riyaziyyat 4-cü sinif - · pdf filei bölmƏ. keçİlmİŞlƏrİn tƏkrari...

Elmiredaktorlar:

Pedaqoji elmlər dоktoru, professorYƏHYA KƏRİMOV ŞƏFİ OĞLU Bakı Dövlət Universiteti nəzdində "İnkişaf" REPM-in kiçik elmiişçisi, Gender və tətbiqi psixologiya kafedrasının müəllimiHƏBİB KƏRİMOV FİRUDİN OĞLU

Rəyçilər: Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün 3nömrəli respublika xüsusi internat məktəbininmüəllimiBАHАR KƏRİMOVA ZƏNNUM QIZI Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün 3nömrəli respublika xüsusi internat məktəbininmüəllimiİRADƏ DALQILICOVA ARİF QIZI Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün 3nömrəli respublika xüsusi internat məktəbininmüəllimiМƏТАNƏТ QURBАNОVА MUSA QIZI

Riyaziyyat – 4. Eşitməsində çətinliyi olan uşaqlar üçün dərslik.M.Həsənova, C.Məmmədova, S.Bayramova.Bakı: "Çaşıoğlu-Multimedia", 2014. - 152 s. ISBN 978-9952-27-329-8

© "Аzərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi",2014

I BÖLMƏ. KEÇİLMİŞLƏRİN TƏKRARI

1-dən 100-ə QƏDƏR ƏDƏDLƏR

1.

– İndi hansı aydır?– Bu gün ayın neçəsidir?

– Bu gün həftənin hansı günüdür?– İndi neçənci ildir?

– Siz neçənci sinfi bitirdiniz?– İndi neçənci sinifdə oxuyacaqsınız?

2. Ədədləri oxuyun və jestlə göstərin:

9, 19, 90, 91, 4, 2, 24, 42, 14, 100

3. 1) Ədədləri sözlə yazın:

45, 5, 12, 54, 40, 62

2) Sözlə verilmiş ədədləri rəqəmlə yazın:

yetmiş, on bir, qırx altı, səkkiz, əlli üç, iyirmi doqquz, yüz, səksəndörd

4. 1) 1-dən 50-yə qədər ədədləri sıra ilə yazın;2) 50-dən 100-ə qədər ədədləri sıra ilə yazın.

5.1) 1-dən 20 qədər ədədlərin içərisindən tək ədədləri seçib yazın;

2) 20-dən 40-a qədər ədədlərin içərisindən cüt ədədləri seçibyazın.

5

6.1) 1-dən 20-yə qədər ədədləri 2-2 sayın;2) 1-dən 50-yə qədər ədədləri 5-5 sayın;

3) 1-dən 100-ə qədər ədədləri 10-10 sayın.

7. Sıranı tamamlayın.

8. Ədədləri onluq və təkliyə ayırın.

22, 81, 15, 30, 9, 47, 62, 53, 78, 90

9. Hesablayın:

1) Toplananlar 40 və 22-dir. Cəmi tapın;

2) Azalan 76, çıxılan 10-dur. Fərqi tapın;

3) 11 və 3 ədədlərinin cəmini 5 vahid artırın;

4) 27 və 7 ədədlərinin fərqini 5 vahid azaldın.

10.

16 + 028 – 016 – 1670 – 60

32 + 832 + 432 + 1732 + 10

54 – 454 – 4054 – 5054 – 14

31 – 642 – 729 – 984 – 20

11.

13 – 724 – 448 – 825 – 912 – 6

15 – 415 – 615 – 1015 – 915 – 13

18 – 7 + 921 – 6 + 719 – 10 + 316 – 9 + 820 – 12 + 4

6

12.71 + 2583 + 1252 + 27

54 + 1537 + 2261 + 24

65 + 2324 + 2551 + 34

13. Həll edin:

Ana ördəyin arxasınca 8 sarı və 7 boz rəngli bala ördək gedirdi.Cəmi neçə bala ördək gedirdi?

14. Taxıl yığımında 14 kombayn işləyirdi. Yük maşınlarıkombaynlardan 10 dənə az idi. Neçə yük maşını işləyirdi?

7

15.

9 + 98 + 85 + 56 + 6

36 + 981 + 725 + 642 + 9

11 – 695 – 772 – 984 – 5

14 – 221 – 923 – 833 – 7

16. Birinci sıraya 9 dairə, ikinci sıraya isə 6 dairə çəkin. Cəmi neçədairə çəkdiniz? Misalını yazın.

17. Hesablayın:

18. Cədvəlləri doldurun:

Toplanan 30 25 45 25Toplanan 3 50

Cəm 70 18 100 28

Azalan 55 15 100 70Çıxılan 44 4 20 50

Fərq 5 85

8

100 DAİRƏSİNDƏ TOPLAMA VƏ ÇIXMA

19. Hesablayın:

10 + 112 + 118 + 116 + 1

26 + 135 + 174 + 153 + 1

62 + 178 + 189 + 196 + 1

99 + 166 + 154 + 149 + 1

20.

11 – 123 – 129 – 137 – 1

35 – 148 – 152 – 177 – 1

62 – 171 – 181 – 192 – 1

74 – 155 – 189 – 1100 – 1

21.

10 + 111 – 130 + 131 – 1

20 + 121 – 140 + 141 – 1

50 + 151 – 170 + 171 – 1

80 + 181 – 190 + 191 – 1

22. Həll edin:

1) Asifin 20 manat pulu vardı. Atası ona 1 manat da verdi. Asifinneçə manat pulu oldu?

2) Asifin 21 manat pulu vardı. O, 1 manata dondurma aldı. Asifinneçə manat pulu qaldı?

23. Aşağıdakı misalları verilmiş nümunələrə uyğun həll edin:

43 + 2 43 + 2 = (40 + 3) + 2 = 40 + (3 + 2) = 45

43 +20 43 + 20 = (40 + 3) + 20 = (40 + 20) + 3 = 63

34 + 6 34 + 6 = (30 + 4) + 6 = 30 + (4 + 6) = 40

9

25 + 241 + 734 + 563 + 3

71 + 847 + 183 + 556 + 2

62 + 733 + 172 + 594 + 5

36 + 472 + 891 + 953 + 7

24.

21 + 642 + 231 + 752 + 3

48 + 225 + 534 + 628 + 2

77 + 337 + 343 + 781 + 9

94 + 656 + 498 + 248 + 3

25.48 + 148 + 248 + 20

56 + 356 + 456 + 40

35 + 235 + 535 + 50

27 + 227 + 327 + 30

26. Həll edin:

Uşaqlar Yeni il şənliyi üçün 12 dovşan, 7 tülkü maskasıdüzəltdilər. Onlar cəmi neçə maska düzəltdilər?

27.Riyaziyyat dərnəyində 6 qız və onlardan 4 nəfər çox oğlanməşğul olurdu. Riyaziyyat dərnəyində neçə oğlan məşğul

olurdu?

10


78 + 5

78 + 5 = (70 + 8) + 5 = 70 + (8 + 5) = 70 + 13 = 83

48 +2148 + 21 = (40 + 8) + (20 + 1) = (40 + 20) + (8 + 1) = 60 + 9 =

6917 +39

17 + 39 = (10 + 7) + (30 + 9) = (10 + 30) + (7 + 9) = 40 + 16 =40 + (10 + + 6) = (40 + 10) + 6 =50 + 6 = 56

18 + 418 + 1418 + 34

16 + 716 + 1716 + 47

19 + 819 + 1819 + 28

15 + 715 + 1715 + 37

29.7 + 317 + 347 + 3

7 + 1327 + 1387 + 13

9 + 119 + 129 + 1

9 + 1129 + 1189 + 11

30.18 + 729 + 3548 + 26

36 + 4927 + 2826 + 35

20 + 730 + 156 + 27

60 + 970 + 138 + 25

11

31.Həll edin:

Bir fermada 26 inək, o biri fermada ondan 5 ədəd çox inəksaxlayırlar. O biri fermada neçə inək var?

32.İki velosipedçi yola çıxdı. Birinci velosipedçi sağ tərəfə 54 m yol

getdi. İkinci velosipedçi sol tərəfə ondan 25 m çox yol getdi.İkinci velosipedçi neçə metr yol getdi?

33. Meyvə bağından əvvəl 47 kq, sonra isə 39 kq alma yığdılar.Meyvə bağından cəmi neçə kiloqram alma yığdılar?

12


48 – 3 48 – 3 = (40 + 8) – 3 = 40 + (8 – 3) = 45

48 –30 48 – 30 = (40 + 8) – 30 = (40 – 30) + 8 = 18

16 – 424 – 337 – 548 – 6

64 – 188 – 736 – 259 – 3

53 – 1026 – 2049 – 1084 – 40

68 – 5075 – 7066 – 2095 – 40

35.

26 – 634 – 457 – 761 – 1

28 – 855 – 562 – 299 – 9

38 – 834 – 367 – 729 – 9

24 – 1058 – 4024 – 158 – 4

36.

47 – 347 – 3095 – 195 – 10

96 – 496 – 4032 – 132 – 10

48 – 3026 – 1075 – 5094 – 60

37 – 2085 – 6078 – 6088 – 30

37. Həll edin:

37 m uzunluqda olan məftildən 6 m kəsdilər. Neçə metr məftilqaldı?

38. Qəzet köşkündə 59 qəzet var idi. 40 qəzet satıldıqdan sonraköşkdə neçə qəzet qaldı?


50 – 8 50 – 8 = (40 + 10) – 8 = 40 + (10 – 8) = 42

54 – 8 54 – 8 = 54 – (4 + 4) = (54 – 4) – 4 = 46

13

20 – 422 – 440 – 241 – 2

30 – 836 – 850 – 551 – 5

60 – 666 – 780 – 483 – 4

90 – 991 – 970 – 673 – 5

40.

98 – 598 – 5098 – 898 – 80

31 – 425 – 746 – 952 – 8

34 – 722 – 951 – 863 – 8

52 – 1052 – 252 – 852 – 20

41. Müqayisə edin:

> = < 30 + 2 □ 1030 + 2 □ 32

10 + 8 □ 2840 + 7 □ 47

25 □ 20 + 634 □ 30 + 1

42. Qarajda 37 maşın var idi. 9 maşın qarajdan çıxdı. Neçə maşınqaldı?

43. Azərbaycan əlifbasında 32 hərf var. Onlardan 9-u sait səslərdir.Samit səslərin sayı neçədir?

14


68 –25

68 – 25 = (60 + 8) – (20+ 5) = (60 – 20) + (8 – 5) = 40 + 3 = 43

70 –17

70 – 17 = 70 – (10 + 7) = (70 – 10) – 7 = 60 – 7 = 53

32 – 1456 – 1862 – 1943 – 15

52 – 1641 – 1563 – 1872 – 14

81 – 1473 – 1562 – 1653 – 19

36 – 2856 – 2861 – 2482 – 35

45.

51 – 3781 – 4692 – 5895 – 39

42 – 3475 – 2852 – 3835 – 17

42 – 2451 – 3763 – 3974 – 25

81 – 2763 – 2852 – 3473 – 35


> = < 36 – 19 □ 9 + 824 – 9 □ 50 – 35

42 – 26 □ 56 – 4134 + 8 □ 64 – 18

47. 37, 53, 62, 84, 95, 46 ədədlərinin hər birini 17 vahid azaldın.

48. Həll edin:

İməcilikdə 48 nəfər iştirak edirdi. Onlardan 33 nəfərə ağacəkmək, qalanlara isə ağacları sulamaq tapşırıldı. Neçə nəfər

ağacları sulamalı oldu?

15

49.İki növbəli sexdə 68 nəfər işləyirdi. Birinci növbədə işləyən

fəhlələrin sayı 34 nəfər olarsa, ikinci növbədə işləyən fəhlələrinsayı neçə nəfər olar?


> = <11 – 4 □ 33 – 2115 – 6 □ 17 – 812 – 7 □ 16 – 8

16 – 8 □ 18 – 914 – 6 □ 16 – 713 – 4 □ 15 – 6

51. Hesablayın:

94 – 5181 – 1670 – 38

56 – 4440 – 1860 – 24

55 – 3269 – 4730 – 26

68 – 2726 – 1370 – 58

52.95 – 945 + 1773 – 62

86 – 1837 + 2384 – 54

77 – 2733 + 2450 – 45

68 – 3627 + 1349 – 37

MƏCHUL ƏDƏDİN TAPILMASI

53. Həll edin:

6 + □ = 1414 – 6 = 86 + 8 = 14

7 + □ = 18 20 + □ = 60

54.□ + 15 = 2525 – 15 = 1010 + 15 = 25

□ + 2 = 18 □ + 10 = 70

55.□ – 3 = 66 + 3 = 99 – 3 = 6

□ – 35 = 50 □ – 40 = 50

16

56.14 – □ = 1014 – 10 = 414 – 4 = 10

39 – □ = 20 55 – □ = 50

57.

36 + x = 48x = 48 – 36x = 1236 + 12 = 48

8 + x = 18 40 + x = 80

58.

x – 10 = 20x = 20 + 10x = 3030 – 10 = 20

x – 35 = 50 x – 24 = 40

59.

45 – x = 30x = 45 – 30x = 1545 – 15 = 30

34 – x = 20 100 – x = 60

60. x – 16 = 13x – 12 = 12

x – 17 = 40x – 50 = 10

61. 36 – x = 1613 – x = 4

48 – x = 1072 – x = 30

62. x + 15 = 50x + 9 = 20

20 + x = 6042 + x = 80

63.

x + 13 = 49x – 60 = 2527 + x = 5064 + x = 100

43 – x = 14x + 29 = 50x – 34 = 6690 – x = 20

17

64. Şəkil üzrə məsələ qurun:

65.

66.Yeni dərs ilində məktəb kitabxanasına 100 ədəd dərslik

gətirdilər. Kitabxa-naçı 65 ədəd dərsliyi rəflərə yığdı. Rəfəyığılmamış neçə ədəd dərslik qaldı?

67.Uşaq bağçasına 42 çarpayı gətirdilər. Onlardan 20-si taxtaçarpayı, qalanları isə dəmir çarpayı idi. Bağçaya neçə dəmir

çarpayı gətirdilər?

68. Məchul ədədi tapın:

+ –3 14 20 30 55 16

2 9 40 25 14 28 6010 8 50 90 85 48 90

18

69.

+ –5 10 20 40 70 90 80

5 8 10 20 40 152 4 2 30 10 30 25

2-yə VURMA VƏ BÖLMƏ

70. Cədvəli doldurun:

vuruq 3 6 7 5 2 3vuruq 5 2 4 9 8 3hasil

Hasili vuruqlardan birinə böldükdə o biri vuruq alınır.

71. Nümunəyə uyğun həll edin:

6 ∙ 9 = 5454 : 6 = 954 : 9 = 6

7 ∙ 8 = 5656 : 7 = □56 : 8 = □

8 ∙ 9 = 7272 : 8 = □72 : 9 = □

8 ∙ 6 = 4848 : 8 = □48 : 6 = □


bölünən 15 8 27 45 18 16bölən 5 4 9 9 2 8qismət


63 : 7 = 99 ∙ 7 = 6363 : 9 = 7

54 : 9 = 66 ∙ 9 = □54 : 6 = □

56 : 8 = 77 ∙ 8 = □56 : 7 = □

48 : 6 = 88 ∙ 6 = □48 : 8 = □

19

74.

1) 6 ədədini 3 vahid artırın;2) 6 ədədini 3 dəfə artırın;

3) 6 ədədini 3 vahid azaldın;4) 6 ədədini 3 dəfə azaldın.

75. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:

2 + 2 = 42 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 + 2 =

2 ∙ 2 = 4.........

76.

2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 = 122 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2=

2 ∙ 6 = 12............

77. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:

2 ∙ 2 = 42 ∙ 3 =2 ∙ 4 =2 ∙ 5 =2 ∙ 6 =2 ∙ 7 =2 ∙ 8 =2 ∙ 9 =2 ∙ 10 =

2 + 2 = 4........................

2-yə vurma cədvəli

2 ∙ 1 = 22 ∙ 2 = 4

2 ∙ 3 = 62 ∙ 4 = 8

2 ∙ 5 = 102 ∙ 6 = 12

2 ∙ 7 = 142 ∙ 8 = 16

2 ∙ 9 = 182 ∙ 10 = 20

20


2 ∙ 2 = 42 ∙ 3 = 62 ∙ 4 =2 ∙ 5 =2 ∙ 6 =2 ∙ 7 =2 ∙ 8 =2 ∙ 9 =2 ∙ 10 =

3 ∙ 2 = 6.....................

4 : 2 = 26 : 2 = 3

...

...

...

...

...

...

...

6 : 3 = 2.....................

2-yə bölmə cədvəli

4 : 2 = 26 : 2 = 38 : 2 = 4

10 : 2 = 512 : 2 = 614 : 2 = 7

16 : 2 = 818 : 2 = 920 : 2 = 10

79. Həll edin:

2 ∙ (4 – 1)2 ∙ (20 – 12)

(12 – 2) : 2(20 – 6) : 2

(20 – 8) : 22 ∙ (14 – 5)

80. 16, 8, 4, 20, 6, 12 ədədlərinin hər birini 2-yə bölün:

2-yə bölünən ədədlər cüt ədədlərdir.

81. 2-yə bölünən ədədləri yazın:


a 2 5 4 3 6 9 8 7 102 ∙ a

21

83.

a 10 8 14 20 12 16 4 6 18a : 2

84. Məsələləri həll edin:

1) 2 komanda ipdartma yarışında iştirak edirdi. Hər komandada8 nəfər olarsa, yarışda neçə nəfər iştirak edər?

2) İpdartma yarışında 2 komandada 16 nəfər iştirak edərsə, hərkomandada neçə nəfər iştirak edər?

85. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:


> = < 30 sm □ 2 dm45 l □ 50 l

100 □ 7988 □ 98

10 dm □ 100sm9 dm □ 9 sm

87. Həll edin:

15 – (2 + 8)17 – (6 + 4)18 – (9 + 1)

13 – (5 + 5)19 – (4 + 6)12 – (8 + 2)

16 – (3 + 7)13 – (7 + 3)11 – (8 + 2)

22

88. + 3729 + 75

18 + 4539 + 67

17 + 1648 + 24

69

89. - 4329 - 56

37 - 2217 - 81

56 - 4417 - 40

14

3-ə VURMA VƏ BÖLMƏ


3 + 3 = 63 + 3 + 3 =3 + 3 + 3 + 3 =3 + 3 + 3 + 3 + 3 =

3 ∙ 2 = 6.........


3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 = 183 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 =3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 =3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 =

3 ∙ 6 = 18.........


3 ∙ 2 = 63 ∙ 3 =3 ∙ 4 =3 ∙ 5 =3 ∙ 6 =3 ∙ 7 =3 ∙ 8 =3 ∙ 9 =3 ∙ 10 =

3 + 3 = 6.........

3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 = 18............

23

3-ə vurma cədvəli

3 ∙ 1 = 33 ∙ 2 = 6

3 ∙ 3 = 93 ∙ 4 = 12

3 ∙ 5 = 153 ∙ 6 = 18

3 ∙ 7 = 213 ∙ 8 = 24

3 ∙ 9 = 273 ∙ 10 = 30


3 ∙ 2 = 63 ∙ 3 =3 ∙ 4 =3 ∙ 5 =3 ∙ 6 =3 ∙ 7 =3 ∙ 8 =3 ∙ 9 =3 ∙ 10 =

2 ∙ 3 = 6........................

6 : 3 = 29 : 3 = 3

...

...

...

...

...

...

...

6 : 2 = 3........................

3-ə bölmə cədvəli6 : 3 = 29 : 3 = 3

12 : 3 = 4

15 : 3 = 518 : 3 = 621 : 3 = 7

24 : 3 = 827 : 3 = 930 : 3 = 10

94. Hesablayın:

3 ∙ 73 ∙ 23 ∙ 53 ∙ 8

3 ∙ 43 ∙ 93 ∙ 33 ∙ 6

12 : 321 ∙ 36 : 318 : 3

15 : 39 : 324 : 327 : 3

95.3 ∙ (5 – 2)3 ∙ (18 – 14)3 ∙ (20 – 18)

(25 – 4) : 3(18 – 6) : 3(30 – 3) : 3

(20 – 8) : 33 ∙ (4 + 5)(12 + 3) : 3

96. 9, 15, 18, 12, 21, 27 ədədlərinin hər birini 3-ə bölün.

24

97. 3-ə bölünən ədədləri yazın.


a 5 7 10 8 3 6 9 2 43 ∙ a

99.

a 12 6 15 21 18 30 9 24 27a : 3

100 (yüz). Məsələləri həll edin:

1) 3 kisənin hər birinə 9 kq kartof yığdılar. Kisələrdəki kartofunçəkisi neçə kiloqram oldu?

2) Sahədən 27 kq kartof toplayıb, onu 3 kisəyə yığdılar. Hər kisəyəneçə kiloqram kartof yığdılar?

101. Həll edin:

50 – 450 – 4050 + 450 + 40

30 + 5030 + 530 – 130 – 10

20 + 850 – 960 + 3070 – 40

30 – 830 + 860 – 2060 + 20

25

102.26 m + 7 m17 m – 9 m34 m – 6 m

42 m – 9 m36 m + 14 m27 m – 14 m

32 m – 4 m28 m + 22 m51 m – 2 m


> = <3 ∙ 3 □ 3 ∙ 43 ∙ 5 □ 3 + 53 ∙ 7 □ 7 ∙ 3

3 + 3 + 3 □ 3 ∙ 23 ∙ 9 □ 3 + 910 – 3 □ 10 + 3

104. Həll edin:

+ 3945 - 60

45 + 4644 - 30

17 + 6129 - 70

46

+ 2852 + 56

37 + 5338 + 22

17 + 2316 + 62

39



4 + 4 = 84 + 4 + 44 + 4 + 4 + 44 + 4 + 4 + 4 + 4

4 ∙ 2 = 8.........


4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 = 244 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 =4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 =4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 =4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4=

4 ∙ 6 = 24............

26


4 ∙ 2 = 84 ∙ 34 ∙ 44 ∙ 5

4 ∙ 6 = 244 ∙ 74 ∙ 84 ∙ 94 ∙ 10

4 + 4 = 8.........

4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 = 24............


4 ∙ 1 = 44 ∙ 2 = 8

4 ∙ 3 = 124 ∙ 4 = 16

4 ∙ 5 = 204 ∙ 6 = 24

4 ∙ 7 = 284 ∙ 8 = 32

4 ∙ 9 = 364 ∙ 10 = 40


4 ∙ 2 = 84 ∙ 34 ∙ 44 ∙ 54 ∙ 64 ∙ 74 ∙ 84 ∙ 94 ∙ 10

2 ∙ 4 = 8........................

8 : 2 = 4........................

8 : 4 = 2........................

4-ə bölmə cədvəli8 : 4 = 2

12 : 4 = 316 : 4 = 4

20 : 4 = 524 : 4 = 628 : 4 = 7

32 : 4 = 836 : 4 = 940 : 4 = 10

27

109. Həll edin:

4 ∙ 34 ∙ 94 ∙ 74 ∙ 5

4 ∙ 44 ∙ 64 ∙ 84 ∙ 2

16 : 424 : 436 : 48 : 4

12 : 428 : 420 : 432 : 4

4 ∙ (8 – 6)4 ∙ (20 – 15)4 ∙ (12 – 4)4 ∙ (20 – 13)

(27 – 15) : 4(18 – 2) : 4(35 – 3) : 4(31 + 5) : 4

(19 – 3) : 44 ∙ (7 + 2)(22 + 2) : 44 ∙ (11 – 3)




a 5 3 7 10 2 9 4 8 64 ∙ a

113.

a 16 12 20 8 32 36 24 40 28a : 4

114. Məsələni həll edin:

1) Maşına hər biri 4 kq tutan 9 banka bal yığdılar. Maşına cəmineçə kiloqram bal yığdılar?

2) 36 kq balı 4 kq tutan bankalarda maşına yüklədilər. Maşınaneçə banka bal yüklədilər?

28


116. Həll edin:

10 + 2530 + 1840 + 4750 + 39

70 + 1980 + 1260 + 2480 + 17

18 + (76 – 58)34 + (69 – 51)26 + (81 – 56)41 + (95 – 63)

97 – (47 + 47)53 – (18 – 17)68 – (39 + 29)77 – (28 + 29)


> = <16 : 4 □ 4 ∙ 424 : 4 □ 12 : 44 ∙ 5 □ 4 + 5

4 ∙ 6 □ 4 ∙ 740 : 4 □ 36 : 44 ∙ 7 □ 7 ∙ 4

118. Həll edin:

+ 5239 - 75

28 + 3613 - 88

53 + 2742 - 75

34

+ 6419 - 47

28 + 2968 - 96

72 + 5446 - 41

17

29



5 + 5 = 105 + 5 + 55 + 5 + 5 + 55 + 5 + 5 + 5 + 5

5 ∙ 2 = 10.........


5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 = 305 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 55 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 55 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 55 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5

5 ∙ 6 = 30............


5 ∙ 2 = 105 ∙ 35 ∙ 45 ∙ 55 ∙ 65 ∙ 75 ∙ 85 ∙ 95 ∙ 10

5 + 5 = 10.........

5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 = 30............


5 ∙ 1 = 55 ∙ 2 = 10

5 ∙ 3 = 155 ∙ 4 = 20

5 ∙ 5 = 255 ∙ 6 = 30

5 ∙ 7 = 355 ∙ 8 = 40

5 ∙ 9 = 455 ∙ 10 = 50

30


5 ∙ 2 = 105 ∙ 35 ∙ 45 ∙ 55 ∙ 65 ∙ 75 ∙ 85 ∙ 95 ∙ 10

2 ∙ 5 = 10........................

10 : 2 = 5........................

10 : 5 = 2........................

5-ə bölmə cədvəli10 : 5 = 215 : 5 = 320 : 5 = 4

25 : 5 = 530 : 5 = 635 : 5 = 7

40 : 5 = 845 : 5 = 950 : 5 = 10

123. Həll edin:

5 ∙ 65 ∙ 25 ∙ 85 ∙ 4

5 ∙ 95 ∙ 35 ∙ 75 ∙ 5

30 : 545 : 535 : 520 : 5

15 : 540 : 510 : 525 : 5

124. 10, 15, 30, 45, 25, 50 ədədlərinin hər birini 5-ə bölün:

125.

5 ∙ (12 – 4)5 ∙ (16 – 9)5 ∙ (3 + 3)5 ∙ (1 + 4)

(18 – 9) ∙ 5(20 – 18) ∙ 5(39 – 4) : 5(40 + 5) : 5

(16 – 1) : 55 ∙ (4 + 5)(29 – 9) : 55 ∙ (31 – 26)



a 10 2 3 6 9 5 7 8 45 ∙ a

31

128.

a 30 15 25 20 40 45 35 50 10a : 5


1) 5 kitab bağlaması yan-yana düzülüb. Hər bağlamada 8 kitabvar. Bağlamaların hamısında birlikdə neçə kitab var?

2) 40 kitabı 5 bağlama edib yan-yana düzdülər. Hər bağlamada neçəkitab oldu?

130. Hesablayın:

31 + (50 – 29)72 + (52 – 48)34 + (65 – 38)

71 – (35 + 26)68 – (34 + 34)90 – (57 + 15)

62 – (43 + 19)58 – (26 + 26)77 – (49 + 20)



> = <5 ∙ 2 □ 5 ∙ 330 : 5 □ 35 : 515 : 5 □ 5 ∙ 3

5 ∙ 7 □ 7 ∙ 525 : 5 □ 20 : 55 ∙ 9 □ 45 : 5

32

133. Həll edin:

+ 3762 - 74

51 + 3926 - 78

43 + 5031 - 70

22

+ 3448 - 52

28 + 8012 - 91

29 + 6911 - 48

16

ƏMƏLLƏR SIRASI

Mötərizəsiz ifadələrin qiymətini taparkən, yazıldığı sıra ilə soldansağa əvvəlcə vurma və ya bölmə, sonra isə toplama və ya çıxma

əməlləri yerinə yetirilir.

10 – ədədi ifadənin qiymətidir.Mötərizəsiz ifadələrdə əvvəlcə mötərizənin daxilindəki əməllər

yerinə yetiri-lir və mötərizəsiz ifadə alınır. Qalan əməllər mötərizəsizifadələrdə olduğu kimi yerinə yetirilir.

21 – ədədi ifadənin qiymətidir.


2 ∙ 3 = 64 + 6 = 10

15 + 5 ∙ 2 18 + 3 ∙ 2

33

135. 2 ∙ 3 = 67 – 6 = 1

20 – 4 ∙ 2 36 – 3 ∙ 2

136. 12 : 4 = 32 + 3 = 5

5 + 15 : 5 10 + 12 : 3

137. 12 : 4 = 34 – 3 = 1

16 – 8 : 2 32 – 16 : 4

138.5 ∙ 8 = 40

4 ∙ (6 + 3) 6 ∙ (2 + 2)

139.24 : 4 = 6

35 : (15 – 10) 28 : (10 – 3)

140. Mötərizəli və mötərizəsiz misalları həll edin:

8 + 2 ∙ 5(8 + 2) ∙ 5

5 ∙ 4 + 35 ∙ (4 + 3)

24 : 3 + 124 : (3 + 1)

141.4 ∙ 3 + 153 ∙ 7 – 85 ∙ 2 + 26

5 ∙ 8 – 133 ∙ 2 + 124 ∙ 4 + 20

2 ∙ 8 + 103 ∙ 6 + 124 ∙ 5 + 35

142. 24 + 3 ∙ 82 ∙ 9 + 42

72 – 4 ∙ 84 ∙ 9 – 21

3 ∙ (24 – 16)(42 – 38) ∙ 8

34

143.

Aysel rəngli kağızlardan 9 qırmızı, 9 yaşıl üçbucaq kəsib, onlarıbərabər olmaqla 3 sıraya düzdü. Aysel hər sıraya neçə üçbucaq

düzdü?Məsələnin həllini belə yazın:

(9 + 9) : 3 və ya 9 ∙ 2 : 3144. Şəkillərə uyğun məsələ qurub həll edin:

Hər bir uşağa neçə oyuncaq düşər?

145.Fatimə tağdan 6 xiyar və 6 pomidor dərdi. Yuduqdan sonratərəvəzlərdən 2 qab salat düzəltdi. Hər qaba neçə tərəvəz

işləndi?

146.

12 : 4 ∙ 55 ∙ 6 : 3(18 – 13) ∙ 84 ∙ (12 – 5)

12 + 4 ∙ 570 – 3 ∙ 94 ∙ 8 + 1825 : 5 + 37

(29 – 25) ∙ 529 – 25 : 5(36 – 34) ∙ 836 – 4 ∙ 8


> = <

3 ∙ 4 □ 4 ∙ 32 ∙ 9 □ 3 ∙ 95 ∙ 1 □ 4 ∙ 44 ∙ 4 □ 2 ∙ 8

4 ∙ 3 □ 12 : 14 ∙ 3 □ 12 : 35 ∙ 4 □ 4 ∙ 54 ∙ 8 □ 5 ∙ 6

16 : 4 □ 8 : 28 : 2 □ 2 ∙ 24 ∙ 5 □ 2 ∙ 93 ∙ 9 □ 4 ∙ 8

35

148.

(17 + 11) : 440 – 7 ∙ 4(39 – 25) : 239 – 5 ∙ 2

(100 – 55) : 5100 – 45 : 5(65 – 35) : 565 – 35 : 5

36 + 14 – 1862 – 25 + 1328 : 4 ∙ 44 ∙ 9 : 4

149. Verilmiş parçaları ölçün və dəftərinizdə onların uzunluqlarıcəminə bərabər olan parça çəkin:

150.

1) 20 və 15 ədədlərinin fərqinin üzərinə 10 əlavə edin.2) 28 ədədindən 10 və 5 ədədlərinin cəmini çıxın.

3) 2 və 3 ədədlərinin cəmini 5 dəfə artırın.4) 17 və 14 ədədlərinin fərqini 4 dəfə artırın.5) 18 və 3 ədədlərinin cəmini 3 dəfə azaldın.6) 60 və 40 ədədlərinin fərqini 4 dəfə azaldın.

151. Hesablayın:

85 – (34 + 27)56 – (18 + 19)42 – (14 + 17)

70 + 30 – 4040 + 10 – 1020 + 20 – 30

75 – (34 + 26)81 – (29 + 35)72 – (18 + 28)

5 ∙ 10 : 55 ∙ 2 : 22 ∙ 6 : 3

87 – (31 + 29)70 – (15 + 48)95 – (47 + 27)

5 ∙ 5 : 55 ∙ 3 : 35 ∙ 4 : 5

36

I B. ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TƏKRAR

152. Verilmiş ədədlərin adlarını yazın.

1) 2, 5, 6, 8, 9, 32) 11, 16, 17, 12, 19, 10

3) 20, 40, 50, 30, 70, 80, 1004) 31, 45, 58, 76, 83, 99

153. Verilmiş ədədlərdən hansı böyükdür?

6 yoxsa, 8,18 yoxsa, 81,3 yoxsa, 63,

17 yoxsa, 47,41 yoxsa, 14,9 yoxsa, 99.

154. Hesablayın:

11 – 695 – 772 – 984 – 5

14 – 221 – 923 – 833 – 7

9 + 98 + 85 + 56 + 6

36 + 981 + 725 + 642 + 9

155.

16 – 416 – 616 – 1016 – 916 – 13

18 – 7 + 921 – 6 + 719 – 10 + 316 – 9 + 820 – 12 + 4

13 – 724 – 448 – 825 – 912 – 6

156. Ədədləri onluq və təkliyə ayırın:

13, 20, 36, 40, 47, 51, 93, 100

157.

1) Toplananlar 17 və 12-dır. Cəmi tapın.2) Azalan 53, çıxılan 11-dir. Fərqi tapın.

3) 27 və 5 ədədlərinin cəmini 6 vahid artırın.4) 68 və 8 ədədlərini 4 vahid azaldın.

37

158. Şəkillərə baxın.

Burada neçə uşaq var?

1. Neçə nəfər gəlir?2. İndi neçə uşaq oldu?

159. 1) Ağacın budağına 16 quş qonmuşdu. Bir quş da gəldi.Budaqda neçə quş oldu?

38

2) Ağacın budağına 16 quş qonmuşdu. 1 quş uçub getdi.Budaqda neçə quş qaldı?

160. Hesablayın:

63 + 199 – 114 – 116 + 1

71 – 119 – 127 + 167 + 1

35 – 153 + 147 – 196 + 1

57 + 165 – 183 + 138 – 1

161.

34 – 457 – 762 – 218 – 8

49 – 953 – 378 – 834 – 4

26 – 694 – 488 – 835 – 5

20 + 730 + 160 + 450 + 8

60 + 970 + 130 + 860 + 6

162. 10 + 510 + 50

20 + 720 + 70

20 + 120 + 10

30 + 3030 + 3

30 + 540 + 50

163. 50 + 2050 + 2

60 + 3060 + 3

70 + 170 + 10

80 + 4080 + 20

164. Vüsal həyətdə 25 dəqiqə velosiped sürdü, sonra 15 dəqiqədincəldi və evə getdi. Vüsal neçə dəqiqə həyətdə oldu?

165. Anbarda 100 kq tərəvəz var idi. Bundan 80 kq mağazalaragöndərdilər. Anbarda neçə kiloqram tərəvəz qaldı?

166. Hesablayın:

95 – 945 + 1773 – 62

86 – 1837 + 2384 – 54

77 – 2733 + 2450 – 45

68 – 3627 + 1349 – 37

39

167. Boş xanalara buraxılmış ədədləri yazın:

35 37 40 45 46


a 21 30 34 40 47 56

b 10 15 12 16 18 11

a + b

a - b


6 + □ = 16□ + 10 = 20

30 + □ = 40□ + 25 = 65

5 + □ = 7□ + 8 = 10

170. 40 – x = 3281 – x = 80

40 + x = 4471 – x = 18

171. 42 + x = 5028 + x = 31

20 + x = 4156 – x = 33

172.

5 + x = 1715 + x = 2628 + x = 4036 + x = 95

50 – x = 1428 – x = 314 – x = 1397 – x = 45

x – 6 = 12x + 8 = 24x – 12 = 37x – 46 = 11

40


● 2 5 9 8 6 10 7 3 42

174. 2 sm uzunluğunda olan parçanı 2 dəfə artırsaq, neçə santimetruzunluğunda parça alınar?

175.


● 5 3 9 4 6 8 10 7 23

177. Bir budaqdan 3 kq alma yığılarsa, 5 belə budaqdan neçəkiloqram alma yığılar?

178.

41

179.● 2 4 6 7 5 9 10 3 84

180. Nadirin 4 manat pulu var. Mehdinin pulu ondan 3 dəfə çoxdur.Mehdinin neçə manat pulu var?

181.

182.● 3 5 2 7 4 8 6 9 105

183. Bir qarpızın çəkisi 5 kq-dır. Eyni çəkidə olan 4, 5, 6 belə qarpızınçəkisi neçə kiloqram olar?

184.

42

185. Hesablayın:

16 + 19 – 728 + 34 – 6280 – 36 – 1890 – 19 – 11

26 + 26 – 5271 – 43 + 2865 – 38 + 4917 + 17 – 34

35 – 35 + 5268 – 34 + 071 – 53 + 844 – 27 + 7

186.(46 + 6) + 2(46 – 6) + 20(23 – 3) + 40

(23 + 5) – 10(34 + 5) – 20(55 + 3) – 20

(35 – 5) + 1(35 – 5) + 10(51 – 1) + 50

187.4 ∙ (8 – 6)4 ∙ (20 – 15)4 ∙ (12 – 4)

5 ∙ (12 – 4)5 ∙ (16 – 9)5 ∙ (3 + 3)

3 ∙ (5 – 2)3 ∙ (18 – 14)3 ∙ (20 – 18)

188.

(27 – 15) : 4(18 – 2) : 4(35 – 3) : 4(31 + 5) : 4

(25 – 4) : 3(18 – 6) : 3(30 – 3) : 3(45 – 30) : 3

(18 – 9) ∙ 5(20 – 18) ∙ 5(39 – 4) : 5(40 + 5) : 5

189. - 4324 - 48

27 - 7734 - 52

16 - 8225 - 95

18 - 6632 - 45

27

190. + 4327 + 54

38 + 6723 + 55

21 + 6035 + 71

17 + 3737 + 51

18

43

II BÖLMƏ. VURMA VƏ BÖLMƏ (DAVAMI)

6-ya VURMA VƏ BÖLMƏ


6 + 6 = 126 + 6 + 66 + 6 + 6 + 66 + 6 + 6 + 6 + 6

6 ∙ 2 = 12.........


6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 366 +6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 =6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 =6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 =6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 =

6 ∙ 6 = 36............


6 ∙ 2 = 126 ∙ 36 ∙ 46 ∙ 5

6 + 6 = 12.........

44


6 ∙ 6 = 366 ∙ 76 ∙ 86 ∙ 96 ∙ 10

6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 36............

6-ya vurma cədvəli

6 ∙ 1 = 66 ∙ 2 = 126 ∙ 3 = 186 ∙ 4 = 246 ∙ 5 = 30

6 ∙ 6 = 366 ∙ 7 = 426 ∙ 8 = 486 ∙ 9 = 546 ∙ 10 = 60


6 ∙ 2 = 126 ∙ 36 ∙ 46 ∙ 56 ∙ 66 ∙ 76 ∙ 86 ∙ 96 ∙ 10

2 ∙ 6............

12 : 6 = 2............

12 : 2 = 6............

6-ya bölmə cədvəli

12 : 6 = 218 : 6 = 324 : 6 = 4

30 : 6 = 536 : 6 = 642 : 6 = 7

48 : 6 = 854 : 6 = 960 : 6 = 10

45


2 ∙ 6 = 126 ∙ 2 = 1212 : 2 = 612 : 6 = 2

3 ∙ 6 = 18 4 ∙ 6 = 24 5 ∙ 6 = 30

197. Hesablayın:

6 ∙ 36 ∙ 56 ∙ 86 ∙ 4

6 ∙ 26 ∙ 76 ∙ 96 ∙ 6

24 : 642 : 612 : 654 : 6

48 : 618 : 630 : 636 : 6

198.

6 ∙ (20 – 16)6 ∙ (17 – 9)6 ∙ (25 – 19)6 ∙ (34 – 27)

30 : 6 ∙ 412 : 4 ∙ 615 : 5 ∙ 642 : 6 ∙ 2

20 : 4 ∙ 612 : 2 ∙ 66 ∙ 4 : 32 ∙ 6 : 4

(30 – 6) : 6(60 – 6) : 6(72 – 42) : 6(52 – 4) : 6

199. 6-dan 60-a qədər 6-ya bölünən ədədləri yazın.

200 (iki yüz). 1) 6 və 7 ədədlərinin hasilindən 2 çıxın.2) 48-in 6-ya bölünməsindən alınan qismətdən 4 çıxın.


x 9 7 5 3 1 06 ∙ x

x 24 30 36 42 48 54x : 6

46


1) Həyətin təmizlənməsində iştirak edən 30 nəfər 6 qrupabölündü. Hər qrupda neçə nəfər oldu?

2) 12 l südü bərabər olmaqla 6 bankaya tökdülər. Hər bankadaneçə litr süd oldu?

203. Yeməkxanada qoyulmuş 6 stolun hər birinin ətrafında 6 nəfəroturub, yemək yeyirdi. Yeməkxanada neçə nəfər yemək yeyirdi?


205. Nümunəyə əsasən misalları həll edin:

20 : 4 ∙ 2 = 10

1) 20 : 4 = 52) 5 ∙ 2 = 10

12 : 2 + 13 =......

3 ∙ 4 – 8 =

...

...

28 : 4 ∙ 5 =......

5 ∙ 7 – 15 =

...

...

14 : 2 ∙ 3 =......

206.

1) 5, 6, 7, 8 ədədlərinin hər birini 6 vahid artırın.2) 5, 6, 7, 8 ədədlərinin hər birini 6 dəfə azaldın.

3) 54, 36, 48, 42 ədədlərinin hər birini 6 vahid azaldın.4) 54, 36, 48, 42 ədədlərinin hər birini 6 dəfə azaldın.

47


> = <9 □ 1612 □ 1820 □ 20

28 □ 2432 □ 3616 □ 16


+ 6 12 18 24 16 31 43 52 946

209.

- 17 28 36 12 6 40 55 100 156

210.

∙ 2 3 4 5 6 7 8 9 106

211.

: 6 12 18 24 30 36 42 48 54 606

7-yə VURMA VƏ BÖLMƏ


7 + 7 = 147 + 7 + 77 + 7 + 7 + 77 + 7 + 7 + 7 + 77 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7

7 ∙ 2 = 14............

48


7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 497 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 77 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 77 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7

7 ∙ 7 = 49.........


7 ∙ 2 = 147 ∙ 37 ∙ 47 ∙ 57 ∙ 6

7 + 7 = 14............


7 ∙ 7 = 497 ∙ 87 ∙ 97 ∙ 10

7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 =49

7-yə vurma cədvəli

7 ∙ 1 = 77 ∙ 2 = 147 ∙ 3 = 217 ∙ 4 = 287 ∙ 5 = 35

7 ∙ 6 = 427 ∙ 7 = 497 ∙ 8 = 567 ∙ 9 = 637 ∙ 10 = 70


7 ∙ 2 = 14 2 ∙ 7 = 14 14 : 7 = 2 14 : 2 = 7

49

7 ∙ 37 ∙ 47 ∙ 57 ∙ 67 ∙ 77 ∙ 87 ∙ 9

... ... ...

7-yə bölmə cədvəli

14 : 7 = 221 : 7 = 328 : 7 = 4

35 : 7 = 542 : 7 = 649 : 7 = 7

56 : 7 = 863 : 7 = 970 : 7 = 10


2 ∙ 7 = 147 ∙ 2 = 1414 : 2 = 714 : 7 = 2

3 ∙ 7......

4 ∙ 7......

5 ∙ 7......

6 ∙ 7......

218. Hesablayın:

7 ∙ 27 ∙ 67 ∙ 47 ∙ 7

7 ∙ 87 ∙ 37 ∙ 57 ∙ 9

42 : 735 : 714 : 728 : 7

63 : 721 : 756 : 749 : 7

219.

(100 – 44) : 77 ∙ (35 – 26)7 ∙ (47 – 39)7 ∙ (24 – 18)

42 : 7 ∙ 321 : 3 ∙ 735 : 5 ∙ 814 : 7 ∙ 5

8 ∙ 7 + 47 ∙ 7 – 97 ∙ 9 + 1

220. 7-dən 70-ə qədər 7-yə bölünən ədədləri yazın.

50

221. 14, 21, 35, 42, 49 ədədlərinin hər birini 7-yə bölün.


x 6 5 4 3 27 ∙ x

a 42 7 14 21 28 35a : 7

223.Məsələni həll edin:

Ana Zərifəyə, Arifəyə və Nailəyə biri 7 manatdan don aldı. Ana3 dona neçə manat pul verdi?

224.– Bir həftədə neçə gün var?– Üç həftədə neçə gün var?– Beş həftədə neçə gün var?

225. 14 gündə neçə həftə var?

226. 7 qız birlikdə 21 yolka oyuncağı düzəltdilər. Hər qız neçəoyuncaq düzəltdi?

227. Vaqif hər birində 7 misal olmaqla 4 sütun misal həll etdi. Vaqifneçə misal həll etdi?


51

229. Həll edin:

(3 + 2) ∙ 4(2 + 4) ∙ 2(6 + 2) ∙ 1(9 + 1) ∙ 5(1 + 1) ∙ 3

(6 + 3) ∙ 4(5 + 4) ∙ 2(9 + 1) ∙ 3(8 + 2) ∙ 5(7 + 3) ∙ 7

(2 + 2) ∙ 6(7 + 3) ∙ 3(4 + 5) ∙ 2(6 + 1) ∙ 4(1 + 0) ∙ 1

230.

Boş xanada buraxılmış ədədin yerinə ardıcıl olaraq 9, 15, 26, 94ədədlərini yazın və alınmış ifadələrin qiymətini tapın:

□ + 6Nümunə: 9 + 6 = 15

231.

Boş xanada buraxılmış ədədin yerinə ardıcıl olaraq 8, 43, 36,100 ədədlərini yazın və alınmış ifadələrin qiymətini tapın:

□ – 8Nümunə: 8 – 8 = 0


> = <7 sm □ 14 sm70 sm □ 7 dm49 sm □ 50 sm

15 sm □ 18 sm20 sm □ 2 dm7 sm □ 13 sm

233.

∙ 3 6 2 5 4 8 10 9 77

234.

: 7 14 21 28 35 42 49 56 637

52

235. Həll edin:

4 ∙ 3 + 382 ∙ 9 + 159 ∙ 5 + 267 ∙ 7 + 185 ∙ 5 + 25

5 ∙ 9 – 273 ∙ 6 – 97 ∙ 10 – 558 ∙ 5 – 161 ∙ 1 – 1

5 ∙ 6 + 273 ∙ 4 + 427 ∙ 3 + 196 ∙ 4 + 381 ∙ 0 + 15

3 ∙ 9 – 179 ∙ 8 – 486 ∙ 8 – 257 ∙ 7 – 198 ∙ 8 – 16



8 + 8 = 168 + 8 + 88 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8

8 ∙ 2 = 16.........


8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8+ 8

...

...

...

...

...


8 ∙ 28 ∙ 38 ∙ 48 ∙ 5

8 + 8 = 16

53


8 ∙ 68 ∙ 78 ∙ 88 ∙ 98 ∙ 10

8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 = 48

8-ə vurma cədvəli8 ∙ 1 = 88 ∙ 2 = 168 ∙ 3 = 248 ∙ 4 = 328 ∙ 5 = 40

8 ∙ 6 = 488 ∙ 7 = 568 ∙ 8 = 648 ∙ 9 = 728 ∙ 10 = 80


8 ∙ 2 = 168 ∙ 38 ∙ 48 ∙ 58 ∙ 68 ∙ 78 ∙ 88 ∙ 9

2 ∙ 8 = 16 16 : 8 = 2 16 : 2 = 8

8-ə bölmə cədvəli16 : 8 = 224 : 8 = 332 : 8 = 4

40 : 8 = 548 : 8 = 656 : 8 = 7

64 : 8 = 872 : 8 = 980 : 8 = 10


2 ∙ 8 = 168 ∙ 2 = 1616 : 2 = 816 : 8 = 2

3 ∙ 8 = 4 ∙ 8 5 ∙ 8 6 ∙ 8 7 ∙ 8

54

242. Hesablayın:

8 ∙ 48 ∙ 7

8 ∙ 28 ∙ 6

8 ∙ 58 ∙ 9

8 ∙ 38 ∙ 8

56 : 864 : 8

72 : 840 : 8

32 : 824 : 8

243.

8 ∙ 8 – 3480 – 8 ∙ 68 ∙ 4 + 28100 – 8 ∙ 9

100 – 5 ∙ 5(28 + 12) : 8(36 + 36) : 88 ∙ 7 + 24

38 + 8 ∙ 48 ∙ 9 – 488 ∙ 7 + 8 ∙ 28 ∙ 7 – 8 ∙ 5

244. 8-dən 80-nə qədər 8-ə bölünən ədədləri yazın.

245. 16, 32, 40, 48, 54 ədədlərinin hər birini 8-ə bölün.


x 6 1 2 3 4 58 ∙ x

a 48 56 64 72 80 16a : 8


Hər sırada 8 şitil olmaqla, 4 sıra kələm şitili əkdilər. Nə qədərkələm şitili əkdilər?

248. Jalə xala 8 manat ödəyib, 4 m parça aldı. Parçanın 1 metri neçəmanatdır?

249. 1) 7 və 8 ədədlərinin hasilindən 6 və 5 ədədlərinin hasilini çıxın.2) 64 və 40 ədədlərinin fərqini 8-ə bölün.

55

3) 5 və 4 ədədlərinin cəmini 8-ə vurun.4) 7 ədədini 10 və 3 ədədlərinin fərqinə vurun.


251. Hesablayın:

24 + 17 + 1324 + 18 + 1424 + 20 + 16

24 + 19 + 1659 – 9 – 930 + 8 + 9

45 – 16 – 528 + 17 + 1270 – 17 – 27


> = <(16 + 13) □ (16 – 13)

9 + (6 + 3) □ (9 + 6) – 3(6 + 7) – 3 □ (6 – 3) + 8

40 + 18 □ 30 + 1816 + 14 □ 16 + 3063 – 20 □ 63 – 30

253.

+ 24 17 30 45 18 50 23 728

56

254.

- 18 32 48 72 16 24 40 808

255. Həll edin:

58 – (29 + 29)64 – (31 + 27)63 – (17 + 23)85 – (34 + 35)

(54 + 4) – 40(47 + 2) – 30(63 + 5) – 30(14 + 5) – 9

(92 + 2) – 40(56 + 3) – 20(44 + 5) – 30(72 + 4) – 50

256.4 ∙ (2 + 4)4 ∙ (5 + 1)2 ∙ (2 + 2)

3 ∙ (2 + 7)4 ∙ (3 + 5)5 ∙ (3 + 1)

2 ∙ (4 – 1)7 ∙ (1 + 2)6 ∙ (8 – 4)

8 ∙ (3 + 3)8 ∙ (2 + 6)8 ∙ (5 – 2)

9-a VURMA VƏ BÖLMƏ


9 + 9 = 189 + 9 + 99 + 9 + 9 + 99 + 9 + 9 + 9 + 9

9 ∙ 2 = 18


9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 99 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 9 ∙ 6 = 54

57

9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 99 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9

9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9


9 ∙ 2 = 189 ∙ 39 ∙ 49 ∙ 5

9 + 9 = 18


9 ∙ 6 = 549 ∙ 79 ∙ 89 ∙ 99 ∙ 10

9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 =54

9-a vurma cədvəli9 ∙ 1 = 99 ∙ 2 = 189 ∙ 3 = 279 ∙ 4 = 369 ∙ 5 = 45

9 ∙ 6 = 549 ∙ 7 = 639 ∙ 8 = 729 ∙ 9 = 819 ∙ 10 = 90


9 ∙ 2 = 189 ∙ 39 ∙ 49 ∙ 59 ∙ 69 ∙ 79 ∙ 89 ∙ 9

2 ∙ 9 = 18 18 : 9 = 2 18 : 2 = 9

58

9-a bölmə cədvəli18 : 9 = 227 : 9 = 336 : 9 = 4

45 : 9 = 554 : 9 = 663 : 9 = 7

72 : 9 = 881 : 9 = 990 : 9 = 10


2 ∙ 9 = 189 ∙ 2 = 1818 : 2 = 918 : 9 = 2

3 ∙ 9 =.........

4 ∙ 9.........

5 ∙ 9.........

6 ∙ 9.........

7 ∙ 9.........

8 ∙ 9.........

263. Hesablayın:

9 ∙ 39 ∙ 69 ∙ 29 ∙ 9

9 ∙ 59 ∙ 79 ∙ 49 ∙ 8

45 : 972 : 918 : 936 : 9

27 : 963 : 981 : 954 : 9

264. Hesablayın:

81 : 9 ∙ 59 ∙ 6 – 9 ∙ 2100 – 9 ∙ 7100 – 9 ∙ 3

6 ∙ 9 + 9 ∙ 2(48 + 33) : 99 ∙ (61 – 54)36 : 9 + 9 ∙ 6

80 – 9 ∙ 29 ∙ 5 – 9 ∙ 29 ∙ (72 – 68)86 – 9 ∙ 5

265.

1) 9-dan 90-na qədər 9-a bölünən ədədləri yazın.2) 18, 36, 54, 72 ədədlərinin hər birini 9-a bölün.

3) 36 ilə 81 arasındakı 9-a bölünən ədədlərin hər birini 20 vahidazaldın.

4) 9, 27, 45, 63 ədədlərinin hər birini 9 vahid artırın.


a 2 8 6 1 99 ∙ a

59

a 45 18 72 36 54a : 9

267. Dəftərdə 9 sm uzunluğunda parça çəkib, bu parçanı 3 dəfəartırsaq, neçə santimetr uzunluqda parça alınar? Həllini yazın.

268. 9 sinif otağının hər birinə 2 kitab şkafı qoydular. Sinifotaqlarına neçə şkaf qoydular?

269. Qadınlar bayramında Orxan 45 dənə qızılgülü bərabər bölərək9 qıza bağış-ladı. Hər bir qıza neçə qızılgül düşdü?

270. Hesablayın:

8 ∙ 4 + 287 ∙ 5 + 166 ∙ 7 + 284 ∙ 4 +15

9 ∙ 2 + 262 ∙ 7 + 382 ∙ 6 + 546 ∙ 5 + 26

4 ∙ 6 – 93 ∙ 10 – 178 ∙ 8 – 247 ∙ 6 – 29

9 ∙ 4 – 185 ∙ 7 – 96 ∙ 10 – 415 ∙ 6 – 19

271. Hesablayın:

65 – 56 + 7174 – 69 + 5862 – 36 + 4134 – 0 + 16

42 – 27 + 5371 – 34 + 5632 – 18 + 7763 – 49 + 25

100 – 43 + 2380 – 0 + 1690 – 48 + 072 – 34 + 27


54 dovşanı bərabər olmaqla 6 qəfəsə saldılar. Hər qəfəsə neçədovşan saldılar?

60

273. Həll edin:

4 ∙ 3 + 382 ∙ 9 + 159 ∙ 5 + 267 ∙ 7 + 185 ∙ 5 + 25

5 ∙ 9 – 273 ∙ 6 – 97 ∙ 10 – 558 ∙ 5 – 167 ∙ 1 – 1

5 ∙ 6 + 273 ∙ 4 + 427 ∙ 3 + 196 ∙ 4 + 384 ∙ 10 + 15

3 ∙ 9 – 179 ∙ 8 – 486 ∙ 8 – 257 ∙ 7 – 198 ∙ 8 – 16

274. Məchul ədədi tapın.

9 ∙ x = 18 7 ∙ x = 35 x ∙ 4 = 28 9 ∙ x = 36 8 ∙ x = 32

275.(9 + 9) + 7 və ya (9 ∙ 2) + 7 misallarına

əsasən üçbucağın tərəflərinin cəmini tapınvə cavabları müqayisə edin:


> = < 9 ∙ 9 □ 8 ∙ 9 + 89 ∙ 9 □ 9 ∙ 8 + 9

24 : 6 □ 25 : 542 : 7 □ 49 : 7

24 : 3 □ 3 ∙ 328 : 4 □ 3 ∙ 2

61

277.

∙ 9 2 5 3 7 4 8 10 69

278.

: 18 72 27 90 81 54 36 63 459

279. Hesablayın:

100 – (5 ∙ 6)9 ∙ 3 + 2334 + (8 ∙ 5)5 ∙ 6 – 29

5 ∙ 5 + 286 ∙ 9 – 3721 + (9 ∙ 4)50 – 7 ∙ 7

34 + (5 ∙ 8)100 – (7 ∙ 6)51 + 3 ∙ 6(1 + 7) ∙ 4

280. Hesablayın:

(6 + 8) : 7(14 + 21) : 7(21 + 12) : 6(27 + 3) : 6

(27 + 3) : 5(15 + 35) : 5(20 + 20) : 8(15 + 5) : 5

(48 + 16) : 8(25 + 17) : 7(12 + 9) : 3(9 + 23) : 4

281. Hesablayın:

(30 – 23) ∙ 5(42 – 36) ∙ 8(100 – 97) ∙ 9(50 – 44) ∙ 5(27 – 18) ∙ 3

(100 – 98) ∙ 9(60 – 57) ∙ 8(34 – 27) ∙ 5(42 – 38) ∙ 9(54 – 46) ∙ 7

(40 – 31) ∙ 2(50 – 42) ∙ 3(30 – 22) ∙ 5(41 – 39) ∙ 7(91 – 89) ∙ 9

62

1-i VURMA VƏ 1-ə BÖLMƏ

1 ∙ 1 = 11 ∙ 2 = 1 + 1 = 2

1 ∙ 3 = 1 + 1 + 1 = 31 ∙ 4 = 1 + 1 + 1 + 1 = 4

1 ∙ 5 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 51 ∙ 6 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 6

1 ∙ 7 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 71 ∙ 8 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 8

1 ∙ 9 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 91 ∙ 10 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1

= 10

1 ∙ 1 = 12 ∙ 1 = 23 ∙ 1 = 34 ∙ 1 = 45 ∙ 1 = 56 ∙ 1 = 67 ∙ 1 = 78 ∙ 1 = 89 ∙ 1 = 910 ∙ 1 =

10

1-i istənilən ədədə vurduqda həmin ədəd alınır.1∙ 4 = 4

İstənilən ədədi 1-ə vurduqda həmin ədəd alınır.4 ∙ 1 = 4

282. Həll edin:

1 ∙ 22 ∙ 11 ∙ 33 ∙ 1

1 ∙ 44 ∙ 11 ∙ 55 ∙ 1

1 ∙ 66 ∙ 11 ∙ 77 ∙ 1

1 ∙ 88 ∙ 11 ∙ 99 ∙ 1

283. Həll edin:

1 ∙ (6 – 5)1 ∙ (4 – 3)

1 ∙ (13 – 12)1 ∙ (16 – 15)

1 ∙ (11 – 10)1 ∙ (20 – 19)

284. Həll edin:

2 ∙ (3 – 2)4 ∙ (8 – 7)5 ∙ (9 – 8)

3 ∙ (12 – 11)7 ∙ (18 – 17)8 ∙ (21 – 20)

6 ∙ (33 – 32)9 ∙ (47 – 46)10 ∙ (75 – 74)

63

285. Həll edin:

6 ∙ (28 – 27)9 ∙ (32 – 31)8 ∙ (65 – 64)7 ∙ (90 – 89)

10 ∙ (69 – 68)2 ∙ (87 – 86)4 ∙ (55 – 54)3 ∙ (40 – 39)

5 ∙ (21 – 20)1 ∙ (14 – 13)3 ∙ (30 – 29)7 ∙ (40 – 39)

286. Həll edin:

(70 – 69) ∙ 1(50 – 49) ∙ 8(90 – 89) ∙ 9(81 – 17) ∙ 1

(85 – 84) ∙ 2(40 – 39) ∙ 6(71 – 70) ∙ 9(26 – 25) ∙ 1

11 ∙ (20 – 19)20 ∙ (34 – 33)35 ∙ (100 – 99)55 ∙ (30 – 29)


8 qızın hər biri 1 yaylıq tikdi. Qızlar cəmi neçə yaylıq tikdilər?

288. Poçtalyon 6 zərfin hər birinə 1 marka yapışdırdı. O, neçə markayapışdırdı?

289. Bir önlük tikmək üçün 1 m parça lazımdır. 4, 5, 7, 9 belə önlüktikmək üçün neçə metr parça lazımdır?

64

290.1) 25 və 24 ədədlərinin fərqini 4 dəfə artırın.2) 17 və 16 ədədlərinin fərqini 5 dəfə artırın.3) 50 və 49 ədədlərinin fərqini 1 dəfə artırın.


3 + 3 + 39 + 9 + 9 + 96 + 6 + 6 + 6 + 61 + 1 + 1 + 1 + 1

5 + 5 + 5 + 51 + 1 + 1 + 1 + 1 + 12 + 2 + 2 + 2 + 2 + 24 + 4 + 4 + 4


∙ 9 7 3 5 6 4 8 21

293.

∙ 10 11 20 22 30 33 40 441

294. Həll edin:

6 + 3 + 112 – 4 + 1

15 + 4 + 123 – 3 – 1

38 – 1 + 149 + 2 + 1

295.(3 + 7) ∙ 1(13 + 2) ∙ 1(27 + 3) ∙ 1

(47 – 3) ∙ 1(56 – 4) ∙ 1(70 – 10) ∙ 1

(80 – 7) ∙ 1(96 + 4) ∙ 1(100 – 9) ∙ 1


> = < 1 ∙ 42 □ 42 ∙ 11 + 48 □ 1 ∙ 48

37 ∙ (1 + 0) □ (1 – 0) ∙ 371 ∙ 64 – 10 □ 64 – 9

65

297. Dağda xizəklə 8 oğlan və 7 qız sürüşürdü. Sonradan 5 nəfər dəonlara qoşuldu. Dağda cəmi neçə uşaq sürüşürdü?

298. Alıcı 24 manata çilçıraq və 6 manata stolüstü lampa aldı. Alıcınə qədər pul xərclədi?

299. Kitabın 54 səhifəsi var. Oğlan kitabın 20 səhifəsini oxudu.Oxunmamış neçə səhifə qaldı?

300 (üç yüz). Həsənin 8 yaşı var. Babası ondan 7 dəfə böyükdür.Babanın neçə yaşı var?

301. Tamamlayın.

5 ∙ 1 = 1 ∙ 53 ∙ 1 = 1 ∙ ...

2 ∙ 5 = 5 ∙ ...8 ∙ 1 = 1 ∙ ...

8 ∙ 5 = 5 ∙ ...1 ∙ 7 = 7 ∙ ...

302. Həll edin:

(26 + 7) + 4(38 + 9) + 2(49 + 5) + 125 + ( 17 + 5)

(58 + 26) – 836 + (12 + 4)(64 + 9) + 616 + (4 + 28)

(58 + 14) – 857 + (3 + 12)(69 + 24) – 4(69 + 24) – 9

303.49 + 7 – 328 + 9 – 559 + 8 – 6

24 + 7 – 148 + 5 – 357 + 7 – 4

36 + 9 – 548 + 7 – 577 + 4 – 1

66

304. + 7412 + 69

14 + 3146 + 72

9 + 6429 + 32

58

- 8257 - 34

18 - 7348 - 65

37 - 9669 - 51

24

VURMA CƏDVƏLİ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

4 8 12 16 20 24 28 32 36 40

5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

6 12 18 24 30 36 42 48 54 60

7 14 21 28 35 42 49 56 63 70

8 16 24 32 40 48 56 64 72 80

9 18 27 36 45 54 63 72 81 90

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

67

ƏDƏDİ 1-ə VƏ ÖZÜNƏ BÖLMƏ

1 ∙ 1 = 1 1 : 1 = 11 ∙ 2 = 21 ∙ 3 = 31 ∙ 4 = 41 ∙ 5 = 51 ∙ 6 = 61 ∙ 7 = 71 ∙ 8 = 81 ∙ 9 = 9

1 ∙ 10 = 10

2 ∙ 1 = 23 ∙ 1 = 34 ∙ 1 = 45 ∙ 1 = 56 ∙ 1 = 67 ∙ 1 = 78 ∙ 1 = 89 ∙ 1 = 9

10 ∙ 1 = 10

2 : 1 = 23 : 1 = 34 : 1 = 45 : 1 = 56 : 1 = 67 : 1 = 78 : 1 = 89 : 1 = 9

10 : 1 = 10

2 : 2 = 13 : 3 = 14 : 4 = 15 : 5 = 16 : 6 = 17 : 7 = 18 : 8 = 19 : 9 = 1

10 : 10 = 1

İstənilən ədədi 1-ə böldükdə həmin ədəd alınır.7 : 1 = 7

İstənilən ədədi özünə böldükdə 1 alınır.7 : 7 = 1


1 ∙ 5 = 55 : 1 = 55 : 5 = 1

1 ∙ 3...

1 ∙ 6...

1 ∙ 8...

1 ∙ 2 1 ∙ 7 1 ∙ 9 1 ∙ 4

306.5 : 11 ∙ 55 ∙ 1

8 : 11 ∙ 88 ∙ 1

7 : 11 ∙ 77 ∙ 1

3 : 11 ∙ 33 ∙ 1

2 : 11 ∙ 22 ∙ 1

307.

4 : (7 – 6)4 ∙ (7 – 6)5 : (10 – 9)5 ∙ (10 – 9)

6 : (16 – 15)6 ∙ (16 – 15)7 : (22 – 21)7 ∙ (22 – 21)

8 : (20 – 19)8 ∙ (20 – 19)9 : (31 – 30)9 ∙ (31 – 30)

68

308. Dəftərinizdə 8 sm uzunluğunda parça çəkin. Parçanı 8 bərabərhissəyə bölün. Neçə sm uzunluğunda parça alındı?

309. 5 nəfər 5 ata mindi. Neçə atlı oldu?

310. Seymurun 40 qəpik pulu vardı. O, 30 qəpiyə dondurma aldı.Onun nə qədər pulu qaldı?

311. Teymur kağızdan əvvəl 4 qayıq, sonra isə 16 qayıq düzəltdi.Teymur cəmi neçə qayıq düzəltdi?

312. Həll edin:

24 : 4 = 66 ∙ 4 =24 : 6 =

32 : 8 =4 ∙ 8 =32 : 4 =

42 : 6 =7 ∙ 6 =42 : 7 =

65 : 7 =8 ∙ 7 =56 : 8 =

313. 6 ∙ 918 ∙ 1

48 : 871 ∙ 1

49 : 7 + 48 : 68 ∙ 8 + 6 ∙ 6

(19 – 18) ∙ 7 – 314 : (21 –20) : 7

69

314. _ ∙ 1 = 3_ ∙ 7 = 7

6 : _ = 15 : _ = 5

7 : _ = 72 ∙ _ = 2

4 ∙ _ = 49 ∙ _ = 9

_ : 8 = 14 : _ = 4

_ ∙ 5 = 59 : _ = 1


: 6 8 5 4 3 9 2 71

316.

: 10 12 21 33 45 72 80 71

317. 1 ∙ 44 : 1

1 ∙ 66 : 1

1 ∙ 1010 : 1

1 ∙ 99 : 1

318.

55 – 28 + 3763 – 0 – 2634 + 28 + 6246 + 15 – 60

34 – 34 + 2819 + 32 – 019 + 0 + 4273 – 54 + 37

319. Şəklə əsasən məsələlər qurub həll edin. Cavabları müqayisəedin:

70

320. 8 qızın hər biri 1 stəkan çiyələk yığdı. Qızlar birlikdə neçəstəkan çiyələk yığdılar?

321. Şəkildəki düzbucaqlıların və kvadratların sayını göstərin.

322. 6 : 2 =9 : 3 =

12 : 3 =18 : 3 =

(12 + 13) : 5(17 + 3) : 4

(20 – 4) : 4(29 – 9) : 5

323. Həll edin:

+ 5417 + 42

35 + 1414 + 29

35 + 3447 - 45

13 - 5714 - 39

28

324.

+ 4712 - 58

34 + 2723 - 36

18 + 4813 - 53

42 + 6422 - 73

45

71

0-ı VURMA VƏ 0-a VURMA

0 ∙ 1 = 00 ∙ 2 = 0 + 0 = 0

0 ∙ 3 = 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 4 = 0 + 0 + 0 + 0 = 0

0 ∙ 5 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 6 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 0

0 ∙ 7 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 8 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 0

0 ∙ 9 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 10 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0

= 0

1 ∙ 0 = 02 ∙ 0 = 03 ∙ 0 = 04 ∙ 0 = 05 ∙ 0 = 06 ∙ 0 = 07 ∙ 0 = 08 ∙ 0 = 09 ∙ 0 = 010 ∙ 0 =

0

0-ı istənilən ədədə vurduqda 0 alınır.0 ∙ 5 =0

İstənilən ədədi 0-a vurduqda 0 alınar.5 ∙ 0 = 0


1 ∙ 3 = 1 + 1 + 1 = 32 ∙ 43 ∙ 53 ∙ 2

0 ∙ 4 = 0 + 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 2 =0 ∙ 5 =0 ∙ 6 =

326. Həll edin:

0 ∙ 10 ∙ 30 ∙ 6

0 ∙ 40 ∙ 20 ∙ 20

0 ∙ 50 ∙ 100 ∙ 30

0 ∙ 90 ∙ 80 ∙ 50

327.

0 ∙ (5 + 4)0 ∙ (7 + 3)0 ∙ (9 + 1)0 ∙ (5 + 5)

0 ∙ (10 – 6)0 ∙ (15 – 9)0 ∙ (24 – 19)0 ∙ (4 + 4)

0 ∙ (4 + 2)0 ∙ (8 + 2)0 ∙ (6 + 3)0 ∙ (2 + 7)

72

328.2 ∙ 03 ∙ 010 ∙ 0

4 ∙ 05 ∙ 020 ∙ 0

6 ∙ 08 ∙ 03 ∙ 0

1 ∙ 09 ∙ 040 ∙ 0

329.

7 ∙ 02 ∙ 08 ∙ 010 ∙ 0

(12 – 5) ∙ 0(11 + 5) ∙ 0(9 + 6) ∙ 0(12 – 5) ∙ 0

(8 + 4) ∙ 0(17 + 3) ∙ 0(12 + 8) ∙ 0(20 – 7) ∙ 0

(14 + 8) ∙ 0(20 + 6) ∙ 0(11 + 9) ∙ 0(24 – 8) ∙ 0


vuruq 1 5 0 3 7 9 4 1 8 6

vuruq 2 1 5 3 1 0 1 3 2 0

hasil

231.

1) 7 – 7 misalının cavabını 1 vahid artırın.2) 8 ∙ 0 misalının cavabını 5 dəfə artırın.3) 9 – 5 misalının cavabını 0-a vurun.

4) 0-ı 10 – 6 misalının cavabına vurun.

332. Mağazaya hər biri 9 kq konfet tutan 8 qutu gətirdilər.Mağazaya neçə kiloqram konfet gətirdilər?

333. Düşərgədə 47 uşaq dincəlirdi. Onlardan 18-i oğlan, qalanlarıqızdır. Düşərgədə neçə qız dincəlirdi?

334.0 ∙ 30 ∙ 150 ∙ 41

(8 – 8) ∙ 00 ∙ (25 + 4)0 ∙ 17 + 50

1 ∙ (25 – 5) : 4(20 + 4) ∙ 1 : 6(5 – 5) ∙ 3 ∙ 8

36 – 27 : 3 + 6(36 – 27) : 3 +636 – 27 : (3 +6)

73

335. Anar çaydan 6 balıq, Azad isə ondan 3 dəfəçox balıq tutdu. Azad neçə balıq tutdu?

336. Bir qutuda 10 yumurta olarsa, 3, 4, 5, 8 beləqutuda neçə yumurta olar?

337.

1) 18-i 1 dəfə artırın.2) Azalan 30, çıxılan isə 10-dur. Fərqi tapın;

3) Birinci toplanan 14, ikinci toplananməlum deyil, cəm isə 40-dır. İkinci

toplananı tapın;

4) 80-i 20 vahid azaldın;5) 38 ədədi 30-dan neçə vahid çoxdur?

6) 99-u 1 vahid artırın;7) 7 onluq və 1 təkliyi olan ədədi yazın;

8) 20 ədədindən 10 və 5 ədədlərinin cəmini çıxın;9) 30 və 5 ədədlərinin cəmindən 3 ədədini çıxın.

338. Misalları sütun şəklində həll edin:

35 + 2459 – 2459 – 35

68 – 3254 + 2349 – 17

32 + 2778 – 3669 – 44

64 + 3288 – 6649 – 18

339.Şahmat oyununda 8 oğlan və 8 qız yarışırdı. 6 şahmatçı

oynamaq üçün növbəyə durmuşdu. Yarışda neçə şahmatçıiştirak edəcəkdir?

340.Bostanı sulamaq üçün ata 20 vedrə, oğul isə bundan 7 vedrə az

su gətirdi. Oğul neçə vedrə su gətirdi? Ata və oğul birlikdəneçə vedrə su gətirdilər?


> = < 1 ∙ 66 □ 0 + 661 + 66 □ 66 ∙ 1

0 ∙ 25 □ 25 ∙ 00 + 25 □ 25 – 0

32 □ 7 ∙ 59 ∙ 4 □ 5 ∙ 7

74

0-a BÖLMƏNİN MÜMKÜNSÜZLÜYÜ VƏ 0-ı BÖLMƏ

0-a bölmək olmaz!a : 0

0-ı istənilən ədədə böldükdə 0 alınır.0 : 5 = 0

342. Nümunəyə uyğun həll edin:0 : 4 = 04 ∙ 0 = 00 ∙ 4 = 0

0 : 8...

0 : 3......

0 : 10...

0 : 7......

0 : 1...

0 : 10......

0 : 9...

0 : 5......

343.0 : 130 : 80 : 10

0 ∙ 50 ∙ 76 ∙ 0

7 : 114 : 117 : 1

2 : 23 : 320 : 20

1 ∙ 81 ∙ 2118 ∙ 1

344.Birinci maşınla 35 kisə taxıl, ikinci ilə bundan 7 kisə çox, üçüncü

ilə 10 kisə az taxıl daşıdılar. Üçüncü maşınla neçə kisə taxıldaşıdılar?

345.0 : (25 – 2)0 ∙ (19 – 1)(74 – 3) ∙ 0

48 – 8 ∙ 117 – 1 ∙ 926 – 7 : 1

(42 + 6) : 87 ∙ (16 – 9)14 : ( 22 – 8)

47 – (29 – 21) :839 + (13 – 8) :155 – (31 – 30) ∙5

346. Tamamlayın._ ∙ 23 = 2314 ∙ _ = 14

_ ∙ 47 = 025 ∙ _ = 0

13 : _ = 127 : _ = 27

_ : 41 = 0_ ∙ 1 = 53

75


348. Tamamlayın.24 : _ = 6 _ : 7 = 4 _ ∙ 6 = 42 72 : _ = 8

349. Həll edin:

0 : 170 : 630 : 970 : 13

1 ∙ 471 ∙ 9327 ∙ 139 ∙ 1

24 ∙ 038 ∙ 00 ∙ 430 ∙ 75

15 :129 : 143 : 4326 : 26

5 ∙ 1 + 0 : 45 ∙ 6(27 – 26) ∙ 7 + 0 ∙93 : 1 + (14 – 14) ∙281∙ 23 ∙ 0 + 41 : 41

350. Cədvəli doldurun:bölünən 0 13 16 0 1 33

bölən 5 1 2 9 1 33qismət

351.

8 ∙ 8 – 3480 – 8 ∙ 68 ∙ 4 + 28100 – 8 ∙ 9

8 ∙ 6 – 03 ∙ 9 – 156 ∙ 10 – 347 ∙ 5 – 30

9 ∙ 1 – 05 ∙ 9 – 146 ∙ 6 – 188 ∙ 3 – 1

100 – 8 ∙ 5(28 + 12) :8(36 + 36) :88 ∙ 7 + 24

76


> = <1 ∙ 1 □ 2 ∙ 10 ∙ 1 □ 3 ∙ 14 ∙ 4 □ 5 ∙ 4

16 : 1 □ 16 ∙ 10 + 17 □ 1 ∙ 171 ∙ 9 □ 2 ∙ 8

CƏMİN ƏDƏDƏ VURULMASI

Şəkildəki meyvələrin sayını iki üsulla tapaq:

Birinci üsul:Boşqabdakı meyvələrin sayı:(3 + 2) ∙ 4 = 5 ∙ 4 = 20

Meyvələrin sayı:20

İkinci üsul:Boşqabdakı meyvələrin sayı:3 ∙ 4 + 2∙ 4 = 12 + 8 = 20

Meyvələrin sayı:20

Nəticə: (3 + 2) ∙ 4 = 3 ∙ 4 + 2 ∙ 4 = 20

Cəmi ədədə vurarkən toplananların hər birini həmin ədədəvurmaq və alınan nəticələri toplamaq lazımdır.


1) (4 + 2) ∙ 3 = 6 ∙ 3 = 18 2) (4 + 2) ∙ 3 = 4 ∙ 3 + 2 ∙ 3 = 12 + 6 =18

(5 + 4) ∙ 3(4 + 4) ∙ 2

(8 + 1) ∙ 5(3 + 3) ∙ 4

(2 + 6) ∙ 5(6 + 1) ∙ 4

77

354. (2 + 3) ∙ 2 misalından alınan cavabın sayına uyğun bayraq vəulduz şəkli çəkin.


6 güldanın hər birində 5 qərənfil və 2 qızılgül var. Güldanlardacəmi neçə gül var?

356. 3 uşağın hər birinin əlində 3 sarı, 2 yaşıl şar var. Uşaqlarda cəmineçə şar var?

78

357. Həll edin:

(2 + 8) ∙ 4(1 + 3) ∙ 5

(1 + 7) ∙ 2(7 + 4) ∙ 6

(6 + 4) ∙ 5(3 + 7) ∙ 8

358.2 ∙ 9 + 23 ∙ 7 + 34 ∙ 2 + 7

2 ∙ 7 + 23 ∙ 6 + 45 ∙ 5 + 3

27 : 9 ∙ 132 : 4 ∙ 328 : 7 ∙ 9

359.(2 + 7) ∙ 2(1 + 9) ∙ 3(6 + 0) ∙ 3

(1 + 6) ∙ 6(2 + 3) ∙ 4(5 ∙ 0) ∙ 4

(1 + 2) ∙ 5(3 + 7) ∙ 2(9 – 2) ∙ 1


1) 5 ∙ (3 + 2) = 5 ∙ 5 =25

2) 5 ∙ ( 3 + 2) = 5 ∙ 3 + 5 ∙ 2 = 15 + 10= 25

4 ∙ (2 + 4)1∙ (5 + 1)2 ∙ (2 + 2)

3 ∙ (2 + 7)4 ∙ (3 + 5)5 ∙ (3 + 1)

2 ∙ (4 + 1)7 ∙ (1 + 2)6 ∙ (8 + 1)

361.

33 – 6 ∙ 519 + 9 ∙ 743 – 9 ∙ 357 + 4 ∙ 6

19 + 56 : 727 + 54 : 672 : 9 + 564 : 8 + 3

90 – 8 ∙ 672 – 6 ∙ 652 + 6 ∙ 719 + 7 ∙ 4

362. Hesablayın:

2 ∙ (7 + 2)3 ∙ (5 + 2)4 ∙ (3 + 5)

8 ∙ 7 + 7 ∙ 24 ∙ 3 + 5 ∙ 19 ∙ 7 – 4 ∙ 6

28 : 4 + 49 : 715 : 3 + 24 : 642 : 7 + 63 : 9

79

363. Məsələni həll edin:Dərzi 1 paltara 3 böyük, 2 kiçik düymə tikdi. 6 belə paltara neçə

düymə lazım olar?

364. Gül dükanında satıcı 1 buketə 4 zanbaq, 3 nərgiz bağladı. 4belə buket bağlamaq üçün neçə gül lazım olar?

365.

4 ∙ (1 + 9)6 ∙ (3 + 7)3 ∙ (2 + 4)5 ∙ (2 + 3)

(3 + 4) ∙ 5(1 + 8) ∙ 2(2 + 1) ∙ 4(6 + 1) ∙ 8

5 ∙ (6 + 4)9 ∙ (2 + 8)8 ∙ (6 + 1)1 ∙ (5 + 5)

80

366.

36 : 6 ∙ 56 ∙ 4 : 832 : 8 ∙ 76 ∙ 3 : 2

1 ∙ 4 + 12 ∙ 6 + 849 : 7 – 324 : 8 ∙ 7

48 – 6 ∙ 881 + 3 ∙ 312 : 6 : 156 : 7 : 4


> =<

(2 + 4) ∙ 2 □ (2 + 4) ∙ 3(1 + 3) ∙ 4 □ (1 + 3) ∙ 6(7 + 2) ∙ 3 □ (4 + 5) ∙ 3(5 + 4) ∙ 4 □ (5 + 4) ∙ 2

12 □ 1820 □ 1514 □ 1411 □ 9

33 □ 4558 □ 16100 □ 8071 □ 51

368.

1) 5 və 2 ədədlərinin cəmini 2-yə vurun.2) 4 və 5 ədədlərinin cəmini 1-ə vurun.3) 6 və 2 ədədlərinin cəmini 5-ə vurun.4) 2 və 2 ədədlərinin cəmini 4-ə vurun.

CƏMİN ƏDƏDƏ BÖLÜNMƏSİ

Məsələni 2 üsulla həll etmək olar.Birinci üsul(8 + 6) : 2 = 14 : 2 =7İkinci üsul8 : 2 + 6 : 2 = 4 + 3 = 7

Nəticə: (8 + 6) : 2 = 8 : 2 + 6 : 2 = 4 + 3 = 7

81

Cəmi ədədə bölərkən toplananların hər birini həmin ədədəbölmək (əgər bu mümkündürsə) və alınan nəticələri toplamaqolar.

369. Nümunəyə uyğun həll edin:1) (4 + 6) : 2 = 10 : 2 = 5

2) (4 + 6) : 2 = 4 : 2 + 6 : 2 = 2 + 3 = 5(6 + 8) : 7(14 + 21) : 7

(18 + 12) : 6(27 + 3) : 6

(3 + 5) : 2(8 + 4) : 3

370. Həll edin:

(6 + 9) : 31) (6 + 9) : 3 = 15 : 32) (6 + 9) : 3 = 6 : 3 + 9 : 3

(4 + 8) : 41) (4 + 8) : 4 = 12 : 42) (4 + 8) : 4 = 4 : 4 + 8: 4

371. Bu misallar yalnız belə həll olunur:

(8 + 4) : 3 = ?(8 + 4) : 3 = 12 : 3 = 4

(3 + 5) : 2 = ?(3 + 5) : 2 = 8 : 2 =4

(7 + 5) : 4 = ?(7 + 5) : 4 = 12 : 4 = 3

372. Həll edin:(14 + 2) : 2(7 + 8) : 3(9 + 3) : 3(7 + 5) : 4

(6 + 3) : 3(9 + 1) : 2(9 + 9) : 6(6 + 6) : 4

(2 + 10) : 6(9 + 5) : 7(8 + 6) : 2(10 + 8) : 9


Sahibə xala 12 alma, 8 armud yudu. Onları bərabər şəkildə 2vazaya qoydu. Hər vazada neçə meyvə oldu?

82

374.Quşlar üçün bir oğlan 9 dənlik, o biri oğlan 7 dənlik düzəldib,

bərabər şəkildə 4 ağacdan asdılar. Onlar hər ağacdan neçədənlik asdılar?

375. Şəklə əsasən məsələ qurun. Məsələni 2 üsulla həll edib yazın.

376.Yarışda 32 oğlan və 32 qız iştirak edirdi. Onlar bərabər sayda

olmaqla 8 komandaya bölündülər. Hər komandada neçə nəfəroldu?

377. Həll edin:

(7 + 7) : 7(24 + 4) : 7(40 + 8) : 6(30 + 6) : 6

(22 + 3) : 5(15 + 5) : 5(20 + 28) : 8(30 + 5) : 5

(19 – 3) : 44 ∙ (7 + 2)(22 + 2) : 44 ∙ (11 – 3)

378.

(40 – 35) ∙ 7(24 + 16) : 8(50 – 26) : 3(72 – 64) ∙ 3

(3 + 6) ∙ 7 + 24(7 + 2) ∙ 8 – 32(6 + 4) ∙ 2 + 31(5 + 3) ∙ 8 – 47

(16 + 8) : 4(11 + 13) : 6(9 + 21) : 3(18 + 14) : 8


> = <(3 + 5) : 2 □ (4 + 5) : 312 : 3 □ 12 : 4(3 + 6) : 3 □ 7 ∙ 3

15 □ 1816 □ 1621 □ 25

83

380.

1) 6 və 8 ədədlərinin cəmini 7-yə bölün.2) 15 və 5 ədədlərinin cəmini 4-ə bölün.3) 27 və 3 ədədlərinin cəmini 6-ya bölün.

4) 9 və 3 ədədlərinin cəmini 3-ə bölün

381. Həll edin:

(20 – 8) : 33 ∙ (4 + 5)(12 + 3) : 3

8 ∙ 9 – 488 ∙ 7 + 8 ∙ 28 ∙ 7 – 8 ∙ 5

38 + 8 ∙ 419 + 7 ∙ 322 + 4 ∙ 8


x : 5 = 7x + 15 = 32

x : 9 = 3100 – x = 42

42 : x = 7x + 26 = 40

32 : x = 8x – 14 = 42

383.

1) 27 və 12 ədədlərinin cəmini və fərqini tapın.2) 48 və 16 ədədlərinin cəmini və fərqini tapın.3) 57 və 17 ədədlərinin cəmini və fərqini tapın.4) 63 və 20 ədədlərinin cəmini və fərqini tapın.

TƏNLİK

Məchulu olan bərabərliyətənlik deyilir.

Məchul ədəd (x) – axtarılan ədəddir.Tənliyin həlli o ədədə deyilir ki, həmin ədədi məchulun yerinə

yazdıqda doğru bərabərlik alınsın. Tənliyi həll etmək, onun həllinitapmaq deməkdir.

x + 6 = 15 tənliyində x-ın yerinə 9 yazsaq, 9 + 6 = 15 doğrubərabərliyi alarıq. Deməli, x = 9 tənliyin həllidir və belə yazılır:

x + 6 = 15x = 15 – 6

x = 99 + 6 = 15

84

384. Nümunəyə əsasən həll edin:

10 + x = 18x = 18 – 10x = 810 + 8 = 18

x + 10 = 12 x + 20 = 30 26 + x = 50

385. 78 + x = 15x + 16 = 40

x + 24 = 4638 + x = 64

x + 28 = 6064 + x = 100


x – 2 = 6x = 6 + 2x = 88 – 2 = 6

x – 7 = 14 x – 6 = 5 x – 15 = 15

387.

16 – x = 8x = 16 – 8x = 816 – 8 = 8

13 – x = 9 22 – x = 20 35 – x = 25

388. Həll edin:

x – 75 = 2546 – x = 24

x – 27 = 6092 – x = 60

x – 37 = 5390 – x = 55


3 ∙ x = 12x = 12 : 3x = 43 ∙ 4 = 12

x ∙ 5 = 25 3 ∙ x = 18 5 ∙ x = 10

85

390. Həll edin:

5 ∙ x = 20x ∙ 4 = 16

8 ∙ x = 16x ∙ 3 = 12

7 ∙ x = 148 ∙ x = 16


14 : x = 7x = 14 : 7x = 214 : 2 = 7

24 ∙ x = 8 35 : x = 7 48 : x = 6


x : 7 = 2x = 2 ∙ 7x = 1414 : 7 = 2

x : 5 = 2 x : 8 = 5 x : 3 = 5

393. Həll edin:

12 : x = 6x : 2 = 6

15 : x = 3x : 5 = 2

18 : 8 = 5x : 4 = 3

16 : x = 4x : 2 = 8

394. x-i tapın:

x – 15 = 45x – 36 = 24x – 18 = 40

x – 32 = 64x – 42 = 15x – 20 = 45

x – 18 = 30x – 12 = 28x – 34 = 66

395.36 + x = 48x + 52 = 86x + 13 = 49

27 + x = 5042 + x = 80x + 53 = 70

54 + x = 80x + 48 = 10027 + x = 100

86

396. 2 ∙ x = 8x ∙ 9 = 72

x ∙ 5 = 453 ∙ x = 30

4 ∙ x = 24x ∙ 6 = 42

397. 18 : x = 927 : x = 3

30 : x = 6x : 2 = 7

45 : x = 912 : x = 4

398.Məsələləri həll edin:

Nahardan sonra Nailə 12 boşqabın 9 dənəsini yudu.Yuyulmamış neçə boşqab qaldı?

399. Bir kiloqram konfet 8 manatdır. Noğul ondan 2 manat ucuzdur.Bir kiloqram noğul neçə manatdır?

400

(dörd yüz). Canlı guşədə içərisindəiki quş olan bir neçə qəfəs var.

Quşların sayı 12 olarsa, guşədə neçəqəfəs olar?

401. Validə biri 5 qəpikdən bir neçə açıqca aldı. O, açıqcalara 30qəpik ödədi. Validə neçə açıqca aldı?

402. Şəkilləri verilmiş həndəsi fiqurların adlarını dəftərinizə yazın:

87

403. x-i tapın:

78 + x = 90x – 22 = 688 ∙ x = 2435 : x = 7

x + 24 = 46x – 34 = 56x ∙ 5 = 3050 : x = 5

x + 28 = 60x – 28 = 424 ∙ x = 2042 : x = 7

404. Şəklə əsasən məsələ qurub həllini yazın:

405.

1. Bölünən 24, qismət 4-dür. x-i tapın.2. Vuruqlardan biri 7, hasil 21-dir. x-i tapın.

3. Toplananlardan biri 18, cəm 25-dir. x-i tapın.4. Azalan 37, fərq 30-dur. x-i tapın.

406. Həll edin:

3 ∙ 6 + 216 ∙ 5 + 407 ∙ 3 + 39

5 ∙ 5 + 04 ∙ 1 + 267 ∙ 5 + 18

54 – 9 ∙ 247 – 5 ∙ 636 – 4 ∙ 9

34 – 4 ∙ 345 – 5 ∙ 926 – 3 ∙ 3

88

407. Sütun şəklində həll edin:

30 + 3610 + 25

10 + 1870 + 29

80 + 1740 + 21

40 + 3230 + 58


Təranə evi səhər saat 8-də yığışdırmağa başladı və saat 9-daişini bitirdi. Təranə evi neçə saata yığışdırdı?

409. Həll edin:

7 ∙ 78 ∙ 59 ∙ 9

5 ∙ 99 ∙ 47 ∙ 9

6 ∙ 95 ∙ 310 ∙ 10

12 : 321 : 36 : 3

15 : 39 : 324 : 3

3 ∙ 83 ∙ 618 : 3

89

ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TƏKRAR

410. 1-dən 5-ə qədər vurma cədvəlini yada salın.

411. 6-dan 9-a qədər vurma cədvəlini yada salın.

412. Hesablayın:

6 ∙ 212 : 66 ∙ 318 : 6

15 : 36 ∙ 742 : 642 : 7

6 ∙ 424 : 66 ∙ 954 : 9

6 ∙ 636 : 66 ∙ 530 : 5

413.

6 ∙ (3 + 2)6 ∙ (7 + 2)6 ∙ (5 + 3)6 ∙ (15 – 10)

(17 – 14) ∙ 6(20 – 15) ∙ 6(18 – 14) ∙ 6(36 – 30) ∙ 6

6 ∙ (5 + 5)(9 – 6) ∙ 6(8 – 5) ∙ 66 ∙ ( 18 – 9)

414.

Məsələləri həll edin:1) Ana 18 kotlet bişirdi və onları bərabər sayda 6 boşqaba

qoydu. Hər boşqabda neçə kotlet oldu?2) Ana 6 boşqabın hər birinə 3 kotlet qoydu. Ana neçə kotlet

bişirmişdi?

415.

1) 7-yə bölünən ədədlər hansılardır?2) 7 və 4, 7 və 6, 7 və 7-nin hasili neçədir?

3) 28 : 7, 35 : 7, 49 : 7 misalında qismət neçədir?4) 2, 5, 8, 9, 10 ədədlərinin hər birini 7 dəfə artırın.

5) 14, 28, 42, 56, 70 ədədlərinin hər birini 7 dəfə azaldın.6) 11, 23, 32, 47, 53 ədədlərinin hər birini 7 vahid artırın.

416.

7 ∙ (2 + 3)7 ∙ (3 + 6)7 ∙ (13 – 3)7 ∙ (4 + 2)

(50 + 13) : 7(60 – 4) : 7(20 + 1) : 7(40 – 5) : 7

(40 + 2) : 77 ∙ (6 + 2)(80 – 10) : 77 ∙ (10 – 4)

90


∙ 6 2 7 3 0 18

: 24 32 16 80 8 08

418.Məsələləri həll edin:

1) 5 qızın hər biri 8 qaz yemlədi. Qızlar neçə qaz yemlədilər?2) 40 qaza 5 qız yem verdi. Hər bir qız neçə qaza yem verdi?


420. 3, 5, 6, 7, 9, 10 ədədlərinin hər birini 8-ə vurun.


+ 8 11 15 20 31 43 50 919

422.

- 45 54 100 12 28 36 67 729

423.

∙ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 109

91

424.

: 9 18 27 36 45 54 63 72 81 909

425.Bacının 9 yaşı var. Ortancıl qardaş ondan 2 yaş böyükdür.

Böyük qardaş isə bacıdan 2 dəfə böyükdür. Qardaşların neçəyaşı var?

426. Həll edin:

1 ∙ (9 – 2)1 ∙ (6 + 2)1 ∙ (8 – 4)1 ∙ (5 + 3)

1 ∙ (15 – 5)1 ∙ (17 + 1)1 ∙ (16 – 3)1 ∙ (14 + 3)

1 ∙ (19 – 4)1 ∙ (13 + 7)1 ∙ (25 – 6)1 ∙ (19 + 4)

427.

(70 – 69) ∙ 8(50 – 49) ∙ 7(54 – 53) ∙ 4(30 – 29) ∙ 3

(71 – 70) ∙ 7(100 – 99) ∙ 5(40 – 39) ∙ 2(64 – 63) ∙ 9

(81 – 80) ∙ 6(12 – 11) ∙ 4(20 – 19) ∙ 1(32 – 31) ∙ 2

428.

4 : (7 – 6)5 : (10 – 9)6 : (3 – 2)7 : (11 – 10)

8 : (21 – 20)9 : (32 – 31)2 : (11 – 10)3 : ( 19 – 18)

8 : (49 – 48)5 : (54 – 53)6 : (91 – 90)2 : (43 – 42)

429. Müəllim 17 dəftəri 17 şagird arasında bərabər böldü. Hərşagirdə neçə dəftər düşdü?

430. Həll edin:

1 ∙ 4 =4 : 1 =

1 ∙ 6 =6 : 1 =

1 ∙ 10 =10 : 1 =

1 ∙ 9 =9 : 1 =

92

431._ ∙ 5 = 54 : _ = 16 ∙ _ = 6

_ : 9 = 110 : _ = 107 ∙ _ = 7

11 ∙ _ = 1130 ∙ _ = 3040 : _ = 1

432. 0-ı istənilən ədədə və ya istənilən ədədi 0-a vurduqda nə alınır?

433. 0 ∙ 67 ∙ 0

10 ∙ 020 ∙ 0

0 ∙ 400 ∙ 35

8 ∙ 00 ∙ 5

9 ∙ 00 ∙ 7

434.

0 ∙ (5 + 4)0 ∙ (7 + 2)0 ∙ ( 10 – 4)0 ∙ ( 26 – 9)

(12 – 5) ∙ 0(41 + 9) ∙ 0(17 + 2) ∙ 0(19 – 9) ∙ 0

0 ∙ (4 + 4)0 ∙ (22 – 20)(20 + 6) ∙ 0(54 – 4) ∙ 0

435. Ədədi 0-a bölmək olarmı?

436. 0-ı istənilən ədədə böldükdə nə alınır?

437. 0 : 40 : 10

0 : 20 : 12

0 : 50 : 9

0 : 70 : 11

438.

5 ∙ 2 + 702 ∙ 8 + 326 ∙ 3 + 403 ∙ 9 + 13

2 ∙ 7 + 417 ∙ 4 + 256 ∙ 6 + 148 ∙ 3 + 27

5 ∙ 3 + 254 ∙ 7 + 222 ∙ 5 + 655 ∙ 7 + 18

7 ∙ 6 + 186 ∙ 8 + 224 ∙ 3 + 159 ∙ 4 + 25


vuruq 3 0 6 8 10 4 5 1vuruq 1 9 0 2 1 6 8 2hasil

93

440.1 ∙ 3 + 327 ∙ 2 + 282 ∙ 3 + 32

4 ∙ 3 + 5 ∙ 37 ∙ 5 + 3 ∙ 54 ∙ 4 + 2 ∙ 2

3 ∙ 6 + 13 ∙ 62 ∙ 4 + 20 ∙ 44 ∙ 3 + 14 ∙ 3

441. Həll edin:

(5 + 4) ∙ 3(8 + 1) ∙ 5(6 + 2) ∙ 4

(3 + 3) ∙ 7(5 + 3) ∙ 8(7 + 2) ∙ 3

4 ∙ (3 + 5)5 ∙ (3 + 1)6 ∙ (8 + 2)

1 ∙ (5 + 5)9 ∙ (2 + 8)5 ∙ (3 + 3)

442.

a 70 56 47 37 41 27 73 92b 40 16 8 9 16 8 29 40

a – b

443.

a 8 18 28 4 14 23 13b 3 3 3 6 6 4 4

a + b

444. Həll edin:

(3 + 3) : 2(4 + 5) : 3(6 – 4) : 2(7 + 7) : 7

(10 + 5) : 3(5 + 3) : 4(18 – 6) : 3(18 – 6) : 3

(14 + 7) : 2(30 + 2) : 4(19 + 8) : 9(50 – 5) : 9

445.Sinifdə 6 oğlan və 4 qız var. Müəllim hər bir şagirdə 2 karandaş

və 1 xətkeş payladı. Müəllim şagirdlərə neçə karandaş, neçəxətkeş payladı?

94

446.

a 18 15 12 16 20 14b 3 5 2 8 4 7

a : b

447. Tənlik nəyə deyilir?

448. 56 ∙ x = 836 – x = 15

x ∙ 8 = 72100 – x = 40

8 ∙ x = 32x – 45 = 25

x : 8 = 8x + 28 = 40

449. x ∙ 8 = 4042 + x = 70

8 ∙ x = 56x + 25 = 45

x : 8 = 4x – 24 = 40

72 : x = 890 – x = 30

450. 3 ∙ x = 27x ∙ 5 = 30

6 ∙ x = 36x ∙ 4 = 36

14 : x = 2x : 3 = 12

x : 5 = 424 : x= 6

451. > = < 14 : 1 □ 14 ∙ 127 : 1 □ 27 – 1

7 + 0 □ 7 ∙ 00 : 13 □ 0 ∙ 13

6 : 2 □ 8 : 25 ∙ 10 □ 10 ∙ 6

95

III BÖLMƏ. CƏDVƏLDƏNKƏNAR VURMA VƏBÖLMƏ

SONU “0”-la BİTƏN ƏDƏDİN VURULMASI VƏ BÖLÜNMƏSİ

3 onluq 3 onluq30 30

3 onluq + 3 onluq = 6 onluq30 + 30 = 60

3 onluq ∙ 2 = 6 onluq30 ∙ 2 = 60

2 ∙ 3 onluq = 6 onluq2 ∙ 30 = 60

Misal belə oxunur:“Otuz vur iki bərabərdir altmış”

96

30 ∙ 2 = 60 olduğu üçün6 onluq : 2 = 3 onluq

60 : 2 = 30

Misal belə oxunur:“Altmış böl iki bərabərdir otuz”


20 ∙ 4

2 onluq ∙ 4 = 8 onluq20 ∙ 4 = 80

4 ∙ 2 10 ∙ 5 30 ∙ 3


40 : 2

4 onluq : 2 = 2 onluq40 : 2 = 20

30 : 3 60 : 2 60 : 3

454. 1 kibrit qutusu 10 qəpikdir. 3, 5, 7, 9 belə kibrit qutusu neçəqəpikdir?

455. 1 duz qutusu 20 qəpikdir. 2, 3, 4, 5 belə duz qutusu neçə qəpikolar?

456. 7 qutunun hər birində 10 yumurta var. Bu qutularda cəmi neçəyumurta var?

457. Həll edin:

10 ∙ 520 ∙ 4

30 ∙ 34 ∙ 20

3 ∙ 3050 ∙ 2

8 ∙ 1010 ∙ 8

5 ∙ 2020 ∙ 5

97

458. 40 : 460 : 2

80 : 2100 : 5

90 : 370 : 7

50 : 540 : 5

30 : 620 : 2

459.

1) 46 və 4 ədədlərinin cəmini 5-ə bölün.2) 23 və 7 ədədlərinin cəmini 3-ə vurun.

3) 80 ədədini 3 və 1 ədədlərinin cəminə bölün.4) 77 və 7 ədədlərinin fərqini 7-yə bölün.

460.

40 ∙ 230 : 310 ∙ 720 ∙ 5

20 ∙ 260 : 380 : 4100 : 2

100 : 520 ∙ 430 ∙ 390 : 3

(72 – 42) ∙ 3(24 + 36) : 6(72 + 28) : 5(68 – 38) : 3


100 : 2010 onluq : 2 onluq = 5onluq100 : 20 = 5

100 : 2080 : 40

60 : 2030 ∙ 2

5 ∙ 2090 : 30

462. 1) 90 ədədini almaq üçün 30-u hansı ədədə vurmaq lazımdır?2) 20 ədədini almaq üçün 60-ı hansı ədədə bölmək lazımdır?

463. 3 yeşiyin hər birində 30 kq üzüm var. Yeşiklərdə cəmi nə qədərüzüm var?

464. Sabir kitabın 80 səhifəsini eyni sayda olmaqla 4 günə oxudu. O,hər gün neçə səhifə oxudu?

98


: 1 2 4 8 1080

∙ 0 1 2 3 4 520

466. Həll edin:

20 ∙ 3 + 1680 : 8 + 4410 ∙ 7 + 24100 : 5 – 16

(53 + 17) : 70(48 + 12) : 30(93 – 33) : 6(84 – 44) ∙ 2

(44 + 36) : 20(27 + 33) : 30(54 – 4) : 5(22 + 28) : 50

467.60 : 3040 : 2050 : 10

80 : 2080 : 4090 : 10

90 : 3090 : 9060 : 20

100 : 2070 : 10100 : 50

468. Şəkillərə uyğun misal qurub yazın.

469. 1 toyuq bir ayda 3 kq dən yeyərsə, 10, 20, 30 toyuq bir aydaneçə kiloqram dən yeyər?

470. Əmək dərsində 10 qızın hər biri kukla üçün 2 ədəd don tikdilər.Qızlar cəmi neçə don tikdilər?

99

471. Həll edin:

20 ∙ 4 + 2210 ∙ 9 – 7730 ∙ 2 + 33

80 : 8 ∙ 360 : 6 ∙ 830 ∙ 4 – 66

54 + 12 – 24100 – 77 + 1290 – 50 + 44

472.

(26 + 14) : 20(84 – 24) : 30(100 – 70) : 3(22 + 48) : 7

60 : (96 – 90)80 : (24 + 16)100 : (16 + 4)90 : (63 – 33)

16 : 4 ∙ 816 : 8 ∙ 920 : 5 ∙ 424 : 6 ∙ 7

473. 5 ∙ x = 10 x ∙ 5 = 20 35 – x = 30 28 – x = 12

İKİRƏQƏMLİ ƏDƏDİN BİRRƏQƏMLİ ƏDƏDƏVURULMASI VƏ BÖLÜNMƏSİ


12 ∙ 2 = 2412 ∙ 2 = (10 + 2) ∙ 2 = 10 ∙ 2 + 2 ∙ 2 = 20 + 4 = 24

18 ∙ 3 =14 ∙ 2 =

24 ∙ 2 =33 ∙ 3 =

32 ∙ 3 =23 ∙ 4 =

475.

12 ∙ 217 ∙ 318 ∙ 523 ∙ 413 ∙7

21 ∙ 432 ∙ 323 ∙ 324 ∙ 432 ∙ 3

25 ∙ 319 ∙ 411 ∙ 917 ∙ 429 ∙ 3

22 ∙ 312 ∙ 525 ∙ 419 ∙ 349 ∙ 2

100

476. Leylanın 90 qəpiyi vardı. O, hər biri 15 qəpiyə olan 2 dəftər aldı.Leylanın neçə qəpiyi qaldı?

477. 1 zərfin qiyməti 12 qəpikdir. 4, 5, 6, 7 belə zərf neçə qəpik olar?

478. Arif evdən məktəbə 20 dəqiqəyə gedir və həmin vaxtı sərf edibevə qayıdır. Arif gedib-qayıtmağa nə qədər vaxt sərf edir?

479. Yay düşərgəsində dincələn 4 dəstənin hər birində 24 uşaq var.4 dəstədə cəmi neçə uşaq var?


> = <26 ∙ 3 □ 16 ∙ 313 ∙ 4 □ 15 ∙ 432 ∙ 3 □ 22 ∙ 3

11 ∙ 7 □ 11 ∙ 529 ∙ 2 □ 18 ∙ 217 ∙ 5 □ 17 ∙ 3

16 ∙ 3 □ 16 + 319 ∙ 1 □ 19 ∙ 025 ∙ 4 □ 25 + 4

481. Həll edin:

(6 + 3) ∙ 4(5 + 2) ∙ 3(4 – 1) ∙ 2

3 ∙ (2 + 7)6 ∙ (4 + 1)4 ∙ (7 – 1)

4 ∙ ( 9 + 1)6 ∙ (7 + 3)9 ∙ (6 + 4)

482.8 ∙ 46 ∙ 73 ∙ 9

11 ∙ 812 ∙ 814 ∙ 3

24 ∙ 2 – 4635 ∙ 2 – 6442 ∙ 2 – 18

25 ∙ 3 – 14 ∙ 327 ∙ 2 + 21 ∙ 243 ∙ 2 + 7 ∙ 2

101

483. Uşaqların 50 mismarı var idi. Onlar 3 quş dənliyi düzəltdilər. Hərbir dənliyə 16 mismar işlətdilər. Uşaqların neçə mismarı qaldı?

484. Həll edin:

8 ∙ 2 + 5 ∙ 89 ∙ 5 + 3 ∙ 56 ∙ 4 + 9 ∙ 37 ∙ 2 + 8 ∙ 2

72 : 9 + 16 : 43 ∙ 5 + 25 : 518 : 3 + 48 : 825 : 5 + 32 : 4

24 : 3 + 5 ∙ 332 : 8 + 9 ∙ 745 : 9 + 4 ∙ 972 : 8 + 2 ∙ 6

vuruq 26 13 17 11 42 36 29 34vuruq 2 3 4 6 2 2 3 2hasil

485. Həll edin:

48 : 436 : 3

24 : 255 : 5

86 : 293 : 3

84 : 499 : 9

93 : 382 : 2

486. Hər birində eyni miqdarda olmaqla 9 yeşikdə 72 kq portağalvardı. Bir yeşikdə neçə kiloqram portağal vardı?

102

487. Hər birində 8 kq olmaqla 9 yeşik portağal satışa çıxarıldı.Satıldıqdan sonra 4 yeşik qaldı. Neçə kiloqram portağal qaldı?

488. Həll edin:44 : 439 : 355 ∙ 566 : 3

77 : 728 : 248 : 226 : 2

63 : 388 : 288 : 488 : 8

99 : 399 : 984 : 284 : 4

489. 36 : 276 : 4

48 : 391 : 7

96 : 684 : 6

95 : 584 : 7

42 : 368 : 4

490. Mebel fabrikində 3 günə 45 stol düzəltdilər. Bir günə neçə stoldüzəltdilər?

491.38 : 292 : 457 : 3

30 : (63 – 57)24 ∙ (22 – 16)36 : (34 – 28)

(21 + 21) : 6(27 + 27) : 6(24 + 24) : 6

492. Rəngsaz 2 günə 88 parta rənglədi. O, bir günə neçə partarənglədi?

103

493. Həll edin:

90 : 670 : 530 : 2

80 : 540 : 560 : 3

50 : 590 : 5100 : 4

494. İstirahətə gedən turistlər meşənin kənarında bərabər sıralarda13 narıncı, 17 yaşıl çadır qurdular. Hər sırada neçə çadır oldu?


:

28 36 42 64 60 90 982 3 2 4 5 6 7

496.> =<20 + 20 + 20 □ 30 + 3030 + 30 + 30 □ 50 + 50

30 ∙ 3 □ 40 ∙ 210 ∙ 6 + 10 □ 10 ∙8

104

497. + = - :

1 □ 7 = 75 □ 0 = 0

8 □ 8 = 14 □ 4 = 16

10 □ 5 = 1510 □ 2 = 8

498.

Nümunəyə uyğun bölməni vurma ilə yoxlayın.

36 : 2 = 1818 ∙ 2 = 36

36 : 236 : 436 : 6

81 : 381 : 972 : 8

42 : 642 : 242 : 3

64 : 272 : 684 : 4

499.

Nümunəyə uyğun vurmanı bölmə ilə yoxlayın.

22 ∙ 4 = 8888 : 4 = 22

22 ∙ 448 ∙ 2

4 ∙ 156 ∙ 13

13 ∙ 217 ∙ 3

2 ∙ 143 ∙ 15

500 (beş yüz).60 – 36 : 285 – 64 : 4100 – 90 : 6

36 : 3 – 84 : 742 : 2 – 56 : 496 : 6 + 12 : 6

28 ∙ 319 ∙ 411 ∙ 5

501. Sütun şəklində həll edin:

20 + 3630 + 1950 + 4370 + 12

50 + 2660 + 1940 + 3970 + 25

30 + 4880 + 1520 + 2440 + 45

105

QALIQLI BÖLMƏ14 almanı kəsmədən 4 uşaq arasında bərabər bölək:

Deməli, 14 almanı kəsmədən 4 uşaq arasında bərabər bölsək,hər uşağa 3 alma düşər və iki alma artıq qalar. Bunu belə

yazmaq olar.14 : 4 = 3 (qalıq 2) və oxunuşu belədir:

14-dü 4-ə böldükdə, qismət 3, qalıq isə 2 olur.

Bölmə zamanı alınanqalıq

böləndən kiçikolur.

502. Şəkillərə əsasən yazılışları izah edin.

8 : 3 = 2 (qalıq 2)

9 : 2 = 4 (qalıq 1)

12 : 3 = 4 (qalıq0)

106

4 : 3 = □ (qalıq □)

11 : 5 = □ (qalıq □)

13 : 2 = □ (qalıq □)

8 : 4 = □ (qalıq □)

503. Yazılışları tamamlayın.


3 : 2 = 1 (qalıq1)3 : 24 : 35 : 3

5 : 26 : 46 : 5

8 : 38 : 58 : 7

9 : 49 : 79 : 8

505. 1-dən 10-a qədər ədədlər içərisində 3-ə bölünən ən böyükədəd hansıdır?

506. 1-dən 20-yə qədər ədədlər içərisində 6-ya bölünən ən böyükədəd hansıdır?

507. 1-dən 38-ə qədər ədədlər içərisində 5-ə bölünən ən böyükədəd hansıdır?

508. 1-dən 50-ə qədər ədədlər içərisində 7-yə bölünən ən böyükədəd hansıdır?

107

509. Həll edin:

8 : 412 : 5

7 : 57 : 2

7 : 29 : 4

11 : 313 : 3

12 : 315 : 5

510.4, 27, 42, 76, 18, 35, 81, 57, 92, 74 ədədlərini seçib, 1-ci sırada

2-yə qalıqsız bölünən ədədləri, 2-ci sırada 2-yə qalıqlı bölünənədədləri yazın.

511.Pənah 16 karandaşı 3 dostu arasında bərabər sayda olmaqla

böldü. O, qalan karandaşları özü götürdü. Pənaha neçəkarandaş düşdü?

512. Müəllim 25 dəftəri 2 şagird arasında böldü. Hər şagirdə neçədəftər düşdü və müəllimdə neçə dəftər qaldı?

513. 43 l südü 5 litr tutan qablara tökdülər. Hər qabda neçə litr südoldu. Neçə litr süd artıq qaldı?

514. 17 konfeti 3 uşaq arasında bərabər bölsək hər uşağa 5 konfetdüşər. Neçə konfet artıq qalar?

515. Həll edin:

37 : 348 : 547 : 3

70 : 671 : 785 : 6

74 : 463 : 635 : 2

34 : 367 : 643 : 6

52 : 283 : 535 : 3

516.

(24 + 13) : 5(49 + 23) : 3(50 + 45) : 6(29 + 11) : 4

(100 – 2) : 5(100 – 8) : 6(100 – 11) : 8(100 – 23) : 3

81 : 253 : 376 : 584 : 4

108

517. x-i tapın:

x + 5 = 208 + x = 18

12 + x = 16x + 9 = 20

x – 14 = 46x – 45 = 55

518.60 – 1 – 949 + 1 – 660 – 1 – 30

56 + 3056 + 347 – 256 – 3

47 – 2055 + 8 – 547 + 246 – 7 + 9

519. Dəftərinizdə 14 sm uzunluğunda parça çəkin. Onu 3 bərabərhissəyə bölün. Neçə santimetr artıq qaldı?

520.1) Bölünən 33, bölən 8, qismət 4-dür. Qalığı tapın.2) Bölünən 50, bölən 7, qismət 7-dir. Qalığı tapın.3) Bölünən 65, bölən 8, qismət 8-dir. Qalığı tapın.

521.(8 + 4) ∙ 3(9 + 7) ∙ 6(11 + 4) ∙ 3

(48 + 24) : 4(12 + 36) : 6(52 + 8) : 6

1 ∙ (46 + 24)(52 + 21) ∙ 10 ∙ (25 + 25)

522. 50 : 4 35 : 6 24 : 8 84 : 4

523.

1) 27-ni 4-ə böldükdə qalıq neçə olar?2) 36-nı 5-ə böldükdə qalıq neçə olar?3) 19-u 2-yə böldükdə qalıq neçə olar?

4) 15-i 6-ya bölsək qalıq neçə olar?

109

60 :12

və 76 :19şəkilli misalları həll etmək üçün elə ədəd

İKİRƏQƏMLİ ƏDƏDƏ BÖLMƏ

tapmaq lazımdır ki, böləni (12-ni və 19-u) həmin ədədə vurduqdabölünən (60 və 76) alınsın.

60 : 12 = 512 ∙ 2 = 2412 ∙ 3 = 3612 ∙ 4 = 4812 ∙ 5 = 60, yəni 60 : 12 =

5

76 : 19 = 419 ∙ 2 = 3819 ∙ 3 = 5719 ∙ 4 = 76, yəni 76 : 19 = 4

524. Nümunəyə uyğun həll edin:12 ∙ 2 = 2424 : 2 = 1224 : 12 = 2

12 ∙ 3 14 ∙ 4 16 ∙ 5 18 ∙ 3


34 : 17 =217 : 2 = 34 54 : 18 85 : 17 76 : 19

526. Həll edin:

48 : 1272 : 18

36 : 1890 : 15

64 : 3242 : 14

98 : 756 : 4

527. 75 : 576 : 4

24 : 239 : 3

46 : 277 : 7

98 : 756 : 4

528. Boşqabda 48 gavalı vardı. 16 uşaq eyni sayda gavalı yedi. Həruşaq neçə gavalı yedi?

110

529. 85 m parçadan 17 dənə pərdə tikdilər. Hər pərdəyə neçə metrparça işləndi?

530. 75 qəpiyə 25 düymə alsaq, 1 düymənin qiyməti neçə qəpikolar?

531. Ata paltar asmaq üçün 36 m ipi 3 sıra bağladı. Hər sıranınuzunluğu neçə metr oldu?

532. 48 : 1672 : 18

81 : 2760 : 12

52 : 1374 : 37

91 : 1398 : 49

533.

58 : 2 – 1772 : 24 + 1732 : 2 ∙ 543 + 36 : 12

46 : 23 + 1896 : 16 + 2772 : (35 – 17)6 ∙ 14 : 4

99 : 11 ∙ 992 : 23 ∙ 2457 : 19 ∙ 225 ∙ (2 + 8)

534.

1) 13 ədədi 50-də neçə dəfə yerləşir?2) 9 ədədi 38-də neçə dəfə yerləşir?

3) 16 ədədi 87-də neçə dəfə yerləşir?4) 13 ədədi 71-də neçə dəfə yerləşir?

535.(12 + 9) : 3(42 + 6) : 6(18 + 26) : 9

(10 + 25) : 5(8 +14) : 2(21 + 14) : 7

(6 + 24) : 6(16 + 20) : 4(32 + 16) : 8

111

536.

7 ∙ 89 ∙ 48 ∙ 66 ∙ 53 ∙ 42 ∙ 8

8 ∙ (6 + 4)7 ∙ ( 5 + 3)4 ∙ (6 + 2)3 ∙ (7 + 2)2 ∙ (3 + 4)5 ∙ (3 + 1)

(2 + 4) ∙ 5(7 + 3) ∙ 8(5 + 4) ∙ 5(6 + 1) ∙ 3(8 + 1) ∙ 7(4 + 2) ∙ 4

537. 2 kanistrin hər birində 20 l benzin var. Maşının çəninə 30 lbenzin tökülərsə, neçə litr benzin artıq qalar?

538.(28 + 28) : 8(68 + 13) : 9(72 – 23) : 7

(25 + 7) : 8(20 + 4) : 4(16 + 16) : 2

68 + 2532 + 5719 + 60

539. 40 : x = 82 ∙ x = 18

3 ∙ x = 21x : 4 = 8

7 ∙ x = 2830 : x = 6

540.

1) 10 və 8 ədədlərinin cəmini onların fərqinə bölün.2) 8 və 2 ədədlərinin cəmini onların fərqinə vurun.

3) 50 və 25 ədədlərinin cəmini 5-ə bölün.4) 60 və 20 ədədlərinin fərqini 2-yə vurun.


a 9 93b 10 10 8

a ∙ b 30 93 64

112

a 90 70b 7 7 40

a : b 30 7 2


> = < 20 ∙ 4 □ 25 ∙ 4100 : 4 □ 100 : 5

79 ∙ 1 + 0 ∙ 5 □ 79 : 1 – 0 :543 + 0 ∙ 1 □ (43 + 0) ∙ 1



20 ∙ 52 onl ∙ 5 = 10 onl20 ∙ 5 = 100

30 ∙ 3 10 ∙ 7 50 ∙ 2 20 ∙ 4


60 : 36 onl : 3 = 2 onl60 : 3 = 20

40 : 2 50 : 10 80 : 4 100 : 2

545.20 ∙ 530 ∙ 340 ∙ 2

7 ∙ 103 ∙ 2050 ∙ 2

80 : 40100 : 50100 : 10

60 : 250 : 590 : 3

10 ∙ 10 : 280 : 4 ∙ 340 ∙ 2 : 10

546.36 : 9 ∙ 2015 ∙ 4 : 3048 : 6 ∙ 9

80 : 2 – 70 : 7100 – 81 : 9 ∙ 107 ∙ 7 + 3 ∙ 7

78 – 90 : (73 – 43)10 ∙ (43 – 38) – 45(100 – 20) : (48 – 8)

547.70 – 50 + 12(70 – 50) + 1270 – (50 +12)

29 ∙ 1 – 18 ∙ 01 ∙ 47 – 0 : 11(39 – 27) ∙ 1 ∙ 0

88 – 63 : 7 – 5092 + 40 : 5 – 9960 : 3 – (25 – 9)

113


8 ∙ 1 □ 8 + 18 : 1 □ 8 – 1

5 ∙ 9 + 9 □ 5 ∙ 104 ∙ 8 – 8 □ 4 ∙ 7

5 ∙ 0 □ 1 ∙ 50 : 9 □ 1 ∙ 9

549. Həyətdə 60 toyuq, bundan 5 dəfə az qaz və qazlardan 2 dənəçox ördək var. Həyətdə neçə ördək var?


14 ∙ 2 = (10 + 4) ∙ 2 = 10 ∙ 2 + 4 ∙ 2 = 20 + 8 = 2823 ∙ 325 ∙ 4

17 ∙ 318 ∙ 2

13 ∙ 621 ∙ 4

22 ∙ 324 ∙ 4


48 : 4 = (40 + 8) : 4 = 40 : 4 + 8 : 4 = 10 + 2 = 1255 : 582 : 2

44 : 493 : 3

86 : 248 : 2

33 : 368 : 2

114


84 : 6 = (60 + 24) : 6 = 60 : 6 + 24 : 6 = 10 + 4 = 1438 : 258 : 3

36 : 248 : 3

78 : 668 : 4

90 : 690 : 5

553. Həll edin:

80 : 550 : 2

40 ∙ 2100 : 2

30 ∙ 390 : 3

50 : 590 : 3

554. 25 qadın, 35 kişi paltosunu 4 asılqana bərabər şəkildə asdılar.Hər asılqandan neçə palto asdılar?

555. Qalıqlı bölməni həll edin:

83 : 878 : 9

65 : 847 : 5

47 : 3071 : 10

37 : 483 : 4

54 : 546 : 7

556.

1) Bölmə zamanı alınan qalıqlar nədən kiçik olur?2) 9-a bölmə zamanı qalıqda hansı ədədlər alına bilər?

3) 8-ə bölmə zamanı qalıqda 5, 6, 7 alına bilərmi?4) 2-yə bölmə zamanı hansı qalıq alına bilər?

5) 3-ə bölmə zamanı hansı qalıqlar alına bilər?

115

6) 6-ya bölmə zamanı qalıqda 3 alına bilərmi?7) 3-ə bölmə zamanı qalıqda 4 alına bilərmi?8) 3-ə bölmə zamanı qalıqda 3 alına bilərmi?

557. Qalıqlı bölməni yerinə yetirin:

17 : 518 : 7

21 : 824 : 5

31 : 333 : 9

51 : 853 : 7

67 : 3089 : 40

558.4 ∙ 10 : 8100 : 5 : 580 : 4 : 4

42 : 7 : 324 : 8 ∙ 305 ∙ 6 : 10

7 ∙ 3 ∙ 114 : 1 : 75 ∙ 8 : 4

96 – ( 67 – 53) :2(79 – 61) : 3 +8490 + (27 – 17) :5


> = < 17 ∙ 5 □ 17 ∙ 448 : 4 □ 48 : 3

55 : 5 □ 66 : 655 : 11 □ 66 : 11

560. Günel 23 qəpiyə 4 şar aldı. Günelin neçə qəpik pulu qaldı?


16 ∙ 2 = 3232 : 2 = 1632 : 16 = 2

15 ∙ 3 16 ∙ 4 14 ∙ 6 21 ∙ 3


54 : 18 = 318 ∙ 2 = 3618 ∙ 3 = 54

48 : 12 58 : 12 44 : 11 72 : 18

563. 39 : 1369 : 23

57 : 1948 : 16

56 : 1476 : 19

81 : 2796 : 24

100 : 2565 : 13

116

564. 20 : 1030 : 10

40 : 1040 : 20

50 : 1060 : 10

60 : 2060 : 30

70 : 1090 : 30

565.54 : 1891 : 1351 : 17

65 : 1356 : 2856 : 14

96 : 4885 : 1736 : 12

74 : 3760 : 1275 : 25

92 : 2394 : 4757 : 19

566.5 ∙ 145 ∙ 113 ∙ 16

7 ∙ 146 ∙ 124 ∙ 17

24 ∙ 326 ∙ 416 ∙ 5

78 : 294 : 254 : 3

98 : 256 : 465 : 5

567. Teatra 96 nəfər tamaşaçı gəldi. Hər sırada 16 nəfər oturdu.Tamaşaçılar neçə sırada oturdular?

568.

(60 : 5) ∙ 7(80 : 5) ∙ 6(70 : 5) ∙ 6(91 : 7) ∙ 3

(51 : 3) + ( 95 : 5)(96 : 4) + (84 : 7)(48 : 3) – (42 : 3)(98 : 7) – (78 : 6)

117

IV BÖLMƏ. MİNLİK

100-DƏN 1000-Ə QƏDƏR YUVARLAQ ƏDƏDLƏR

1onluq 10 on

6onluq 60 altmış

1yüzlük 100 yüz

7yüzlük 700 yeddi yüz

8yüzlük 800 səkkiz yüz

9yüzlük 900 doqquz yüz

10yüzlük 1000 min

121

569. Ədədlərin adlarını yazın.

10 – ________20 – ________30 – ________40 – ________50 – ________

60 – ________70 – ________80 – ________90 – ________100 – ________

570.

100 – ________200 – ________300 – ________400 – ________500 – ________

600 – ________700 – ________800 – ________900 – ________1000 – ________

123

571. Yazılışları ədədlə ifadə edin.yüz – ___________iki yüz – ___________üç yüz – ___________dörd yüz – __________beş yüz – ___________

altı yüz – ___________yeddi yüz – ___________səkkiz yüz – ___________doqquz yüz – __________min – __________

572. 100-dən 500-ə qədər 100-100 sayın.

573. 500-dən 1000-ə qədər 100-100 sayın.

574. 1000-dən 500-ə qədər 100-100 tərsinə sayın.

575. 500-dən 100-ə qədər 100-100 tərsinə sayın.

576.

Ədədlərin adlarını deyin. Qarşılarında neçə yüzlük olduğunuyazın.

100, 200, 300, 400, 500, 600, 700, 800, 900, 1000

100 – 1 yüzlük

577. Tamamlayın:

200 500

700 300 900

578.100 400 700 1000

579. Bir bağlamada 100 dəftər var. 3, 4, 5, 7, 9, 10 belə bağlamadaneçə dəftər olar?

124

580. Hesabalayın:

11 + 3685 + 1342 + 27

28 + 4743 + 3433 + 46

74 + 1823 + 1989 + 7

581.77 – 3452 – 1648 – 24

82 – 2595 – 1866 – 32

43 – 2754 – 3867 – 23

582. Şəkillərə əsasən ədədlərin adlarını yazın.

125

583. Həll edin:44 : 282 : 255 : 11

96 : 3298 : 4988 : 22

20 : 5 ∙ 836 : 9 ∙ 205 ∙ 20 : 50

60 – 60 : 10(12 + 18) : 290 : 3 + 70

584.

1) 17, 19, 20, 23 ədədlərinin hər birini 3 dəfə artırın.2) 17, 19, 20, 23 ədədlərinin hər birini 3 vahid artırın.

3) 45, 50, 55, 100 ədədlərinin hər birini 5 dəfə azaldın.4) 45, 50, 55, 100 ədələrinin hər birini 5 vahid azaldın.

585.

96 : 3298 : 4926 : 1345 : 15

4 ∙ 255 ∙ 206 ∙ 1617 ∙ 3

42 ∙ 2 – 8016 ∙ 3 + 5079 – 3 ∙ 1988 – 44 : 2

69 ∙ 1 – 42 : 650 : 1 + 50 ∙ 180 : 8 – 81 : 940 ∙ 2 + 5 ∙ 4

586.

Şəkillərə əsasən məsələ qurub həlledin:

1) Stəkan və fincan birlikdəneçəyədir?

2) Fincan stəkandan nə qədərbahadır?

3) Stəkan fincandan nə qədərucuzdur?

1000 DAİRƏSİNDƏ YUVARLAQ ƏDƏDLƏRİ TOPLAMA VƏÇIXMA

126

hesablamanı sütun şəklində yazmaq daha əlverişlidir.

320 + 130 = 450


127


587. Hesablayın:

5 yüzlük + 2 yüzlük3 yüzlük – 1 yüzlük

9 yüzlük + 7 yüzlük1 minlik – 6 yüzlük

5 yüzlük – 4 yüzlük5 yüzlük + 4 yüzlük

588.

1) 100-ün üzərinə 1000-ə qədər yüz-yüz gəlin2) 1000-dən 100-ə qədər yüz-yüz çıxın.

3) 40-ın üzərinə 100-ə qədər on-on gəlin.4) 100-dən 10-a qədər on-on çıxın.

589. Ədəd oxu üzərində verilmiş onluqların artmasına fikir verin vəona əsasən misalları yazın.

Nümunə: 0 + 10 = 10

590. Ədəd oxu üzərində verilmiş onluqların azalmasına fikir verin vəona əsasən misalları yazın.

Nümunə: 100 – 10 = 90

128

591. Ədəd oxu üzərində verilmiş yüzlüklərin artmasına fikir verin vəona əsasən misalları yazın.

Nümunə: 200 + 100 = 300

592. Ədəd oxu üzərində verilmiş yüzlüklərin azalmasına fikir verin vəona əsasən misalları yazın.

Nümunə: 900 – 100 = 800

593.

100 + 100200 + 100300 + 100500 + 100

500 – 100400 – 100600 – 100200 – 100

800 – 100400 + 100700 – 100900 + 100

594.

200 + 200500 + 300600 + 200300 + 700

900 – 400800 – 500700 – 300600 – 200

500 + 500900 – 3001000 – 700200 + 800

595.100 +100 +10300 +500 + 20400 – 100 + 40

220 + 510650 + 240810 + 180

630 – 420380 – 110760 – 540

596.Həll edin:

İdman dərsində oğlanlar 200 m, qızlar isə 100 m məsafəqaçdılar. Onlar birlikdə neçə metr məsafə qaçdılar?

129

597. Bir topda 300 m məftil var idi. Ustalar 200 m məftil işlətdikdənsonra topda neçə metr məftil qaldı?

598. 3 yeşikdə 200 kq alma var idi. 1-ci yeşikdə 30 kq, 2-ci yeşikdə70 kq alma varsa, 3-cü yeşik neçə kiloqramdır?

599.

1) 430, 520, 240, 670, 880, 900 ədədlərinin hər birini 10 vahidartırın.

2) 760, 310, 480, 550, 640, 730 ədədlərinin hər birini 10 vahidazaldın.

3) 100, 300, 500, 700, 900 ədədlərinin hər birinin üzərinə 100əlavə edin.

4) 200, 400, 600, 800, 1000 ədədlərin hər birindən 100 çıxın.

600 (altı yüz). Müqayisə edin:

> = <500 □ 200700 □ 800600 □ 300

400 □ 400100 □ 3001000 □ 100

601.340, 820, 950, 630, 890 ədədlərinin hər birini nümunədəki kimi

cəm şəklində göstərin.Nümunə: 340 = 300 + 40

602. Həll edin:430 + _ = 500 720 + _ = 800

130

540 + _ = 600 610 + _ = 700

603. 530 – _ = 500450 – _ = 400

870 – _ = 800390 – _ = 300

604. Hesablayın:

+ 10050 + 460

40 - 99090 - 1000

300 - 86030

+ 330170 + 820

100 - 690330

605. Misalları sütun şəklində həll edin:

100 + 40270 + 60200 + 70

900 – 80480 – 80560 – 500

420 – 30870 – 50960 – 80

500 + 200800 + 70300 + 0


toplanan 230 560 780 940 120 450

toplanan 220 140 20 60 550 100

cəm

607.

azalan 630 890 500 710 150 1000

çıxılan 230 610 100 160 70 500

fərq

131

UZUNLUĞUN ÖLÇÜLMƏSİ.KİLOMETR

Böyük məsafələri kilometrlə ölçürlər.

1 kilometr 1000 metrdir: 1 km = 1000m

1 santimetr 10 millimetrdir. 1 sm = 10mm

608. Verilmiş parçaları mm, sm, dm ilə ölçün.

609. Ölçüləri millimetrlə yazın.

2 sm3 sm5 sm

1 sm 5 mm1 sm 4 mm6 sm 8 mm

6 sm 6 mm7 sm 2 mm9 sm 8 mm

610. Ölçüləri santimetrlə yazın.

1 m3 m9 m

70 mm20 mm80 mm

6 dm7 dm10 dm

611. Ölçüləri destimetrlə yazın.

40 sm50 sm100 sm

30 sm70 sm90 sm

20 sm10 sm60 sm

612.Həll edin:

Uzunluğu 1 km olan yolun 500 metrinə asfalt çəkdilər. Asfaltçəkilməmiş neçə metr yol qaldı?

133

613.Bakıdan Siyəzənə gedən yolun uzunluğu 100 km, SiyəzəndənQubaya isə 60 km-dir. Bakıdan Qubaya yolun uzunluğu neçə

kilometrdir?

614. Yolun uzunluğu 100 m-dir. Yolun kənarına hər 20 m-dən birişıq dirəyi qoydular. Neçə yerə işıq dirəyi qoyuldu?

615.Uşaqlar məktəbin dəhlizinin və idman zalının uzunluğunu

ölçdülər. Onların ümumi uzunluğu 40 m oldu. İdman zalınınuzunluğu 15 m-dir. Dəhlizin uzunluğu neçə metrdir?

616. Məktəb dirriyinin eni 45 m, bağın eni isə ondan 15 m enlidir.Məktəb bağının eni neçə metrdir?

617. Həll edin:

20 m + 15 m40 m – 30 m85 m + 5 m

100 m – 60 m200 m + 50 m1000 m – 100 m

12 sm + 3 sm48 sm – 3 sm30 sm + 30 sm


> = <1 km □ 1000 m10 dm □ 1 m1000 m □ 600 m

7 m □ 70 dm8 m □ 800 sm90 m □ 80 m

134

619. Həll edin:

64 : 8 – 649 : 7 – 481 : 9 – 3

38 + 64 : 845 + 81 : 939 + 72 : 9

100 – 7 ∙ 4100 – 6 ∙ 5100 – 9 ∙ 7

620. Qalıqlı bölməni yerinə yetirin.

46 : 739 : 5

73 : 885 : 9

26 : 355 : 6

67 : 2051 : 21

96 : 3083 : 40

621. 34 : 8 = 4 (qalıq □)53 : 20 = 2 (qalıq □)

79 : 8 = □ (qalıq 7)47 : 6 = □ (qalıq □)

622.28 : 14 + 45 : 370 : 10 – 40 : 844 : 11 + 32 ∙ 3

(88 +12) : 50(73 + 13) : 303 ∙ (47 – 17)

26 + 48 : 8 – 3092 + 30 : 10 + 5(60 + 20) : 40 – 2

623. 500 + 100300 + 400

800 – 200700 – 300

900 – 200900 + 100

200 + 500+100600 + 300 –200

624. 24 : x = 6 10 + x = 19 x – 3 = 10 50 : x = 10

KÜTLƏNİN ÖLÇÜLMƏSİ.KİLOQRAM. QRAM

Cisimlərin kütləsini kiloqram və qramla ölçürlər.

1 kiloqram 1000 qramdır. 1 kq = 1000q

Yarım kiloqram 500 qramdır.

135

625. Aşağıdakı şəkillərin hər birində göstərilmiş daşların ayrılıqdakütlələri cəmini tapın.

626.

Həll edin:1) Birinci pətəkdən 25 kq bal, ikinci pətəkdən bundan 5 kq azbal götürdülər. İkinci pətəkdən neçə kiloqram bal götürdülər?

2) Birinci pətəkdən 25 kq bal, ikinci pətəkdən isə 20 kq balgötürdülər. Pətəkdən cəmi neçə kiloqram bal götürdülər?

627. Balqabağın çəkisi 12 kq-dır. Qarpızın çəkisi ondan 5 kq çoxdur.Qarpızın çəkisi neçə kiloqramdır?

136

628. Bir kisə kartofun çəkisi 45 kq-dır. Bir kisə çuğundur ondan 15kq ağırdır. Çuğundurn çəkisi neçə kiloqramdır?

629.4 kq + 5 kq11 kq + 3 kq18 kq + 4 kq

20 kq – 8 kq35 kq – 7 kq50 kq – 30 kq

12 kq + 4 kq – 8 kq47 kq + 6 kq – 10 kq53 kq + 2 kq – 5 kq

630. Hesablayın:

500 = □ yüzlük600 = □ yüzlük3 yüzlük = □



631. 690 + 10420 + 70

830 – 500760 – 300

310 + 80430 + 50

890 – 300920 + 80


1 kq □ 1000 q300 q □ 400 q2 kq □ 3 kq

500 □ yarım kq200 □ 100 q600 □ 500 q

633. Şəkillərə əsasən ərzaqların kütləsini tapın:

137

634. Cədvəlin boş xanalarını doldurun:

toplanan 40 70 20 100 200 50 90 600toplanan 30 100 80 200 70 60 40 400

cəm


12 kq ? kq


toplanan 40 70 20 100 200 50 90 600toplanan 30 100 80 200 70 60 40 400

cəm

azalan 500 420 1000 150 750 600 240 100çıxılan 40

fərq 300 500 100 200 400 80 50

637. Həll edin:

(35 + 38) – (25 + 17)(42 + 49) – (50 + 4)

(61 – 38) + (93 – 26)(53 – 27) + (86 – 37)

138

(60 + 19) – ( 47 + 1)(57 + 22) – (33 + 12)

(46 – 19) + (74 – 13)(72 – 14) + ( 43 – 14)

638.

96 : 1676 : 1996 : 2481 : 2758 : 29

66 : 2254 : 1899 : 3355 : 1188 : 44

75 : 15 ∙ 1336 : 18 ∙ 1548 : 16 ∙ 1481 : 27 ∙ 1166 : 11 ∙ 12

639. + 10050 - 200

100 + 500300 - 600

400 - 10001000

+ 850150 + 190

200 - 10050

640.

139

ÇOXBUCAQLI.ÇOXBUCAQLININ PERİMETRİ

Çoxbucaqlının tərəfləri düz xətt parçalarından ibarət olur. Tərəflərinsayı ilə bucaqların sayı eyni olur. Çoxbucaqlının ən azı 3 tərəfi olur.Çoxbucaqlılar bucaqlarının sayı ilə adlandırılır.

I üsul: 4 + 4 + 4 + 4 = 16(sm)II üsul: 4 ∙ 4 = 16 (sm)

Cavab: 16 sm.

641. 1) Hansı fiqurlar çoxbucaqlıdır?2) Hansı fiqurlar çoxbucaqlı deyil?

642.

1) Hər çoxbucaqlının neçə tərəfi var?2) Hər çoxbucaqlının neçə bucağı var?

3) Bu çoxbucaqlılardan hansılar üçbucaqlıdır?4) Bu çoxbucaqlılardan hansılar dördbucaqlıdır?

643.Dəftərinizdə şəkillərdəki kimi nöqtələr götürün. Bu nöqtələri

elə birləşdirin ki, 1-ci şəkildə üçbucaq, 2-də dördbucaqlı, 3-dəisə beşbucaqlı alınsın.

141

644. Üçbucağı ölçün. Onun tərəflərinin uzunluğu cəmini(perimetrini) tapın.

645. Hər bir üçbucağın tərəflərini ölçün və perimetrini tapın.

646. Fiqurların tərəflərini ölçün və perimetrlərini tapın.

647. Fiqurların perimetrlərini tapın.

648.Həll edin:

Rəna 4 kvadrat, 2 dairə, 5 üçbucaq, 2 düzbucaqlı çəkdi. O, neçəçoxbucaqlı çəkdi?

649. Sinif otağının eni 4 m, uzunu 6 m-dir. Sinif otağının perimetrinimüxtəlif üsullarla hesablayın.

142

650. Dəftərinizdə tərəfləri 5 sm, 7 sm olan düzbucaqlı çəkin və onunperimetrini hesablayın.

651. Dəftərinizdə tərəfləri 3 sm, 6 sm və 5 sm olan üçbucaq çəkin vəonun perimetrini hesablayın.

652. Dəftərinizdə tərəfləri 2 sm, 4 sm, 1 sm, 3 sm, 4 sm olanbeşbucaqlı çəkin və onun perimetrini hesablayın.


> = <12 ∙ 4 □ 12 ∙ 311 ∙ 2 □ 11 ∙ 932 ∙ 2 □ 38 ∙ 2

18 ∙ 3 □ 18 ∙ 217 ∙ 2 □ 22 ∙ 321 ∙ 2 □ 5 ∙ 7

654. Həll edin:

40 – 3 + 1621 + 9 – 14

36 + 4 – 2792 – 7 – 32

36 + 24 – 1792 – 56 + 14

655. 72 : 2472 : 36

60 : 1599 : 11

88 : 2255 : 11

75 : 1596 : 16

99 : 3398 : 49

656. x-i tapın:

4 ∙ x = 32 x : 4 = 3 x ∙ 4 = 24 x ∙ 4 = 36

657. 100 – 5 ∙ 6100 – 7 ∙ 6

6 ∙ 9 – 266 ∙ 8 – 16

70 : 7 – 10 ∙ 15 ∙ 7 + 3 ∙ 7

658. Zooparkda yaşayan filə bir gündə 7 kq qara çörək, 2 kq ağçörək verilir. Bu hesabla fil 11 günə neçə kiloqram çörək yeyər?

143

659.Bakıdan Ağsuya 160 km, Ağsudan Ağdama 200 km, Ağdamdan

Şuşaya 40 kilometrdir. Bakıdan Şuşaya qədər olan məsafənitapın.

660. Həll edin:

5 + 76 + 89 + 4

13 – 416 – 914 – 7

3 + 9 + 04 + 6 – 109 + 9 – 0

77 – 7 + 3080 + 20 – 40100 – (45 + 5)

661.200 + 100700 – 3001000 – 400

520 + 30440 – 40790 – 90

800 + 70580 – 20990 + 10


662. 100-dən 1000-ə qədər yuvarlaq ədədləri yazın.

663. 10 onluq neçə yüzlükdür?

664. 1 minlikdə neçə yüzlük var?

665. 100-dən 1000-ə qədər ədədlərin hər birinin adını yazın.

666. 400-ün üzərinə 1000-ə qədər yüz-yüz əlavə edin.

667. 1000-dən 300-ə qədər yüz-yüz çıxın.

668. 50-nin üzərinə 100-ə qədər on-on əlavə edin.

669. 100-dən 40-a qədər on-on çıxın.

144

670. Tamamlayın:

100 300 800

671. 2 yüzlüyü 4 onluğu, 5 yüzlüyü 0 onluğu, 8 yüzlüyü 5 onluğu, 6yüzlüyü 4 onluğu olan ədədləri deyin.

672.200 + 200300 + 300500 + 400

400 + 100600 + 200700 + 300

100 + 100 + 300300 + 200 + 200500 + 300 + 200

673.1000 – 200900 – 100500 – 200

300 – 200400 – 100800 – 300

600 – 400 – 200300 – 100 – 1001000 – 300 – 500

674.100 + 80200 + 40300 + 60

200 + 70400 + 30600 + 20

800 + 50 + 20500 + 70 + 10400 + 80 + 20

675.570 – 70330 – 20440 – 10

680 – 30900 – 60790 – 30

880 – 20 – 10950 – 20 – 30660 – 40 – 20


toplanan 30 80 90 10 3 30 25 28toplanan 20 40 30 30

cəm 70 48 18 100 65 28

145

677.

678.2 ∙ 5 + 1004 ∙ 5 + 2006 ∙ 5 + 600

400 + 8 ∙ 5500 + 10 ∙ 2700 + 4 ∙ 10

1000 – 10 ∙ 8900 – 5 ∙ 8500 – 10 ∙ 6


azalan 99 85 70 96 50 29 55 42çıxılan 9 80 50 4 50 21 44 5

fərq

680.

600 – 20 : 2100 + 40 : 2500 – 60 : 3400 + 80 : 4

100 : 5 + 50100 : 10 + 990100 : 2 + 720400 – 90 : 3

681. Böyük məsafələri nə ilə ölçürlər?

682. 1 kilometr neçə metrdir?

683. 1 metr neçə santimetrdir?

684. 1 destimetr neçə santimetrdir?

146

685.10 m + 20 m100 m + 200 m300 m – 100 m

10 sm + 50 sm20 km + 30 km600 m – 400 m

686.Rayon mərkəzindən kəndə qədər yolun uzunluğu 8 km-dir.

Avtobus 3 dəfə kəndə gedib qayıdarsa, cəmi neçə kilometr yolgetmiş olar?

687. Sərnişin avtobusu 1 saata 50 km yol gedərsə, 3 saata neçəkilometr yol gedər?

688.Yolsalanlar birinci gün 40 m, ikinci gün 50 m, üçüncü gün isə bu

iki gündəkindən 30 m az yol saldılar. Yolsalanlar üçüncü günneçə metr yol saldılar?

689. Kamil 40 m məsafəni 10 saniyəyə qaçdı. O, 1 saniyəyə neçəmetr qaçmışdı?

690. Cisimlərin kütləsini nə ilə ölçürlər?

691. 1 kiloqram neçə qramdır?

692. Yarım kiloqram neçə qramdır?

147

693. Ədədləri yazın.

694.2 qr + 3 qr + 15 qr100 qr + 20 qr + 50 qr30 qr + 20 qr + 40 qr

100 kq + 200 kq + 10 kq200 kq + 200 kq + 20 kq900 kq – 300 kq – 100 kq

695.

Həll edin:Oğlanlar 18 kq, qızlar isə bundan 3 dəfə çox dərman bitkisi

topladılar. Uşaqlar cəmi neçə kiloqram dərman bitkisitopladılar?

696. 1 kisədə 20 kq düyü olarsa, 2, 3, 4, 5 belə kisədə neçə kiloqramdüyü olar?

697.

a 14 16 25 19 32 48 13 21b 2 4 3 4 2 2 3 4

a ∙ b

698. 64 : 8 + 6 ∙ 57 ∙ 8 – 8 ∙ 5

(90 – 84) ∙ 928 : (48 – 41)

96 – (17 – 11) ∙ 196 – ( 17 – 11) ∙ 0

148

699.Həll edin:

Nərgiz tortun xəmirinə 300 qr un, 200 qr şəkər tozu, 200 qryağ, 100 qr xama işlətdi. Nərgiz cəmi neçə qram ərzaq işlətdi?

700 (yeddi yüz). Çoxbucaqlıların tərəfləri nədən ibarət olur?

701. Çoxbucaqlılar nəyin sayı ilə adlandırılır?

702. Perimetr nədir?

703. Fiqurları ölçün və perimetrlərini tapın:

704. Fiqurları ölçün. Perimetrini millimetrlə hesablayın:

705. Tərəfləri 3 sm, 5 sm, 2 sm olan üçbucaqlı çəkin və perimetrinitapın.

706. 1 tərəfi 2 sm olan altıbucaqlı fiqur çəkin və onun perimetrinihesablayın:

707.8 sm + 20 sm10 sm + 60 sm100 sm – 70 sm

10 m + 90 m100 m + 300 m600 m – 200 m

149

708.

(37 + 33) : 5(39 + 27) : 6(56 – 28) : 2(92 – 15) : 7

(70 : 5) + (100 : 4)(80 : 5) + (88 : 8)(90 : 2) – (30 : 2)(100 : 5) – (70 : 5)

(22 ∙ 3) : 3(15 ∙ 4) : 2(24 ∙ 4) : 3(12 ∙ 3) : 2

709. Müqayisə edin.

90 : 9 □ 90 : 7080 : 8 □ 100 : 10

6 + 3 □ 6 ∙ 318 : 2 □ 8 ∙ 1

0 : 6 □ 0 ∙ 68 : 8 □ 8 – 8

710.

710. Cədvəlin boş xanalarını doldurun.

vuruq 40 20 1vuruq 2 4 35 21 21hasil 100 40 0 21

150

riyaziyyat 4-cü sinif - · pdf filei bölmƏ. keçİlmİŞlƏrİn tƏkrari...

Documents