risicotaxatie-instrument voor ouderenmis(be)handeling 10 juni 2011 liesbeth de donder
TRANSCRIPT
Risicotaxatie-instrument voor ouderenmis(be)handeling
10 juni 2011Liesbeth De Donder
Overzicht presentatie
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
1.1 Begripsafbakening
Lichamelijk geweld tegen de oudere: vb. Knijpen, slaan, duwen, vastbinden, overmedicatie
1.1 Begripsafbakening
Emotioneel geweld tegen de ouderen: vb. Negeren, schelden, vernederen, manipuleren, schuldinductie, infantiliseren,…
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
1.1 Begripsafbakening
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
Met contact: verkrachting, aanranding, ongewenste intimiteiten, …Zonder contact: verplicht naar porno kijken, zich onnodig uitkleden, …
1.1 Begripsafbakening
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
Oplichting, stelen, problemen met volmachten, eigen geld niet mogen beheren, erfenisbejagening, …
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
1.1 Begripsafbakening
Actief: intentioneel, weigeren zorg, voeding, medicatie…
Passief: niet intentioneel, gebrek aan kennis, te grote draaglast vs beperkte draagkracht
1.1 Begripsafbakening
Schending van privacy, ongewenst post lezen of achterhouden, bezoek niet toelaten, oudere isoleren, ..
Vormen van ouderenmis(be)handeling
Fysiek
Psychologisch
Seksueel
Financieel
Verwaarlozing
Schending van persoonlijke integriteit/rechten
1.2 Onderzoek: AVOW
• prevalence study of Abuse and Violence against Older Women
• Onderzoeksproject met als doel– Om de prevalentie van ouderenmis(be)handeling te onderzoek – Enkel bij vrouwen in de thuissetting– Een meetinstrument te ontwikkelen dat in verschillende landen
kan gebruikt worden
• Europees onderzoek in Oostenrijk, Finland, Portugal, Litouwen en België
• Daphne III programme funding (EU)
1.2 Onderzoek AVOW
• Vragenlijst– Getest eind 2009 bij 102 oudere voruwen– Standaardvragen + enkele nationale vragen
• Steekproef– Oudere vrouwen die ‘thuis’ wonen (= niet opgenomen
zijn in een woonzorgcentrum)– Leeftijd: 60 tot 97 jaar– Dataverzameling 1e helft 2010
1.2 Onderzoek AVOW
Onderzoeksvragen
1. Wat is de prevalentie van ouderenmis(be)handeling bij oudere vrouwen?
2. Kunnen we patronen onderscheiden in ouderenmis(be)handeling bij oudere vrouwen?
3. Welke groepen oudere vrouwen hebben het grootste risico op ouderenmis(be)handeling? Welke risicofactoren zijn het belangrijkst?
4. Wie zijn de plegers van ouderenmis(be)handeling?
5. Wat zijn de individuele gevolgen van ouderenmis(be)handeling voor oudere vrouwen?
1.3 Resultaten
%
Oostenrijk 23.8
België 32.0
Finland 24.7
Litouwen 21.8
Portugal 39.4
Total 28.1
1.3 Resultaten
2,5 3,15,4 6,4
8,8
23,6
28,1
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Physical Sexual Neglect Violationof rights
Financial Emotional Overallabuse
1.3 Resultaten
Verwaarlo
zingPsycholo-
gisch Financieel Fysiek SeksueelSchending
rechten
Verwaarlozing 1.9
Psychologisch 1.1 12.8
Financieel 0.2 2.1 2.0
Fysiek 0.0 0.3 0.0 0.0
Seksueel 0.0 0.7 0.1 0.0 0.0 Schending rechten 0.0 1.7 0.1 0.0 0.0 0.3
4.4 % experienced three or more forms of violence and abuse together
1.3 Resultaten
Source: after Bennett & Kingston (1993, p. 13f)
Lage densiteit (één item, vorm)
Hoge densiteit (verschillende items,
vormen)
Hoge frequentie
(vaak tot heel vaak)
Lage frequentie
(zelden)
5.8%13.5%
1.2% 7.6%
Level 1 Level 2
Level 2 Level 3
1.3 Resultaten
• Prevalentie– 28.1% ouderenmis(be)handeling
• Maar: ouderenmis(be)handeling en ouderenmis(be)handeling is twee
– We moeten kijken naar de verschillende types ouderenmis(be)handeling
• Hoogste prevalentie: psychologische mis(be)handeling
• Tweede plaats: financieel misbruik (8.8%)
1.3 Resultaten
1.3 Resultaten
55.3 % praat nooit over de mis(be)handeling
Waarom niet?56.2%: men dacht dat er niemand iets aan kon doen50.3%: wou er niemand mee belasten22.8%: wou niet dat de dader naar de gevangenis ging21.8%: was beschaamd of voelde zich schuldig20.1%: schrik dat de dader wraak ging nemen
2.1 Achtergrond
1. Vanuit onderzoek– Vaststellingen AVOW, ABUEL, Breaking the taboo,
MILCEA, …– Niet enkel aandacht hebben voor de zwaarste,
vergevorderde ouderenmis(be)handeling– Nood aan preventie
2.1 Achtergrond
2. Vanuit de praktijk– Er zijn heel wat professionelen die geconfronteerd
worden met OM• Thuishulp (GZ, PD), huisdokters en verpleegkundigen, …
– Men gaat hier vaak actief mee aan de slag• Maar:
– Geen gestandaardiseerde wijze om om te gaan met de problematiek (nood aan ondersteuning, nood aan handelingsprotocol)
– Inspanningen zijn vaak onzichtbaar– Geen centrale registratie ( onderschatting problematiek)– Moeilijk om in te schatten (wat zijn de aandachtspunten??)
2.1 Achtergrond
3. Vanuit het Vlaams Meldpunt– Jaarlijks ongeveer 500 meldingen
• Slechts topje van de ijsberg
• Grootste deel meldingen komt van hulpverleners
– Voelen nood aan vorming en ondersteuning bij casussen
– Willen professionelen betrekken in de aanpak van OM• Zowel concrete situaties
• Ook op beleidsmatig vlak
– Nood aan vroege detectie• Ingrijpen vooraleer het ontspoort
2.2 Voorstelling
• Wat is het RIsico-Taxatie Instrument?– Korte op praktijkgerichte checklist die gebaseerd is op
de gekende mogelijk signalen van OM• Signalen en risicofactoren
• Bij oudere, maar ook bij omgeving
– Geeft een beeld van het risico• Wil niet zeggen dat er onmiddellijk OM is
• Maar kan wel het risico-inschatten en aandacht vestigen op concrete probleempunten (vb. overbelasting mantelzorger + isolatie oudere)
mogelijkheid om preventief op te treden
2.3 In de praktijk
• Voor wie?– OM is hoger bij ouderen in zorgsituaties, die
afhankelijk zijn van anderen, die het financieel moeilijker hebben, …
– Dat zijn vaak net de cliënten van gezinszorg, poetsdienst, maaltijdhulp, enz.
• Afname RITI– Bij jaarlijks bezoek door verantwoordelijke– 1 pagina: makkelijk uit te rekenen wat de risicosituatie
is: groen (safe) – geel – oranje – rood (ouderenmis(be)handeling)
2.3 In de praktijk
• Waarom nuttig om te gebruiken?– Hulpverleners worden er sowieso vaak mee
geconfronteerd– Vlugge detectie van risicofactoren (via RITI)– Preventie van ouderenmis(be)handeling (via
handelingsprotocol)– Vergroten van deskundigheid rond
ouderenmis(be)handeling (via vorming)– Inspanningen HV meer zichtbaar maken (via centrale
registratie)– Wegen op beleid (via centrale registratie)
2.4 Stand van zaken
• Ontwikkeling– RITI: klaar– Draaiboek: klaar– Vormingen: klaar
• Planning– Nu in testfase 1– September – December 2011 testfase 2– Februari – Maart 2012
Bedankt voor uw aandacht
Liesbeth De Donder