرائیل هیچ واڵت و دەوڵەتێكی جیهان تەنانەت بە هەموو ئەو دەوڵەتانەشەوە كە كورد بەدۆستی هەرە نزیكی و نییە كورد هاوماڵی و هاوكار دەزانێت خۆی

داعش پرۆسەیەكە و پێش هەرشتێك لەدژی خۆبەڕێوەبردنی ڕۆژئاوا دامەزراوە و لە تەواوی جیهانەوە سوتەمەنیی بۆ دەهێندرێت تاكو

ڕەوڕەوەكەی بەردەوام بێت لە جوڵە ترسناكەكانی.

ئەوەتا هەموومان دەبینین كە هەموو ئەو چەك و

پێداویستییانەی لە ئێراق دەستیان كەوتووە بۆ

هێرشكردنە سەر كۆبانێ بەكاری دەهێنن



باس و دەوترێت ئەوەی بەپێچەوانەوەی تەواو دەكرێت سیاسەت دەكەن. ئەوەی )ئیسرائیل(یش وەك گوتم، چەواشەكارییەك بوو كە لەڕێگایەوە دەیەوێت چاوەكان لەسەر ئیسرائیل هەڵبگرێت و بكات لەناوچەكەدا دووەم ئیسرائیلی بانگەشەی و نامەیەك بوو بۆ دەوڵەتانی ناوچەكە كە كورد ئەمە پێبگیردرێت. پێشی پێویستە و خەتەرە ساختەكەی هەڵوێستە مەبەستی و ژێرخان ئیسرائیلە ئەگەر نا، ئیسرائیل ئەوەندە دڵسۆزی گرەو كــوردی دەوڵەتی لەسەر چی بۆ كــوردە ڕەگێكی كە فێڵگەرێكە گــرەوێــك، دەكـــات؟ مێژوویی هەیە و بەدیدی من ئیسرائیل هەمیشە دەیەوێت تۆڵەی مێژوویی خۆی لە كورد بكاتەوە لەسەرەتاوە خۆی مێژووییەكانی نەهامەتییە و بەهۆكاری كوردی دەزانێت. بۆیە ئیسرائیل زیاتر و بكات پشتیوانی لەوەی وەك دەكاتەوە تۆڵە دوادەخات. دەوڵەتەكەش دروستبوونی پرۆسەی باشی بڕێكی ئیسرائیل، ئەمانەوە لەسەرووی نەوتی كوردستان لەڕێگای هاوماڵییەكانی لەگەڵ دەكات وا ئەمەش ــات. دەب خۆی بۆ توركیادا ئیسرائیل خۆی بەخەمخخۆر بزانێت كە لەڕاستیدا

وانییە.

جیابونەوەی پشتیوانی ئەوانەی كێن *واڵتانی بەتایبەت لەئێراق دەكەن كورد

دەرەوە؟ـ وەك وتم هیچ واڵتێك لەجیهاندا پشتیوانیی كورد لە جیابوونەوەی ئێراق ناكات و بەپێچەوانەشەوە دژین. هەر ئەوەتا ئەمریكا و بەریتانیا بەفەرمی بە كوردیان گوت دەبێت تەواوی هێزی خۆتان بۆ پارێزگاریكردن لە ئێراق و پێكهێنانی حكومەتی ئایندەدا بەكار ببەن و سەرلەنوێ لەسەر بنەمای

تەوافوقی نیشتمانی دروستی بكەنەوە.

بارزانی بۆ چی ئەی وایــە ئــەدی باشە *ئەوەندە جەخت لەسەربەخۆیی دەكاتەوە

لەم دۆخەدا؟ئاشكرابوونی بەتایبەت ـــان ڕووداوەك هەموو ـ خۆیان كە داعــش ـ پارتی نێوان پەیوەندیی پێداناوە، دانیان و كردۆتەوە باڵویان بەئاشكرا، بارزانی بە جێبەجێكاری نەخشەكە دەردەخات كە پێشتر پێگوتراوە دەبێت ئاوا بڵێیت و ئاوا بكەیت. بازرگانی تەنانەت گەیشتۆتە ئەوەی گۆڕینەوەی نەوتیش لە نێوانیاندا دەست پێبكات و نوێنەری داعش بچێتە هەولێر و ڕووبەڕوو، لەگەڵ مەسعود بارزانیدا، گفتوگۆ لەگەڵ یەكتریدا بكەن. هەڵبەتە ڕێبەرایەتیی و سەركردایەتی ــە، ــداران دی ئــەم داعش بەفەرمی باڵویان كردۆتەوە و خۆشیان لە تەلەفزیۆن و ڕاگەیاندنەكانی خۆیانەوە گفتوگۆ و چاوپێكەوتنی ڕۆژنامەوانیان لەگەڵ دەكەن. بێجگە نێوان لێدوانەكانی سەندنەوەی یەك بۆ لەوەش بارزانی ـ ناتانیاهۆ هێندەی تر ڕووە شاراوەكانی ئەو لەڕێگای و یاریە تەنها ئەوە كە دەرخست ترین نوێ لە دەپێكن. نیشانەكان گەمەیەوە گوتاریشیدا بارزانی بۆ هەموو الیەكی ڕوون كردەوە دەپارێزین. ئێراق خاكی یەكپارچەیی ئێمە كە كورد، بۆ سەربەخۆ دەوڵەتی ڕاگەیاندنی دەنا هەر وەك پەندە كوردییەكەی كە دەڵێت:"لە ئاو خواردنەوە ئاسانترە". تەنها ئەوەندەی دەوێت كە تەواوی حیزبەكانی هەرێمی كوردستان ـ ئێراق، لە جێگایەكدا كۆببنەوە و پەخشێك دەربكەن و لەناو بانگەوازی دەوڵەتی سەربەخۆ بدەن تێیدا والیەتی موسڵدا و تەواو. ئەمە ئیتر چاوبەستەگی كە دەگوترێت ئەوانەی هەموو یان چییە؟ بۆ دروست بۆ كێشەمان ئیقلیمی دەوڵەتانی گوایە ئایا دەوڵەتانی بابەتانە. دەپرسم لەو دەكەن و كردویانە؟ كە پێدەكەن زیاترمان لەوە دراوسێ نەخێر. بێگومان، بكەنەوە؟ ئەنفاڵمان بڵێی تۆ ئەوانیش كەم ماوەیەكی پاش و ئاساییە زۆر بەو كۆتایی و بنێن پێدا دانت دەبن، مەجبوور گرفتە دێت. بۆیە من پێم وایە، بارزانی خۆی و پارتەكەی ڕێگرە لەبەردەم دروستبوونی دەوڵەتی سەربەخۆی كوردیدا یان ئەو دەستەواژە سواوەی كە دەبێژن پشتیوانیمان نییە!! ئەی ئەوە نییە نزیكەی شەش ملیۆن كورد لە باشوور پشتیوانی خوێنی چەند ئامادەیە، و دەكات دەوڵەتە ئەو ڕشتووە، دوو ئەوەندەی تر بدات. لەمە پشتیوانی

باشتر و گەرەنتی تر كامەیە؟.

* پارچەكردنی ئێراق چ بەرژەوەندیەكی بۆ گەالنی ئێراق بەدوای خۆیدا دەهێنێت؟

ـ هەڵوەشاندنەوەی ئێراق حەتمیە و دەبێت ڕوو بدات، بەاڵم، سنوورەكان شێواون و كورد زیانبار بێت. ڕازی بەو سنوورە كە ئێستادا لە دەبێت ناكرێت هەر ئاوا بەئاسانی لەدەستدانی حەویجە و موسڵ و بەدرە و جەسان و تەلەعفەر و چەندین

گرنگە بۆیە هەڵبگرێت. دەست دیكە ناوچەی پرۆسەی ژیرانەدا سیاسەتێكی پیادەكردنی لە و پێشبخات خۆی سنوورەكانی چاككردنەوەی گەردنی بخاتە دەوڵەتەكەش هەڵوەشاندنەوەی )شیعە و سوننە( و تەنانەت دەوڵەتانی دراوسێش هەر بەو بیانووە تاوانبار بكات. ئەمە ئەو كارتەیە كە پێویستە بەكاری بهێنێت. پێم سەیرە كە كورد جەنگی نێوان شیعە و سوننە، بەسوودی خۆی

قورس ناكات.

تاكەی تێكەتووە ئێراقی دۆخەی ئەم *چی دەرئەنجامەكانی و دەكێشێ درێــژە

دەبن؟ـ ئەم دۆخە نەخشەیەكی نێودەوڵەتییە و الیەنی هێرش بۆ كراو كە زیاتر ئێرانە هەروا دانانیشێت و دوایش وەك هێزێك تێك دەشكێندرێت، بەاڵم كۆكبوون بە بەسراوەتەوە و دەوێت كاتی ئەوە یان ناكۆكیی هێزە شیعەكانی ئێراقەوە. خۆ ئەگەر زۆر دۆخەكە یەكبخەن خۆیان بەتەواوی ئەوان ناخایەنێت و داعش تەفروتونا دەبێت، بەاڵم، بۆ كورد، هەر ئەمە نییە؛ چونكە داعش پرۆسەیەكە و پێش هەرشتێك لەدژی خۆبەڕێوەبردنی ڕۆژئاوا دامەزراوە و لە تەواوی جیهانەوە سوتەمەنیی بۆ لە بێت بەردەوام تاكو ڕەوڕەوەكەی دەهێندرێت دەبینین هەموومان ئەوەتا ترسناكەكانی. جوڵە كە هەموو ئەو چەك و پێداویستییانەی لە ئێراق كۆبانێ سەر هێرشكردنە بۆ كەوتووە دەستیان

بەكاری دەهێنن.

* دوای هێرشەكانی داعش بۆ سەر ناوچە سونیەكانی ئێراق لە ئێستادا بەقورسترین چەك هێرش دەكەنە سەر كانتۆنی كۆبانێ لە رۆژئاوای كوردستان، هۆكاری ئەم یەكە

بۆچی دەگەڕێننەوە؟و )تەلئەبیەد سنووری دەروازەی ــەردوو ه ـ جەرابلوس(ی نێوان ڕۆژئاوا و توركیا بەئەنقەست دراون بە داعش. لە تەواوی جیهانەوە جیهادییەكان لەوێوە و توركیا دەچــنــە و كــۆدەكــرێــنــەوە كەرەستەی جەنگی و جەستەیی ڕەوانەی ئەم دیو دەكرێت. بەمەش داعش ڕۆژبەڕۆژ لەبەهێزی دایە. نەخشەیەكی كە موسڵ سەر بۆ هێرشەكەشی پێشكەوتووترین خاوەنی بووە بوو نێودەوڵەتی چەك و پارەیەكی زۆریشی لە هێرشەكەدا چنگ

خست.داعش، وەك گوتم هێزێكە و بۆ جەنگی دژی كورد بەكار دەهێندرێت. هەر وەك بانگەوازیەكەیاندا بۆ دامەزراندنی والیەتێك لە سووریا كە ناوەندەكەی ڕەقەیە، كانتۆنی كۆبانێ بەردەكەوێت. ئەمەش بۆ هێرشەكانیان و بیانوو بە بیكەن كە بوو ئەوە لەڕووی نێودەوڵەتییەوە بەفەرمی بكەن. هەربۆیە و كۆبانێ بەردەوام دەكاتە سەر داعش هێرشی تەواوی ئەو چەكانەی دەستیشی كەوتوون لەدژی ئەوەشمان دەهێنێت. بەكاری ڕۆژئــاوا لە كورد )پەكەكە( وایــە، پێی توركیا كە نەچێت بیر لەڕۆژئاواوە بەم حاڵەی ئێستایەوە هاوسنووریەتی

هیچ واڵتێك لەجیهاندا پشتیوانیی كورد لە

جیابوونەوەی ئێراق ناكات و بەپێچەوانەشەوە دژین. هەر ئەوەتا ئەمریكا و بەریتانیا بەفەرمی بە كوردیان گوت دەبێت

تەواوی هێزی خۆتان بۆ پارێزگاریكردن لە ئێراق و پێكهێنانی حكومەتی ئایندەدا بەكار ببەن و

سەرلەنوێ لەسەر بنەمای تەوافوقی نیشتمانی

دروستی بكەنەوە


33] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[


بەرژەوەندییەكانی و خۆی لەسەر بەهەڕەشە و لێدانی بۆ دەكات شتێك هەموو بۆیە دەزانێت. ئەو هێزەی وەك مۆتەكەیەك بەرسینگی گرتووە و بۆی ڕوون بۆتەوە كە ئایندەی واڵتەكەی ئەویش و لەئێراق ئێستا كە دەبێت چارەنوسی هەمان

سوریادا هەیە.

پشت لە چین قرێژە سیاسەتە ئــەو *ــەردە ڕەشــەكــەی داعــش كە لە موسڵ پــەاڵم ب نــــادات، پێشمەرگە پـــەالمـــاری گەیاندە بەهێزی جبەخانەیەكی و چەك كوردستان رۆژئـــــاوای دژی ــە ول ســوریــا

بەكاریاندەهێنێت؟لەڕێككەوتنە بەشێكن پارتەكەی و بارزانی ـ نهێنیەكانی تایبەت بە داعش، بۆیە ناكرێت ئەوان لە بەاڵم بارزانی، هێزەكانی سەر بكەنە هێرش و داعش نێوان لە سەخت جەنگێكی كەركوك ڕوویداوە بەیەكێتی سەر پێشمەرگەی هێزەكانی سەرپەرشتی توركیا نمونە بۆ بەردەوامیشە. و و كـــردووە داعشی هێرشەكانی ڕاستەوخۆی ئێراق سەركۆماری جێگری و موسڵ پارێزگاری لە ئەوەتا توركیان. لە سوننەكان ــەی زۆرب و تەواوی جیهانەوە، جیهادییەكان دەچنە توركیا و لەوێوە ئاودیوی سوریا دەبن. بارزانیش بەشێكە لەو پرۆسەیە و لەسەرەتاشەوە كە خەندەقی لێدا دژایەتەیكردنی بۆ سەربەخۆی حیزبگەلێكی و هەڵوێستەیدا لەم و دروستكرد ڕۆژئاوا كورادنی هێرش داعش نایەوێت توركیا بۆیە بەردەوامە، هەرگیز ئەوەش و پارتی هێزەكانی سەر بكاتە و هەیە ڕێككەوتنیان ئەوان چونكە ــادات؛ ڕوون

داعش ناتوانێت و بۆی نییە بە بێ پرسی ئەمریكا و توركیا و قەتەر جوڵەیەكی زیاتر لە نەخشە بۆ

كێشراوەكەی خۆی بكات.

* لە دەرەوەی واڵت هەڵوێستی رەوەندی چۆن كوردستان سەربەخۆیی بۆ كــوردی چۆن بڵێین بــا ــان ی هەڵدەسەنگێنن،

پێشوازی لێدەكرێت؟ـ شتێك لەژێر ناوی ڕەوەندی كوردیدا لە دەرەوە وەك ئەوەی لە چوارچێوەی نەتەوەیەكدا خۆیان ڕێكخراو كردبێت بوونی نییە. ئەوەی هەیە چەند باشوورییەكان وەك بــەزۆری و چاالكوانێكن لەمەڕ بۆیە دەژمــێــردرێــن، دەســت بەپەنجەی پرسەكانی كوردەوە دەركەوتەیەكی ئەوتۆیان نییە و نابینرێت لە جێگەكەیاندا پێگەیەكیان هیچ و لەالیەن حكومەتی هەرێمەوە بێكاریگەر كراون و لە هەموو چاالكی و هەڵوێستێك دوور خراونەتەوە لە دەیكەن ئەوەشی ناگیردرێت. لێ گوێیان و ئازایەتی و توانایی خۆیانە و هەرچیەكیش بكەن بەیەك فووی حیزب و دەسەاڵتی حكومەتی هەرێم

با دەیبات. پشتگیری ئەوانەی كێن بەریتانیا لە *یان دەكەن، ئێراق لە كورد جیابونەوەی ئەوانەی دژی جیابونەوەی كوردن لە ئێراق؟ـ هیچ كەس و الیەنێك بێجگە لە كوردەكانی دانیشتووی نەگەرەكە؛ كوردی سەربەخۆیی دەوڵەتی واڵتە ئەو چونكە ناكرێت وای بۆ بچین حكومەتی بەریتانیا دژ ببێتەوە. مێژووەكەی و خۆی بەرژەوەندییەكانی بە ئەمە، بەرئەنجامێكی هەڵە دەبێت لە هاوكێشەكەدا و بەریتانیا تا دواكارتی خۆی دژی پێكهێنانی دەوڵەتی

سەربەخۆی كوردییە.

لە دیدی عەرەب و توركیا و ئیسرائیل و ئەمریكا و مەسعود

بارزانییەوە، كەركوك لە كوبانێ جیانەكراوەتەوە.

ئەو چڕبوونەوەیە دەربارەی كەركوك، پەیوەندیی بە

شاردنەوەی نەخشەكەوەیە. ئەمە ئەو یارییەیە كە

لەودیو فەرهەنگی ئێمەوە و لە ژوورە تاریكەكاندا

داشەكانی بۆ دەجوڵێندرێت.هێنانی كەركوك بۆ ناو قەیرانەكان و هەر چوونی یەكەم جاری بارزانی دوای پرۆسەی ڕزگاركردنی كەركوك بۆ ئەو شارە و گوتە

بچوكەكەی پێشكەشی كرد، هەڵگیرسانی ئەو ئاگرە

بوو كە تەكلیف كرابوو جێبەجێی بكات



ن/ سۆران مێوژەییهێزێكی وەك بارزانیە، ئەمیرەكەی كە پارتی ڕەفتار نیشتیمانی عەقڵێكی وخــاوەن نەتەوەیی جــواڵنــەوەیــەكــی ــەی وەك ــەوەك جــواڵن دەكـــات، و خەمخۆری پشتیوان وەك تەنانەت كوردستانی، پارچەكانی تری كوردستان، دەبینێ . لێدوانەكانیان پڕیەتی لە دروشم و قسەی باق و بریقی نەتەوەیی. و دەوڵەت و نەتەوە زمانیان بنی و زمان سەری و وەهم واقیعدا ئەرزی لەسەر بەاڵم نیشتیمانە، توێكڵەكەی پارتی سەرئاوە. كەفی و پڕوپاگەندە هاودەستی خێڵەكی ناوكەكەی بەاڵم نەتەوەییە، داگیركەرانە. بەشوناس هێزێكی نیشتیمانیە و بەكردار هێزێكی دەرەبەگی ناوچەییە. بارزانی وەك سەرۆكی هەموو كورد خۆی وێنا دەكات و بەپەرۆش بۆ گەل، بەاڵم لەسەر ئەرزی واقیعدا، سەرۆكی هۆزی بارزانە و خەمخۆر و پەرۆشی ئەو تەنیا بۆ خانەوادە و كوڕ و برازا و نەوەكانیەتی. ستراتیژی پارتی و بارزانی وەك بەناو ناسیۆنالیستێك هیچی نەهێشتۆتەوە، بەاڵم لە ئەو لەسەردەستی نەتەوەییەكان پرسە جەوهەردا شكستدێنن. لەڕاستیدا تێگەیشتنی بارزانی بۆ كورد و كوردستان، لەوەدا وەك دۆزێكی ڕەوا و ڕاست و حەقێكی موتڵەق وشەرعییە، كە لەژێرسێبەری خۆیدا بەوێنەی ئەوبێت بەرژەوەندی خزمەتی لە و بێت دارودەست بوونی بارزانی. ئەو كوردی ناوێت ئازاد و دوور لە دەستی داگیركەر بێت، ئەگەر دەسەاڵتی ئەو فەرمانڕەوا نەبێت. سیاسەتی بارزانی دەرحەق بەگەلی كورد، ئەوەیە. دەبێت ئێوە مەڕ بن و من شوانتان و كوڕم شوانتان و كوڕەزام شوانتان و نەوەم شوانتان و نەتیتەم شوانتان تا قیامەت و لەوێشدا پێشەوام، بارزانی ئەگەرنا ژیانتان تێكدەدەم!. لەسەر زمانی چەند ساڵێكە دەنگۆی دروستكردنی دەوڵەتی كورد، هەموو ساڵێك و دەبێتە كەفی سەرشەپۆلی هەموو قەیرانەكان دەبیستین، بەڕادەیەك دووبارە دەبێتەوە، بێ تام و لەزەتبووە و لەخەون و ئاواتێكی هەزاران شەهید بۆدراوی گەلێك، بۆتە گاڵتە جاڕی و بێزرا و ناگرنگ. ئەم قەناعەتەش الی میللەت بۆ دوو هۆكار دەگەڕێتەوە. یەكەم: قسەیە و فڕێدەدرێت و نابێتە كردار. دووەم: ئەم دەوڵەتە بەپاشایەتی بارزانیەوە، پڕ ساڵیەكەی بیست چونكە حوكمە نیە؛ شیرین بوو لە كوێرەوەری. بارزانی چەندین جار هەڕەشەی ئێراق لە كوردستان كە كرد بەغدا حكومەتی لە جیا دەكاتەوە، ئەمەش وەك هەڕەشە و گرتنەبەری سیاسەتێكی سەركەوتوانە وێنا دەكات، بەاڵم هیچ كات ئەم سیاسەتەی بارزانی، دەسەاڵتدارانی بەغدای نەك نەترساندووە، بەڵكو بەهندیشیان وەرنەگرتووە؛ چونكە ئەم كارە لە سەرووی قودرەتی كەسێكەوەیە كە بیری بارگاوی كرابێت بەخێڵ. بارزانی لە كۆنەوە جێبەجێ سیاسەتەكانی و توركیایە لــەبــەرەی دەكات. بۆ ئەوەی پاشكۆبوونی توركیای لە خەڵكی دامەزراندنی پەردەی لەژێر بشارێتەوە، كوردستان واقیعەی لەو وندەكات پێ كوردی خۆی دەوڵەتی خاكی لەسەر توركیایە بەرژەوەندی پاراستنی كە سەڵتەنەتەكەیەتی. مانەوەی پاشان و كوردستان توركیا كە كوردستان" "باشوری موسڵ والیەتی كاتەوەی لەو دەزانــێ ، خۆی خاكی لە بەبەشێك لە جیاكراوەتەوە، لێی بڕیتانیەكان لەسەردەستی

ڕژێمی نەمانی بە دایە. وەدەستهێنانەوەی هەوڵی و باشور دەخزێتەوە توركیا هێدی هێدی سەددام لە ئێستادا ئەم ویالیەتە لەژێر كۆنتڕۆڵی خۆیدایە، دروستكردنی نیازی پارتیە. بــەردەبــازەش، ئەم ــەن بــارزانــیــەوە، ڕاست ــوردی لە الی دەوڵــەتــی كهەمیشەیی بنكەیەكی دروستكردنی بەڵكو نییە؛ توركییە، یا خود كۆمارێكی توركیە بەسوڵتانیەتی بارزانی. ئەم پڕۆژە هاوبەشەش لە دوای ڕاپەڕینی یەكەم، قۆناغی پێكرد. دەستی )1991( ساڵی بەهێنانی لەشكری تورك و جێگیركردنیان و میت ئازادیخواز. كوردانی لە لێدان و فاشیستەكان و كەلوپەل و هەناردەكردنی خۆراك دووەم، قۆناغی و پۆشاكی توركی، ئامانجی ئەم كارەی توركیاش و باشور بازاڕی بەسەرداگرتنی دەست ئەوەندەی لەپەیوەندییەكی توركییە، كەلەپوری زاڵكردنی واڵت دوو بەرژەوەندی خاوەن بازرگانی ئاڵوگۆڕی ناچێت. لە قۆناغی سێیەمدا، كردنەوەی قوتابخانە و فێرگەی توركی كە تیایدا مناڵ و گەنجی كورد ئەمەش دەكرێن. گۆش توركچێتی بەبیروباوەڕی قۆناغی ڕۆحەوە. و مێشك بواری لە داگیركردنە، پشت لە تــورك دەوڵەتی ڕاگەیاندنە. چــوارەم، كەناڵ و ڕاگەیاندنی پارتیەوەیە كە بەئاڕاستەیەكی كەلتوری سڕینەوەی وەك دەكەن. كار نێگەتیڤ كوردی و لە شوێنیدا كەلتوری توركی باڵودەكەنەوە و پەیوەندییە كۆمەاڵیەتی و خێزانیەكان، تێكدەدەن و هۆشیاریەكی سەقەت و وێرانكار دێنن كە دواجار جێیدەگرێتەوە. توركانە شێوەژیانی هەژمونی خاڵی پێنجەم، ئامادەیی لەشكری توركییە بۆ هەر سەر بكرێتە كە مەترسیەك ڕووبــەڕووبــوونــەوەی پارتی و كاردانەوەی سوپای تورك خێرایە؛ چونكە كوردستانە باشوری لكاندنەوەی پارتی مانەوەی فرۆشتنی و هەناردەكردن بۆ ئەوەتا توركیا، بە نەوت، سەرانی پارتی لە"ئەنقەرەن"، نەك لە بەغدا، ئەمەش واتای ئەوەیە باشوری كوردستان لە ئێستادا ئەنقەرە وەك ناوەندی بڕیاری خۆی دەبینێ نە وەك باشوری توانی پارتیەوە لەڕێگای توركیا بەغدا. كااڵ و سەربازی بنكەی و بەسیخوڕ كوردستان سودمەندبوونی بكات. كۆنتڕۆڵ ... و كۆمپانیا و ژێرخانی هەرێم نەوتی لە كەم بەنرخێكی توركیا ئابوری توركیای داگیركەری بوژاندۆتەوە، شیمانەش دەكرێت نەوتی هەرێم بێ فرۆشتن بدرێتە توركیا؛ تا 2003( لە هەرێم فــرۆشــراوی نەوتی چونكە الیەكی لە دیارنیە. داهاتەكەی ــی 2014(ســۆراغنەوتی ــارەی پ بــڕی لە "میدیاكان"باس ــرەوە تباشور لەبانكەكانی توركیات دەكەن كە لە ئێستادا دەگاتە"نۆ ملیار دۆالر". كاتێك نێچیرڤان بارزانی لە سەردانێكیدا بۆ توركیا و داوای ئەوپارەیەی كردەوە بەمەبەستی شوێنگرتنەوەی بودجەی بڕاوەی هەرێم لەالیەن بەغدا كە توركیا هۆكاری سەرەكی بوو، كە بۆ بگەڕێنێتەوە پارەكە نەبوو ئامادە توركیا چی پارتی!!. ڕاكێشانی بۆڕی نەوت و گواستنەوەی بۆ بازاڕەكانی جیهان، داهاتەكەی ملیۆنان دۆالرە كە لە بانكەكانی توركیادا لوشدەدرێت و خەڵكی باشوری كوردستانیش لە قەیرانی سوتەمەنیدا دەژین. بەپێی لێكۆڵینەوەیەكی توركی، نەوتی باشوری كوردستان، دەتوانێت بۆ ماوەی "دووسەد ساڵ"پێداویستەكانی دەوڵەتی نیە لەخۆڕا دابینبكات. توركیا وزەی ڕەگەزپەرستی فاشیستی سیستەمێكی كە توركیا

لەسەر ئینكاركردنی كوردان دامەزراوە، بێت دەست بەئاسانی هەروا هۆڤیانەی ئایدیۆلۆژیە و بیر لەم بەربدات و الپەڕەكی نوێ لەگەڵ كورد هەڵداتەوە. كوردان دەكەن، كورد كێشەی لەچارەسەری باس ئینكار ناكەن تیڤی بەزمانی كوردی دەكەنەوە، بەاڵم چونكە مەڕدا، پێستی لە گورگە سیاسەتی ئەمە نەتواوەتەوە. هۆڤانەیان بەستەڵەكی لەمێشكیاندا توركیایەك، حاشای لە هەبوونی گەلێكی 50ملیۆنی دەكرد و بەبیستنی ناوی كوردیش توشی هێستریا دەوڵەتی و گیانی بەردەبووە بەئاگروئاسن دەبوو، ئەگەر دروستببێت ئەفریقیاش باشوری لە كوردی ئامادە بوو بیڕوخێنێت! و ئامادە نیە كەمترین ماف كوردستان باكوری لە ژێردەستی كوردانی بداتە ودژایەتی كردنی خۆبەڕێوەبەری كوردانی خۆرئاوای پارتی بە ئەوە توركیا كوردستان دەكات كە چی دەڵێت كە ئەوان ناڕازی نین لە هەبوونی دەوڵەتی كوردی لە باشوری كوردستان !!. هەندێك چاودێر توركیا تاكتیكەی بــەم بین، ــورت ك سیاسی و دڵخۆشن و وەك ئاسۆیەكی گەش بۆ داهاتووی كورد دەلێكدانەوەی بۆ دەكەن. ئەم ساوێلكەیە بەدرۆستی مەبەستی نایەت. فاشیزم دێوەزمەی خوێندنەوەی باشوری خستنەوەی كوردی دەوڵەتی لە توركیا كوردستانە بۆسەر توركیا، مەرج نیە لەوخستنەوەیەدا بەڵكو هەڵگیرێت؛ ئێراق و توركیا نێوان سنوری ئەنقەرەە لە فەرمان باشور ســنــورەوە لەودیو وەردەگرێت. هەرێمێك دەبێت لەو دیوی جوگرافیای لەژێر بەاڵم دەبێت، خۆی خۆبەڕێوەبەری توركیا، باڵی ئەنقەرەدایە و تەمسیلی سیاسەتەكانی خۆی دەكات. ئەگەر لەدەیەی، سەدەی بیست بەڕیتانیا، والیەتی موسڵی لە توركیا دابڕی، ئەوە لە سەدەی بیست و یەك بەدەستیاری پارتی وەری دەگرێتەوە. دەوڵەتی بەدروستكردنی توركیا بوونی ڕازی ئەگەری لە بارزانیش سڵنەكردنەوەی و كــوردی سەربازی و سیاسی ئاستەنگەكانی لە ڕاگەیاندنی هەرێمایەتی لەبەردەمیدا، هیچ نییە جگە لە كردنی باشوری كوردستان بەبنكەیەكی هەمیشەیی توركی ئەوەی بۆ دەمامكە، نییە، ئەساسی و ئەسڵ و ناوی دەوڵەتی لەژێر ڕووی پیالنەكانیان بشارنەوە و كوردی دەوڵەتی شوێنی لە لەڕاستیدا كوردی. و توركیە كۆمارێكی كوردستان، كۆماری سەرۆك بارزانیش ولی ئەو كۆمارەیە، كە توركیا لەسەرخاكی باشوری كوردستان ئاوای دەكات و بارزانیش وەك هێنانەدی خەونی و دەوڵەتی كوردی دروستكەری هەزاران خوێنی بەفیڕۆنەچوونی و ساڵە سەدان پاڵ لە بەرهەمەكەی، هاتنەدی و كورد شەهیدی هەروەها دەفرۆشێتەوە. پێمان منەتەوە دنیایەك كورد، گەلی الی خۆی كەسایەتی وێنەی بارزانی وەك سەركردەیەكی ڕزگاركەر و سیمبول و ڕەمزی ئەم لەودیو بەاڵم دەكات. وێنا گەلێك نەجاتدانی لە داگیركەرە تیغی سوینی ڕووكەشگەراییە، گەردنمان. كە واتە ئەومژدانەی لە دەمی بارزانیەوە هەڵدەوەرن، جاڕی مردن و مەرگی دەوڵەتی كوردیە، لە موسڵ والیەتی برینی ساڕێژبوونی لەپێناو توركیەیە كە بنكە ئەم كۆمارە توركیا. جەستەی لەسەرخاكی باشوری كوردستان بە والیەتی بارزانی، هەرچوارپارچەی ئازادیخوازانی لێدانی ئامانجی كوردستانە و پاشان، مەرگی ئەم والیە پشت لەم

میللەتەیە.

بارزانی لەشوێنی دەوڵەتی كوردی كۆمارێكی بنكەیی توركی دروستدەكات


35گەنجان] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

گەنجانی كەركوك؛ شارەكەمان دەوڵەمەندە كە چی ئێمە هەژارینگەنجانی هەڵەبجە؛ گەنجان لەزانستی سەردەمیانە بەدوورن

كەركوك و شەهید هەڵەبجەی گەنجانی لەلوتكەی دەوڵەمەندی، بەاڵم بە فەقیری رەش زرێـــری شــاری یەكێكیان ـــن. دەژیشاری ژیان، پێكەوە كەلتوری كانگای و شــاری تــریــان ئــەوی تەبایی، و ئاشتی ناسنامەی كوردایەتی و ئەنفال و شەهید، فەقیرانە گەنجان لەهەردوویاندا كەچی و دەســەاڵت دەستی قوربانی و ــن دەژی

سیستەمی باوەن.گەنجانی هەر دوو شارەكە دەرد و ئێش و ئازارەكانیان بۆ رۆژی واڵت دەخەنە روو و باس لەوە دەكەن، گەنجان بێ ناسنامە روویەكەوە لەهەموو و هێشتراونەتەوە ئالودەبوون و هــەژاری بێكاری، لەخەمی ــێــك دیـــــارەی كــۆمــەاڵیــەتــی بــەكــۆمــەڵلەكۆمەڵگا دەناڵێن و دەڵێن وەكو گەنج

بێ رۆڵ و بێ كاریگەر كراوین.

ئا/ ئاراس خدر

هەڵەبجەی گەنجێكی حەسەن"، "رێبوار لەخوێندن دەستی ئێستادا لە كە شەهیدە گەنجان رەوشـــی ــەســەر ل هــەڵــگــرتــووە، لە ئیفلیج گەنجانێكی دەڵــێ؛ لەشارەكەدا بواری مادی و مەعنەوی جوگریافیای شاری گوتەی"ژیان داگــیــركــردووە. هەڵەبجەیان بــڕوات"، باخۆی لێگەڕێ فتیەك هەمووی بووەتە وێردی سەر زمانیان و وەاڵمی هەموو پرسیارەكان بەتایبەتیش الی كوڕانی گەنج،.بێكاری و ڕەشبینیە و ئەمەش هیچ مەودایەكی

بۆ پێشكەوتنی گەنجان ناهێڵێتەوە.تاكە پێشكەوتن لە بەرنامەیاندا"پارە، خانوو، هاوسەرگیری"یە. گەنجان هێندە خەریكی ئەو ساتەن كە تیایدا دەژین بیڕ لە پێنج خولەك

پاشتری خۆیان ناكەنەوە.گروپێك بەچەند شارەكە گەنجانی رێبوار دابەش دەكات و دەڵێ؛ گروپێكیان بەناوی" گروپی فقەیزم"ە كە زۆربەی گەنجانی شاری هەڵەبجە پێكدەهێنن بەهەردوو رەگەزی نیر و

مێ كە هیچ بڕوایان بەهەوڵدان و پێشكەوتن نییە و ژیان لە خۆشی و كەیفێكی زۆر كورتدا، كورت دەكەنەوە و رووخێنەر و خیانەتكاری گروپی دووەم، گروپی كۆمەڵگان. سەرەكی "رۆشنبیری مارژیناڵ"ن كە زۆر بەتامەزرۆییەوە دەخوێننەوە و قوربانیشی لە پێناودا دەدەن، بەاڵم دیسان كێشە و كەموكورتی لەم گروپ و زانیاری ئەو چونكە هەیە؛ چینەشدا و ئایدیۆلۆژیایەی كە بەرهەمی خوێندنەوەیانە، خۆیان كەسایەتی ــووری ــن س ــە ل تەنها لە و بەهێزێك بیكەن ناتوانن و تێناپەڕێت دژی گروپەكانیتری گەنجان بەكاری بەكاری بهێنن، ئەم گروپەش هەژمارێكی زۆر كەمن. دۆگماتیزمەكان"ن ئیسالمیە گروپی سێیەم، لە ژیانیان بەدێوزمەیەك بوون ئێستا كە و زیــنــدان بە كـــردووە شــارەكــە گەنجانی سەرچاوەی سەرەكی بەالدابردنی گەنجانن لە وشەی لە جگە ئایینیەكاندا. بابەتە هەموو لە ئەوتۆیان پیرۆزیەكی كە جیهاد و نوێژ


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[36 گەنجان

تر وشەیەكی هیچ هەیە ئیسالمدا ئایینی ناناسن.

كۆمەاڵیەتیەكان پرسە حــەســەن رێــبــوار دەزانێت پرسەكان سەرەكی بەسەرچاوەی گەورەترین دەڵێ؛ و گەنجان بە لەبەرامبەر كۆمەاڵیەتیەكانە، كێشە گەنجان، كێشەی بەاڵم ئەوان بۆ ساتێكی كەمیش باسی لێوە ناكەن، ئەمەش زۆر لە ئەخالق و كەلتووری ئاینی ئیسالم و حەزرەتی محەمەدەوە دوورن.ئەمانە هیچ لە ئایینی ئیسالم تێنەگەیشتوون. گوتەی"سیاسەت گاڵوەیان كردووەتە قەڵغانێك بۆ بەرگریكردن و شاردنەوەی الوازی كەمایەتی بەهەموو .ئەمانە رامیاریدا بواری لە خۆیان شێوەیەك سیاسەت رەتدەكەنەوە و بەهۆكاری دادەنێن. كۆمەڵگای پاشكەوتنی سەرەكی ئامرازێك بكاتە سیاسەت گەنجەی ئــەو بەها و نەتەوە و نیشتیمان پاراستنی بۆ و كۆنەپەرست بەدواكەوتوو، مرۆڤایەتیەكان تێنەگەیشتوو لە ژیان وەسف دەكرێت، ئەمە سیستەمیش و گەنجانە سەرەكی كێشەی

ئەمەی زۆر پێ خۆشە.و كرێكار گەنجێكی كــەریــم"، "ئــەنــوەر شارەكە هــەژاری لەبنەماڵەیەكی رەنجدەرە لە مــێــژوو ــی ــژای ــەدرێ ب هەڵەبجە ـــی؛ دەڵبووە، ئیسالمیەكاندا حیزبە ژێركاریگەری الیەنە ئەو كاریگەری لەژێر بنەماڵەكان و ئیسالمیانەدان و بەدەر لەوانە كەسیان قەبوڵ رێكخراوێك كە كــردووە وای ئەمەش نییە. وەكو داعش سود لەو بارە سۆزدارییە گەنجان ببینێت و هەڵەبجە وەكو زەمینەیەك بۆ خۆی

و رێكخستنەكەی ببینێـت. بۆیە ئەو گروپانە شەهادە خاوەن بێكارو لەگەنجانی خۆیان هاندانی لەرێگەی كردۆتەوە. نزیك فەقیر و گەنجان بۆ بەناو سەرخستنی دینی ئیسالم پەلكێشی شەڕی سوریا و ئێراقیان دەكەن.

ئەم شارە لەدێرزەمانیشەوە شوێنی ملمالنێ و ئاژاوە و شەڕی نێوان الیەنە سیاسیەكان بووە، ئەمڕۆش كاریگەری ئەو ملمالنێیە هەر ماوە و كەمی نەكردووە و باج و قوربانی سەرەكی ئەم ملمالنێیانەش گەنجانی شارەكەن كە دەیدەن. هاندەدات گەنجان لەئێستاشدا كە ئــەوەی تیرۆریستی رێكخراوی ریزەكانی بەشداری داعش دەبن هەر هەمان عەقڵیەت و كەلتورە

كە لەكۆنەوە بۆ گەنجانی شارەكە ماوە. بەهیچ گوێنەدان و شەقام سەر كەلتووری نەبوونی و ــان ژی بــوارەكــانــی لــە بــوارێــك هۆشیاریەكی نەتەوەیی، هەروەها بیركردنەوە تایبەتمەندی ئەفسانەیی.. ژیانێكی لە شەڕانگێزی گەنجانی هەڵەبجەی گەیاندووەتە

ئاستی لوتكە."كاروان حسین"، كە بەكاروانە سور بەناوە چەك هەڵگرتنی دەڵــێ؛ هەڵەبجە لەشاری گەنجان لەناو چەكێك بەخاوەنی بــوون و هەڵەبجە بۆوەتە كەلتورێك. ئەم كەلتورە لە لەناوخوێن لەچەك حەزكردن و هەیە مێژە دەچێت. و دێت گەنجاندا دەمارەكانی و گووتەی:"هەر گەنجێك چەكی نەبێت پیاو نیە یان مادام چەكی نیە كابرایەكی ترسنۆكە" ئیتر بۆوەتە قسەی سەرزمان و بن زمانی هەموو گەنجێكی شارەكە. ئەمە دەردێكی گەنجانی هەڵەبجەیە. گەنجێكی بەشوێنی چەكەوە بێ،

ئاخۆ دەتەوێ چی لێ چاوەڕوان بكەی.خوێندن لە واز پۆل پۆل گەنجان ئێستا دەهێنن و روودەكەنە ناوەندە سەربازیەكا نلە حكومەتدا. بەشێكی تری ئەو گەنجانەی كە وازیان لە خوێندن هێناوە دەبنە پێشمەرگە، یان دەبنە پۆلیس، یان چاالكیە مەدەنیەكان پێویستە دەگــوتــرێ، پێیان ئەمەش بۆ و زۆربەی بەمەش بیكڕن. و هەبێت چەكتان كێشەی كراون. چەكدار هەڵەبجە گەنجانی هەرە مەترسیدار لێرەدایە، بەشێوەیەكی زۆر بێبەرنامە بەكارهێنانی ئەو چەكەیە كە لەكۆچە دەیگەڕێنن. خۆیاندا لەگەڵ كۆاڵنەكاندا و ئەمەی پرسی سەرەكی گەنجان، سیستەمیش بەسەر سیاسەتە ئەم و پێ خۆشە ئەمەی گەنجان و كۆمەڵگەی هەڵەبجە بەرێوە دەبات و لەقازانجیەتی، چونكە هەتا گەنجانی شارە

نەزان بن و لەبواری سەقافەت و رۆشنبیری ئەندازەی بەو بن دواكەوتووتر سەردەمدا

دەسەاڵتی حاكم لەشارەكە لەقازانجیەتی.گەنجێكی بەیاتی" ئەسغەر "عەباس تۆركمانی شاری كەركوكە كە ئیشی چاكردنەوە و فرۆشتنی شتومەكی ماتۆرسكیلیتە. عەباس كاری ساڵە پانزدە نزیكەی دەڵێت:"من كاری ئێستاش و كرد حەماڵێم و كرێكاری ماتورسكیلت دەكەم. لەزووەوە لە قۆتابخانە و نەبوونی لەبەر ئــەوەش دەرەوە، هاتمە ژیانی ئەمەش بوو، ماڵەوەمان دەستكۆرتی

زۆرێك لەو گەنجانەیە كە وەكو منن.بۆ مەجبورم من لەئیستدا ئەڵێت عەباس پەیدا خێزندارە كە براكەم و خۆمان ماڵی بكەم ئەوەش بەهەزار مەینەتی و هیالكیوە؛ چونكە براكەم كەم ئەندامە و باوك و دایكشم پیرن. بەراستی ئەم حكومەتەی ئێستا هیچ یارمەتیەكی خەڵكی نادا. هەر لەكەمی كارەبا و ئاوەوە یان نییە یانیش ئەوەندە گران بووە كە لەحیسابدا نییە، هەموو شتومەكی ژیانیان قورس كردووە كە مرۆڤ ناتوانێ بەراحەتی لەژێر بار دەربێ. هەمووی ئەمانەش بۆ ئەوەیە و زۆری و زۆڵم لەو كۆمەڵگا تاكەكانی كە

گەندەڵكاریەی دەسەاڵتداران بێ ئاگا بن. خۆی خنجیالنەكەی دوكانە نمونەی بەیاتی بچووكە دۆكانە دەڵێت:"ئەم و دەهێنێتەوە كــە مــانــگــانــە"200"هــەزار كــرێ پــێــدەدەم، خاونەكەی ئــەوەش لەگەڵ زۆرە بەراستی الیەنە بەراستی بكات. زیادیشی دەیەوێت پەیوەندیدارەكان لەئاستی گۆزەرانی خەڵكی ئێمەی كــەمــتــەرخــەمــن. زۆر زۆر ـــەژار هو وەهاین، ئیشی سەرقاڵی هەمیشە گەنج لێناداتەوە، ئاوەرێكمان هیچ دەسەاڵتیش

جێگە لەكاتی هەڵبژاردنەكاندا نەبێ.عەباس رەخنەش لەكاناڵەكانی راگەیاندنیش وەكو ئــازارەكــانــیــان و ئێش كە دەگــرێــت پێویست ناگەیننە الیەنە پەیوەندیدارەكان و

لەژیان و گۆزەرانیان ئاگاداریان ناكەنەوە."ئەیوب محەمەد"، گەنجێكە كە وەكو خۆی دەڵێ ماوەی چوار ساڵی خەریكی بەقاڵیە و دەڵێت، بەهۆی دەستكۆرتی و نەبوونی باری گۆزەران دەستم لەقۆتابخانە هەڵگرت. ژیانی پێناسە شێوەیە بەم شارەكەش گەنجانی دەكا و دەڵێ:"گەنجان لەداروخانێكی فكری و ئایدیۆلۆژیدا دەژین و لەژێر فشار و شەڕێكی دەرونین لەالیەن دەسەاڵتدارانەوە. بۆ ئەوەی شێوەیەك بەهەموو بیانهێڵنەوە، بێكاریگەر

من شەخسەن باوەڕم بە توێژی گەنج نەماوە و

بەتایبەتی لەژێر دەستی ئەم دەسەاڵتە؛ چونكە لەوەتەی

خۆمم ناسیووە، هەر لەناو رەنج و ماندوو بونمدامە، ئەمەش بەشی ژیانی هەرە زۆری

گەنجانی شارەكەیە و بگرە خراپتریشە. ئەوە لەكاتێكدایە لەسەر دەریایەك نەوت و

سەرچاوەی سروشتی دەژین، كەچی لەهەموو ئیمكاناتێكی ژیانی بێ بەشین و خەڵكیش

برسیەتی


37گەنجان] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

و بكەن ئیرادە بێ گەنجان ــدەدەن ــەوڵ هگاریگەریان لەسەر گۆڕەپانی كۆمەاڵیەتی كەم

بكەنەوە.و دەسەاڵتداریەتی تموحی دەڵــی؛ ئەیوب سەرمایەداران لەوەدایە كە هەمیشە دەیانەوێت كۆمەڵگا بكەنە ژێردەستەی خۆیان. ئەمەش یەكەمدا. لەپلەی پێكدێنن گەنجان لەسەر هەموو ئاوا سەركەوتن، بوارەدا لەم كاتێك كۆمەڵگا بێ كاریگەر دەكەن و رۆح لەكۆمەڵگا دادەبڕن و بێ رۆحی دەكەن و تەنیا شەمایەكی

لێ دەهڵێنەوە.دەسەاڵت نەك گرنگی بەفكر و نەش بەرا و هەموو بۆیە هەر دەدات، گەنجان بۆچوونی دەچــێ. بــەفــیــرۆدا گەنجان وەری و هێز خوێندندا لەبواری كە هەیە گەنجمان زۆر لەبەر بەاڵم بڕیووە، بەرزیشیان شەهادەی ئەوەی كەس ئیتمامیان پێنادا و ئەو هێز و توانایە كاناڵیزە ناكات، ئەوا لەكۆتاییدا ئەوان دەگەڕێنەوە بەدوای كرێكاری و دەسفرۆشیدا. ئەمە كوشتنی تواناكانی گەنجانە، بەتایبەتی شێوەیەش بەم كەركوكدا، وەكو لەشارەكی

گەنجانیشدا چینی لەناو پێكەوەژیان رۆحی بەرەو الوازی دەبەن.

من دەڵـــێ؛ گەنجێكە، خــۆی كــە ئــەیــوب شەخسەن باوەڕم بە توێژی گەنج نەماوە و بەتایبەتی لەژێر دەستی ئەم دەسەاڵتە؛ چونكە لەوەتەی خۆمم ناسیووە، هەر لەناو رەنج و ماندوو بونمدامە، ئەمەش بەشی ژیانی هەرە زۆری گەنجانی شارەكەیە و بگرە خراپتریشە. و نەوت دەریایەك لەسەر لەكاتێكدایە ئەوە سەرچاوەی سروشتی دەژین، كەچی لەهەموو خەڵكیش و بەشین بێ ژیانی ئیمكاناتێكی

برسیەتی.لــەدەرەوە لەبەرچاوانە، ئیمارات ئەوەتا سەرچاوە و نەوت لــەرووی كڕیووە، خۆڵی سروشتیەكانەوە گەلێك الوازن، بەاڵم لەو پەری كەخاوەن كەركوكیش دەژیــن. رەفاهیاتدا نەوت و ئاو و سروشتێكی زۆر و دەوڵەمەندە، دایمە لە ژێر فەقیری و نەبوونی و شەڕدایە. ئەیوب ئەحمەد باوەڕی بە حكومەتیش نەماوە كە كارێك بۆ خەڵك بكات و دەڵێ؛ من داوای باوەڕم چونكە ناكەم؛ حكومەتە لەم هیچ

پێان نەماوە جێگە لەوەی لەرووی ئەمنیەوە بمانپارێزن.

سەرباز پێشتر كە ئەحمەد"، "ئەركان بووە و لە ئێستا وازی هێناوە دەڵێ؛ لەگەڵ لەئێستادا گەنجان زۆرینەی جۆدا، بۆچوون رەشبین و بێ هیوان لەشارەكەدا. رۆژبەرۆژ ئەو بەهۆی ئەمەش ــن دەڕوی الوازی بــەرو سیستەمە سەقەتیە كە لەسەر چینی گەنج فەقیرەوە بەهۆی منیش ــێ. دەچ بەرێوە وازم لەقۆتبخانە هێنا و رووم لەبازاڕ كرد بۆ چونكە بكەم، دابین ژیانمان بژیوی ئەوەی نەدی و دەسەاڵتەوە لەم حكومەت هیچمان كە یارمەتیەكمان بدات. من زۆر زۆر رەشبینم، گەنجان توانای و تەنیا حەز ئەم دەسەاڵت دەكوژێ. دەسەاڵت تەنیا گەنجان فێری جگەرە و نێرگەلەكێشان و خواردنەوە مادە كەحكولیەكان دەكات، تۆ فێری ئەو شتانە كە زۆر كورت خایەنن و بۆ گەنجان بێ كەڵكن دەكا، بەراستی دەسەاڵت و حكومەتەكەی ئێمە نایەوێت گەنجان شت بزانن، لەنەزانی. گەنجانە هێشتنەوەی ئامانجیان تەنیا دواوە بەرەو كۆمەڵگا كە كردووە وای ئەمەش بچێ و چینی گەنجیش لەبێ هیوایدا بمێننەوە.

گوتەی"سیاسەت گاڵوەیان كردووەتە قەڵغانێك بۆ بەرگریكردن و شاردنەوەی الوازی كەمایەتی خۆیان لە بواری رامیاریدا .ئەمانە بەهەموو شێوەیەك سیاسەت رەتدەكەنەوە و بەهۆكاری سەرەكی پاشكەوتنی كۆمەڵگای دادەنێن. ئەو گەنجەی سیاسەت بكاتە ئامرازێك بۆ پاراستنی نیشتیمان و

نەتەوە و بەها مرۆڤایەتیەكان بەدواكەوتوو، كۆنەپەرست و تێنەگەیشتوو لە ژیان وەسف دەكرێت، ئەمە كێشەی سەرەكی گەنجانە و سیستەمیش ئەمەی زۆر پێ خۆشە


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[38 هۆنەر

ئا/ كاروان ئیبراهیمحەسەن زیرەك، ماوەی "42" ساڵە كۆچی دوایی كردوە، بەاڵم ناوی ئەو، ئاواز و سترانەكانی ئەو، بوونەتە بكەن؛ چونكە كۆچ هەرگیز پێناچێت گۆرانی و مۆسیقا هونەری لە مەزن بەشێكی گەلی كورد، ئەو گەلەی تا ئێستاش نكوڵی لە

هەبوون و ناسنامەی نەتەوەیی دەكرێت.ژیانی لە گوزارشتە ــرەك، زی حەسەن ژیانی نــەتــەوەی كــورد؛ چونكە ئــەو بــــەردەوام لە دەربەدەریدا ژیاوە، هەروەكو چۆن نەتەوەكەشی ئاوارە و دەربــەدەر بووە، ئەگەرچی بــەردەوام ئەو هیچ خوێندەواری نەبووە، بەاڵم تونیویەتی بۆ كورد كاتەی ئەو رەوشــی هونەرەكەی بە

نەوەكانی داهاتوو بگێڕێتەوە.

"ژیانی حەسەن زیرەك"حەسەن عەبدوڵاڵ، ناسراو بە حەسەن زیرەك، لە رۆژی "29"ی تشرینی دووەمی ساڵی "1921" لە دایكبووە، شوێنی لە دایكبوونی زۆر ڕوون نییە،

هەندێك لەو كەسانەی كە ئاگایان لە ڕابردووی ئەو بووە، دەڵێن لە بۆكان لە دایكبووە و زۆر دەیناسن، نزیكەوە لە كە لەوانەی كەسیش شاری نێوان دەكەوێتە كە )هەرمێلە( گوندی سەقز و بۆكان، بە شوێنی لە دایكبوونی دەزانن.زیرەك، گۆرانیبێژی ناوداری كورد، هونەرمەند و مۆسیقازانی سروشتی، یەكێكە لە بەناوبانگترین ئەو كاری بەرچاوترین كــورد، هونەرمەندانی كۆكردنەوەی گەنجینیەیەك لە هونەری ئاواز و

گۆرانی كوردییە كە بە دەنگی خۆی وتویەتی.ناو ئامینەی دایكی و عەبدوڵاڵیە ناوی باوكی گوندی ئاغای خانانی الی لە باوكی ــووە، ببە لێهاتوویی لەبەر ــردووە، ك كاری هەرمێلە زیرەك ناوی دەركردووە، ناوبراو جگە لە حەسەن دوو كوڕی دیكەی بە ناوەكانی حسێن و مینە

هەبووە.ساڵیدا "10" ژێر تەمەنی لە زیرەك حەسەن لەگەڵ چەند كەسێك لە دەنگخۆشانی بۆكان لە شاییەكانی ناو شار و گوندەكانی بۆكان گۆرانی مسگەری بەردەستی ماوەیەدا لەو وتووەتەوە،

و قاوەچییەتی دەكا و هەروەها خزمەتی ماڵە دەوڵەمەندەكانی بۆكانی كردووە.

باوكی كە بووە، سااڵن "11" تەمەنی زیرەك چوونەتە ئــەوە دوای ــردووە، ك دوایــی كۆچی شاری سەقز، پاشان دایكی زیرەك هاوسەرگیری كردووەتەوە، ئەوەش بووتە هۆی دژواری زیاتر و زیرەك بۆ كۆمەاڵیەتی و ئابووری ژیانی لە

خوشك و براكانی.

"دەربەدەری"ــووە و ب كــاركــردن بــــەردەوام سەرقاڵی ئــەو رۆژێك بەاڵم كردووە، جیاوازی كاری چەندین و بــەژێــرەوە ــردووە ك كەسێكی ئۆتۆمبێل بە سەرئەنجام ئەو كەسە گیانی لەدەستداوە، بەو و هەڵگرتووە خۆی سەری زیرەك هۆیەشەوە بەرەو و رۆژهەاڵتی كوردستانی جێهێشتووە و

باشوری كوردستان هاتووە.دواتر زیرەك گەیشتوەتە شاری بەغداد و لەوێ بەهۆی چەند كەسێكەوە لە میوانخانەی )شومال ئەلكەبیر( دامەزراوە، لەوێش دەستی بە گۆرانی

ژیانی تاكێك، گوزارشت لە ژیانی نەتەوەیەك

حەسەن زیرەك، ئەو هونەرمەندەی بە زیندوێتی ماوەتەوە


39هۆنەر] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

ناوی كەمدا ماوەیەكی لە و كـــردووە وتــن لە دەركــردووە، بەو هۆیەشەوە چەند كەسێك هونەرمەندان و مۆسیقیارانی ئەو كاتەی كوردی ناسیوە، وەك هونەرمەندی مەزن عەلی مەردان.

لە لە ساڵی "1953" یەكەمین جار بۆ زیرەك دەڵێت، گۆرانی بەغداد رادیۆی كوردی بەشی ناوبانگدەركردنی سەرەتای دەبێتە ــەوەش ئحەسەن زیرەك و ناوی لە زۆر شوێنی كوردستان

باڵودەبێتەوە.دەیان بەغدا لە مانەوەی ماوەی لە هەربۆیە "10" نزیكەی زیــرەك ــردوە، ك تۆمار گۆرانی ساڵ لە ئێراق و باشوری كوردستان ماوەتەوە، بەوەش بووەتە دۆست و ئاشنای زۆر هونەرمەند لە سودی و كورد بەناوبانگی گۆرانیبێژی و بە وەرگــرتــووە، رێنماییەكانیان و ئەزموون تایبەتی زیرەك وەك خۆی باسی دەكات، زۆر مەردان عەلی مامۆستا تواناكانی لە سودی

وەرگرتووە و مەردان زۆر هاوكاری كردووە.

"رادیۆی كوردی لە تاران"لە ساڵی "1958" گەڕاوەتەوە زیرەك حەسەن رۆژهەاڵتی كوردستان و ئێران و چووەتە رادیۆی كوردی لە تاران. هەر لەو ساڵەدا لە رادیۆی تاران لەگەڵ میدیا زەندی ئاشنا بووە و هاوسەرگیریان كردووە، دوو منداڵی بووە بە ناوەكانی )مەهتاب

و ئارەزوو(.و بانە شاری چووەتە زیرەك حەسەن دوایی لە ساڵێكیش چەند و مهاباد لە سااڵنێكیش شاری شنۆ ژیاوە و دوكانی چایخانەی هەبووە.

زیرەك كاتێكیش لە شاری سلێمانی بووە لە تیپی )شانۆی هونەرە جوانەكان( لەگەڵ )سێوەخان و رەشۆڵ عەبدوڵاڵ( لە شانۆكای )بووكی ژێر دەواری ڕەش و خەسوو یان ئەژدیها و تەڕپیر(

بەشداری كردووە.

"سترانەكانی زیرەك"گۆرانییەكانی تایبەتمەندیەكانی لە یەكێك حەسەن زیرەك، پشت بەستنی ئەو بە گۆرانی فۆلكلۆرییە، ئەو چاوی بە زۆر ناوچە و مەڵبەندی الی مــاوەتــەوە، لێیان كــەوتــووە، كوردستان خەڵكەكەی میوان بووە و هەڵسان و دانیشتنی و ژیانیان شێوەی لەگەڵ و بــووە لەگەڵیان

جلوبەرگ و هەڵسوكەتیان ئاشنا بووە.ئەو گۆرانییانەی لە خەڵكەوە بیستوویەتی فێر هەیە گۆرانیشی زۆر زیــرەك هەرچەند بــووە. ئاوازەكەی هی كە هەم هەڵبەستەكەی و هەم ــاوداری ن شاعیرانی شیعری بــەاڵم خۆیەتی، كوردیشی بەكارهێناوە، لەوانە )نالی، وەفایی، سەید كامیل ئیمامی، كوردی، هەردی، پیرەمێرد

و هێمن(.

"ژیانێكی پڕ ئازار"حسەن زیرەك نە لە ئێران و نە لە ئێراق ڕووی خۆشیی نەدیوە، هەڵسووكەوتی حكومەتی ئێران كێشەی زۆری بۆ درووستكردوە، بۆ نموونە دوای ماوەیەك ئیتر ڕێگەیان نەداوە بە ڕادیۆی تاران گۆرانییەكانی باڵوبكاتەوە، ئەوەش دڵی ناسكی زیرەكی ڕەنجاندوە و بڕیاریداوە چیتر نەگەڕێتەوە تاران، دیسان رووی لە بەغداد كردوەتەوە، بەاڵم ئەشكەنجە بەندیخانە لە و كراوە دەستبەسەر

دراوە.كە دەیگێڕێتەوە دەنگیدا تۆمارێكی لە خۆی لە بنمیچ هەڵواسراوە و لێیدراوە و سوكایەتی پێكراوە، بۆیە دوای ئازادبوونی دیسان روو لە ئێران دەكاتەوە، بەاڵم بۆ بەدبەختی لە ئێرانیش دەكەن، زۆری ئەشكەنجەی و دەیگرێ ساواك ئەشكەنجەكان چۆنییەتی شوێنێك لە زیرەك دەگێڕێتەوە و ئەو گێڕانەوەیەش وەك یادگاری

ماوەتەوە.لە تا 1964" نێوان سااڵنی "1962 لە زیرەك ماوەیەدا لەو كردووە. كاری كرماشان ڕادیۆی موجتەبا وەك ناودارەكانی مۆسیقاژەنە لەگەڵ ئەكبەر عەبدولسەمدی، محەمەد مــیــرزادە، و كــردووە كاری پوولەكی بەهمەن و ئیزەدی ئەو هاوكارییە بووە هۆی خولقاندنی بەرهەمی وا كە وەك شاكارەكانی مۆسیقای ئەو سەردەمە

ماونەتەوە.

"نەخۆشی و مەرگ"لە ساڵەكانی كۆتایدا نەخۆشییەك كە لە مێژ بوو حەسەن زیرەكی ئازار دەدا، فشاری زیاتری بۆ هێنابوو، چەند جارێك لە نەخۆشخانەكانی ورمێ كە نەخۆشییەكەی بەاڵم خەواندیان، بۆكان و

شێرپەنجە بوو، دەستبەرداری نەبوو.زیرەك نەخۆشییەوە حەسەن ئەو بەهۆی هەر لە رۆژی "26"ی حوزەیرانی ساڵی "1972" لە نەخۆشخانەی شاری بۆكان كۆچی دوایی كرد و جێهێشت، ژیانی نەهامەتییەكانی یەكجاری بە ئەو لەسەر وەسێتی پێشوتری خۆی لە بناری نێژرا، بۆكان دەڕوانێتە كە ناڵەشكێنە، كێوی هەروەها بــوو، ــرەك زی منداڵی زێــدی بۆكان گۆرانیشی بەسەر ناڵەشكێنە و روانینی بۆ بۆكان

وتووە.

"مەرگی زیرەك"حەسەن زیرەك لە تۆمارێكی دەنگیدا كە وەك خۆی ئاماژەی پێكردووە، لە كۆتایی ماڵئاوایی یەكجاریدایە و لەو كاتەشدا چایخانەیەكی هەیە، كوردا لەناو هونەر كە دەگرێت لەوە رەخنە قەدری نەبووە و هونەر بۆ ئەو شتێكی نەكردووە

بە دوایدا بچێ .

بچێتە زوو دەیەوێت كە دەكات، لەوەش باس ژێر خاك و مرۆڤی كورد نەبینێت، دیارە هیچ هونەرمەندە لەو كاتەدا لەو شایستە رێزێكی مەزنە نەگیراوە، هەربۆیە لە مرۆڤی كورد توڕەیە لە گوزارشتە كە دەگرێت، تر رەخنەی زۆر و

ژیانی پڕ چەرمەسەری ئەو.

"دەركێكی قووڵ لە فەرهەنگی كوردەواری"

هونەرمەند بارەی لە نوسەر، رەحمانی، وریا و رەها دەڵێت:"دەنگێكی زیرەكەوە حەسەن لە قــووڵ دەركێكی بزوێنەر، سرووشتیانەی بەرین دەسەاڵتێكی ـــوردەواری، ك فەرهەنگی هەستێكی و موسیقی كاری و هونەر بەسەر لەگەڵ خوڵقێنەر و ناسانە جوانی و ناسك هەوڵی بێ وچان و ماندوونەناسانەی بەردەوام، و گشتگیر و مــەزن وەهــا هونەرمەندێكی جاویدانەی لە حەسەن زیرەك درووست كرد كە بە ئەرخایەنیەوە وەك گەورەترین و هەرمانیترین هونەرمەندی نەمری كورد لە هەمیشەیی مێژوودا

بمێنێتەوە".ئەو نوسەرە باس لەوەش دەكات:"كاتێك وردتر دەڕوانینە كارەكانی ئەم گۆرانیبێژە ئەفسانەییەی واڵتەكەمان پتر ئەو راستییەمان بۆ دەردەكەوێ ــەڕەوەی ــەوپ ل تەنانەت زیــرەك موزیكی كە هونەری و فەرهەنگ و موزیك زەرفییەتەكانی و بەزاند پەرژینەكانی و روویداوە كوردەواریدا لە كورد هونەرپەروەری كەسایەتییەكی وەك

زیرەك ئاوێتەی كاسەدۆی ماڵە گوندنشینان، گاسنی جوتیاران، مێرگوڵی

كوێستانان، ماندوێتی ڕێبواران، ئارەقەی هەنیەی كیژان،

ئاوێزانی جێژوانی گەنجان، خەڵوەتی عاشقان، كەرنەڤاڵی خۆشەویستان، الوانەوەی منداڵە بێنازەكان دەبوو،

عەشقی گۆرانی بێ ئۆقرەی كردبوو، تەمەنی بە گەڕیدەیی و گەڕان بە دوای سروشتی جوان و ئاوازی جۆشدار و گۆرانی خرۆشدار بردەسەر،

ئەوەی لە ناخیدا گینگڵی دەدا، ئەوەی هەناوی دەوروژاند

وایلێكردبوو"جێیەك نەبێ تێیدا بسرەوێ


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[40 هۆنەر

ئاستێكی بەرباڵو و گەشەداری جیهانیدا پەرەی بە بەستێنە هونەرییەكانی مرۆڤ و خۆزگەكانی

كورد بەخشیوە".

"بێ ئۆقرەیی بۆتە خەسڵەت و ئاكار"ئیسماعیل ئیسماعیلزادە، نوسەر، لە نوسینێكدا سەرەكیترین دەڵێت:"ژن زیرەكەوە لەبارەی گەوهەری گۆرانی و بەستەكانی حەسەن زیرەكە، ئەم توخمە و رەنگدانەوەی چەند توخمی دیكەی لە نامۆیی و تەنیایی لەدایكبوون، وەكو زێدی وایان كارێكی هونەرمەنددا نەستی و هەست كردووە كە بێ ئۆقرەیی بۆتە خەسلەت و ئاكار، بۆتە نەگیرسانەوە و كۆچەرۆیی لە كەسایەتییەكدا لە سەدەی "لوتكەی گۆرانی كوردیی بۆتە كە

بیستەمدا".هەناوی لە وردبوونەوە نوسیوە:"بە ئەوەشی گۆرانییەكانی هونەرمەند زیرەكدا دەتوانین زۆر الیەنی بەتایبەتی كۆمەاڵیەتی و پێكهاتەی ژیانی ئەو سەردەم دەربكێشین. ژیانی ئاژەڵداری، ژیانی الدێی، جوتیاری، تاڕادەیەك ژیانی شار، خێڵەكی بوونی كۆمەڵگا و لە هەموویان بەرچاوتر ژیانی

ژن لە نێو كۆمەڵگای پیاوساالریدا. رەنگدانەوەی ئەم توخمە واتە ژیانی ژن لە ژێر فەرمانی پیاودا و بەزۆری بەشوودان و دڵشكاوی و نامرادبوون، بە پیاو ئاست لە ژن بێدەنگكردنی و ملكەچ هەموو خەسلەتەكانییەوە، دابڕاندن لە ئەویندار ... بە رادەیەك بەرچاوە كە ئاستی كۆیلەبوونی ژن بە دەست دابونەریت و ئایین دەردەخا، بەاڵم بۆ ئەو خوێندنەوەی و هونەرمەند هەڵوێستی ئەم بەشە گەلێك جیاوازە و ئەویش نەك هەر لە رووی گۆرانییەكانیەوە؛ بەڵكو لە ئاكار و كردەوە

نامۆكانی بە پێی ئەو دۆخە دەتوانین ببینین".

"ئارەقی هەنیەی كیژان"هەروەها هیوا رەش، كە بە هەمان شێوە نوسەرە و لەبارەی حەسەن زیرەكەوە نوسینێكی درێژی ساڵێك هەموو كردووە، لەوە باسی و نوسیوە دەڵێت:"ئەو ئەو دەكــات، گۆڕەكەی سەردانی زیرەكەی تەنها بە جەستە جێیهێشتوین و بە نەست هەمیشە لە ناوماندایە، ئەو گۆرانییانەی نیو سەدە لەمەوبەر چڕیویەتی هەر دەڵێی نیو چركە پێش ئێستایە!!. زیرەك هونەرمەند نەبوو، بەهرەمەند ئەفسوس بەاڵم بوو، خوداوەند زیرەك نەبوو،

شەقامێك قەزافی، موعەممەر ناوی بە باغێك ناوی جەواهیری و دەیان كوچە و كۆاڵن و بە بازاڕ و ئەپارتمان چاپخانە و پارك و ماركێت ناو دەنرێن و دوو شەقام بە ناوی كەسێكەوە دەكرێ، چۆن و ژیا كولەمەرگی بە چۆن زیرەك بەاڵم بێكەس و بێدەرەتان بوو هەروا ماوەتەوە، زیرەك بە تۆبزی خۆی نەسەپاندایەتە نێو هونەری ئاواز و گۆرانی كوردییەوە ئەوا دەمێك بوو نابەرپرسانە

و بێوێژدانانە هەوڵ بۆ سڕینەوەی ناوی دەدرا".ئاوێتەی نوسیویشیەتی:"زیرەك نوسەرە ئەو كاسەدۆی ماڵە گوندنشینان، گاسنی جوتیاران، مێرگوڵی كوێستانان، ماندوێتی ڕێبواران، ئارەقەی گەنجان، جێژوانی ئاوێزانی كیژان، هەنیەی خۆشەویستان، كەرنەڤاڵی عاشقان، خەڵوەتی عەشقی دەبــوو، بێنازەكان منداڵە ــەوەی الوانبە ــوو، تەمەنی كــردب ئــۆقــرەی بــێ گــۆرانــی سروشتی دوای بە گـــەڕان و گەڕیدەیی جوان و ئاوازی جۆشدار و گۆرانی خرۆشدار دەدا، گینگڵی ناخیدا لە ئەوەی بردەسەر، ئەوەی هەناوی دەوروژاند وایلێكردبوو"جێیەك

نەبێ تێیدا بسرەوێ".

ژن سەرەكیترین گەوهەری گۆرانی و بەستەكانی حەسەن زیرەكە، ئەم توخمە و رەنگدانەوەی چەند توخمی دیكەی وەكو زێدی لەدایكبوون، نامۆیی و تەنیایی لە هەست و نەستی هونەرمەنددا

كارێكی وایان كردووە كە بێ ئۆقرەیی بۆتە خەسلەت و ئاكار، بۆتە نەگیرسانەوە و كۆچەرۆیی لە كەسایەتییەكدا كە بۆتە "لوتكەی گۆرانی كوردیی لە سەدەی بیستەمدا


41ژنان] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

ئا/ دڵناز كەریمدەبێت زۆر باش دەرك بە خەسڵەتێكی خانەدانێتی بكرێت كە تایبەتمەندییەكە لە نزیكەوە رۆژگاری ئەمڕۆشمان پەیوەندیدار دەكات. بنەماڵەگەرێتی كوڕان، زۆری ژمارەیەكی خــاوەن بە بوونی و فرەژنی خانەدانە. ئایدیۆلۆژی بناخەی بەردی ــان بــۆ ئـــەوەی كــوڕی ــی ــەردەوام ـــوازی ب و داخئایدیۆلۆژیای زۆریان هەبێت، داخوازی سەرەكی سیاسییە. هێزی ئەمەش هۆكاری خانەدانە. هەر وەكو چۆن راهیب لە میانەی پشتبەستن بە هێزی "واتا" پێشەنگایەتی كرد. كەسی بەهێزی خانەدان )بنەماڵە(ش لە رێگای پشتبەستن بە دەبینێت. پێشەنگایەتی رۆڵی "سیاسی" هێزی نەكرێت سیاسی هێزی گوێڕایەڵی كاتێك راهیبە هێزی هەرچی بەكاردێنێت. توندوتیژی كاتێك گوێرایەڵی نەكرێت، هێزێكی مەعنەوی لە جۆری "غەزەبی خوداوەند" رۆڵی ئاگاداركردنەوە سیاسی هێزی سەرەكی سەرچاوەی دەبینێت. لە بەهێزەكەیە". پیاوە "دارودەستەی سەربازی سەردەمی پێشووتری نێچیرڤانی، بە تایبەتی لەو قۆناخەی دایك ــ ژن تێیدا بە كاریگەربوو پیاو

سنووردار كراوە.بە كورتی بۆ تێگەیشتن لەم دیاردەیە، پێویستە راستینەی و ژن ــ دایك سیستەمی بە دەرك خێزان بكرێت. لە سیستەمی دایك ــ ژندا مێرد ژن ــ دایك الوازە. زۆر یاخود نییە دیار یان كاتێك منداڵی دەبێت، ئەو ئافرەتە نییە "لەگەڵ بكات". ئەشقبازی دەوێت خۆشی پیاوەی ئەو رەگەزپەرستی كۆمەڵگای و ئەشق هێشتا ژن پەیوەندی بە ئافرەت نییە. رۆژەڤـــدا لە نییە. پیاوێك هیچ گــرێــدراوی مێردایەتی و پیاویش لە دۆخێكی وەهادا نییە كە بااڵدەستی بەسەر ئافرەتدا ئاوا بكات و بڵێت "ژنی منی". كاتێك جا دەكات، خەریكی كارێكە نێچیروانی نازانرێت. بەهاكەی بێت كەم بەرهەمەكەشی رەوشێكی وەها لەناو كۆمەڵگادا پێشنەكەوتووە كە منداڵەكان بە هی پیاو ببینێت. منداڵەكان هی ــ ژنە. وەكو پێویستییەكی سروشتەكەی دایك شتێكی لەم جۆرە جێگای باس نییە كە دایك ــ ژن بە دوای شەهوەتدا رابكات، بۆ چێژ وەرگرتن بە دوای جووت بوونی زایەندیدا بگەڕێت. وەكو زیندەوەرەكانی دیكە زایەند الی ئەویش بابەتێكە. زۆربــوون ئامانجی بە زایەندی پەیوەندییەكی جێگای باسە. رەنجدان و زەحمەتكێشان لەپێناو گــەڕانــەوەی سەرەكی هۆكاری منداڵەكانیدا، ــ ژن. هەم لە دایكبوون منداڵە بۆ سەر دایك دەداتێ. مافەی ئەو مندااڵن بەخێوكردنی هەم دیار و دیاربوون كە قۆناخێكدا لە بۆیە هەر

نەبوونی باوك هیچ واتایەكی كۆمەاڵیەتی نەبووە، باسكردنی مافی باوك شتێكی بێ واتایە. بەاڵم ـ ژن گرنگن؛ چونكە لەگەڵ ئەوانەدا براكانی دایكـ گەورە بووە. خاڵ و پور هێزی خۆیان لەم حقوقە كۆنەی دایك ــ ژنەوە وەردەگرن. كەواتە خێزانی دایك ــ ژن لە خاڵ، پور ــ گەر هەبێت منداڵی پێكدێَت. خــۆی منداڵەكانی و ئەوانیش پێدەگوترێت دایكساالری خێزانی باسەی ئەو گوزارشت لەم الیەنە دەكات. دەشێت بەم جۆرە خوداوەندە باوەڕی كۆمەاڵیەتیانەی گوزارشتی ژن شرۆڤە بكرێت كە سەرچاوەكەی دایك ــ ژنی بەردی بناخەی نیولیتیكە. جگە لە خاڵەكان پیاو

بوونی نییە. مێردایەتی و باوكێتی دانەهێنراوە.لە كـــردار و ئایدیۆلۆژیا ــو وەك خانەدانێتی سیستەمە ئــەم سەراوژێربوونی دەرئەنجامی )سیستەمی ژن( پێشدەكەوێت. بەڕێوەبەرایەتی ئەم سیستەمە كە دەكرێت بە پیاوساالریش ناوی ببەین لە ئەنجامی رێكەوتن و هاوپەیمانی نێوان پیاوی بە تەمەن، دارودەستەی سەربازی پیاوە بەهێزەكان و شامانەوە ریشەی خۆی دادەكوتێت.وەك خــانــەدانــێــتــی سیستەمی پێویستە كە پێبكرێت دەركــی یەكپارچە پێكهاتەیەكی بونیاد و ئایدیۆلۆژی تێدا تێكەڵ بەیەكتری بوون. لەگەڵ ئەوەی خانەدانێتی لەناو خودی سیستەمی لە نكوڵیكردنە مانای بەاڵم دەركەوتووە، تیرە تیرە و بەسیفەتی دەستەبژێری بنەماڵەی چینی سەروو خۆی بونیاد دەنێت. خاوەن پلەدارییەكی شێوەی بەراییە. بااڵدەستی چینی وشكە. زۆر بەبنەمای پشت دەوڵەتە. و دەســەاڵت بەرایی بەخاوەن بوون دەبەستێت. نێر منداڵی و پیاو گرنگ دەسەاڵتەكەی بۆ كوڕ زۆری ژمارەیەكی لە پێش رێگای ئــارەزووەش ئەم بایەخدارە. و سیستەمی فرەژنی، ژیانی حەرەمسەرا و كەنیزەكی كردۆتەوە. ئەگەر هەندێك لە پیاوان خاوەن دەیان ژن و سەدان منداڵن ئەوە گرێدراوی ئایدیۆلۆژیای خانەدانێتییە. دەسەاڵت و دەوڵەت سەرەتا لەناو خانەدان گرنگترینیشیان دەئافرێنرێت. خانەدان و خۆی خێڵی و تیرە سەرەتا دەزگایەیە ئەو یەكەمین هۆگری دیكەی تیرەكانی سیستەمی لە كرد. كۆیالیەتی و چینایەتی جیابوونەوەی شارستانی خۆرهەاڵتی ناویندا بینینی دەسەاڵت و دەوڵەتێكی بێخانەدان وەك بڵێی مەحاڵە. بەهۆی ریشەداربوونی واقیعی خانەدان و بوونی بەپێگەی دەوڵەت ـ دەســەاڵت ئامادەكاری قوتابخانەی

دۆخەكە بەمجۆرەیە.لەگەڵ گۆڕانی خانەدانێتی بۆ ئایدیۆلۆژیای فەرمی خێزانیش پێكهاتەی و بونیاد لە خۆی مۆركی داوە، بەشێوەی "بنەماڵەگەرێتی" رێگای لە پێش جیاوازی كردۆتەوە. خوارووتر ئایدیۆلۆژیایەكی

ئۆجاالن؛ هەتا خێزان شیكار نەكرێت ناتوانین دەسەاڵتـ دەوڵەتـ چین و كۆمەڵگا شیكار بكەین

كرۆكیەكی بچووكی كێشەكانی ناو دەوڵەت و دەسەاڵت لەناو خێزاندا ئاوا كراوە

لەگەڵ كشانەوەی ژن بۆ نهۆمی هەرە خوارەوەی

كۆمەڵگا، لەسااڵنی )2000(پ.ز لەرووی زمان و كەلتووریشەوە شكستێكی مەزن و كەوتن جێگای باس دەبێت. لە

كەلتووری ماددی و مەعنەوی شارستانێتیدا كۆیالیەتی

رەگەزی ژن لە پێش كۆیالیەتی تیرە و پیاوەوە دێت، لەڕاستیدا

ژن لە قووڵترین ئاستی كۆیالیەتیدا بەدۆخێك گەیەنراوە كە تێكشكێنراوە، دەنگی كپ كراوە و هەناسەی لەبەر بڕاوە، سووكایەتی پێكراوە،

نەعلەتی لێكراوە و لەرەوشی بوونەوەرێكی مردوودایە


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[42 ژنان

لەنێوان خێزان و خێزانێكی دیكەوە جێگای باسە. زۆر شێوە لەمێژووش بەر و مێژوو بەدرێژایی لەئارادا پیاو و ژن بەیەكەوەبوونی جیاوازەكانی كاڵن)تیرەی خێزانی شێوەی بەتایبەتیش بووە. پێوە ژنی بووە كە قورسایی بەرباڵو زۆر بەرایی( مێرد ـ پیاو خێزاندا چەشنەی لەم بــووە. دیــار هێندە ناناسرێت. خااڵن و مندالەكان زۆر گرنگترن. جۆرێكی دیكەش ئەوەیانە كە پیاوـ ژن تێیدا وەكو ئەمجۆرەش مەزەندەكان بەپێچەوانەوەی یەكن. بەشێوەیەكی بەرباڵو لە مێژوودا جێگای باس بووە. سیستەمی خێزانی پیاوساالری زۆر دواتر و بەشێوەی سێبەری سێیانەی خانەدانێتیـ دەسەاڵتـ دەوڵەت پێگەیاندنی سەرەكیشی ئامانجی پێدراوە. پەرەی بەرژەوەندیەكانی بەگوێرەی منداڵەكانێتی و ژنان سەروو چینەكانی دەوڵەتی و دەسەاڵت خانەدان، و ئافراندنی كەسایەتیەكی ئاراستەكراو. بەرژەوەندی فرەژن خێزانی بناخەی دەوڵەتە و دەسەاڵت ئەم رێگا و نییە پێویست كە پێكدێنێت فرەمنداڵ و لە پێش كێشەی كۆمەاڵیەتی زۆر قورس دەكاتەوە. بوون خێزانێك سەرۆك هەر خانەدان هاوشێوەی بەخاوەن ژمارەیەكی زۆری ژن و منداڵ وەك هێزێك بەسەر زاڵ زهنیەتی دەبینێت. ژیان گەرەنتی و كۆمەڵگا بەردەوام ئەم الیەنە هاندەدات. لە ڕاستیدا لەچارەسەركردن زیاتر لەم رێگایەوە دەرگا لەبەردەم دەكات. ئاوەاڵ كۆمەاڵیەتیەكاندا كێشە سەرجەم پێویستی دۆخە ئەم كە راستیەی بەو پەیبردن

ئایدیۆلۆژیای فەرمییە و لەالیەن ئایینەوە پشتیوانی سەبارەت تۆكمەكردنین، خوازیاری و لێدەكرێت و گرنگ كۆمەاڵیەتیەكان بەكێشە بەدەرككردن بایەخدارە. كەلتووری خانەدانێتی و بنەماڵەگەرێتی ناویندا خۆرهەاڵتی كۆمەڵگای لە ئێستا تا كە پشك بەدەستهێنانی ــوازی داخ بەهۆی بەهێزە. لەدەسەاڵت و دەوڵەت، ئەو ژمارە زۆرەی دانیشتوان لە سەرچاوە لەپێش كردۆتەوە یەكێك كەڕێگای ژنان، زانینی بەكەم كێشەكانە. سەرەكیەكانی مندااڵن، بێپەروەردەیی یەكسانی، نەبوونی شەڕەكانی ناو خێزان و كێشەی نامووس هەمووی گرێدراوی بنەمالەگەرێتییە. وەك بڵێی كرۆكیەكی دەســەاڵت و ــەت دەوڵ ناو كێشەكانی بچووكی چوارچێوەیەشدا لەو كراوە. ئاوا خێزاندا لەناو بۆ شیكاركردنی دەســەاڵت ـ دەوڵــەت ـ چین و

كۆمەڵگا شیكاركردنی خێزان مەرجە.لە كەلتووری عەرەبەكاندا ئەڵاڵ، الی هیندییەكان نوێنەرایەتی ــاوۆ، ت چینییەكانیش و براهمان هەمان پشتێنە )نەوە(ی ئیالهی دەكەن. قۆناخی هاوبەشی شارستانێتی و لێكچوونی كەلتووری لەم قۆناخەدا، هەرە زێدە لەناولێنانی خوداوەندەكاندا خۆی پیشاندا كە هێمای سەرەكییە و نوێنەرایەتی ناو هەموویان لە سااڵنی كۆمەڵگا دەكات. وەك )2000(پ.ز دا دەركەوتوون، ئەمەش رێكەوت نییە. سەرچاوەی خۆی لەو كەلتوورە هاوبەش و قووڵە وەردەگرێت كە بناخەكەیان پێكدێت. بەوشێوەیەی

كراوە بە سیمبۆڵ كەلتووری پیاوساالری دەكرێتە ـ ژن و ئابوورییەكەی ئیتر لەالیەن ئیالهی )دایكـ ناوی زەوتدەكرێن(. زۆردارەوە و فێلباز پیاوی ئاریانی بەزمانی خوداوەند، ــ دایكە سەرەكی ستار )ئەستێرە(، بە سۆمەری ئینانا، بە زمانی زمانی و عەشتار سامی زمانی كیبەلە، هیتیتی هیندیش كالی چەندەی دەچێت كز دەبێت، ئیتر پێكرد ئاماژەمان پیاوەكانی خوداوەندە ناوی شكۆدار دەكرێت. لەگەڵ كشانەوەی ژن بۆ نەۆمی هەرە خوارەوەی كۆمەڵگا، لەسااڵنی )2000(پ.ز لەرووی زمان و كەلتووریشەوە شكستێكی مەزن و كەوتن جێگای باس دەبێت. لە كەلتووری ماددی و مەعنەوی شارستانێتیدا كۆیالیەتی رەگەزی ژن لە پێش كۆیالیەتی تیرە و پیاوەوە دێت، لەڕاستیدا بەدۆخێك كۆیالیەتیدا ئاستی قووڵترین لە ژن كراوە كپ دەنگی تێكشكێنراوە، كە گەیەنراوە پێكراوە، سووكایەتی بڕاوە، لەبەر هەناسەی و بوونەوەرێكی لــەرەوشــی و لێكراوە نەعلەتی زەمینەی لەسەر مێردایەتی ــ پیاو مردوودایە. ژنێتی و دەسەاڵتدارێتی بەسەر ژن بەرز دەبێتەوە. بەردەوامكردنی ئەم ستاتۆیەی ژن الی عەرەبەكان و ئەو كۆمەڵگایانەی لە رۆژهەاڵتی ناویندا خاوەن هەڵسەنگاندنە ئەم كەلتوورین زەمینەی هەمان نامووس تاوانەكانی ــەوە. ــات دەك پشتڕاست

فاكتەرێكی بچووكی ئەم كەلتوورەیە.

بەهۆی داخوازی بەدەستهێنانی پشك لەدەسەاڵت و دەوڵەت، ئەو ژمارە زۆرەی دانیشتوان كەڕێگای لەپێش كردۆتەوە یەكێك لە سەرچاوە سەرەكیەكانی كێشەكانە. بەكەم زانینی ژنان، نەبوونی

یەكسانی، بێپەروەردەیی مندااڵن، شەڕەكانی ناو خێزان و كێشەی نامووس هەمووی گرێدراوی بنەمالەگەرێتییە


43] ژماره 41[ ]2014/7/15[ ]ساڵی چوارم[

بیرەوەری گەریال

ن/ موراد تورك ـ و/ ڕێبوار هەمەوەندیلەناو هاوەنەكاندا گولە و تۆپ دەنگی لەگەڵ ئــەوەنــدەی ڕەش دوكەڵێكی دارســتــانــەكــەدا ناوقەدی دارێكی بەتەمەن بەرزدەبۆوە، شەوێكی دوژمن جەندرمەكانی باربوو بەفران و نوتەك ئەوەندە شەكەت و ماندوو ببون كە بەیەك ڕیز یەكدا بــەدوای دەكرد ڕێیان لەناودارستانەكەدا چەپ بە دەكرد شەویان نیوە لەسەرخۆشێكی و ڕاستدا دەهاتن و دەنگ و ناڵەیان دەگەیشتە ئەو شوێنەی كە ئێمە خۆمانمان لێ مەاڵسدابوو. وەشێنرابوو ــن دوژم هێزی لە بــاش گورزێكی دوژمــن هێزی یەكینەكانی دوا بەمشێوەیە پاشەكشێیان دەكرد، هێواش .. هێواش دوكەڵە ڕەشەكە ئاسمانی سەر دارستانەكەی دادەپۆشی، هێشتا كات مابوو بۆ ئەوەی بەباشی دونیا تاریك دابێت، كڕێوەی بەفر وەك ئەو پەپوالنە بوون كە دانسی)سەما"ی مردنیان دەكرد، دوایش هێواش ... هێواش لەگەڵ ئەو دانسەدا دەگەیشتنە سەر دایاندەپۆشین. و كوژراوەكان جەندرمە الشەی بوو ئەم چاالكییە دواهەمین چاالكی ئەم شەڕە كە چەند ڕۆژێك بوو بەردەوام بوو. هەربۆیە ئەم دەدا. پێنیشان شەڕەی ئەم قەدەری چاالكییە بەڵێ ئێستا ئەوكاتە بوو كە دەست بوەشێنین لەم

گروپە جەندرمە بریندارە و پەرتوباڵوەی سوپای ئەمەیان هەرگیز هەرگیزاو دڵنیام من تــورك، دەچوو لەوە گروپە ئەم بەاڵم ناچێتەوە، لەبیر بحەوێنەوە، شوێنێكدا لە نەبێت نییەتیان كە بەرەو تارمایی دارەكان بەخێرایی دوردەكەوتنەوە، شوێنە ئەو بــەرەو ئێمە كەم ماوەیەكی دوای ملمان نا كە دوكەڵە ڕەشەكەی لێ بەرزدەبۆوە، كەوتبوینە دوای شوێن پێیان، تارمایی دارەكان كە كڕێوە بەفریان بەسەردا دەباری وەك دێوزمە شوێنەی ئەو گەیشتینە ئێمە ئێمە. بۆ بوون دوژمن هێزی و لێتەقیبۆوە هاوەنێكی گولە كە پاشەكشێیان لێكردبوو لەپاش خۆیان برینپێچی ئەو بەجێهێشتبوو فیشەكیان و خوێناوی جەندرمەی كــوژراوی الشەی لە پڕبوو شوێنانە پرژابوو هەمووالیەكدا بە خوێن پرشی تورك، گولە تەقینەوەی ئەنجامی لە كە چاڵەی ئەو هاوەنێكەوە هاتبووە ئاراوە ئێستا ببوو بە مەنزڵی بەفر ڕەشدا دوكەڵی لەگەڵ بەسەرماندا ئێمە. دەباری، لەناكاو گوێمان لە دەنگێك بوو سەرمان هەڵبڕی، قەلەڕەشكەیەك لەناو لقەكانی دارەكەی بانسەرمانەوە قیڕەیەكی كرد و هەڵفڕی، كاتێك گوێمان لە قەلەڕەشكەكە باڵی شەقەی دەنگی باڵندەكەم فڕینی تەماشای من كەوتەوە دوور نەكرد؛ بەڵكو تەماشای كۆتایی ئەو توولە ڕێگایەم

دەرەوە، دەچــووە دارستانەكەوە لە كە دەكرد گروپە پەرێشان و زامدارەكەی هێزی دوژمن ڕێیان

دەكرد.بوون مندا فەرماندەیی لەژێر گەریالیانەی ئەو نەیاندەزانی لەم حاڵەتەدا چی بكەن، ئیشارەتم بۆ چەند هەڤاڵێكم كرد كە زۆر بەهێواشی بەدوایاندا ڕەوشــەدا لەو و بەفردا لەناو بێگومان بچن، نەدەكرا بەخێرایی هەنگاو بهاوێژرێت و پێش لەم یەكینەیەی دەژمن بگیردرێت، بەاڵم بۆ چاودێری كەممان ناوبەرێكی كە بوو پێویست كردنیان لەگەڵیاندا هەبێت، من دڵنیا بووم لەوەی كە ئەم گروپەی هێزی دوژمن زۆر لێمان دوور ناكەونەوە، هێواش ... هێواش دونیا تاریك دەبوو. بەفر و ئەوەی ســەرەرای من بوندابوو. لەزیاد ڕەشەبا لەچاو گرتبوو و هەموو گریمانە و مەترسییەكم هێزی گروپەی ئەم شەو ئەم كە بوو بڕیارمدا لەو كە ووت هەڤااڵنم بە ببەین، لەناو دوژمــن خانووە بچوكە چاوەڕێ بكەن كە دار بڕەكان بە لق و پوشوپەاڵش لە ناو دارستانەكە دروستیان

كردبوو.كورت ماوەیەكی دوای ڕێ، كەوتنە هەڤااڵن المان گەڕایەوە بەڕاكردنەوە هەڤااڵنم لە یەكێك پێی ووتین”گروپەكە لەگەڵ بریندارەكانیان خۆیان كرد بە خانووە بچكۆلەكەدا”بەڵێ ئەمە هەواڵێكی

بۆنی مەرگ لە هەموو الیەكەوە دەهات

ئەم چاولێبڕینەی هێزی دوژمن و گوێگرتنە لە تێكستی گۆرانییەك دەچوو


]ساڵی چوارم[ ]2014/7/15[ ] ژماره41[44 بیرەوەری گەریال

بۆ گوێم و نەكرد قسەم ماوەیەك بوو خۆش ترپەی دڵی دارستانەكە ڕاگرت، ئەم خانووە هەر نیو كاتژمێرێك لێمانەوە دوور بوو دەبوایە ئێمە بچوینایەتە ئەوێ و هێرشمان بكردایەتە سەر هێزی ئەم لەناوببردایە، لەوێ هەموویانمان و دوژمن بۆچونەم بۆ هەڤااڵنم هێنایە زمان و ئەوانیش بەم بڕیارەم كەیفخۆش بوون، پێیانم ووت”راوەستن با جەندرمەكان بەتەواوی لە خانۆكە جێگیر ببن و ترس و مەراقیان كەم بێتەوە و دڵنیا بن لەوەی كە كەس بەدوایانەوە نین ئینجا ئەچینە سەریان".لە نیوەی شەودا زۆر بە هێمنانە و زۆر ووریایانە بەرەو خانۆكە كەوتینە ڕێ، ئێمە بە تولەڕێكەدا دارستانەكەوە لێواری بە بەڵكو نەكرد؛ ڕێمان بەفرێكی ئــەوەی ســەرەرای پێشەوە، دەچوینە زۆر دەباری و ڕێگریش بوو لە خێراییمان، بەاڵم شوێنەكە دوور نەبوو كە پێنەگەین، زوو گەیشتینە ــەوە دوكــەڵ بۆنی ـــەدەم ب مــەبــەســت، شوێنی پوشوپەاڵشەكە. خــانــووە بە ــەوت ك چــاومــان ڕاوەستا ئێشكگر سەربازێكی خانۆكە لەبەردەم دەرگاكەوە درزی لە خانۆكە ناو ئاگرەكەی بوو تفەنگەكەی هەندێكجار ئێشكگرەكە بەدیدەكرا، دەكردە نێوان قاچەكانێوەی و دەستەكانی لەیەك دەخشاند و گەرمیانی دەكردەوە و تەماشای چەپ و ڕاستی خۆی دەكرد. ئیشارەتم بۆ هەڤااڵن كرد چــواردەوری بە هێمنانە بە زۆر و ئامادەبن كە پشت گەیاندە خۆمان و سوڕاینەوە خانۆكە پەنجەرەیەك ژوورەكــە بەرزایی بەقەد خانۆكە، پەنجەرەكەوە لە و هەڵگژام خشكە بە هەبوو گەرم هەڵمێكی كرد، ژوورەكەیانم ناو تەماشای ــان داودەرم بۆنی هەروەها دەموچاوم لە دای لە سەرباز شەش ژوورەدا لەو بەلوتمدا. هات یەكێكیان كە دانیشتبون ئاگرەكە ــواردەوری چبریندار بوو ئەوەی سەرنجڕاكێشەر بوو ئەوە بوو دەكرد، ئاگرەكەیان تەماشای هەمووشیان كە و ئاگرەكەوە ناو خستە چڵێكی سەربازێكیان دوایش دەریهێناو جگەرەكەی پێ داگیرساند، دوای ئەوەی چەند قومێكیدا لە جگەرەكەی و بەباشی دایگیرساند ئینجا جگەرەكەی كردە دەمی سەربازە بریندارەكەوە، ئەویش وەك منداڵێك كەوتە مژینی نیوەی و چاوێكی بریندارەیان ئەم جگەرەكەی، سەری بە برینپێچ بەسترابوو لەگەڵ هەر مژینێكی ــەی ژوورەك بنمیچی تەماشایەكی جگەرەكەی من بەبوونی هەستی كە دەچــوو لەوە دەكــرد، كردبێت، لەناكاو وورتەورتێكی كرد وامزانی منی ڕاستیدا لە دەڵێت تر بەسەربازەكانی و بینیوە

هەندێك شڵەژام.

بۆ گۆرانییەكمان ووتی:”شارلۆ سەربازێكیان وازم دەكێشم ووتی:”جگەرە شارلۆش بڵێ”. نینۆكەكانی بەدانەكانی لێبێنە”سەربازێكیان ــەی ــرەك ــاگ دەقـــرتـــانـــد، یــەكــێــكــی تـــریـــان ئســەری ئێشكگرەكە ــازە ســەرب خــۆشــدەكــرد، بایەكێكی ووتــی:”زۆرســاردە و ژوورەوە هێنایە گڕ دەنگێكی بە ئێشكبگرێت”سەربازێكیان تر وەاڵمی دایەوە پێی ووت:”گۆڕینی چی ماوەی دە خولەكێكە لە دەرەوەی جارێ ماوتە بڕۆ دەرەوە، ئێشكگرەكە گەڕایەوە شوێنەكەی خۆی، جەندرمە بەسەربازێكی بوو شارلۆ ناوی كە بریندارەكە تری ووت:”دكتۆر چاوم ئاخ چاوم”. دكتۆرەكەش شارلۆگیان خۆمان شوێنی ووت:”بابگەینە پێی دەبیت. باشتر جارانیش لە دەبیتەوە چــاك هەربۆیە كردبوو تەواو جگەرەكەی بریندارەكە قاچەكانم بەنێ ووتی:”جگەرەیەكم دووبـــارە خەریكن سارد دادەگەڕێن كوا جگەرەیەكم بەنێ”. پەنجەرەیە ووتی:”ئەو جەندرمەكان لە یەكێك داخەن”. جگەرەیەكیان كردە دەمی شارلۆنەوە، سەربازێكیان هەڵساو بەرەو من هات، سەرم نەوی كردەوە، كڕێوەی بەفر لە پەنجەرەكەوە دەچووە ژوورەكەوە، دەنگی پێی سەربازەكە لە من نزیك دەبۆوە، پەنجەرەكەی داخست، بەفر هێواش ... هێواش پەنجەرەكەی دادەپۆشی، لەناكاو دەستێك تەماشامكرد دایەوە ئاوڕم كە سەرشانم، خرایە پێی گــڕ بەدەنگێكی ــوو ب یـــاریـــدەدەرەكـــەم ووتم:”چاوەڕێی چی دەكەین با لێیان دەین”. ئێمە لە چــواردەوری خانۆكەمان گرتبوو دوو گەریالم شوێنێكی گونجاو لە نزیك دەرگاكە جێگیركرد، كە ویستیم بگەڕێمەوە الی هەڤااڵن لەناكاو تیشكێك لە دەموچاومیدا، تەماشایەكی ژوورەكەم كردەوە، پێچی بوو شارلۆ سەری لەبەردەمم ڕێك شارلۆ بوو سەرقاڵی جگەرەكێشان بوو لە نێوان درزی دوكەڵی بۆنی پوشوپەاڵشەكاندا و چڵەدارەكان ئاگرەكە و جگەرەكە دەگەیشتە لووتم، لەوە دەچوو جێی بەڕاستی بوبێت، و خۆش گەرم ژوورێكی حەوانەوە بوو، بەفرێكی زۆر دەباری، دەستەكانم بۆنی بارووتی گرتبوو هەروەها چەوری چەكەكەم و دوێنێش لە شەڕدا فیشەكێك بەگۆنامدا تیغی كردبوو پێی بریندار ببووم؛ بێگومان ئێشی زۆریش بوو لەناو ئەو هەموو بێدەنگییەدا گوێم لە زڕەی ئازار هەموو سەرەرای بوو دەستم سەعاتەكەی و ماندوبونێكی خۆم، بەاڵم بەردەوام دڵم لەالی جەندرمەكان بوو هەردوو چاویشم لەسەریان بوو لەوە دەچوو بۆ ئەوەی زیاتر هەست بە ئازار نەكات و ئازارەكەی لەبیر بەرنەوە جەندرمەكان داوایان لە

شارلۆ دەكرد كە گۆرانیان بۆ بڵێت. جگەرەكەی شارلۆ لە تەواوبوندابوو سەربازێكیان ووتی:”كەمی لە ماوە ڕۆژبێتەوە شارلۆ گۆرانییەكمان بۆ بڵی مەترسی ڕزگارمان بووە”. یاریدەدەرەكەم لەگەڵ مندا كە گوێی لەم قسانە بوو دانەكانی جیڕ كردەوە گۆرانییەكەت دۆزەخدا لە ووتی:”ئیتر دوایش و بێدەنگ ووت”ششششش پێم منیش دەڵێیت”. دەكەیت چی ووتی:”چاوەڕێی تر بە”جارێكی كە”تەماشایەكی چــاوەڕێ باڵێیاندەین”“باشە ژوورەكەم كردەوە شارلۆ بە دەنگێكی پڕ حەسرەت و ئازارەوە ووتی”چاوەكانم هیچ نابینێت ... نابینێت و نابینێت”. یەكێكیان پێی ووت:”چاوەكانت چاك دەبنەوە بڕوا بكە لە جارانیش باشتر دەبننەوە”. یەكێكی تریان ووتی:”شارلۆ دەبینیتەوە بڕوا بكە چاوەكانت نابینا نابن و كە چاكیش بویتەوە من ببینیت”. خۆت كە ڕادەگــرم بۆ ئاوێنەت خۆم شارلۆ دەستی بەرز كرد و ناولەپەكانی كردبۆوە ناولەپەكانی گرمۆڵە ... هێواش دوایش هێواش بوون، بێدەنگ لەهەمانكاتدا هەموویان كردەوە، تەنها ئاگرەكە چەند جارێك چەند پارچەدارێكی ورتەورتی لەئەنجامی بێدەنگییە ئەم چروكاند، شارلۆ تێكشكا. شارلۆ ووتی”جارێكی تر ئەتوانم ووت:”بێگومان پێی یەكێكیان ــە؟. وای ببینم یاریدەدەرەكەم نامێننەوە”. هــەروا چاوەكانت بینیم ئاوڕمدایەوە كە سەرشانم كردە دەستی شێتی”ئەم ووتم:”تۆ پێی كرد زەردەخەنەیەكی لە لێیان چاولێبڕینەی هێزی دوژمن و گوێگرتن تێكستی گۆرانییەك دەچوو كە زۆر حەزم لێدەكرد

ئەویش:بەفر دەباری

لەدرزەكانەوە تیشكی ئاگرەكە دەبینرالەناو تیشكەكاندا پەپولە سپێكان دانسیان دەكرد دارستانەكە ئەوەندە بێدەنگ بوو بەتەواوی گوێمان

لە گۆرانی شارلۆ دەبوو...دەستم لە زامنی چەكەكەم هەڵگرت و ئەمنێتێكەیم تەماشای ـــەوە درزەك لە دواجــار بۆ داخست، دەووت، گۆرانێكەی ووشــەی دوا كرد شارلۆم خوار شارلۆ ملی بوو تــەواو گۆرانێكەی بەڵێ بۆوە، ئاگرەكەش وەك لەشی شارلۆ سارد بۆوە، شارلۆ لەوێدا گیانی لەدەستدا، منیش بە هەڤااڵنم ناو بارینی بەفر دەكەین”لەژێر ووت:”پاشەكشە دارستانەكەدا بەبێدەنگی بەیەك ڕیز پاشەكشێمان

كرد.

ژیاننامەی گەریالی شەهید"وەزیر قادر"، ناسراو بە"زرێڤان ئارمانج"گەریالی شەهید"وەزیر قادر"، ناسراو بە"زرێڤان ئارمانج"، ساڵی 1975 لەسیدەكا لەدایكبووە و ناوی دایكی"حاجی پیرۆزە و هەتا ناوەندی

خوێندووە و لەعەشیرەتی ئەورامارییە.ساڵی"1996" لە ئارمانج" زرێڤان هەڤاڵ" بزوتنەوەی ریزەكانی بەشداری لەبادینان

ئازادیخوازی گەلی كوردستان"پەكەكە" بووە و لەگەڵێك ناوچەی كوردستاندا خەباتی كردووە و گەلێك بەرپرسیاریەتیشی گرتووتە ئەستۆ.

ــــج" لــە ــــان ــــارم گــــەریــــال"زرێــــڤــــان ئمەتینا لەچیای بــــــەرواری"1999/7/27"

شەهید بووە.

Rojî Wilat

گەریالی شەهید"وەزیر قادر"، ناسراو بە"زرێڤان ئارمانج"

Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan[Jimarey: 41] [Salî: 2014]

rojiwelat jimare 41

Documents