Öğrencim veDiyabet

Şeker hastalığının (diyabet) en sık görülen belirtilerisık sık ve bol miktarda idrar yapma, çok su içme,iştah artmasına rağmen kilo kaybıdır. Çocuğun içindeyaşadığı çevre düşünüldüğünde bu belirtilerin aile veöğretmenler tarafından kolayca dikkat çekeceğitahmin edilebilir.

Ailenin GözlemleriÇok su içme, sık idrar yapma gibi belirtilere ilaveten,gece idrar yapmak için uyanmayan çocuğun bir ikikez idrara çıkması, hatta gece altını ıslatması, iştahıve yemesi normal olmasına rağmen zayıflamayabaşlaması, kendisini halsiz ve yorgun hissetmesi şekerhastalığının başlangıç belirtileri olabilir. Hastalığınilerlemesiyle karın ağrısı, solunum sıkıntısı tabloyaeklenebilir.

Öğretmenin GözlemleriÖğrencinin eskiye oranla ders sırasında çok su tüketipsık sık tuvalete gitme ihtiyacı duyması ve daha sıkdevamsızlık yapmaya başlaması. Halsizlik, durgunluk,çabuk yorulma ve uykuya eğilimin görülmesi şekerhastalığı olasılığını akla getirmelidir.Hastalık belirtilerinin ilerlemesine rağmen doktoragötürülmeyen çocuklarda; bulantı, kusma, karın ağrısı,gözlerde çöküklük, derin ve hızlı nefes alma (solunumsıkıntısı), ağızda aseton kokusu gibi diyabet komasıbelirtileri başlar. Bazen bu çocuklara yanlışlıkla astım-zatürre gibi akciğer hastalıkları ya da apandisitteşhisi konulabilir.

ÇOCUKLARDA ŞEKERHASTALIĞININBELİRTİLERİNELERDİR?

Çocuklarda flekerhastal›¤›n›n belirtileri

> Çok su içme> Sık sık ve çok miktarda idrar

yapma> Gece idrar yapmak için tuvalete

kalkma ya da altına kaçırma> İştah artmasına rağmen kilo kaybetme> Kız çocuklarda genital bölgede

kaşıntı> Bazen halsizlik, hafif ateş, karın

ağrısı gibi genel yakınmalar

fieker hastal›¤›na ba¤l›koma (diyabet koması)belirtileri

> Bulantı, kusma> Karın ağrısı> Gözlerde çöküklük> Derin ve hızlı nefes alma (solunum

sıkıntısı)> Ağızda aseton kokusu

Şeker hastalığı vücudumuzdaki şekeri kontrol eden insülinhormonunun eksikliği yada etkisizliği sonucunda ortaya çıkanbir durumdur.

İnsülin, pankreasın beta hücreleri tarafından salgılanır ve vücuttaenerji dengesini kontrol eden en önemli hormondur. Görevi kanıniçindeki şekerin hücre içine girmesini sağlamaktır. Bu sayedeşeker yanarak enerjiye dönüşür.

Pankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır.Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemlihormonlar üretir. Bunların başında İnsülin gelmektedir. Ürettiğiinsülin hormonunu dolaşıma yollayarak kanın içindeki şekerinhücre içine girişini sağlamaktadır. Bu sayede kanda şeker birikimiolmadan hücrelerin bu şekeri kullanmasını sağlamaktadır. Diyabetlibireylerde bu denge bozulmuştur.

Vücudumuz enerji kaynağı olarak yağ ve proteinlerin yanısırakarbonhidrat adını verdiğimiz şeker ve nişasta içeren besinlerikullanır. Bu besinlerin kullanımı için pankreasın ürettiği insülinhormonuna ihtiyaç vardır. İnsülin yetersizliğinde besinlerlealdığımız şeker (glukoz) hücre içine giremez. Şekerin hücre içinegirmesi için mutlaka insülin hormonuna ihtiyaç vardır. İnsülinadeta hücrenin kapısını, şekere açan bir anahtar görevini yapar.İşte bu anahtar yokluğunda şeker hücre içine girip, enerjiyedönüşemez ve kanımızda yükselmeye başlar. Bu duruma DİYABET(Şeker Hastalığı) denir.

ŞEKER HASTALIĞI NEDİR?NASIL TANI KONUR?

Tip1 Diyabet: İnsülin üretimi tamamenyok olmuştur ve vücut insülinüretememektedir. Genelde çocuklukçağında görülür.

Tip 2 Diyabet: İnsülin üretimi kısmiazalmıştır fakat insülin göreviniyapmadığı için hap ya da insülineihtiyaç duymaktadır. Erişkin diyabetiolarakta bilinen tip 2 diyabet sonyıllarda genç ve çocuklarda dagözlenmeye başlanmıştır. Tip 2 diyabetiçin en büyük risk şişmanlıktır.

Kan şekeri düzeyi genelliklemiligram/desilitre (mg/dl) cinsindenifade edilir. Sabah açlıkta 100mg/dl'nin, toklukta veya şekeryükleme testinde 140 mg/dl'ninaltında olması normaldir.Açlık kan şekerinin 126mg/dl, toklukkan şekerinin 200 mg/dl üzeri olmasıdurumunda diyabet tanısı konulur.

ŞEKER HASTALIĞI(DİYABET) BAZI TİPLEREAYRILIR:

Diyabet hastalığının tedavisinde insülin, beslenme planı ve egzersizyer almaktadır.

İnsülin: Tip 1 diyabet ömür boyu devam eden kronik bir hastalıktır.Vücutta pankreastan üretilemeyen insülinin deri altına enjeksiyonyoluyla verilerek tedavi edilir. Böylece insülin ihtiyacı karşılanır vebu çocuklar normale yakın bir yaşam sürdürebilirler. Tip 1 diyabettedavisinde insülin kullanmanın yanı sıra, beslenmenin düzenlenmesive düzenli egzersiz de büyük önem taşımaktadır. İnsülin enjeksiyonu(iğnesi) diyabetlinin insülin ihtiyacına göre değişmekle birlikte geneldegünde dört kez yapılır. Her çocuk için kullanılması gereken insülinşeması doktoru tarafından düzenlenmelidir. İnsülin kullanandiyabetlilerde günün belli zamanlarında kan şekeri ölçümü yapılarakizlenmesi gereklidir. Bu konuda aile ve çocuk diyabet ekibi tarafındaneğitilir.

Beslenme: Günlük beslenme planı da kişiden kişiye değişmeklebirlikte çocuklarda üç ana üç ara öğün şeklinde düzenlenmektedir.Beslenme planı, diyabet hastalığının tedavisi ve kontrolünde büyükönem taşımaktadır. Beslenme planına uyamayan çocuklarda kanşekeri düşüklüğü ya da fazla tüketilmesinde ise kan şekerininyükselmesi söz konusu olacaktır. Bu nedenle çocukların okulda/sınıftaöğün almasını desteklemesi ve kontrol edilmesi çok önemlidir.

Egzersiz: Diyabet hastalığının tedavisinde insülin, sağlıklı beslenmeprogramı ve egzersiz bir bütün olarak ele alınmalıdır. Egzersizyapılabilmesi için kan şekerinin çok düşük yada çok yüksek olmamasıgerekmektedir. Egzersiz konusunda çocuğun desteklenmesi biryandan diyabetin tedavisine yarar sağlarken diğer yandan da çocuğunsağlıklı akranlarından uzaklaştırılmaması sağlanacak, çocuk kendinidaha iyi hissedecektir.

ÇOCUKLARDA ŞEKERHASTALIĞI NASILTEDAVİ EDİLİR?

Diyabetli çocuklarher türlü egzersiz veyarışmalı sporlardabulunabilir, gerekli eğitimverilerek yarışmalara bilekatılabilir. Diyabetinolması bunlara engeldeğildir.

Tip 1 Diyabet pankreasta beta hücreleri denilen veinsülin üreten hücrelerin kişinin bağışıklık sistemitarafından yıkılması ile oluşur. Bu durum otoimmüncevap olarak adlandırılır ve nedeni kesin olarakbilinmemektedir. Otoimmün terimi, doğal bağışıklıksisteminin insanın kendi hücrelerine saldırmasıanlamına gelir. Genetik bazı bozukluklar nedeniylebağışıklık sistemi sorunlu olan kişilerde enfeksiyonlar,toksinler, bazı besinler, stres gibi çeşitli çevreselfaktörlerin etkisiyle otoimmün hastalık başlar.Otoimmün hastalığı olanların bağışıklık sistemi, vücudayabancı mikroorganizmalar/moleküllerin yanısıra kendihücrelerini de yok etmekte, bir bakıma “dostu düşmanıayıramamakta”dır. Bağışıklık sistemi hücreleri yanlışlıklapankreasa yönelirse tip 1 diyabet, başka organlarayönelirse bunlarla ilgili değişik hastalıklar ortaya çıkar.Ülkemizde her yıl 100.000 çocuktan 10 kadarınıntip 1 diyabete yakalandığı tahmin edilmektedir.

ÇOCUKLARDA ŞEKERHASTALIĞININ NEDENLERİNELERDİR? ŞEKER HASTALIĞIÖNLENEBİLİR Mİ?

Tip 1 Diyabeti önlememetotları hala araştırmaaşamasındadır.Günümüzde Tip 1Diyabeti önlemek içinetkili bir tedavi metodubulunmamaktadır.Bununla birlikte Tip 2Diyabet için en büyükriski oluşturanşişmanlığın önlenmesi, bukonuda toplumunbilinçlendirilmesi, Tip 2Diyabet gelişmesiniönlemede etkili olacaktır.

Şeker hastalığı aynı zamanda sosyal bir hastalık olup,çocuğun yaşadığı çevrelerin de (aile, okul, dersane vs.)olaya dahil edilmesi gerekmektedir. Çocuklar günün önemlibir kısmını okulda geçirmektedirler. Hastalığın bilinmemesibaşlangıçta aile ve okulda kaygı düzeyini artırmaktadır.Bununla birlikte diyabetli çocukların olduğu okullardaeğitimçilere verilecek bilgiler mevcut kaygı düzeyiniazaltacaktır. Bunun için bazı noktaların bilinmesi vedüzenlenmesi yeterlidir:

1. Okulda yapılması gereken insülin enjeksiyonu,kan şekeri ölçümü ve beslenme öğünlerinde kolaylıksağlanması

2. “Hipoglisemi” adı da verilen şeker düşüklüğü durumunun tanınması ve tedavi edilmesi

3. Enfeksiyon hastalıkları ve düzenli diyabet kontrolleri nedeni ile öğrencinin okul devamsızlıkları konusunda

anlayışlı olunması

4. Şeker hastası çocuğun bir sorun kaynağı gibi görülerek ondan çekinilmemesi, okula kayıt olmasından derslere devamına, beden eğitimi derslerine katılmasından arkadaşlarıyla sosyal iletişimine kadar tüm etkinliklerinin olabildiğince normal olması için desteklenmesi

OKULDA ŞEKER HASTALIĞIOLAN ÇOCUKLARDASORUNLAR VE ÖNLEMLER

Okulda alınacak ufak bazıönlemler ile diyabetli birçocuğun iyi bir diyabettedavisi ile sağlıklı vebaşarılı bir yaşamsürdürebimesine katkısağlanabilir.