risicomanagement en naris gemeente amsterdam

1www.risicomanagement.nl

Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam

Robert ’t Hart / Geert Haisma 26 september [email protected] / [email protected]


Visie risicomanagement

Gemeenten hebben een extreem pluriform risicoprofiel

De meeste risico’s worden goed beheerst Innovatie en risicomanagement gaan zeer goed

samen 88% van elk risico heeft als oorzaak menselijk

handelen


Doelstelling

Het risicomanagement van alle gemeentelijke organisatieonderdelen voldoet in 2016 aan ISO 31000 dat een richtlijn is voor de principes, kader en proces van risico management.

Het bestuur wordt hoogwaardig geadviseerd op basis van beknopte rapportages. Deze rapportages geven een actueel, betrouwbaar en volledig inzicht in risico’s, inclusief de beheersing daarvan.

Bron Visie op control Op 8 februari 2012 is er een Implementatie plan opgeleverd voor alle 9 actielijnen onder Visie op Control.


PROGRAMMA Doelstelling en kennismaking Korte uitleg risicomanagement Actielijn 8 Risico Management Uitleg standaardtaal Uitleg NARIS Aan de slag..

4


Inleiding risicomanagement


Risico- helicopterviewDe toekomst is onzekerder en er zijn meerdere scenario's mogelijk

Vanuit hoge standpunt• Zijn er nog meerdere opties • Juiste timing van beslissing mogelijk

Hoog standpunt (in het heden) • Heeft een ruimere blik• Ziet dingen in ander perspectief• Hoofdlijnen • Toekomst en verleden zichtbaar

Laag standpunt • Ziet vooral details• Ziet alleen het heden

Voorbij(verleden)

Nu(heden)

Komt nog(toekomst)


Robert Kaplan Artikel Harvard Business review 2012

Soorten risico’s Te voorkomen risico’s (‘preventable risks’) Strategische risico’s (‘strategic risks’) Externe risico’s (‘external risks’)

Mogelijke oplossingen Regels (‘rules-based risk management’) dialoog


InternBeheersbaarVaak betrekking hebbend op gedrag

actieve preventieMissie statements, waarden, grenzenCompliance!

Te voorkomen risico’s

Niet onwenselijk (bijv. jeugdzorg, grondexploitatie)

Afweging kansen en bedreigingen

Verminderen van de waarschijnlijkheid dat de veronderstelde risico’s zich daadwerkelijk materialiseren

Verbeteren van de mogelijkheden om met risico-gebeurtenissen om te gaan

Meer risico’s nemen

Politieke rampen, natuurrampen etc.

Niet beheersbaar

Identificatie (achteraf lijkt het vanzelf- sprekend)

matiging van de ‘impact’

Externe Risico’s

StrategischeRisico’s

Risicomanagement gericht op het :

Intern Beheersbaar Vaak betrekking

hebbend op gedrag

Actieve preventie Missie statements,

waarden, grenzen

Regels en control stellen


Optie Bu wint 100% zeker € 3.000

Maak een keuze….

Optie Au heeft

– 80% kans om € 4.000 te winnen

– 20% om niets te winnen

waar kiest u voor?

Stel u heeft de kans om geld te winnen


Stel u heeft de kans om geld te verliezen

Optie A: u heeft

– 80% kans om € 4.000 te verliezen

– 20% om niets te hoeven betalen

Maak een keuze

Optie B: u verliest 100% zeker € 3.000

Risicomanagement

Doel; een risico-intelligente organisatie

gedragsverandering

MotivatieAanspreken/

feedback Fouten Cultuur

Lerend vermogen

Kennis & kunde

SystemenProcessen

Ins

tru

me

nte

lee

l

Regels

Dialoog?

Niet te delegeren


Actielijn 8 RisicomanagementStandaard taal


Doelstelling

Het risicomanagement van alle gemeentelijke organisatieonderdelen voldoet in 2016 aan ISO 31000 dat een richtlijn is voor de principes, kader en proces van risico management.

Het bestuur wordt hoogwaardig geadviseerd op basis van beknopte rapportages. Deze rapportages geven een actueel, betrouwbaar en volledig inzicht in risico’s, inclusief de beheersing daarvan.

Bron Visie op control Op 8 februari 2012 is er een Implementatie plan opgeleverd voor alle 9 actielijnen onder Visie op Control.


Samenhang ISO 31000Mandaat en commitment (4.2)

Implementatievan risico-management(4.4)

Ontwerp van een kader voor het managen van risico’s(4.3)

Continueverbeteringvan hetkader(4.6)

Monitoringen beoordelingvan het kader(4.5)

Kader(Hoofdstuk 4)

a) Voegt waarde toe

b) Is geintegreerd in de processen van de organisatie

c) Maakt deel uit van de besluitvorming

d) Onzekerheden worden expliciet benoemd

e) Systematisch, gestructureerd en tijdig

f) Gebaseerd op de best beschikbare informatie

g) Op maat gesneden

h) Houdt rekening met menselijke en culturele factoren

i) Transparant en sluit niemand uit

j) Dynamisch, iteratief en reagerend op veranderingen

k) Ondersteunt continue verbetering en de uitbouw van de organsiatie

Principes(Hoofdstuk 3)

Proces(Hoofdstuk 5)

Vaststellen van de context (5.3)

Risicobeoordeling (5.4)

Risico-identificatie (5.4.2)

Risico-analyse (5.4.3)

Risico-evaluatie(5.4.4)

Risicobehandeling (5.5)

Com

mun

icati

e en

ove

rleg

(5.2

)

Mon

itorin

g en

beo

orde

ling

(5.6

)


Arie’s uitgangspunten voor risicomanagement:

Niemand is belangeloos. Als je niet naar risico’s vraagt, krijg je ze ook niet te

horen. Twee weten meer dan een. Wie zijn risico’s niet kent, heeft geen keuze. Risico’s worden het best beheerst door hen die er

belang bij hebben. Wie niet reflecteert op successen en fouten, stopt

met leren.


Fase 0 Ontwerp RM Raamwerk conform ISO31000

Principes: diensten en stadsdelen zijn verantwoordelijk voor het herkennen, onderkennen en

beheersen van de risico’s die samenhangen met de programma’s waar zij uitvoering aan geven en die binnen hun beïnvloedingsfeer vallen

diensten en stadsdelen zijn verantwoordelijk voor het herkennen, onderkennen en melden van risico’s die zich voor doen binnen hun domein waarvan de beheersing niet door hen maar door een ander gemeentelijk onderdeel verzorgd moet worden

Kader: Opstellen van een 3 lijns besturingsmodel voor risicomanagement waarin rollen en

verantwoordelijkheden duidelijk zijn vastgelegd Proces: Vaststellen uniforme definities en begrippen voor vastleggen van risico’s en

beheersmaatregelen in NARIS; vastgelegd in een Risico Management handboek Opstellen van Risico en Control Zelf Beoordeling proces voor vaststellen risicoprofiel

door de diensten, gericht op top 10 risico’s Opstellen Rapportage format: Risico Management, CCO, Directie Dienst,CMT


Fase 1: Interviews (sept)

Stap 1 Een gesprek met de directie van diensten over de huidige staat van het risico management. Gesprek thema’s: Commitment, Bewustzijn, Mandaat, Draagvlak, Verantwoordelijkheid, Instrumenten, Middelen, Frequentie, Rapportage, Positionering

Stap 2 Bespreking met de directie van het raamwerk en concrete invulling geven door: vaststellen van het besturingsmodel voor risicomanagement van de dienst afspraak maken voor het uitvoeren van een risico en control zelf beoordeling door

de dienst afspraak maken voor het invoeren van NARIS voor vastlegging en rapportage

Geselecteerde diensten voor de start OGA, Paul Augustus DMO, Sem Klein DMC, Treasury, Risico Management en Deelnemingen, P&O en Inkoop


Fase 2: Implementatie NARIS

Stap 1 Inrichten basis van NARIS conform definities en begrippen

Stap 2 Uitvoeren risico en control zelf beoordeling Stap 3 Invoeren van risico’s en beheers maatregelen in

NARIS Stap 4 Invoeren van rapportages


Risicotaal

Uniforme definitie We kijken naar dezelfde soorten risico’s We kwantificeren risico’s


Fraude Product Dienstverlening Personeel Schade fysiek bezit Reputatie/imago Financieel verlies Tijd/planning

Juridisch Politiek Maatschappelijk Organisatorisch Fiscaal Technisch Ruimtelijk Veiligheid Milieu Financieel

Menselijk handelen Processen Systemen Extern Verbonden partij

Categorie oorzaak Categorie gebeurtenis Categorie gevolg


Besturingsmodel

Eerste linie – Onderkent en beheerst risico’s Omvat onder meer het implementeren van beleid, de dagelijkse verantwoordelijkheden en rapportages en het beheer van risico informatie. De verantwoordelijkheid voor deze verdedigingslinie berust bij het College B&W en de directies van diensten.

Tweede linie – Adviseert, coördineert en ontwikkeld Adviseert, coördineert en ontwikkeld risico management beleid en draagt zorg voor de rapportagestructuren. Deze verdedigingslinie is op dienst niveau de verantwoordelijkheid van de afdelingen die binnen elke dienst verantwoordelijk zijn voor risicomanagement en op concern niveau bij de adviseurs van OOV, Bestuursdienst, waaronder Risico Management, Juridische zaken en bureau integriteit. Zij agenderen risico management bij CCO, CMT en College B&W

Derde linie – Controleert, audit functie

Voert regelmatig interne audits uit met betrekking tot belangrijke beheersmaatregelen. Deze linie is de verantwoordelijkheid van de Gemeente Raad, Acam en Rekenkamer


X X

risicomanagement en naris gemeente amsterdam

Documents