rimske fibule u pomoravlju-die römischen fibeln aus moravatal, zbirka jugoslava radojkovića iz...

RIMSKE FIBULE U POMORAVLJU-ZBIRKA

JUGOSLAVA RADOJKOVIĆA IZ KAONIKA

Die römischen Fibelnaus Moravatal

Jugoslav Radojković jedan je od najuglednijihdomaćina, privrednika i kulturnih radnika selaKaonik i Kruševca. Obavljao je u Kaonikudužnost predsednika najorganizovanije mesnekancelarije u širem kruševačkom području,između ostalog vodio je i poznato KUD-o“Kaonički izvori”. Radojković je bio je i uspešnirukovodilac Kulturno prosvetne zajednice uKruševcu. Takođe je između ostalog JugoslavRadojković i uspešni kruševački privrednik.Međutim što je za našu temu najvažnije,Radojković poseduje i izuzetnu zbirku fibulakoja plastično prikazuje vrste, oblike i razvojrimskih fibula u Pomoravlju.

Aleksinačko Pomoravlje, pa i područja pomoravskihnaselja Ćićevca i Ražnja, što se antičke arheologije tiče,karakterišu uglavnom slučajni nalazi, kao što je tokasnoantička nekropola iz Ražnja. Sa susednih lokaliteta„Drugovac“ i „Crnokalačka Bara“ potiču nalazi Mitrinemermerne ikone i ostave rimskog srebrnog novca I do IIIveka. Zapadni delovi Aleksinačkog kraja uz levu obaluJužne Morave ušli su u arheološku literaturu zahvaljujućiMihailu Rizniću još krajem prošlog i početkom ovog veka.Zabeleške o nalazima u Trnjanu i Nozrini, još i danas sutema analiza i komentara. Privatna zbirka Saše Ristića, izsela Rutevac, uglavnom je do sada bila izvor naših saznanjao lokalitetu Praesidium Pompei, smeštenom usredAleksinačke kotline, a o lokalitetima, kao što su PraesidiumDasmini ili Selište u Trnjanu, do upoznavanja sa zbirkomRadojkovića, znalo se izuzetno malo.

Rimske fibule zbirke Radojkovića potiču salokaliteta Novi Bračin-rimski Praesidium Dasmini,lokaliteta u selu Drenovac, lokaliteta u ataru selaDrugovac, lokaliteta “Jerinin grad”, na JužnojMoravi, u ataru sela Trubarevo, lokaliteta u seluĆićina-rimski Praesidium Pompei, lokaliteta“Selište” u selu Trnjane, lokaliteta u DonjemAdrovcu. Takođe u zbirci Radojkovića nalazimofibule koje potiču sa nepoznatih nalazišta, upodručjima okoline Aleksinca, okoline Soko Banjei Vranja. Nekoliko zanimljivih fibula iz zbirkeRadojkovića potiče s područja Srema.

Izuzetno su zanimljivi nalazi iz zbirkeRadojković sa lokaliteta rimskog naseljaPraesidium Dasmini koje ubiciramo u prostordanašnjeg naselja Novi Bračin, na ivici Velikomoravske kotline, odnosno na početkuplodne terasaste doline sela Vitoševac iSmilovac, na levoj obali Jovanovačke reke.

Jugoslav Radojković jeuglavnom otkupom odmeštana sakupiozanimljivu zbirkufibula sa lokaliteta uNovom Bračinu.

Praesidium Dasmini

PraesidiumDasmini

Praesidium Dasmini

Pločasta fibula u obliku konja, IV-VI vek

Praesidium Dasmini

U okružju naselja Praesidium Dasminipostoje, koje je svakako bilo centralno rimskonaselje u okružju “Sastavaka” Južne, Zapadnei Velike Morave, postoje tragovi više rimskihpagusa. Reč je o rimskim ostacima u Ćićevcu,Sikirici, Vitoševcu, Drenovcu. U zbirciRadojkovića postoje dve fibule s područjaDrenovca, sela u neposrednoj blizini, severnood rimskog Dasminija.

Drenovac

Zglobna fibula, profilisanog, trakastog luka,III vek

Drenovac

Drugovac kod Ražnja

Kasnolatenska fibula, II-I vek pre Hrista

Drugovac kod Ražnja

Trubarevo-Jerinin grad

Praesidium Pompei ili mansio Pompei, rimskonaselje poznato iz itinerara III i početka IVveka, arheološka nauka pouzdano, na osnovumilijacije i arheoloških nalaza na terenu,smešta na lokalitet “Zindan” u ataru sela

Ćićina, u Aleksinačkoj kotlini.

Tabula Peutengeriana kaže: Horreo Margi -Presidum Dasmini - Presidium Pompei -Grampianis - Naiso.

itinerarium Antonini Augusti: Horreo Margi -Pompeis - Naiso

itinerarium Hierosalymitanum: mansioOromago - mutatio Sarmatorum - mutatioCametas - mansio Impompeis - mutatioRappiana – civitas Naisso.

Ubikacija Praesidim Pompei, zahvaljujućiznatnim ostacima na terenu i preciznojmilijaciji u antičkim itinerarima, nepredstavlja veći problem arheološkimistraživačima.

Praesidium Pompei

Zapadni delovi Aleksinačkog kraja, uz levuobalu Južne Morave ušli su u arheološkuliteraturu zahvaljujući Mihailu Rizniću još krajemprošlog i početkom ovog veka. Zabeleške onalazima u Trnjanu i Nozrini, još i danas su temaanaliza i komentara. Jedno od najvažnijihnalazišta je „Selište“ u selu Trnjane. Ovovišeslojno nalazište, trajalo je od starijeggvozdenog doba do srednjeg veka.

Jasna je činjenica da naša znanja oarheologiji ovog kraja uglavnom crpimo izprivatnih zbirki.

Jedno od važnih višeslojnih nalazišta Aleksinačkog

Pomoravlja je „Selište“ u selu Trnjane. Ovaj lokalitet

karakterišu nalazi keramike iz perioda, od starijeg

gvozdenog doba, do srednjeg veka, ali i nalazi

latenoidnih i rimskih fibula. “Selište” je jedno od

najvećih u nizu arheoloških lokaliteta koji prate desnu

obalu Južne Morave.

Trnjane

“Selište”

Trnjane

Zglobna fibula sa lukom rasčlanjene profilacije, II-III vek

Trnjane

Trnjane

Zglobna fibula sa trakastim lukomrasčlanjene profilacije, II-III vek

Trnjane

Izrazito profilisana fibula sa spiralnom glavom, II-III vek

Trnjane

Trnjane

Neposredno na lokalitet u Trnjanu, nadovezuje se nalazište u susednom selu Adrovac. Tako da je možda reč o jednom velikom razvučenom

rimskom naselju.

Adrovac

ADROVAC

Fibula sasidrastomglavom,II-III vek

ADROVAC

ADROVAC

,

ADROVAC

ADROVAC

Nepoznato nalazište

Aleksinački kraj

Aleksinački kraj

Aleksinački kraj

Lučna fibula trakastog luka sa posuvraćenom stopom, V vek

U ZBIRCI RADOJKOVIĆA NALAZE SE I FIBULE SA NEPOZNATIH NALAZIŠTA U OKVIRIMA SOKOBANJSKE DOLINE

Nepoznato nalazište, okolina Soko Banje


Okolina Soko Banje

Nepoznato nalazišteOkolina Soko Banje

Okolina Soko Banje

Nepoznato nalazište, okolina SokoBanje


okolina Soko Banje

Nepoznato nalazište, okolina SokoBanje

Jugoslav Radojković u svojoj zbirci fibulaposeduje i fibule koje potiču iz udaljenijihdelova Srbije, nego što je to AleksinačkoPomoravlje. Tako u su deo ove zbirke i fibuleiz Srema i jedna fibula iz okoline Vranja


Okolina Vranja


Okolina Sremske Mitrovice

Zbirka fibula Jugoslava Radojkovića jasno nampokazuje prisutnost rimske civilizacije napodručju centralnog dela Pomoravlja u okoliniAleksinca, Soko Banje, Ražnja i Ćićevca.

Karakteristične fibule datovane od I veka preHrista, pokazuju slojeve različitih kultura odkeltske materijalne kulture i početak rimskoguticaja na svakodnevni život u dolini Morave, dokasnoantičkog i ranohrišćanskog perioda.

rimske fibule u pomoravlju-die römischen fibeln aus moravatal, zbirka jugoslava radojkovića iz...

Documents