1

Relevantietypologie

Pionier en zwerver

2

Achtergronden relevantietypologie• De relevantietypologie omvat referentiemodellen voor

managementinformatie.

• De relevantietypologie bestaat uit vijf varianten die ieder zowel een positieve als een negatieve verschijningsvorm kunnen hebben. In negatieve varianten is sprake van een verminderde beheersbaarheid.

• Ter bepaling van de gewenste managementinformatie zal de relevantietypologie altijd in samenhang met de proces en betrouwbaarheidstypologie van Starreveld dienen te worden beschouwd. Deze proces en betrouwbaarheidstypologie vormt een uitwerking van het midden van het tolmodel.

3

Relevantietypologie

Positieve varianten Negatieve varianten

Charismatische organisaties: dit

college!

Pionier

Zwerver

Bureaucratieën Doelgerichte bureaucratie Ongerichte bureaucratie

Concerns Doelgericht concern Ongericht concern

Professionele organisaties Maatschappelijke professional Eenzijdige professionals

Netwerk organisaties Maatschappelijk netwerk Eenzijdig netwerk

4

Korte omschrijving1. Pionier. Veelal jonge/kleine organisatie die

gedomineerd wordt door een sterke leider.

2. Zwerver. De tegenhanger van de pioniersorganisatie waarbij de sterke leider het overzicht heeft verloren.

5

PionierKenmerken1.1 Missie, doelen, doelstellingen, kritische

succesfactoren en strategie1.2 Structuur 1.3 Processen1.4 Managementstijl1.5 CultuurGevolgen voor de managementinformatie1.6 Vorm en inhoud van de managementinformatie

6

Voorbeeld pionier: Scheepbouwer

• Sinds 7 jaar actief• Bouwt tussen 60 en 100 sloepen per jaar• Directeur is zelf ook een enthousiaste

watersporter• “wij maken de beste sloepen”.

7

8

• Invoegen figuur pionier

9

1.1 Missie, doelen, doelstellingen, kritische succesfactoren en strategie bij pionier

• Op groei gericht en financieel van aard• Staan meestal niet op papier maar bevinden

zich in het hoofd van de leider• Worden door doen en laten van de leider op

de medewerkers overgedragen.

Voor Scheepbouwer: Niets staat op papier maar wordt door de directeur wel uitgedragen!

10

1.2 Structuur bij pionier• Georganiseerd rondom de producten en

diensten• Zo eenvoudig mogelijk gestructureerd met

vaak functionele afdelingen• Nauwelijks staforganen

Voor Scheepbouwer: 40 tal personeelsleden waarvan het merendeel in de productie werkt.

11

1.3 Processen bij pionier• Beheerst op de belangrijke aspecten

• Dit betekent dat de leider weet op welke wijze de processen beheerst moeten worden.

Scheepbouwer: De processen zijn goed op orde onder andere door de directe aansturing van de directeur.

12

1.4 Managementstijl bij de pionier• Contactpersoon/ondernemer. De leider treedt

met een grote uitstraling naar buiten toe op.• Intern is hij actief bezig met direct aansturen en

motiveren van medewerkers (tight control).• Er is sprake van geringe delegatie.

Scheepbouwer: De directeur is in positieve zin sterk aanwezig. Niets gebeurt zonder zijn toestemming.

13

1.5 Cultuur bij pionier• Mythische cultuur• De baas denkt in de termen van het product

dat de organisatie maakt en de markt die hij creëert.

• Trefwoorden: “Mijnheer de directeur”, “één grote familie”!, “hard werken”, “gezagsgetrouw”.

Scheepbouwer: Samen maken wij de beste sloepen.

14

1.6 Vorm en inhoud van de managementinformatie bij pionier

• Formele managementinformatie is beperkt op hoofdlijnen en financieel gericht (balans & resultatenrekening).

• Informele managementinformatie is belangrijk. Directeur praat veel met medewerkers en klanten. Op deze wijze vult hij de beperkte formele managementinformatie aan.

1.6 Vorm en inhoud van de managementinformatie bij pionier

15

Directeur Scheepbouwer ontvangt maandelijks:

Omzet

Kosten

Marge

Verschillenanalyse op hoofdlijnen tussen

voorcalculatie en werkelijk

Omvang voorraad, voorraadverschillen

Stand onderhanden werk

Gefactureerde termijnen en Openstaande debiteuren

Openstaande crediteuren

16

Zwerver• Ontstaat vaak vanuit een pionierende

organisatie waar door groei in samenhang met de informele wijze van sturing de leider de grip heeft of dreigt te verliezen.

• Een organisatie kan niet lang een zwerver blijven maar zal zich moeten doorontwikkelen tot een positieve variant uit de relevantietypologie.

17

• Figuur zwerver invoegen

18

19

ZwerverKenmerken2.1 Missie, doelen, doelstellingen, kritische

succesfactoren en strategie2.2 Structuur 2.3 Processen2.4 Managementstijl2.5 CultuurGevolgen voor de managementinformatie2.6 Vorm en inhoud van de managementinformatie

20

Voorbeeld zwerver: Magica BV

• Handelsbedrijf in kantoorartikelen met filialen• Filiaalleiders hebben nauwelijks autonomie• Kritiek op de directie leidt vaak tot ontslag• Problemen in de processen

21

22

2.1 Missie, doelen, doelstellingen, kritische succesfactoren en strategie

• Zijn niet langer helder en duidelijk

• De leider weet niet meer welke kant het op moet met de organisatie en is vooral op zijn eigen doelen gericht.

Magica: Grote problemen met betrekking tot het bepalen van de marktpositionering. Verkoop via internet wordt als bedreiging ervaren. Vroeger was alles beter!

23

2.2 Structuur

• De formele structuur is klein en eenvoudig en daarmee gelijk aan de pionier.

• Ontstaan van informele machtsstructuren die steeds belangrijker worden.

24

2.3 Processen

• Processen verlopen niet langer beheerst.

• De leider heeft de grip over de organisatie en de daarmee samenhangende processen verloren.

Magica: Vaak problemen met onjuiste prijzen en verklaring van voorraadverschillen.

25

2.4 Managementstijl

• De leider gebruikt de organisatie voor eigen doelen. Verdeel en heers. Machtspolitieke spelletjes (politiek manager).

• Er moeten voortdurend brandjes geblust worden. Druk, druk, druk zonder dat hier veel lijn in valt te ontdekken (real-time manager)

Magica: Je bent voor of tegen me! Ik moet alles alleen doen.

26

2.5 Cultuur

• Magisch:- verstarring,- groot ziekte- en taakverzuim- vaak negatieve geruchtenstroom rond de leider

drukt de sfeer.

Magica: Wiens brood men eet, wiens woord men spreekt. De brenger van slecht nieuws, kan snel in diskrediet komen.

27

• Formele managementinformatie is vergelijkbaar met pionier, let echter op mogelijke betrouwbaarheidsproblemen!

Magica: onverklaarbare voorraadverschillen.

• Informele managementinformatie. De leider luistert alleen naar medewerkers en klanten die informatie hebben waarmee hij zijn positie kan versterken.

2.6 Vorm en inhoud van de managementinformatie bij zwerver

28

Migratiemogelijkheden zwerver

29

Toepassing MagicaIn de huidige vorm kon Magica niet langer meer

bestaan. • Magica werd dan ook overgenomen door een groot

concern (doelgericht concern) dat orde op zaken stelde en van Magica een doelgerichte bureaucratie maakte.

• Ook was het natuurlijk mogelijk dat de filiaalhouders voor zichzelf verder gingen als pionier.

•

30

SamenvattingTo lfac to r Pio nie r Zw e rve r

Miss ie , doe len , s tra tegieen KSF’en

Van be lang enrichtinggevend, dee lsim plicie t

Onduide lijk

Structuur Product, Lijn , Eenvoudig Product, Lijn , EenvoudigInform ele m achtcentra

Processen Beheers t, Variabe l Nie t beheers t, Variabe l

Managem ents tijl Contactpersoon/Ondernem erStrakke de lega tie

Politiek m anager/ Rea l-tim e m anagerStrakke de lega tie

Cultuur Mythisch Magisch