rlsd fauna akkers proef def
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
BOORDEVOL LEVEN
FAUNA-AKKERS
2
OP ONZE AKKERS
MEER BIODIVERSITEIT
Vandaag zijn de meeste akkers ingenomen door maïs. Maïs is een nuttig voedselgewas voor veetelers, maar in het wild levende dieren en insecten maken er weinig gebruik van. Door het monotone landschap, het gebruik van pesticiden en de vervuiling gaat het aantal bijen en vlinders de laatste jaren sterk achteruit. Dat is slecht nieuws, want de meeste landbouwgewassen en wilde planten zijn afhankelijk van insecten voor hun bestuiving.
Landbouwers en jagers kunnen de biodiversiteit een handje toesteken. Het Regi-onaal Landschap Schelde-Durme biedt hen gratis zaadmengsels aan waarmee ze hun akkers kunnen inzaaien en zo een grote verscheidenheid aan dieren en planten aantrekken.
© R
LRL
KIJK
VOO
R M
EER
INFO
OP
WW
W.R
LSD.
BE –
SCH
RIJF
JE
IN O
P ON
ZE D
IGIT
ALE
NIEU
WSB
RIEF
!
3
AKKERS
VOL BLOEMEN EN DIEREN
Een meer gevarieerd landschap komt de biodiversiteit ten goede en biedt ook een mooiere aanblik. Fauna-akkers spelen hierin een belangrijke rol. Het zijn akkers en akkerranden die we inzaaien met een mengsel van akker-kruiden, grassen en oude landbouwge-wassen zoals boekweit, vlas en haver.
Deze akkers bieden voedsel en schuil-mogelijkheden aan bijen, vogels en zoog dieren. Ook natuurlijke akker-
kruiden krijgen er de kans om te kie-men. Een fauna-akker is zeer gevarieerd en kleurrijk.©
CH
RIS
BR
UG
GEM
AN
© T
HO
MA
S B
RES
SON
© R
LDV
4
WELKE DIEREN
Vogels zoals de fazant en de patrijs eten de insecten die ze vinden in de fauna-akkers. Het is ook de ideale plek om hun jongen groot te bren-gen. In de winter zie je er ook vaak grote groepen vogels op zoek naar zaden.
Hazen, konijnen en andere zoogdie-ren eten de knollen en gewassen en gebruiken de fauna-akkers als schuilplaats. Met een beetje geluk kan je er een ree spotten op zoek naar jong groen.
Doordat een groot deel van het jaar kruiden en grassen in bloei staan, trekken de fauna-akkers veel vlin-ders, wilde bijen, hommels en an-dere stuifmeel- en nectarzoekende insecten aan.
VIND JE IN FAUNA-AKKERS ?
© D
IRK
-JA
N K
RA
AN
© F
RA
NS
VAN
BA
UW
EL
© D
AN
IEL
WYB
O
KIJK
VOO
R M
EER
INFO
OP
WW
W.R
LSD.
BE –
SCH
RIJF
JE
IN O
P ON
ZE D
IGIT
ALE
NIEU
WSB
RIEF
!
5
VAN FAUNA-AKKERS
BEHEER
In de winter blijven de planten staan zodat de dieren er kunnen schuilen en zaden vinden. Maar na één of enkele jaren, afhankelijk van de samenstelling, wordt de akker omgeploegd en dienen de planten als groenbemesting.
Deze regelmatige bewerking is net wat akkervegetaties nodig hebben om goed te groeien. De akkers worden altijd relatief dun ingezaaid. Daardoor krijgen de ingezaaide oude landbouw-gewassen (zoals boekweit en vlas) en natuurlijke akkerkruiden (zoals klap-rozen en korenbloemen) kans om te kiemen.
Zo draagt de fauna-akker bij tot een grote verscheidenheid aan planten, ook soorten die in de vergetelheid zijn geraakt.©
BO
GD
AN
GG
IUS ‚C
A
© H
UB
ERT
ELEW
AU
T
© R
LRL
6
EEN RUSTPLEKONDERWEG
Fauna-akkers zijn belangrijke landschapselemen-ten. Net als hagen, houtkanten, (knot)bomenrijen en poe len gebruiken dieren deze akkers om zich veilig van het ene gebied naar het andere te verplaatsen. Verder dienen ze als schaduwplek, grensaanduiding tussen percelen, voedselbron of schuilplaats.
© F
RA
NS
VAN
BA
UW
EL
© R
LDV
KIJK
VOO
R M
EER
INFO
OP
WW
W.R
LSD.
BE –
SCH
RIJF
JE
IN O
P ON
ZE D
IGIT
ALE
NIEU
WSB
RIEF
!
7
Jagers kunnen een belangrijke rol spelen als beheerder van het landschap. Zo legden verschillende jagers uit het werkingsgebied van het Regio-naal Landschap Schelde-Durme de voorbije jaren fauna-akkers aan.
Het Regionaal Landschap Schelde- Durme werkte mee aan een gelijkaar-dig project met alle Regionale Land-schappen in de Provincie Antwerpen. Jagers, landbouwers en andere land-eigenaars zaaiden in 2012 en 2013 meer dan 150 ha fauna-akker in.
© L
YDIA
BR
ACK
E
MET DE HULP VAN
JAGERS
8
SOORTEN
MENGSELS
We bieden vier zaadmengsels aan. De samenstelling van de mengsels lees je op de volgende pagina. De exacte samen-stelling kan nog licht wijzigen in de loop van het project.
LANDBOUWMENGSELHet landbouwmengsel is een ruig één-jarig mengsel met landbouwgewassen en groen bemesters. Het wordt in het voor-jaar ingezaaid en kent een bloeipiek in de zomer. Dit mengsel is geschikt voor rij-kere, bemeste gronden en vergt weinig
tot geen onderhoud. De fauna-akker groeit tot heuphoogte en is geschikt voor wild-soorten, kleine zoogdieren en insecten.
GRAS-KRUIDENMENGSELHet gras-kruidenmengsel is een meer-jarig mengsel dat je best in de (na)zomer kan inzaaien op onbemeste grond. De meeste kruiden bloeien pas het volgende jaar en blijven optimaal vijf jaar staan. Het heeft een grasachtig uitzicht en bloeit de hele zomer. Het onderhoud bestaat erin dat je twee keer per jaar deze akker
maait en het maaisel afvoert.Het meng-sel zaai je in in functie van wildsoorten, solitaire bijen en grondbroedende akker-vogels.
KLAVERMENGSELHet klavermengsel is ook een meerjarig mengsel dat je best in de zomer inzaait. Je laat het drie jaar staan en maait het twee keer per jaar. Dit mengsel kan je beter niet bemesten. Het heeft een lager grasachtig uitzicht en dient als groen-bemester en als voedselbron voor aller-lei insecten, in het bijzonder hommels. Vooral reeën hebben graag klavers als krachtvoer in de winter.
AKKERVOGELMENGSELHet akkervogelmengsel is een éénjarig mengsel met haver en zomertarwe, dat je in het voorjaar kan inzaaien. Dit meng-sel kan een lichte bemesting gebruiken en vergt weinig tot geen onderhoud. Het akkervogelmengsel is vooral geschikt als voedsel voor akkervogels (vinken, ringmus, gorzen, patrijs, fazant) in de winter. Het bevat ook bloemen die in de zomer dan weer goed zijn voor insecten.
© L
IEVE
VA
NW
ALL
EGH
EM
KIJK
VOO
R M
EER
INFO
OP
WW
W.R
LSD.
BE –
SCH
RIJF
JE
IN O
P ON
ZE D
IGIT
ALE
NIEU
WSB
RIEF
!
9
LANDBOUWMENGSEL
AKKERVOGELMENGSELGRAS-KRUIDENMENGSEL
KLAVERMENGSEL
Zonnebloem, boekweit, haver, facelia, vlas, gele mosterd, blad-rammenas, gele lupine, bernagie, radijs, dille, sierkool
Witte klaver, rode klaver, gewone rolklaver, luzerne
Haver, zomertarwe, boekweit, zonnebloem, witte klaver, wilde chichorei, kropaar, huttentut
Rood zwenkgras, gewoon struisgras, rode klaver, gewone rol-klaver, wilde chichorei, duizendblad, gewone margriet, muskus-kaasjeskruid, boerenwormkruid, heelblaadjes, vogelwikke
© R
LDV
© R
LDV
© R
LRL
© R
LDV
10
FAUNA-AKKERS IN DE VIER SEIZOENEN
Vogels gebruiken fauna- akkers als schuil en broedplaats. Insecten zoe -ken de eerste bloemen op en zijn het geliefkoosde voedsel van jonge patrijzen en fazanten. Reeën doen zich te goed aan de eerste ontluikende blaadjes.
LENTE
LAN
DB
OU
WM
ENG
SEL
© R
LDV
KIJK
VOO
R M
EER
INFO
OP
WW
W.R
LSD.
BE –
SCH
RIJF
JE
IN O
P ON
ZE D
IGIT
ALE
NIEU
WSB
RIEF
!
11
ZOMER Hommels, bijen en vlinders vinden volop stuifmeel en nectar in de weel-derig bloeiende fauna-akkers.
LAN
DB
OU
WM
ENG
SEL
© R
LDV
12
In de vroege herfst zijn er nog steeds enkele bloemen aanwezig. Vogels profiteren van de zaden en gewassen die op de fauna-akkers blijven staan.
HERFST
LAN
DB
OU
WM
ENG
SEL
© R
LRL
KIJK
VOO
R M
EER
INFO
OP
WW
W.R
LSD.
BE –
SCH
RIJF
JE
IN O
P ON
ZE D
IGIT
ALE
NIEU
WSB
RIEF
!
13
WINTER In het gure winterweer vormen de overgebleven planten van een fauna-akker een belangrijke schuil en voedselplaats voor veel dieren.
LAN
DB
OU
WM
ENG
SEL
© R
LDV
14
BEN JE
LANDBOUWER ?Fauna-akkers kunnen de landbou-wer een extra bonus aanbieden: jagers houden er toezicht en beper-ken zo de wildschade.
Een fauna-akkermengsel kan je aangeven als faunamengsel (teelt-code 98).Faunamengsels vallen onder hoofd-bestemming ‘A’, wat wil zeggen dat ze in aanmerking komen voor de activering van toeslagrechten.Voor het mestdecreet vallen fauna-mengsels onder de categorie ‘andere gewassen’.
Als landbouwer kan je ook een ver-goeding krijgen voor het beheer van perceelsranden en kleine land-schapselementen via de beheer-overeenkomsten van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). De regio-nale bedrijfsplanner van de VLM adviseert je hierover.
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ REGIO WESTT 09 244 85 00 – www.vlm.be ©
VIL
DA
KIJK
VOO
R M
EER
INFO
OP
WW
W.R
LSD.
BE –
SCH
RIJF
JE
IN O
P ON
ZE D
IGIT
ALE
NIEU
WSB
RIEF
!
15
INTERESSE ?Wil je een fauna-akker inzaaien? Dan kunnen we je in het voorjaar van 2014 en 2015 een gratis zaadmengsel aanbieden. Opgelet: dit aanbod is enkel geldig op het grondgebied van Berlare, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Melle, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele.
Contacteer ons voor meer informatie.
REGIONAAL LANDSCHAP SCHELDE-DURMEHemelstraat 133a9200 DendermondeT 052 33 89 [email protected] – www.rlsd.be
© R
LRL
Laarne
WetterenMelle
Berlare
Wichelen
Zele
Dendermonde
Waasmunster
Hamme
Temse
Bornem
Kruibeke
Sint-Amands
Puurs
… is een streek gevormd door Schelde en Durme. Langs beide rivieren vind je unieke zoetwaterslikken en riet-schorren, uitgestrekte graslanden, oude rivierarmen en talrijke waterplassen en vijvers.
… is een samenwerking tussen de verschillende over-heden en lokale verenigingen actief rond natuur en milieu, landbouw, jacht, toerisme en recreatie.
… heeft als missie elke inwoner en bezoeker te over-tuigen van de waarde van de natuur en het landschap in de streek.
… betrekt het brede publiek bij concrete acties rond natuur en landschap.
Deze brochure is een uitgave van het Regionaal Landschap Schelde-Durme vzw, Hemelstraat 133A, 9200 Dendermonde. T 052 33 89 10 – [email protected] – www.rlsd.beVerantwoordelijke uitgever: Stijn Van Belleghem
Coverfoto’s: Chris Bruggeman, RLRL, Dirk-Jan Kraan, Rob Hooft Lay-out: Karakters, Gent Druk: drukkerij De HauwereGedrukt op gerecycleerd papier
REGIONA AL L ANDSCHAP SCHELDE-DURME
Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland
MET STEUN VAN DEZE PARTNERS:
© M
ISJE
L D
ECLE
ER
Met dank aan Regionale Landschappen Rivierenland en De Voorkempen.