Fshatra të tërëpa shërbimeshëndetësore

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 9 prill - Në Maqedoninë e Veriut kupothuajse 41.000 fëmijë, rreth 61 për qind e fë-mijëve të moshës parashkollore (prej 3 deri në6 vjeç), që nuk e ndjekin arsimin parashkollor,megjithëse Qeveria thotë se është përkushtuarnë reformat për përmirësim të qasjes dhe cilë-sisë së arsimit parashkollor. Kjo thuhet në ra-portin e ri global të UNICEF, ku theksohet se 176milionë fëmijëve të vegjël në botë të moshës

parashkollore nuk e ndjekin arsimin parashkol-lor. UNICEF u bën thirrje Qeverive nga e gjithëbota t’i rrisin investimet që të sigurojnë fillimmë të mirë në jetë për çdo fëmijë. Në raportcitohet se është e domosdoshme t’i jepet prio-ritet arsimit cilësor në fëmijërinë e hershme.Raporti i parë global për arsimin parashkollortë UNICEF-it zbulon se fëmijët të cilët kanëndjekur së paku një vit arsim...

Rreth 41.000 fëmijë jashtë bankave shkollore

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Fshatrat qëshiten për 150 mijë euro

“Spanja e zbrazur, Spanja eshkatërruar” Me thirrjen e“España vaciada, España arruina-da”, të dielën dhjetëra mijëranjerëz demonstruan në Madridpër të kërkuar një zgjidhjeurgjente për shpopullimin e ven-dit. Protesta - thanë të pranish-mit - rrjedh nga gjendja e brakti-sjes që fshatrat dhe qytetet kanëpësuar prej vitesh. Qëllimi ështëtë arrihet një “pakt i shtetit”, masaqë mospërfillin ngjyrën politikeherë pas here në qeveri dhe qërezultojnë në shërbime publikecilësore, investime...

80c |200c

S’ka më azil,BE kthenmijëra qytetarë tëKosovës

RENATADESKOSKA

� Fq.5

� Fq.19

Ivanovi nuk mund të falëaskënd�

Opozita shqiptare dhe ajo maqedonase nuk besojnë se Maqedonia e Veriut mund të marrë datëpër fillimin e bisedimeve me Bashkimin Evropian (BE) në muajin qershor. Ata kërkojnë që Qeveriatë jetë më transparente me reformat dhe t'i jap llogari opinionit - do të kemi apo jo, datë përfillimin e bisedimeve në qershor

SKEPTIK PËR NEGOCIATA NË QERSHOR

Fq.14

Fq.3

Fq.4

Fq.9

Fq.16

Viti XIII • Numri 3631 • e martë, 10 prill 2019

REPORTAZH

AKTUALE

RAJON

Para semaforittë kuq të BE-së!

� Fq.17

RefuzovakuqezinjtëpërKosovën

Pranvera eEvropës

Fq.4

(Mos)unitetishqiptar

përballë garëspresidenciale

2 AKTUALEKoha, e martë, 10 prill 2019

2

Zgjedhja e Donald Trump si president i Shteteve të Ba-shkuara mund të ketë nxitur fundin e “Shekullit Ame-rikan” dhe të rendit ndërkombëtar të pasluftës tëudhëhequr nga SHBA-ja. E vërtetë. Qendra politikedhe ekonomike e gravitetit të botës kishte lëvizurdrejt Azisë Lindore shumë kohë para vitit 2016 dheideja e Kinës që po ngrihej në fuqinë globale në“Shekullin e Paqësorit” të ardhshëm nuk është aspake re. Por veprimet e Trump, së bashku me ato të homo-logut të tij kinez, Xi Jinping, kanë sjellë rivalitetingjithnjë e më të mprehtë të superfuqisë në skenënqendrore. Për fat të keq, Europa nuk ka prodhuar endenjë përgjigje koherente.

Mosmarrëveshja tregtare SHBA-Kinë ka potencial përtë shkaktuar një recesion global. Por edhe ky konfliktështë vetëm një pjesë e një lufte shumë më të madhepushteti, duke përfshirë edhe sektorin e teknologjisë,për të përcaktuar nëse Kina ose Amerika luan rolinkryesor global.

Që kur Kina filloi rrugën e saj të modernizimit nënDeng Xiaoping në fund të viteve 1970, politika e sajnuk ishte të sfidonte rendin ekzistues gjeopolitik dhestrategjik dhe të shmangte një konfrontim me SHBA-në me çdo kusht. Por fjalimi i Xi në Partinë Komunistetë Kinës në Kongresin e 19-të Kombëtar në tetor të vi-tit 2017 dhe sisa nisma aktuale kineze që synojnë tësfidojnë dominimin e Shteteve të Bashkuara, tregojnëse Kina nuk do të fshehë më forcën dhe do të presëkohën e saj, siç urdhëroi Deng.

Qëndrimi i ri i Kinës është i dukshëm në fortifikiminushtarak të vendit dhe ishujve të vegjël në Detin eKinës Jugore, si dhe në strategjinë “Prodhuar në Kinë2025”, e cila synon ta bëjë vendin liderin botëror në in-dustritë kryesore të së ardhmes brenda nje dekadë.Dhe me “Nismën një rrip, një rrugë” (BRI), Kina dëshi-ron të përdorë investimet në infrastrukturën e tregti-së dhe transportit për të vendosur dominimin e sajgjeopolitik dhe komercial në Euroazi, Europë, Lindjene Mesme dhe Afrikë.

Të gjendur përball kësaj sfidë gjithnjë e më të duksh-me, Shtetet e Bashkuara gjithashtu kanë ndryshuarstrategjinë e tyre dhe kanë ndërmarrë një qëndrim mëkonfrontues ndaj Kinës. Edhe pse Trump po eudhëheq këtë ndryshim, zemërimi, frika dhe zhgënji-mi amerikan rreth Kinës shtrihet shumë larg Shtëpi-së së Bardhë dhe Partisë Republikane dhe thellë nëradhët e Partisë Demokratike.

Si fillim, SHBA po ndjek një vijë më të ashpër në lidhjeme tregtinë. Në të kaluarën, tregu amerikan ishtepërgjithësisht i hapur për eksportet kineze – pa një qa-sje të tillë, rritja e shpejtë ekonomike e Kinës nuk dotë kishte qenë kurrë e mundur. Por administrataTrump dëshiron t’i japë fund kësaj hapjeje dhe tëkthejë tregtinë dypalëshe të vendeve nga një mjet në

një armë. SHBA-ja gjithashtu po ashpërson qëndri-min e saj ndaj BRI dhe ka kritikuar vendimin e fundittë Italisë për të përqafuar këtë nismë.

Teknologjia është një tjetër shqetësim i madh ame-rikan. Shtetet e Bashkuara dhe Kina janë të angazhuarnë një garë të hidhur në fushën e inteligjencës artifi-ciale dhe vazhdojnë të përplasen për firmën kineze tëtelekomunikacioneve Huawei, një nga kompanitëkryesore globale të vendit.

Drejtoresha e lartë ekzekutive e Huawei MengWanzhou, e bija e themeluesit të kompanisë, aktua-lisht po pret ekstradimin në SHBA pasi u arrestua nëKanada dhjetorin e kaluar për shkak se kishte shkelurrregullat e embargos në SHBA-së lidhur me Iranin. Nëtë njëjtën kohë, administrata Trump po i bën presio-ne të mëdha aleatëve të saj europianë që të përjash-tojnë Huawei-n nga tregjet e tyre të telekomunikacio-neve për shkak të shqetësimeve të spiunazhit (edhepse SHBA ende nuk ka bërë publike prova për këtë).

Ardhja e këtij rendi të ri global të shekullit të XX nukështë gjë e mirë për Europën, siç tregojnë këto luftimefillestare në fushën e tregtisë dhe teknologjisë. Por, sizakonisht, kur gjendet përballë një sfide të madheglobale, Europa është kryesisht e shqetësuar për pro-blemet e brendshme, përfshirë Brexit-in.

Por europianët s’mund të qëndrojnë të ftohtë në lidhjeme këtë. Europa do të jetë një nga viktimat e paranëse mosmarrëveshja aktuale midis Kinës dhe SHBA-së do të kthehet në një konflikt të plotë tregtar. Nësekjo ndodh, të dy superfuqitë do të kërkojnë që Euro-pa të mbajë anë – pikërisht lloji i zgjedhjes që ajo nukdëshiron të bëjë, sepse SHBA-ja dhe Kina janë dytregjet kryesore të saj të eksportit. Ngjashëm, Europaka shumë gjasa të përballet me një hakmarrje nga anae Kinës, nëse vendosi të largojë Huawei-n nga tregjete saj kombëtare.

Europa duhet të krijojë pikëpamjen e vet strategjikepër rendin e ri global. Dhe ajo do të duhet të vendosëmjaftueshëm peshë në peshoret gjeopolitike për tëvazhduar tregtinë si me Shtetet e Bashkuara ashtuedhe me Kinën sipas kushteve të saj.

Kjo do të kërkojë që Europa të zhvillojë një politikë in-dustriale të bazuar në interesat dhe vlerat europiane.

Përveç kësaj, liderët e Europës duhet të pranojnë seKina po ndërton me shpejtësi një sistem politik alter-nativ në të cilin një parti e vetme kontrollon në mënyrëdigjitale masat. Cilado qoftë pikëpamja e Trump, kjonuk do të ndodhë në SHBA.

Ekuilibri gjeopolitik global po ndryshon shpejt dheEuropa duhet të përshtatet. Në vend që të shohinpara, liderët europianë kanë nevojë për një strategji tëbesueshme ndaj dy superfuqive – dhe ndaj Kinës nëveçanti. (Project Syndicate-Birn)

Evropës i duhet një strategji globale

ANALIZË |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Nga Joschka Fischer

FYU VIKTIMAT E REÇAKUT,SHKARKOHET MINISTRI SERBTEODOSIJEVIQ Kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj kashkarkuar Ministrin e Administratës Publike,Ivan Teodosijeviq, pasi ky i fundit ka ofenduarshqiptarët dhe ka thënë se Masakra e Reçakutështë një trillim.Postimi i plotë i Haradinajt: “Sot kam marrëvendim për shkarkimin e Ministrit tëAdministratës së Pushtetit Lokal, IvanTeodosijeviq. Është e patolerueshme një gjuhëe tillë e urrejtjes nga ministri në fjalë. Është epakuptimtë se si një deri sot koleg i ynishprehet me aq injorancë, urrejtje dhe fyerjepër viktimat e Reçakut, viktimat e tjera tëregjimit të Millosheviçit dhe akceptimin dhemiratimin që ai i bëri terrorit të këtij regjimi.Kjo nuk arsyetohet. Në Qeverinë që unë edrejtoj nuk do të ketë vend për askë që nëçfarëdo mënyre fyen të tjerët në bazë etnike,racore, fetare apo tjetër, e as ata që synojnë tëakceptojnë politikat e tilla. Vendimi hyn nëfuqi menjëherë”.

IA KEMI HUPË TOPIN EDHEAMERIKANËVE!Miliona euro Tëë taksave tona paguhen dykompani të ndryshme lobuese amerikane.Njëra është angazhuar per ta binduradministraten amerikane se vendimi ikryeministrit Haradinajt për taksen 100përqind është i arsyëshem per shkak tesjelljeve agresive te Serbis;.Tjetra ështëangazhuar për te bindur SHBA-ne se Thaçiduhet bere marr;veshje per korrigjim te kufijveme Serbine. Per te miren e Kosoves.Administratës amerikane nuk i ka mbetur gjëtjetër perveç se me citu këngën e Tunës: Krejtemu kanë përzi, taksa me kufij”, ka shkruar njëstatus në Facebook, gazetari nga Prishtina,Parim Olluri.

PUNËSIMI NËPËRMESAKRABALLAKUT FAMILJAR “Punësimi nëpërmes akraballakut familjar epartiak ka eskaluar deri në përmasapatologjike shoqërore që s'ka më shërim. Ështëbërë sëmundje që nuk mund t'i gjendet mëilaq. Askush nuk mundet më të ofroj zgjidhje,sepse të gjithë i ka prekur kjo epidemi epashërueshme. LDK-ja është e para e cila e kanisur dhe përhapur këtë virus 'vdejkepurës'.Duke e mashtruar popullin fukara me kinseintelektualizmën që na paskësh pasë. E kandihmuar dhe vazhduar PDK-ja, nëpërmes njëmashtrimi tjetër në emër të Drenicës dhePrekazit që e quajtën legjendar!! Për të mashtruar!E ka futur në sistem AKR-ja, dhe atë duke epërdorur partinë si mbulesë të privatizimit tëpolitikës nëpermes fuqisë ekonomike dhefinanciare të eprorëve të saj. E ka përvetësuardhe përdorur me djallëzi e me mençuriNISMA, për të qenë edhe më tutje pjësë e këtijsistemi 'vrasës' dhe mashtrues deri në palcë.Dhe ate duke punësuar vend e pa vendpartiakë e militantë që se meritojnë. Ështëduke e përdorur zi e ma zi edhe AAK-ja nëmënyrë që njerëzit e saj të akomodohen sa mëshumë e të përfitojnë sa më keq për të siguruarmundësi pushteti edhe pas zgiedhjeve tëardhshme. PSD-ja mundohet të përfitojë nga kjo epidemipër aq sa mundet, për aq sa e joshin dhe për aqsa di të përlyhet nga kjo fëlliqësirë që pokundërmon dhe që ka marrë dhenë. VETËVENDOSJA bërtet kundër të gjithëve, dheate nëpërmes militantëve të saj që për aq samundi i ka akomoduar gjithandej ku patimundesi e ku do t'i akomodojë edhe mëshumë posa të vijë në pushtet”, ka shkruar njëstatus në Facebook, teologu Mustafë Bajrami.

Rivaliteti gjithnjë e më në rritje midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinësmund të ketë pasoja negative dhe pasoja të tjera për Europën. Por, në vendqë të krijojë një vizion strategjik të përshtatshëm për këtë rrezik,udhëheqësit europianë, si gjithmonë, janë të shqetësuar për problemet etyre të brendshme.

3AKTUALEKoha, e martë, 10 prill 2019

Delvina KËRLUKU

Shkup, 9 prill - Në Maqedoninë eVeriut ku pothuajse 41.000 fëmijë,rreth 61 për qind e fëmijëve të mo-shës parashkollore (prej 3 deri në6 vjeç), që nuk e ndjekin arsiminparashkollor, megjithëse Qeveriathotë se është përkushtuar nëreformat për përmirësim të qasjesdhe cilësisë së arsimit parashkol-lor.

Kjo thuhet në raportin e ri glo-bal të UNICEF, ku theksohet se 176milionë fëmijëve të vegjël në botëtë moshës parashkollore nuk endjekin arsimin parashkollor. UNI-CEF u bën thirrje Qeverive nga egjithë bota t’i rrisin investimet që tësigurojnë fillim më të mirë në jetëpër çdo fëmijë. Në raport citohetse është e domosdoshme t’i jepetprioritet arsimit cilësor në fëmijë-rinë e hershme.

Raporti i parë global për arsi-min parashkollor të UNICEF-it zbu-lon se fëmijët të cilët kanë ndjekursë paku një vit arsim parashkollorkanë shanse më të mëdha t’i zhvil-lojnë aftësitë për mendim kritik tëcilat u nevojiten për të arritur nëshkollë, më e vogël është besue-shmëria ta përsërisin klasën ose tabraktisin arsimin, ndërsa me atëkur të rriten kanë aftësi më të

mëdha të kontribuojnë ndaj sho-qërive dhe ekonomive prosperitare.Në raportin global theksohet se fë-mijët të cilët ndjekin arsim para-shkollor kanë besueshmëri dyfishmë të madhe t’i kapërcejnëshkathtësitë e leximit fillestar dhellogaritjen në krahasim me fëmijëttë cilët i kanë lëshuar fazat e hersh-me të arsimimit. Në vendet ku njënumër i madh i fëmijëve ndjekinprograme të moshës parashkollo-re, dukshëm numër më i madh i fë-mijëve e përfundojnë shkollën fil-lore dhe pas përfundimit kanëkompetenca bazë për lexim dhematematikë. Edhe studimet tjerae konfirmojnë atë, siç janë testetndërkombëtare mes të cilave ështëProgrami për vlerësim ndërkombë-tar të arritjeve të nxënësve (PISA) i

cili tregon se fëmijët e vendit tonëtë cilët kanë ndjekur arsim para-shkollor kanë rezultate më të miranga ato të cilët nuk kanë ndjekur.

“UNICEF-i e përkrahë Qeverinëe Maqedonisë së Veriut ta rrisëpërfshirjen në arsimin cilësor pa-rashkollor përmes hapjes së qen-drave të reja për zhvillim të her-shëm fëmijëror dhe përkrahje tëpërmirësuar në mësim. Kjo përf-shin përkrahje për zhvillim të kom-petencave profesionale të më-simdhënësve në arsiminparashkollor; përgatitje eplatformës nacionale për përkrahjetë mësimdhënësve dhe qasje derite resurset për nxitje të zhvillimit tëfëmijëve, si dhe vendosje të pro-gramit nacional për zhvillim socialdhe emotiv te fëmijët e moshës pa-

rashkollore e cila do të ndihmojëqë fëmijët të fitojnë bazë të fuqish-me emotive dhe kapacitet më mirëtë ballafaqohen me interaksionet epërditshme sociale më vonë nëjetë”, citohet në raportin e UNICEF.Në raportin global, UNICEF-i u bënthirrje qeverive ta lidhin rritjen epërfshirjes me përmirësim të cilësi-së së arsimit parashkollor.

Që të realizohet ajo, UNICEF-i ubën thirrje qeverive të sigurojnë sëpaku 25 për qind të buxhetit të rre-gullt për arsimin parashkollor përshpenzime të cilat nuk janë tëlidhura me pagat siç janë trajnimii edukatorëve dhe mësimdhënë-sve, përgatitja e planit mësimor,materiale për mësim dhe më-simdhënie, mekanizma për sigu-rim të cilësisë së mësimit.

Shkup, 9 prill - Në kuadër të Konferencës sëkryetarëve të Parlamenteve të vendeve anë-tare të BE-së dhe të vendeve kandidate përanëtarësim, që mbahet në Vjenë, kryetari iParlametit të Republikës së Maqedonisë sëVeriut, Talat Xhaferi, realizoi takim bilateralme Andrej Danko, spiker i Këshillit Nacionaltë Republikës së Sllovakisë.

Gjatë takimit, Xhaferi shprehumirënjohje për mbështetjen bilaterale tëhapur dhe të vazhdueshme, veçanërisht përratifikimin e Protokollit për anëtarësim tëplotfuqishëm të Republikës së Maqedonisësë Veriut në NATO, gjë për të cilën javën e ka-luar votoi shumicë tejet e madhe në Radën

Popullore të Sllovakisë. Siç kumtoi pres shër-bimi parlamentar, ai informoi se hyrja nëfuqi e Marrëveshjes së Prespës e tregon për-caktimin e qartë të Republikës së Maqedoni-së së Veriut për avancimin e pajtimit rajonaldhe marrëdhënieve të mira fqinjësore, ndër-sa e theksoi edhe përkushtimin në përm-bushjen e detyrave nga agjenda reformue-se dhe arritjen e përparimit të dukshëm nërrugën evropiane.

Kryetari i Këshillit Nacional të Repu-blikës së Sllovakisë e përshëndeti arritjen emarrëveshjes me Greqinë si hap të guxim-shëm, strategjik dhe si sinjal të qartë përbashkësinë ndërkombëtare se vendi është i

gatshëm të ballafaqohet me sfida. Sa i takonzgjerimit të Bashkimit Evropian, qëndronnë kumtesë, spikeri Danko shprehu mbësh-tetje për integrimin e vendeve të BallkanitPerëndimor dhe potencoi se procesi duhet tëvazhdojë edhe përskaj problemeve tëbrendshme të Unionit, siç është Bregziti.

Kryetari i Parlamentit, Xhaferi kërkoipërkrahje nga kolegu i tij në drejtim tëmarrjes së datës për fillimin e negociatavepër Republikën e Maqedonisë së Veriut nëqershor të këtij viti, si impuls i fuqishëm përvazhdim në kursin reformues. Të dy bashkë-biseduesit e vlerësuan si të suksesshëmedhe bashkëpunimin në raport me krizën e

emigrantëve, ndërsa me qëllim të zhvillimittë bashkëpunimit bilateral, Xhaferi i dërgoiftesë kolegut Danko që në periudhën e ardh-shme ta vizitojë Republikën e Maqedonisësë Veriut.

Maqedonia e Veriut dheGreqia tashmëkanëmarrëdhënietë shkëlqyeraAthinë, 9 prill - U hapën rrugë,marrëdhëniet midis Maqedo-nisë së Veriut dhe Greqisëjanë të shkëlqyera, thotëzëdhënësi i Qeverisë grekedhe ministër pa resor, Dimi-tris Xanakopulos, duke iupërgjigjur pyetjes së korre-spondentes së MIA-s ngaAthina, në brifingun e dje-shëm të rregullt me gazetarëtlidhur me vlerësimin e Qeve-risë për vizitën e Aleksis Ci-prasit në Shkup. “Mendoj se uhapën rrugë, delegacioni ibiznesit ishte shumë i madh,pati edhe marrëveshje treg-tare, pati edhe marrëveshjebiznesi, pati progres shumëtë madh në nivel tëmarrëdhënieve ekonomikebilaterale. E dini semarrëdhëniet midis Maqedo-nisë së Veriut dhe Greqisëjanë të shkëlqyera dhe kyështë rezultat i vetë Marrëve-shjes së Prespës me ç’rast dotë tregohet e dobishme jovetëm për të dyja vendet, poredhe për vendet e Ballkanitnë tërësi, për bashkëzhvilli-min dhe solidaritetin të cilatjanë të domosdoshme që tëmund të ruajmë stabilitetinnë rajonin më të gjatë”, thaXanakopulos në brifingun megazetarët grekë dhe korre-spondentët e huaj.

TAKIM I XHAFERIT ME DANKO, SPIKER I KËSHILLIT KOMBËTAR SLLOVAK

Mbështetje sllovake për Maqedoninë e Veriut

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

UNICEF ME RAPORT TË DHIMBSHËM PËR MAQEDONINË

Rreth 41.000 fëmijë jashtë bankave shkollore

UNICEF-i u bën thirrjeqeverive të sigurojnë sëpaku 25 për qind tëbuxhetit të rregullt përarsimin parashkollor përshpenzime të cilat nukjanë të lidhura me pagatsiç janë trajnimi iedukatorëve dhemësimdhënësve,përgatitja e planitmësimor, materiale përmësim dhemësimdhënie,mekanizma për sigurimtë cilësisë së mësimit

POLICËT BËHEN “MËSUES” NË KOPSHTE DHE SHKOLLA NË TETOVË Sektori për Punë të Brendshme (SPB) Tetovëinformon se prej dje ka filluar faza e dytë eprojektit parandalues-edukativ i titulluar “Hap pashapi” me qëllim që më të rinjtë në kopshte dheshkolla të njihen me elementet themelore nëtrafik. Policët do t’i mësojnë fëmijët cilat janëshenjat e trafikut dhe për çfarë shërbejnë, sikalohet në mënyrë të sigurt nëpër rrugë, si të sillennë udhëkryq dhe të ngjashme. “Në këtë fazë

gjithsej do të përfshihen 16 kopshte dhe qendraditore në rajonin më të gjerë të Tetovës, në të cilatdo të realizohen prezantime me fotografi dhelojëra, ndërsa do të prezantohen shenja të trafikut,vendkalime për këmbësorë, udhëkryqe dhe tëtjera” informon Marjan Josofovski, zëdhënës i SPBTetovë. Departamenti për parandalim e zbatonprojektin i cili do të zhvillohet deri në fund të javëssë ardhshme.

Koha

4 AKTUALEKoha, e martë, 10 prill 2019

Destan JONUZI

Shkup, 9 prill - Numri i skeptikëve qënuk besojnë se Maqedonia e Veriutdo të marrë datë për fillimin e bise-dimeve me Bashkimin Evropian(BE) në qershor, sipas sondazheve tësektorit civil, është rritur nga 20 në60 për qind. Përderisa partitë në pu-shtet thonë se po bëjnë të pamun-durën që të arrihet në kohë mereformat e parapara që të caktohetdata në qershor, opozita vlerëson senë qershor nuk do të caktohet datëpër fillimin e bisedimeve. NgaAleanca për Shqiptarët (ASH) e Zia-din Selës thonë se dështimi i Qeve-risë për të përmbushur kushtet ecaktuara nga BE-ja, mund të rezul-tojë në një tjetër refuzim nga Kë-shilli i Evropës në qershor, dhe mekëtë të mos caktohet datë për filli-min bisedimeve për anëtarësim.

"Një gjë e tillë do të silltezhgënjim të madh në mesin e qyte-tarëve të Maqedonisë së Veriut dhepër rrjedhojë, do të minonte mbë-shtetjen popullore për projektinevropian në tërësi, në një shtet qënuk është në gjendje të afirmojëvlerat e përbashkëta të BE në funk-sionimin e institucioneve të saj",deklaroi për gazetën KOHA, Flak-ron Bexheti, shef i departamentitpër informim pranë ASH-së. Ai sh-ton se ASH nuk beson se Maqedo-nia e Veriut mund të marrë datë përfillimin e bisedimeve me BE-në këtëvit.

Arjanit Hoxha, sekretar ipërgjithshëm i Lëvizjes BESA, thek-son se edhe nëse nuk caktohet datëpër fillimin e bisedimeve në qer-shor, kjo nuk do të thotë humbjeshprese për progresin e shpejtë tështetit. "Është fakt se i gjithë fokusii aktorëve politik në vend ishte për-qendruar në ndryshimin e emrit tështetit si një nga pengesat kryesorepër hapjen e negociatave për an-tarësim ne BE. Nëse do ndodhë qëedhe kësaj radhe Maqedonia e Ve-riut nuk merr datë për fillimin e bi-sedimeve për anëtarësim në BE, kjodo të jetë edhe humbje e shpresëspër progresin e shpejtë të shtetit.Edhe përkundër faktit se shumë çë-shtje në aspektin legjislativ dhekonceptit të BE-së, Maqedonia e Ve-riut nuk i ka plotësuar, mendoj seduhet ti jepet shansi për hapjen ebisedimeve për anëtarësim në BE",deklaroi Hoxha, për gazetën KOHA.Deputeti i VMRO-DPMNE-së, EmilDimitriiev, konstaton se opinionitderi më tani nga elitat politike nuk

i është dhënë përgjigje e vërtet se siqëndron Maqedonia në rrugën eu-rointegruese, gjegjësisht në dhë-nien e datës për fillimin e bisedi-meve me BE-në.

"Qeveria duhet të ketë një qa-sje më serioze dhe të sinqertë rrethkësaj çështje, të del dhe të thotë'marrim datë për fillimin e bisedi-meve', 'nuk marrim datë', dhe arsyetpër secilin nga dy rastet. Nëse jukujtohet, ne kishim shumë disku-time dhe deklarata në këtë temënga ana e Qeverisë se kemi marrë tëashtuquajtur datë për fillimin e bi-sedimeve, me veprim të vonuar, apodiçka të ngjashme. Informatat emija flasin se Maqedonia në qer-shor nuk do të marr datë për fillimine bisedimeve me BE-në, që sinqeri-sht shprehi keqardhje, për arsye semeritojmë ti fillojmë ato bisedimepër anëtarësim të plotë në BE", dek-laroi për gazetën KOHA, Emil Dimi-triev, deputet i VMRO-DPMNE-së.

Ai vlerëson se kjo do të jetë njësinjal i qartë për të gjithë institu-cionet që ta kuptojnë punën shumëmë seriozisht, të kenë një fokus mëtë madh në reforma që janë targe-ti kryesor në arritjen dhe marrjen edatës për fillimin e bisedimeve. Nga

ana tjetër, juristi i së drejtës evro-piane, Muhamer Pajaziti vlerësonse Qeveria e drejtuar nga kryemi-nistri Zoran Zaev ka shprehur gati-shmërinë për të realizuar reforma tëthella në sistemin e jurisprudencës,por realiteti në terren dëshmon tëkundërtën.

"Gjatë kësaj qeverisje janë ad-ministruar një numër i madh i poli-tikanëve të regjimit të kaluar. Pesh-qit e mëdhenj, të cilët kanë zhvaturpopullin duke vjedhur miliona e mi-liarda vazhdojnë të bredhit të lirë,madje shpeshherë flasin edhe përparime e vlera demokratike. Refor-mat e arritura deri më tani vetëm sakanë mundësuar ndërrimin e ka-pelës së gjyqtarëve dhe prokurorë-ve, të cilët tani i shërbejnë pushtetitaktual. Prokuroria Speciale ka mbe-tur pa mandat dhe e gjithë kjo si-tuatë mund ta dështojë datën përfillimin e bisedimeve me BE-në. Pornuk duhet harrojmë se zgjedhjetevropiane dhe Brexiti do tëndikojnë në këtë proces. BashkimiEvropian gjatë vitit 2018 pati pro-bleme të shumta duke filluar ngabisedimet për Brexitin, problemettregtare me SHBA-të, fragmenti-min politik brenda saj me fuqizi-min e partive të ekstremit të djathtë

dhe shumë probleme tjera në ven-dimmarrje", thotë Pajaziti, jurist isë drejtës evropiane. Sipas tij, tëgjitha këto probleme po e dëm-tojnë rëndë procesin e thellimit dhetë zgjerimit të kësaj organizate su-pranacionale.

"Nuk përjashtohet fakti që nëzgjedhjet e vitit 2019, në BE të fi-tojnë numër edhe më të madh tëvotave partitë e djathta populiste, tëcilat kanë shprehur kundërshtimepër anëtarësimin e shteteve të reja,përfshirë këtu edhe vendet e rajonittë Ballkanit. Nëse i besohet studiue-sve të zgjedhjeve, atëherë numri iradikalëve të djathtë dhe populistë-ve deputetë në Parlamentin Euro-pian do të rritet nga 10 që është sotnë 20 për qind, pra do të dyfishohet.Fraksioni më i fortë nuk do të bëhenkundërshtarët e BE-së, por ata dotë marrin më shumë ndikim dhemund të zvarrisin integrimin dhereformat", potencon Pajaziti. Nëkëto rrethana, shprehet më tej ai, ajanë të gatshëm shtetasit e BE-së,por edhe vet ky organizëm që tëpranoj edhe shtetet e BallkanitPerëndimor me një mal konteste-sh?. "Kjo përgjigje sigurisht se do tëvaret edhe nga lidershipi i këtyrevendeve i cili duhet të shtojpërpjekjet për plotësimin e parimittë fqinjësisë së mirë, mbylljen e çë-shtjeve të hapura dhe problemevetë brendshme", nënvizon Pajaziti.

Gazetari dhe analisti nga Tirana, Al-fred Peza për gazetën KOHA, thotëse në një union gjithnjë e më të“çakorduar” në aspektin strategjik,sidomos përsa i përket politikave tëzgjerimit, çdo gjë mund të ndodhë.

"Zgjedhjet e majit për në Parla-mentin Europian (PE), sigurisht që ekomplikojnë paksa situatën, sido-mos në kushtet kur pritet që popu-listët dhe esktremistët të dyfishojnënumrin e deputetëve të tyre.Megjithatë, më 2 prill, Komisioneripër Zgjerimin, Johanes Hahn, gjatëpunimeve të Komitetit Parlamen-tar të PE për Punët e Jashtme tha se:'Bashkimi Europian duhet të foku-sohet në perspektivën afatgjatë tëvendeve kandidate. Në Komision,në fund të majit do të prezantojmëprogres-raportet për vendet e rajo-nit (Ballkani Perëndimor), plus Tur-qinë. Pres, që mbi bazat e asaj qëkemi parë, të bëjmë një rekoman-dim pozitiv për hapjen e negociata-ve të anëtarësimit me Maqedoninëdhe Shqipërinë'. Maqedonia e Ve-riut dhe Shqipëria kanë bërë hapatë jashtëzakonshëm në drejtim tërealizimit të 'detyrave të shtëpisë'aq sa në disa raste, i kanë tejkaluarpritshmëritë në raport me detyri-met për prioritetet kyçe", deklaroiPeza. Ai konsideron se vokacioni eu-ropian i dy popujve tanë nuk do tëndryshojë, pavarësisht se forcat etreta do të mundohen që të përfi-tojnë për ta penguar ecurinë e sh-pejtë të këtij procesi në këtë pjesë tëBallkanit Perëndimor.

"E mira e të dyja vendeve tona,do të ishte që I gjithë ky proces, tëecte paralel dhe etapat e integrimittë vijonin nëpërmjet një rrugëtimitë përbashkët. Kjo për shumë arsye.Jo vetëm për shkak se shembujt eBullgarisë e Rumanisë, apo Sllove-nisë dhe Kroacisë e deri diku edheMalit të Zi e Serbisë që kanë ecurparalel ose pothuajse paralel e kanëtreguar këtë, por edhe për arsye tëveçorive tona historike dhe afërsi-së gjeografike. Nëse Shkupi dheTirana do të ecin paralel në këtërrugëtim të pandalshëm, do të ish-te më e thjeshtë jo vetëm për ne,por edhe për vetë BE-në që të naakomodojnë në të njëjtin vagon,duke shkëmbyer me njëra-tjetrënsi eksperiencat pozitive, por edheduke amortizuar defektet e pash-mangshme. Nëse kjo ndodh,atëherë është radha e Kosovës dheBosnje e Hercegovinës për tëpërmbyllur procesin historik të in-tegrimit të Ballkanit Perëndimornë BE. Në mënyrë që mes sfidës sëeuropianizimit të Ballkanit apoBallkanizimit të Europës, tëtriumfojë e para", shprehet Peza.Ndryshe, data për fillimin e bisedi-meve të BE-së, me Maqedoninë eVeriut dhe Shqipërinë varet ngakonsensusi i vendeve anëtare, e jonga rekomandimi i KomisionitEvropian, vlerësojnë analistët.

SKEPTIK PËR NEGOCIATA NË QERSHOR

Para semaforit të kuq të BE-së!Opozita shqiptare dhe ajomaqedonase nuk besojnëse Maqedonia e Veriutmund të marrë datë përfillimin e bisedimeve meBashkimin Evropian (BE)në muajin qershor. Atakërkojnë që Qeveria të jetëmë transparente mereformat dhe t'i jap llogariopinionit - do të kemi apojo, datë për fillimin ebisedimeve në qershor

Është fakt se i gjithë fokusi iaktorëve politik në vend ishtepërqendruar në ndryshimin eemrit të shtetit si një ngapengesat kryesore për hapjen enegociatave për antarësim ne BE.Nëse do ndodhë që edhe kësajradhe Maqedonia e Veriut nukmerr datë për fillimin ebisedimeve për anëtarësim nëBE, kjo do të jetë edhe humbje eshpresës për progresin e shpejtëtë shtetit. Edhe përkundër faktitse shumë çështje në aspektinlegjislativ dhe konceptit të BE-së,Maqedonia e Veriut nuk i kaplotësuar, mendoj se duhet tijepet shansi për hapjen ebisedimeve për anëtarësim në BE

ARJANIT HOXHA

Qeveria duhet të ketë një qasje mëserioze dhe të sinqertë rreth kësajçështje, të del dhe të thotë 'marrimdatë për fillimin e bisedimeve', 'nukmarrim datë', dhe arsyet për secilinnga dy rastet. Nëse ju kujtohet, nekishim shumë diskutime dhedeklarata në këtë temë nga ana eQeverisë se kemi marrë tëashtuquajtur datë për fillimin ebisedimeve, me veprim të vonuar,apo diçka të ngjashme. Informatate mija flasin se Maqedonia nëqershor nuk do të marr datë përfillimin e bisedimeve me BE-në, qësinqerisht shprehi keqardhje, përarsye se meritojmë ti fillojmë atobisedime për anëtarësim të plotënë BE

EMIL DIMITRIEV

Nëse Shkupi dhe Tirana do të ecinparalel në këtë rrugëtim tëpandalshëm, do të ishte më ethjeshtë jo vetëm për ne, poredhe për vetë BE-në që të naakomodojnë në të njëjtin vagon,duke shkëmbyer me njëra-tjetrën si eksperiencat pozitive,por edhe duke amortizuardefektet e pashmangshme. Nësekjo ndodh, atëherë është radha eKosovës dhe Bosnje eHercegovinës për të përmbyllurprocesin historik të integrimit tëBallkanit Perëndimor në BE

ALFRED PEZA

Koha

5AKTUALEKoha, e martë, 10 prill 2019

Tearcë, 8 prill - Kandidati presidencial, Blerim Reka mbrëmëpara banorëve të Tearcës potencoi se përmes programit që dota prezantojë, do të punojë për atë që të ketë sistem shtetë-ror, i cili do të jetë i mirë për të gjithë. E potencoi mbështetjenqë e merr prej të dyja partive për fitore.

“Unë them Republikë dhe jo shoqëri për të gjithë. TaniMaqedonia nuk është shtet për të gjithë. Si president dhe sikomandant suprem do të angazhohem që NATO, si garan-tues i Marrëveshjes së Ohrit, të ndihmojë në risocializimin epjesëtarëve të UÇK-së, për të cilët në një bisedë këtu nëpër Te-tovë, e kuptova se nuk kanë kushte të mira për jetesë. Asku-sh nuk mund t’i shtyjë shqiptarët të votojnë kundër vetes,kundër një shqiptari”, theksoi Reka në Tearcë. Kryetari iAleancës për Shqiptarët, Ziadin Sela vlerëson se retorika eBDI-së për dallim prej tyre është politikisht jokorrekte.

“BDI ka arshina të dyfishta politike. Më herët ishte kundërPendarovskit, ndërsa tani e konsiderojnë si kandidat kon-sensual. Ne jemi për konsensualitete të vërteta dhe shqip-tarët i kanë të qarta këto gjëra. Kërkoj prej jush t’u sqaronianëtarëve të BDI-së se ky opsion është më i miri”, tha Sela.Besa me të gjitha resurset do të japë mbështetje që tëzgjidhet për president një shqiptar, tha lideri i Besës, Bilall Ka-sami. “Pendarovski thotë se është kandidat i LSDM-së ndër-sa BDI vlerëson se është konsensual. Shqiptarët do ta pra-nojnë shqiptarin e vetëm për president. BDI thonë seshqiptarët janë të barabartë, por ne nuk shohim ndonjë dal-lim. LSDM nuk janë të gatshëm ta pranojnë se nuk ështëzgjidhur barazia e shqiptarëve në shtet”, theksoi Kasami.

Shkup, 9 prill - Maqedoninë e imagjinoj si vend të ushqi-mit të shëndetshëm, si vend të turizmit të zhvilluar nëfshatra, si vend të qytetarëve të lumtur, i porositi mbrëmëqytetarët kandidatja e VMRO-DPMNE-së dhe koalicionitGordana Siljanovska-Davkova në një tubim parazgjedhornë Makedonski Brod, duke potencuar se dëshmi më emadhe për emrin në këtë vend është se mbiemri maqe-donas është i lidhur natyrshëm dhe është i pashkëputurnga Maqedonia. Në Makedonski Brod e preku çështjenpër ndryshimin e Kushtetutës, për të cilën, siç tha, thonëse ajo ndryshon rrallë edhe atë me dorë që dridhet, porjo nga frika, por nga përgjegjësia, pasi Kushtetuta ështëlibri më i rëndësishëm juridik dhe politik i një shteti qëdo të thotë edhe i Maqedonisë. “Për 200 vite amerikanëtvetëm 27 herë e kanë ndryshuar Kushtetutën, ndërsa ajoi ka vetëm shtatë nene. Derisa ne e ndryshuam Kushte-tutën 36 herë nga viti 1991, por vetëm dy herë nga bren-da, njëherë për shkak të paraburgimit dhe për së dyti përshkak të gjyqësisë. Të gjitha ndryshimet e tjera vijnë ngajashtë. Me kërkesë nga jashtë. Vitin e kaluar Kushtetutae Maqedonisë ndryshoi jo për shkak të qytetarëve, jo përshkak të shtetit të mirë funksional, jo për shkak të jetësmë të mirë ekonomike, politike, juridike por për shkak tëndryshimit të emrit. Edhe në Preambulë, e cila është pje-së që i paraprin Kushtetutës, mirëpo kjo nuk është pjesëe parëndësishme...”, theksoi Siljanovska Davkova.

Shkup, 9 prill - Në mandatin tim nuk ka gjasa teorike tëamnistoj kriminelë të cilët duan të vrasin njerëz të tjerë,qytetar të këtij vendi, porositi kandidati presidencial iLSDM-së dhe koalicionit, Stevo Pendarovski, në tribunëne mbrëmshme në Gjorçe Petrov, duke u përqendruarnë informacionet e se në Kabinetin presidencial kanëmbërritur kërkesa për falje për ngjarjet e 27 prillit në Par-lament. Ky njeri, theksoi Pendarovski, tetë vite ishte ishurdhër si peshk për të gjitha zullumet të cilat i bëri aipushtet, ndërsa gjatë dy viteve të fundit bëri gjithçka përta penguar progresin. “E gjithë kjo do të përmirësohet nëjavën e parë të mandatit tim dhe do t’i kthehet popullitajo që i takon”, tha Pendarovski. Jemi shumë afër, thek-soi ai, shumicës e cila do t’i mundësojë jetë të mëtejmeProkurorisë Publike Speciale (PPS) e cila do të vazhdojët’i përndjekë kriminelët e asaj kohe pasi vetëm një pje-së e vogël e kriminelëve janë hetuar, dhe e cila do tëbëjë gjithçka si organ shtetëror zyrtar në kuadër tëprokurorisë së rregullt që ato para t’i kthejë mbrapa.Ato janë para tonat të përbashkëta dhe nuk duhet t’imbajnë ata, potencoi Pendarovski. Pas ftesës për anë-tarësim në NATO vitin e kaluar, theksoi Pendarovski, sh-teti i shënoi treguesit më të mirë ekonomik në 15 vitet efundit. Ai bëri thirrje që më 21 prill dhe më 5 maj, t’i je-pet mbështetje për hapërim të suksesshëm nëpërrrugën e drejtë. Në këtë kontekst bëri thirrje edhe përdalje të madhe në zgjedhje.

Zejnulla VESELI

Shkup, 9 prill - Kandidatët për presi-dent të Republikës së Maqedonisësë Veriut po hynë në javën e dytë tëfushatës zgjedhore duke mbajturtakime me qytetarët dhe tubimepartiake, teksa i i shpalosin premti-met e tyre që do t’i realizojnë, nësendonjërin prej tyre ulet në karrigene President të ardhshëm të shtetit.

Analistët politikë vlerësojnë sedhe në këtë fushatë për zgjedhjen ePresidentit të ri të shtetit, në një si-tuatë të jashtëzakonshme kundodhet vendi, kandidatët vijojnëme premtime të zakonshme. Sipasanalistit, Alajdin Demiri, mendonse këto nuk janë zgjedhje si në ven-det me demokraci të zhvilluar, egjitha është vetëm një garë për ar-ritjen e pjesëmarrjes së nevojshmenë votime kundër një populli të dër-muar, të vjedhur e të pa shpresë, njëgarë elektorale ku Presidenti para-prakisht është i caktuar se do tëemërohet si i tillë në mbrëmjen e

datës 5 maj, vlerëson Demiri. Sipastij po zhvillohet një fushatë shumëe zbehtë dhe panevojshme në tabo-rin shqiptar. "Nuk kishte nevojë qëpartitë shqiptare të mbajnë tubimendaras me elektoratin shqiptar, një-ri duke mbështetur kandidatin epërbashkët, e të tjerët kandidatin epavarur shqiptar, ndonëse asnjëringa tre kandidatët nuk ka se çkaofron", thotë Demiri, i cili shton seBDI-ja në këtë fushatë presidencia-le po e bënë zhbërjen e elektoratit

shqiptar. "Duke e përkrahur kandi-datin e përbashkët me partinë nëpushtet, drejtpërdrejt po BDI bënëndarjen e elektoratit shqiptar. Kyështë një opsion politik që hapëderën edhe në zgjedhjet e ardhsh-me. Kjo është edhe intenca ezhbërjes së votuesve shqiptarë.Kemi konceptin qytetar që në të vër-tet nuk ekziston por kjo është vetëmnë kokat e disa liderëve partiak",thotë Alajdin Demiri analist poli-tik. Muhamet Halili, analist dhe ish

ambasador, në anën tjetër, vlerësonse fushatën që po zhvillojnë partitëshqiptare për zgjedhjet presiden-ciale, e bëjnë në përputhje memarrëveshjen e arritur në mes tëmes partive të koalicionit dhe partiaopozitare shqiptare në bazë të pro-gramit të kandidatit shqiptar që ba-zohet në arritjet kombëtare të sh-qiptarëve në Maqedoni.

"Ka të drejtë partia në pushtet tëbëjë fushatë qeveritare, sepse vetëkandidati është kandidat qeveritar,

kurse partitë e shqiptare opozitarefushatën tyre e bazojnë në për-puthje me kërkesat, nevojat dhe vi-zonin e kandidatit shqiptar për pre-sident", thotë Halili. Sipas tij, ështëe pa nevojshme që në taborin sh-qiptar të organizohen tubime meelektoratin shqiptarë.

"Kinse njëra parti shqiptare an-gazhohet për konceptin qytetar qëe ofron kandidati i tyre i përbashkëtdhe partitë opozitare mbështesinkandidatin, i cili premton nj Repu-blikë të barabartë për të gjithë qyte-tarët, pavarësisht se cilit etnitet apofe i takojnë. Fushata e partive sh-qiptare aspak nuk duhet të ndikojënë ndarjen e votave. Elektoratit sh-qiptar vetvetiu duhet të votojë atëkandidat që ofron më të mirën përata", thotë Muhamet Halili, analistpolitik.

Megjithatë, Presidenti i shtetitdo të zgjidhet edhe me votat e sh-qiptarëve, por kjo nuk duhet tëndikojë në fragmentimin më-tutjeshëm të trupit elektoral sh-qiptar, aq më tepër kur dihet qëkompetencat e Presidenti janë tëlimituara dhe nuk ia vlen të bëhetndonjë betejë aq e ashpër, tëpaktën, në mes të shqiptarëve përzgjedhjen e tij.

NË JAVËN E DYTË TË FUSHATËS

(Mos)uniteti shqiptar përballëgarës presidenciale

A ka të ngjarë që kjofushatë për zgjedhjetpresidenciale të përçajëedhe më shumëelektoratin shqiptardhe çka duhet tëndërmarrin politikanëtshqiptarë që kjo të mosndodhë. Në këto dhedilemat tjera përgjigjenanalistët për gazetënKOHA

Koha

BLERIM REKA NË TEARCË

Sistem shtetëror për të gjithë

Të fitojmë në zgjedhjedhe t’i përkujtojmë për zgjedhjetparlamentare

Nuk ka gjasa teorike të amnistojkriminelë

6 AKTUALEKoha, e martë, 10 prill 2019

Fisnik PASHOLLI

Shkup, 9 prill - Federata e Fermerë-ve të Maqedonisë së Veriut an-gazhohet për një bujqësi moder-ne që do të sjellë profit në bujqësidhe stabilitet të vendbanimeverurale, ndërsa mbetet prioritetzgjidhja e problemit të plasma-nit të sigurt të prodhimeve buj-qësore si dhe adaptimit të fer-merëve ndaj ndryshimeveklimatike.

“Me vite apelojmë se çmimiprodhues është më i lartë se aigrumbullues, andaj na nevojitenedhe kapacitete prodhuese për te-pricën e prodhimeve bujqësore.Problem tjetër që kërkon zgjidhjeështë edhe legalizimi i fermavepër çka nevojitet miratimi më ishpejtë i planeve gjenerale urba-nistike”, theksoi kryetarja VaskaMojsovska në Kuvendin vjetor tëFederatës së Fermerëve të Maqe-donisë.

Pritet që me miratimin e mëshumë rregulloreve të rregullohetedhe shitja nga pragu i shtëpisë.Me fjalë të tjera, fermerët do tëkenë mundësi në të ardhmen për

shitjen me pakicë të prodhimeveme prejardhje bimore dhe shta-zore, ku bujqit në bazë të standar-deve të përcaktuara do tëprodhojnë përpunime bujqësoresi marmelata, prodhime qumë-shtore, djathëra etj.

Kjo nënkupton se prodhuesite ushqimit do të munden ngashtëpitë e tyre tu shesin individë-ve dhe personave juridik apo fir-mave ngjashëm me përvojat sl-lovene që shesin prodhimetvendore edhe ndaj qytetarëve,shkollave me çmime të leverdish-me. Ose si në Slloveni, ku bujqitmund të shesin prodhime vendo-re ndaj shkollave apo hoteleve siekonomi bujqësor dhe jo si firma.Mojsovska shton më tej se një vë-mendje më e madhe si shtet dheshoqëri nevojitet ti kushtojmëgrave të padukshme dhe margji-nalizuara në vendbanimet rura-le, ndërsa ka përshëndetur edheanulimin e masës së 115 të zhvilli-mit rural pas zgjedhjeve presi-denciale, e cila në të ardhmen mënuk do të diskriminojë gratë. Apome fjalë të tjera, që të fitojnëmbështetje nga shteti , do të anu-lohen dispozitat e programit për

zhvillim rural që kërkojnë që gratëtë jenë të martuara , të kenë njëfëmijë, të jenë të papuna, si dheamvise që jetojnë në vendbanimprej 200 banorësh në lartësi mbi-detare prej 700 metrash,

Nga ana tjetër, ministri i Buj-qësisë, Ljupço Nikollovski, para-lajmëroi se pas zgjidhjes së mëshumë problemeve edhe nga ekaluara dhe nga aktualitetit ipunës së fermerëve, tani ështëkoha që më shumë të punohetpër planet afatgjate të zhvillimittë bujqësisë që merr pjesë me 10për qind apo me afër një miliardëeuro në Prodhimin e BrendshëmBruto.

“Mund të paralajmëroj se më24 prill të këtij viti do të shpallimtenderin për naftën e gjelbër , siprojekt që i paraprin një rrugë emundimshme me më shumë pro-cedura . Njëherazi sivjet është rri-tur përkrahja financiare nga 49milionë denarë në 130 milionë de-narë për afër 15 mijë ekonomi tëvogla bujqësore që punojnë derinjë hektar tokë të çilëve ju ështëthjeshtësuar edhe procedura përaplikim dhe kontroll të subven-cioneve”, thotë Nikollovski.

Sipas tij, në rrjedhë e sipërjanë edhe përgatitjet për regjistri-min e numrit të bagëtive që do tëndihmojë të përgatiten politikapërkatëse të përkrahjes për fer-merët, ndërsa nga viti 2020 mundtë pritet edhe regjistrimi elektro-nik i bagëtive në Maqedoninë everiut. Ai theksoi edhe ndarjen emë shumë se 38 milion eurovenëpërmjet 206 projekteve përvendbanimet rurale, ndërsa pri-tet që deri në fund të këtij viti tëkemi edhe thirrjet e para që dodalin nga akreditimi i infrastruk-turës rurale, ku në mënyrë shtesëdo të vendosen edhe 10 milioneuro për zhvillimin rural.

Ndryshe, nevojitet që në bazëtë dispozitave ligjore të kryhetpërllogaritja e çmimeve prodhue-se, analiza e për rendimentet vje-tore si dhe strategjia për eksportine prodhimeve bujqësore nëtregjet e reja, sidomos në ato rajo-nale, dhe të përforcohen koopera-tivat bujqësore si mënyrë theme-lore dhe e domosdoshme përbashkimin e fermerëve të vegjëldhe ekonomive bujqësore, thonënga Federata e Fermerëve të Ma-qedonisë.

Shkup, 9 prill - Zëvendëskryetari iQeverisë për Çështje Evropiane,Bujar Osmani, dje kishte takimme Ambasadoren e Australisë përMaqedoninë e Veriut, Rut Stjuartnë të cilin debatuan temat lidhurme integrimet evropiane të venditdhe statusi i reformave të zbatua-ra, po ashtu u diskutuan edhe po-tencialet për bashkëpunim mesMaqedonisë së Veriut dhe Austra-lisë në disa segmente.

Osmani, siç informojnë ngakabineti i tij, në takim theksoi seMaqedonia e Veriut është realite-ti i ri i Ballkanit - vend që nga kri-za e thellë politike u bë lider nërajon në zbatimin e reformave përintegrime evropiane dhe vend qëi mbylli çështjet më të mëdha bi-laterale me fqinjët. Ai theksoi sekrijimi i të a.q. “trak rekord” re-spektivisht rezultatet e dukshme

nga reformat e zbatuara janë dë-shmi për atë që është punuar nëkuadër të procesit euro- integrues.“Në këtë periudhë, kur integrimieuro- atlantik i vendit tani mëështë i sigurt, Maqedonia e Veriutbëhet vend stabil politik dhe eko-nomik për investitorët e huaj, dhe

në mënyrë plotësuese ofron për-parësi konkurruese për tërheqjene investitorëve, duke pasur para-sysh se vendi disponon me kua-dro të kualifikuar”, theksoi Osma-ni. Osmani dhe Stjuart, udakorduan se bashkëpunimi bi-lateral mes Maqedonisë së Veriut

dhe Australisë ka potencial përzgjerim dhe thellim në disa sfera,ku, në këtë drejtim, u theksuanmundësitë për shfrytëzim endihmës zhvillimore bilaterale tëAustralisë.

Tema e diskutimit ishte edheintensifikimi i shkëmbimit treg-tar, për të cilën bashkëbiseduesitu dakorduan se është në nivelshumë të ulët prej vetëm 9,7 mi-lionë dollarë amerikan, krahasrritjes së eksportit të produktevenga vendi për 28 për qind. Nëfund, u theksua se ekzistonmundësia edhe për lehtësimin eregjimit të vizave, që do të ishte erëndësisë së veçantë për të dy ven-det, si për shkak të diasporës tënumërt nga Maqedonia në Au-strali, po ashtu edhe në drejtimtë përmirësimit të bashkëpunimitmes dy vendeve në përgjithësi.

Integrimifinanciar rritizhvilliminekonomikShkup, 9 prill - Guvernatorja eBankës Popullore, Anita Angellov-ska-Bezhoska, dje në Vjenë moripjesë në konferencën “Duke parëmbrapa, duke parë përpara” të or-ganizuar me rastin e pe-sëmbëdhjetëvjetorit të valës sëparë të zgjerimit të BashkimitEvropian (BE), kur në të aderuannjëmbëdhjetë vende e Baltikut,Evropës Qendrore dhe Juglindore.Në suaza të panel-diskutimit kush-tuar integrimit financiar, Angellov-ska-Bezhoska është përqendruarnë zhvillimin dhe karakteristikat esektorit financiar të vendit.“Sistemi jonë financiar, si dhe si-stemet në vendet e tjera të EvropësQendrore dhe Juglindore është nëmasë të madhe e ndërlidhur me si-stemin financiar evropian, që per-ceptohet përmes pjesëmarrjes sëkonsiderueshme në pronësinë ngaana e bankave evropiane. Relativi-sht shkalla e lartë e integrimit fi-nanciar ka sjellë përfitime të duk-shme për ekonominë tonë, siçështë qasja deri te burimet e jasht-me për financim për mbështetje tërritjes, ofertë më të madhe për po-pullatën dhe sektorin koorporativme çfarë nxitet edhe kursimi dhekreditimi, siç është transferimi fi-nanciar ‘nou-hau'”, theksoi ajo. Gu-vernatorja, siç qëndron në kumte-së, e ka theksuar edhe shkallën elartë të harmonizimit të rregulla-tivës vendore për sistemin bankarme regullativën evropiane, që kon-tribuon për qëndrueshmërinë dherezistencën e sistemit tonë bankardhe njëkohësisht krijon kushte përintegrim të mëtejshëm financiar,që është veçanërisht e rëndësish-me në kontekst të përcaktimit tonëstrategjik të jemi pjesë e familjesevropiane.Konferencën e organizojnë Qendrapër Strategji Politike Evropiane tëKomisionit Evropian, që është nënkompetencë të drejtpërdrejtë tëkryetarit të KE-së Zhan Klod Junkerdhe Drejtorisë së Përgjithshme tëKE-së për Çështje Ekonomike dheFinanciare. KE-ja ka për qëllim nënjë vend të mbledhë bartës tëtheksuar të politikave dhe ekspertënga Evropa, përfaqësues të lartë tëinstitucioneve ndërkombëtare dheevropiane, si dhe përfaqësues tësektorit privat dhe të komunitetitakademik, që të analizohen për-vojat dhe ndikimet nga episodi izgjerimit të BE-së në vitin 2014, nëkontekst edhe të sfidave të ardh-shme për Evropën dhe ekonominëe saj. Në konferencë, dje, është bi-seduar për ndikimin e anëtarësi-mit në BE mbi reformat dhe poli-tikat makroekonomike dhe mbiintegrimin financiar në rajon, siçështë për rëndësinë e anëtarësimitnë BE për përshpejtim të kon-vergjencave ekonomike, me ç’rastështë shqyrtuar roli i tregtisë, inve-stimeve, integrimit financiar dhekanaleve institucionale.

OSMANI TAKOI AMBASADOREN STJUART

Maqedonia e Veriut, destinacion serioz për investime||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

BUJQËSIA ME PROFIT, FSHAT STABIL

Më 24 prill nis nafta e gjelbërt Federata e Fermerëve tëMaqedonisë së Veriutangazhohet për njëbujqësi moderne që dotë sjellë profit nëbujqësi dhe stabilitetnë vendbanimet rurale,ndërsa prioritet mbetetzgjidhja e problemit tëplasmanit të sigurt tëprodhimeve bujqësore

Koha

7AKTUALEKoha, e martë, 10 prill 2019

Sulmohet nga tre persona 15 vjeçari në GostivarBanori 44 vjeçar me iniciale M.M nga fshati Raveni Gostivarit të hënën rreth orës 12.40 minuta kadenoncuar se në afërsi të një restoranti për ush-qim të shpejtë në Gostivar, djali i tij 15 vjeçar ështësulmuar nga tre persona. Për shkak të dyshimevese janë të përfshirë në këtë rrahje fizike, janë ar-restuar dy persona, një 19 vjeçar me iniciale E.I sidhe një 18 vjeçar me iniciale B.S nga fshati Zdunjë.Po ndërmerren masa për zbardhjen e plotë të ra-stit, pas çka kundër gjithë të përfshirëve në këtërrahje fizike do të pasojë edhe padi adekuate,njofton policia e Gostivarit.

Nëna nuk i jep para, djali e sulmon fizikishtTë hënën rreth orës 10.45 minuta një 58 vjeçarenga Gostivari, rreth orës 10.45 minuta në stacio-nin policor të Gostivarit ka denoncuar dhunë fa-miljare, të cilën e ka kryer djali i saj 28 vjeçar meiniciale J.E. Sipas rrëfimit të denoncueses, djalipër një kohë të gjatë i ka kërkuar para si dhe e kamaltretuar psiqikisht dhe fizikisht. J.E është arre-stuar dhe po punohet në zbardhjen e plotë të ra-stit, njofton policia e Gostivarit.

Arrestohet hajni i bastoresZyra e Jashtme për Punë Kriminalistike nëKërçovë, ka parashtruar kallëzim penal kundërP.S. (30) nga Kërçova, i dyshuar për vepër të kryerpenale “grabitje”. Ai veprën penale e ka kryer djerreth orës tetë në bastoren sportive të vendosur nërrugën “11 Shtatori” në Kërçovë, ku ka hyrë i ma-skuar dhe e thikë në dorë, nga sporteli ka marrënjë shumë të caktuar parash. Nëpunësit policorëme intervenim të shpejtë e kanë kapur dhe e kanëarrestuar kryerësin e veprës penale.

Kërcënon shitësen dhe plaçkitshitorenTë hënën mbrëma, rreth orës 22 e 55 minuta, nëSektorin për punë të brendshme në Tetovë ështëdenoncuar se një person i panjohur ka kryerplaçkitje në një shitore në rrugën “StrashoPinxhur” në Tetovë. Personi në fjalë, duke kërcë-nuar të punësuarën në shitore, i ka marrë paratëdhe më vonë ka ikur në drejtim të panjohur. Ështëkryer hetim i kompletuar dhe po punohet përzbardhjen e plotë të rastit, njofton Sektori përpunë të brendshme në Tetovë.

Shkup, 110 gjoba për parkimjo të rregulltNë rajonin e Qytetit të Shkupit, në 24 orët e kalua-ra policia ka lëshuar 110 gjoba për parkim të par-regullt, ndërsa me automjetin special “karrotrec”janë marrë 69 automjete. Sipas buletinit ditorSPB Shkup, në 24 orët e kaluara nga trafiku janëlarguar 25 shoferë, të cilët kanë qarkulluar voziturpara se të marrin të drejtën e drejtimit të au-tomjetit dhe një shofer fillestar, si dhe 27 au-tomjete të paregjistruara. Policia ka sanksionuaredhe 13 shoferë, të cilët kanë drejtuar automjetinmë shpejtë se e lejuara. Për shfrytëzimin e telefo-nit celular derisa e kanë drejtuar automjetin janësanksionuar 38 shoferë, ndërsa për mosmbajtjene rripit të sigurimit janë sanksionuar 48 shoferë.Në 24 orët e fundit kanë ndodhur shtatë aksi-dente, në të cilat janë lënduar tetë persona, sidhe një aksident me dëm material. (U.H)

KRONIKË

Omer XHAFERI

Shkup, 9 prill - Procedura për falje mundtë zhvillohet vetëm përmes Ministrisësë Drejtësisë, prej ku, siç thonë, deri mëtani nuk kanë arritur kërkesa për faljen epersonave për ngjarjet në Parlamentnga 27 prilli i vitit 2017. Ministrja eDrejtësisë, Renata Deskoska thotë senuk ka mundësi ligjore të zhvillohet pro-cedurë për falje nga ana e presidentit tështetit. Ajo sqaron se procedura për faljemund të zhvillohet vetëm përmes Mi-nistrisë së Drejtësisë, duke pasur parasy-sh se nuk ka bazë ligjore për falje pa pro-cedurë paraprake në këtë Ministri. “Ështëfshirë neni 11 nga Ligji për falje i cili pa-raprakisht parashikonte një procedurë tëtillë nga ana e presidentit, ndërsa edheme vendimin heqës të Gjykatës Kushte-tuese në vitin 2016, ai nen nuk është'ringjallur', gjegjësisht nuk ekziston nësistemin juridik të shtetit”, sqaron mini-strja. Pengesa e dytë, siç shton Desko-ska, rrjedh nga fakti që janë shpallurzgjedhje presidenciale, ndërsa në këtëperiudhë nuk mund të jepen falje.

“Ministria e Drejtësisë pasi janë sh-pallur zgjedhjet nuk përcjell kurrfarëlëndë për falje deri në Kabinetin e presi-dentit të shtetit. Në atë moment kur Ko-misioni Shtetëror Zgjedhor zyrtarisht dotë shpall se zgjedhjet kanë përfunduar,do të mund të përcillen kërkesa për faljederi tek Kabineti i presidentit”, thotë mi-nistrja e Drejtësisë. Ajo informon se deri

në këtë moment, në Ministrinë e Drejtë-sisë nuk janë arritur kërkesa për faljen epersonave të dënuar për ngjarjet e 27prill. Në kontekst të kësaj, shton se kakërkesa për lëndë të tjera, të cilët presintë përfundojë procesi zgjedhor. Deri tekkabineti i presidentit të shtetit GjorgeIvanov ndërkohë janë dorëzuar disakërkesa për faljen e personave të dënuarpër rastin “27 prill”. Nga Kabineti i presi-dentit konfirmojnë se kërkesa e funditnga të shumtat për falje ka arritur tëpremten në orët e pasdites.

Edhe kryeministri Zoran Zaev tha sefalje nga presidenti Gjorge Ivanov nukpritet, sepse siç u shpreh ai, kjo nuk ek-ziston më si mundësi ligjore. “Me dhë-nien e fundit të faljes u konfirmua mo-sekzistimi i anëtarëve adekuatë të cilëtnuk ekzistojnë në ligjin që presidenti tashfrytëzojë këtë të drejtë”, theksoi Zaev.Për dhunën në Parlament më 27 prill tëvitit 2017, më 15 mars të këtij viti në dë-nim të përgjithshëm me burg prej 211vitesh janë dënuar 16 persona. Dënimmë të lartë prej 18 viteve ka marrë ish-ministri i Punëve të Brendshme, MitkoÇavkov. Ndryshe, mandati i presidentitaktual, Gjorge Ivanov skadon më 12 majtë këtij viti. Pasardhësi i tij duhet të vijëpas zgjedhjeve presidenciale të cilat janëcaktuar më 21 prill dhe 5 maj.Megjithatë, së fundmi, janë rritur presio-net ndaj Ivanovit për amnisti të të dë-nuarve të 27 prillit, ndërsa media të afër-ta me VMRO-në akuzojnë presidentinaktual se ka pranuar shantazhet e push-tetit dhe me këtë, nuk dëshiron të sjellë

vendim për amnisti për të gjithë të aku-zuarit e natës së përgjakshme të Parla-mentit më 27 prill 2017.

Ndryshe, të mbështetur në faljen qëIvanovi e dha në vitin 2016, Gjykata eLartë e Greqisë refuzon ti ekstradon dy tëdyshuarit kryesor për skandalin e përgji-meve në Maqedoninë e Veriut, ish-she-fin e Drejtorisë së Pestë, Goran Grujo-skin dhe bashkëpunëtorin e tij, NikollaBoshkovski. Ky i fundit dyshohet edhe sinjë ndër organizatorët kryesor tëngjarjeve të 27 prillit. Përpos autoritete-ve greke, edhe ato hungareze, duke u ar-syetuar se presidenti i shtetit njëherë eka amnistuar Nikolla Gruevskin, i dë-nuar me dy vite burg në rastin "Tank",refuzojnë ta ekstradojnë ish-kryemini-strin në Maqedoninë e Veriut.

MINISTRIA E DREJTËSISË E PRERË

Ivanovi nuk mund të falë askënd

“Ministria e Drejtësisë pasijanë shpallur zgjedhjet nukpërcjell kurrfarë lëndë përfalje deri në Kabinetin epresidentit të shtetit. Në atëmoment kur KomisioniShtetëror Zgjedhor zyrtarishtdo të shpall se zgjedhjet kanëpërfunduar, do të mund tëpërcillen kërkesa për falje deritek Kabineti i presidentit”,thotë ministrja e Drejtësisë

Është fshirë neni 11 nga Ligji përfalje i cili paraprakishtparashikonte një procedurë tëtillë nga ana e presidentit, ndërsaedhe me vendimin heqës tëGjykatës Kushtetuese në vitin2016, ai nen nuk është 'ringjallur',gjegjësisht nuk ekziston nësistemin juridik të shtetit

RENATA DESKOSKA

S'KA PAJTIM PËR PROKURORINË SPECIALE Ministria e Drejtësisë bëri të ditur se dje ështëmbajtur takim midis përfaqësuesve të pushtetitdhe të opozitës në të cilin është shqyrtuar teksti ifundit ligjor për Prokurorinë Publike me të ciliduhet të zgjidhet statusi i ardhshëm i PSP-së, porse edhe më tej mesin dallimet kyçe. “Duke marrëparasysh atë që dallimet kyçe mbesin, të dyja palëtjanë pajtuar që konsultimet për ligjin të vazhdojnë.Edhe një herë potencojmë se të gjitha partitë politikeduhet t’i japin prioritet perspektivës evropiane të shtetittonë, duke i marrë parasysh rekomandimet e BashkimitEvropian dhe të bashkësisë ndërkombëtare të cilat kanë tëbëjnë me sundimin e të drejtës dhe shtetit ligjor, ndërsa tëcilat janë kyçe për fillimin e negociatave me BashkiminEvropian”, bëri të ditur Ministria e Drejtësisë. Kryeministri

Zoran Zaev dje deklaroi se është përpilua versioni iri i ligjit për Prokurori Publike në të cilin, siçtheksoi, në segmente të caktuara pranohen njëpjesë e madhe e sugjerimeve të VMRO-DPMNE-së. “‘Bombat’ apo të ashtuquajturat materiale

për përgjim të paligjshëm nuk do tëshfrytëzohen në materialet dëmshmuese në punën

e ardhshme të Prokurorisë Publike”, tha Zaevi. Aisqaroi se "bombat", të cilat tashmë janë në procedurëgjyqësore në 18-të lëndët e PSP-së, do të vazhdojnë edhemë tej të përdoren, derisa lëndët pas 30 qershorit të vitit2017 ato nuk do të jenë dëshmi në procedurat. Zaevi tha sepret që pas këtyre ndryshimeve procesi të ketë sukses dhekërkoi që kjo të ndodhë më shpejt për shkak të procedurësparlamentare.

Koha

8 AKTUALEKoha, e martë, 10 prill 2019

Republika e Maqedonisë së Veriut Ministria e arsimit dhe shkencës

THIRRJE PËR SHPËRNDARJE TË GRANTEVE

PËR FINANSIM TË PROJEKTEVE TË SHKOLLAVE TË MESME PROFESIONALE PUBLIKE NË REPUBLIKËN E MAQEDONISË SË VERIUT

Projekt për zhvillim të aftësive dhe mbështetje të inovacioneve Huaja nr.8332-MK Republika e Maqedonisë së Veriut siguroi mjete financiare përmes huas nga Banka botërore për realizim të Projektit për zhvillim të aftësive dhe mbështetje të inovacioneve i cili implementohet përmes Ministrisë së arsimit dhe shkencës. Pjesë nga këto mjete është e paraparë që të shfrytëzohen për realizim të grant programit, qëllimi i të cilit është përparimi i mësimit praktik dhe aftësive për punësim të nxënësve nga shkollat e mesme profesionale publike pas mbarimit të arsimit të mesëm, përmes lidhjes së shkollave me kompanitë. Në atë drejtim, grant programi parasheh shpërndarje të mjeteve financiare për realizim të projekteve të përbashkëta të shkollave të mesme profesionale publike dhe biznes sektorin. Ministria e arsimit dhe shkencës bën thirrje deri te shkollat e mesme profesionale publike në bashkëpunim me partner kompanitë ta shfaqin interesin e tyre për marrje të mjeteve financiare përmes parashtrimit të propozim projekteve për arsim të mesëm katërvjeçar (teknik) profesional të cilat kanë të bëjnë me zhvillim të bashkëpunimeve mes shkollave dhe biznes përkatësinë, ndërsa janë të përpunuara sipas fletushkës operative të programit për shpërndarje të granteve i cili është ne dispozicion në ueb faqen e Ministrisë së arsimit dhe shkencës www.mon.gov.mk Kushtet për pjesëmarrje të shkollës së mesme profesionale publike në Republikën e Maqedonisë së Veriut në grant programin janë:

Të parashtrojë propozim projekt për të cilin implementimi ka nevojë të qartë dhe reale të mjeteve financiare

Propozim projekti të jetë për arsim të mesëm të mesëm katërvjeçar profesional (teknik) dhe në pajtim me qëllimet e grant programit

Menaxhimin me mjetet financiare ta realizon sipas procedurave të cekura në grant programin dhe sipas ligjeve dhe dispozitave për punë financiare në Republikën e Maqedonisë së Veriut.

Grantet të cilat shpërndahen janë në shumën prej 10.000 euro dhe 30.000 euro në kundërvlerë denarë. Shkollat mund të aplikojnë me parashtrim të një ose më shumë propozim projekteve për secilën nga masat e parapara me grant programin. Një shkolle mund të i shpërndahen më shumë grante, por vetëm një për secilën nga masat e parapara. Zgjedhjen e propozim projekteve për të cilat do të shpërndahen grantet e bën komisioni i formuar nga Ministri i arsimit dhe shkencës në bazë të kualitetit dhe qëndrueshmërisë së aplikimeve të arritura. Me shkollat dhe partner kompanitë e tyre Ministria e arsimit dhe shkencës do të lidh Marrëveshje për grant. Aplikimet, gjegjësisht propozim projektet parashtrohen në formë me shkrim deri te Ministria e arsimit dhe shkencës - Projekti për zhvillim të aftësive dhe mbështetje të inovacioneve, rr. "Shën Kirili dhe Metodij" nr.54, 1000 Shkup, Republika e Maqedonisë së Veriut, me shenjën "APLIKIM PËR GRANT" si dhe në formën elektronike në adresën në vijim: milica.mojsoska@mon.gov.mk më së voni deri më 20 maj 2019. Aplikimet dhe të gjitha informatat më të hollësishme mund të gjenden në fletushkën operative të programit për shpërndarje të granteve. Për të gjithë shkollat e mesme profesionale publike të interesuara dhe partner kompanitë e tyre, Ministria e arsimit dhe shkencës do të sigurojë ndihmë teknike për njoftim me procedurat për aplikim përmes organizimit të trajnimeve të cilat do të realizohen gjatë muajit prill/maj 2019. Për data dhe terminët e saktë, si dhe lokacionet për mbajtjen e trajnimeve, shkollat e mesme profesionale do të njoftohen më tej. Informacione më të hollësishme mund të sigurohen në Ministrinë e arsimit dhe shkencës - Projekti për zhvillim të aftësive dhe mbështetje në inovacione, personi për kontakt Milica Mojsoska - koordinator i programit për shpërndarje të granteve, numri i telefonit 02/3 112 705, adresa elektronike: milica.mojsoska@mon.gov.mk

Shkup, 9 prill - Marrëveshje përdonacion në vlerë prej rrethnjë milion euro, e cila përfshindisa segmente të sigurisë përmodernizim dhe pajisim tek-nik të disa njësiteve organizue-se pranë MPB-së, me theks tëveçantë në problematikënemigruese, sot nënshkruanministrat e punëve të brend-shme të Republikës së Maqe-donisë së Veriut dhe Repu-blikës Çeke, Oliver Spasovskidhe Jan Hamaçek.

“Përmes Marrëveshjes që ekemi nënshkruar me ministrinHamaçek, ne vazhdojmë nëdrejtim të realizimit të qëlli-meve të përbashkëta, ndërsaato janë standardet e larta dhecilësore të sigurisë në interestë qytetarëve. Mjetet financia-re dedikohen për aktivitete tëndërlidhura me përforcim tëkapaciteteve të Sektorëve përçështje kufitare dhe emigra-cion, për shkatërrim të krimit

të organizuar dhe serioz, si dhepër njësitet e aviacionit pranëMinistrisë së Punëve të Brend-shme të Republikës së Maqe-donisë së Veriut”, sqaroi Spa-sovski. Policia çeke nëvazhdimësi është e pranishmenë kufirin tonë jugor nga viti2016 deri më sot, ku së bashkume pjesëtarët e Ministrisësonë së bashku realizojnëdetyra të sigurimit të rripit ku-fitar. Ministri Hamaçek poten-coi se Çekia edhe në të ardh-men do të vazhdojë t’indihmojë Maqedonisë së Ve-riut drejt integrimeve euroa-tlantike dhe potencoi se vizita

e sotme është një nga shem-bujt konkret për bashkëpuni-min e shkëlqyer mes dy shtete-ve.

“Kjo është mënyra më emirë që të ndihmohet nëshkatërrimin e luftës së krimittë organizuar, trafikimit me or-gane dhe të gjitha problemet,me të cilat përballemi dhe duat’ju bind se ndihma dhe mbë-shtetja jonë do të vazhdojëedhe më tej”, tha ministri Ho-maçek. Ministrat Spasovskidhe Homaçek pas takimit nëShkup u nisën që t’i vizitojnëefektivët e policisë në kufirinjugor që t’u shprehin

mirënjohje për kontributin etyre për garantim të sigurisë.Lidhur me rrezikun për valë tëre të refugjatëve, ministri Spa-sovski tha se momentalisht si-tuata është stabile dhe poten-coi se në këtë krizë ndikojnëshumë edhe lajmet e rreme, tëcilat mund të krijojnë situatëtë rritjes së lëvizjeve të emi-grantëve, si ajo se paradokoheështë “hapur ruta perëndimo-re-ballkanike”. Ministri tha seforcat e policisë të Maqedoni-së së Veriut dhe Greqisë kanëreaguar menjëherë dhe seështë parandaluar qëllimi i kë-tillë. (O.Xh)

Kuadrot e kualifikuarakthehen në shtet!Shkup, 9 prill - Interesimi i investuesve të huajështë gjithnjë e më intensiv pas zgjidhjes sëkontestit me emrin dhe vendosjen emarrëdhënieve të mira fqinjësore, ndërsa nëvend kthehen edhe kuadrot e kualifikuara,deklaroi dje ministria pa portofol për Tërhe-qjen e Investimeve të Huaja Zorica Apostoll-ska. Para ditës së hapur të Biznesit të Fakulte-tit Ekonomik të Lubjanës që u mbajt në OdënEkonomike të Maqedonisë. ministrja Apostol-lska deklaroi se tashmë dy kuadrot tanë tëkualifikuar janë kthyer në shtet për të punuarnë një kompani të huaj. “Nga takimet që i kamme investuesit tashmë kam informacione po-zitive se fillojnë t’i kthejnë mbrapa. Informa-cioni i fundit është se tashmë janë kthyer dykuadro të arsimuar dhe të përgatitur në njëkompanitë tonën të huaj”, tha Apostollska.Sfidë më e madhe me të cilën po përballjenshtetet është si të arsimohen të rinjtë dhe sikuadro të kualifikuar të mbahen që të mos ebraktisin shtetin e tyre. Fakulteti Ekonomiknga Lubjana është shembull i rrallë si duhet tëvendosen në korrelacion arsimi dhe biznesidhe përvojat sllovene në këtë pjesë që të ten-tojnë t’i shfrytëzojnë kompanitë tona. “Në Sl-loveni nuk ka fuqi tepricë të kualifikuar punedhe bëjmë përpjekje sa mundemi më shumëta përmirësojmë sistemin arsimor. Do të dojat’i ftoj të gjitha kompanitë në Maqedoni të ba-shkëpunojnë me ne dhe bashkërisht t’i defi-nojmë problemet sepse besojmë se njerëzitjanë më të rëndësishëm”, deklaroi dekanja eFakultetit Ekonomik të Lubjanës, MetkaTekavçiç, e cila sot mori pjesë në Ditën e Ha-pur në Shkup.

Publicitet

EDHE NJË NDIHMË NGA REPUBLIKA ÇEKE

Një milion euro donacionpër mbrojtje të kufijve

Policia çeke nëvazhdimësi është epranishme në kufirintonë jugor nga viti2016 deri më sot, ku sëbashku me pjesëtarëte Ministrisë sonë sëbashku realizojnëdetyra të sigurimit tërripit kufitar

9AKTUALEKoha, e martë, 10 prill 2019

Urim HASIPI

Tetovë, 9 prill - Banorët e zonave tëthella malore vazhdojnë të përbal-len me mungesë të mjekëve. Edhenë ato vendbanime ku janë ndër-tuar ambulanta, të njëjtat nuk funk-sionojnë për shkak të mungesës sëpersonelit mjekësor. Disa ngamjekët që kanë punuar në viset ru-rale, tashmë kanë braktisur këtoambulanta dhe shumë banorë tëkëtyre zonave nuk kanë mjek aposhërbime primare shëndetësore, qëështë e garantuar edhe me kushte-tutë. Disa nga fshatrat e Malësisë sëTetovës, përfshirë edhe Jazhincën,nuk kanë mjek, dhe shërbimetmjekësore i marrin në qytet apovendbanime më të afërta. Gjendjene këtillë e ka konfirmuar edhe vetëministri Venko Filipçe, duke nënvi-zuar se janë duke u shqyrtuar disamodalitete që edhe këta banorë tëkenë shërbime shëndetësore.

“Kemi masa konkrete që ta-shmë implementohen. Konkreti-sht, gjatë vitit të kaluar, e lëshuam

në përdorim ambulantën në fsha-tin Urviç, kurse tashmë jemi dukepunuar që një ekip mjekësor të pu-nojë në më shumë ambulantashëndetësore, pra një ekip mjekë-sor të mbulojë më shumë vendba-nime, në këtë rast të mbulohetedhe fshati Novosellë dhe Jellovjan.Në plan është që në tërë shtetin tëfillojë implementimi i sistemit tëpatronazhit mobil. Filluam në ko-munat Resnjë, Koçan dhe Manastir,pra këto ekipe mobile nga spitaletdhe shtëpitë e shëndetit do tëmund të kryejnë kontrolle dhe tëshërbejnë edhe në ato vende kunuk ka mjek dhe motra medicinale,dhe shpresoj se kjo do ta përmirë-sojë shërbimin shëndetësor për tëgjithë pacientët, sidomos ata qëudhëtojnë nga vende të largëta deri

në qytet”, thotë Filipçe. Sipas drejto-rit të Institutit të Shëndetit Publik,Shaban Memeti, duhet një evaluimi tërësishëm i sistemit shëndetësorme qëllim që të gjithë qytetarët tëkenë shërbime shëndetësore pri-mare. Ai konfirmon gjendjen e kë-tillë në këto vendbanime, duke sh-tuar se ka fshatra edhe në Dibër qënuk kanë shërbime primare shën-detësore.

“Shërbimet primare janë të zh-villuara në tërë shtetin, në përjash-tim të zonave malore, si që janë zo-nat malore nga Kumanova, tëMalësisë së Shkupit, të Malësisë sëSharrit, kemi një rast të veçantë, kupika kufitare në Jazhincë nuk kamjek. Dua të theksoj se edhe nëdisa fshatra të Dibrës mungonshërbimi primar mjekësor. Mini-

stria e Shëndetësisë dhe shtetiduhet të bëjë evalium të sistemitshëndetësor, dhe ne kur flasim përtë drejtat universale të shëndetësi-së, këtë të drejtë duhet ta ketë çdoqytetar. Prandaj shteti duhet të bëjëvlerësim dhe të mos ketë asnjë indi-vid pa shërbimet mjekësore, sido-mos atë primar”, thotë Memeti.Mungesa e kuadrit mjekësor në zo-nat e thella malore dhe ato rurale,pritet që të diskutohet edhe nëOdën e Mjekëve për të ofruarzgjidhje rreth këtij problemi. Sipasinformacioneve jozyrtare, mjekëtqë mbulojnë këto vendbanime,kohëve të fundit nuk ofrojnë shër-bime mjekësore për këta banorë,kurse njëkohësisht nga fondi refun-dojnë mjete në emër të këtyre pa-cientëve.

Tetovë, 9 prill - Dy-tre ditë reshje tëshiut i detyruan tetovarët të veshinveshmbathje dimërore dhe tëmbrohen nga lagja e këmbëve,duke pasur parasysh se në shumërrugë dhe trotuare, janë formuar“moçale” më të mëdha me ujë, tëcilat e vështirësojnë lëvizjen. Shiuqë pothuajse po bie pa ndalë prej tëdielës në mbrëmje, është shkakupër problemet në rrugë dhe bule-varde. Për automjetet, më vështirëpër të lëvizur në raste të këtillaështë përgjatë bulevardit “BllagojaToska” në pjesën afër kazermës.

Atje rregullisht mblidhet njësasi më e madhe e ujit nga reshjet eshiut, kështu që nevojitet kujdesmaksimal gjatë drejtimit të au-tomjeteve, me qëllim që të mosdëmtohen motorët. Gjithashtuedhe kalimi në këmbë, në këtë pje-së, si dhe pika të tjera “të zeza” siafër tregut, rrugën “29 nëntori”, nëÇarshinë e Epërme, rresh qendrëssportive dhe para së gjithash nëpërrrugë më të vogla bëhet me vësh-

tirësi. Në ndërmarrjen komunalepublike (NKP) “Tetova” thonë se

vazhdimisht kur ka më shumë re-shje, tek ata lajmërohen qytetarët erevoltuar, të cilët thonë se mbetetshumë ujë në rrugë dhe trotuare,dhe nuk mund të lëvizin. Atakërkojnë të intervenohet në kanali-zim atmosferik, por sipas kompe-tentëve në ndërmarrje, ata përbal-len me gjendje shumëvjeçare e cilavështirë ndryshon.

“Ne po përballemi me qytetarëtë pandërgjegjshëm të cilët hedhin

gjithçka në kanalizimin atmosfe-rik. Ky është shkaku i vështirësimittë qarkullimit të ujit. Qytetarët janëtë revoltuar, por ne japim përpjekjemaksimale. Përpiqemi të mirëm-bajmë sa është e mundur. Siguri-sht duhet bërë diku rikontsruim tëgypave, ndrësa në disa vende tërindërtohet apo të vendosen linja tëreja”, theksojnë nga njësia e punës“Ujësjellësi dhe kanalizimi” pranëNPK Tetovë. (U.H)

Ligji i ri përenergjetikë i hap dyertpër prodhimtë energjisëShkup, 9 prill - Me sjelljen eLigjit të ri për energjetikëhapen shumë mundësi përMaqedoninë e Veriut dhegjerësisht hapen dyert përinvestime të reja në sekto-rin energjetik, posaçërishtpër prodhim nga burimeripërtëritëse të energjisë(BRE), porositi sot nga Ber-lini zëvendëskryeministripër Çështje Ekonomike,Koço Angjushev.“Nga burimet ripërtëritëse,deri më tani në Republikëne Maqedonisë së Veriutjanë instaluar rreth 72 me-gavat nga hidroelektrana tëvogla, 17 megavat nga elek-tranat fotovoltaike dhe 36megavat nga elektranat meerë, që është relativisht pje-sëmarrje e vogël e burime-ve ripërtëritëse në kraha-sim me vendet e zhvilluara.Me ligjin e ri për energje-tikë mundësohet ndërtimi ielektranave të reja nga bu-rimet ripërtëritëse. Planiështë të ndërtohen centralefotovoltaike me fuqi instali-mi prej 200 megavatëve nëdisa vitet në vijim”, deklaroiAngjushev në hapjen so-lemne të “Dialogut berlinezpër tranzicion energjetik”,një nga forumet më tërëndësishme ndërkombë-tare energjetike, ku marrinpjesë përfaqësues të poli-tikës, sektorit energjetikdhe biznesi nga mbi 50vende. Zëvendëskryemini-stri shtoi se me ndërtimin emundshëm të hidrocentra-lit “Çebren”, dukshëm do tërritet prodhimi i energjisëelektrike nga burimetripërtëritëse. Në hapjen so-lemne të Forumit, ministrigjerman i Punëve të Jasht-me, Hajko Mas, i cili ështënjë ndër bashkëorganizue-sit, theksoi se në këtë mo-ment më shumë se një mi-liardë njerëz në botëakoma nuk kanë qasje drejtenergjisë elektrike, ndërkaqqë rritja e prodhimtarisënga buriemt ripërtëritësemund ta ulë atë numër.Ministri gjerman për Eko-nomi dhe Energjetikë, PeterAltmajer foli për procesin etranzicionit energjetik nëvend, me ç’rast ceki se Gjer-mania, si gjigant industrial,për disa dekada mund tandryshojë pasqyrënenergjetike, përmes transi-cionit energjetik, e më pasta ruajë konkurrencën nëtregun botëror.

RRUGËT DHE TROTUARET PËRPLOT ME UJË

Me dy ditë shi, Tetova shndërrohet në qytet moçalesh

ZONAT RURALE PA MJEK TË PËRGJITHSHËM

Fshatra të tërë pashërbime shëndetësore

Mungesa e kuadritmjekësor në zonat e thellamalore dhe ato ruralepritet që të diskutohetedhe në Odën e Mjekëvepër të ofruar zgjidhje rrethkëtij problemi. Sipasinformacioneve jozyrtare,mjekët që mbulojnë këtovendbanime kohëve tëfundit nuk ofrojnëshërbime mjekësore përkëta banorë, kursenjëkohësisht nga fondirefundojnë mjete në emërtë këtyre pacientëve

Koha

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

10 MARKETINGKoha, e martë, 10 prill 2019

11FORUMKoha, e martë, 10 prill 2019

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërd

itsh

me

in

form

ati

ve

ww

w.k

oh

a.m

k

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Sloboden Pecat” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e martë, 9 prill 2019 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Është një organizatë bamirë-se britanike e quajtur “Co-mic Relief”, e cila mbledhpara për njerëzit në nevojë,

si në Mbretërinë e Bashkuar, ashtuedhe jashtë saj. Për çdo dy vjet ajoorganizon Ditën e Hundës së Kuqe,me ç’rast përkrahësit mbajnëhundë të kuqe të palaçove. Dita kul-mon me një spektakël televiziv, kumarrin pjesë komikët dhe yjet. Këtëvit, në Ditën e Hundës së Kuqe umblodhën 63.5 milionë funte - njëshumë kjo e madhe parash, qëmegjithatë paraqet rënie për rrethtetë milionë krahasuar me dy vjetmë parë. Dy vjet më parë, DavidLammy, anëtar i Parlamentit përTottenhamin, e kishte kritikuar këtëorganizatë, shkaku që ajo e kishtedërguar Stacey Dooleyn, një pre-zantuese televizive angleze, për nëUgandë. Atje, ajo ishte fotografuarduke e mbajtur një fëmijë afrikan.Lammy, me prejardhje afrikane, ki-shte shkruar në “Twitter”: “Bota nukka më nevojë për shpëtimtarë tëbardhë”, duke shtuar se pamjet etilla “përjetësojnë stereotipat emoçëm dhe të padobishëm”. Nëvend të kësaj, ka pretenduar ai, neduhet të “promovojmë zërat nëpërKontinentin e Afrikës”.

Në televizionin britanik, Lammye ka pranuar se bamirësia ështëdiçka e mirë, por ka shtuar: “’ComicRelief’ është formulë 20-vjeçare qëu kërkon komikëve të bëjnë perfor-manca dhe që i dërgon yjet - kryesi-sht të bardhë - për në Afrikë, derisapamja e tillë evokon për shumicëne pakicave etnike në Britani njëimazh të periudhës kolonialiste, qëparaqet heroinën e bukur të bardhëqë mban një fëmijë të zi, pa asnjëprind pranë”. Qëndrimet si ai iLammyt janë duke u theksuargjithnjë e më shumë në qarqet pro-gresive, mbase edhe duke ndikuarnë donacionet e sivjetme për Ditëne Hundës së Kuqe.

A do të ishte më mirë nëse yjete bardha nuk do të angazhoheshinnga “Comic Relief”? Organizata, mesa duket, mundohet të mbledhëpara duke përfshirë yjet që kanëndikimin më të madh në audiencë.Njerëzit në krye të organizatës padyshim se besojnë që më pak parado të grumbulloheshin, po të mosangazhoheshin yjet e bardha nëmbledhjen e fondeve. Ata mund tëkenë të drejtë rreth kësaj - natyrishtse Lammy nuk ka pretenduar që“Comic Relief” do të grumbullonteaq para pa ndihmën e yjeve tëbardha.

Po ashtu, nuk ka dyshim se nësegrumbullohen më pak para, më pakafrikanë mund të ndihmohen. Doo-ley ka thënë: “I pashë projektet përshpëtimin e jetëve me këto para.Jetëve të fëmijëve”. Duke thënë sebota nuk ka nevojë për më shumëshpëtimtarë të bardhë, Lammy vë-shtirë se ka menduar që bota e kanumrin e duhur të shpëtimtarëvetë bardhë. Qëndrimi i tij mund tëmerret si pretendim se bota do tëishte vend më i mirë me më pakshpëtimtarë të bardhë. Në anën

tjetër, ai natyrisht se nuk po emohon që botës i duhen më shumëshpëtimtarë - apo së paku, mëshumë njerëz të gatshëm të shpen-zojnë kohë dhe përpjekje për t’indihmuar njerëzit që jetojnë nëvarfëri të skajshme.

Miliona afrikanë vdesin për çdovit, pasi që u mungon uji i pijshëm,qasja në shëndetësi apo rrjetet përt’i mbrojtur nga mushkonjat që bar-tin malarjën. Shumë të tjerë mbe-sin të verbër, pasi që nuk e kanëmundësinë t’ia sigurojnë vetes njëoperacion të thjeshtë të kataraktit.Disa gra përjashtohen nga shoqë-ria, shkaku i fistulave gjatë procesittë lindjes, duke mos e pasurmundësinë për ndërhyrje ki-rurgjike. Sa më shumë njerëz tëjenë të gatshëm të shpenzojnëkohë, para dhe mund për luftimin ekëtyre problemeve, aq më mirë.“David, a është problemi tek faktiqë jam e bardhë?”.

Pyetja e Dooleyt, e shtruar për-mes një postimi në “Twitter”, e shtynLammyn dhe ata që mbështesin tënjëjtin qëndrim të tregojnë nësemendojnë se problemi qëndron tekfakti se ata që punojnë për për-mirësimin e jetës së afrikanëve janëtë bardhë, apo thjesht se nuk janëafrikanë. Duke pasur parasysh pra-ninë gjithnjë e më të madhe të

Kinës në Afrikë, kjo nuk ështëvetëm pyetje teorike. Disa progre-sivë mund të mirëpresin investimete reja të Kinës në Afrikë, pasi që njëgjë e tillë siguron alternativë tëpërfshirjes perëndimore. Por, duketmë shumë e mundshme që pro-gresivët të dëshirojnë t’i shohinvetë afrikanët në krye të ndryshi-meve të reja në Afrikë, e jo ata ja-shtë kontinentit. Megjithatë, nësekjo është ajo që duan, atëherë kri-tikat e tyre për “shpëtimtarët ebardhë” veprojnë si bumerang ndajtyre, pasi që edhe vetë ata janëkryesisht të jashtëm joafrikanë.

Lammy ka ngjyrë të zezë tëlëkurës, por ai është britanik dheshkollimin e ka përfunduar nëShkollën Juridike të Harvardit. Fak-ti që ka lëkurë të zezë nuk e shndër-ron në zëdhënës të afrikanëve, tëcilët po ndihmohen nga organiza-tat bamirëse perëndimore.

Në botë, varfëria e skajshmeështë në rënie, ndonëse vazhdontë ngrihet në Afrikën nënsahariane,ku jeton më shumë se gjysma e kë-saj shtrese. Deri më 2030, siç para-shikon Banka Botërore, gati 90 përqind e personave që jetojnë nëvarfëri të skajshme do të jetojnë nëAfrikën nënsahariane. Është e vër-tetë se më së miri do të ishte që pro-blemi i varfërisë ekstreme në Afrikë

të zgjidhej prej vetë afrikanëve, portani për tani nuk është se po ndodhnjë gjë e tillë. Pikërisht afrikanët qëjetojnë në varfëri të skajshme kanëmë së shumti të drejtë të vendosinnëse duan t’i refuzojnë ndihmat, nëvarësi prej donatorëve. Nuk dihetse si mund të vendosin ata. Kur fon-dacioni britanik “Against Malaria” uofron qytetarëve të Togos rrjete përshtretër dhe u sqaron se si t’imbrojnë fëmijët prej malaries, këtorrjete pranohen dhe vihen në për-dorim.

Ngjashëm, kur “GiveDirectly” iofron secilit të rritur kenian një tëardhur bazë prej rreth 274 dollarë-sh në vit dhe u thotë se këto para dot’i marrin pa kushte përdymbëdhjetë vjet, fshatarët nuk re-fuzojnë. Po ashtu, kur “Village En-terprise” u ofron grupeve të voglatë afrikanolindorëve kapital, traj-nim dhe mentorim, për të nisur biz-nese të vogla, ata mezi presin tëregjistrohen në program.

Duket se shumë pak njerëz nënevojë mërziten për ngjyrën elëkurës së njerëzve që i drejtojnëato organizata apo nëse ata jetojnënë Afrikë. Nëse qëllimi është ndih-ma për ata që jetojnë në varfëri tëskajshme, atëherë na duhen tëgjithë shpëtimtarët e mundshëm.

(koha.net)

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

Kush ka nevojë për më shumëshpëtimtarë të bardhë? Nga

Peter SINGER

Duket se shumë paknjerëz në nevojë mërzitenpër ngjyrën e lëkurës sënjerëzve që i drejtojnë atoorganizata apo nëse atajetojnë në Afrikë. Nëseqëllimi është ndihma përata që jetojnë në varfëri tëskajshme, atëherë naduhen të gjithëshpëtimtarët emundshëm

12 MOZAIKKoha, e martë, 10 prill 2019

Në Londër ka nisur zbatimi i page-sës për ndotjen e ajrit. Drejtuesit emakinave të vjetra dhe atyre qëkrijojnë më shumë ndotje do t’u duhettë paguajnë për të hyrë në qendër tëqytetit. Përmes një lëvizjeje të tillë,krerët e sistemit të Transportit në krye-qytetin britanik shpresojnë të reduk-tohet numri i automjeteve që ndotinmë shumë ajrin e Londrës, nisur ngafakti që kjo pagesë do të prekë rreth 40mijë makina.

Drejtuesve të automjeteve të vjetrado t’iu duhet të paguajnë tani një tak-së prej gati 15 eurosh për të hyrë nëqendër. “Është e rëndësishme të avan-cojmë në betejën tonë kundër ajrit tok-sik në Londër. Prej këtij ajri, me mijëra

banorë të saj po vdesin më shpejt çdovit”, tha Sadiq Khan, kryebashkiak iLondrës. Ata që nuk e paguajnëshumën e kërkuar do të marrin njëgjobë edhe më të rëndë, megjithatëshkelja e parë do të kalohet vetëm menjë letër paralajmërimi.

Reagimet e njerëzve kanë qenëpërgjithësisht pozitive. “Reduktimi itrafikut nënkupton ajër të pastër. Kamnjë djalë 11 vjeç me astma dhe e di mirë

se ndotja e ajrit e përkeqëson gjendjene tij”, tha një banore. E ashtuquajturazonë e emetimit të ulët pritet të zgje-rohet deri në vitin 2021, edhe në pjesëtveriore dhe atë jugore të qytetit, ajri indotur i të cilit, sipas kryebashkiakutKhan, përbën urgjencë, për shëndetinpublik. Nga sa tregojnë përllogaritjet,kjo skemë fillestare do të duhet ta re-duktojë ndotjen e ajrit me 45 për qindbrenda dy vitesh.

Tri javë spiunim: Princi William punoi si agjent sekret

Princi britanik William (36) i ka kryer tri javë shërbimnë agjencitë e sigurisë dhe të inteligjencës MI5, MI6 dheGCHQ, njoftuan nga zyra e tij të dielën. William filloipunën në shërbimin e zbulimit sekret të njohur si MI6, passë cilit e kaloi një javë në shërbimin e sigurimit MI5, dhepërfundoi në Qendrën për Komunikim të Britanisë sëMadhe (GCHQ), e cila i monitoron komunikimet në mbarëbotën për të identifikuar dhe për t’i parandaluar kërcëni-met drejt Britanisë së Madhe. “Koha të cilën e kam kaluarnë shërbimet tona të sigurisë dhe të inteligjencës dhe tëkuptuarit e rolit të rëndësishëm që e kanë në sigurinëtonë kombëtare ishte një eksperiencë me të vërtetë evlefshme”, tha duka i Cambridge. William për shtatë vjetishte ushtar në ushtrinë britanike, ndërsa në vitin 2006 efitoi gradën e nëntogerit të kalorësisë. Po atë vit mbretë-resha Elizabeth II (92) e emëroi atë komandant të Marinësmbretërore për Skoci dhe komandant të nëndetëseve.Dhjetë vjet më parë ai e përfundoi trajnimin për pilot tëshërbimit shpëtues në forcat ajrore mbretërore.

Të mbrosh Presidentin e Shte-teve të Bashkuara është një punëshumë komplekse. Siç njofton kor-respondenti i “Zërit të Amerikës”,Steve Herman, çdo agjenti të Shër-bimit Sekret i duhet të kalojë njëtrajnim të posaçëm për ngarjen emakinës, në qendrën e trajnimit nëLaurel, të shtetit Merilend.

A mendoni se jeni një shofer imirë? Imagjinoni sikur t’ju duhettë kryeni pa gabuar disa manovrapër të mbajtur vendin e punës. Kytrajnim shkon përtej taktikave bazëtë ngarjes së makinës. Këtu njihet singarja mbrojtëse, e cila ka një qël-lim kryesor. “Personi i mbrojturduhet të nxirret i sigurt nga ‘zona esulmit’ dhe duhet zhvendosur nënjë zonë të sigurt sa më shpejt tëjetë e mundur”, thotë Thomas Mu-rach, i Shërbimit Sekret të Shtetevetë Bashkuara. Të gjithë agjentëtdhe oficerët e Shërbimit Sekretduhet ta kalojnë trajnimin 5-ditorpër ngarjen e makinës të zhvilluarnë këtë pistë prej 550 metrash. Por,edhe pas përfundimit të këtij traj-nimi, ata ende nuk janë të certi-fikuar për të ngarë limuzinën presi-

denciale, të njohur si Kadillaku 1,ose ndryshe “Bisha”. Për këtë mjet tëblinduar që peshon 9 mijë kilo-gramë ka një kurs tjetër më tëavancuar.

Ekziston edhe një tjetër traj-nim, ndoshta më i vështirë, për mo-toçikletat që udhëtojnë paralelishtme limuzinën gjatë motit të mirë.“Motori është i rëndë, rreth 400 ki-logramë, dhe të duhet të manovro-sh mbi dy rrota, ndërkohë që tëkërkojnë të bësh lëvizje që nuk dot’i kishe menduar se janë të mund-

shme”, thotë Lloyd Llamas, oficerteknik i Shërbimit Sekret të Shtete-ve të Bashkuara. Këto nuk janë tëvetmet mjete me dy rrota të Shër-bimit Sekret.

Agjentëve u duhet të mësojnëteknika speciale për ngarjen e mje-teve për terrenet jashtë rrugës,madje edhe mjetet e transportit tëfushave të golfit. Përveç “Bishës”,ekziston edhe një autobus, i njohursi “Ground Force One”. Duke qenë senë vende të ndryshme, rrugët janëtë projektuara në mënyra të ndry-

shme, Shërbimi Sekret i përshtatirrugët në qendrën e trajnimit qëshoferët e mjeteve të mëdha të më-sojnë si të manovrojnë me hen-dekët dhe pengesat. Ky trajnim zyr-tar për shoferët e Shërbimit Sekretfilloi në vitin 1970. Teknikat e trajni-mit kanë evoluar, ndërsa kanëvazhduar të evoluojnë edhe maki-nat.

“Në të kaluarën p.sh., i trajno-nim si të frenonin makinat që nukkishin sisteme që parandalonin bl-lokimin e frenave. Pra, i mësonim si

të frenonin pothuajse plotësisht,pa shkaktuar bllokim të rrotave”,tregon agjenti Murach. Nga pro-grami u hoqën pjesët që kishin tëbënin me kontrollin e stabilitetit tëmakinës, pasi makinat modernejanë shumë më të qëndrueshme.Gjithashtu, teknologjia e prodhi-mit të gomave është zhvilluar mëshumë dhe tashmë gomat janë mëtë qëndrueshme në sipërfaqet errëshqitshme.

Trajnimi për ngarjen jashtërrugës kërkon megjithatë edhendjekjen e mësimit në klasa. Zh-villohen gjithashtu simulime përaktivitetet ceremoniale, si p.sh.inaugurimi i Presidentit. Gjatë këtijaktiviteti, limuzina presidencialelëviz shumë më ngadalë se zakoni-sht, duke u ekspozuar kështu ndajrreziqeve të shtuara të sigurisë.Shërbimi Sekret ka për detyrë jovetëm mbrojtjen e Presidentit,Nënpresidentit, familjarët e tyre,ish-presidentët dhe zonjat e para,por edhe mbrojtjen e udhëheqë-sve të huaj që vizitojnë SHBA-në, sidhe kandidatët kryesorë gjatë fu-shatave elektorale në Amerikë. Përagjentët e Shërbimit Sekret qëpërzgjidhen për të ngarë automje-tet, detyra e tyre kryesore është si-guria e këtyre pasagjerëve shumëtë rëndësishëm.

LONDËR, TAKSË PËR NDOTJEN E AJRIT |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Makinat e vjetra, 15 euro për të hyrë në qendër

Si trajnohen në timon agjentët e Shërbimit Sekret amerikan

Për agjentët eShërbimit Sekret qëpërzgjidhen për tëngarë automjetet,detyra e tyre kryesoreështë siguria e këtyrepasagjerëve shumë tërëndësishëm

Nga sa tregojnëpërllogaritjet, kjo skemëfillestare do të duhet tareduktojë ndotjen e ajritme 45 për qind brendady vitesh

13Koha, e martë, 10 prill 2019

STUDIME

Bakteret e reja po krijojnëmbrojtje ndaj mjekimeve moder-ne dhe po përbëjnë një kërcënimmadhor për epidemi në të gjithapopullatat.

Një lloj myku i tillë është edhe“Kandida Auris”, që edhe pas njëdekade vijon të marrë jetën e tëmoshuarve dhe foshnjave me si-steme imunitar të dobëta. Rezi-stenca e këtyre baktereve men-dohet se është rritur ngambipërdorimi i antibiotikëve nga

pacientët. Shtete të ndryshme tëbotës po kërcënohen ngapërhapja e një supermikrobi rezi-stent ndaj antibiotikëve i cilishkakton vdekjen brenda 90 ditë-ve dhe që deri më tani ka infek-tuar rreth 3,400 pacientë.

Mikrobi i njohur si “KandidaAuris”, i identifikuar fillimisht nëvitin 2009 në Japoni tek një grua70-vjeçare, u izolua në qytetin eNju-Jorkut majin e kaluar, kur njëpacient në moshë të thyer u para-

qit për një ndërhyrje kirurgjikalenë stomak. Analizat e ndryshmetreguan se gjaku i tij ishte infek-tuar nga bakteri misterioz dhe pa-varësisht kujdesit mjekësor, pa-cienti ndërroi jetë pas tre muajsh.

Ajo çfarë ngjalli habi te dok-torët ishte se edhe pas vdekjes sëtij, në dhomën e pacientit çdoobjekt i mundshëm ishte infek-tuar nga mikroorganizmat e dëm-shëm, duke nisur nga pajisjetelektronike deri te muret dhe dri-taret. Për të asgjësuar sipërfaqen emykur, spitalit madje iu desh tëpërdorte aparatura të veçanta përtë shkulur një pjesë të tavanit dhedyshemesë.

Raste të pacientëve të infek-tuar me bakterin “Kandida Auris”janë raportuar edhe në shtetet siVenezuela, Spanja, Britania e

Madhe, India, dhe Afrika e Jugut.Në 98 për qind të rasteve, bakterika shfaqur imunitet ndaj medika-menteve që përdoret për trajtimine infeksioneve mykotike, që men-dohet të jetë pasojë e mbipërdori-

mit të antibiotikëve nga ana e pa-cientëve. Infeksioni shumë i vësh-tirë për t'u kuruar prek më sëshumti personat me sisteme imu-nitare të dobëta, siç janë foshnjatapo të moshuarit.

Duke folur për ushqimin ështëe pamundur të mos flasësh përshije dhe aromë. Pra, ushqimi nukka vetëm një rol ushqyes por edhekënaqësie. Të ngrënit nuk ështëvetëm një akt i domosdoshëmbiologjik, por përjetohet si ekspe-riencë e rëndësishme emocionale,sociale, dhe komunikuese si njënga momentet kryesore të komu-nikimit. Shija mund të konside-rohet një perceptim global dhesintetik e përbërë nga të gjithandjesitë që një ushqim transme-

ton dhe të lejon klasifikimin edhenë bazë të eksperiencave të më-parshme të memorizuara. Parfu-mi dhe aromat perceptohen ngatë njëjta organe sensoriale, mësaktë me qelizat e mukozës olfa-tive të vendosura në pjesën esipërme, në zgavrën e hundës,ndërsa shija nga molekulat që

gjenden në gjuhë. Molekulat eerërave mbushin ajrin, që ngrohetedhe lagështohet dhe në fund ar-rin, gjatë frymëmarrjes mukozënlimfatike të vendosura në pjesëne sipërme të zgavrës së hundës.Kjo zonë e ndjeshme mund të jetëe stimuluar edhe nga një rrugëtjetër, kurrizi hundor. Goja në fakt

është e lidhur me zgavrën ehundës dhe kështu erërat e përfi-tuara si rrjedhojë e përtypjesmund të arrijnë deri në hundë,duke stimuluar qelizat olfative.Vetëm pas këtij kontakti, erëratidentifikohen dhe ndahen në aro-ma specifike. Kur molekulat aro-matike vijnë nga jashtë atëherëflitet për parfum.

Dallimi është i rëndësishëm,sepse parfumi dhe aroma e njëushqimi paraqesin diferenca tërëndësishme. Diskutimi është indryshëm për shijet, që percep-tohen vetëm nga gjuha. Parimi-sht hasen një ndjeshmëri e ndry-shme e zonave të ndryshme tëgjuhës për katër shijet kryesore.Këto diferenca janë kryesisht tëtipit sasior sesa cilësor: e ëmblandihet më shumë në majën egjuhës, të athtat dhe të kripuratnë anët ndërsa e hidhura në thel-lësi të gjuhës. Lidhja ndërmjetndjesisë së shijes dhe erës ështëaq e ngushtë dhe sinergjike që nëshumë raste nëse shijohet çdoushqim pa përdorur erën arrihettë dallohen të ëmblat, kripuratdhe hathtat.

Tregohuni të sjellshëm,përmirësonhumorin tuaj

Xhentilesë për vetëm 12 mi-nuta në ditë. Është ilaçi për tëpërmirësuar edhe humorin mëtë keq në ditë të veçanta. Konk-luzioni interesant mbërrin nganjë studim amerikan i pu-blikuar në revistën shkencoreJournal Of Happiness Studies.Pas një sërë eksperimenteshmbi qindra vullnetarë, kërkuesitkanë vërejtur se ata që nisen memendime pozitive dhe dasha-mirësie kundrejt tjetrit edhekur nuk e njohin, janë më tëqetë, të kënaqur, empatikë dhekanë nivel më të ulët të ankthit.

Ndërsa kur personi ka njëmentalitet kompetitiv apokonkurrues, kjo shoqërohet menjë nivel më të lartë stresi,ankthi dhe gjendjeje të pastabi-lizuar. Gjithashtu në studim kadalë në pah një tjetër fakt, qëpersonaliteti nuk është vendim-tar në sjelljen me xhentilesëedhe në rastet kur dikush ështënarcizist. Pra të nisesh me men-dimin e mirë kundrejt tjetrit,është pozitive për të dy pjesë-tarët e marrëdhënies, pasindikon në reduktimin e ankthit,përmirëson shumë humorindhe empatinë. Pra krahasimi,zilia, xhelozia apo vënia nëkonkurrencë, qoftë edhe nërrjetet sociale, nxit ndjesi nega-tive. Ndërsa vetëvlerësimi, da-shamirësia për tjetrin,na për-mirëson në mënyrë konstantene, të tjerët, humorin dhemarrëdhëniet tona.

Edhe pse tronditëse për tëparë një fëmijë që humb vetë-

dijen për shkak të të qarit, episo-de të tilla zakonisht janë krejtësi-

sht të padëmshme, thonë mjekët.E njohur si një mbajtje e paqël-limshme e frymëmarrjes, situatatë tilla zakonisht zgjasin më pakse një minutë dhe janë rezultat itë qarit të fëmijës për shkak tëdhimbjes, zemërimit ose frikës.

Të qarit mund të parandalojëhyrjen e ajrit në mushkëri, e cilashpesh përfundon në mënyrë qëfëmija të humbë vetëdijen, porështë mbrojtja e trupit që lehtë-son muskujt në ngërç për të rifil-

luar frymëmarrjen. Këto episodezakonisht përfundojnë plotësishtderi në vitin e pestë të jetës së fë-mijës. Ato ndodhin në çdo fëmijëtë 20-të, thotë Shërbimi Shën-detësor Kombëtar Britanik(NHS).

Prindërve u këshillohet që kurhumbet së pari vetëdijen, ta dër-gojnë fëmijën te mjeku për tëpërjashtuar mundësinë e një së-mundjeje të rëndë, siç është epi-lepsia.

Supermikrobi që po i reziston antibiotikëveNë 98 për qind të rasteve, bakteri ka shfaqurimunitet ndaj medikamenteve që përdoret përtrajtimin e infeksioneve mykotike, qëmendohet të jetë pasojë e mbipërdorimit tëantibiotikëve nga ana e pacientëve

Fëmija mund të humbë vetëdijen nga të të qarit

Pse duhen aromat në ushqim…Lidhja ndërmjetndjesisë së shijes dheerës është aq engushtë dhesinergjike që nëshumë raste nëseshijohet çdo ushqimpa përdorur erënarrihet të dallohen tëëmblat, kripurat dhehathtat

14 RAJONKoha, e martë, 10 prill 2019

Në Ministrinë e Punëve tëBrendshme kanë treguar se nëfund të vitit të kaluar, janë kthyer452 qytetarë që kishin kërkuar azilnë Gjermani.

Ndërkaq në total janë tëpaktën 32 mijë qytetarë të riatdhe-suar të cilët ishin larguar nga ven-di në valën e ikjes, tri vite më parëdrejt vendeve të Bashkimit Evro-pian. Riatdhesimi i tyre thuhet seështë bërë qoftë në mënyrë vull-netare, në disa raste, por ka pasurraste që janë kthyer edhe me forcë.

“Të dhënat gjatë periudhës te-tor-dhjetor 2018 tregojnë se nëpikat kufitare janë kthyer 452 per-sona të ripranuar nga shtetet endryshme. Prej tyre me forcë 327(72%) dhe vullnetarisht të asistuarnga IOM 125 (28%)”, thuhet nëpërgjigjen e MPB-së.

Problemet për këtë kategorinuk përfundojnë me rikthimin nëatdhe, pasi shumë prej tyre nukkanë strehim. Llogaritet që një pje-

së e madhe e tyre kanë shiturgjithçka nga pasuria për të emi-gruar në rrugë ilegale drejtë shte-teve të BE-së.

Në lidhje me këtë shqetësimMinistria e Punëve të Brendshmeka thënë se është duke vazhduarasistenca për të riatdhesuarit nënevojë.

“Pas identifikimit të nevojaveemergjente, përfitues janë tegjithë personat e riatdhesuar qeparashtrojnë kërkesa për përfitimnë skemat e riintegrimit dhe tëcilët i plotësojnë kriteret sipaslegjislacionit në fuqi për skemënakomodimit të përkohshëm, ako-modimit deri në dymbëdhjetëmuaj, si dhe renovi-min/rindërtimin e shtëpive. Gjatëvitit 2018, 365 persona kanë përfi-tuar në skemën e akomodimit(strehimit) deri në dymbëdhjetëmuaj, i cili proces është i rregullt

dhe i vazhdueshëm”.Instituti për Studime të Avan-

cuara GAP, në një raport të tyreparën treguar se nga shpallja e pa-ravërisë së Kosovës e deri me tash198050 kosovarë apo 11 për qind epopullsisë kanë kërkuar azil sëpaku një herë në vendet e Bashki-mit Evropian.

Agjencia evropiane e stati-stikave, EUROSTAT, ka bërë të diturse, numri më i madh i kosovarëveqë kanë marrë leje qëndrimi, vazh-don të jetë i koncentruar më sëshumti në Gjermani me 47% tënumrit të përgjithshëm të perso-nave me leje qëndrimi. Arsyet emarrjes së lejes së qëndrimit të sh-tetasve kosovarë në shtetet anëta-re të BE-së dhe Zonës Shengenjanë, bashkimi familjar, punësimidhe edukimi.

Kujtojmë se mijëra qytetarë tëKosovës në mënyrë të paligjshme

morën rrugën e migrimit drejtvendeve të Bashkimit Evropian, nëfund të vitit 2014 dhe fillim të vitit2015, duke shfrytëzuar kufirin e‘brishtë’ ndërmjet Serbisë dheHungarisë.

Vala e madhe e migrimit të qy-tetarëve nga Kosova detyroi auto-ritetet në Hungari, Serbi, Austridhe Gjermani, që të forcojnë kon-trollet e kufirit, për të penguar ka-limin e paligjshëm.

Numri i të shpërngulurve ngaKosova ra pas një ashpërsimi tëkontrolleve dhe shumë qytetarëqë migruan në mënyrë të paligj-shme u rikthyen në Kosovë.

Zyrtarë ndërkombëtarë dheambasadorë të shteteve evropia-ne në Kosovë, vazhdimisht bëjnëthirrje për ndalje të migrimit ile-gal, si një dukuri e cila rrezikon li-beralizimin e vizave për qytetarët eKosovës. (Monitor.al)

Konferenca e Kryetarëve të Par-lamenteve të Vendeve Anëtare tëBE në përfundim të Takimit tëVienës, më 8-9 Prill 2009, bënthirrje për vijimin e procesit tëzgjerimit me vendet e BallkanitPerëndimor, përmes një progresitë dukshëm dhe vijimit në hapat etjerë të anëtarësimit për Shqipë-

rinë dhe vendet e tjera të rajonit.Gjithashtu drejtuesit e 28 par-

lamenteve të vendeve anëtare tëBE-së vlerësojnë rezultatet e arri-tura dhe nxisin vijimin e reforma-ve në përmbushje të kriterit të anë-tarësimit në BE. Duke iu referuarrritjes së prezencës së aktorëve të

jashtëm në të gjitha vendet e Bal-lkanit Perëndimor, në mënyrë tëveçantë e Kinës, ata i bënë thirrjeBE “të vijojë të promovojë vlerat eveta dhe të mbrojë interesat e vetanë Ballkanin Perëndimor, sikurseky është një investim në paqe, de-mokraci dhe siguri”.

Konkluzionet e Presidencës:“Kryetarët e Parlamenteve

vlerësojnë nevojën për të mbaj-tuar çështjet e zgjerimit dhe tëmarrëdhënieve me vendet fqinjenë axhendë dhe të garantojë njëperspektivë të besueshme Euro-piane për Ballkanin Perëndimor,megjithë sfidat e brendshme bren-da Bashkimit Europian. Ata biendakord se stabiliteti në BallkaninPerëndimor është thelbësor përstabilitetin e të gjithë kontinentit.

Duke marrë në konsideratërritjen e influencës së aktorëve tëjashtëm në rajon, është me rëndë-si maksimale që Bashkimi Euro-pian të vijojë të promovojë vlerat eveta dhe të mbrojë interesat e vetanë Ballkanin Perëndimor, sikurseky është një investim në paqe, de-

mokraci dhe siguri.Mbështetja popullore në Bal-

lkanin Perëndimor për një orjen-tim pro-Europian mbahet më sëmiri përmes progresit të dukshëmnë procesin e anëtarësimit.

Duke i mbajtur këta faktorë nëvëmendje, Kryetarët e Parlamen-teve ri-afirmojnë perspektivën pro-Europiane të vendeve të BallkanitPerëndimor dhe angazhimin përzgjerimin e Bashkimit Europian.

Kryetarët ri-afirmojnë se pro-cesi i zgjerimit duhet të bazohetnë përmbushje të plotë të kriterittë anëtarësimit.

Duke njohur progresin e arri-tur tashmë nga vendet e Ballka-nit Perëndimor në vitet e fundit,Kryetarët i nxisin të vijojnë refor-mat”. /BW

Qeveria shqiptarebllokonpasaportatdiplomatike për350 personaliteteMinistri për Europën dhePunët e Jashtme në detyrë,Gent Cakaj deklaroi sot se nëShqipëri janë 350 persona tëcilët gëzojnë pasaporta diplo-matike në kundërshtim meligjin.Cakaj tha se Shqipëria ka dyfi-shin e pasaportave diploma-tike krahasuar më vendet etjera.Ai i ka bërë thirrje deputetëve,gjyqtarëve të lartë që sipas tijnuk e kanë kaluar vetingun,deri tek shoferët e personalite-teve, duhet ti dorëzojnë atopasaporta, në të kundërt do tëshpallen të pavlefshme.“Shqipëria ka 2-fshin e pasa-portave diplomatike kraha-suar me vendet e rajonit.Ky është fakt real, në shkeljeflagrante të ligjit, sot në Sh-qipëri ka më shume se 350persona që mbajnë pasaportadiplomatike në shpërputhjeme ligjin.Deputetët, gjyqtarë të lartë qës’e kanë kaluar ende vetingundhe shoqëruar të ‘vipave’.U bëj thirrje që të dorëzojnëmenjëherë pasaportën diplo-matike në të kundërt ato do tëbllokohen dhe do shpallen tëpavlefshme”, ka thënë Cakaj.

Parlamentet e Vendeve Anëtare të BEkërkojnë zgjerim me Ballkanin Perëndimor

Duke marrë nëkonsideratë rritjen einfluencës së aktorëve tëjashtëm në rajon, ështëme rëndësi maksimaleqë Bashkimi Europian tëvijojë të promovojëvlerat e veta dhe tëmbrojë interesat e vetanë BallkaninPerëndimor, sikurse kyështë një investim nëpaqe, demokraci dhesiguri

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

S’ka më azil, BE kthenmijëra qytetarë të Kosovës

Qytetarët e Kosovës nukpo mund të marrin mëazil nëpër vendet eBashkimit Evropian.Emigracioni ilegal dheazil-kërkimi në vendet eBE-së për motiveekonomike dhe tënatyrave tjera tanimëduket një kapitull imbyllur për kosovarët.Kthimi masiv i tyre ngavendet e BE-së povazhdon, sidomos që ngahyrja në fuqi të ligjitgjerman për vendet eBallkanit Perëndimorapo të drejtën për pajisjeme vize pune përkosovarët

15GLOBIKoha, e martë, 10 prill 2019

Prodhuesit më të madh tënaftës në Evropën Perëndimore poi përfundon ‘dashuria’ për naftën.Për të tronditur industrinë e fuqi-shme të naftës në vend dhe sin-dikatat e saj punëtorë, Partia Labu-riste e opozitës gjatë fundjavësvendosi të ndryshojë qëndrimin esaj dhe do të përfundojë një nxitjepër eksplorimin e naftës në det tëhapur, ishujt e ndjeshëm Lofotennë Arktikën e Norvegjisë. Kjo dotë thotë se ka tani një shumicë tëfortë në parlament për të mbajturzonën jashtë kufijve për shpime.

Zhvendosja dramatike ështënjë goditje e madhe për mbësh-

tetjen që industria e naftës ka gë-zuar dhe një sinjal se epoka enaftës që ndërtoi kombin skandi-nav në një nga më të pasurit nëbotë, po i afrohet fundit.

Kompanitë e naftës të udhëhe-qur nga ekuilibri i kontrolluar ngashteti, Equinor ASA, prodhuesi më

i madh norvegjez, kanë thënë sefitimi i qasjes në Lofoten është kyçnëse vendi dëshiron të mbajëprodhimin, pasi burimet poharxhohen. Vlerësimet sugjerojnëse 1 miliard deri në 3 miliardë fuçimund të zhduken nga arkipelagu,e cila gjithashtu konsiderohet çudi

e natyrshme. “E gjithë industriaështë e habitur dhe e zhgënjyer”,tha Karl Eirik Schjott-Pedersen,kreu i Shoqatës së Naftës dhe Ga-zit të Norvegjisë. “Ajo nuk siguronparashikueshmërinë në të cilën va-remi”.

Por vendimi i Partisë nuk ishtenjë surprizë e madhe. Norvegjezëtpo fillojnë të vënë në dyshim ek-sportin e tyre më të madh dhe bu-rimin e pasurisë mes shqetësime-ve në rritje rreth ndryshimeveklimatike.

Edhe drejtuesit e naftës ta-shmë kishin hequr dorë nga qasjanë Lofoten, por tani beteja e ardh-shme do të ndryshojë nëse shpimiduhet të vazhdojë në Detin Ba-rents. Industria e naftës gjithashtuka frikë se puna tani mund të jetëe gatshme – ose e detyruar – tëbëjë kompromis për çështje të tje-ra herën tjetër që merr frenat e qe-verisë, siç janë taksat e naftës osedhënien e licencave të eksplorimitnë Arktikën e Norvegjisë.

Ndërkohë që një liberal pro-evropian fitoi këtë muaj presi-dencën e Sllovakisë, duke zgjaturzgjerimin populist në krahun lin-dor të bllokut, EKRE-ja e Estonisëmban pikëpamje euroskeptike tëngjashme me ato të partive në pu-

shtet në Hungari dhe Poloni. Krye-ministri hungarez Viktor Orban pokërcënon të largohet nga bllokukryesor i parlamentit të BE.

EKRE do të jetë një partner ivogël në koalicionin e ri të Estoni-së, i cili do të udhëhiqet nga partiae Qendrës së Kryeministrit Juri Ra-tas. Ratas tejkaloi Partinë Refor-miste të opozitës, e cila fitoi shu-

micën e votave në zgjedhjet e mar-sit të vendit balltik, duke renego-ciuar në zotimet për të shmangurEKRE. Aleanca e tij trepalësheështë e gatshme të nënshkruajënjë marrëveshje koalicioni tëhënën.

Përfshirja e EKRE “mund t’ibëjë partnerët më të kujdesshëmnë lidhje me Estoninë”, tha Kristi

Raik, kreu i Institutit të Politikës sëJashtme Estoni në Talin. Por “Do tëjetë e thjeshtë për qeverinë që tëmarrë një pozicion më pak euro-skeptik se sa mesatarja pa u sjellëndonjë ndryshim kuptimplotë”.

Pakti i koalicionit nuk përfshinnjë ndryshim në orientimin e Esto-nisë, duke parashikuar një “poli-tikë të jashtme dhe të sigurisë tëbazuar në anëtarësimin në BE dheNATO.” Estonezët shqetësohen mëshumë sesa anëtarët e tjerë të BEmbi emigracionin, megjithëse mëshumë se gjysma thonë se ata “pri-ren t’i besojnë” bllokut.

Koalicioni duhet të presë tëpaktën një javë tjetër për të for-muar një qeveri pasi PresidentiKersti Kaljulaid të premten kaofruar përpjekjen e parë, edhe psepothuajse është e sigurtë se do tëdështojë.

Refuzohetkërkesa eErdoganit përrinumërim tëvotave nëStambollKomisioni i Lartë i Zgjedhje-ve në Turqi ka hedhur poshtëkërkesën e partisë qeverisë-se, AK, për rinumërim të vo-tave në 31 rrethe të Stambol-lit, tha një anëtar iKomisionit.Presidenti Recep Tayyip Er-dogan, që është kryetari iAK, të hënën tha sezgjedhjet vendore u dëm-tuan nga “krimi i organizuar”në kutitë e votimit në Stam-boll.Ai ngriti mundësinë e rivoti-mit në Stamboll, qytet i cili idha shumicën e votave parti-së kryesore të opozitës.Përfaqësuesi i Komisionit tëLartë të Zgjedhjeve, RexhepOzel, u tha gazetarëve pasnjë takimi të bordit se ata ki-shte rënë dakord vetëm përnjë rinumërim të 51 kutive tëvotimit, të shpërndara në 21nga 39 rrethet e përgjithsh-me të qytetit. Çdo kuti voti-mi në përgjithësi përmbandisa qindra vota.Partia AK gjithashtu kishtebërë thirrje për një rinumë-rim të plotë në rrethin e qy-tetit të Buyukcekmece, porbordi ende nuk ka vendosurmbi atë kërkesë.

Nëntë aktivistë pro-demokracisë në Hong Kongjanë shpallur fajtorë për prishjen e rendit publik për ro-lin e tyre në një lëvizje civile që bëri thirrje për zgjedhjetë lira dhe demokratike. Midis tyre janë tre aktivistë tëshquar, të parë si figurat kryesore të lëvizjes pro-de-mokracisë të Hong Kongut. Ata mund të burgosen derinë shtatë vjet për rolin e tyre në protestat e “LëvizjesOmbrellë” të vitit 2014.

Mijëra veta marshuan duke kërkuar të drejtën përHong Kongun për të zgjedhur udhëheqësin e vet.

Të dënuar janë profesori dhe sociologu Chan Kin-man, 60 vjeç, profesor i drejtësisë Benny Tai, 54 vjeçdhe ministri Baptist Chu Yi-ming, 75 vjeç. Ata janëparë si themeluesit e lëvizjes që nxitën protestat nëkërkim të zgjedhjeve të lira dhe demokratike. “Pa

marrë parasysh se çfarë ndodh sot … ne do të vazh-dojmë dhe nuk do të dorëzohemi”, u tha Tai gazetarë-ve përpara vendimit. Ende nuk është e qartë se kur dotë dënohet grupi.

Emiratet eBashkuaraArabe bllokojnëpërdorimin eSkypeAutoritetet e Emirateve të Ba-shkuara Arabe kanë ndaluarpërdorimin e aplikacionit të in-ternetit Skype, transmeton Ana-dolu.“Kemi konstatuar se ofruesit eshërbimeve të internetit nëEmiratet e Bashkuara Arabe bl-lokuan qasjen në faqen tonë.Kjo do të thotë se Skype nukmund të përdoret në atë vend”,tha në një deklaratë Skype qëështë në pronësi të Microsoft.Drejtuesit e kompanisë gjitha-shtu njoftuan se janë duke pu-nuar për heqjen e bllokimit,kurse qytetarët e Emirateve tëBashkuara Arabe në diasporënë rrjetet sociale reaguanashpër për bllokimin e aplika-cioneve të internetit të cilat ipërdornin për komunikim papagesë. “Është frustruese. Si tëorganizojmë tani intervista dhetakime? Kjo është krejtësisht ekundërta e vizioneve afatshkur-tra dhe afatmesme që Emiratete Bashkuara Arabe kanë promo-vuar”, theksoi kolumnisti SultanAl Qassemi nga Këshilli për Stu-dime të Lindjes së Mesme.Autoritetet e Emirateve të Ba-shkuara Arabe tashmë disa vitenuk kanë lejuar përdorimin eaplikacionit për komunikim Fa-ceTime të kompanisë Apple.

Nacionalistët euroskeptikë, më pranë qeverisë në EstoniEstonia u afrua mëpranë formimit të njëqeverie që do tëpërfshinte një partikundër emigrantëve,potencialisht duke‘forcuar dorën’ enacionalistëve përparazgjedhjeve të majit tëBashkimit Evropian.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Dënohen aktivistët që protestuan për demokraci në Hong Kong

Norvegjisë po i përfundon“dashuria” për naftën

Norvegjezët po fillojnë tëvënë në dyshim eksportine tyre më të madh dheburimin e pasurisë messhqetësimeve në rritjerreth ndryshimeveklimatike. Edhedrejtuesit e naftëstashmë kishin hequr dorënga qasja në Lofoten, portani beteja e ardhshmedo të ndryshojë nëseshpimi duhet të vazhdojënë Detin Barents

16 REPORTAZHKoha, e martë, 10 prill 2019

“Spanja e zbrazur, Spanja eshkatërruar” Me thirrjen e “Españavaciada, España arruinada”, tëdielën dhjetëra mijëra njerëz de-monstruan në Madrid për tëkërkuar një zgjidhje urgjente përshpopullimin e vendit. Protesta -thanë të pranishmit - rrjedh ngagjendja e braktisjes që fshatrat dheqytetet kanë pësuar prej vitesh.

Qëllimi është të arrihet një“pakt i shtetit”, masa që mospërfil-lin ngjyrën politike herë pas herenë qeveri dhe që rezultojnë nëshërbime publike cilësore, investi-me reale, fonde europiane dhe tak-sa të favorshme. Dhe pikërisht nëkëtë “Spanjë të shpopulluar”, u për-qendrua një pjesë e madhe e fu-shatës; Partia opozitare e qendrëssë djathtë Ciudadanos, për shem-bull, ka propozuar lehtësimin e tak-save për komunat me më pak se 8persona për kilometër katror. Fu-shat e prekura nga kjo çështje përf-shijnë gjithsej 99 vende, të cilat dotë ndihmojnë në përcaktimin e re-zultateve të zgjedhjeve të përgjith-shme të ardhshme më 28 prill.

GJYSMA E SPANJËS ËSHTËGJYSMË E BRAKTISUR

Për të kuptuar situatën, së pariështë e nevojshme të merren nëkonsideratë disa të dhëna. NëSpanjë, 48% e komunave kanëdensitet të popullsisë më pak se12.5 banorë për kilometër katror,një nga normat më të ulëta në Ba-shkimin Europian dhe 90% e po-pullsisë është e përqendruar në30% të territorit. Midis 2011 dhe2017, sipas komisionerit të qeverisëpër sfidën demografike, pothuajse62% e fshatrave panë rënien e ba-norëve të tyre. Por, edhe 63% e qy-

tetarëve në mes të 20 dhe 50 mijëbanorëve në dekadën e fundit kanëbraktisur vendin: ka 26 kryeqyteteprovinciale spanjolle që momen-talisht po shpopullohen.

FSHATRAT PËR SHITJE Megjithatë, problemi është

veçanërisht serioz për fshatrat. Përshkak të një ndryshimi demografik,fshatarët spanjollë me të vërtetëjanë të mbushur me qytete fan-tazmë. Një shembull është ai iAcorrada, në Galicia (në veriperën-dim të Spanjës), e cila ka gjashtështëpi guri dhe dy hambare.Bloomberg raporton se pronarët endërtesave, pasi u zhvendosën nëqytete më të mëdha, vendosën tëbashkojnë forcat dhe ta vendosin tëgjithë fshatin për shitje, me njëçmim prej 85 mijë euro. Por Acorra-da nuk është fshati i vetëm i brakti-sur për shitje në Spanjë.

Dhe të huajt aventuroz dhespanjollët iniciator që blejnë fsha-tra të tilla me çmime të volitshmeshihen si pjesë e zgjidhjes. Për qe-verinë e kryeministrit Pedro San-chez, i cili të premten më 29 marsmiratoi udhëzimet e Strategjisë përsfidën demografike (e cila duhet tëratifikohet në Konferencën e Pre-sidentëve të ardhshëm), përpjekje

të tilla mund të kontribuojnë nëfaktin për të frenuar shkretëtirëzi-min rural para se të arrihet një si-tuatë krize. Tri mijë fshatra të brak-tisur Aldeas Abandonadas, njëagjenci e pasurive të patundshme especializuar në këtë sektor, shitirreth 40 fshatra vitin e kaluar; çmi-mi mesatar, i cili rritet me 5 ose 10%nga viti në vit, është midis 200 dhe450 mijë euro. Në 70% të rasteveblerësit janë të huaj (kryesisht an-glez) të etur për t’u angazhuar nëindustrinë e hotelit dhe në mbarë-shtimin e gjedhëve; por ndër blerë-sit ka edhe kompani dhe investi-torë të rëndësishëm. Kompaniakohët e fundit ka fituar shikue-shmëri falë aktores dhe sipër-marrëses kaliforniane Gëyneth Pal-trow, e cila ka përfshirë një ngafshatrat e shitur nga Aldeas Aban-donadas në faqen e saj të interne-tit Goop, duke e rekomanduar atë sinjë dhuratë për Krishtlindje; fsha-ti u ble nga një çift holandez për150 mijë euro. Sipas themeluesit tëagjencisë së pasurive të paluajtsh-me, Elvira Fafian, ka rreth tri mijëfshatra të braktisura në Spanjë,shumica e të cilëve janë të vendo-sura në Galicia, Castile dhe León,Aragon dhe Asturias.

Shumë nuk mund të shiten, se-

pse nuk kanë një dokumentacionbazë ose sepse është e pamundurtë gjurmohen trashëgimtarët dheato që shiten në përgjithësikërkojnë rikthimin e qindra mijëraeurove. Një numër në rritje poankohet, pasi pronarët nuk janë nëgjendje t’i mbajnë ato (siç kërkohetnga këshillat vendorë). Ndërtesatpër shitje në 1 euro në Itali Edhe nëItali braktisja dhe shpopullimi i ko-munave pak a shumë të mëdhaështë një çështje serioze.

Për ta kundërshtuar, për dhjetëvjet shtëpitë që përndryshe do tëbraktisen apo shkatërrohen, shitennga qytetarët privatë (ose më shpe-sh nga komunat) në shumën sim-bolike prej një euro. Qyteti i parëqë ka nisur këtë iniciativë për të ri-marrë disa shtëpi të braktisura nëqendrën historike ishte Bashkia eSalemit, në krahinën e Trapanit.Ishte viti 2008 dhe Vittorio Sgarbiishte në krye të qytetit. Iniciativadështoi, pasi disa ndërtesa të pasi-gurta nuk mund të shpalleshin tëzbatueshme. Sgarbi u akuzua ngaadministratorët e tij për “mosve-primin e punëve në ndërtesa qëkërcënonin shkatërrimin dhe lënëjashtë vendosjen e shenjave apostrehëzave” dhe dha dorëheqjen.Në janar të vitit 2016, u arrit lirimi.

Sidoqoftë, iniciativa është përsëri-tur dhe tani është zgjeruar në disabashki italiane, nga Sardenja nëPiemonte.

Në përgjithësi, individët privatëtransferojnë ndërtesa në donacio-ne për komunat, në mënyrë që tëshmangin pagesën e taksave tëndryshme. Përmes një tenderi pu-blik, komuna i kthen ato në shitjepër 1 euro. Kushdo që blen njëpronë në këtë shumë, duhet të ga-rantojë një projekt ristrukturimidhe rivlerësimi, pagesën e taksavenoteriale për regjistrimin, transfe-rimin dhe grumbullimin dhe pa-gesën e një shume prej 5 mijë euro-sh për tre vjet, e cila pastaj do tëkthehet.

MUNGESA E SPANJOLLËVE TË RINJ

Sa për Spanjën, fenomeni ifshatrave fantazmë është i desti-nuar të rritet. Në vitin 2017 shkallae fertilitetit në Spanjë ishte 1.3, edyta më e ulët në Bashkimin Euro-pian pas Maltës dhe hendeku midislindjeve në qytet dhe në fshat ështëmë i madhi në BE. Për shkak tëmungesës së të rinjve nuk ka ndry-shim të popullsisë, ndërkohë qërajonet humbin ato sipërmarrës qëmund të gjenerojnë punësim dhetë udhëheqin ekonominë lokale.“Shumë ekspertë thonë se deri nëvitin 2050 70% e popullsisë do tëjetojnë në megalopole”, shpjegoiIsaura Leal, komisionere e qeverisëpër shpopullimin rural. “Ne be-sojmë se kemi aftësinë për ta anu-luar këtë proces. Ka ende kohë”. Ma-sat që duhet të merren Nxitimi imjeteve juridike ka filluar tashmë.Ndër masat që shqyrtohen nga ek-spertët është ajo e zbatimit të rrje-tit broadband në zonë, në mënyrëqë të lejojë njerëzit të punojnë ngashtëpia. Një ide tjetër është që tëofrohen stimuj për të lëvizur në zo-nat rurale.

Në Asturias dhe Galici, qeverialokale financon pjesërisht restauri-min e kulmeve të shtëpive tradicio-nale. Ndihma e sektorit privatmund të vijë nga njerëz si AlbertoHidalgo, një fotograf nga Madridi icili bleu një fshat prej 35 hektarëshnë Spanjën veriore përmes AldeasAbandonadas për 120 mijë eurome qëllim të krijimit të një qendreWellness. Nga ana tjetër, nëseështë dëshira për të ruajtur histo-rinë kulturore të Spanjës apomundësinë për të punuar nga kudonë sajë të teknologjisë, pika ështëse qendrat e vogla të popullsisëngadalë po fillojnë të bëhen tërhe-qëse përsëri.

Por nuk mund të merret si emirëqenë se kjo do të përfshijë njënumër individësh që mund tandryshojnë procesin aktual. Përmomentin, gjëja e rëndësishmeështë ndalimi i braktisjes.

JA SI SPANJA PO LUFTON DEPOPULLIMIN E FSHATRAVE

Fshatrat që shiten për 150 mijë euroNë Spanjë, 48% ekomunave kanëdensitet të popullsisëmë pak se 12.5 banorëpër kilometër katror,një nga normat më tëulëta në BashkiminEuropian dhe 90% epopullsisë është epërqendruar në 30%të territorit. Midis 2011dhe 2017, sipaskomisionerit tëqeverisë për sfidëndemografike,pothuajse 62% efshatrave panë rëniene banorëve të tyre

17SPECIALEKoha, e martë, 10 prill 2019

Nga Bernard GUETTA

Kanë mohuar vetveten, dhekjo është themelore. Në Evropë,nacionalistët po pozicionohen nëskakierën politike, por këto tëdjathta të reja ekstreme, nukthonë më se duan të largohen ngaBashkimi Evropian, e aq më paktë largohen nga Euro. Ashtu si tëgjithë, duan të ndryshojnëgjithçka në lidhje me Unionin.Ashtu si socialdemokratët, do tëdonin të imitonin Federal Reser-ve amerikane, si dhe të ngarkojnëUnionin me ruajtjen e punësimit,jo vetëm me garantimin e stabili-tetit monetar. Të djathtat e rejaekstreme do të donin, me një fjalë,një evolucion të traktateve ekzi-stuese, dhe mbi të gjitha, të poli-tikave evropiane, por të shembinmuret që deri jo shumë kohë mëparë e quanin “burgu i popujve?”

Jo, nuk flitet më. Jo për MarineLe Pen, jo për Salvinin, jo përçdokënd të ngjashëm me ta. Meafrimin e zgjedhjeve evropiane,skenari ka ndryshuar tërësisht nëBashkimin Evropian, për një arsyepreçize: Brexit. Ajo Brexit, që na-cionalistët e kishin duartrokituraq shumë, por që ka sjellë kthesakaq negative, saqë nuk mund tëmerret më si shembull. Përveçsenëse duan të shkojnë drejt vetë-vrasjes, nuk është më e mundurt’u propozohet popujve evropianëqë të ndjekin rrugën e britanikëve,pasi sot është shumë e qartë seofron vetëm një alternativ tëpapëlqyeshme. Ose del nga tregui përbashkët dhe privohesh ngaqasja e lirë në atë që është tregu ytkryesor, ose qëndron dhe përsh-tatesh me të gjitha kërkesat dherregulloret e Unionit, pa patur mëtë drejtë fjalë në fazën e definicio-neve.

Pavarësisht se si do të jetë re-zultati i Brexit, pasoja e parë do tëjetë luhatja e sovranizmit, dukedemonstruar se sa joracionaleështë ideja e shpërbërjes së BE.Nacionalistët mund të thonë ç’tëduan për të shpëtuar fytyrën, pornjë gjë është e sigurt: kanë bërënjë gabim dhe kanë gënjyerzgjedhësit e tyre, duke shpjeguarse nuk mbetej rrugë tjetër, përveçshpërbërjes së Unionit, dhe se atamishëronin interesat kombëtare,kundër elitave të globalizuara qëpunojnë për fatkeqësinë e popuj-ve. Këto marrëzi kanë marrë njëgoditje të fortë dhe jo, Evropa dhembështetësit e unitetit të saj nukjanë tashmë të mposhtur nëzgjedhjet evropiane. Në maj, tëdjathtat ekstreme do të fitojnëterren, sepse socialdemokraciadhe demokracia kristiane shfaqinlodhje dhe vota e protestës mbe-tet e fortë në të gjithë Unionin.Përbërja e Parlamentit të Stra-

sburgut do të dalë e transformuar.Por nacional-konservatorët nukdo të arrijnë të kenë shumicën, se-pse votat për qendrën dhe tëgjelbërit do të afirmohen nëmbetjet paralele të të majtës, tëtë djathtës dhe të djathtave ek-streme, dhe do të krijohen koali-cione të reja, në përpjekjen për tëribërë politikat evropiane.

“Rilindja” për të cilën bërithirrje Emmanuel Macron kohëte fundit, nuk do të ndodhë brendanatës, sigurisht, por kjo ambiciedo të imponohet më shpejt se sabesohet për shkak se për ne evro-pianët, zgjedhja është e lehtë. Osenuk do të arrijmë të shtrëngojmëradhët dhe do të zhdukemi ngaskena ndërkombëtare, ose do tëforcojmë unitetin tonë dhe do tëformojmë, në krah të Kinës dheSHBA, një prej tre njësive të planittë parë, që do të dominojnë këtëshekull. Sot ndjehemi të kërcë-nuar nga gjithçka. Kaosi në Afrikëdhe në Lindjen e Mesme mund tërrisë numrin e fatkeqëve që do tësynojnë brigjet tona, për t’i ikurluftës ose urisë. Revanshizmi i Vla-dimir Putinit mund të derdhet nëvendet baltike dhe më tek në Polo-ni, me të njëjtin zjarr që u derdhnë Ukrainë. Pikërisht kur stabili-teti i kufijve tanë jugorë dhe lin-dorë është i goditur, SHBA e Do-nald Trump kanë vënë në diskutimnjë herë e përgjithmonë, automa-tizmin e ombrellës amerikane.

Thënë ndryshe, sot jemi pa njëMbrojtje, pikërisht atëherë kurmundësitë për konflikt janë më tëlarta se kurrë. Dhe nuk ka mba-ruar, sepse nuk kemi një armik tëvetëm, por tre.

Në të kaluarën, vetëm Bashki-mi Sovjetik synonte të na dobë-sonte, apo edhe më keq. Tashmë,me zërin e presidentit të tyre,SHBA na ka bërë një kundërshtarekonomik për t’u penguar, ndër-sa Rusia punon për shpërbërjentonë, duke financuar dhe mbësh-tetur të djathtat ekstreme nacio-naliste, ndërsa Kina bën të pa-mundurën për t’u futur në vendetë ndryshme të Evropës, me frikënse Unionin përbën një front të për-bashkët për ekspansionizmin e ka-pitaleve të saj. Jemi të sulmuardhe nuk kemi as Mbrojtje, as poli-tikë të jashtme të përbashkët, dhekjo pakujdesi mund të na bëjë tëndjejmë në lëkurë të njëjtin fat qëpati Venecia: të shndërrohemi nëMuze, pasi kemi qenë një fuqi.

Mund të dorëzohemi. Me lita-rin në fyt, mund të marrim rrugënqë shpie në nënshtrim. Mund tëzgjedhim të mos ekzistojmë, nëvend që të ekzistojmë, por nukështë e vërtetë që evropianët janëtë gatshëm për këtë dhe se forca esovranizmave na imponon këtëzgjedhje. Evolucioni i të djathtaveekstreme tregon të kundërtën dhefaktet flasin vetë: ato nuk kanë njëshumicë, që mund të vërë përfund

Unionin, nuk kanë në asnjë vendevropian, madje as edhe në Brita-ninë e Madhe. Të trembur nga imi-grimi në masë, nga tronditjet dhengjarjet në të gjithë planetin, ngadalja e fuqive të reja, hedhin kudokartat mbi tryezë, por refuzojnëmarrëzinë për të shkëmbyer Unio-nin me shpërbërjen. Pra, asgjë nukështë e humbur tashmë, dhemënyra për t’u ringraitur para se tërilindim, është që të mos synojmëmë unanimitetin.

Duke qenë 27, e aq më tepër,28 nëse britanikët do refuzojnëBrexit, është iluzion të mendoshse mund të bësh të gjithë evro-pianët të bien dakord për gjithçka.Në këtë mënyrë, nuk do bëjmë gjëtjetër veçse do të vazhdojmë tënegociojmë edhe për shumë vite,kompromise pa domethënie përshkak të lëshimeve të tepruara qësecili shtet anëtar do t’ua impo-nonte gjithë të tjerëve. Tani, nëvend të unanimitetit, duhet të pre-ferojmë forcën tërheqëse të atyreqë duan të na shtyjnë sa më largdhe sa më shpejt, në një fushë aponjë tjetër. Është e domosdoshmetë sistematizojmë atë që kemibërë me Euron - që jo të gjithëevropianët e kanë adoptuar, porqë do ta adoptojnë një ditë - dhenë atë pikë do të zbulohet se vijate demarkacionit mes rrymave tëndryshme evropiane janë shumëmë pak të palëvizshme dhe tëpandryshueshme, se sa besohet.

Në pamje të parë, nga njëraanë janë sovranistët dhe nga anatjetër federalistët. Nëse vërehengjërat që volisin dhe dëgjohen zë-rat duket e vërtetë, por nuk mundtë jetë më e pabazë. Drejtuesit po-lakë dhe hungarezë mbështesinnjëri-tjetrin përballë kërcënime-ve të sanksioneve evropiane përshkak të përçmimit që shfaqinndaj ligjit, por mes tyre është Ru-sia, me të cilën Orbani ështëpranë, ndërsa Kaczynski i trembetmë shumë se çdo gjëje tjetër. Leganë Itali dhe Fidesz në Hungarikanë shumë pika të rëndësishmetë përbashkëta, por solidaritetievropian që Matteo Salvini kërkontë imponojë për pritjen e imi-grantëve është krejt i papranue-shëm për Victor Orbanin, ashtusikurse është për Marine Le Penindhe Jaroslav Kczynskin.

Në Poloni, partia PiS nuk do astë dëgjojë për një Mbrojtje evro-piane, sepse ka frikë që mund tëprishë marrëdhëniet Transatlan-tike, ndërkohë që Fidesz e promo-von, sepse Rusia e shqetësonshumë pak, aq sa ka menduaredhe zinë tashmë, për këtë NATOqë Trumpi dëshiron ta copëtojë.Po kështu, Parisi dhe Berlini janëshumë më larg se sa duket, sepseidetë franceze mbi investimet dhebuxhetet evropiane të përbashkë-ta perceptohen nga gjermanët, sinjë mënyrë për të shmangur para-metrat e Mastrihtit dhe rritur sh-penzimet publike, ndërkohë që nëRomë, Madrid dhe shumë vendetë vogla të Unionit, favorizohen.Duke nisur nga mbrojtja e përba-shkët, propozime të shumta mbipërmirësime evropiane mund tëkapërcejnë ndarjet mes shteteveanëtare që, paralelisht, përfun-dojnë të gjithë duke u shqetësuarprej agresivitetit tregtar të Kinësdhe SHBA. Pavarësisht se ekspor-tet e saj ndaj këtyre vendeve janëtë konsiderueshme, edhe Gjerma-nia ngre tonet kundër Trump dheXi. Duke mbajtur parasysh sembijetesa evropiane varet ngaqëndrimi të bashkuar, ky Union qëthuhet se po vdes, është në të vër-tetë, shumë larg prej fundit të tij.

(bota.al)

Pranvera e Evropës

Në të kaluarën, vetëm Bashkimi Sovjetiksynonte të na dobësonte, apo edhe më keq.Tashmë, me zërin e presidentit të tyre, SHBA naka bërë një kundërshtar ekonomik për t’upenguar, ndërsa Rusia punon për shpërbërjentonë, duke financuar dhe mbështetur tëdjathtat ekstreme nacionaliste, ndërsa Kinabën të pamundurën për t’u futur në vende tëndryshme të Evropës, me frikën se Unioninpërbën një front të përbashkët përekspansionizmin e kapitaleve të saj

18 KULTURËKoha, e martë, 10 prill 2019

Se shtetit serb po mundohetqë me të gjitha forcat të ndryshojëopinionin botëror rreth të vërtetëssë Kosovës, tregon edhe një film irealizuar kohët e fundit që bën

propagandë kundër historisë sëKosovës.

Në fakt, e përditshmja brita-nike “The Times” dhe një pjesë eopinionit britanik kanë kritikuarashpër filmin “Kufiri Ballkanik”,

duke deklaruar se përshkrimi i hi-storisë së re të gadishullit minonpaqen rajonale. Filmi, i cili kohët efundit u shfaq në Rusi dhe Serbi,flet për hyrjen pa leje të forcaveruse në aeroportin e Prishtinës

gjatë vitit 1999, e cila gjë ndodhimenjëherë pas nënshkrimit tëMarrëveshjes së Kumanovës.

“The Times” ka bërë thirrje përcensurimin apo mos shfaqjen e fil-mit në kinematë britanike pasi qëpo cilësohet si një propagandë e“regjimit të Putinit në fushatën qëjustifikon aktet drastike të dhunësndaj popujve që nuk kanëmbrojtje”. Gjithashtu gazeta shk-ruan se ka “ardhur koha që t’i jepetfund kësaj fushate”, pasi që, sipassaj, “kur gënjeshtra mundohet tëmbulojë të vërtetën, atëherë ështënë rrezik jeta dhe liria e fjalës”.

Më tutje theksohet se filmiështë ndër më të shikuarit në kine-matë ruse dhe në disa shtet ame-rikano-latine, ku ka ndikim tëmadh Rusia. Mbetet të shihet nësedo të censurohet apo nuk do tëlejohet të shfaqet në kinematë eBritanisë së Madhe. Ndryshe, nërolet e shqiptarëve janë paraqiturdisa aktor serb dhe të shtetit të Ru-sisë. KultPlus.com

Sapo qarkulloi në Francë roma-ni “Valsi i lumturisë”, i shkrimtaritYlljet Aliçka, botuar nga shtëpia enjohur botuese “L’esprit du temps”,përkthyer nga Michel Aubry (Mi-shel Obri).

Në parathënien e këtij botiminë gjuhën frënge shkrimtari IsmailKadare shkruan ndër të tjera: �Njëroman i shkruar me art dhe dinji-tet�, ndërsa botuesi francez shk-ruan për këtë libër:

�Një rrëfim jashtëzakonishtironik dhe absurd, i frymëzuar nganjë histori e rrallë, ku zbulohen dybotë, gjë e rrallë kjo për romanintradicional.

Është kjo qasje që e bën letër-sinë e Aliçkës origjinale dhe njerë-zore.”

Ndërsa pas botimit të këtij ro-mani në Itali, gazeta “Corriere del-la sera” ka shkruar “Qesh hidhur

tek lexon këtë roman, e megjithatëqesh.”

Ndërsa ish-ambasadori italiannë Shqipëri, Mario Bova shkruannë revistën L’indic: �Si vepër letra-re, “Il sogno italiano” (“Valsi i lum-turisë”) i kapërcen fuqishëm ku-fijtë e një hapësire kombëtare elokale, për të arritur fuqinë e njëreflektimi mbarëeuropian, përtragjedinë e tmerrshme të feno-meneve të emigracionit drejt kon-tinentit.�

Romani �Valsi i lumturisë� i bo-tuar nga shtëpia botuese Toenambështetet në një ngjarje të vër-tetë.

Në dhjetor të 1985-s gjashtëanëtarët e familjes Popa, hynë ile-galisht në ambasadën italiane. Ra-sti i tyre bëhet çështje ndërkombë-tare për Shqipërinë e vogël e tëizoluar. Familja Popa, një familje

e thjeshtë nga Durrësi hyn tinëzi-sht (duke u hequr si turistë) në am-basadën italiane dhe aty kërkonmenjëherë strehim politik. Shtetitotalitar shqiptar pëson një tron-ditje të madhe nga ky gjest. I quan

shtetasit e vet “kriminelë”. Një gjëtë tillë, kush kishte guxuar ta bën-te më parë ishte pushkatuar.Ngjarja që erdhi nga këta njerëztë thjeshtë, mori përmasa të pa-parashikueshme ndërkombëtare.Gjashtë anëtarët e familjes Popa,nga frika e dënimit, deklaruan sedo të vetëvriteshin, nëse ambasa-dori italian i dorëzonte në duart esigurimit të shtetit shqiptar. Ata umbrojtën për rreth 5 vjet në am-basadën italiane, veprim që u bëshkak për tensionimin emarrëdhënieve diplomatike mesdy vendeve, por edhe shkak përkthimin e vëmendjes tëndërkombëtarëve drejt Shqipëri-së. Ambasada italiane rrethohetme mbi 600 mijë policë. Përtejbrigjeve, televizioni italian tran-smetonte ngjarjen reale nga Tira-na.

82 vite nga“Lahuta e Malcis”,përkujtohetvepra e FishtësËshtë përkujtuar të hënën njëndër kryeveprat e letërsisë shqi-pe “Lahuta e Malcis”, në 82-vje-torin e botimit të plotë të saj (8prill 1937). Ministrja e Kulturës,Elva Margariti u shpreh se “poe-ma madhore epike “Lahuta eMalcís” e poetit kombëtar AtGjergj Fishta, është jo vetëmkryevepra e tij, por ndër më tërëndësishmet e letërsisë shqipe,me jehonë ndërkombëtare”.Margariti përshkruan krye-punën e Fishtës të viteve 1900,kur atdheu ishte nën Perando-rinë Osmane dhe e mbaroi atëmë 1937, kur Shqipëria ishte sh-tet i pavarur, dy vjet para se tëniste Lufta e Dytë Botërore. Pesëkëngët e para të saj u botuan silibër më vete në Zara të Kroaci-së me shpenzimet e Faik Ko-nicës, shembull i shkëlqyer imbështetjes patriotiko-kulturo-re e intelektualëve të lartë sh-qiptarë.Më vonë u botua dhe libri tjetërme këngë, derisa u bënë plot 30këngë, ose krerë të një eposimadhështor. Aty janë bashkuarsipas kronologjisë ngjarje dhebëma shqiptare nga gjysma edytë e shekullit XIX deri në pa-varësinë e Shqipërisë dhe Kon-ferencën e Londrës më 1913. Fry-ma e fuqishme popullore kadiktuar dhe vargun popullor,gjithë rropama dhe ortekë me-taforash duke dhënë kështu“Iliadën” e shqiptarëve sipas al-banologëve, duke e quajtur Fi-shtën “Homerin e fundit të Bal-lkanit”. Kjo kryevepër, e futurtashmë në tekstet shkollore,edhe pse tejet e vështirë për t’upërkthyer, ka botime të pjessh-me në italisht, në gjermanisht(nga albanologu MaximilianLambertz) dhe së fundmi në an-glisht.Përkthyesi i saj, albanalogu injohur Robert Elsie në parathë-nie thotë se me botimin angli-sht të “Lahutës së Malcis” u për-plotësua eposi europian. Edhepse u flak shpeshherë, vepra eFishtës doli përsëri në dritë përt’i folur Shqipërisë e botës.

“Valsi i lumturisë” i Ylljet Aliçka botohet në Francë///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Filmi “Kufiri Ballkanik”i propagandës serbo-ruse kundër Kosovës

“The Times” ka bërëthirrje përcensurimin apo mosshfaqjen e filmit nëkinematë britanikepasi që po cilësohetsi një propagandë e“regjimit të Putinitnë fushatën qëjustifikon aktetdrastike të dhunësndaj popujve që nukkanë mbrojtje”

19SPORTKoha, e martë, 10 prill 2019

Futbollisti kosovar, Valon Ham-diu ka folur për përzgjedhjen e tijpër ta përfaqësuar Kosovën dhepër eksperiencën me Kombëtarenshqiptare Kohët e fundit ështëkthyer në çështje largimi i talen-teve nga Shqipëria për një skuadërtjetër Përfaqësuese dhe m esaduket, nuk ka vetëm që largohetpor ka edhe nga ata të cilët e refu-zojnë. I tillë është rasti i talentit tëVinterthurit, Valon Hamdiu i cili

po spikat në kampionatin zviceranme skuadrën, te e cila aktivizohetedhe Taulant Seferi. Pak ditë mëparë, në Zvicër ka shkuar vetë traj-neri i Shpresave, Alban bushi për tëtakuar nga afër talentin dhe për tabindur që të afrohet te Shqipëria,por mesa duket ai e ka bërëzgjedhjen e tij. Duke qenë se edhenë të kaluarën ka qenë pjesë e tërinjve të Kosovës, Hamdiu nuk eka ndërmend të tradhtojë këtëskuadër dhe i është përgjigjur ne-gativisht ftesës së Bushit. ‘Vi-pSport.al’ ka kontaktuar me Ham-diun i cili pranon se ka zgjedhur

përfundimisht Kosovën, duke sh-tuar se për të nuk ka asnjë ndry-shim mes Shqipërisë dhe Kosovës,pasi të dyja përfaqësojnë Kombinshqiptar. “Zgjedhja? Është e vër-tetë që kam zgjedhur Kosovën dhejo Shqipërinë. Kosova ka qenë epara që më ka ftuar dhe më ka pël-qyer kur kam qenë për herë të fun-dit në grumbullim. Nuk kam çfarëtë bëj, nuk mundem që të luaj përdy Kombëtare kështu që duhet tëzgjedh vetëm njërën. Për mua janënjëlloj, si Shqipëria si Kosova dhe ekam të pamundur që t’i ndaj”, thafillimisht Hamdiu. I pyetur nëse i

trembet etiketimit ‘tradhtar’ siçndodh rëndom, Hamdiu është ibindur se nuk do të quhet i tillëpasi Shqipëria dhe Kosova për tëjanë një. Sakaq, ai ka treguar se kaqenë edhe vetë i interesuar për tëluajtur me fanellën e Shqipërisë,por gjithmonë është neglizhuarduke i thënë se ‘është nën vëzh-gim’, vëzhgim i cili nuk përfundoiasnjëherë. “Epiteti ‘tradhtar’? Nukje tradhtar nëse shkon të luash përKosovën. Të gjithë e dimë që ka sh-qiptarë që luajnë për Kosovën, porka edhe nga Kosova që luajnë përShqipërinë. Kam folur edhe meTaulant Seferin dhe më ka këshil-luar të luaj për Shqipërinë, por nëfund më ka thënë se zgjedhja mëtakon mua. Shqipëria? Erdhi Bu-shi në Zvicër po unë personalishtnuk e kam takuar. Ai është takuarvetëm me babanë tim dhe ka folur.Kur kam dashur unë që të luaj përShqipërinë, ata më kanë thënë jodhe tani është koha që të themunë jo. Gjithmonë më thoshin ‘tëkemi nën vëzhgim’, por kurrë nukmë kanë lajmëruar për diçka apotë më kthenin një përgjigje.Ndërkohë që koha kalonte, unënuk mund të prisja gjithmonëduke qenë nën vëzhgim. Shkurt eshqip, mua më kanë refuzuar njëherë. Gjatë gjithë kohës, Kosova katreguar shumë më shumë interespër mua dhe këtë respekt të tre-guar karshi meje, e kam vlerësuar”,tregon qendërmbrojtësi 20-vjeçar.

Leh Poznanjinteresohet përMusliunShkup, 9 prill - Njëra nga skuadramë të mira në kampionatin Po-lak, Leh Poznanj dëshiron që tërrëmbej mbrojtësin e Shkën-dijës, Visar Musliu. Sipas infor-macioneve jozyrtare në takimine së dielës ndaj Renovës në tri-bunën e stadiumin në Tetovëkanë qënë skautët e ekipit polak,për ta ndjekur nga afër Musliun,po ashtu të njëjtët skaut, Mu-sliun e kanë ndjekur edhe nëtakimet e reprezentacionit tëMaqedonisë në Lubjanë përballëSllovenisë. Klubi polak thuhet sëdo të paguaj një shumë të maj-me për të siguruar shërbimet embrojtësit të Shkëndijës, ndërsatani i mbetet “kuqezinjve” të ven-dosin për Musliun. Leh Poznanjdëshiron që tani të siguron tran-sferin e Musliu, që në verë tëtransferohet në Poloni. Përveçekipit polak për Musliun kanë sh-faqur interes edhe shumë klubetjera. (F.N)

Shkup 9 prill - Futbollisti shqiptari nga Ku-manova, Bunjamin Shabani ka arritur tëshënon golin e parë me fanellën e skua-drës armene, Shirak. Skuadra e Shabanitbarazoi 2:2 ndaj Araratit, ndërsa ishte pikë-risht futbollisti kumanovar që zhbllokoi shi-frat e takimit në minutën e 70, duke kaluarnë ekipin e tij. 10 minuta më vonë Ararat ba-razoi përmes Avetsian për 1:1, ndërsa skua-dra e Shabani kaloi përsëri në epërsi megolin e Gandilianit, por që ishte e pafat, pasi5 minuta para fundit Guzj barazoi shifrat e

ndeshjes, duke u ndarë të dyja ekipet menga një pikë nga kjo përballje. Shiraku iBunjamin Shabanit renditet në vendin e 6tabelës me 29 pikë të tubuara.

Shkup, 9 prill - Të mërkurën në programdo të jenë ndeshjet kthyese të gjysmëfi-nalen në Kupën e Maqedonisë së Veriutnë futboll. Skuadra e Pobedën ka ven-dosur që ndeshjen e kthimit të gjysmë-finales ndaj Akademia Pandevit të zh-villojë në stadiumin në Kavadar tëmërkurën në orën 15:30. Në ndeshjen eparë Pobeda pësoi disfatë me rezultatin1-3, ndërsa është rast i mirë për Akade-mija Pandevin që për herë të parë të kua-lifikohen në finale të Kupës së Maqedo-nisë së Veriut. Në lagjen Gjorçe të

Shkupit, ekipi i Makedonija GJ.P do tëjetë nikoqire e Bellasicës. MakedonijaGJ.P në takimin kthyes do të futen meepërsi minimale 1:0. (F.N)

Duka ka arritur marrëveshjenme Edy RejanArmand Duka është mjeshtër "i maskimit" dhe i pël-qen që të luajë me shumë emra trajnerësh për tëardhmen e stolit kuqezi. Enigmatik në disa raste, ivërtetë në të tjera, por duhet të gjesh fillin që i lidh nëmes. Shkarkimi i Christian Panuccit ishte i detyruardhe sot, ish-mbrotjësi i Roëms, vazhdon të paguhetnga federata, që nuk ka mundësinë ekonomike për tëafruar emra "big" në stol dhe aq më tepër personazheqë kanë fituar titullin në Itali, si Alberto Zacheroni(Milan). Në fillim Roberto Donadoni, më pas Zacche-roni, por duke lënë lënjanë se të dy nuk ulen nga pre-tendimet ekonomike që prekin pak a shumë 500-600mijë euro në vit. Atëherë? Një inskenim i presidentit,për të trazuar ujërat dhe vazhduar punën epërzgjedhjes, që u bë që natën e humbjes me Tur-qinë, në "Loro Boriçi". Në Bologna, ku kreu i FSHF-sëka qenë për arsye pune, sipas asaj që shkruan "RadioKiss Kiss", Duka ka takuar Eduardo Rejën, ish-trajne-rin e Napolit dhe Atalantas, për të perfeksionuar de-tajet e fundit ekonomike. Oferta është mbi tavolinëdhe Reja duhet vetëm të thotë "po": bëhet fjalë për tënjëjtën rrogë që përfitonte Panuçi, pra thuajse 250mijë euro në vit, pa pagën për stafin. Calori pritet tëjetë ndihmësi i Rejës.

KUPA E MAQEDONISË

Akademija Pandev dhe Makedonija GJ.Pkërkojnë finalen

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Shabani shënon golin e parë me fanellën e Shirakut////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

HAMDIU KA FOLUR PËR PËRZGJEDHJEN E TIJ PËR TI PËRFAQËSUAR “DARDANËT”

Refuzova kuqezinjtë për KosovënKohët e fundit ështëkthyer në çështjelargimi i talentevenga Shqipëria për njëskuadër tjetërPërfaqësuese dhe mesa duket, nuk kavetëm që largohet porka edhe nga ata tëcilët e refuzojnë. I tillëështë rasti i talentit tëVinterthurit, ValonHamdiu i cili po spikatnë kampionatinzviceran meskuadrën, te e cilaaktivizohet edheTaulant Seferi

ArenaKombëtare nëShkup do tëquhet “TosheProeskiShkup, 9 prill – Arena Kombëtare“Filipi i Dytë” në Shkup ështëriemërtuar në “Toshe Proeski”,vendosi Qeveria në seancën esotme.“Në seancën e rregullt të 129-të,Qeveria sot mori vendim përriemërtimin e stadiumit ArenaKombëtare “Toshe Proeski” nënder të personalitetit që ka lënëgjurmë në historinë modernemaqedonase dhe në historinërajonale, shkroi zëdhënësi qeve-ritar Mile Boshnjakovski në “Tui-ter”.Në vitin 2009, paraprakisht Qe-veria e ka riemërtuar ish Stadiu-min e Qytetit në Arenën Kombë-tare “Filipi i Dytë”.

/////////////////////////////////////////////////////////////////

20 SPORTKoha, e martë, 10 prill 2019

Në bazë të neneve 114 paragrafi 4 alineja 7, 172 dhe 176 të Ligjit për arsim të lartë (Gz. Zyrtare 82/18), si dhe neneve 25 dhe 26 të Rregullores për kriteret dhe procedura për zgjedhje në tituj mësimor-shkencor, mësimor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues të Universitetit "Shën Kliment Ohridski" - Manastir, i sjellur në seancën e 164-të të senatit universitar të Universitetit "Shën Kliment Ohridski" - Manastir më datë 21.09.2018, Dekani i Fakultetit të teknologjive informatike dhe të komunikimit - Manastir publikon:

K O N K U R S

për zgjedhje

Publikohet konkurs për zgjedhje të: 1) Një mësimdhënës në të gjitha titujt mësimor-shkencor nga sferat shkencore: 10900 - Matematikë; 10907 - Statistika

matematikore dhe hulumtime operative; 10909 - Teoria e probalitetit. Kandidatët, krahas kushteve të përgjithshme të parapara me Ligjin për marrëdhënie pune, duhet t`i plotësojnë edhe kushtet e

përgjithshme edhe të veçantë të paraparë në Ligjin për arsim të lartë (Gz. Zyrtare 82/18) dhe në Rregulloren për kriteret dhe procedurën për zgjedhje në tituj mësimor-shkencor, mësimor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues të Universitetit "Shën Kliment Ohridski" - Manastir, i sjellur në seancën e 164-të të senatit universitar të Universitetit "Shën Kliment Ohridski" - Manastir më datë 21.09.2018.

Ndaj fletëparaqitjes, kandidatët, në origjinal ose kopje të vërtetuar në noter, t`i parashtrojnë dokumentet në vijim: biografi/CV,

diplomë për arsim të mbaruar përkatës, listë të punimeve shkencore dhe profesionale dhe nga një kopje prej tyre, certifikatë të lindjes, certifikatë të shtetësisë.

Fillimi, përfundimi dhe orari i punës dhe shuma e rrogës fillestare për mësimdhënësin janë të ndryshueshme dhe përcaktohen

në pajtim me aktet e Fakultetit sipas orarit të mësimit në semestër, angazhimit dhe titullit në të cilin është zgjedhur mësimdhënësi (në neto shumë: 29.241 den / 31.481 den / 34.677 den).

Konkursi zgjat 8 ditë nga dita e publikimit, ndërsa fletëparaqitjet me shtojcat e duhura parashtrohen deri te Fakulteti i

teknologjive informatike dhe të komunikimit - Manastir, personalisht ose përmes postës në adresën: "Partizanska" pn, 7000 Manastir.

Fletëparaqitjet e pa kompletuara dhe të vonuara nuk do të shqyrtohen.

Fakulteti për teknologji informatike dhe të komunikimit - Manastir

KORRIGJIMBëhet korrigjim i shpalljes për grumbullim të ofertave për organizim të ekskursioneve të nxënësve për vitin

shkollor 2018/19 të publikuar nga SHFK Kosta Racin Podaresh, komuna Radovish, më datë 27.03.2019.Korrigjimi vlen për pjesën e dytë të shpalljes gjegjësisht fjalia në vijim:Për nxënësit e klasës së VI të Ekskursion dyditor në relacionin Jargulicë Podaresh Negotinë Prilep

Krushevë, akomodim në hotel në Krushevë me vizitë të parkut nacional Pelister Manastir, Stobi Jargulicë.zëvendësohet me:Për nxënësit e klasës së VI të Ekskursion dyditor në relacionin Jargulicë Podaresh Probishtip Kratovë

Kumanovë (fjetje) Kumanovë Shkup Radovish Podaresh Jargulicë.Relacionet e mbetura dhe kushtet mbeten të pandryshueshme.

Podaresh, 09.04.2019 SHFK Kosta Racin PodareshDrejtor

Gordana Manteva Tashkova

Duke vepruar në përputhje me nenin 1 paragrafi 2 nga Ligji për letra me vlerë (Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 95/2005, 25/2007, 7/2008, 57/2010 135/2011, 13/2013, 188/2013, 43/2014, 15/2015, 154/2015, 192/2015, 23/2016 dhe 83/2018), nenin 84 nga Ligji për procedurë të përgjithshme administrative (Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr.124/2015), Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë së Veriut e komunikon këtë:

KOMUNIKATË

Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë së Veriut kryen dorëzim me shpallje publike të akteve të cilat nuk arriti t’i dorëzojë, dhe atë:

1. Njoftim dhe Konkluzion nr. KPK PA 03-1 i datës 12.03.2019 deri te Shoqëria Premium Grup ShA Shkup me

seli në rr. “Naroden front”, 23/2-2, Veles; 2. Njoftim dhe Konkluzion nr. KPK PA 03-2 i datës 12.03.2019 deri te Shoqëria Komunaproekt ShA Tetovë me

seli në Sheshin Marshalli Tito 25, Tetovë; 3. Njoftim dhe Konkluzion nr. KPK PA 03-4 i datës 12.03.2019 deri te Shoqëria Metalurg ShA Shkup me seli në

rr. “Jani Llukrovski” 6, Shkup; 4. Njoftim dhe Konkluzion nr. KPK PA 03-5 i datës 12.03.2019 deri te Shoqëria Taska ShA Kavadarë me seli në

rr. “Kiro Krstev” 58, Kavadarë.

U bëhet thirrje personave të lartpërmendur që në afat prej 10 (dhjetë) ditëve nga publikimi i kësaj komunikate, të paraqiten në hapësirat e Komisionit për letra me vlerë të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe t’i marrin aktet e lartpërmendura. SHËNIM: Paralajmërohen palët se mënyra e këtillë e dorëzimit konsiderohet si dorëzim i rregullt, ndërsa secila pasojë negative e krijuar që mund të paraqitet do të bartet nga vetë pala. Numër 03-420/1 08.04.2019 Shkup

Mr.Sc. Nora Aliti

Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë së Veriut

Kryetar

Publicitet

Çmimi i Madh i Britanisë nëpistën e Silverstone duket se do tëqëndrojë në kalendarin e Botëro-rit të Formula 1. Liberty Media, qëështë në pronësi të këtij kampio-nati, është shumë pranë njëmarrëveshjeje me British RacingDrivers Club për rinovimin e kon-tratës, lajm ky që u bë i ditur nga“Financial Times”. Liberty Mediaishte vënë në kërkim të një zonetë re për pistë të Formula 1 pasprezantimit të klauzolës për ndër-prerjen e kontratës nga organiza-torët e garës së Silverstone përshkak të kostove të larta. Por, sipas“Financial Times”, kërkimet nuk

shkuan mirë, kështu që bisedimetme British Racing Drivers Club uintensifikuan dhe tani po shkohetdrejt rinovimit të kontratës. Kjolëvizje konsiderohet si një pra-pakthehu nga ana e Liberty Me-dia, që më parë kishte refuzuarrinegocimin e kontratës me orga-nizatorët e garës së Silverstone,

të cilët kishin kërkuar kushte mëtë mira. Akordi që ishte nënshk-ruar me Bernie Ecclestone para-shikonte një rritje vjetore me 5%të kompesimit në drejtim të pro-narëve të Formula 1. Kontributifillestar ishte 11.5 milionë Paunddhe në 2026 ai do të shkonte në26 milionë Paund. Tani, Liberty

Media kërkon 18 milionë Paund,ndërsa British Racing Drivers Clubofron 15. Në javët e ardhshme pri-tet që të zyrtarizohet ky akord përrinovimin e kontratës, ndërkohëqë Liberty Media vijon tratativatpër organizimin e një garë nëzonën rreth Olympic Park nëlindje të Londrës.

Një vit më parë, Khabib Nur-magomedov fitonte titullin kam-pion bote të peshës së lehtë, dukemundur Al Iaquinta, me këtë tëfundit që pranoi të ngjitej në kafazvetëm 24 orë para duelit. Rusiduhej të duelonte për titullin kam-pion bote, që ishte vakant, ndajTony Ferguson, por ky i fundit udëmtua rëndë në gju një javë parasfidës. Kjo sfidë mes Tony Fergu-son dhe Khabib Nurmagomedov

duket e mallkuar, pasi 4 herë ështëpunuar që të realizohet kjo sfidëdhe po kaq herë ka dështuar. “Kjosfidë ndaj Tony do të ishte e përsh-tatshme për mua në këto momen-te. Mbetet dueli me pritshmërinëmë të madhe aktualisht në Divi-zionin tonë. Fansat kanë vite që erpesin këtë sfidë”, tha Nurmago-medov. “Edhe drejtuesit e MMA-sëma konfirmojnë këtë, pasi shohinkomentet në rrjetet sociale. Unë

nuk e di se si është situata me Fer-guson, është gati apo jo. Di që pokalon një moment jo të mirë fa-miljar, ndaj duket se kjo sfidë mesnesh mbetet e mallkuar, e pamun-dur. Sporti është një pjesë e jetës,familja një tjetër, ndaj uroj që Zotita ndihmojë”, u shpreh Nurmago-medov. Më tej, kampioni i pampo-shtur rus tha: “Unë shpresoj që njëditë të realizohet kjo sfidë. Ndo-shta që në shtator, kur unë do të

rikthehem në kafaz. Uroj që ne tëdy të duelojmë një ditë në kafaz,për të thyer këtë mallkim”. Khabib

Nurmagomedov është i pezulluarderi në fillim të qershorit dhe pritettë mbrojë titullin në shtator.

Wladimir Klitschkorikthehet në ringBoksieri ukrainas Wladimir Klit-schko ka deklaruar sot se nuk kandërmend të rikthehet më në ring.Ai ka konfirmuar se ka mbyllurpunë një herë e mirë me sportin eboksit dhe se karriera e tij si boksiernë peshën e rëndë është e përfun-duar. Klitschko, 42 vjeç, i ka cilësuardeklaratat e ditëve të fundit për njërikthim në ring si dhe ofertat mar-ramendëse se do të përfitojë 100milionë dollarë si “gënjeshtër për 1prill”. “Statusti im si një boksier itërhequr nga sporti nuk ka ndry-shuar dhe s’do të ndryshojë. Zëratqë dëgjoj shpesh për një rikthim nësport më gëzojnë, i marr si një kom-pliment, por s’ka asgjë të vërtetë nëto. Nëse fansat vërtet dëshirojnë tëmë shohin në ring kjo është diçka ebukur. Jam i gëzuar që komunitetiim i boksit nuk më ka harruar dhese u mungoj. Kurrë mos thuajkurrë”, tha Klischko, 64 fitore e 5humbje si profesionist.

Një vit nga fitorja e titullit, Khabib synon sërish duelin e pamundur///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Silverstone drejt qëndrimitnë kalendarin e garave

Silverstone duket se do tëqëndrojë në kalendarin eBotërorit të Formula 1.Liberty Media, që ështënë pronësi të këtijkampionati, ështëshumë pranë njëmarrëveshjeje me BritishRacing Drivers Club përrinovimin e kontratës,lajm ky që u bë i ditur nga“Financial Times

21SPORTKoha, e martë, 10 prill 2019

Inter ka zhvilluar disa son-dazhe për të ulur në stolin e skua-drës trajnerin italian Antonio Con-te. Për ish-trajnerin e Chelsea kakohë që klubi zikaltër e ka shtruarsi ide për të zënë vendin e lLucianoSpallettit dhe sot “La Gazzetta del-lo Sport” ka analizuar të gjithë si-tuatat mes trajnerit dhe drejtuesvetë Inter. Conte është në ditët e fun-dit të gjyqit me Chelsea, ku pret tëfitojë 23 milionë euro për shkak tëshkarkimit që iu bë nga klubi lon-dinez, për më tepër që është edheakuza për prishje imazhi. Gjithse-si trajneri nga Leçe pret i qetë ven-dimin dhe është duke kërkuar njëklub për të ardhmen. ManchesterUnited dhe Juventus - Këta ishindy alternativat e trajnerit italian.Gjithsesi United ia preu shpresatduke emëruar përfundimisht Sol-skjaer në krye të ekipit, ndërsa tekJuventus situata e Allegrit ka ndry-shuar pas fitores ndaj Atletico Ma-

drid dhe ai mbetet kandidati ivetëm për të vijuar në krye tëbardhezinjëve. Luciani Spalletti -Trajneri aktual i Interit ka kontratëedhe për 2 sezone me klubin dhepaga e tij është 4.5 milionë euro.Nëse drejtuesit vendosin tashkarkojnë atëherë gropa ekono-mike shkon deri në 25 milionë eurobashkë me stafin e trajnerit. Nukështë vetëm aspekti ekonomik.Qëllimi i Inter është për të shkuarderi në fund të këtij sezoni, për të

rezultatet dhe për të bërë progra-min e ri. Sipas gazetës italiane CEOi klubit, Beppe Marotta dhe presi-denti Steven Zhang e kanë takuartashmë Conten, duke i parashtruarpëlqimin e tyre për ta pasur në kryetë skuadrës. Gjithsesi deri tani nukka asnjë lëvizje konkrete. Trajnerie ka lënë të qartë se synon pagë tëlartë për të shkuar tek një klub eli-tar. Tek Chelsea paguhej 10 mi-lionë euro në sezon dhe duket senuk ka ndër mend të bëjë lëshime

as për kontratën e re. Inter po men-dohet, por marrëdhënia e mirë eMarotta me Conte ka bërë që tëketë një shpresë deri në fund të se-zonit dhe klubi zikaltër mbetet al-ternativë e parë për trajnerin ngaLeçe. Mirëpo punët duhet të përsh-pejtohen sepse Milani në anëntjetër ka bërë disa sondazhe përtrajnerin në fjalë, duke qenë se eardhmja e Gattusos është në dy-shim, nëse skuadra nuk arrinzonën Champions.

Menaxheri i Xhakës: Graniti donte të shkonte teklubi italianQë kur u transferua nga Borus-sia Monchengladbach për 40.5milionë funta në vitin 2016, me-sfushori Granit Xhaka ka qenënjëri lojtarët më të rëndësishëmnë Arsenal, pavarësisht se a ish-te Arsene Wenger në karrigen etrajnerit apo Unai Emery. GranitXhaka ka munguar në ndeshjete fundit të Arsenalit për shkaktë një problemi në ijë, mirëpopërfaqësuesi i Kombëtares sëZvicrës pritet të jetë i gatshëmpër ndeshjen e së enjtes kundërNapolit në Europa Ligë. Në njëintervistë me CalcioNapoli24,Mario Cenolli, i cili përshkruhetsi njëri ndër menaxherët eXhakës, sqaroi se mesfushori ki-shte pasur mundësi të luantepikërisht për Napolin, mirëponë fund ishte vendosur që ai tëshitet në Arsenal. “Kishte disakontakte, por pastaj erdhi Arse-nali me një ofertë tunduese dheBorussia nuk mundi të refuzojë.Graniti do të kishte dashur tambante veshur fanellën e kaltër.Ai e respekton shumë atë vend”,ka thënë Cenolli. “Graniti ështëduke bërë punë të mirë në Arse-nal, ai është përshtatur mirë nëLondër. Megjithatë, në futbollnuk mund t’i parashikoshasnjëherë gjërat e tilla”, theksoiCenolli. Xhaka e rinovoi kon-tratën e tij me klubin londineznë qershor të vitit të kaluar dheai është e vlefshme deri në fundtë qershorit të vitit 2023. Tran-sfermarkt shfaq se vlera eXhakës në treg për momentinështë 50 milionë euro. Mesfu-shori me origjinë shqiptare i kabërë 32 paraqitje për Arsenalinkëtë sezon. Gjatë këtyre nde-shjeve, ai i ka shënuar katër goladhe i ka bërë tri asiste.

Trajneri i Real Madridit nukdëshiron ta transferojë KylianMbappen pasi që beson se ai do tadëmtonte shumë buxhetin e klu-bit madrilen. Don Balon raportonse trajneri francez i Real Madri-dit, Zinedine Zidane, i ka kërkuarpresidentit Florentino Perez tëmos tentojë ta blejë ba-shkëkombësin e tij, Kylian Mbap-pen. Zidane dëshiron ta blejë një

numër të madh të lojtarëve gjatëafatit kalimtar të verës dhe ai e diqë Mbappe është shumë i sh-trenjtë. Nëse “Los Blancos” e tran-sferojnë Mbappen, atëherë atas’do të kenë buxhet për t’i përfor-cuar pozitat e tjera të skuadrës.Në vend të Mbappes, Zidane dë-shiron që klubi ta marrë PaulPogbën ose Eden Hazardin, si dheSadio Manen. Real Madridi be-

sohet se i ka 500 milionë euro nëdispozicion për të shpenzuargjatë verës dhe Zidane pritet t’ishpenzojë të gjitha ato për tapërforcuar skuadrën e tij për sezo-nin e ardhshëm. Hazardi mbetetfavorit për t’u bërë pjesë e skua-drës së Zidanit në fund të këtij se-zoni, mirëpo më herët ështëpërfolur edhe për një transferimtë mundshëm të Neymarit.

Chelsea kërkon me çdo kushtqë të sjellë në radhët e tij një sul-mues të një niveli të lartë dhe sëfundmi në media po përmendetemri i Robert Lewandowskit, au-tor i dy golave për Bajernin e My-

nihut në fitoren 5-0 në klasiken meBorussian e Dortmundit. Për mo-mentin Chelsea po vuan dënimin edhënë nga FIFA për bllokim tëmerkatos në 2 sesionet e ardhsh-me, por Blutë e kanë apeluar këtë

vendim në Gjykatën e ArbitrazhitSportiv në Lozanë me shpresën qëajo të pranohet nga ky institucionnë seancën që do të mbahet gjatëkëtij muaji. Chelsea dështoi meblerjet e kaluara përsa i përket re-partit të sulmit siç ishte rasti i Alva-ro Moratës, ndërkohë që edheardhja e Gonzalo Higuain me hua-zim nga Juventusi nuk ka pasur im-paktin që pritej me argjentinasinqë ka shënuar 3 gola në 11 ndeshje.Kështu që sytë janë hedhur ngaLewandowski përfaqësuesit e të ci-lit sipas medias britanike kanë ni-sur bisedimet me drejtuesit e Chel-seat për transferimin e polakut nëLondër. Robert Lewandowski utransferua

Rakitiç rinovonme BarcelonënNë ditët e fundit po flitetgjithnjë e më shumë për të ardh-men e Ivan Rakitiç. Mesfushorikroat është shndërruar në njëobjekt dëshirash në merkato përdy klubet e mëdha italiane Ju-ventusin dhe Interin. Fillimishtishin zikaltrit që provuan me tëgjitha mënyrat për të arritur njëmarrëveshje me Barcelonën përtë bërë të mundur transferimin eRakitic në Milano, ndërkohë qënë ditët e fundit mediat italianeshkruajtën edhe për interesimine Juves madje duke aluduar se31-vjeçari i kishte thënë po Ju-ventusit, por sipas Cadena Copeasgjë nuk rezulton të jetë e vër-tetë pasi Rakitiç dëshiron të qën-drojë te Barcelona dhe është gatitë rinovojë kontratën me blau-granat edhe me një tjetër sezon.Për Interin dhe Juven nënkam-pioni i botës me Kroacinë në Rusi2018 do të mbetet thjeshtë njëdëshirë merkatoje.

Zidane nuk e do Mbappen në Real///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Chelsea gati ofertën për Lewandowskin///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Zhang e Marotta takojnëtrajnerin e ri të Interit

Sipas gazetës italianeCEO i klubit, BeppeMarotta dhepresidenti StevenZhang e kanë takuartashmë Conten, duke iparashtruar pëlqimine tyre për ta pasur nëkrye të skuadrës.Gjithsesi deri tani nukka asnjë lëvizjekonkrete

22 MARKETINGKoha, e martë, 10 prill 2019

23MOZAIKKoha, e martë, 10 prill 2019

MensurMamuti

PUBLICISTI DHE GAZETARI I

NJOHUR HUNG-AMERIKAN

NË FOTO

FILMI FEDERIKO

FELINIT

QYTETII LINDJES

SË PERSONITNË FOTO

PLOGËSHTI

QELQI

SHTETNË LINDJENE MESME

PIKTORJAKOSOVARE, PRELVUKAJ

GABIMNË INFORMATIKË

FAIKKONICA

KARBONI------------------------------

RESPEKT

LLOJ KALI-----------------------------

AUTORI ÇEK,ÇAPEK

KOHA KREU

I SHTYLLËS(ARKITEKT.)

KRYEQYTETII JORDANISË

QË LIDHET ME SHPELLËN SPAN-JOLLE, ALTAMIRA

-----------------------------SOFTUER KOM-

PRIMIMI FAJLLASHA

PJESËTAR I NJË POPULLI AZIATIK

(PA SHTET)------------------------------NOVELISTI ANGLEZ,

SOMERSET

TREGIMTARËT,TRANSMETUESIT

AKTORAMERIKAN

JOPROFESIONISTI

RADIUMI-----------------------------

ME RITËM TË ÇRREGULLUAR

LLOJPARASHTAZORI

RR------------------------------

TH

INDIUMI

METRI-----------------------------ISH FUTBOLLISTI ARGJENTINAS,

HUAN

HUDHËR E EGËR(SH. PASHQ.)

------------------------------QË HIDHËROHET

SHPEJTË, ZEMËRAK

TEMPERATURA7 ROMAK

------------------------------ENË PËR LULE

RIMINI------------------------------

Ë

TAUTOLOGJIA------------------------------

AUREOLA

LLOJ GAZETARIE,SHPIKËS

I TË CILIT ËSHTË PERSONI NË FOTO

TAOIZËM-----------------------------

POLITIKANIAHMETI

I LARMË, LARAMAN

LUMË MES RUSISË DHE KINËS

------------------------------EDMOND

TUPJA

KOHAPROGRAMI

I ARIAN ÇANIT------------------------------

KALIUMI

NJË NGASHBA-TË

ZGJIDHJET: K, SHKOP, PULA, PERUK, NIM, DOBI, I ZIU, USIA, AVITA, OTEP, ROK, FOLLEBU, AK, BENATAR, BABËLOK, LLG, DËBOJ, MUSHKA, TUL, MANDAT, LARUSO, NO, BARI, TEMIR, BARKODI, ATI.

Shumë i lehtë: 524936817, 673128459, 189547362, 216385794, 735694281, 948712635, 861279543, 497853126, 352461978. Mesatar: 146378529, 395162478, 278495631, 682947315, 419583762, 537621984, 961834257, 824756193, 753219846.

1 9 3

6 8 5

8 5 7

9 2 6 5

3 9

6 3 4 7 1 2

3 1 8

9 6 7

7 4 6

3 8 1

8 6

8 6 1

6 5 1 3 4

2 9 3 7

8

5 7 2

3 2

5 8 1

10 prill 184729 dhjetor 1911

në k

ëtë d

atë

MensurPUBLICISTI

I F

QELQI

MamutiARI IDHE GAZETTA

NJOHURHUNG-AMERIKAN

ONË FOT

SHTETNË LINDJENE MESME

FILM QYTETIPLOGËSHTIFEDERIKO

FELINITI LINDJES

SË PERSONITONË FOT

ORJAPIKTARE,KOSOVVA

VUKAJPRELLV

GABIMTIKËNË INFORMAAT

AIKFFAKONICA

KARBONI------------------------------

RESPEKT

OHAKREU YEQYTETI

OR

K I SHTYLLËS.)(ARKITEKT

KRRYI JORDANISË

AKTAMERIKAN

ME A

AQË LIDHET

ANSHPELLËN SPPA -AMIRATTAJOLLE, ALLT

-----------------------------SOFTUER KOM-

AJLLASHPRIMIMI FFA

PJESËTTAPOPULLI A

SHTAA(PPA-----------------NOVELISTI

SOMER

LLOJ KALI

R I NJË

-----------------------------ORI ÇEK,AUT

ÇAPEK

TIKAZIAATTET)--------------ANGLEZ,

RSET

,ARËTTREGIMTTATRANSMETUESIT

JOPROFESIONISTI

LLOJAZORIARASHTTAPPA

INDIUMI

METRI HUDHËR E-----------------------------ISH FUTBOLLISTIARGJENTINAS,

HUAN

AS(SH. PPA-----------------QË HIDHË

ËZEMËRSHPEJ

--------

E EGËR

MEÇRR

SHQ.)--------------

ËROHET,

RAKJTË,

RADIUMI

RR

----------------------RITËM TËE

REGULLUAR

------------------------------TH

L

P

7 ROMAKTURA

PROGRAMI

TEMPERAAT --------------------------ENË PËR LULE

LLOJ GAZETTASHPIKËS

ARIE,

ËSHTËTË CILITIOPERSONI NË FOT

I LARMË,LARAMAN

-----E

RIMINI

AOIZËM

LUMË MES RUSISË

------------------------------Ë

TTA-----------------------------

POLITIKANIAHMETI

DHE KINËS------------------------------

EDMONDTUPJA

OLOGJIAAUTTTA------------------------------

AUREOLA

OHAPROGRAMI

NJË NGA

K ÇANITI ARIAN------------------------------

KALIUMI

SHBA-TË

, OLLEBU OK, F , R PP,ARI, TEMIR, , B , NO O

TE A, O ITTA V , USIA, AAV U , I ZIUSO , LAR TT, AAT A, TUL, MAND

UK, NIM, DOBI PULA, PERKA USH G, DËBOJ, M OK, LL

: GJIDHJET Z, P OPP, K K, SHO ABËL AR, B TTA A AK, BEN

TI. ODI, AAT ARK B

1 9

6 8

8 5

9 2 6

3

5

7

6 5

3 8

8 6

6 5 1

1

8 6

1

1 3 4

9 2 6

3

6 3 4

3 1

9 6

6 5

9

4 7 1 2

8

7

6 5 1

2 9

8

5

3 2

1 3 4

3 7

8

7 2

5694281, 948712635,78, 278495631,9846.

7 4

735 62, 216385794, 5473r: 146378529, 3951624257, 824756193, 75321

6

36817, 673128459, 189526, 352461978.Mesatar62, 537621984, 961834

5

ë: Shumë i leht52493861279543, 4978531682947315, 4195837

8 1

DASHI 21. mars - 20. prillDita e sotme do jetë gati rutine për ju qe keni një lidhje

dhe mund te bini ne melankoli. Beni patjetër përpjekje për ta ndry-shuar situatën dhe për te sjelle me shume intensitet. Beqaret nga anatjetër duhet te jene me te duruar sepse do edhe pak kohe qe t’iu sh-faqet personi ideal. Me financat mundohuni te jeni sa me te logjik-shëm dhe gjerat do fillojnë t’iu normalizohen goxha.

DEMI 21. prill - 21. majÇiftet do ndiejnë shume gëzim ne shpirt gjate kësaj dite

dhe emocionet do ju shtohen ashtu si kurrë nuk i kishin menduar.Nuk priten aspak mosmarrëveshje e debate. Klima për beqaret dojete gjithashtu e ngrohte dhe mund te arrijnë te realizojnë takimete këndshme. Me shpenzimet mos u tregoni te palogjikshëm sepseatëherë kur te mos e prisni situata do ju dale jashtë kontrollit.

BINJAKET 22. maj - 21. qershorDite shume e qete pritet te vije për ata qe janë ne një

lidhje. Problemet e se shkuarës ata do i lënë pas krahëve dhe do men-dojnë vetëm si ta bëjnë te ardhmen sa me te bukur. Miqtë ne fakt doi ndihmojnë pamase. Beqaret do kenë vetëm mundësi për aventurakalimtare pa zhvillime te mëtejshme. Për sektorin e financave do jenite frymëzuar dhe do dini si te veproni ne çdo lloj situate.

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrikMerkuri do ketë ndikim shume pozitiv sot tej jeta juaj

ne çift. Do mendoni me pozitivisht dhe do keni besim te plote tekai qe keni ne krah. Beqaret do tërhiqen shume nga dashuritë e pa-mundura. Ata do i bëjnë te gjitha përpjekjet qe do kenë ne dorepavarësisht nëse do ja dalin dot apo jo. Ne planin financiar ështëmomenti ideal për ta konsoliduar situatën.

LUANI 23. korrik - 22. gushtDo jeni shume te ëmbël dhe te bute gjate kësaj dite ju qe

keni një lidhje. Ne përgjithësi harmonia dhe emocionet do mbizotë-rojnë dhe ju do ndiheni si neper ëndrra. Beqaret ka mundësi te njohindashurinë e madhe dhe do fillojnë një lidhje te këndshme. Situata fi-nanciare do filloje te konsolidohet goxha. Do jeni me te ndërgjegjshëmpër hapat qe duhet te hidhni dhe nuk do ngurroni për asgjë.

VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtatorDite mjaft euforike do jete kjo e sotmja për ata qe janë ne

një lidhje. Do ja kaloni aq mire pranë atij qe dashuroni saqë nuk dodëshironi qe emocionet te shterojnë. Beqaret do i marrin gjerat si t'iuvijnë dhe nuk do kërkojnë asgjë me ngulm. Ne planin financiar dojeni me më shume fat se kurrë me pare. Shfrytëzojeni rastin edhe përte hequr disa para mënjanë.

PESHORJA 24. shtator - 23. tetorDite shume e bukur do jete kjo e sotmja për ata qe janë ne

një lidhje. Do argëtoheni pafund me atë qe keni ne krah dhe nuk dodëshironi te shkëputeni për asnjë çast prej tij. Edhe beqaret do jeneme fat. Ata do argëtohen ne çdo moment me personat qe do takojnë,por nuk do jene ende gati për te hedhur hapa. Ne planin financiarduhet te vazhdoni te jeni vigjilente.

AKREPI 24. tetor - 22. nëntorDo jeni shume idealiste sot ju te dashuruarit, por ne

mbrëmje ka rrezik te zhgënjeheni tej mase nga partneri. Mire do jetete riktheheni menjëherë me këmbë ne toke. Beqaret do e gjejnë prin-cin e tyre te kaltër dhe do fillojnë një lidhje afatgjate. Ne planin finan-ciar do mbizotërojë gjithë kohës ekuilibri dhe nuk do keni për çfarë teankoheni. Vazhdoni t'i menaxhoni ne te njëjtën mënyrë te ardhurat.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetorDo jeni tej mase xheloze sot ju qe keni një lidhje dhe keni

për te pasur mosmarrëveshje te njëpasnjëshme me partnerin. Asnje-ri nuk do hape rruge. Beqaret do kenë me tepër mundësi për aven-tura kalimtare dhe pa te ardhme. Mund t'i shfrytëzojnë ato nëseduan sepse për lidhje serioze duhet te presin ende disa kohe. Finan-cat nuk do jene ne gjendjen me te mire.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janarDite pozitive do jete kjo e sotmja për te dashuruarit,

megjithatë mos prisni qe partneri t'ua plotësojë te gjitha dëshiratqe keni. Gjithçka e ka një kufi. Beqaret do kenë një dite te zakonsh-me dhe pa ndonjë takim mbresëlënës. Do duhet ende kohe përndryshime rrënjësore. Saturni ka rrezik te ndikoje keq tek sektori ifinancave dhe gjendja mund te destabilizohet.

UJORI 21. janar - 19. shkurtDite e mbushur me vështirësi te shumta do jete kjo e

sotmja për te dashuruarit. Për shume gjera nuk do merreni dotvesh me partnerin dhe debatet do jene te njëpasnjëshme. Beqa-ret nuk do ndihen ende gati te fillojnë një lidhje dhe do i refuzojnëte gjitha ftesat. Buxheti nuk do jete shume i ekuilibruar kështu qekujdes me çdo shpenzim qe do kryeni.

PESHQIT 20. shkurt - 20. marsDëgjojini me kujdes ato qe do ju thotë partneri juaj sot

dhe mos i dilni kundër për asgjë sepse do keni probleme dhe de-bate te njëpasnjëshme. Beqaret do i kenë mendimet shume teqarta dhe do përfitojnë nga çdo moment kur te kenë pranë perso-na qe do ju pëlqejnë. Ne planin financiar do ju duhet shume përkuj-des dhe maturi qe gjerat te fillojnë te përmirësohen.

24 MOZAIKKoha, e martë, 10 prill 2019

879 - Lui III kurorëzohet Mbret iFrancës.

1589 - Trupat spanjolle okupojnëGeertruidenberg.

1739 - Dick Turpin ekzekutohet nëAngli për vjedhje të kuajve.

1825 - Hapet hoteli i parë në Havai.1864 - Arkiduka austriak Maximi-

lian bëhet perandor i Meksikës.1869 - José Martí themelon Partinë

Revolucionare të Kubës.1887 - Kryetari Abraham Lincoln

rivarroset me gruan e tij në Spring-field Ilinois.

1944 - Sovjetikët çlirojnë Odesënnga nazistët.

1957 - Kanali i Suezit rihapet përtërë trafikun.

2010 - Aeroplani polak Tu-154Mrrëzohet afër Smolensk në Rusi. Vde-sin të gjithë 96 pasagjerët, duke përf-shirë edh Kryetarin polak, LechKaczyński.

FAJII thotë gruaja burrit:- Nesër e kremtojmë dhjetëvjetorine martesës. Ta presim gjelin?- E çka ka faj ai?, ia kthen burri.

Shpresa e vetme për ta ruajtur mëtë mirën fshihet në zemërgjerë-

sinë e pafund, tolerancën e gjerë,respektin e sinqertë për mendi-

met që nuk janë tonat. (Philip Gilbert Hamerton)

USHQIMI I DOBËT, SHKAKU MË I MADH IVDEKJEVE NË BOTËShkaku më i madh i vdekjeve në botëështë ushqimi i dobët. Një në pesëvdekje globale është shkaktuar nganjë marrje e ulët e ushqimit të shën-detshëm, që do të thotë se në vitin2017 vdiqën rreth 11.000.000 njerëznë botë. Arsyeja ishte marrja emadhe e natriumitdhe mungesa edrithërave,frutave, arradhe farave.Sa i përketnormave mëtë ulëta tëvdekshmërisë, Bri-tania zuri vendin e 23, Irlanda (24)dhe Suedia (25), ndërsa SHBA zë ven-din 43 pas Ruandës dhe Nigerisë (41dhe 42). India mori vendin e 118-tëdhe Kina renditet e 140-ta. Për SHBA,Indinë, Brazilin, Pakistanin, Nigerinë,Rusinë, Egjiptin, Gjermaninë, Iranindhe Turqinë, mungesa e drithëraveishte faktori më i madh i rrezikut. Kjonuk do të thotë që njerëzit në këtovende nuk hanë drithërat, por hanëdrithërat e përpunuara me vlerë tëulët ushqyese.

KA

LE

ND

AR

I H

IST

OR

IK 1

0 P

RIL

LT

HË

NIA

E D

ITË

SB

AR

SOL

ET

AA

E D

INI

SE

...

Jetëgjatësia në botë është rritur për pesë vjet e gjysmëmes viteve 2000 dhe 2016, ka njoftuar Organizata Botëro-re e Shëndetësisë (OBSH), duke theksuar se pabarazitëmes vendeve të pasura dhe vendeve të varfra vazhdojnë.Ndërkohë që një person i lindur në vitin 2000 mund të sh-presojë të jetojë deri në 66,5 vite, ata që kanë lindur në vi-tin 2016 mund të shpresojnë të arrijnë 72 vite, sipas OBSH-së me rastin e publikimit të statistikave shëndetësorebotërore. “Ky përparim shpjegohet pjesërisht me rënienspektakolare të vdekjeve të fëmijëve nën pesë vjeç, nëveçanti në Afrikën subsahariane, ku janë arritur progresenë luftën kundër malaries, fruthit dhe sëmundjesh të tje-ra të transmetueshme”, thekson OBSH-ja. Jetëgjatësiaështë rritur gjithashtu edhe falë progreseve të realizauranë luftën kundër SIDA-s, që kishte prekur një pjesë tëmadhe të Afrikës në vitet 1990.

Sa para ka gjithsej në botë?

Të gjitha kartëmonedhat dhe tëgjitha monedhat në botë sot do të ki-shin një vlerë prej 5.200 miliardë dol-larësh. Kjo është shuma e parave qëekonomistët e quajnë “M1”, d.m.th. tëgjitha paratë kesh dhe të gjitha lloga-ritë në bankat në botë. Këto janë paratëqë ju keni ose nuk i keni në një llogaribankare, që ju mund t’i merrni kur dë-shironi. Paratë e tilla në botë janë dyherë më shumë se kartëmonedhat dhemonedhat. Paratë në këtë kategori ar-rijnë në 25 mijë miliardë dollarë. Sipasasaj që ekonomistët e quajnë “M2”nënkuptojnë gjithë shumën nën “M1”,plus të gjitha kursimet e vogla në kohëdhe afatshkurtra në botë. Në këtë kate-gori kemi një shumë totale prej 60 mijëmiliardë dollarësh. Ekziston një kate-gori “M3”, e cila vjen kur “M2” shton tëgjitha depozitat me afat të gjatë, pa-ratë institucionale dhe të gjitha depo-zitat e tjera. Këtu shuma totale është80.900 miliardë dollarë.

Një grua nga Teksasi shiti djalin e sajshtatëvjeçar për 2.500 dollarë për të pa-guar një borxh droge. Ajo është dënuarme gjashtë vjet burg. Esmeralda Garza, udeklarua fajtore për tri akuza, shitjen e fë-mijë, pastrimin e parave dhe planifikiminpër shitjen e fëmijëve të tjerë.

Hetuesit thanë se Garza kishte plani-fikuar gjithashtu të shiste vajzat e saja,dy dhe tre vjeçare. Departamenti i Siguri-së Publike i Teksasit e zbuloi djalin eGarzës në një shtëpi në Corpus Christi,gjatë ekzekutimit të një urdhër-kërkimi

për drogë, në qershor 2018. “Një grua nështëpi u tha autoriteteve se kishte blerëdjalin nga Garza për 2.500 dollarë”, sipas

‘USA Today’. Garza pastaj u tha hetuesve seajo dhe i dashuri i saj kishin borxhe dro-ge dhe ia dhanë fëmijën një gruaje.

Koreja e Jugut është bërë vendi i parënë botë që lancon rrjetin kombëtar 5G, dyditë më herët nga sa ishte parashikuar,duke u dhënë një numri personash tëpërzgjedhur mundësinë për të qenë për-doruesit e parë të teknologjisë wirelesssuper të shpejtë. Tre operatorë kryesorëtelekomi nisën shërbimet e tyre 5G nëorën 11 sipas orës lokale, pavarësisht semë herët kishin njoftuar se data e lanci-mit të rrjetit do të ishte 5 prilli.

Koreja e jugut, prej kohësh gëzon re-putacion për nivelin teknik dhe Seuli eka bërë përdorimin e rrjetit 5G një priori-tet ndërsa kërkon të stimulojë rritjen eko-nomike në vend. Bashkë me SHBA, Kinëndhe Japoninë, Koreja e Jugut ishte përf-shirë në garën për titullin e ofruesit tëparë në botë të rrjetit ultra të shpejtë.Por, spekulimet se kompania amerikane

Verizon mund të niste shërbimet e saj 5Gmë herët, detyruan koreano-jugorët tëorganizohen me urgjencë. Në fakt, edheVerizon nisi të ofronte shërbimet e saj 5Gnë Chikago dhe Mineapolis, në të njëjtënditë, por Koreja e Jugut ia kaloi me dy orë.Personalitete, mes të cilëve dy pjesëtartë grupit K pop dhe patinatorja olimpikeKim ju-na, ishin të parët në botë që u abo-nuan në rrjetin 5G.

Ekspertët thonë se ky rrjet do ti japësmartfonëve, një lidhshmëri thuajse tëmenjëhershme- e është 20 herë më i sh-pejtë se 4G, çka i lejon përdoruesit tëshkarkojnë filma të plotë në më pak senjë sekondë. Teknologjia është thelbë-sore për zhvillimin e mjeteve të së ardh-mes si psh makinat pa shofer dhe pritet tësjellë rreth 565 miliardë dollarë përfiti-me ekonomike globale deri në 2034.

Jetëgjatësia është rritur për 5 vjet e gjysmë

Nëna shet fëmijën për 2500 dollarë, të njëjtinplan kishte edhe për dy të tjerët

Koreja e Jugut, vendi i parënë botë që lancon rrjetin 5G