regionalne badanie rynku pracy - rynek-pracy.darr.pl · 1 priorytet 2 „wzmocnienie rozwoju...
TRANSCRIPT
1
PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”
Regionalne Badanie Rynku Pracy –
województwo dolnośląskie
Tom I
Raport końcowy
Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.Wałbrzych, listopad 2007 r.
Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet Państwaw ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
Europejski Fundusz Społeczny
2
Partner Wiodący:Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.ul. Wysockiego 10, 58-300 Wałbrzychtel. 074-888 09 00, e-mail: [email protected]
Pozostali Partnerzy:Główny Instytut GórnictwaPl. Gwarków 1, 40-166 Katowicetel. 032-259 21 83
Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia NauczycieliRynek 6, 58-300 WałbrzychTel. 074-843 42 47e-mail: [email protected]
Koordynatorzy Projektu :
Mariola StanisławczykKonrad TauszMałgorzata JeżewskaDorota Kwiatkowska – Ciotucha
Recenzenci:Bożena WojtasikJózef Dziechciarz
Copyright by Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ISBN
Druk i oprawa: BIMART
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetPaństwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w związku zrealizacją projektu nr Z/2.02/I/2.1/24/05 „Regionalne badanie rynku pracy”
Raport powstał w ramach prac o charakterze rozwojowym i badawczym. Wyniki prowadzonych prac, zgodnie z założeniami Projektu, służyć będą Benefi cjentom Ostatecznym. Poglądy wyrażone w niniejszej publikacji należą do DARR S.A. i nie odzwierciedlają w żadnym razie ofi cjalnego stanowiska Unii Europejskiej.
ISBN: 83-60013-23-3
3
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE ................................................................................................................ 9
I. CZĘŚĆSTATYSTYCZNA ANALIZA RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWADOLNOŚLĄSKIEGO ......................................................................................................... 13d
Wstęp ...................................................................................................................................... 14
Rozdział 1. Analiza regionalnego rynku pracy województwa dolnośląskiego. Diagnozasytuacji na regionalnym rynku pracy w latach 2004 – 2007 ................................................... 17
1.1. Potencjał społeczno-gospodarczy regionu ............................................................... 17
1.1.1. Podział terytorialny .................................................................................................. 17
1.1.2. Uwarunkowania demograficzne .............................................................................. 18
1.1.2.1. Struktura ludności według miejsca zamieszkania .................................................... 18
1.1.2.2. Struktura ludności według płci i wieku ................................................................... 19
1.1.3. Pracujący w regionie i aktywność zawodowa ludności ........................................... 29
1.1.4. Edukacja zawodowa w regionie – szkolnictwo ponadgimnazjalne według typów szkół, kierunków kształcenia.......................................................................... 34
1.1.5. Wnioski .................................................................................................................... 40
1.2. Bezrobocie w regionie ............................................................................................. 43
1.2.1. Liczba rejestrowanych bezrobotnych i dynamika zmian bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach .................................... 43
1.2.2. Stopa bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach ........ 47
1.2.3. Płynność rynku pracy – wskaźniki napływu do bezrobocia, odpływu z bezrobocia, płynności rynku pracy ........................................................ 49
1.2.4. Grupy bezrobotnych według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania i czasu pozostawania bez pracy ............................................ 55
1.2.5. Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy ........................................................... 63
1.2.6. Wnioski .................................................................................................................... 67
1.3. Podmioty gospodarcze działające w regionie .......................................................... 70
1.3.1. Liczba podmiotów gospodarczych i dynamika zmian w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach ..................................................................... 70
1.3.2. Wnioski .................................................................................................................... 75
Rozdział 2. Analiza zatrudnienia w powiatach województwa dolnośląskiego.Prezentacja wyników badania panelowego przedsiębiorców ................................................ 77
2.1. Założenia ogólne badania panelowego przedsiębiorców ......................................... 77
2.2. Wybrane aspekty ekonomiczne działalności firm w opiniach respondentów ankiety .............................................................................................. 82
2.3. Polityka zatrudnienia firm w opiniach respondentów ankiety ................................. 96
4
2.3.1. Odejścia pracowników ............................................................................................. 99
2.3.2. Przyjęcia pracowników .......................................................................................... 104
2.4. Ruch zatrudnionych – bilans zatrudnienia ............................................................. 110
Rozdział 3. Wybrane aspekty regionalnego rynku pracy. Wyniki analiz prowadzonych na podstawie badania panelowego przedsiębiorców ........................................................... 124
3.1. Kompetencje pracowników określonych grup zawodowych ................................. 124
3.1.1. Kompetencje społeczne i zawodowe ..................................................................... 124
3.1.2. Metody badawcze .................................................................................................. 127
3.1.3. Wyniki badania kompetencji ................................................................................. 128
3.1.4. Podsumowanie ....................................................................................................... 135
3.2. Sytuacja i perspektywy rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy województwa dolnośląskiego w świetle badań 2006-2007 ................................... 137
3.2.1. Wyniki badania dotyczące zatrudnienia kobiet ..................................................... 139
3.2.2. Zwolnienia i przyjęcia pracowników, wyniki badań kompetencji kobiet ............. 147
3.2.3. Podsumowanie ....................................................................................................... 149
3.3. Wielowymiarowa analiza porównawcza jako narzędzie oceny zróżnicowania sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego ........................... 151
3.3.1. Opis narzędzia badawczego ................................................................................... 151
3.3.2. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego ................................................. 153
3.3.3. Metody klasyfikacji ............................................................................................... 160
Literatura ............................................................................................................................... 168
II. CZĘŚĆMONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH NA RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ............................... 171
Wstęp – aspekt teoretyczny i metodologiczny ..................................................................... 172
Rozdział 1. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Ujęcie wstępne z wykorzystaniem w procesietestowania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ............................................... 1781.1. Uwagi ogólne .......................................................................................................... 1781.2. Założenia teoretyczno-metodologiczne badania .................................................... 1801.3. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 1891.4. Zawody deficytowe, nadwyżkowe i równoważne w strukturze kierunków kształconych na rynku pracy województwa dolnośląskiego ................................. 191
Rozdział 2. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Ujęcie kompleksowe w procesie wdrażania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi .................................................................. 1971.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 1971.2. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 1981.3. Wyniki ujęcia kompleksowego .............................................................................. 199
5
Rozdział 3. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Zawody i specjalności istotnie kształtującepopyt i podaż pracy .............................................................................................................. 2171.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 2171.2. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 2181.3. Zawody i specjalności istotnie kształtujące popyt i podaż pracy .......................... 219
III. CZĘŚĆKOMPUTEROWY SYSTEM ZARZĄDZANIA DANYMI – NARZĘDZIE INFORMATYCZNE WSPIERAJĄCE ANALIZY RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W PRZEKROJU ZAWODOWO-KWALIFIKACYJNYM ........................................... 265
Rozdział 1. Cele poznawcze i aplikacyjne Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ............................................................................................................ 2661.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 2661.2. Dane źródłowe wejściowe wtórne i pierwotne i założenia metodologiczne
i organizacyjne oceny i analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy ............................................................................................................ 269
1.3. Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziału administracyjnego województwa .......................................................................... 292
1.4. Zasady organizacyjne oceny i analizy źródeł danych wtórnych i pierwotnych ......................................................................................................... 294
1.5. Organizacja oceny i analizy systemu gromadzenia danych źródłowych wtórnych i pierwotnych ......................................................................................... 299
1.6. Zasady organizacyjne oceny i analizy systemu przetwarzania danych źródłowych wtórnych i pierwotnych ..................................................................... 302
1.7. Opracowanie zasad doboru metod do systemu klasyfikowania wyników ............ 3051.8. Opracowanie zasad doboru metod do systemu generowania wyników ................ 3081.9. Opracowanie zasad doboru metod do systemu archiwizowania danych ............... 3101.10. Uwagi podsumowujące ......................................................................................... 310
Rozdział 2. Zasady działania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi .................. 3122.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3122.2. Główne cele budowy i aplikacji Komputerowego Systemu Zarządzania
Danymi .................................................................................................................. 3122.2.1. Zakres przedmiotowy pracy .................................................................................. 3122.2.2. Przestrzenny zakres pracy ..................................................................................... 3132.2.3. Czasowy zakres pracy ........................................................................................... 3132.2.4. Problemowy zakres pracy ...................................................................................... 3142.3. Założenia funkcjonalne w układzie wielowariantowych i szczegółowych
charakterystyk komputerowego systemu zarządzania danymi .............................. 3152.4. Parametry pracy Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ........................ 3182.5. Struktura aplikacyjna Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ................ 3202.6. Powiązanie poszczególnych elementów Komputerowego Systemu Zarządzania
Danymi w logiczną całość w układzie użytkownik – beneficjent ......................... 3232.6.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3232.6.2. Rodzaje baz danych ............................................................................................... 3232.6.3. Ustalenie parametrów pracy komputerowego systemu zarządzania danymi ........ 3242.7. Moduły i algorytmy odzwierciedlające przyjęte metody i techniki realizacji
zadań stawianych przed Komputerowym Systemem Zarządzania Danymi .......... 3252.7.1 Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 325
6
2.7.2. Klasyfikacja algorytmów ....................................................................................... 3262.7.3. Błędy w implementacji .......................................................................................... 3272.7.4. Ograniczenia algorytmów ...................................................................................... 3282.7.5. Zasady współpracy w układzie aplikacja – użytkownik ....................................... 3312.8. Struktura aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi
w układzie danych źródłowych wtórnych i pierwotnych – słowniki podstawowych pojęć używanych w systemie ....................................................... 332
2.8.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3322.8.2. Słowniki podstawowych pojęć .............................................................................. 3332.8.2.1. Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS ................................................................. 3332.8.2.2. Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS ............................... 3342.8.2.3. Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) ....................................... 3352.8.2.4. Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych .......................................... 3372.8.2.5. Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej
REGON (gotowości-GOT) ................................................................................... 3392.8.2.6. Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności REGON-FW .................................... 3402.8.2.7. Słownik nr 7 – systematyki form prawnych REGON ........................................... 3402.8.2.8. Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne REGON ............................................ 3412.8.2.9. Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników
REGON (LPPRAC) .............................................................................................. 3422.8.2.10 Komentarze i interpretacje .................................................................................... 3422.8.3. Uwagi podsumowujące ......................................................................................... 347
Rozdział 3. Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi – Synteza ............................. 3493.1. O systemie ............................................................................................................. 3493.2. Podstawowe definicje i pojęcia ............................................................................. 3503.2.1. Obszar badawczy .................................................................................................. 3503.2.2. Okresy obserwacji ................................................................................................. 3503.2.3. Próba badawcza .................................................................................................... 3513.2.4. Bank Danych Regionalnych ................................................................................. 3513.2.5. Struktura podmiotów gospodarki narodowej – REGON ...................................... 3513.2.6. Przyjęci do i zwolnienia z pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym ........ 3523.2.7. Bezrobotni według rodzaju działalności| ostatniego miejsca pracy
oraz oferty pracy ................................................................................................... 3523.2.8. Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności ............................. 3523.2.9. Szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe według zawodów kształconych ....... 3523.2.10 Prasowe oferty pracy według zawodów i specjalności ......................................... 3533.3. Podstawowe cele ................................................................................................... 3533.3.1. Analiza wybranych cech rynku pracy – Bank Danych Regionalnych .................. 3543.3.2. Skupiska przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy ....................... 3543.3.3. Skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju
ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności .............................................. 3543.3.4. Skupiska prasowych ofert pracy ........................................................................... 3553.3.5. Generatory absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego .......... 3553.3.6. Generatory przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy ................... 3563.3.7. Generatory bezrobotnych rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju
ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności .............................................. 3563.3.8. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające strukturze
przewidywanych przez pracodawców przyjęć i zwolnień z pracy ....................... 3573.3.8.1. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające
bezrobociu i ofertom pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym ............. 357
7
3.3.8.2. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadająceszkolnictwu ponadgimnazjalnemu zawodowemu ................................................. 358
3.3.8.3. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające prasowym ofertom pracy ........................................................................................................ 358
3.3.8.4. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji zawodów i specjalności .................................................................... 358
3.3.8.5. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji Zawodów Kształconych ................................................................... 358
Zakończenie .......................................................................................................................... 359
ZAŁĄCZNIK NR 1 – KWESTIONARIUSZ ANKIETY .................................................. 361
8
Autorzy:
Część I
Rozdział 1: Joanna Krupowicz, Tomasz Rólczyński
Rozdział 2: Joanna Krupowicz, Dorota Kwiatkowska-Ciotucha, Urszula Załuska
Rozdział 3: Jolanta Kowal, Dorota Kwiatkowska-Ciotucha, Urszula Załuska
Część II
Ryszard Marszowski
Część III
Główny Instytut Górnictwa, Opracowali: Ryszard Marszowski, Konrad Tausz
9
Wprowadzenie
Bez względu na to, jaki jesteś dobry
lub za jakiego się uważasz
– zawsze jest miejsce na doskonalenie.
Michael Armstrong
Cytowane motto M. Armstronga potwierdza, że proces doskonalenia jest bardzo istotny
w zaistnieniu na współczesnym rynku pracy. Słowa te szczególnie odnoszą się do
uczestników rynku pracy, którzy, aby być konkurencyjnym na rynku pracy stale muszą
podnosić swoje kwalifikacje i doskonalić posiadane umiejętności.
W ostatnich latach, w efekcie wzrostu wartości produktu krajowego brutto, doszło w Polsce
do zahamowania procesów prowadzących do ubytku miejsc pracy, przyrostu bezrobocia
i pogłębiania się zagrożenia bezrobociem. Zjawisko to dotyczy także województwa
dolnośląskiego, w którym zmniejszyła się liczba bezrobotnych. Wiele wskazuje na to, że
Dolny Śląsk ma już za sobą najtrudniejszy okres dla rynku pracy. Z dostępnych analiz
statystycznych wynika, że Województwo wkroczyło w fazę wzrostu gospodarczego, który
powinien przynieść dalszy przyrost zatrudnienia, spadek liczby bezrobotnych, a w efekcie
spadek stopy bezrobocia.
Dolny Śląsk należy do tych regionów Polski, w których najwcześniej i najostrzej uwidoczniły
się wyzwolone przełomem ustrojowym z 1989r skutki zderzenia zasad gospodarowania
opartych na kryteriach pozaekonomicznych z zasadami gospodarki wolnorynkowej.
W krótkim czasie znacząco spadła wartość wytwarzanej produkcji sprzedanej, region utracił
kilkaset tysięcy miejsc pracy a stopa bezrobocia znacznie przekroczyła 20%. Nasilenie tych
kryzysowych zjawisk spowodowało, że środowiska regionalne (polityczne, gospodarcze,
naukowe, samorządowe) za najważniejsze uznały szybkie przygotowanie i wdrożenie
przedsięwzięć restrukturyzacyjnych obejmujących przede wszystkim sferę gospodarczą
i sferę społeczną, zwłaszcza w odniesieniu do obszaru edukacji, nauki i zatrudnienia.
Wyznacznikiem działań dolnośląskiego samorządu na wiele lat stało się skoncentrowanie na
ulepszaniu infrastruktury umożliwiającej przyśpieszenie rozwoju gospodarczego. Silny nacisk
na rozwój gospodarczy znalazł swoje odbicie w zapisach najważniejszych dokumentów
programujących rozwój Dolnego Śląska przyjętych przez społeczność regionalną.
10
Do najważniejszych priorytetów rozwoju gospodarczego sformułowanych w Strategii
Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do roku 2020 należą :
� Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Dolnego Śląska
� Budowa gospodarki opartej na wiedzy
� Wspieranie aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku
Do najważniejszych celów polityki społecznej autorzy strategii zaliczyli, stworzenie
warunków do poprawy jakości życia, osiągnięcie wysokiego (w skali polskiej i europejskiej)
poziomu zaspokojenia potrzeb społecznych, w szczególności w obszarach: socjalnym,
edukacyjnym, kulturowym i zdrowotnym. Jednym z najważniejszych priorytetów w sferze
społecznej jest aktywna polityka rynku pracy oraz wzmocnienie rozwoju zasobów
ludzkich. Bezrobocie na Dolnym Śląsku miało w przeszłości często wyraźnie strukturalny
charakter i problemy występujące na rynku pracy są jednym z podstawowych problemów
społecznych. Skuteczna interwencja w tym obszarze wymaga podjęcia różnorodnych działań
służących pobudzeniu aktywności ekonomicznej oraz zwiększeniu liczby miejsc pracy.
Wśród najważniejszych postulatów dotyczących działań na rynku pracy autorzy strategii
wymieniają
� Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy
identyfikowanymi w oparciu o badania i analizy tego rynku
� Wspieranie procesów restrukturyzacyjnych
� Zwiększanie dostępu do zatrudnienia
Do głównych postulatów należy także wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości, szczególnie
promocja samozatrudnienia, ponieważ firmy mikro oraz małe i średnie najszybciej
i najbardziej efektywnie tworzą miejsca pracy.
Zapisanie postulatów natury społecznej w Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego
spowodowało, że kwestie społeczne zajmują ważne miejsce we wszystkich opracowywanych
dokumentach programujących rozwój regionu na najbliższe lata. Stąd obecność problemów
rynku pracy w dolnośląskiej części Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego programującego sposób wykorzystania Europejskich Funduszy Strukturalnych
oraz w kolejnych dokumentach na lata 2007 -2013 tj. Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki
i Regionalnych Programach Operacyjnych.
11
Nierozwiązane problemy natury społecznej – szczególnie problemy dotyczące rynku pracy –
hamują tempo rozwoju regionalnego i stanowią barierę ograniczającą wzrost jakości życia
mieszkańców województwa. Jest to zatem sfera szczególnie wrażliwa, wymagająca
umiejętnego zaplanowania i przeprowadzenia działań, które regionalnej społeczności
przyniosą trwałe, pozytywne efekty. Kluczem do sukcesu w tym przypadku jest właśnie
odpowiednie planowanie, oparte na dokładnej analizie zmian zachodzących na rynku pracy
w ostatnich latach oraz dobór działań stanowiących strategiczną odpowiedź na ujawnione
problemy rynku pracy. Zmiany jakie zachodzą obecnie powodują istotne przekształcenia
szeroko rozumianej struktury bezrobocia zarówno w skali województwa jak i powiatów.
Pociąga to za sobą potrzebę zweryfikowania dotychczasowych prognoz i konieczność
nowego spojrzenia na potrzeby lokalnych rynków pracy, między innymi z punktu widzenia
określenia sposobu udzielenia im pomocy w ograniczaniu bezrobocia, zwłaszcza poprzez
podnoszenie jakości zasobów pracy. Złożony charakter problemów związanych z rynkiem
pracy implikuje konieczność zidentyfikowania procesów zachodzących na regionalnym
rynku, szczególnie w aspekcie diagnozy oczekiwań pracodawców.
Zadaniem analiz, których wyniki zamieszczono w niniejszym opracowaniu była próba
określenia profesji, które z punktu widzenia potencjalnych pracodawców byłyby najbardziej
pożądane na lokalnych rynkach pracy, a także próba wskazania tych branż, w których tkwi
potencjał wzrostu i których specyfika może uzasadniać decyzje co do kierunków kształcenia
przyszłych pracowników. W badaniach prowadzonych w ramach Projektu silny nacisk
położono na identyfikację zmian zachodzących obecnie na rynku pracy. Wiele uwagi
poświęcono stanowi i kondycji przedsiębiorstw. Wykorzystując badania ankietowe firm
zaktualizowano wiedzę na temat tendencji zmian na rynku pracy obserwowanych z punktu
widzenia przedsiębiorców. Ważnym elementem wnioskowania zawartym w niniejszej
publikacji były informacje dotyczące struktury bezrobocia, oczekiwań pracodawców oraz
plany inwestycyjne firm. Informacje te pozwoliły na wyrobienie sobie poglądu na temat
pojemności i charakteru zasobów pracy będących aktualnie do dyspozycji rynku, a także
umożliwiły ocenę strony popytowej rynku pracy. Tylko systematyczne badania struktury
zapotrzebowania na kompetencje zawodowe i ponadzawodowe, daje możliwość
dopasowania programów nauczania w szkołach zawodowych i uczelniach do rzeczywistych
potrzeb rynku pracy. Aby poziom oraz ukierunkowanie edukacji zawodowej były dobrane
odpowiednio do lokalnej specyfiki, należy przeanalizować informacje pochodzące z wielu
źródeł. Niezwykle istotne było zidentyfikowanie specyficznych cech rynku pracy
w poszczególnych podregionach województwa dolnośląskiego, a nawet powiatach.
12
Istotną wskazówką dla doboru kierunku edukacji szkolnej jak i akademickiej jest zawarta
w opracowaniu identyfikacja zawodów deficytowych (dla każdego powiatu oddzielnie).
Posiadanie kwalifikacji w zawodach, w których więcej jest ofert pracy niż bezrobotnych,
w oczywisty sposób zwiększa szanse na znalezienie zatrudnienia.
Konsekwencją analizowania różnych czynników wpływających na charakter lokalnych
rynków pracy i w konkluzji wniosków płynących z przeprowadzonych analiz przedsta-
wionych w publikacji, jest zaproponowanie instytucjom rynku pracy publicznym jak
i niepublicznym, szkołom i publicznym placówkom kształcenia ustawicznego, niepublicznym
instytucjom szkoleniowym jak i szkołom zawodowym, poradniom psychologiczno-
pedagogicznym realizacji projektów dopasowanych do potrzeb lokalnego rynku pracy.
Projektów opartych na wynikach aktualnych badań w pełni adekwatnych do
zmieniającej się sytuacji na rynku pracy.
13
Część pierwsza
Statystyczna analiza regionalnego rynku
pracy
Autorzy:
Joanna Krupowicz, Dorota Kwiatkowska-Ciotucha, Urszula Załuska
Jolanta Kowal, Tomasz Rólczyński
PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”
Europejski Fundusz Społeczny
14
Wstęp
Opracowanie prezentuje wyniki badań prowadzonych w ramach projektu badawczego pt.
Regionalne badanie rynku pracy finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Społecznego oraz z budżetu Państwa w ramach działania 2.1 Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekt realizowany był w okresie wrzesień 2005 r. –
grudzień 2007 r. na terenie województwa dolnośląskiego. Prace prowadzone w ramach
projektu obejmowały analizy wyników trzech fal badania panelowego przeprowadzonego na
reprezentatywnej próbie ok. 2 tysięcy przedsiębiorstw z terenu Dolnego Śląska oraz analizę
regionalnego rynku pracy prowadzoną w oparciu o dostępne dane statystyczne z lat 2004 –
2007. Badanie miało na celu wskazanie zróżnicowania przestrzennego i czasowego
regionalnego rynku pracy województwa dolnośląskiego.
W rozdziale pierwszym przedstawiono analizę regionalnego rynku pracy województwa
dolnośląskiego oraz dokonano diagnozy sytuacji na regionalnym rynku pracy w latach 2004 –
2007. Rozdział ten powstał w oparciu o dostępne dane statystyczne pochodzące ze źródeł
publicznych służb zatrudnienia w regionie oraz z Głównego Urzędu Statystycznego.
W rozdziale szczegółowo opisano potencjał społeczno – gospodarczy regionu. Wiele uwagi
poświecono uwarunkowaniom demograficznym, aktywności zawodowej ludności oraz
szkolnictwu ponadgimnazjalnemu w regionie. Analizy prowadzono zarówno na poziomie
całego województwa dolnośląskiego, jego czterech „naturalnych” podregionów:
wrocławskiego, miasta Wrocławia, legnickiego i jeleniogórsko – wałbrzyskiego, jak
i poszczególnych powiatów. Kolejnym problemem poruszanym w rozdziale była analiza
bezrobocia na regionalnym i lokalnych (powiatowych i w ramach podregionów) rynkach
pracy. W pracy przedstawiono strukturę bezrobocia w regionie, podregionach i powiatach
z uwzględnieniem cech demograficznych i zawodowych mieszkańców. Przedstawiono
również analizę ofert pracy rejestrowanych w powiatowych urzędach pracy regionu. Trzecim
zagadnieniem podjętym w rozdziale jest prezentacja regionu z punktu widzenia potencjału
działających na jego terenie podmiotów gospodarczych. Przedstawiono tu przede wszystkim
strukturę podmiotów gospodarczych w podregionach według kryterium formy prawnej oraz
dynamikę zmian liczby podmiotów w poszczególnych powiatach województwa w okresie
objętym badaniem, tj. w latach 2004 – 2007.
W rozdziale drugim, który poświęcony jest analizie zatrudnienia w powiatach
województwa dolnośląskiego, analizy prowadzone były w oparciu o wyniki badania
panelowego przedsiębiorców przeprowadzonego w ramach projektu badawczego pt.
Regionalne badanie rynku pracy finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Społecznego oraz z budżetu Państwa w ramach działania 2.1 Zintegrowanego Programu
15
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Badania przeprowadzone zostały przez firmę Pentor
SA metodą wywiadu bezpośredniego przy użyciu kwestionariusza w ramach trzech fal:
pierwsza fala czerwiec – lipiec 2006 r., druga fala październik – grudzień 2006 r., trzecia fala
kwiecień – czerwiec 2007 r. Zasięgiem terytorialnym badanie obejmowało wszystkie powiaty
województwa dolnośląskiego. W badaniu udział wzięły przedsiębiorstwa zatrudniające
powyżej 9 osób. Przebadano panel 2013 respondentów (przedstawicieli kierownictwa)
zatrudnionych w wylosowanych przedsiębiorstwach. Badaniem objęto 26 powiatów, 3 miasta
wydzielone i 115 gmin. Zachowano przy tym reprezentatywność na poziomie województwa.
W rozdziale przedstawiono założenia ogólne badania przedsiębiorców, z podaniem struktury
badanej próby uwzględniającej m.in. takie cechy jak powiat, w którym funkcjonuje, wielkość
przedsiębiorstwa, sekcja działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Szczegółowa
analiza wyników badania ankietowego została podzielona na trzy obszary: wybrane aspekty
działalności ekonomicznej firm, politykę zatrudnienia oraz bilans zatrudnienia. W ramach
aspektów ekonomicznych analizowano pytania ankiety dotyczące m.in. ogólnej sytuacji
firmy, wykorzystania potencjału produkcyjnego, perspektyw rozwoju branży działalności
oraz zmian poziomu przychodów ze sprzedaży. Analizowano wyniki wszystkich trzech fal
badania panelowego z uwzględnieniem kryterium wielkości firmy, podziału terytorialnego
oraz sekcji działalności. W analizie polityki zatrudnienia w firmach przedstawiono strukturę
zatrudnionych w badanych firmach z uwzględnieniem płci i wykształcenia pracujących,
adekwatność zatrudnienia w stosunku do potrzeb firmy oraz wskazano główne przyczyny,
zdaniem respondentów ankiety, trudności w znalezieniu pracowników. Szczegółowo
omówiono zwolnienia i przyjęcia pracowników w poszczególnych powiatach województwa
w okresie objętym badaniem. Analizę prowadzono na poziomie przedsiębiorstwa. Ostatnim
punktem rozdziału jest analiza ruchu zatrudnienia w badanym okresie. Przedstawiono bilans
zatrudnienia zarówno na poziomie firm, jak i osób pracujących.
Rozdział trzeci poświęcono charakterystyce i analizie struktury zatrudnienia
w województwie dolnośląskim. W oparciu o wyniki analiz prowadzonych na podstawie
badania panelowego przedsiębiorców zaprezentowano trzy opracowania problemowe
zorientowane na ważkie aspekty regionalnego rynku pracy. Dla stwierdzenia zależności
między analizowanymi zmiennymi wykorzystano zaawansowane metody statystyczne, w tym
przede wszystkim narzędzia analizy danych jakościowych oraz metody wielowymiarowej
analizy porównawczej. Pierwsze opracowanie tematyczne dotyczy pożądanych w opiniach
pracodawców kompetencji pracowników określonych grup zawodowych. Przedstawiono
prezentowane w literaturze przedmiotu podejścia do zagadnienia kompetencji oraz
zaprezentowano wyniki badań odnosząc się do drugiej i trzeciej fali badania panelowego.
16
Na podstawie wypowiedzi i ocen pracodawców zaobserwowano pewne tendencje
i przybliżono stereotypy idealnych pracowników w opiniach menedżerów w poszczególnych
grupach zawodowych (na poziomie wielkich grup zawodowych). Charakterystyczne jest, że
pracodawcy przy ocenie istotności kompetencji we wszystkich grupach zaznaczali jako
najważniejsze niezbędne i pożądane kompetencje miękkie, a więc umiejętności
psychospołeczne. Drugie z prezentowanych opracowań tematycznych dotyczyło sytuacji
i perspektyw rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy województwa dolnośląskiego.
W opracowaniu przedstawiono zarówno wyniki badań ankietowych przedsiębiorców, jak
i odniesiono się do szerszych badań prowadzonych w ramach Europejskiej Bazy Gospodarstw
Domowych (ECHP). Ostatnim opracowaniem tematycznym jest bardzo interesująca próba
wykorzystania wielowymiarowej analizy porównawczej jako narzędzia oceny zróżnicowania
sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego. Na podstawie wyników badań ankietowych
przedsiębiorców pokuszono się o zrobienie rankingu powiatów województwa dolnośląskiego
w oparciu o zaproponowany autorski miernik syntetyczny. Podjęto również próbę klasyfikacji
firm w poszczególnych powiatach wykorzystując do tego celu metodę Twosteps Cluster
Analysis.
Zaprezentowane w pierwszej części opracowania wnioski z badań są interesujące i można
wykorzystać je w prowadzeniu polityki gospodarczej, regionalnej, edukacyjnej, szkoleniowej
oraz w formułowaniu długoterminowych strategii rozwojowych w tych obszarach.
17
Rozdział 1. ANALIZA REGIONALNEGO RYNKU PRACY
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO. Diagnoza sytuacji na
regionalnym rynku pracy w latach 2004-2007
1.1. Potencjał społeczno-gospodarczy regionu
1.1.1. Podział terytorialny
Według stanu na dzień 1 stycznia 2007 r. województwo dolnośląskie jest jednym z 16
województw Polski. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba jednostek na wszystkich
poziomach podziału terytorialnego regionu nie zmieniła się.
Rys. 1.1. Podział terytorialny województwa dolnośląskiego. Stan w dniu 1 I 2007 r.
18
Województwo dolnośląskie, obejmując obszar 19947 km2, pod względem powierzchni
zajmuje 7 lokatę w kraju. Rysunek 1.1 prezentuje podział terytorialny województwa według
stanu na dzień 1 stycznia 2007 roku. W porównaniu z rokiem poprzednim w województwie
nie zaszły istotne zmiany w powierzchni jednostek terytorialnych. Natomiast w stosunku do
2005 roku powierzchnia województwa zmniejszyła się o 1 km2. Podział terytorialny
województwa dolnośląskiego obejmuje: 4 podregiony, 26 powiatów, 3 miasta na prawach
powiatu, 169 gmin.
1.1.2. Uwarunkowania demograficzne
1.1.2.1. Struktura ludności według miejsca zamieszkania
Województwo dolnośląskie pod względem liczby ludności zajmuje 5 lokatę w kraju.
Na koniec 2006 r. na terytorium województwa mieszkało 2882,3 tys. osób, tj. 7,6% ogółu
ludności kraju. W tabeli 1.1 przedstawiono stan liczby ludności oraz jej zmiany
w województwie i podregionach w latach 2004-2006.
Tabela 1.1. Ludność według podregionów i miejsca zamieszkania w latach 2004-2006
WyszczególnienieLudność (stan na dzień 31 XII) Dynamika2004 2005 2006 2005 2006
w osobach rok 2004 =100Województwo dolnośląskie
ogółem 2893055 2888232 2882317 99,8 99,6miasta 2053442 2052094 2042653 99,9 99,5wieś 839613 836138 839664 99,6 100,0
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyskiogółem 1321635 1316297 1309277 99,6 99,1miasta 888189 888042 881980 100,0 99,3wieś 433446 428255 427297 98,8 98,6
Podregion legnickiogółem 498247 497497 496518 99,8 99,7miasta 354254 353650 351660 99,8 99,3wieś 143993 143847 144858 99,9 100,6
Podregion wrocławskiogółem 436905 438506 441892 100,4 101,1miasta 174731 174470 174383 99,9 99,8wieś 262174 264036 267509 100,7 102,0
Podregion m. Wrocławogółem 636268 635932 634630 99,9 99,7
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005, 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne.
W 2006 roku w stosunku do 2004 roku liczba ludności województwa zmniejszyła się
o 10738 osób, czyli o 0,4%. Spośród 4 podregionów województwa jedynie w podregionie
wrocławski odnotowano wzrost liczby ludności o 4987 osób, czyli o 1,1%. Wzrost ten
wynikał ze wzrostu liczby ludności wiejskiej tego podregionu (o 5335 osób, tj. o 2,0%).
Spadki liczby ludności obserwowano w miastach regionu i podregionów (o 0,2–0,7 %).
19
Gęs tość zaludnienia i wskaźnik urbanizacji w podregionach województwa dolnoś ląskiego w 2006 roku
0
500
1000
1500
2000
2500
Wojew ództw odolnośląskie
Podregionjeleniogórsko-
w ałbrzyski
Podregionlegnicki
Podregionw rocław ski
Podregion m.Wrocław
w o
soba
ch n
a km
2
0
20
40
60
80
100
120
%
gęstość zaludnienia w skaźnik urbanizacji
Rys. 1.2. Gęstość zaludnienia i wskaźnik urbanizacji w podregionach województwadolnośląskiego w 2006 roku.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
Gęstość zaludnienia w województwie jest wysoka – na 1 km2 przypadało 144 osoby
(co daje 3 lokatę w kraju). W miastach mieszkało 70,9% ludności regionu (jest to najwyższy
wskaźnik po województwie śląskim). W 2006 r. najniższą gęstością zaludnienia (86 osób na
km2) i najniższym wskaźnikiem urbanizacji (39,5%) charakteryzował się podregion
wrocławski. Natomiast w podregionie m. Wrocław na 1 km 2 przypadało 2166 osób (por. rys.
1.2).
1.1.2.2. Struktura ludności według płci i wieku
Struktura ludności województwa została scharakteryzowana za pomocą piramid
według płci i wieku. Rysunek 1.3 przedstawia piramidy w 2006 roku dla całego regionu oraz
z uwzględnieniem podziału miasta-wieś. Cechą charakterystyczną dla obrazowanych struktur
była w całym regionie najliczniejsza grupa wieku 20-24 lat licząca 250,1 tys. osób, a kolejną
co do liczebności była grupa wiekowa 50-54 lata (252,0 tys. osób). Liczne grupy wieku 45-49
i 50-54 lata obejmują osoby urodzone w okresie powojennego wyżu demograficznego,
natomiast osoby w wieku 20-24 i 25-29 lat to roczniki osób urodzonych w okresie echa
powojennego wyżu.
W miastach regionu dominowały osoby w wieku 50-54 lata (184,3 tys. osób),
natomiast na wsiach najliczniejszą grupę wiekową tworzyły osoby w wieku 20-24 lata
(75,0 tys. osób).
20
Charakterystyczne są również „wyrwy” dotyczące grupy wiekowej 60-64 lata
(roczniki urodzone w czasie II wojny światowej) oraz 35-39 lat (roczniki z niżu
demograficznego). Uwagę zwraca również wąska podstawa piramid, czyli mało liczna grupa
dzieci w wieku 0-4 lata.
Kobiety stanowiły prawie 52,0% ogółu ludności województwa, a na 100 mężczyzn
przypadało ich 108. Wyraźna nadwyżka kobiet nad mężczyznami występowała w miastach
regionu, gdzie na 100 mężczyzn przypadało 111 kobiet, a ich udział w ogóle ludności
miejskiej wynosił 52,7%. Na wsiach regionu proporcje płci były raczej zachowane
(współczynnik feminizacji wynosił 102, a udział kobiet 50,4%).
Proporcje płci nie były zachowane zwłaszcza w grupach wiekowych 60 lat i więcej,
gdzie zdecydowanie przeważały kobiety nad mężczyznami. Taka sytuacja występowała bez
względu na miejsce zamieszkania. W całym regionie obserwuje się przewagę kobiet nad
mężczyznami w grupach wiekowych 55-59 lat i kolejnych (w grupach tych wskaźniki
feminizacji przekraczają wartość przeciętną populacji), podczas gdy w miastach taka
przewaga pojawia się już w grupie 50-54 lata i kolejnych, a na wsiach dopiero w grupie 60-64
lata i kolejnych. Charakterystyczna sytuacja pojawiła się w miastach regionu, gdzie wyraźna
nadwyżka kobiet nad mężczyznami występowała w grupach wiekowych 45-49 i 50-54 lata,
podczas gdy na wsiach regionu w tych grupach wiekowych przeważali mężczyźni.
Rysunek 1.4 przedstawia piramidy według płci i wieku dla podregionów
województwa. W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim i legnickim obserwuje się wyraźną
dominację grup wiekowych 50-54 lata oraz 20-24 lata, natomiast w podregionie wrocławskim
i m. Wrocław dominują osoby w wieku 20-24 i 25-29 lat.
W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim występuje nadwyżka kobiet nad
mężczyznami w grupach wiekowych od 45 roku życia, jest znacząca przewaga
w grupach wiekowych 55-59 lat i kolejnych. W podregionie legnickim nadwyżka kobiet
występuje w grupach wiekowych od 40 roku życia, a znacząca – od 50 roku życia.
W podregionie wrocławskim liczebna przewaga kobiet pojawia się w grupach od 55 roku
życia, a znacząca jest to przewagą od 60 roku życia. W podregionie m. Wrocław nadwyżka
kobiet pojawia się w grupie wiekowej od 40 roku życia, przy czym znacząca jest w grupie
wiekowej 50-54 lata i kolejnych. Nadwyżka obserwowana jest również w grupach
wiekowych 20-24 i 25-29 lat, co jest wynikiem napływu migracyjnego osób podejmujących
naukę w szkołach wyższych.
21
-140000 -100000 -60000 -20000 20000 60000 100000 140000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wie
k w
lata
ch
Ludność w województwie dolnośląskim według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
-100000 -80000 -60000 -40000 -20000 0 20000 40000 60000 80000 100000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wie
k w
lata
ch
Ludność w miastach województwa dolnośląskiego według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
-40000 -20000 0 20000 40000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wie
k w
lata
ch
Ludność na wsiach województwa dolnośląskiego według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
Rys. 1.3. Ludność według płci, wieku i miejsca zamieszkania w woj. dolnośląskim w 2006 r.Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
22
-60000 -40000 -20000 0 20000 40000 60000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wiek
w la
tach
Ludność w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
-30000 -20000 -10000 0 10000 20000 30000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wiek
w la
tach
Ludność w podregionie legnickim według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
-20000 -10000 0 10000 20000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wiek
w la
tach
Ludność w podregionie wrocławskim według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
-40000 -30000 -20000 -10000 0 10000 20000 30000 40000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wiek
w la
tach
Ludność w podregionie m. Wrocław według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
Rys. 1.4. Ludność według płci, wieku i miejsca w podregionach województwa w 2006 r.Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.Obliczenia własne.
Badanie rynku pracy regionu wymagało uwzględnienia w analizie struktury ludności
według ekonomicznych grup wieku, tj. trzech grup: wieku przedprodukcyjnego (0-17 lat),
produkcyjnego (18-59 lat - kobiety i 18-64 lata – mężczyźni) oraz poprodukcyjnego (60 lat
i więcej – kobiety i 65 lat i więcej – mężczyźni). Uwzględniono podział ludności w wieku
produkcyjnym na dwie grupy: ludność w wieku mobilnym (18-44 lata) i ludność w wieku
niemobilnym (45-59 lat – kobiety i 45-64 lata – mężczyźni). W strukturze ludności według
wyżej wymienionych grup ekonomicznych zasadnicze znaczenie ma grupa ludności w wieku
produkcyjnym, ponieważ tworzy tzw. potencjalne zasoby pracy oraz grupa ludności w wieku
przedprodukcyjnym, którą należy traktować jako źródło przyszłych zasobów pracy. W tabeli
1.2 przedstawiono liczbę ludności według ekonomicznych grup wieku oraz jej dynamikę
w województwie i podregionach w latach 2004-2006. Na rysunku 1.5 przedstawiono strukturę
ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach województwa dolnośląskiego
w 2006 roku. Uwzględniono podział ludności w wieku produkcyjnym na dwie grupy: ludność
w wieku mobilnym (18-44 lata) i ludność w wieku niemobilnym (45-59 lat – kobiety i 45-64
lata – mężczyźni).
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
23
Tabela 1.2. Ludność według podregionów i ekonomicznych grup wieku w latach 2004-2006
WyszczególnienieLudność (stan na dzień 31 XII) Dynamika
2004 2006 2006 2005 2006w osobach rok 2004 =100
Województwo dolnośląskiew wieku przedprodukcyjnym 563453 546461 531839 97,0 94,4
produkcyjnym 1883806 1894695 1897543 100,6 100,7poprodukcyjnym 445796 447076 452935 100,3 101,6
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyskiw wieku przedprodukcyjnym 262265 253123 244774 96,5 93,3
produkcyjnym 848699 853042 852983 100,5 100,5poprodukcyjnym 210671 210132 211520 99,7 100,4
Podregion legnickiw wieku przedprodukcyjnym 105796 102679 99904 97,1 94,4
produkcyjnym 327939 329635 329790 100,5 100,6poprodukcyjnym 64512 65183 66824 101,0 103,6
Podregion wrocławskiw wieku przedprodukcyjnym 96836 94400 92715 97,5 95,7
produkcyjnym 282035 285712 289562 101,3 102,7poprodukcyjnym 58034 58394 59615 100,6 102,7
Podregion m. Wrocławw wieku przedprodukcyjnym 98556 96259 94446 97,7 95,8
produkcyjnym 425133 426306 425208 100,3 100,0poprodukcyjnym 112579 113367 114976 100,7 102,1
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne.
Struktura ludności w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.
18,7%
16,2%
65,1%
26,7%
38,4%
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym
Struktura ludności w podregionie legnickim według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.
20,1%
13,5%
66,4%
26,5%
39,9%
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym
Struktura ludności w podregionie wrocławskim według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.
21,0%
13,5%
65,5%
24,8%
40,8%
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym
Struktura ludności w podregionie m. Wrocław według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.
14,9%
18,1%
67,0%
41,4%
25,6%
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym
Rys. 1.5. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach województwa dolnośląskiegow 2006 roku
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII2006 r. Warszawa: GUS.
W roku 2006 w stosunku do roku 2004 w województwie dolnośląskim zwiększyła się
populacja osób w wieku produkcyjnym (o 13737 osób, czyli o 0,7%) oraz osób w wieku
poprodukcyjnym (o 7139 osób, czyli o 1,6%), natomiast zmniejszyła się grupa osób w wieku
przedprodukcyjnym (o 31614 osób, czyli o 5,6%). W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim
18,7%
16,2%
65,1%
26,7%
38,4%
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym
21,0%
13,5%
65,5%
24,8%
40,8%
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym
14,9%
18,1%
67,0%
41,4%
25,6%
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym
20,1%
13,5%
66,4%
26,5%
39,9%
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym
24
zaobserwowano największy spadek populacji osób w wieku przedprodukcyjnym (o 6,7%),
a w podregionie wrocławskim największy wzrost populacji osób w wieku produkcyjnym
(o 2,7%). W podregionach wzrastała również liczba osób w wieku poprodukcyjnym,
największy wzrost wystąpił w podregionie legnickim (o 3,6%).
W latach 2004-2006 wartości wskaźników struktury nie zmieniły się. W regionie
w 2006 roku osoby w wieku produkcyjnym stanowiły 65,8% ogółu ludności, więcej niż
w całym kraju (64,2%). Osoby w wieku mobilnym stanowiły 39,7% ludności regionu
(porównywalnie z całym krajem), a osoby w wieku niemobilnym – 26,1% (w Polsce –
24,2%). W województwie udział osób w wieku poprodukcyjnym był taki sam jak w Polsce
i wynosił 15,7%, jednocześnie niższy był udział ludności młodej (w województwie wynosił
18,5%, a w kraju 20,1%).
Wśród podregionów województwa wyróżnia się m. Wrocław, gdzie największy udział
67,0% stanowi ludność w wieku produkcyjnym, przy jednoczesnym najmniejszym udziale
osób w wieku przedprodukcyjnym 14,9%. Podregion legnicki cechuje wysoki odsetek osób
w wieku produkcyjnym – 66,4% i równocześnie wysoki odsetek osób w wieku
przedprodukcyjnym – 20,1%. W podregionie wrocławskim obserwuje się najwyższy udział
osób młodych – 21,0%, a także najmniejszy udział osób w wieku niemobilnym – 24,8%.
Zróżnicowanie struktur ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach
województwa dolnośląskiego jest konsekwencją różnych struktur ludności w powiatach
podregionów. Na rysunku 1.6 przedstawiono strukturę ludności według ekonomicznych grup
wieku w powiatach i podregionach województwa dolnośląskiego w 2006 roku. Uwzględniono
podział ludności w wieku produkcyjnym na dwie grupy: ludność w wieku mobilnym (18-44
lata) i ludność w wieku niemobilnym (45-59 lat – kobiety i 45-64 lata – mężczyźni).
W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim powiaty: jeleniogórski – grodzki
i wałbrzyski cechowały się najniższym spośród powiatów podregionu udziałem osób w wieku
przedprodukcyjnym (15,9% i 16,9%) oraz najwyższym udziałem osób w wieku
poprodukcyjnym (18,3% i 18,2%). Wysoki był też udział osób w wieku niemobilnym (28,4%
i 27,5%). Powiaty: bolesławiecki i złotoryjski cechowały się wysokim odsetkiem osób
w wieku przedprodukcyjnym (20,6% i 20,2%) oraz niskim udziałem osób w wieku
poprodukcyjnym (14,3% i 13,6%). Podobnie sytuacja wyglądała w powiecie lwóweckim.
Dodatkowo w powiatach tych występował wysoki udział osób w wieku mobilnym (38,3-
40,2%). W podregionie legnickim duży potencjał ludzki tkwi w powiatach: polkowickim,
górowskim i głogowskim, gdzie występuje wysoki udział osób w wieku przedprodukcyjnym,
mobilnym (odpowiednio 22,9%, 23,2%, 20,1% oraz 41,3%, 38,7%, 40,4%),
25
Struktura ludności podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego wedługekonomicznych grup wieku w 2006 roku
18830
10264
13764
11836
9143
30297
11415
8783
30427
31040
13360
18350
9199
39682
32309
24407
17866
62472
21855
18373
17344
62547
68650
26712
36985
22191
27784
13627
11872
45337
15081
12546
11044
42489
17992
24792
11898
12670
18321
7651
9621
7353
27930
8525
7185
6963
24767
11040
13995
6206
9805
18261
18338
20428
35379
50569
24567
17847
33430
15863
0% 20% 40% 60% 80% 100%
bolesławiecki
dzierżoniowski
jaworski
jeleniogórski - grodzki
jeleniogórski - ziemski
kamiennogórski
kłodzki
lubański
lwówecki
strzeliński
świdnicki
wałbrzyski
ząbkowicki
zgorzelecki
złotoryjski
Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny mobilny Wiek produkcyjny niemobilny Wiek poprodukcyjny
Struktura ludności podregionu legnickiego według ekonomicznych grup wieku w 2006 roku
17580
19111
10769
20487
14126
41640
20913
42112
24751
8765
13653
14625
9888
5125
13469
725714032
8448
25235
35451
29434
28594
7766
15841
0% 20% 40% 60% 80% 100%
głogowski
górowski
legnicki - grodzki
legnicki - ziemski
lubiński
polkowicki
Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny mobilny Wiek produkcyjny niemobilny Wiek poprodukcyjny
Struktura ludności podregionu wrocławskiego i m. Wrocław wedługekonomicznych grup wieku w 2006 roku
21862
14150
10314
16460
21694
94446
14590
28985
20089
31478
42702
9051
24976
11961
19293
25521
162422
4956
14167
9504
10368
13631
8235
262786
42333
18583
114976
6989
0% 20% 40% 60% 80% 100%
milicki
oleśnicki
oławski
średzki
trzebnicki
wrocławski - ziemski
wrocławski - grodzki
Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny mobilny Wiek produkcyjny niemobilny Wiek poprodukcyjny
Rys. 1.6. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w powiatach województwa dolnośląskiego w 2006 roku
Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
18830
10264
13764
11836
9143
30297
11415
8783
30427
31040
13360
18350
9199
39682
32309
24407
17866
62472
21855
18373
17344
62547
68650
26712
36985
22191
27784
13627
11872
45337
15081
12546
11044
42489
17992
24792
11898
12670
18321
7651
9621
7353
27930
8525
7185
6963
24767
11040
13995
6206
9805
18261
18338
20428
35379
50569
24567
17847
33430
15863
Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny mobilny Wiek produkcyjny niemobilny Wiek poprodukcyjny
17580
19111
10769
20487
14126
41640
20913
42112
24751
8765
13653
14625
9888
5125
13469
725714032
8448
25235
35451
29434
28594
7766
15841
Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny mobilny Wiek produkcyjny niemobilny Wiek poprodukcyjny
21862
14150
10314
16460
21694
94446
14590
28985
20089
31478
42702
9051
24976
11961
19293
25521
162422
4956
14167
9504
10368
13631
8235
262786
42333
18583
114976
6989
Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny mobilny Wiek produkcyjny niemobilny Wiek poprodukcyjny
26
przy jednoczesnym niskim odsetku osób w wieku poprodukcyjnym (odpowiednio 11,6%,
14,1% i 11,3%). Powiaty podregionu wrocławskiego są pod tym względem do siebie podobne
i cechują się niższym niż w województwie odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym
i niemobilnym, a wyższym udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym i mobilnym.
Z kolei powiat wrocławski – grodzki cechował się niskim udziałem osób w wieku
przedprodukcyjnym (14,9%), co więcej najniższym spośród wszystkich powiatów
województwa, a jednocześnie wysokim odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym (18,1%) –
najwyższym spośród powiatów województwa.
Niekorzystne zmiany w populacji osób w wieku przedprodukcyjnym i w wieku
poprodukcyjnym mają swój wyraz we wskaźnikach obciążenia demograficznego. Wskaźniki
obciążenia wyrażają relację liczby osób w wieku przedprodukcyjnym do liczby osób w wieku
produkcyjnym oraz relację liczby osób w wieku poprodukcyjnym do liczby osób w wieku
produkcyjnym. W tabeli 1.3 przedstawiono wskaźniki obciążenia w podregionach
województwa z latach 2004-2006.
Tabela 1.3. Wskaźnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnym w podregionach województwadolnośląskiego w latach 2004-2006
Lata
Wskaźnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnymprzez ludność w wieku
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym nieprodukcyjnym
na 100 osób w wieku produkcyjnymWojewództwo dolnośląskie
2004 29,9 23,7 53,62005 28,8 23,6 52,42006 28,0 23,9 51,9
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 30,9 24,8 55,72005 29,7 24,6 54,32006 28,7 24,8 53,5
Podregion legnicki2004 32,3 19,7 51,92005 31,1 19,8 50,92006 30,3 20,3 50,6
Podregion wrocławski2004 34,3 20,6 54,92005 33,0 20,4 53,52006 32,0 20,6 52,6
Podregion m. Wrocław2004 23,2 26,5 49,72005 22,6 26,6 49,22006 22,2 27,0 49,3
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006.Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r.Warszawa: GUS.
27
W badanym okresie 2004-2006 w regionie i podregionach obserwuje się spadek
wartości ogólnych wskaźników obciążenia demograficznego ludności (tj. obciążenia ludności
w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku nieprodukcyjnym), a także wskaźników
obciążenia ludnością w wieku przedprodukcyjnym (por tab. 1.3). O ile w przypadku ogólnych
wskaźników obciążenia można takie zmiany interpretować jako korzystne, to w przypadku
wskaźników obciążeń przez ludność młodą taka zmiana jest niekorzystna i jest wyrazem
zmniejszania się populacji osób młodych. Obserwowany również wzrost wartości
wskaźników obciążeń ludnością w wieku poprodukcyjnym należy traktować jako
niekorzystny, co świadczy o wzroście populacji osób starszych.
W 2006 roku w województwie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadały 52
osoby w wieku nieprodukcyjnym (tabela 1.3). Sytuacja w tym względzie była nieco lepsza
niż w całej Polsce, bowiem wskaźnik dotyczący kraju wynosił 56. Najwyższą wartość wskaź-
nika obserwuje się w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim oraz podregionie wrocławskim
(odpowiednio 54 i 53 osoby w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym).
Niekorzystne jest obciążenie przez ludność w wieku poprodukcyjnym występujące
w podregionie m. Wrocław oraz podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim (odpowiednio 27 i
25 osób w wieku poprodukcyjnym przypada na 100 osób w wieku produkcyjnym). Wskaźnik
obciążenia ludnością młodą (czyli w wieku przedprodukcyjnym) w podregionie m. Wrocław
(22 osoby) jest najniższy wśród podregionów i mniejszy niż w całym województwie.
Wyższe wartości wskaźników obciążenia przez ludność w wieku przedprodukcyjnym
obserwowano na wsiach niż w miastach regionu i podregionów. Wynika to z mniejszego
udziału osób w wieku produkcyjnym oraz większego udziału osób w wieku przedpro-
dukcyjnym na terenach wiejskich niż miejskich.
Na rysunku 1.7 przedstawiono wskaźniki obciążenia ludności w wieku produkcyjnym
przez ludność w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w powiatach województwa
dolnośląskiego na koniec 2006 roku. Wartości wskaźników potwierdzają zaobserwowane
zmiany w strukturze ludności powiatów. Korzystną sytuację w obciążeniu ludności w wieku
produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnym można wskazać wtedy, gdy
wysoka wartość wskaźnika wynika przede wszystkim z wysokiego udziału ludności w wieku
przedprodukcyjnym.
Tylko w 2 powiatach (jeleniogórskim – ziemskim oraz złotoryjskim) z 16 powiatów
podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego wskaźnik obciążenia przez ludność w wieku nie-
produkcyjnym nie przekroczył 52%, czyli średniej wojewódzkiej. Najwyższe wartości tego
wskaźnika odnotowano na koniec 2006 roku w powiatach: strzelińskim, dzierżoniowskim,
kamiennogórskim, lwóweckim i ząbkowickim (55). W powiatach tego podregionu wartości
28
Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnymi poprodukcyjnym w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim w 2006 r.
32
28
30
24
28
31
28
31
32
31
29
26
30
30
30
22
27
22
28
23
25
26
23
23
25
24
28
25
23
21
0 10 20 30 40 50 60
bolesławiecki
dzierżoniowski
jaworski
jeleniogórski - grodzki
jeleniogórski - ziemski
kamiennogórski
kłodzki
lubański
lwówecki
strzeliński
świdnicki
wałbrzyski
ząbkowicki
zgorzelecki
złotoryjski
%przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnymi poprodukcyjnym w podregionie legnickim w 2006 r.
29
37
27
31
29
35
31
16
22
23
22
19
18
25
0 10 20 30 40 50 60 70
głogowski
górowski
legnicki - grodzki
legnicki - ziemski
lubiński
polkowicki
wołowski
%przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w podregionie wrocławskim i m. Wrocław w 2006 r.
35
32
30
32
32
32
22
21
21
20
22
20
20
27
0 10 20 30 40 50 60
milicki
oleśnicki
oławski
średzki
trzebnicki
wrocławski - ziemski
wrocławski - grodzki
%przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
Rys. 1.7.Wskaźniki obciążenia ekonomicznego w powiatach województwa dolnośląskiegow 2006 roku
Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
32
28
30
24
28
31
28
31
32
31
29
26
30
30
30
22
27
22
28
23
25
26
23
23
25
24
28
25
23
21
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
29
37
27
31
29
35
31
16
22
23
22
19
18
25
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
35
32
30
32
32
32
22
21
21
20
22
20
20
27
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
29
wskaźnika obciążenia ludnością w wieku przedprodukcyjnym wahały się w granicach od 28
do 32. Najniższe wartości wystąpiły w powiecie jeleniogórskim – grodzkim (24) oraz
wałbrzyskim (26). Większe zróżnicowanie występowało w wartościach wskaźnika obciążenia
ludnością w wieku poprodukcyjnym (od 21 w powiecie złotoryjskim do 28 w powiecie
jeleniogórskim – grodzkim i wałbrzyskim).
W 6 powiatach podregionu legnickiego wartości wskaźnika obciążenia były mocniej
zróżnicowane, co wynika ze zróżnicowanych struktur ludności powiatów. Korzystna sytuacja
występowała w powiecie głogowskim, gdzie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało
46 osób w wieku nieprodukcyjnym oraz w powiecie lubińskim, gdzie wskaźnik osiągnął
wartość 47. Wyraźnie niekorzystna sytuacja w tym względzie występowała w powiecie
górowskim, gdzie 59 osób w wieku nieprodukcyjnym przypadało na 100 osób w wieku
produkcyjnym. Była to najwyższa wartość wskaźnika wśród powiatów całego województwa
dolnośląskiego. W powiatach tego podregionu wyraźnie były zróżnicowane wartości
wskaźnika obciążenia przez ludność w wieku przedprodukcyjnym (wahały się od 27
w powiecie legnickim - grodzkim do 37 w powiecie górowskim). Mocno zróżnicowane były
również wartości wskaźnika obciążenia przez ludność w wieku poprodukcyjnym (wahały się
od 16 w powiecie głogowskim do 25 w powiecie wołowskim).
W powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław jedynie 2 powiaty uzyskały
wartości wskaźnika obciążenia ekonomicznego nie przekraczające 52% (średniej
wojewódzkiej). Były to powiaty oławski i wrocławski – grodzki, gdzie na 100 osób w wieku
produkcyjnym przypadało odpowiednio 49 i 50 osób w wieku nieprodukcyjnym. W powiecie
wrocławskim – grodzkim odnotowano najniższą wartość wskaźnika obciążenia przez ludność
w wieku przedprodukcyjnym (22) oraz najwyższą wartość wskaźnika obciążenia przez
ludność w wieku poprodukcyjnym (27).
1.1.3. Pracujący w regionie i aktywność zawodowa ludności
Liczba pracujących obejmuje zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze pracy,
w podmiotach gospodarczych zatrudniających powyżej 9 osób, nie uwzględnia się rolników
indywidualnych. W województwie dolnośląskim w 2006 roku pracowało 629,4 tys. osób (por.
tabela 1.4). W stosunku do roku poprzedniego liczba pracujących wzrosła o 22,1 tys. osób,
czyli o 3,6%. We wszystkim podregionach województwa dolnośląskiego zaobserwowano
wzrost liczby pracujących, a największy wzrost (o 9,7%) odnotowano w podregionie
wrocławskim.
Największe zmiany w liczbie pracujących obserwowano w usługach rynkowych
(wzrost o 6,2% w skali regionu), przy czym największy wzrost odnotowano w podregionie
30
m. Wrocław (o 9,5%). Liczba pracujących w przemyśle i budownictwie wzrosła
w województwie o 4,1%, w podregionie wrocławskim notowano największy wzrost
w stosunku do roku poprzedniego o 19,1%. W całym województwie wystąpił spadek
liczebności pracujących w rolnictwie (o 0,2%), o największym nasileniu w podregionie
m. Wrocław (spadek o 9,4%). W grupie pracujących w usługach pozarynkowych nie
obserwowano istotnych zmian w roku 2006 w stosunku do 2005.
Tabela 1.4. Liczba pracujących (w osobach) według rodzajów działalności i podregionów województwadolnośląskiego w latach 2004-2006.
Lata Ogółem
Rolnictwo,łowiectwoi leśnictwo,rybactwo
Przemysłi
budownictwo
Usługi
rynkowe nierynkowe
Województwo dolnośląskie2004 592966 9839 229999 186607 1665212005 607223 9732 235371 194548 1675722006 629355 9716 245064 206634 167941
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 228706 4748 98366 59661 659312005 230164 4750 98425 60947 660422006 233428 4794 99329 63109 66196
Podregion legnicki2004 112781 1704 52942 32335 258002005 113942 1670 52510 33011 267512006 117339 1638 53871 35001 26829
Podregion wrocławski2004 69469 2840 33169 15814 176462005 73428 2801 35788 17477 173622006 80326 2821 42591 17549 17365
Podregion m. Wrocław2004 182010 547 45522 78797 571442005 189689 511 48648 83113 574172006 198262 463 49273 90975 57551
Źródło: dane Urzędu Statystycznego we Wrocławiu.
Nie zmieniła się struktura pracujących, mimo zmian liczby pracujących. W tabeli 1.4
przedstawiono strukturę pracujących według rodzajów działalności w podregionach w latach
2004-2006. W ostatnim badanym roku dominującą była grupa pracujących w przemyśle
i budownictwie (38,9% ogółu pracujących), a drugą co do wielkości była grupa pracujących
w usługach rynkowych (32,8%). Pracujący w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybactwie
stanowili zaledwie 1,5% ogółu pracujących.
Struktura pracujących w powiatach podregionów różni się. Na rysunku 1.8
przedstawiono strukturę pracujących według rodzajów działalności w powiatach
województwa w 2006 roku. W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim dominowała grupa
pracujących w przemyśle i budownictwie (42,6%). Powiaty kamiennogórski, zgorzelecki
i bolesławiecki charakteryzowały się najwyższym odsetkiem pracujących w tych rodzajach
31
działalności (odpowiednio 52,4%, 50,9% i 50,3%). Natomiast w powiecie kłodzkim
przeważali pracujący w usługach nierynkowych (39,2%), a w powiecie jeleniogórskim –
grodzkim pracujący w usługach rynkowych (37,5%).
Tabela 1.5. Struktura pracujących (w %) według rodzajów działalności i podregionów województwadolnośląskiego w latach 2004-2006.
Lata Ogółem
Rolnictwo,łowiectwoi leśnictwo,rybactwo
Przemysłi
budownictwo
Usługi
rynkowe nierynkowe
Województwo dolnośląskie2004 100,0 1,7 38,8 31,5 28,12005 100,0 1,6 38,8 32,0 27,62006 100,0 1,5 38,9 32,8 26,7
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 100,0 2,1 43,0 26,1 28,82005 100,0 2,1 42,8 26,5 28,72006 100,0 2,1 42,6 27,0 28,4
Podregion legnicki2004 100,0 1,5 46,9 28,7 22,92005 100,0 1,5 46,1 29,0 23,52006 100,0 1,4 45,9 29,8 22,9
Podregion wrocławski2004 100,0 4,1 47,7 22,8 25,42005 100,0 3,8 48,7 23,8 23,62006 100,0 3,5 53,0 21,8 21,6
Podregion m. Wrocław2004 100,0 0,3 25,0 43,3 31,42005 100,0 0,3 25,6 43,8 30,32006 100,0 0,2 24,9 45,9 29,0
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego we Wrocławiu..
W podregionie legnickim wśród pracujących dominowali zatrudnieni w przemyśle
i budownictwie (45,9%). Powiat polkowicki wyróżniał się aż 70,8% udziałem pracujących
w tych rodzajach działalności. W powiecie górowskim przeważali pracujący w usługach
nierynkowych (40,7%).
W podregionie wrocławskim pracujący w przemyśle i budownictwie stanowili 53,0%
ogółu pracujących. Powiaty oławski i średzki charakteryzowały się najwyższym odsetkiem
pracujących w przemyśle i budownictwie (odpowiednio 61,5% i 60,1%). Drugą co do
wielkości wśród powiatów podregionu wrocławskiego była grupa pracujących w usługach
nierynkowych. Wyjątek stanowił powiat wrocławski – ziemski, gdzie pracujący w usługach
rynkowych stanowili 29,7% ogółu pracujących.
Podregion m. Wrocław charakteryzował się największą grupą pracujących w usługach
rynkowych (45,9%), a druga co do wielkości była grupa pracujących w usługach
nierynkowych (29,0%).
32
Struktura pracujących w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w 2006 roku
370
541
414
7913
7194
3559
7756
4489
4109
7719
3228
2784
2375
15109
15678
3905
11570
1941
3887
3542
1545
8704
2001
1637
7767
2254
1387
1642
7386
10980
2649
6238
1490
3639
3931
2446
6676
2998
1990
10349
2974
2435
1945
6925
9945
2974
4705
2264
306
225
65
223
104
537
125
138
699
489
320
238
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziemski
Kamiennogórski
Kłodzki
Lubański
Lwówecki
Strzeliński
Świdnicki
Wałbrzyski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotoryjski
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi rynkowe Usługi nierynkowe
Struktura pracujących w powiatach podregionu legnickiego w 2006 roku
7251
1348
10198
2558
9670
18210
4636
5495
932
11504
1296
9000
4839
1935
4634
1722
7784
1908
5498
2458
2825197
228
208
316
142
224
323
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Głogowski
Górowski
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziemski
Lubiński
Polkowicki
Wołowski
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi rynkowe Usługi nierynkowe
Struktura pracujących w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w 2006 roku
3143
10507
9908
5298
3960
49273
9775
861
4016
3309
1324
2198
90975
5841
1949
4517
2717
1901
3302
57551
2979
347
444
169
289
545
463
1027
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Średzki
Trzebnicki
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziemski
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi rynkowe Usługi nierynkowe
Rys. 1.8. Struktura pracujących według rodzajów działalności w powiatach województwa dolnośląskiegow 2006 roku.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego we Wrocławiu.
370
541
414
7913
7194
3559
7756
4489
4109
7719
3228
2784
2375
15109
15678
3905
11570
1941
3887
3542
1545
8704
2001
1637
7767
2254
1387
1642
7386
10980
2649
6238
1490
3639
3931
2446
6676
2998
1990
10349
2974
2435
1945
6925
9945
2974
4705
2264
306
225
65
223
104
537
125
138
699
489
320
238
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi rynkowe Usługi nierynkowe
7251
1348
10198
2558
9670
18210
4636
5495
932
11504
1296
9000
4839
1935
4634
1722
7784
1908
5498
2458
2825197
228
208
316
142
224
323
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi rynkowe Usługi nierynkowe
3143
10507
9908
5298
3960
49273
9775
861
4016
3309
1324
2198
90975
5841
1949
4517
2717
1901
3302
57551
2979
347
444
169
289
545
463
1027
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi rynkowe Usługi nierynkowe
33
Na podstawie reprezentacyjnych Badań Aktywności Ekonomicznej Ludności
prowadzonych w cyklu kwartalnym w gospodarstwach domowych można stwierdzić, że
województwo dolnośląskie cechowała w okresie 2004–2007 niższa od przeciętnej w Polsce
aktywność ekonomiczna ludności (por. tabela 1.6). Jednocześnie obserwuje się tendencję
wzrostu wartości wskaźników aktywności ekonomicznej w województwie oraz w kraju.
Współczynnik aktywności zawodowej będący udziałem aktywnych zawodowo w ogóle
ludności w wieku 15 lat i więcej obliczony dla regionu był na ogół niższy niż dla całej Polski
(wyjątek to trzecie kwartały badanych lat). W IV kwartale 2006 r. wskaźnik ten wyniósł
53,8% i był niższy o 1,2 punktu procentowego w porównaniu z analogicznym okresem roku
poprzedniego. Natomiast w II kwartale 2007 roku wskaźnik aktywności w województwie był
nieznacznie wyższy niż przeciętnie w całym kraju i wynosił 53,8%. W stosunku do
analogicznego okresu roku poprzedniego nie zaobserwowano zmiany wartości wskaźnika.
Tabela 1.6. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według BAEL
Okresy
Współczynnik aktywnościzawodowej (w %)
Wskaźnik zatrudnienia(w %)
PolskaWojewództwodolnośląskie
PolskaWojewództwodolnośląskie
2004
I kw. 54,7 51,3 43,4 37,4II kw. 54,4 53,7 44,0 39,3III kw. 54,8 55,3 44,9 42,4IV kw. 54,9 53,6 45,1 41,5
2005
I kw. 54,3 52,3 44,1 39,9II kw. 54,5 54,3 44,6 41,5III kw. 55,7 56,1 46,0 43,5IV kw. 55,2 55,0 45,9 43,1
2006
I kw. 53,5 53,4 44,9 42,8II kw. 53,6 53,8 46,1 43,9III kw. 54,7 55,5 47,6 46,6IV kw. 54,1 53,8 47,5 46,2
2007I kw. 53,2 53,2 47,2 45,4II kw. 53,5 53,8 48,2 46,8
Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005. Wrocław: UrządStatystyczny. Aktywność ekonomiczna ludności Polski, IV kwartał 2006, I kwartał 2007, II kwartał 2007.Warszawa: GUS, 2007. Aktywność ekonomiczna ludności w województwie dolnośląskim w II kwartale 2007.Wrocław: Urząd Statystyczny.
Wskaźnik zatrudnienia będący udziałem pracujących w ogóle ludności w wieku 15 lat
i więcej dla województwa był niższy niż dla kraju. Jednakże zmniejszała się w czasie
różnica wartości wskaźnika zatrudnienia Polski i województwa dolnośląskiego (z 4,6 punktu
procentowego w I kwartale 2004 do 1,4 punktu procentowego w II kwartale 2007 roku). W II
kwartale 2007 r. wskaźnik ten był najwyższy i wyniósł 46,8% i był wyższy o 2,1 punktu
procentowego w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Na tle całego
kraju, gdzie w II kwartale 2007 w stosunku do II kwartału 2004 roku nastąpił spadek wartości
wskaźnika aktywności zawodowej o 0,9 punktu procentowego oraz wzrost o 4,2 punktu
procentowego wskaźnika zatrudnienia, wzrost wartości tych wskaźników w województwie
34
(odpowiednio o 0,1 i 7,5 punktów procentowych) świadczy o poprawie sytuacji na
regionalnym rynku pracy.
1.1.4. Edukacja zawodowa w regionie - szkolnictwo ponadgimnazjalne według typów
szkół, kierunków kształcenia
Dolny Śląsk to region ludzi młodych, bowiem co czwarta osoba uczy się lub studiuje.
Pod tym względem województwo zajmuje jedno z pierwszych miejsc w kraju. Ludność
młoda, tj. w wieku do 24 lata liczyła w województwie 865,0 tys. osób, co stanowiło 30,0%
ogółu ludności województwa. Przy czym 2/3 ludności tej grupy wiekowej mieszkało
w miastach regionu. W tabeli 1.7 przedstawiono liczbę i strukturę ludności w edukacyjnych
grupach wieku w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006.
Tabela 1.7. Liczba i struktura ludności według edukacyjnych grup wieku w podregionach województwadolnośląskiego w latach 2004-2006
Lata
Ludność w edukacyjnych grupach wieku Struktura ludnościogółem,
0-24 lataw tym w wieku w wieku
16-18 lat 19-24 lat 16-18 lat 19-24 latw osobach w % ogółu
Województwo dolnośląskie2004 916687 127250 308504 13,9 33,72005 890395 121634 301809 13,7 33,92006 864972 118046 292862 13,6 33,9
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 418898 59824 135691 14,3 32,42005 407204 57177 134157 14,0 32,92006 394979 55092 131342 13,9 33,3
Podregion legnicki2004 166234 23248 52342 14,0 31,52005 161903 22353 51540 13,8 31,82006 157964 21861 50595 13,8 32,0
Podregion wrocławski2004 151067 21241 46774 14,1 31,02005 147936 20458 46553 13,8 31,52006 145359 20208 45756 13,9 31,5
Powiat m. Wrocław2004 180488 22937 73697 12,7 40,82005 173352 21646 69559 12,5 40,12006 166670 20885 65169 12,5 39,1
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
W badanym okresie obserwowano zmniejszanie się populacji osób młodych
w województwie i podregionach. Największe zmiany bezwzględne populacji osób młodych
dotyczyły podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego (spadek o 23,9 tys. osób), podczas gdy
w całym województwie był to spadek o 51,7 tys. osób. Z kolei największe zmiany względne
dotyczyły podregionu m. Wrocław (spadek o 7,7%), podczas gdy w regionie był to spadek
o 5,6%. Również największe zmiany względne obserwowano w podregionie m. Wrocław
35
w grupie osób w wieku 16-18 lat i 19-24 lata (odpowiednio spadek o 8,9% i 11,6%),
a w całym regionie były to spadki o 7,2% i 5,1%.
W 2006 roku blisko połowę (47,5%) osób młodych, tj. w wieku od 0 do 24 lat,
stanowiły osoby w wieku 16-24 lata, a więc głównie pobierające naukę w szkołach
ponadgimnazjalnych, policealnych i wyższych lub podejmujące pierwszą pracę. W wieku 19-
24 lata było w województwie dolnośląskim 33,9% ogółu ludności młodej. W podregionie m.
Wrocław odsetek ten był jeszcze wyższy i wynosił 39,1%. Osoby w wieku 16-18 lat
stanowiły 13,6% ludności młodej, przy czym w podregionie m. Wrocław udział ten był
najmniejszy i wynosił 12,5%.
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski dominował wśród podregionów pod względem
udziału osób młodych (45,7% ogółu ludności młodej całego województwa), drugi
w kolejności był podregion m. Wrocław (19,8% ogółu ludności młodej całego województwa).
Charakterystyczne było również, że ponad połowa osób w wieku do 24 lat województwa
dolnośląskiego mieszkała na terenach wiejskich w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim,
a prawie co trzecia osoba – na terenach wiejskich w podregionie wrocławskim.
Potencjałem w województwie są osoby młode, które kształcą się w szkołach
ponadgimnazjalnych, policealnych i szkołach wyższych regionu. W tabeli 1.8 przedstawiono
liczbę i strukturę uczniów szkół ponadgimnazjalnych w latach szkolnych od 2004/2005 do
2006/2007 z uwzględnieniem typów szkół. Badany przedział czasowy był okresem zmian
dokonujących się w polskich szkołach, które są konsekwencją zarówno reformy edukacyjnej
(powstawanie nowych klas szkół ponadgimnazjalnych oraz wygaszania szkół
ponadpodstawowych), jak i samorządowej, a także przebiegu procesów demograficznych.
W ciągu ostatnich kilku lat zmieniała się zarówno liczba, jak i struktura szkół, a także liczba
uczniów i absolwentów odpowiednich szkół na różnych poziomach nauki.
Konsekwencją spadku liczby ludności w wieku szkolnym, była coraz to mniejsza
liczba uczniów poszczególnych szczebli edukacji. W roku szkolnym 2006/2007
w województwie dolnośląskim liczba uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz
ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych łącznie ze szkołami specjalnymi i dla dorosłych
wynosiła 440,6 tys. osób, co stanowiło 15,3% ludności województwa (w roku szkolnym
1999/2000 uczący się stanowili 19,5% ludności) – por. Edukacja w województwie
dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj
2007, s. 25.
W roku szkolnym 2006/2007 w porównaniu z rokiem poprzednim o 18,2%
zmniejszyła się liczba uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W zasadniczych szkołach
zawodowych był to spadek o 2,4%, łącznie w liceach ogólnokształcących i liceach
36
profilowanych o 6,2% (przy czym w liceach ogólnokształcących był to spadek o 2,0%,
a w liceach profilowanych o 16,7%), w szkołach policealnych – spadek o 84,3%, a jedynie
w technikach odnotowano wzrost liczby uczniów o 4,2%.
Największe zmiany względne liczby uczniów odnotowano w podregionie
m. Wrocław, gdzie o 28,4% zmniejszyła się łączna liczba uczniów szkół
ponadgimnazjalnych, o 11,1% zmniejszyła się liczba uczniów zasadniczych szkół
zawodowych, a liczba uczniów techników wzrosła o 19,2%. Jedynie w podregionie
jeleniogórsko-wałbrzyskim wzrosła liczba uczniów kształcących się w zasadniczych szkołach
zawodowych (o 1,3%), w podregionie wrocławskim zmniejszyła się liczba uczniów
kształcących się w technikach (o 1,2%).
Tabela 1.8. Liczba i struktura uczniów szkół ponadgimnazjalnych według podregionów i typów szkół w rokuszkolnym 2005/2006
Lata szkolneUczniowie w szkolnictwie ponadgimnazjalnym
Ogółemzasadniczezawodowe
ogólnokształcące1 technika2 policealne,pomaturalne3
Województwo dolnośląskie2004/2005 142042 17086 77536 20286 271342005/2006 144788 17021 73252 27737 267782006/2007 118399 16616 68699 28892 4192
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004/2005 62673 7797 33216 12250 94102005/2006 64558 7802 30737 17033 89862006/2007 54586 7901 27887 17875 923
Podregion legnicki2004/2005 25763 3529 13227 5289 37182005/2006 26855 3480 12382 7151 38422006/2007 22858 3396 11552 7463 447
Podregion wrocławski2004/2005 13846 2809 7677 2589 7712005/2006 14584 2758 7566 3345 9152006/2007 13194 2669 7219 3306 0
Podregion m. Wrocław2004/2005 39760 2951 23416 158 132352005/2006 38791 2981 22567 208 130352006/2007 27761 2650 22041 248 2822
1 – W liceach ogólnokształcących i profilowanych. 2 – Z technikami uzupełniającymi. 3 – W roku szkolnym2006/2007 tylko policealne.Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005. Wrocław: Urząd Statystyczny. Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007. Obliczenia własne.
W roku szkolnym 2006/2007 w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych
kształciło się 118,4 tys. uczniów, z czego 68,7 tys. uczniów (58,0%) wybrało naukę w liceach
ogólnokształcących i profilowanych. Jednakże ten typ szkół nie jest formą kształcenia
zawodowego. W podregionach województwa dominowali uczniowie szkół ogólnokształ-
cących, stanowiąc ponad połowę populacji uczących się w szkołach ponadgimnazjalnych.
W podregionie m. Wrocław 8 na 10 uczniów uczyło się w liceum ogólnokształcącym lub
profilowanym.
37
W szkołach zasadniczych zawodowych oraz technikach kształcenie zawodowe
pobierało odpowiednio 16,6 tys. i 28,9 tys. uczniów. Uczniowie techników stanowili drugą co
do wielkości grupę uczniów szkół ponadgimnazjalnych w województwie i podregionach
(z wyjątkiem podregionu m. Wrocław). Istotną formą kształcenia zawodowego stanowią
szkoły policealne i pomaturalne. O ile w roku szkolnym 2005/2006 w stosunku do roku
poprzedniego zwiększyła się zarówno liczba szkół, jak i uczniów (w 417 szkołach
kontynuowało naukę 26,8 tys. osób, tj. o 1,1% więcej niż w roku poprzednim), to
w następnym roku odnotowano znaczący spadek liczby uczniów tego typu do poziomu
4,2 tys. osób.
W roku szkolnym 2006/2007 zaprzestały prowadzenia działalności szkoły średnie
zawodowe ponadpodstawowe dla młodzieży. W roku poprzednim było ich 11 i uczęszczało
do nich 997 uczniów. Jedynie w technikach liczba uczniów nie odznaczała się tendencją
spadkową. Nierówne tempo spadku liczby uczniów w poszczególnych typach szkół
spowodowało niewielkie zmiany w strukturze procentowej uczniów według typu szkół, m.in.
zmniejszył się odsetek uczniów liceów profilowanych.
Na rysunku 1.9 przedstawiono strukturę uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych
oraz policealnych w powiatach województwa dolnośląskiego w roku szkolnym 2006/2007.
Struktura ta jest odzwierciedleniem reformy oświaty oraz polityki edukacyjnej miast i gmin
regionu. W roku szkolnym 2005/2006 w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim oraz
podregionie legnickim kształceniem zawodowym (w szkołach zasadniczych zawodowych,
technikach oraz policealnych) objętych było 53-54% uczniów szkół ponadgimnazjalnych
i policealnych. Z powiatów podregionu wrocławskiego jedynie w powiecie milickim
i oleśnickim odsetek uczniów objętych kształceniem zawodowym wynosił ponad 50%,
a powiat wrocławski – grodzki cechował się najmniejszym spośród wszystkich powiatów
regionu odsetkiem uczniów (42%) kształcących się w celu uzyskania zawodu.
W roku szkolnym 2006/2007 w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim kształceniem
zawodowym, tj. w szkołach zawodowych, technikach, technikach uzupełniających oraz
policealnych, objętych było 48,9% ogółu uczniów szkół ponadgimnazjalnych i policealnych.
Jedynie w powiecie bolesławieckim, jeleniogórskim – grodzkim, strzelińskim i zgorzeleckim
kształcenie to dotyczyło około 60% uczniów (odpowiednio 61, 59, 63, 57%). Natomiast
w powiecie jeleniogórskim – ziemski, dzierżoniowskim i kłodzkim kształceniem zawodowym
objętych było najmniej uczniów, odpowiednio 27, 41 i 42% ogółu uczniów szkół
ponadgimnazjalnych i policealnych.
38
Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego
933
599
355
790
50
308
629
370
441
251
940
920
312
579
424
1495
994
623
2546
128
423
2142
870
623
904
2294
2004
969
1491
369
1586
1870
830
1818
407
593
2848
789
792
610
2859
3041
1181
1179
651
52
538
386
682
78
334
1144
377
114
60
1017
1118
373
378
182
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziemski
Kamiennogórski
Kłodzki
Lubański
Lwówecki
Strzeliński
Świdnicki
Wałbrzyski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotoryjski
zawodowe technika licea ogóln. licea profil. policealne
Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach podregionu legnickiego
870
266
671
208
646
370
365
1877
424
2134
498
1695
482
353
1988
595
3144
222
2641
601
806
197
179
357
20
307
59
436
392
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Głogowski
Górowski
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziemski
Lubiński
Polkowicki
Wołowski
zawodowe technika licea ogóln. licea profil. policealne
Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław
319
1159
430
191
516
2650
54
626
1197
563
252
476
192
710
1921
1106
405
853
14968
320
45
454
446
353
410
7073
196
2482822
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Średzki
Trzebnicki
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziemski
zawodowe technika licea ogóln. licea profil. policealne
Rys. 1.9. Struktura uczniów szkół ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach województwadolnośląskiego w roku szkolnym 2006/2007
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007.
933
599
355
790
50
308
629
370
441
251
940
920
312
579
424
1495
994
623
2546
128
423
2142
870
623
904
2294
2004
969
1491
369
1586
1870
830
1818
407
593
2848
789
792
610
2859
3041
1181
1179
651
52
538
386
682
78
334
1144
377
114
60
1017
1118
373
378
182
zawodowe technika licea ogóln. licea profil. policealne
870
266
671
208
646
370
365
1877
424
2134
498
1695
482
353
1988
595
3144
222
2641
601
806
197
179
357
20
307
59
436
392
zawodowe technika licea ogóln. licea profil. policealne
319
1159
430
191
516
2650
54
626
1197
563
252
476
192
710
1921
1106
405
853
14968
320
45
454
446
353
410
7073
196
2482822
zawodowe technika licea ogóln. licea profil. policealne
39
W podregionie legnickim kształceniem zawodowym objętych było 49,5% uczniów
szkół ponadgimnazjalnych i policealnych, przy czym aż 75% w powiecie legnickim –
ziemskim i 57% w powiecie polkowickim, a najmniej w powiecie wołowskim – 37%. Z kolei
w podregionie wrocławskim mniej niż połowa (45,3%) uczniów kształciła się w celu
uzyskania zawodu. Jedynie w powiecie milickim i oleśnickim odsetek uczniów objętych
kształceniem zawodowym wynosił odpowiednio 56% i 50%. W powiecie wrocławskim –
grodzkim oraz wrocławskim – ziemskim sytuacja w tym względzie była niekorzystna,
bowiem uczniowie wybierali – zamiast kształcenia zawodowego – kształcenie w liceach
ogólnokształcących i profilowanych (odpowiednio 79% i 68% ogółu uczących się w szkołach
ponadgimnazjalnych i policealnych). Nie jest to zaskakujące, gdyż Wrocław jest silnym
ośrodkiem kształcenia w szkołach wyższych, co więcej władze miasta promowały dłuższą
ścieżkę kształcenia zawodowego na podbudowie kształcenia ogólnego.
W roku akademickim 2006/2007 na 31 uczelniach wyższych w województwie
kształciło się 169,1 tys. studentów (łącznie ze studentami filii położonych w innych
województwach). W porównaniu z rokiem poprzednim liczba studentów zwiększyła się o 2,7
tys. osób, czyli o 1,6%. Wzrost ten dotyczył przed wszystkim liczby studentów na studiach
stacjonarnych (o 1,6 tys. osób), przy jednoczesnym spadku o 1,8 tys. osób liczby studentów
na studiach niestacjonarnych (wieczorowych, zaocznych i eksternistycznych). Studenci szkół
publicznych i niepublicznych najczęściej wybierali następujące grupy kierunków kształcenia:
ekonomiczną i administracyjną – 44,9 tys. (27,0%), inżynieryjno-techniczną – 17,1 tys.
(10,3%), społeczną – 16,4 tys. (9,9%) oraz pedagogiczną – 14,3 tys. (8,6%). Podobna
tendencja wystąpiła w roku poprzednim. Dwie trzecie studentów uczelni publicznych (64,7%)
uczyło się na studiach stacjonarnych, studenci uczelni niepublicznych preferowali natomiast
naukę w systemie niestacjonarnym - z tej formy kształcenia korzystało ponad dwie trzecie
studiujących. W większości było to kształcenie wyłącznie na poziomie licencjackim, głównie
na kierunkach ekonomicznych i administracyjnych, pedagogicznych, informatycznych oraz
usług dla ludności - por. Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych
2005/2006 i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007, s. 44-46.
Dyplomy ukończenia studiów w roku akademickim 2005/2006 uzyskało 33,1 tys.
absolwentów, z czego uczelni publicznych 74,3 %. W poprzednim roku szkolnym liczba
absolwentów wyniosła 32,7 tys., z czego 70,3% to absolwenci uczelni publicznych. Wówczas
studia ukończyło z tytułem magistra 18,2 tys. absolwentów, z tytułem licencjata 9,7 tys.,
a z tytułem zawodowym inżyniera 7,7 tys. absolwentów.
40
Na podstawie informacji uzyskanych z Kuratorium Oświaty zaprezentowane zostaną
dane dotyczące kształcenia zawodowego w klasach programowo najwyższych w szkolnictwie
ponadgimnazjalnym i policealnym w latach szkolnych 2005/2006 oraz 2006/2007.
W roku szkolnym 2006/2007 szkoły zasadnicze zawodowe województwa
dolnośląskiego oferowały kształcenie w 37 zawodach, podczas gdy w roku 2005/2006 oferta
dotyczyła 32 zawodów. Najliczniej reprezentowane były zawody: sprzedawca, mechanik
pojazdów samochodowych, kucharz małej gastronomii, fryzjer i piekarz. W pięciu
wymienionych zawodach kształciło się w klasach programowo najwyższych około 50%
uczniów w roku 2006/2007, a 63% uczniów rok wcześniej, przy czym kwalifikacje
sprzedawcy zdobywało odpowiednio 15% i 21% uczniów, a mechanika pojazdów
samochodowych odpowiednio 13% i 19%.
Technika ponadgimnazjalne kształciły w roku 2006/2007 w 30 zawodach, rok
wcześniej w 25 zawodach. W roku szkolnym 2006/2007 ponad 50% uczniów klas
programowo najwyższych (w roku 2005/2006 60% uczniów) wybrało cztery z nich,
a mianowicie: technik ekonomista (odpowiednio 22% i 26% ogółu uczniów techników),
technik mechanik (13% i 15%), technik elektronik (8% i 10%) oraz technik handlowiec (10%
i 9%).
W roku szkolnym 2006/2007, podobnie jak rok wcześniej, szkoły policealne
oferowały w klasach programowo najwyższych kształcenie w 31 zawodach. W roku
2006/2007 uczniowie tych szkół (blisko połowa z nich) kształcili się w następujących
zawodach: technik farmaceutyczny (12%), technik informatyk (9%), technik usług
kosmetycznych, technik hotelarstwa, technik mechatronik oraz ratownik medyczny (po 6%).
Z kolei w roku 2005/2006 uczniowie szkół policealnych najczęściej (tj. 55% ogółu)
decydowali się na jeden z następujących: technik informatyk (18%), technik administracji
(12%), technik usług kosmetycznych (9%), technik ekonomista (8%) oraz technik ochrony
fizycznej osób i mienia (8%).
1.1.5. Wnioski
Region Dolnego Śląska, atrakcyjnie położony geograficznie i posiadający bogactwa
naturalne, ma duże możliwości rozwojowe, tkwiące przede wszystkim w zasobach ludzkich.
Województwo dolnośląskie pod względem powierzchni i liczby ludności zajmowało na
koniec 2006 roku odpowiednio 7 i 5 lokatę w kraju. W 2006 roku na obszarze 19947 km2
mieszkało 2882,3 tys. osób, tj. 7,6% ludności kraju.
Ludność regionu jest ludnością młodą, bowiem blisko co trzeci mieszkaniec
województwa nie przekroczył 24 roku życia. Należy zwrócić uwagę, że powiaty regionu są
41
zróżnicowane pod względem struktur ludności według wieku i ekonomicznych grup wieku.
Oznacza to, że potencjał społeczny nie jest równomiernie rozłożony w regionie oraz
podregionach.
Powiaty podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego charakteryzowały się na ogół
najmniejszym udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym przy jednocześnie wysokim
udziale osób w wieku poprodukcyjnym oraz niemobilnym (szczególnie widoczne
w powiatach wałbrzyskim i jeleniogórskim – grodzkim). Taka niekorzystna sytuacja
wskazuje na duże obciążenia ekonomiczne ludności powiatów podregionu, skutkujące
w przyszłości małą liczbą osób wchodzących na rynek pracy i jednocześnie dużą liczbą osób
odchodzących z rynku pracy.
Wyraźnie korzystna jest sytuacja w tym względzie w powiatach podregionu
legnickiego, które cechowały się na ogół wysokim odsetkiem osób w wieku
przedprodukcyjnym i mobilnym oraz niskim odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym
(szczególnie wyraźnie widoczne w powiatach polkowickim, górowskim i głogowskim).
Obciążenia ekonomiczne ludności w tych powiatach są mniejsze, co będzie skutkowało
w przyszłości wchodzeniem na rynek pracy dużej liczby osób.
Powiaty podregionu wrocławskiego były do siebie podobne pod względem struktury
ludności, cechowały się niskim odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym i niemobilnym,
a wysokim udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym i mobilnym. W przyszłości będą
powiększać się potencjalne zasoby pracy.
Wśród wszystkich powiatów województwa wyróżnia się powiat wrocławski – grodzki
o najwyższym udziale osób w wieku produkcyjnym i najmniejszym udziale osób w wieku
przedprodukcyjnym. Duże obciążenie ekonomiczne w tym powiecie jest rezultatem
wysokiego odsetka osób w wieku poprodukcyjnym.
W 2006 roku w województwie dolnośląskim pracowało 629,4 tys. osób
(w podmiotach gospodarczych zatrudniających powyżej 9 osób). Podregion jeleniogórsko-
wałbrzyski skupiał 37% ogółu pracujących województwa, a podregion m. Wrocław - 32%
ogółu pracujących województwa. W strukturze pracujących według rodzajów działalności
dominowała grupa pracujących w przemyśle i budownictwie (39%).
Powiaty podregionów różniły się pod względem struktury pracujących, co wynika
z gospodarczego charakteru podregionów. W powiatach podregionu jeleniogórsko-
wałbrzyskiego dominowała grupa pracujących w przemyśle i budownictwie (wyjątek
stanowił powiat kłodzki z przewagą pracujących w usługach nierynkowych oraz powiat
jeleniogórski – grodzki z przewagą pracujących w usługach rynkowych). Podobnie było
42
w powiatach podregionu legnickiego (poza powiatem górowskim, gdzie przeważali pracujący
w usługach nierynkowych).
W podregionie wrocławskim pracujący w przemyśle i budownictwie stanowili blisko
połowę ogółu pracujących. Wyjątek stanowił powiat wrocławski – ziemski, gdzie dominowali
pracujący w usługach rynkowych. W powiecie wrocławskim grodzkim przeważali pracujący
w usługach rynkowych, a drugą co do wielkości była grupa pracujących w usługach
nierynkowych
W 2006 roku w stosunku do roku poprzedniego w całym regionie i podregionach
wzrosła liczba pracujących. Jednakże w niektórych powiatach podregionów obserwowano
spadek liczby pracujących. W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim zmniejszenie się liczby
pracujących wystąpiło w powiatach: dzierżoniowskim, jeleniogórskim – grodzkim,
kamiennogórskim, lubańskim i złotoryjskim. W podregionie legnickim spadek liczby
pracujących dotyczył jedynie powiatu górowskiego. W powiatach podregionu wrocławskiego
i m. Wrocław obserwowano jedynie wzrost liczby pracujących.
Mimo ogólnego wzrostu liczby pracujących, ludność województwa dolnośląskiego
charakteryzowała się mniejszą aktywnością ekonomiczną niż obserwowana przeciętnie w
kraju. W II kwartale 2007 roku zaobserwowano nieznaczną poprawę w tym względzie,
bowiem pracowało 46,8% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej, a aktywnych zawodowo
było 53,8% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. Jednakże można dostrzec oznaki
pozytywnych zmian w sytuacji na regionalnym rynku pracy, gdyż w porównaniu do
analogicznego okresu roku 2004 wskaźnik zatrudnienia wzrósł o 7,5 punktu procentowego,
podczas gdy w całym kraju – o 4,2 punktu procentowego, natomiast wskaźnik aktywności
zawodowej wzrósł w regionie o 0,1, a w kraju zmniejszył się o 0,9 punktu procentowego.
Potencjałem społecznym w województwie są z pewnością osoby młode, które kształcą
się w szkołach ponadgimnazjalnych, policealnych i szkołach wyższych regionu. Blisko
połowę (47,6%) osób młodych, tj. w wieku do 24 lat, stanowią osoby w wieku 16-24 lata, a
więc głównie pobierające naukę w szkołach ponadgimnazjalnych, policealnych i wyższych
lub podejmujące pierwszą pracę.
W szkolnictwie ponadgimnazjalnym regionu przeważali uczniowie szkół
ogólnokształcących (licea ogólnokształcące i profilowane). Struktura uczniów szkół
ponadgimnazjalnych i policealnych z pewnością odzwierciedla politykę edukacyjną powiatów
regionu. Wyraźnie widoczne jest to w przypadku powiatu wrocławskiego – grodzkiego, gdzie
realizowana jest w szkolnictwie dłuższa ścieżka kształcenia zawodowego na podbudowie
liceum ogólnokształcącego lub profilowanego.
43
W 25 spośród 29 powiatów województwa dolnośląskiego odnotowano zmniejszanie
się odsetka uczniów objętych kształceniem zawodowym. Jedynie w powiatach:
jeleniogórskim – ziemskim, górowskim, legnickim – ziemskim i milickim odnotowano
nieznaczny wzrost (o 1-2 punkty procentowe) udziału uczniów objętych takim kształceniem.
W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim jedynie w powiatach: bolesławieckim,
jeleniogórskim – ziemskim, lubańskim, lwóweckim, strzelińskim i zgorzeleckim ponad
połowa uczniów kształciła się w celu uzyskania zawodu. W podregionie legnickim sytuacja
taka występowała w powiatach: głogowskim, legnickim – ziemskim oraz polkowickim,
a w powiatach podregionu wrocławskiego jedynie w powiecie milickim i oleśnickim odsetek
uczniów objętych kształceniem zawodowym wynosił nieznacznie ponad 50%. Natomiast
powiat wrocławski – grodzki cechował się najmniejszym spośród wszystkich powiatów
regionu odsetkiem uczniów (20,6%) kształcących się w celu uzyskania zawodu.
Uczniowie klas programowo najwyższych w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007
najczęściej zdobywali następujące zawody:
⎯ w zasadniczych szkołach zawodowych – sprzedawca, mechanik pojazdów samocho-
dowych, kucharz małej gastronomii, fryzjer, piekarz
⎯ w technikach – technik ekonomista, technik mechanik, technik elektronik, technik
handlowiec,
⎯ w szkołach policealnych – technik informatyk, technik farmaceutyczny, technik usług
kosmetycznych, technik hotelarstwa, technik mechatronik.
1.2. Bezrobocie w regionie
1.2.1. Liczba rejestrowanych bezrobotnych i dynamika zmian bezrobocia w latach
2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach
W końcu czerwca 2007 r. w województwie dolnośląskim zarejestrowanych było 144,9
tys. osób bezrobotnych. Najwięcej bezrobotnych notowano w podregionie jeleniogórsko-
wałbrzyskim – 86,2 tys. osób, co stanowiło 59,5% ogółu pozostających bez pracy. Najmniej
liczna była populacja bezrobotnych podregionu m. Wrocław – 18,1 tys. osób, tj. 12,5% ogółu
bezrobotnych regionu. W tabeli 1.9 i na rysunku 1.10 przedstawiono liczbę zarejestrowanych
bezrobotnych w województwie i podregionach w kwartałach lat 2004-2007.
Liczba bezrobotnych w całym regionie oraz w każdym z podregionów malała
w kolejnych okresach (por. rys. 1.10 i 1.11). W 2006 roku w stosunku do 2005 roku
największe zmiany względne odnotowano w podregionie wrocławskim (spadek liczby
44
bezrobotnych o 26,8%), podregionie m. Wrocław (spadek o 25,9%) oraz podregionie
legnickim (spadek o 22,6%).
Tabela 1.9. Bezrobocie rejestrowane według podregionów w latach 2004-2007
Wyszczególnienie
Liczba bezrobotnych(stan na dzień 31 XII)
Dynamika
2004 2005 2006 2007a 2005 2006w osobach rok 2004 =100
Województwo dolnośląskie 257129 233352 185417 144933 90,8 72,1Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski 140970 130394 108105 86232 92,5 76,7Podregion legnicki 44268 39319 30450 22961 88,8 68,8Podregion wrocławski 36466 32192 23575 17623 88,3 64,6Podregion m. Wrocław 35425 31447 23287 18117 88,8 65,7
a – Stan na dzień 30 VI. Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne.
W 2005 roku w stosunku do roku 2004 największe zmiany odnotowano w tych
samych podregionach, jednakże w mniejszej skali (spadki odpowiednio o 11,7%, 11,2% oraz
11,2%). Podczas gdy w 2004 roku w stosunku do poprzedniego największy spadek dotyczył
tylko podregionu legnickiego (o 11,7%). W 2006 roku w stosunku do 2004 największe
zmiany odnotowano w podregionie wrocławskim (spadek liczby bezrobotnych o 71,7 tys.
osób, czyli o 35,4%) oraz podregionie m. Wrocław (spadek o 34,3%). Podczas gdy od
grudnia 2004 do grudnia 2005 liczba zarejestrowanych bezrobotnych zmniejszyła się o 23,8
tys. osób, czyli 9,2%. Wówczas największy spadek dotyczył podregionu wrocławskiego
i m. Wrocław (odpowiednio o 11,7% i 11,2%).
Liczba bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiegow kwartałach lat 2004-2007
0
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw .
2004 2005 2006 2007
osob
y
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Podregion legnickiPodregion wrocławski Podregion m. Wrocław
Rys. 1.10. Liczba bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiego w kwartałach lat 2004-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
45
Na rysunku 1.11 przedstawiono zmiany względne liczby bezrobotnych w regionie
i podregionach zaobserwowane w badanym okresie w stosunku okresu poprzedniego, a na
rysunku 1.12 przedstawiono zmiany względne bezrobocia rejestrowanego w powiatach
województwa w latach 2005-2007.
W badanym okresie obserwowano coraz szybsze tempo zmniejszania się rozmiarów
bezrobocia rejestrowanego w regionie, podregionach oraz powiatach.
Zmiany liczby bezrobotnych w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
Województwo dolnośląskie
Podregion jeleniogórsko-
wałbrzyskiPodregion legnicki
Podregion m. Wrocław
Podregion wrocławski-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
%
2004 2005 2006
Rys. 1.11. Zmiany liczby bezrobotnych (w %) w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
W końcu II kwartału 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku
poprzedniego liczba bezrobotnych we wszystkich powiatach województwa zmalała. W całym
województwie liczba pozostających bez pracy zmniejszyła się o 30,2%. W 14 powiatach
spadek liczby bezrobotnych był większy niż przeciętnie w regionie, a największe zmiany
względne zaobserwowano w powiatach: legnickim - grodzkim (spadek o 44,9%),
wrocławskim - ziemskim (spadek o 44,5%) i oławskim (spadek o 38,7%). Z kolei najmniejsze
spadki w liczbie bezrobotnych odnotowano w powiatach: lwóweckim (o 20,3%), milickim
(o 19,7%) i złotoryjskim (o 18,4%).
W końcu 2006 roku w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba
zarejestrowanych bezrobotnych we wszystkich powiatach zmalała. W 13 powiatach były to
zmiany większe niż przeciętnie w całym województwie, gdzie obserwowano spadek o 20,5%.
Województwo dolnośląskie
Podregion jeleniogórsko-
wałbrzyskiPodregion legnicki
Podregion m. Wrocław
Podregion wrocławski
2004 2005 2006
46
Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w II kwartale 2007 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-50,0
-45,0
-40,0
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0L
eg
nic
ki
- g
rod
zki
Wro
cła
wski
- zi
em
ski
Oła
wski
Leg
nic
ki
- zi
em
ski
Ząb
ko
wic
ki
Trz
eb
nic
ki
Śre
dzk
i
Wro
cła
wski
- g
rod
zki
Zg
orz
ele
cki
Lu
biń
ski
Gło
go
wski
Św
idn
icki
Gó
row
ski
Wałb
rzyski
Po
lko
wic
ki
Ka
mie
nn
og
órs
ki
Oleśn
icki
Jele
nio
gó
rski
- g
rod
zki
Bo
lesła
wie
cki
Lu
bań
ski
Jele
nio
gó
rski
- zi
em
ski
Jaw
ors
ki
Wo
łow
ski
Kło
dzk
i
Dzi
erż
on
iow
ski
Str
zeliń
ski
Lw
ów
ecki
Mil
icki
Zło
tory
jsk
i
%
Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w 2006 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-40,0
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
Wro
cła
wski -
ziem
ski
Oła
wski
Lu
biń
ski
Leg
nic
ki -
gro
dzk
i
Wro
cła
wski -
gro
dzk
i
Zg
orz
ele
cki
Bo
lesła
wie
cki
Leg
nic
ki -
ziem
ski
Oleśn
icki
Milic
ki
Trz
eb
nic
ki
Śre
dzk
i
Gło
go
wski
Po
lko
wic
ki
Jaw
ors
ki
Wo
łow
ski
Kam
ien
no
gó
rski
Św
idn
icki
Kło
dzk
i
Zło
tory
jski
Str
zeliń
ski
Ząb
ko
wic
ki
Wałb
rzyski
Dzi
erż
on
iow
ski
Lu
bań
ski
Jele
nio
gó
rski -
gro
dzk
i
Gó
row
ski
Jele
nio
gó
rski -
ziem
ski
Lw
ów
ecki
%
Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w 2005 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
Lu
biń
ski
Jele
nio
gó
rski -
gro
dzk
i
Oła
wski
Zg
orz
ele
cki
Oleś
nic
ki
Śre
dzk
i
Leg
nic
ki -
gro
dzk
i
Bo
lesła
wie
cki
Św
idn
icki
Wro
cła
wski -
gro
dzk
i
Jele
nio
gó
rski -
zie
mski
Wro
cła
ws
ki -
zie
ms
ki
Kam
ien
no
gó
rski
Milic
ki
Wa
łbrz
ys
ki
Po
lko
wic
ki
Gło
go
wski
Lu
bań
ski
Le
gn
ick
i -
zie
ms
ki
Trz
eb
nic
ki
Wo
łow
ski
Zło
tory
jski
Gó
row
ski
Str
zeliń
ski
Jaw
ors
ki
Kło
dzk
i
Lw
ów
ecki
Zą
bko
wic
ki
Dzi
erż
on
iow
sk
i
%
Rys. 1.12. Zmiany liczby bezrobotnych (w %) w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007.Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
47
Największe zmiany względne zanotowano w powiatach: wrocławskim – ziemskim (spadek
o 36,4%), oławskim (spadek o 33,6%) oraz lubińskim (spadek o 27,2%).
W końcu 2005 roku w stosunku do analogicznego okresu roku 2004 bezrobocie
zmalało w 28 powiatach. Jedynie w powiecie dzierżoniowskim odnotowano wzrost liczby
bezrobotnych o 1,7%. W 14 powiatach spadek liczby bezrobotnych był większy niż
przeciętnie w regionie (w województwie liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 9,5%).
Największe spadki obserwowano w powiecie lubińskim (o 21,4%), jeleniogórskim –
grodzkim (o 18,0%) oraz oławskim (o 16,6%).
1.2.2. Stopa bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach
Stopa bezrobocia wyrażająca relację liczby zarejestrowanych bezrobotnych do ogółu
ludności cywilnej czynnej zawodowo umożliwia porównywanie zmian na rynku pracy.
Według danych GUS stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim wynosiła na
koniec czerwca 2007 roku 13,4%, podczas gdy w całej Polsce – 12,4%. Najwyższą wartość
tego wskaźnika odnotowano w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim (18,9%), natomiast
najniższą w podregionie m. Wrocław (6,3%). W tabeli 1.10 oraz na rysunku 1.13
przedstawiono wartości wskaźnika notowanego w województwie i podregionach w latach
2004-2007.
Tabela 1.10. Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2007
WyszczególnienieStopa bezrobocia (w %)
2004 2005 2006 2007a
stan na dzień 31XIIWojewództwo dolnośląskie 22,3 20,5 16,8 13,4Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski 28,0 26,5 22,9 18,9Podregion legnicki 21,3 19,3 15,5 12,0Podregion wrocławski 23,4 20,9 15,8 12,1Podregion m. Wrocław 12,4 11,0 8,1 6,3
a – Stan na dzień 30 VI.Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
W regionie, podobnie jak w całym kraju, obserwowana jest tendencja spadku stopy
bezrobocia (por. rys. 1.13). W badanym okresie wskaźnik ten zmniejszył się o 10,9 punktu
procentowego (z 24,3% w styczniu 2004 roku do 13,4% w czerwcu 2007 roku), podczas gdy
w kraju był to spadek o 8,2 punktu procentowego. W okresie tym największy spadek stopy
bezrobocia zanotowano w podregionie wrocławskim o 13,7 punktu procentowego,
a najmniejszy – w podregionie m. Wrocław o 6,8 punktu procentowego.
Spadkowej tendencji stopy bezrobocia w regionie i podregionach (por. rys. 1.13)
towarzyszyło zmniejszenie się rozpiętości między wskaźnikiem bezrobocia w regionie oraz w
skali kraju. W styczniu 2004 roku stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim
48
przewyższała wskaźnik dla Polski o 3,7 punktu procentowego, a w czerwcu 2007 roku –
o 1,0 punkt procentowy.
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski, województwo dolnośląskie i Polska
81012141618202224262830
05.0
1
05.0
2
05.0
3
05.0
4
05.0
5
05.0
6
05.0
7
05.0
8
05.0
9
05.1
0
05.1
1
05.1
2
06.0
1
06.0
2
06.0
3
06.0
4
06.0
5
06.0
6
06.0
7
06.0
8
06.0
9
06.1
0
06.1
1
06.1
2
07.0
1
07.0
2
07.0
3
07.0
4
07.0
5
07.0
6
%
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Polska Województwo
Podregion legnicki, województwo dolnośląskie i Polska
81012141618202224262830
05.0
1
05.0
2
05.0
3
05.0
4
05.0
5
05.0
6
05.0
7
05.0
8
05.0
9
05.1
0
05.1
1
05.1
2
06.0
1
06.0
2
06.0
3
06.0
4
06.0
5
06.0
6
06.0
7
06.0
8
06.0
9
06.1
0
06.1
1
06.1
2
07.0
1
07.0
2
07.0
3
07.0
4
07.0
5
07.0
6
%
Podregion legnicki Polska Województwo
Podregion wrocławski, województwo dolnośląskie i Polska
81012141618202224262830
05.0
1
05.0
2
05.0
3
05.0
4
05.0
5
05.0
6
05.0
7
05.0
8
05.0
9
05.1
0
05.1
1
05.1
2
06.0
1
06.0
2
06.0
3
06.0
4
06.0
5
06.0
6
06.0
7
06.0
8
06.0
9
06.1
0
06.1
1
06.1
2
07.0
1
07.0
2
07.0
3
07.0
4
07.0
5
07.0
6
%
Podregion wrocławski Polska Województwo
Podregion m. Wrocław, województwo dolnośląskie i Polska
68
1012141618202224262830
05.0
1
05.0
2
05.0
3
05.0
4
05.0
5
05.0
6
05.0
7
05.0
8
05.0
9
05.1
0
05.1
1
05.1
2
06.0
1
06.0
2
06.0
3
06.0
4
06.0
5
06.0
6
06.0
7
06.0
8
06.0
9
06.1
0
06.1
1
06.1
2
07.0
1
07.0
2
07.0
3
07.0
4
07.0
5
07.0
6
%
Podregion m. Wrocław Polska Województwo
Rys. 1.13. Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionach województwa dolnośląskiego w miesiącach lat2004-2007
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
Zmiany stopy bezrobocia w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
Podregion m. Wrocław
Podregion wrocławski
Podregion legnickiPodregion
jeleniogórsko-wałbrzyski
Województwo dolnosląskie
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
2004 2005 2006
Rys. 1.14. Zmiany stopy bezrobocia w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004 -2006Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Podregion m. Wrocław
Podregion wrocławski
Podregion legnickiPodregion
jeleniogórsko-wałbrzyski
Województwo dolnosląskie
2004 2005 2006
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Polska Województwo
Podregion wrocławski Polska Województwo
Podregion legnicki Polska Województwo
Podregion m. Wrocław Polska Województwo
49
Większy spadek wskaźnika w regionie wskazuje, że poprawa sytuacji na rynku pracy
województwa następuje nieco szybciej niż w skali kraju. W badanym okresie obserwowano
coraz szybsze tempo zmniejszania się stopy bezrobocia w regionie i podregionach, co
ilustruje rysunek 1.14. Spadek stopy bezrobocia był większy w okresie grudzień 2005 –
grudzień 2006 niż we wcześniejszych okresach rocznych. O ile w latach 2004-2005 zmiany
stopy bezrobocia wynosiły około 2 punkty procentowe, to w 2006 roku wynosiły od 2,9
punktów procentowych (w podregionie m. Wrocław) do 5,1 punktów procentowych
(w podregionie wrocławskim).
Na rysunku 1.15 przedstawiono stopę bezrobocia w powiatach województwa
dolnośląskiego w latach 2005-2007. W badanym okresie obserwuje się coraz mniejsze
wartości wskaźnika w poszczególnych powiatach. Na koniec II kwartału 2007 roku w Polsce
stopa bezrobocia wynosiła 12,4%. Wśród powiatów województwa dolnośląskiego najniższą
stopę bezrobocia zaobserwowano w powiatach: wrocławski grodzkim (6,7%) oraz lubińskim
(8,3%). Niższą od przeciętnej krajowej stopą bezrobocia charakteryzowały się również
powiaty: jeleniogórski – grodzki, polkowickim, wrocławski – ziemski, legnicki – grodzki oraz
oławski. W 22 powiatach regionu wskaźnik bezrobocia był wyższy od obserwowanego
w całej Polsce. W 3 powiatach stopa bezrobocia przekraczała 25%, przy czym najwyższe
wartości wskaźnika występowały w powiatach: lwóweckim (26,0%) i dzierżoniowskim
(25,5%). Na koniec 2006 roku stopa bezrobocia była niższa od obserwowanej w kraju
w 7 powiatach: wrocławskim – grodzkim, lubińskim, jeleniogórskim – grodzkim,
polkowickim, wrocławskim – ziemskim, legnickim – grodzkim oraz oławskim. Wskaźnik
o wartościach przekraczających 25% odnotowano w 8 powiatach: lwóweckim,
dzierżoniowskim, złotoryjskim, górowskim, kłodzkim, zgorzeleckim, strzeleckim
i lubańskim. Na koniec 2005 roku stopa bezrobocia o najwyższych wartościach
(przekraczających 25%) notowana była w 12 powiatach, przy czym w 5 powiatach
(złotoryjskim, lwóweckim, dzierżoniowskim, kłodzkim i górowskim) przekraczała wartość
30%. Niższą od przeciętnej krajowej (tj. 17,5%) stopę bezrobocia obserwowano
w 5 powiatach: wrocławskim – grodzkim, jeleniogórskim – grodzkim, lubińskim,
polkowickim i wrocławskim – ziemskim.
1.2.3. Płynność rynku pracy - wskaźniki napływu do bezrobocia, odpływu z bezrobocia,
płynności rynku pracy
Obserwowany od 2004 roku spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych był
rezultatem korzystnego bilansu bezrobotnych (por. tabela 1.11). W kolejnych okresach
rocznych odpływ bezrobotnych przeważał nad napływem bezrobotnych.
50
Stopa bezrobocia w 2005 roku, w końcu okresu
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
Wro
cław
ski-gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki-g
rodzk
i
Lubiń
ski
Po
lko
wic
ki
Wro
cław
ski-zi
em
ski
Legnic
ki-g
rodzk
i
Śre
dzk
i
Oła
wsk
i
Oleśnic
ki
Woło
wsk
i
Zgorz
ele
cki
Gło
gow
ski
Mili
cki
Bole
sław
ieck
i
Św
idn
icki
Jele
nio
górs
ki-z
iem
ski
Trz
eb
nic
ki
Wałb
rzys
ki
Kam
iennogórs
ki
Legnic
ki-z
iem
ski
Lubańsk
i
Jaw
ors
ki
Ząbko
wic
ki
Str
zeliń
ski
Góro
wsk
i
Kło
dzk
i
Dzi
erż
onio
wsk
i
Lw
ów
eck
i
Zło
tory
jski
%
Stopa bezrobocia w 2006 roku, w końcu okresu
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
Wro
cła
wsk
i-g
rod
zki
Lu
biń
ski
Jele
nio
gó
rski
-gro
dzk
i
Po
lko
wic
ki
Wro
cła
wsk
i-zi
em
ski
Oła
wsk
i
Leg
nic
ki-g
rod
zki
Oleśn
icki
Śre
dzk
i
Zg
orz
ele
cki
Bo
lesł
aw
ieck
i
Gło
gow
ski
Wo
łow
ski
Mili
cki
Św
idn
icki
Trz
eb
nic
ki
Jele
nio
górs
ki-z
iem
ski
Ka
mie
nn
og
órs
ki
Le
gn
icki
-zie
msk
i
Wa
łbrz
yski
Jaw
ors
ki
Lu
bań
ski
Str
zeliń
ski
Zą
bko
wic
ki
Kło
dzk
i
Gó
row
ski
Zło
tory
jski
Dzi
erż
on
iow
ski
Lw
ów
eck
i
%
Stopa bezrobocia w II kwartale 2007 roku, w końcu okresu
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
Wro
cła
wsk
i-g
rod
zki
Lubiń
ski
Wro
cław
ski-zi
em
ski
Jele
nio
górs
ki-g
rod
zki
Polk
ow
icki
Leg
nic
ki-g
rod
zki
Oła
wsk
i
Śre
dzk
i
Oleśn
icki
Zg
orz
ele
cki
Gło
go
wsk
i
Bole
sła
wie
cki
Wo
łow
ski
Trz
eb
nic
ki
Św
idn
icki
Mili
cki
Jele
nio
gó
rski
-zie
msk
i
Le
gn
icki
-zie
msk
i
Wa
łbrz
yski
Ka
mie
nn
og
órs
ki
Ząbko
wic
ki
Jaw
ors
ki
Góro
wsk
i
Lubańsk
i
Str
zeliń
ski
Kło
dzk
i
Zło
tory
jski
Dzi
erż
onio
wsk
i
Lw
ów
eck
i
%
Rys. 1.15. Stopa bezrobocia w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007.Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
51
W ujęciu kwartalnym oraz miesięcznym obserwuje się fluktuacje w ruchu
bezrobotnych związane z sezonowością zatrudnienia pracowników. Na rysunku 1.16
przedstawiono podstawowe dla całego regionu wielkości ruchu bezrobotnych, tj. napływ,
odpływ oraz saldo w okresie od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku. Podobnie jak
w okresach wcześniejszych, z wyjątkiem stycznia i grudnia, w badanym przedziale czasu
notowano w regionie przewagę odpływu nad napływem. Przewaga napływu nad odpływem
w tych dwóch miesiącach skutkowała przyrostem bezrobocia w I i IV kwartałach lat 2004
i 2005 oraz w I kwartale roku 2006.
Tabela 1.11. Napływ, odpływ i zmiany liczby bezrobotnych w województwie dolnośląskim w kwartałach lat2004-2007
OkresyNapływ Odpływ
Przyrost/spadek
Bezrobotni, którzy podjęli pracę
w osobach w osobach w % odpływuI kwartał 2004 62434 56140 6294 29059 51,8II kwartał 2004 51277 69512 -18235 38388 55,2III kwartał 2004 63630 74022 -10392 31995 43,2IV kwartał 2004 66596 65405 1191 26273 40,2
Rok 2004 243937 265079 -21142 125715 47,4I kwartał 2005 60922 56762 4160 27257 48,0II kwartał 2005 54695 74434 -19739 37367 50,2III kwartał 2005 67009 76324 -9315 31699 41,5IV kwartał 2005 69478 68361 1117 28210 41,3
Rok 2005 252104 275881 -23777 124533 45,1I kwartał 2006 63582 60778 2804 28836 47,4II kwartał 2006 50794 79226 -28432 37789 47,7III kwartał 2006 60300 75226 -14926 32284 42,9IV kwartał 2006 61911 69292 -7381 28358 40,9
Rok 2006 236587 284522 -47935 127267 44,7I kwartał 2007 54702 66146 -11444 28677 43,4II kwartał 2007 48017 77057 -29040 31387 40,7
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne.
Najkorzystniejszą sytuację na regionalnym rynku pracy zanotowano w II kwartałach
lat 2004-2007. W okresach tych miał miejsce najmniejszy napływ bezrobotnych (liczba
bezrobotnych zmniejszyła się w II kwartale 2007 roku o 29,0 tys. osób). Na tle korzystnego
bilansu w ruchu bezrobotnych, pojawia się niepokojąca kwestia podejmowania pracy przez
bezrobotnych. Bezrobotni, którzy podejmowali pracę stanowili mniej niż połowę
odpływających z grupy bezrobotnych. O ile w drugich kwartałach lat 2004-2005 podejmujący
pracę stanowili nieco ponad połowę odpływających z bezrobocia, to w II kwartale 2006 roku
odsetek ten zmniejszył się do 47,7%, a w II kwartale 2007 roku wynosił zaledwie 40,7%
(por. tab. 1.11 i rys. 1.16).
52
Napływ, odpływ i zmiana liczby bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007
-15 000
-10 000
-5 000
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
oso
by
Przyrost, spadek Napływ Odpływ
Udział kobiet w liczbie napływających bezrobotnych oraz napływw miesiącach lat 2004-2007
30,0
35,0
40,0
45,0
50,0
55,0
60,0
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
%
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
oso
by
Udział kobiet Napływ
Udział podjęć pracy w liczbie odpływających bezrobotnych oraz odpływw miesiącach lat 2004-2007
30,0
35,0
40,0
45,0
50,0
55,0
60,0
65,0
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
%
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
oso
by
Udział podjęć pracy Odpływ
Rys. 1.16. Napływ, odpływ, zmiana bezrobotnych, udział kobiet w ogóle napływających, udział podjęć pracy wwojewództwie dolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Przyrost, spadek Napływ Odpływ
Udział kobiet Napływ
Udział podjęć pracy Odpływ
53
O niekorzystnej oraz pogarszającej się sytuacji kobiet na rynku pracy świadczą
rosnące wartości udziału kobiet w ogóle napływających bezrobotnych z 47,2% w 2004 roku,
do 48,1% w 2005 roku oraz 49,5% w 2006 roku. W badanym okresie udział kobiet w ogóle
napływających bezrobotnych wahał się od 41,7% do 54,2% (por. rys. 1.16). Najwyższe
wartości wskaźnika występowały w miesiącach czerwiec – wrzesień (53,3% w lipcu 2004 r.
i 54,2% we wrześniu 2006 r.). Osoby podejmujące pracę stanowiły od 39,6% do 60,6% ogółu
odpływających. W okresie od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku, czyli w ciągu 42
miesięcy, jedynie dziewięciokrotnie obserwowano, że co drugi odpływający bezrobotny
podejmował pracę (por. rys. 1.16).
W opisie ruchu bezrobotnych w ujęciu względnym zostały wykorzystane wskaźniki
napływu, odpływu i płynności bezrobotnych, a także stopa napływu i stopa odpływu
bezrobotnych.
Wskaźnik napływu do bezrobocia jest relacją napływu bezrobotnych w danym
miesiącu do liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec miesiąca. Wskaźnik odpływu
z bezrobocia jest relacją odpływu bezrobotnych w danym miesiącu do liczby
zarejestrowanych bezrobotnych na koniec miesiąca. Wskaźnik płynności bezrobocia jest
stosunkiem liczby bezrobotnych wyrejestrowanych (odpływu) do zarejestrowanych
(napływu) w tym samym przedziale czasowym.
Stopa napływu bezrobotnych jest relacją liczby bezrobotnych nowo zarejestrowanych
do liczby aktywnych zawodowo w danym miesiącu. Stopa odpływu bezrobotnych jest relacją
liczby bezrobotnych wyrejestrowanych w miesiącu sprawozdawczym do liczby bezrobotnych
na koniec poprzedniego miesiąca.
Na rysunku 1.17 przedstawiono obliczone wskaźniki napływu, odpływu i płynności
bezrobocia oraz stopy napływu i odpływu bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007.
W badanym okresie wartości stopy napływu bezrobotnych oscylują w granicach od
1,3% do 2,2%. Oznacza to, że w miesiącu z 1000 aktywnych zawodowo od 13 do 22 osób
zasila populację bezrobotnych. Najniższe wartości przypadają na miesiące kwiecień i maj,
a najwyższe - na grudzień i styczeń.
Wartości stopy odpływu wahają się od 5,8% do 16,3%. Oznacza to, że w miesiącu
z 1000 bezrobotnych odpływa od 58 do 163 osób. Najwyższe wartości przypadają na
miesiące maj, wrzesień i październik, a najniższe na – styczeń i luty.
Uwzględniając informacje o ruchu bezrobotnych od 2004 roku, wartości wskaźników
napływu i odpływu oraz stopa napływu i stopa odpływu potwierdzają zaobserwowaną
sezonowość w ruchu bezrobotnych. Wysokie wartości wskaźników płynności występowały
w kwietniu i maju. W maju 2005 roku na 100 napływających bezrobotnych przypadało 150
54
odpływających, w maju 2006 roku wskaźnik ten miał wartość 163, w kwietniu 2007 – 169,
a w czerwcu 2007 – 153. Niekorzystna sytuacja występowała w styczniu 2004 roku, wówczas
to 64 odpływających przypadało na 100 napływających, podobnie było w styczniu 2005 roku
(68 odpływających przypadało na 100 napływających), a także w styczniu 2006 roku
(74 odpływających przypadało na 100 napływających). Wyrównanie w relacjach napływu
i odpływu obserwowano w lutym i listopadzie.
Stopa napływu i odpływu bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
%
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
%
stopa napływu stopa odpływu
Wskaźniki napływu, odpływu i płynności w miesiącach lat 2004-2007
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
20,0
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
%
50
70
90
110
130
150
170
190
wskaźnik płynności wskaźnik napływu do bezrobocia wskaźnik odpływu z bezrobocia
Rys. 1.17. Wskaźniki ruchu bezrobotnych w województwie dolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
stopa napływu stopa odpływu
wskaźnik płynności wskaźnik napływu do bezrobocia wskaźnik odpływu z bezrobocia
55
1.2.4. Grupy bezrobotnych według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania
i czasu pozostawania bez pracy
W tabeli 1.12 i na rysunku 1.18 przedstawiono liczbę i strukturę bezrobotnych według
podstawowych cech demograficzno-ekonomicznych.
W końcu II kwartału 2007 roku bezrobotne kobiety tworzyły grupę liczącą 84,2 tys.
osób, co stanowiło 58,1% ogółu bezrobotnych. Odsetek kobiet pozostających bez pracy
wzrastał w kolejnych latach 2004-2007. Bezrobotni poprzednio pracujący tworzyli grupę
liczącą 117,9 tys. osób, co stanowiło 81,3% ogółu pozostających bez pracy.
Tabela 1.12. Bezrobotni według cech demograficzno-ekonomicznych w województwie dolnośląskim w latach2004-2007
Wyszczególnienie
Liczba bezrobotnych(stan na dzień 31 XII)
Struktura
2004 2005 2006 2007a 2004 2005 2006 2007a
w osobach w %ogółem 257129 233352 185417 144933 100 100 100 100
Według płcikobiety 134747 125300 104435 84173 52,4 53,7 56,3 58,1mężczyźni 122382 108052 80982 60760 47,6 46,3 43,7 41,9
Według statusupoprzednio pracujący 204390 187375 149782 117883 79,5 80,3 80,8 81,3w tym: zwolnieni z przyczyn zakładu pracy 11775 8737 5475 4079 4,6 0,0 3,0 2,8dotychczas nie pracujący 52739 45977 35635 27050 20,5 19,7 19,2 18,7
Według wieku18 - 24 lata 55026 45178 31244 22441 21,4 19,4 16,9 15,525 - 44 lata 121221 108223 83518 63626 47,1 46,4 45,0 43,945 lat i więcej 80882 79951 70655 58866 31,5 34,3 38,1 40,6
Według uprawnień do zasiłkuz prawem do zasiłku 40490 35934 27567 22182 15,7 15,4 14,9 15,3bez prawa do zasiłku 216639 197418 157850 122751 84,3 84,6 85,1 84,7
Według poziomu wykształceniawyższe 11319 11345 9966 7942 4,4 4,9 5,4 5,5policealne i średnie zawodowe 56974 51372 40711 32475 22,2 22,0 22,0 22,4średnie ogólnokształcące 16501 15840 13724 11408 6,4 6,8 7,4 7,9zasadnicze zawodowe 83767 73659 55680 42323 32,6 31,6 30,0 29,2gimnazjalne i niższe 88568 81136 65336 50785 34,4 34,8 35,2 35,0
Według czasu pozostawania bez pracydo 12 miesięcy 129545 122628 99325 77691 50,4 52,6 53,6 53,6od 12 do 24 miesięcy 42976 35721 28104 21295 16,7 15,3 15,2 14,7powyżej 24 miesięcy 84608 75003 57988 45947 32,9 32,1 31,3 31,7
Według miejsca zamieszkaniazamieszkali na wsi 87084 79596 64288 49663 33,9 34,1 34,7 34,3zamieszkali w mieście 170045 153756 121129 95270 66,1 65,9 65,3 65,7
a – Stan na dzień 30 VI.Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Uwzględniając wiek bezrobotnych, najliczniej reprezentowaną grupą byli poszukujący
pracy w wieku 25-44 lata (na koniec czerwca 2007 roku 63,6 tys. osób, czyli 43,9% ogółu
bezrobotnych). Prawo do zasiłku posiadał co siódmy zarejestrowany bezrobotny (22,2 tys.
osób). Bezrobotni legitymowali się najczęściej wykształceniem gimnazjalnym i niższym
56
(50,9 tys. osób, co stanowiło 35,0% ogółu), a drugą co do wielkości była grupa bezrobotnych
z wykształceniem zasadniczym zawodowym (42,3 tys. osób, czyli 29,2% ogółu).
Osoby pozostające bez pracy do 12 miesięcy stanowiły w końcu II kwartału 2007 roku
53,6% ogółu bezrobotnych (77,7 tys. osób), a co prawie co trzeci bezrobotny (45,9 tys. osób)
pozostawał bez pracy dłużej niż 24 miesięcy. Niepełnosprawni bezrobotni tworzyli grupę
liczącą 7,3 tys. osób, co stanowiło 5,0% ogółu pozostających bez pracy.
Struktura bezrobotnych według wieku w kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
18 - 24 lat 25 - 44 lat 45 lat i więcej
Struktura bezrobotnych według poziomu wykształcenia w kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
wyższe policealne i średnie zawodoweśrednie ogólnokształcące zasadnicze zawodowegimnazjalne i niższe
Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracyw kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
do 12 m-cy od 12 do 24 m-cy powyżej 24 m-cy
Struktura bezrobotnych według miejsca zamieszkaniaw kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
zamieszkali na wsi zamieszkali w mieście
Struktura bezrobotnych według płci w kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
kobiety mężczyźni
Struktura bezrobotnych według statusu w kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
poprzednio pracujący zwolnieni z przyczyn zakładu pracy dotychczas nie pracujący
Rys. 1.18. Struktura bezrobotnych według płci, statusu, wieku, poziomu wykształcenia, czasu pozostawania bezpracy, miejsca zamieszkania w województwie dolnośląskim w kwartałach lat 2004-2007
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Na rysunku 1.19 przedstawiono zmiany liczby bezrobotnych według podstawowych
cech demograficzno-ekonomicznych. Zmiany względne w grupach bezrobotnych według
podstawowych cech demograficzno-ekonomicznych, które zaszły w 2006 roku w stosunku do
roku poprzedniego były większe niż te, które zaszły we wcześniejszych dwóch latach.
W grudniu 2006 roku w stosunku do grudnia roku poprzedniego obserwowano spadek liczby
bezrobotnych w poszczególnych grupach, podobnie jak w całej populacji pozostających bez
pracy. W badanym okresie 2004-2006 zaobserwowano zmiany szybsze niż przeciętnie
kobiety mężczyźni
18 - 24 lat 25 - 44 lat 45 lat i więcej
do 12 m-cy od 12 do 24 m-cy powyżej 24 m-cy
poprzednio pracujący zwolnieni z przyczyn zakładu pracy dotychczas nie pracujący
wyższe policealne i średnie zawodoweśrednie ogólnokształcące zasadnicze zawodowegimnazjalne i niższe
zamieszkali na wsi zamieszkali w mieście
57
w populacji bezrobotnych w następujących dziewięciu grupach osób pozostających bez pracy:
bezrobotni mężczyźni, zwolnieni z przyczyn zakładu pracy, dotychczas nie pracujący,
bezrobotni z prawem do zasiłku, zamieszkali w mieście, pozostający bez pracy od 12 do 24
miesięcy, w wieku 18-24 lata, w wieku 25-44 lata, z wykształceniem zasadniczym
zawodowym.
Zmiany liczby bezrobotnych według płci w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
ogółem kobiety mężczyźni
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku analogicznego okresu roku
poprzedniego)
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
do 12 m-cy 12 - 24 m-cy powyżej 24 m-cy
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych według wieku w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
45 lat i więcej 18 - 24 lata 25 - 44 lata
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych niepełnosprawnych i według miejsca zamieszkania w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku
poprzedniego)
zamieszkali w mieście
zamieszkali na wsi
niepełnosprawni
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych według poziomu wykształcenia w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu
roku poprzedniego)
gimnazjalne i niższezasadnicze zawodowe
średnie ogólnokształcące
policealne i średnie zawodowe
wyższe
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych według statusu w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-40,0
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
poprzednio pracującyzwolnieni z przyczyn zakładu
pracy dotychczas nie pracujący
%
2004 2005 2006
Rys. 1.19. Zmiany w liczbie bezrobotnych według grup w latach 2004-2006 (stan w końcu okresu, w stosunkudo analogicznego okresu roku poprzedniego)
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
W 2006 roku w stosunku do roku 2005 wyraźnie zmniejszyła się (o 25,1%) grupa
bezrobotnych mężczyzn, podczas gdy grupa bezrobotnych kobiet zmniejszyła się o 16,7%.
Zwolnieni z przyczyn zakładu pracy tworzyli w na koniec 2006 roku grupę mniejszą o 37,3%
niż rok wcześniej. Uwzględniając czas pozostawania bez pracy, większe zmiany wystąpiły
2004 2005 2006 2004 2005 2006
45 lat i więcej 18 - 24 lata 25 - 44 lata
2004 2005 20062004 2005 2006
zamieszkali w mieście
zamieszkali na wsi
niepełnosprawni
2004 2005 2006
gimnazjalne i niższezasadnicze zawodowe
średnie ogólnokształcące
policealne i średnie zawodowe
wyższe
2004 2005 2006
58
w grupie długotrwale bezrobotnych, czyli pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy
(spadek o 22,7%), aniżeli w grupie pozostających bez pracy od 12 do 24 miesięcy (spadek
o 21,3%).
Wyraźnie zmniejszyła się (o 30,8%) grupa bezrobotnych z najmłodszej grupy
wiekowej (tj. 18-24 lata), a najmniejsze zmiany dotyczyły liczby bezrobotnych w wieku 45
lat i więcej (spadek o 11,6%). Uwzględniając wykształcenie bezrobotnych, zaobserwowano
największe zmiany w grupie pozostających bez pracy z wykształceniem zasadniczym
zawodowym (spadek o 24,4%). W grupie bezrobotnych z wyższym wykształceniem
odnotowano po raz pierwszy spadek (o 12,2%), w dwóch poprzednich latach notowano
wzrost bezrobotnych w tej grupie.
W badanym okresie struktura bezrobotnych według cech społeczno-ekonomicznych
nie ulegała zasadniczym zmianom. Poniżej przedstawiono wybrane struktury bezrobotnych
w ostatnim z badanym okresów, a mianowicie na koniec I półrocza 2007 roku. Na rysunkach
1.20–1.22 przedstawiono strukturę bezrobotnych w powiatach podregionów województwa
dolnośląskiego według wybranych cech, a mianowicie według czasu pozostawania bez pracy,
wieku oraz wykształcenia.
Na koniec I półrocza 2007 roku w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego
niekorzystna sytuacja pod względem czasu pozostawania bez pracy wystąpiła w 5 powiatach,
gdzie odsetek pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące był wyższy niż przeciętnie
w całym województwie. W powiatach dzierżoniowskim, kłodzkim, strzelińskim,
zgorzeleckim i złotoryjskim co trzeci bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 24
miesiące. Co więcej w wymienionych powiatach tego podregionu co druga osoba
pozostawała bez pracy dłużej niż 1 rok. W podregionie legnickim jedynie w powiecie
polkowickim odsetek bezrobotnych pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy był wyższy
niż przeciętnie w całym regionie i wynosił 33,5%. Prawie co drugi bezrobotny był bez pracy
dłużej niż 12 miesięcy w tym powiecie. W podregionie wrocławskim i m. Wrocław
wyjątkowo niekorzystna sytuacja występowała w powiatach wrocławski – ziemskim (gdzie
45,5% bezrobotnych pozostawało bez pracy dłużej niż 2 lata, a aż 61,7% - dłużej niż 1 rok)
oraz wrocławskim – grodzkim (odpowiednio 48,7% i 63,2%). W powiecie milickim co trzeci
bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 2 lata, a połowa – dłużej niż rok.
59
Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.
517
579
378
491
329
337
1173
394
320
239
956
1339
528
435
352
583
929
435
515
408
478
1897
490
435
437
1220
1614
745
653
482
664
1063
502
527
484
478
1690
618
520
355
1386
1807
517
573
513
898
1678
697
645
723
565
2472
720
717
584
1735
2574
837
775
732
646
1503
543
409
471
378
2138
601
636
550
1422
1722
711
573
512
1150
3058
1148
589
898
564
4913
1164
1164
1162
2086
3289
1388
1750
1357
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziemski
Kamiennogórski
Kłodzki
Lubański
Lwówecki
Strzeliński
Świdnicki
Wałbrzyski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotoryjski
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu legnickiegow czerwcu 2007r.
459
230
731
339
529
334
219
673
384
1018
438
659
419
328
684
315
603
451
586
385
354
821
418
490
455
584
489
566
715
328
393
373
346
436
340
1321
693
1044
853
473
1040
645
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Głogowski
Górowski
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziemski
Lubiński
Polkowicki
Wołowski
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.
169
390
302
229
364
1105
154
231
594
359
238
442
1745
249
282
626
394
274
426
2045
313
350
880
430
350
660
2045
347
333
687
323
341
516
2930
419
723
1318
725
657
1119
8247
1409
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Średzki
Trzebnicki
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziemski
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
Rys. 1.20. Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach województwadolnośląskiego w końcu czerwca 2007 roku.
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
517
579
378
491
329
337
1173
394
320
239
956
1339
528
435
352
583
929
435
515
408
478
1897
490
435
437
1220
1614
745
653
482
664
1063
502
527
484
478
1690
618
520
355
1386
1807
517
573
513
898
1678
697
645
723
565
2472
720
717
584
1735
2574
837
775
732
646
1503
543
409
471
378
2138
601
636
550
1422
1722
711
573
512
1150
3058
1148
589
898
564
4913
1164
1164
1162
2086
3289
1388
1750
1357
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
459
230
731
339
529
334
219
673
384
1018
438
659
419
328
684
315
603
451
586
385
354
821
418
490
455
584
489
566
715
328
393
373
346
436
340
1321
693
1044
853
473
1040
645
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
169
390
302
229
364
1105
154
231
594
359
238
442
1745
249
282
626
394
274
426
2045
313
350
880
430
350
660
2045
347
333
687
323
341
516
2930
419
723
1318
725
657
1119
8247
1409
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
60
Wzrost odsetka pozostających bez pracy dłużej niż 2 lata w powiatach wrocławskim –
grodzkim i wrocławskim – ziemskim na koniec I półrocza 2007 roku w stosunku do
analogicznego okresu roku poprzedniego (odpowiednio o 5,4 i 3,1 punkty procentowe)
wskazuje na utrwalanie się długotrwałego bezrobocia i utrudniony powrót na rynek pracy
w tym obszarze.
W powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w strukturze wiekowej
bezrobotnych dominowały osoby w wieku 45-54 lata, a drugą co do liczebności byli
bezrobotni w wieku 25-34 lata. W powiatach dzierżoniowskim, jeleniogórskim – grodzkim,
jeleniogórskim – ziemskim, kamiennogórskim, lwóweckim i wałbrzyskim odsetek
bezrobotnych w wieku 45-54 lata przekraczał przeciętną w województwie i wynosił od 30,7%
do 34,3%. W wymienionych powiatach zaobserwowano jednocześnie najmniejszy udział
bezrobotnych w wieku 18-24 lata.
Szczególną sytuacją charakteryzowały się powiaty jeleniogórski grodzki
i jeleniogórski – ziemski, gdzie odpowiednio 33,8% i 31,4% bezrobotnych było w wieku 45-
54 lata, jednocześnie największy – wśród powiatów podregionu – był odsetek bezrobotnych
w wieku powyżej 55 lat (odpowiednio 14,2% i 11,4%) i najniższy – wśród powiatów
podregionu – odsetek bezrobotnych w wieku poniżej 25 lat (odpowiednio 11,5% i 14,4%).
W powiatach podregionu legnickiego przeważały w grupie bezrobotnych osoby
w wieku 25-34 lata. Jedynie powiaty legnicki – grodzki oraz legnicki – ziemski wyraźnie
odbiegały od pozostałych powiatów podregionu, bowiem dominowali tam bezrobotni
w wieku 45-54 lata (odpowiednio 33,4% i 29,4%). Ponadto w powiecie legnickim - grodzkim
notowano wysoki odsetek bezrobotnych w wieku powyżej 55 lata (15,4%) i niski odsetek
osób w wieku do 25 lat (11,6%).
Spośród powiatów podregionu wrocławskiego i m. Wrocław, powiat wrocławski –
grodzki, wrocławski – ziemski i oławski cechowały się przewagą bezrobotnych w wieku 45-
54 lata (odpowiednio 37,5%, 34,7% i 30,3% ogółu bezrobotnych) przy jednoczesnym
wysokim odsetku bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat (16,9%, 15,9% i 13,1%) i niskim
udziale bezrobotnych w wieku 18-24 lata (5,9%, 9,5% i 16,4%). Wzrost odsetka
bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat w powiatach wrocławskim – grodzkim, wrocławskim
– ziemskim i oławskim na koniec I półrocza 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu
roku poprzedniego (odpowiednio o 5,3, 5,6 i 4,3 punkty procentowe) wskazuje na utrwalanie
się bezrobocia osób z tego przedziału wiekowego oraz ich utrudniony powrót na rynek pracy.
61
Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.
866
1382
689
365
477
461
2417
709
616
574
1392
1441
904
777
717
1227
2186
988
772
842
628
3811
1039
926
903
2281
3163
1180
1233
1097
801
1791
734
517
578
566
2723
712
728
627
1648
2425
817
875
755
1186
2701
994
1072
1039
885
4161
1189
1181
954
2663
4239
1322
1391
1066
321
653
259
365
319
230
1016
302
301
243
708
980
440
415
286
57
97
39
85
58
30
155
36
40
26
113
97
63
68
27
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziemski
Kamiennogórski
Kłodzki
Lubański
Lwówecki
Strzeliński
Świdnicki
Wałbrzyski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotoryjski
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu legnickiego w czerwcu 2007 r.
984
519
495
520
704
697
512
1380
662
999
744
1058
833
691
806
444
694
519
505
594
435
1159
573
1430
854
682
733
645
300
150
550
225
183
208
139
44
20
111
47
45
38
30
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Głogowski
Górowski
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziemski
Lubiński
Polkowicki
Wołowski
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.
466
916
416
384
695
1072
274
558
1099
616
525
980
4037
666
335
865
402
365
604
3150
487
550
1189
768
585
917
6798
1004
154
360
276
199
286
2466
367
25
66
55
31
45
594
93
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Średzki
Trzebnicki
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziemski
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
Rys. 1.21. Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach województwa dolnośląskiego w końcu czerwca2007 roku.
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
866
1382
689
365
477
461
2417
709
616
574
1392
1441
904
777
717
1227
2186
988
772
842
628
3811
1039
926
903
2281
3163
1180
1233
1097
801
1791
734
517
578
566
2723
712
728
627
1648
2425
817
875
755
1186
2701
994
1072
1039
885
4161
1189
1181
954
2663
4239
1322
1391
1066
321
653
259
365
319
230
1016
302
301
243
708
980
440
415
286
8
1
1
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
984
519
495
520
704
697
512
1380
662
999
744
1058
833
691
806
444
694
519
505
594
435
1159
573
1430
854
682
733
645
300
150
550
225
183
208
139
1
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
466
916
416
384
695
1072
274
558
1099
616
525
980
4037
666
335
865
402
365
604
3150
487
550
1189
768
585
917
6798
1004
154
360
276
199
286
2466
367
5
9
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
62
Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.
199
377
179
247
139
105
460
128
111
82
480
588
183
154
137
974
2049
845
723
561
524
3197
926
752
807
2285
2640
1244
950
706
330
842
269
266
218
197
1436
207
278
249
660
756
390
285
233
1452
2366
1126
871
995
1148
4146
1219
1263
1126
2625
3709
1310
1362
1409
1503
3176
1284
1069
1400
826
5044
1507
1388
1063
2755
4652
1599
2008
1463
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziemski
Kamiennogórski
Kłodzki
Lubański
Lwówecki
Strzeliński
Świdnicki
Wałbrzyski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotoryjski
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu legnickiego w czerwcu 2007 r.
325
89
323
128
294
121
101
1115
482
955
626
812
569
546
454
198
329
165
290
264
273
1435
811
1245
933
876
992
847
1344
788
1427
1057
905
1157
685
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Głogowski
Górowski
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziemski
Lubiński
Polkowicki
Wołowski
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.
60
167
126
80
155
2242
162
413
1043
460
379
793
4509
590
246
409
238
150
306
1297
173
712
1445
658
638
1321
3557
726
657
1431
1051
842
952
6512
1240
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Średzki
Trzebnicki
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziemski
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
Rys. 1.22. Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach województwa dolnośląskiego w końcuczerwca 2007 roku.
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
199
377
179
247
139
105
460
128
111
82
480
588
183
154
137
974
2049
845
723
561
524
3197
926
752
807
2285
2640
1244
950
706
330
842
269
266
218
197
1436
207
278
249
660
756
390
285
233
1452
2366
1126
871
995
1148
4146
1219
1263
1126
2625
3709
1310
1362
1409
1503
3176
1284
1069
1400
826
5044
1507
1388
1063
2755
4652
1599
2008
1463
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
325
89
323
128
294
121
101
1115
482
955
626
812
569
546
454
198
329
165
290
264
273
1435
811
1245
933
876
992
847
1344
788
1427
1057
905
1157
685
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
60
167
126
80
155
2242
162
413
1043
460
379
793
4509
590
246
409
238
150
306
1297
173
712
1445
658
638
1321
3557
726
657
1431
1051
842
952
6512
1240
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
63
Analizując strukturę bezrobotnych według poziomu wykształcenia, należy zwrócić
uwagę, że w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim dominującą grupą bezrobotnych
stanowiły osoby o najniższym poziomie wykształcenia, tj. gimnazjalnym i poniżej (wyjątek
stanowiły powiaty kamiennogórski i strzeliński, gdzie przeważali bezrobotni z zasadniczym
zawodowym wykształceniem). Na ogół co trzeci bezrobotny w powiatach tego podregionu
legitymował się najniższym poziomem wykształcenia, przy czym w powiatach
jeleniogórskim – ziemskim i zgorzeleckim odsetek ten był jeszcze wyższy i wynosił
odpowiednio 42,3% i 42,2%.
W powiatach jeleniogórskim – ziemskim, lwóweckim, zgorzeleckim i złotoryjskim
zaobserwowano, że osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i gimnazjalnym
stanowiły ponad 70% ogółu bezrobotnych. Z kolei bezrobotni z wyższym wykształceniem
stanowili najliczniejszą grupę w powiecie jeleniogórskim – grodzkim (7,8%). A co czwarty
bezrobotny w powiatach strzelińskim, świdnickim i zgorzeleckim był z wykształceniem
policealnym i średnim zawodowym.
W podregionie legnickim jedynie w powiatach głogowskim, górowskim i wołowskim
wśród bezrobotnych dominowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym,
a w pozostałych przeważały osoby o najniższym poziomie wykształcenia. W powiatach
górowskim, legnickim – ziemskim i polkowickim bezrobotni z wykształceniem zasadniczym
zawodowym i gimnazjalnym stanowili blisko 70% ogółu bezrobotnych. W trzech powiatach
tego podregionu obserwowano wyższy niż przeciętnie w województwie udział bezrobotnych
z wyższym wykształceniem. Sytuacja ta dotyczyła powiatów: głogowskiego 7,0%,
legnickiego – grodzkiego 7,5% i lubińskiego 9,3%. W powiecie głogowskim i lubińskim
prawie co czwarty bezrobotny legitymował się wykształceniem policealnym i średnim
zawodowym.
W podregionie wrocławskim bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym
przeważali w powiatach milickim, oleśnickim i trzebnickim, a w pozostałych – bezrobotni
o najniższym poziomie wykształcenia. W powiatach średzkim i wrocławskim – ziemskim
ponad 70% ogółu bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym
i niższym. W powiecie wrocławskim – grodzkim co 8 bezrobotny legitymował się wyższym
wykształceniem, a co czwarty – wykształceniem policealnym i średnim zawodowym.
1.2.5. Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy
Oferty pracy zgłaszane przez pracodawców są wyrazem zapotrzebowania na
pracowników, a więc popytu na pracę. Popyt ten był zróżnicowanych w czasie i obszarze
powiatów województwa dolnośląskiego.
64
W I półroczu 2007 roku urzędy pracy w województwie dolnośląskim pozyskały 55,8
tys. ofert pracy dla bezrobotnych, w ciągu 2006 roku pozyskały 98,9 tys. ofert pracy dla
bezrobotnych, więcej niż w roku 2004 (o 21,3 tys. ofert). W ciągu 2005 roku pracodawcy
złożyli w urzędach pracy 77,6 tys. ofert pracy dla bezrobotnych, więcej niż w rok wcześniej
(o 10,9 tys. ofert). Oferty pracy subsydiowanej stanowiły 41,2% ogółu pozyskanych ofert
pracy w 2005 roku. W pierwszym półroczu 2007 roku na 1 ofertę pracy przypadało
3 bezrobotnych, w 2006 roku − 2 bezrobotnych, podczas gdy rok wcześniej – 3 bezrobotnych,
a w 2004 roku – 4 bezrobotnych. Na rysunku 1.23 przedstawiono liczbę ofert pracy oraz
liczbę bezrobotnych przypadających na ofertę pracy w miesiącach lat 2004-2007.
Liczba bezrobotnych na 1ofertę pracy oraz oferty pracyw miesiącach lat 2004-2007
0
10
20
30
40
50
60
70
80
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
osob
y/1
ofer
tę
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
sztu
ki
Liczba bezrobotnych na 1 ofertę pracy Oferty pracy
Rys. 1.23. Liczba pozyskanych ofert pracy oraz liczba bezrobotnych na ofertę pracy w województwiedolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
W kolejnych miesiącach lat 2004-2007 pracodawcy zgłaszali w urzędach pracy więcej
ofert niż w analogicznych okresach roku poprzedniego. W 6 miesiącach 2007 roku
w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba zgłoszonych ofert pracy była
większa o 6,1 tys. sztuk (tj. o 12,2%). Wyraźny wzrost zaobserwowano w maju 2006 roku,
wówczas liczba ofert pracy w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego
wzrosła o 62,4%.
65
Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w 2005 roku, w końcu okresu
0
50
100
150
200
250
300
350
400
Lubiń
ski
Wałb
rzys
ki
Śre
dzk
i
Oleśnic
ki
Kam
iennogórs
ki
Lw
ów
eck
i
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Polk
ow
icki
Oła
wsk
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Bole
sław
ieck
i
Mili
cki
Str
zeliń
ski
Jaw
ors
ki
Góro
wsk
i
Św
idnic
ki
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Lubańsk
i
Zło
tory
jski
Zgorz
ele
cki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Trz
ebnic
ki
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Kło
dzk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Gło
gow
ski
Ząbko
wic
ki
Legnic
ki -
zie
msk
i
Woło
wsk
i
na 1
ofe
rtę p
rac y
Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w 2006 roku, w końcu okresu
0
20
40
60
80
100
120
Wałb
rzys
ki
Oleśnic
ki
Lubiń
ski
Oła
wsk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Kam
iennogórs
ki
Śre
dzk
i
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Mili
cki
Str
zeliń
ski
Bole
sław
ieck
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Lubańsk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Jaw
ors
ki
Góro
wsk
i
Kło
dzk
i
Św
idnic
ki
Gło
gow
ski
Trz
ebnic
ki
Zgorz
ele
cki
Zło
tory
jski
Lw
ów
eck
i
Ząbko
wic
ki
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Woło
wsk
i
Dzi
erż
onio
wsk
i
Polk
ow
icki
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
na 1
ofe
rtę p
rac y
Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w II kwartale 2007 roku, w końcu okresu
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Wałb
rzys
ki
Kam
iennogórs
ki
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Oleśnic
ki
Oła
wsk
i
Góro
wsk
i
Bole
sław
ieck
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Woło
wsk
i
Lubiń
ski
Lw
ów
eck
i
Mili
cki
Zgorz
ele
cki
Trz
ebnic
ki
Lubańsk
i
Jaw
ors
ki
Ząbko
wic
ki
Św
idnic
ki
Gło
gow
ski
Śre
dzk
i
Zło
tory
jski
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Dzi
erż
onio
wsk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Str
zeliń
ski
Polk
ow
icki
Kło
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
na 1
ofe
rtę p
rac y
Rys. 1.24. Liczba bezrobotnych na ofertę pracy w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
i i
i i
66
Zmniejszająca się liczba zarejestrowanych bezrobotnych i zwiększająca się liczba
zgłaszanych ofert pracy wpłynęły na mniejsze niż przed rokiem wartości liczby bezrobotnych
przypadających na 1 ofertę pracy. Uwzględniając dane o zgłaszanych ofertach pracy od roku
2004, najmniej ofert pracy było zgłaszanych przez pracodawców w styczniu, lutym oraz
grudniu, wówczas obserwowano największą liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę
pracy (w grudniu 2005 roku odpowiednio 3873 ofert i 60 bezrobotnych na 1 ofertę, w lutym
2007 roku odpowiednio 7123 ofert pracy i 26 bezrobotnych na 1 ofertę).W badanym okresie,
tj. od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku, najwięcej ofert pracy pozyskano do
pracodawców maju 2006 roku, notując jednocześnie jedną z niższych wartości wskaźnika
liczby bezrobotnych na 1 ofertę pracy (odpowiednio 10793 ofert i 20 bezrobotnych na
1 ofertę). Należy zauważyć, iż w miesiącach kwiecień – czerwiec 2007 roku wskaźnik ten
osiągnął najniższe wartości wynosząc odpowiednio 15, 14 i 15 bezrobotnych na 1 ofertę
pracy.
Na rysunku 1.24 przedstawiono liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy
w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007. W końcu I półrocza 2007
roku nie obserwuje się wyraźnych dysproporcji w liczbie bezrobotnych przypadających na
1 ofertę pracy, widocznych na koniec roku 2006 oraz 2005 roku. Wartości wskaźnika
w czerwcu 2007 roku wahały się od 7 w powiecie wrocławskim – ziemskim i wałbrzyskim do
47 w powiecie jeleniogórskim – ziemskim. W grudniu 2006 roku wartości wskaźnika wahały
się od 22 w powiecie wałbrzyskim do 113 w powiecie jeleniogórskim – ziemskim, podczas
gdy w grudniu 2005 roku zróżnicowanie w tym zakresie było jeszcze większe i wartości
wskaźnika wahały się od 29 w powiecie lubińskim do 348 w powiecie wołowskim.
W czerwcu 2007 roku poza wałbrzyskim korzystna sytuacja wystąpiła w 11 powiatach,
bowiem wskaźnik osiągał wartości mniejsze niż przeciętnie w całym województwie, tj. był
niższy niż 15. W końcu 2006 roku w 10 powiatach wskaźnik miał wartości niższe niż
przeciętnie w całym województwie. Poza powiatem jeleniogórskim - ziemskim najbardziej
niekorzystna sytuacja na koniec 2006 roku wystąpiła w powiecie polkowickim legnickim
(102 bezrobotnych na 1 ofertę pracy). Z kolei na koniec 2005 roku w 11 powiatach wskaźnik
wyrażający liczbę bezrobotnych na 1 ofertę pracy miał wartości mniejsze niż przeciętnie
w regionie. Jednocześnie w 5 powiatach osiągał wartości przetaczające 150 bezrobotnych na
1 ofertę pracy. Porównując sytuację w czerwcu 2007 roku w stosunku do analogicznego
okresu roku poprzedniego, we wszystkich powiatach województwa dolnośląskiego wskaźnik
miał niższe wartości.
67
1.2.6. Wnioski
W regionie zachodziły korzystne zmiany w sytuacji na rynku pracy. Wyrażały się one
spadkiem liczby bezrobotnych oraz stopy bezrobocia rejestrowanego. W województwie
dolnośląskim na koniec I półrocza 2007 roku zarejestrowanych było 144,9 tys. bezrobotnych
osób. Liczba bezrobotnych w całym regionie oraz podregionach malała w kolejnych
okresach. W czerwcu 2007 w stosunku do czerwca 2006 roku największy spadek odnotowano
w podregionie m. Wrocław (o 35,7%).
W końcu I półrocza 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku
poprzedniego w 14 powiatach spadek liczby bezrobotnych był większy niż przeciętnie
w regionie, a największe zmiany względne zaobserwowano w powiatach: legnickim –
grodzkim, wrocławskim - ziemskim i oławskim. Jednocześnie w powiatach tych odnotowano
stosunkowo najniższe stopy bezrobocia. Z kolei najmniejsze spadki w liczbie bezrobotnych
i jednocześnie najwyższe wartości stopy bezrobocia odnotowano w powiatach: lwóweckim,
milickim i złotoryjskim.
W badanym okresie, tj. od stycznia 2005 roku do czerwca 2007 roku zmniejszała się
również stopa bezrobocia. Co prawda stopa bezrobocia w województwie była wyższa niż
w całym kraju, jednak spadek stopy bezrobocia następował szybciej w województwie niż
w kraju. Spośród podregionów województwa dolnośląskiego jedynie w podregionie
m. Wrocław stopa bezrobocia utrzymywała się na najniższym poziomie, osiągając w czerwcu
2007 roku wartość 6,3%.
W badanym okresie w regionie zaobserwowano w ruchu bezrobotnych korzystny
bilans wyrażający się przewagą odpływu bezrobotnych nad napływem bezrobotnych.
W I półroczu 2007 roku liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 40,5 tys. osób,
w analogicznym okresie roku poprzedniego liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 25,6 tys.
osób, podczas gdy w całym roku 2005 był to spadek o 23,8 tys. osób.
Informacje o ruchu bezrobotnych od 2004 roku wskazują na występowanie
sezonowości w napływie i odpływie bezrobotnych. Potwierdzeniem tego były niskie wartości
stopy napływu występujące w kwietniu i maju, a wysokie – w grudniu i styczniu, podczas gdy
stopy odpływu były o niskich wartościach w styczniu i lutym. Równie wysokie wartości
wskaźników płynności występujące w miesiącach kwiecień-czerwiec wskazywały na
sezonową przewagę odpływających bezrobotnych nad napływającymi.
Spośród odpływających od 39,2% do 60,6% stanowiły osoby podejmujące pracę.
W okresie od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku tylko w dziesięciu miesiącach
obserwowano, że co drugi odpływający bezrobotny podejmował pracę. Systematycznie
odsetek podejmujących pracę zmniejszała się, by osiągnąć najmniejszą wartość 39,2%
68
w czerwcu 2007 roku. Świadczyć to może o tym, iż bezrobotni napotykają na trudności
w powrocie na rynek pracy.
Uwzględniając cechy demograficzno-ekonomiczne bezrobotnych należy zwrócić
uwagę na zwiększający się odsetek bezrobotnych kobiet. W końcu I półrocza 2006 roku
stanowiły one 55,7% ogółu bezrobotnych regionu. Bez pracy najczęściej pozostawały osoby
w wieku 25-44 lata, stanowiąc 43,9% ogółu bezrobotnych. Na 100 bezrobotnych 64 stanowiły
osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub gimnazjalnym i niższym. Prawie co
trzeci bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 24 miesiące.
Na koniec I półrocza 2007 roku niekorzystna sytuacja pod względem czasu
pozostawania bez pracy wystąpiła w powiatach: dzierżoniowskim, kłodzkim, milickim,
polkowickim, strzelińskim, zgorzeleckim, złotoryjskim, wrocławskim – grodzkim
i wrocławskim – ziemskim, gdzie odsetek pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące był
wyższy niż przeciętnie w całym województwie. Co więcej w wymienionych powiatach co
druga osoba pozostawała bez pracy dłużej niż 1 rok. Wyjątkowo niekorzystna sytuacja
występowała w powiatach wrocławski – ziemskim (gdzie 48,7% bezrobotnych pozostawało
bez pracy dłużej niż 2 lata, a aż 63,2% - dłużej niż 1 rok) oraz wrocławskim – grodzkim
(odpowiednio 45,5% i 61,7%). W powiatach tych utrwala się zjawisko długotrwałego
bezrobocia i utrudnionego powrotu bezrobotnych na rynek pracy.
Analiza wieku bezrobotnych w powiatach podregionów wskazuje na występujące
różnice. W strukturze wiekowej bezrobotnych w powiatach podregionu jeleniogórsko-
wałbrzyskiego dominowały osoby w wieku 45-54 lata, a drugą co do liczebności byli
bezrobotni w wieku 25-34 lata. W powiatach dzierżoniowskim, jeleniogórskim – grodzkim,
jeleniogórskim – ziemskim, kamiennogórskim, lwóweckim i wałbrzyskim odsetek
bezrobotnych w wieku 45-54 lata przekraczał przeciętną w województwie. W wymienionych
powiatach zaobserwowano jednocześnie najmniejszy udział bezrobotnych w wieku 18-24
lata. Szczególną sytuacją charakteryzowały się powiaty: jeleniogórski – grodzki
i jeleniogórski – ziemski, zaobserwowano największy - wśród powiatów podregionu - odsetek
bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat i najniższy – wśród powiatów podregionu – odsetek
bezrobotnych w wieku poniżej 25 lat. W powiatach podregionu legnickiego przeważały
w grupie bezrobotnych osoby w wieku 25-34 lata. Jedynie powiaty legnicki – grodzki oraz
legnicki – ziemski wyraźnie odbiegały od pozostałych powiatów podregionu, bowiem
dominowali tam bezrobotni w wieku 45-54 lata. Ponadto w powiecie legnickim – grodzkim
obserwowano wysoki odsetek bezrobotnych w wieku powyżej 55 lata i niski odsetek osób
w wieku do 25 lat. Spośród powiatów podregionu wrocławskiego i m. Wrocław, powiat
wrocławski – grodzki, wrocławski – ziemski i oławski cechowały się przewagą bezrobotnych
69
w wieku 45-54 lata przy jednoczesnym wysokim odsetku bezrobotnych w wieku powyżej
55 lat i niskim udziale bezrobotnych w najmłodszej grupie wiekowej. Wzrost odsetka
bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat w powiatach wrocławskim – grodzkim, wrocławskim –
ziemskim i oławskim na koniec I półrocza 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu
roku poprzedniego wskazuje na utrwalanie się bezrobocia osób z tego przedziału wiekowego
oraz ich utrudniony powrót na rynek pracy.
Analizując strukturę bezrobotnych według poziomu wykształcenia, zaobserwowano, że
w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim dominującą grupą bezrobotnych stanowiły osoby
o najniższym poziomie wykształcenia, tj. gimnazjalnym i poniżej (wyjątek stanowiły powiaty
kamiennogórski i strzeliński, gdzie przeważali bezrobotni z zasadniczym zawodowym
wykształceniem). Na ogół co trzeci bezrobotny w powiatach tego podregionu legitymował się
najniższym poziomem wykształcenia, a w powiatach jeleniogórskim – ziemskim
i zgorzeleckim odsetek ten był jeszcze wyższy i wynosił ponad 40%. W podregionie
legnickim jedynie w powiatach głogowskim, górowskim i wołowskim wśród bezrobotnych
dominowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym, a w pozostałych przeważały
osoby o najniższym poziomie wykształcenia. W podregionie wrocławskim bezrobotni
z wykształceniem zasadniczym zawodowym przeważali w powiatach milickim, oleśnickim
i trzebnickim, a w pozostałych – bezrobotni o najniższym poziomie wykształcenia.
W powiatach jeleniogórskim – ziemskim, lwóweckim, zgorzeleckim, złotoryjskim,
górowskim, legnickim – ziemskim, polkowickim, średzkim i wrocławskim – ziemskim osoby
z wykształceniem zasadniczym zawodowym i gimnazjalnym stanowiły około 70% ogółu
bezrobotnych. W powiatach strzelińskim, świdnickim, zgorzeleckim i wrocławskim -
grodzkim co czwarty bezrobotny legitymował się wykształceniem policealnym i średnim
zawodowym. Wyższy niż przeciętnie w województwie udział bezrobotnych z wyższym
wykształceniem obserwowano w powiatach grodzkich, tj. wrocławskim – grodzkim,
legnickim – grodzkim i jeleniogórskim – grodzkim, a także w górowskim i lubińskim.
W I półroczu 2007 roku pracodawcy zgłosili w urzędach pracy większe
zapotrzebowanie na pracowników niż w analogicznym okresie roku poprzedniego.
Zmniejszająca się liczba zarejestrowanych bezrobotnych i zwiększająca się liczba
zgłaszanych ofert pracy wpłynęły na mniejsze niż przed rokiem wartości liczby bezrobotnych
przypadających na 1 ofertę pracy.
W końcu I półrocza 2007 roku nie zaobserwowano wyraźnych dysproporcji w liczbie
bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy, szczególnie widocznych na koniec roku 2006
i roku 2005. W czerwcu 2007 roku najmniej bezrobotnych przypadało na 1 ofertę pracy
w powiatach wrocławskim – grodzkim, wrocławskim – ziemskim, wałbrzyskim i lubińskim
70
(mniej niż 10 bezrobotnych na 1 ofertę pracy). W 15 powiatach wskaźnik miał wartości
niższe niż przeciętnie w całym województwie, największą wartość osiągając w powiecie
jeleniogórskim – ziemskim (47 bezrobotnych na 1 ofertę pracy). Porównując sytuację
w czerwcu 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, w powiatach
województwa dolnośląskiego wskaźnik osiągał dużo niższe wartości.
Analiza rynku pracy oparta na oficjalnych danych statystycznych może wskazywać na
poprawę sytuacji, korzystne tendencje spadku bezrobocia. Należy pamiętać, że przystąpienie
Polski do struktur Unii Europejskiej i otwarcie rynków pracy krajów unijnych spowodowało
dużych rozmiarów emigrację zarobkową Polaków. Rozmiary tej emigracji, szczególnie osób
w wieku mobilnym, wpływały na zmniejszenie się populacji osób bezrobotnych w regionach
kraju. Mniejsza podaż pracy (czyli mniejsze zasoby siły roboczej) i utrzymujący się dość
wysoki popyt na pracę powodują, że na regionalnym rynku pracy wciąż nie jest zachowana
równowaga.
1.3. Podmioty gospodarcze działające w regionie
1.3.1. Liczba podmiotów gospodarczych i dynamika zmian w latach 2004-2007
w regionie, podregionach i powiatach
Województwo dolnośląskie należy do czterech województw w Polsce, obok
mazowieckiego, śląskiego i wielkopolskiego, o największej liczbie zarejestrowanych
podmiotów gospodarczych. Na koniec I półrocza 2007 roku w regionie zarejestrowanych było
304,2 tys. podmiotów gospodarczych (bez indywidualnych gospodarstw rolnych).
W porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba podmiotów gospodarki
narodowej zwiększyła się o 3,3 tys. (czyli o 1,1%). W tabeli 1.13 przedstawiono liczbę
zarejestrowanych podmiotów gospodarczych według formy prawnej w podregionach
województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006.
Wśród zarejestrowanych podmiotów zdecydowanie przeważały osoby fizyczne
prowadzące działalność gospodarczą. W 2006 roku tworzyły grupę 218,9 tys. podmiotów, co
stanowiło 72,2% ogółu zarejestrowanych podmiotów. Ich liczba w porównaniu z rokiem
poprzednim zmniejszyła się o 3,5 tys., czyli o 1,6%. W 2005 roku w porównaniu z rokiem
poprzednim liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą zmniejszyła się
o 5,8 tys., czyli o 2,5%. Osoby prawne i jednostki nie posiadające osobowości prawnej
stanowiły w 2006 roku 27,8% ogółu zarejestrowanych podmiotów (84,1 tys.) i w stosunku do
roku poprzedniego ich liczba wzrosła o 4,9% (tj. o 4,0 tys.). Z kolei w 2005 w stosunku do
roku poprzedniego liczba osób prawnych wzrosła o 5,2% (tj. o 3,9 tys.).
71
W 2006 roku na 10 tys. ludności w regionie przypadało 1051 zarejestrowanych
podmiotów gospodarczych. Wskaźnik ten był wyższy od notowanego rok wcześniej (w 2005
roku - 1047 podmiotów na 10 tys. ludności, a w 2004 roku - 1052 podmiotów na 10 tys.
ludności).
Tabela 1.13. Podmioty gospodarki narodowej1 według formy prawnej w podregionach województwadolnośląskiego w latach 2004-2006. Stan na 31XII.
Lata OgółemOsobyprawne
w tymprzedsiębiorstwa
państwowespółdzielnie
spółkihandlowe
spółkicywilne
Osobyfizyczne
Województwo2004 304474 76230 60 1495 18076 23478 2282442005 302615 80157 40 1476 18966 23476 2224582006 303050 84111 33 1458 20021 23506 218939
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 128546 33686 22 654 6010 9540 948602005 128941 35779 16 638 6205 9516 931622006 129384 37919 13 632 6397 9549 91465
Podregion legnicki2004 44104 8895 19 212 1942 3165 352092005 43897 9639 12 211 1999 3226 342582006 43663 10016 11 204 2073 3248 33647
Podregion wrocławski2004 37359 7259 5 232 1556 2410 301002005 36730 7585 4 232 1673 2438 291452006 37047 8135 3 227 1810 2485 28914
Podregion m. Wrocław2004 94465 26390 14 397 8568 8363 680752005 93047 27154 8 395 9089 8296 658932006 92954 28041 6 395 9741 8224 64913
1 - Zarejestrowane w rejestrze REGON.Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005, IV kwartał 2006.Wrocław: Urząd Statystyczny.
Struktura podmiotów gospodarczych według formy prawnej jest mocno zróżnicowana
zarówno w podregionach, jak i powiatach. W 2006 roku wśród powiatów podregionu
jeleniogórsko-wałbrzyskiego największy udział podmiotów będących osobami fizycznymi
notowano w powiecie jaworskim (79,0%), natomiast najmniejszy w powiecie wałbrzyskim
(63,9%). Z kolei w podregionie legnickim największy odsetek osób fizycznych prowadzących
działalność gospodarczą odnotowano w powiecie lubińskim (79,9%), a najniższy w powiecie
wołowskim (69,4%). W podregionie wrocławskim największym udziałem osób fizycznych
cechował się powiat oleśnicki (79,6%), a najniższym powiat średzki (76,2%). W powiecie
wrocławskim – grodzkim odsetek osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą
wynosił 69,8%.
72
Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w czerwcu 2007 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
Lubańsk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Trz
ebnic
ki
Str
zeliń
ski
Legnic
ki -
zie
msk
i
Śre
dzk
i
Góro
wsk
i
Lw
ów
eck
i
Polk
ow
icki
Zło
tory
jski
Jaw
ors
ki
Oleśnic
ki
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Św
idnic
ki
Mili
cki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Gło
gow
ski
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Ząbko
wic
ki
Kło
dzk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Woło
wsk
i
Oła
wsk
i
Wałb
rzys
ki
Kam
iennogórs
ki
Lubiń
ski
Zgorz
ele
cki
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Bole
sław
ieck
i
%
Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w 2006 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
Lubańsk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Ząbko
wic
ki
Śre
dzk
i
Str
zeliń
ski
Legnic
ki -
zie
msk
i
Kam
iennogórs
ki
Góro
wsk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Św
idnic
ki
Lw
ów
eck
i
Dzi
erż
onio
wsk
i
Jaw
ors
ki
Kło
dzk
i
Wałb
rzys
ki
Oleśnic
ki
Zło
tory
jski
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Gło
gow
ski
Trz
ebnic
ki
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Zgorz
ele
cki
Oła
wsk
i
Lubiń
ski
Polk
ow
icki
Mili
cki
Woło
wsk
i
Bole
sław
ieck
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
%
Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w 2005 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Lubańsk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Bole
sław
ieck
i
Św
idnic
ki
Zgorz
ele
cki
Zło
tory
jski
Kam
iennogórs
ki
Lw
ów
eck
i
Gło
gow
ski
Oleśnic
ki
Wałb
rzys
ki
Kło
dzk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Góro
wsk
i
Polk
ow
icki
Śre
dzk
i
Str
zeliń
ski
Jaw
ors
ki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Trz
ebnic
ki
Oła
wsk
i
Lubiń
ski
Woło
wsk
i
Ząbko
wic
ki
Mili
cki
%
Rys. 1.25. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004,IV kwartał 2005, IV kwartał 2006, II kwartał 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.
i i i i
g
i i
i i
73
Wśród podregionów i powiatów występuje również duże zróżnicowanie w strukturze
podmiotów będących osobami prawnymi i jednostkami nie posiadającymi osobowości
prawnej, uwzględniając następujące formy organizacyjne: przedsiębiorstwo państwowe,
spółdzielnia, spółka handlowa, spółka cywilna i inne formy. Spośród wymienionych form
przeważają spółki cywilne. Wyjątek stanowi podregion m. Wrocław, gdzie dominują
spółki handlowe. Formą organizacyjną o najmniejszej liczebności były przedsiębiorstwa
państwowe, których na koniec 2006 zarejestrowano 33, podczas gdy rok wcześniej 40,
a w 2004 roku – 60.
W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim spośród 13 przedsiębiorstw państwowych
4 były rejestrowane w powiecie świdnickim, po 2 w bolesławieckim, dzierżoniowskim,
kłodzkim i lubawskim, oraz 1 w jaworskim. W podregionie legnickim spośród
11 przedsiębiorstw 4 przedsiębiorstwa rejestrowane były w powiecie legnickim – grodzkim,
po 3 w legnickim – ziemskim i lubińskim i 1 w wołowskim. W podregionie wrocławskim
3 przedsiębiorstwa, czyli po 1 w powiecie trzebnickim, oławskim i wrocławskim – ziemskim.
Zaś w podregionie m. Wrocław rejestrowano 6 przedsiębiorstw.
Na rysunku 1.25 przedstawiono zmiany liczby podmiotów gospodarczych
w powiatach województwa dolnośląskiego w okresie 2005-2007. W końcu czerwca 2007
roku w stosunku do czerwca 2006 roku liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 25 z 29
powiatów, przy czym w 15 powiatach zmiany były większe niż przeciętnie w regionie.
Największe zmiany odnotowano w powiatach: lubińskim (wzrost o 6,7%), wrocławskim -
ziemskim (wzrost o 6,5%) i trzebnickim (wzrost o 5,3%). W pozostałych czterech powiatach
zmniejszyła się liczba podmiotów, przy czym największy spadek wystąpił w powiecie
bolesławieckim (o 5,8%) i powiecie jeleniogórskim - grodzkim (o 3,4%). W 2006 roku
w stosunku do roku 2005 liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 18 powiatach,
zmniejszyła się w 11 powiatach. Największe zmiany odnotowano w powiatach: lubańskim
(wzrost o 5,2%), wrocławskim - ziemskim (wzrost o 3,8%), ząbkowickim (wzrost o 2,9%),
jeleniogórskim – grodzkim (spadek o 7,0%), bolesławieckim (spadek o 6,1%) i wołowskim
(spadek o 3,4%). W 2005 roku w stosunku do roku poprzedniego liczba podmiotów
gospodarczych wzrosła w 8 powiatach, zmniejszyła się w 19 powiatach, a w 2 pozostał na
niezmienionym poziomie. Największe zmiany odnotowano w powiatach: jeleniogórskim -
grodzkim (wzrost o 3,9%), jeleniogórskim - ziemskim (wzrost o 2,8%), lubańskim (wzrost
o 2,8%), milickim (spadek o 6,4%), ząbkowickim (spadek o 4,7%), lubińskim i wołowskim
(spadek o 2,8%).
74
Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w 2006 roku
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Kło
dzk
i
Wałb
rzys
ki
Św
idnic
ki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Gło
gow
ski
Lubiń
ski
Oła
wsk
i
Lubańsk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Ząbko
wic
ki
Zło
tory
jski
Trz
ebnic
ki
Jaw
ors
ki
Zgorz
ele
cki
Śre
dzk
i
Oleśnic
ki
Kam
iennogórs
ki
Mili
cki
Bole
sław
ieck
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Woło
wsk
i
Str
zeliń
ski
Polk
ow
icki
Lw
ów
eck
i
Góro
wsk
i
na 1
0 tys
. lu
dnośc
Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w 2005 roku
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Kło
dzk
i
Wałb
rzys
ki
Św
idnic
ki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Gło
gow
ski
Lubiń
ski
Oła
wsk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Trz
ebnic
ki
Zło
tory
jski
Ząbko
wic
ki
Zgorz
ele
cki
Jaw
ors
ki
Lubańsk
i
Śre
dzk
i
Oleśnic
ki
Bole
sław
ieck
i
Mili
cki
Kam
iennogórs
ki
Woło
wsk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Polk
ow
icki
Str
zeliń
ski
Lw
ów
eck
i
Góro
wsk
i
na 1
0 tys
. lu
dnośc
Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w 2004 roku
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Kło
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Wałb
rzys
ki
Św
idnic
ki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Lubiń
ski
Oła
wsk
i
Gło
gow
ski
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Ząbko
wic
ki
Trz
ebnic
ki
Jaw
ors
ki
Mili
cki
Zło
tory
jski
Zgorz
ele
cki
Śre
dzk
i
Lubańsk
i
Oleśnic
ki
Bole
sław
ieck
i
Kam
iennogórs
ki
Woło
wsk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Polk
ow
icki
Str
zeliń
ski
Góro
wsk
i
Lw
ów
eck
i
na 1
0 t
ys. lu
dnośc
Rys. 1.26. Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w latach 2004-2006.Źródło: Obliczenia własne na podstawie Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004,IV kwartał 2005, IV kwartał 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny.
i i
i i
i i
75
Wyrazem przedsiębiorczości charakteryzującej powiaty regionu jest liczba podmiotów
gospodarczych przypadająca na 10 tys. ludności. Na rysunku 1.26 przedstawiono liczbę
podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w latach 2004-2006. Mimo zmian liczby
podmiotów gospodarczych w badanym okresie, a także zmian liczby ludności, nie
zaobserwowano znaczących różnic w wartościach wskaźnika w powiatach w latach 2004-
2006. W 2006 roku w 6 powiatach wartości wskaźnika były wyższe niż przeciętnie
w województwie, a największe wartości dotyczył powiatów: wrocławskiego – grodzkiego
(1465 podmiotów na 10 tys. ludności) i jeleniogórskiego – grodzkiego (1361).
W 10 powiatach wskaźnik osiągał wartości mniejsze niż 797, przy czym najniższe wartości
dotyczyły powiatów: górowskiego (642) i lwóweckiego (648). W 2005 roku najwyższe
wartości wskaźnika cechowały powiat wrocławski grodzki (1463 podmioty gospodarcze na
10 tys. ludności), powiat jeleniogórski grodzki (1449) oraz legnicki grodzki (1185). Średnio
w województwie dolnośląskim w tym okresie wskaźnik miał wartość 1047 podmiotów na
10 tys. ludności. W 9 powiatach wskaźnik miał wartość niższą niż 793. Najniższe wartości
wskaźnika wystąpiły w powiatach: górowskim (625), lwóweckim (629) i strzelińskim (654).
Podobnie sytuacja kształtowała się w roku 2004. Średnio w województwie wskaźnik miał
wartość 1052 podmioty gospodarcze na 10 tys. ludności. Trzy powiaty grodzkie
województwa charakteryzowały się najwyższymi wartościami wskaźnika. W 9 powiatach
wskaźnik miał wartość niższą niż 799. Najniższe wartości wskaźnika wystąpiły w powiatach:
górowskim (631), lwóweckim (628) i strzelińskim (661).
1.3.2. Wnioski
Województwo dolnośląskie charakteryzuje się jedną z największych liczb
zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Na koniec I półrocza 2007 roku w regionie
zarejestrowanych było 304,2 tys. podmiotów gospodarczych (bez indywidualnych
gospodarstw rolnych) i w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba
podmiotów gospodarki narodowej zwiększyła się o 3,3 tys. (czyli o 1,1%). Wśród
zarejestrowanych podmiotów zdecydowanie przeważały osoby fizyczne prowadzące
działalność gospodarczą. W 2006 roku tworzyły grupę 218,9 tys. podmiotów, co stanowiło
72,2% ogółu zarejestrowanych podmiotów.
W badanym okresie 2004-2007 obserwowano zmiany liczby podmiotów
gospodarczych w poszczególnych powiatach regionu. W końcu czerwca 2007 roku
w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba podmiotów gospodarczych
wzrosła w 25 z 29 powiatów, przy czym w 15 powiatach zmiany były większe niż przeciętnie
w regionie. Największe przyrosty odnotowano w powiatach: lubińskim, wrocławskim –
76
ziemskim i trzebnickim. W czterech powiatach zmniejszyła się liczba podmiotów, przy czym
największy spadek wystąpił w powiecie bolesławieckim i powiecie jeleniogórskim –
grodzkim. W 2006 roku w stosunku do roku 2005 liczba podmiotów gospodarczych wzrosła
w 18 powiatach, zmniejszyła się w 11 powiatach. Największe wzrosty względne odnotowano
w powiatach: lubańskim, wrocławskim – ziemskim, ząbkowickim, a największe względne
spadki w powiatach: jeleniogórskim – grodzkim, bolesławieckim i wołowskim. W 2005 roku
w stosunku do roku poprzedniego liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 8 powiatach,
zmniejszyła się w 19 powiatach, a w 2 pozostał na niezmienionym poziomie. Największe
wzrosty odnotowano w powiatach: jeleniogórskim – grodzkim, jeleniogórskim – ziemskim,
lubańskim, a spadki w – milickim, ząbkowickim, lubińskim i wołowskim.
Wyrazem przedsiębiorczości charakteryzującej powiaty regionu jest liczba podmiotów
gospodarczych przypadająca na 10 tys. ludności. W 2006 roku na 10 tys. ludności w regionie
przypadało 1051 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Wskaźnik ten był wyższy od
notowanego rok wcześniej (w 2005 roku - 1047 podmiotów na 10 tys. ludności, a w 2004
roku - 1052 podmiotów na 10 tys. ludności). Mimo zmian liczby podmiotów gospodarczych
w badanym okresie, a także zmian liczby ludności, nie zaobserwowano znaczących różnic
w wartościach wskaźnika w powiatach w latach 2004-2006. Największą przedsiębiorczością
cechowały się w badanym okresie powiaty: wrocławski – grodzki, jeleniogórski – grodzki
i legnicki – grodzki, natomiast najmniejszą powiaty: górowski, lwówecki i strzeliński.
LITERATURA I POZYCJE ŹRÓDŁOWE
1. Aktywność ekonomiczna ludności Polski, IV kwartał 2006, I kwartał 2007, II kwartał 2007. Warszawa: GUS, 2007.
2. Aktywność ekonomiczna ludności w województwie dolnośląskim w II kwartale 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.
3. Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005, IV kwartał 2006, II kwartał 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.
4. Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy5. Edukacja w województwie dolnośląskim w roku szkolnym 2005/2006. Wrocław: Urząd Statystyczny,
maj 2006.6. Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007.
Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007.7. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.8. Kuratorium Oświaty we Wrocławiu9. Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005, 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny.10. Urząd Statystyczny we Wrocławiu
77
Rozdział 2. ANALIZA ZATRUDNIENIA W POWIATACH
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO. Wyniki badania
panelowego przedsiębiorców
2.1. Założenia ogólne badania panelowego przedsiębiorców
Analiza zatrudnienia w powiatach województwa dolnośląskiego została sporządzona na
podstawie wyników trzech fal badania ankietowego przedsiębiorstw przeprowadzonych
w ramach realizacji Projektu Regionalne badanie rynku pracy. Badania przeprowadzone
zostały przez firmę Pentor SA metodą wywiadu bezpośredniego przy użyciu kwestionariusza
w następujących okresach:
⎯ pierwsza fala badania: czerwiec – lipiec 2006 r.,
⎯ druga fala badania: październik – grudzień 2006 r.,
⎯ trzecia fala badania: kwiecień – czerwiec 2007 r.
Zasięgiem terytorialnym badanie obejmowało wszystkie powiaty województwa
dolnośląskiego. W badaniu udział wzięły przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 9 osób.
Przebadano panel 2013 respondentów (przedstawicieli kierownictwa) zatrudnionych
w wylosowanych przedsiębiorstwach. Badaniem objęto 26 powiatów, 3 miasta wydzielone
i 115 gmin. Zachowano przy tym reprezentatywność na poziomie województwa. Spośród
respondentów, którzy brali udział w badaniu średnio 80% reprezentowało przedsiębiorstwa
małe, 17% firmy średnie, a 3% było przedstawicielami dużych przedsiębiorstw (por. rys. 2.1).
Ankietowane przedsiębiorstwa charakteryzowały się różnymi formami prawnymi,
dominujące były osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (37%) oraz spółki
z o.o. (33,5%). Najwięcej respondentów pracowało w firmach funkcjonujących od 6 do 11 lat
(24%) oraz od 11 do 16 lat (22%), następnie od 16 do 21 lat (20%) oraz od 1 roku do 6 lat
(16%).
Małe (10-49 zatrudnionych)
80%
Duże (pow yżej 250 zatrudnionych)
3%
Średnie (50-249 zatrudnionych)
17%
Rys. 2.1. Rozkład liczebności respondentów w zależności od wielkości firmy
Małe (10-49 zatrudnionych)
80%
Duże (pow yżej 250 zatrudnionych)
3%
Średnie (50-249 zatrudnionych)
17%
78
Wywiady zostały przeprowadzone w poszczególnych powiatach proporcjonalnie do liczby
firm zarejestrowanych w danym przedziale wielkości zatrudnienia. Rozkład liczebności
badanych podmiotów gospodarczych w poszczególnych powiatach zaprezentowano
w tabelach 2.1 i 2.2.
Tab. 2.1. Rozkład liczebności respondentów według powiatów w ramach trzeciej fali badania
PowiatLiczba
podmiotów
Procentbadanejpróby
PowiatLiczba
podmiotów
Procentbadanejpróby
Bolesławiecki 63 3,1 Oleśnicki 69 3,4Dzierżoniowski 78 3,9 Oławski 48 2,4Głogowski 51 2,5 Polkowicki 29 1,4Górowski 25 1,2 Strzeliński 28 1,4Jaworski 29 1,4 Średzki 30 1,5Jeleniogórski -grodzki
71 3,5 Świdnicki 134 6,7
Jeleniogórski -ziemski
32 1,6 Trzebnicki 49 2,4
Kamiennogórski 24 1,2 Wałbrzyski 117 5,8Kłodzki 113 5,6 Wołowski 26 1,3Legnicki - grodzki 67 3,3 Wrocławski - grodzki 556 27,7Legnicki - ziemski 31 1,5 Wrocławski - ziemski 68 3,4Lubański 37 1,8 Ząbkowicki 48 2,4Lubiński 55 2,7 Zgorzelecki 53 2,6Lwówecki 25 1,2 Złotoryjski 27 1,3Milicki 24 1,2 Razem 2007 100,0
Tab. 2.2. Rozkład liczebności respondentów według powiatów i wielkości firm
PowiatPrzedsiębiorstwo
małe średnie dużeOgółem
Bolesławiec 79,4% 17,5% 3,2% 100,0%Dzierżoniów 82,1% 15,4% 2,6% 100,0%Głogów 86,0% 12,0% 2,0% 100,0%Góra 73,9% 26,1% ,0% 100,0%Jawor 75,9% 20,7% 3,4% 100,0%Jelenia Góra 82,5% 15,0% 2,5% 100,0%Kamienna Góra 85,2% 7,4% 7,4% 100,0%Kłodzko 74,3% 23,0% 2,7% 100,0%Legnica 90,6% 9,4% ,0% 100,0%Lubań 81,1% 18,9% ,0% 100,0%Lubin 80,0% 14,5% 5,5% 100,0%Lwówek Śląski 84,0% 16,0% ,0% 100,0%m. Jelenia Góra 72,6% 24,2% 3,2% 100,0%m. Legnica 85,5% 9,7% 4,8% 100,0%m. Wrocław 81,1% 15,0% 3,8% 100,0%Milicz 58,3% 37,5% 4,2% 100,0%Oleśnica 89,9% 7,2% 2,9% 100,0%Oława 78,6% 21,4% ,0% 100,0%Polkowice 75,9% 17,2% 6,9% 100,0%Strzelin 82,1% 17,9% ,0% 100,0%Środa Śląska 80,6% 12,9% 6,5% 100,0%Świdnica 83,8% 14,7% 1,5% 100,0%Trzebnica 84,0% 16,0% ,0% 100,0%
79
Wałbrzych 87,0% 7,8% 5,2% 100,0% Wołów 69,2% 23,1% 7,7% 100,0% Wrocław 75,0% 22,2% 2,8% 100,0% Ząbkowice Śląskie 68,1% 27,7% 4,3% 100,0% Zgorzelec 76,9% 19,2% 3,8% 100,0% Złotoryja 72,4% 24,1% 3,4% 100,0%Ogółem 80,5% 16,2% 3,3% 100,0%
0 100 200 300 400 500 600
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Głogowski
Górowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziem ski
Kam iennogórski
Kłodzki
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziem ski
Lubański
Lubiński
Lwówecki
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Polkowicki
Strzeliński
Średzki
Świdnicki
Trzebnicki
W ałbrzy ski
Wołowski
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziem ski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotory j ski
Rys.2.2. Rozkład liczebności respondentów według powiatów.
W badanych firmach prowadzono różnorodną działalność według Polskiej
Klasyfikacji Działalności. Na rysunku 2.3 przedstawiono strukturę respondentów badania
panelowego według sekcji działalności. Najczęściej była to sekcja działalności Handel
hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku
osobistego i domowego (38%), następnie Działalność usługowa, komunalna, społeczna
i indywidualna (23%), Przetwórstwo przemysłowe (14%), Budownictwo (7%), Hotele
i restauracje (7%). Pozostałe sekcje działalności w strukturze respondentów stanowiły mniej
niż 3 %, łącznie obejmowały 11% ogółu badanych. Wśród badanych firm nie było
podmiotów działających w sekcji Rybactwo.
0 100 200 300 400 500 600
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Głogowski
Górowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziem ski
Kam iennogórski
Kłodzki
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziem ski
Lubański
Lubiński
Lwówecki
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Polkowicki
Strzeliński
Średzki
Świdnicki
Trzebnicki
W ałbrzy ski
Wołowski
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziem ski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotory j ski
80
30%
102%
130%
Inne6%
93%
12%
414%
67%
87%
1523%
738%
51%
111%
120%
141%
1 – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, 2 – rybactwo, 3 – górnictwo, 4 – przetwórstwo przemysłowe, 5 –wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, 6 – budownictwo, 7 – handel hurtowyi detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 8 – hotele i restauracje, 9 – transport, gospodarkamagazynowa i łączność, 10 – pośrednictwo finansowe, 11 – obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związanez prowadzeniem działalności gospodarczej, 12 – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia, 13 – edukacja, 14 – ochrona zdrowia i pomoc społeczna, 15 – działalność usługowa komunalna,społeczna i indywidualna
Rys. 2.3. Struktura respondentów według sekcji działalności
Warto podkreślić, że na wyniki badania panelowego w poszczególnych powiatach
wpływ mogła mieć specyfika pod względem sekcji działalności wylosowanych do badania
firm. W tabeli 2.3 zaprezentowano liczebności firm uczestniczących w badaniu (trzecia fala
panelu) z poszczególnych powiatów województwa dolnośląskiego według sekcji działalności.
Tab. 2.3. Udział firm uczestniczących w badaniu z poszczególnych powiatów województwa dolnośląskiegowedług sekcji działalności
Powiat/sekcja 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Bolesławiec 0 0 6 0 1 17 12 1 7 2 0 0 1 17Dzierżoniów 0 0 22 0 0 38 0 4 0 0 0 0 0 6Głogów 1 0 2 0 13 27 0 4 1 0 0 0 0 2Góra 1 0 5 0 0 8 0 5 1 0 0 0 1 3Jawor 0 0 8 1 1 4 3 4 0 0 0 1 1 4m. Jelenia Góra 1 0 4 2 4 19 3 5 0 3 0 1 2 21Kamienna Góra 0 0 3 0 2 9 2 1 0 0 0 1 1 5Kłodzko 4 1 17 4 8 26 21 3 3 1 2 1 4 21m. Legnica 0 0 11 0 5 20 4 0 0 1 0 1 0 23Lubań 2 0 8 1 3 12 0 2 0 1 0 0 0 7Lubin 0 1 1 0 5 18 4 1 0 3 0 0 0 22Lwówek Śląski 0 0 4 0 1 10 2 0 0 2 0 0 2 4Milicz 1 0 6 0 0 8 0 2 0 0 0 0 0 7Oleśnica 1 0 14 1 13 13 3 2 0 0 0 0 1 18Oława 0 0 7 1 1 15 1 1 0 0 1 0 1 16Polkowice 0 0 4 0 0 9 2 0 2 0 0 0 1 13Strzelin 3 1 12 0 2 9 0 0 1 0 0 0 0 2
30%
102%
130%
Inne6%
93%
12%
414%
67%
87%
1523%
738%
51%
111%
120%
141%
81
Środa Śląska 1 0 0 0 5 12 0 0 1 0 0 0 1 10Świdnica 1 0 16 0 6 45 8 13 3 3 0 1 1 31Trzebnica 2 0 8 0 2 22 5 1 2 1 1 0 1 1m. Wałbrzych 0 0 5 0 4 37 3 6 0 2 0 1 2 29Wołów 1 0 9 1 4 7 2 0 0 0 0 0 0 2m. Wrocław 2 2 29 3 57 194 16 20 18 17 2 3 13 145Ząbkowice Śląskie 6 2 18 3 3 13 0 1 1 0 0 0 0 1Zgorzelec 1 0 1 2 2 18 7 4 3 1 0 0 0 12Złotoryja 2 0 6 0 2 10 3 1 0 0 0 0 0 2Jelenia Góra 1 0 2 0 3 4 6 2 0 1 0 0 0 13Legnica 1 0 4 0 0 8 3 0 2 0 0 0 2 9Wałbrzych 0 0 4 0 0 8 4 0 1 0 1 0 5 2Wrocław 2 1 8 0 6 22 4 3 2 0 1 0 2 16
Legenda:1. rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo2. górnictwo3. przetwórstwo przemysłowe4. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę5. budownictwo6. handel hurtowy i detaliczny7. hotele i restauracje8. transport, gospodarka magazynowa i łączność9. pośrednictwo finansowe10. obsługa nieruchomości, wynajem11. administracja publiczna12. edukacja13. ochrona zdrowia i pomoc społeczna14. działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna
Ankieta składała się z 41 pytań, najczęściej o charakterze zamkniętym, oraz czterech
pytań metryczkowych. Pytania w kwestionariuszu zostały podzielone na dwa bloki
tematyczne. Pierwszy odnosił się do sytuacji ekonomicznej firmy (pytania od 1 do 13), drugi
zaś do polityki zatrudnienia w firmie (pytania od 14 do 41). Respondenci wypowiadali się na
temat sytuacji w przedsiębiorstwie w półroczu, w którym prowadzone było badanie
w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. W przypadku pytań odnoszących
się do przyszłości odpowiedzi dotyczyły planowanych aktywności i ich skutków w kolejnych
dwóch półroczach.
82
2.2. Wybrane aspekty ekonomiczne działalności firm w opiniach respondentówankiety
Prezentowane w tym punkcie materiały dotyczą przede wszystkim analizy wyników
ankiety w bloku tematycznym odnoszącym się do sytuacji ekonomicznej firmy. Obecną
sytuację firmy respondenci oceniali w pytaniu 1 i 2 ankiety. Na rysunku 2.4 zaprezentowano
odpowiedzi na pytanie dotyczące ogólnej sytuacji firmy z przeprowadzonych trzech badań
panelowych. Wartym podkreślenia jest fakt zwiększenia w kolejnych falach panelu odsetka
respondentów oceniających sytuację ekonomiczną firmy dobrze lub bardzo dobrze.
W pierwszej fali badania było to 82,1% respondentów, w drugiej fali 83,9% a w trzeciej
84,4%. Jednocześnie spadł odsetek respondentów oceniających sytuację firmy jako złą lub
bardzo złą z 11,1% w pierwszym półroczu 2006 r. do 6,8% w pierwszym półroczu 2007 r.
174
1476
204
19
136192
1496
138
18
169168
1526
124
13
176
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.4. Ogólna ocena sytuacji ekonomicznej firmy w badanych okresach
Na rysunku 2.5 przedstawiono odpowiedzi z trzeciego badania panelowego na pytanie
dotyczące ogólnej sytuacji firmy z podziałem na sekcje działalności. Wszyscy respondenci
reprezentujący firmy z sekcji Górnictwo oraz Edukacja oceniali swą sytuację ekonomiczną
w pierwszym półroczu 2007 r. jako bardzo dobra lub dobrą. W przypadku ankietowanych
reprezentujących sekcje: Hotele i restauracje, Transport, gospodarka magazynowa i łączność
oraz Pośrednictwo finansowe odsetek wskazujących na dobrą lub bardzo dobrą sytuacje
ekonomiczną był niższy niż przeciętnie i wynosił odpowiednio: 76,7%, 78,6% oraz 76,5%.
W stopniu wyższym niż przeciętnie firmy z sekcji Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo,
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Hotele i restauracje,
Transport, gospodarka magazynowa i łączność, Ochrona zdrowia i pomoc społeczna oceniały
swą sytuację ekonomiczna jako złą lub bardzo złą (odpowiednio: 9,3%, 11,1%, 11,3%,
174
1476
204
19
136192
1496
138
18
169168
1526
124
13
176
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
83
12,5%, 14,8%). Trudności z oceną sytuacji ekonomicznej lub odmowa odpowiedzi na pytanie
dotyczyły firm z sekcji Administracja publiczna i obrona narodowa, gdzie jedna na 4 badane
firmy nie udzieliła odpowiedzi w tym zakresie oraz z sekcji Pośrednictwo finansowe, gdzie 7
spośród 34 firm nie udzieliło odpowiedzi.
4
3
26
18
45
6
1
9
3
3
2
1
37
30
3
216
15
91
588
96
43
17
24
3
22
345
4
17
2
9
32
12
6
4
32
4
3
1
1
2
5
12
1
12
66
16
5
7
1
1
40
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa
Rys. 2.5. Ogólna ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 roku według sekcjidziałalności badanych firm
W tabeli 2.4 zaprezentowano ocenę sytuacji ekonomicznej firm z trzeciej fali badania
z uwzględnieniem ich wielkości. Na podkreślenie zasługuje fakt, że przedsiębiorstwa duże
i średnie ponad dwukrotnie częściej niż firmy małe oceniły swoją sytuację jako bardzo dobrą.
Z drugiej strony również więcej firm dużych oceniło swoją sytuację jako złą lub bardzo złą.
Dla firm małych, średnich i dużych odsetek wyniósł odpowiednio 6,9%, 5,5% oraz 9,7%.
4
3
26
18
45
6
1
9
3
3
2
1
37
30
3
216
15
91
588
96
43
17
24
3
22
345
4
17
2
9
32
12
6
4
32
4
3
1
1
2
5
12
1
12
66
16
5
7
1
1
40
bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa
84
Tab. 2.4 Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem wielkości firmy
Przedsiębiorstwomałe średnie duże
Ogółem
Sytuacjaekonomicznafirmy oceniana
bardzo dobrze
Liczebność 103 52 10 165Procent 6,4% 15,9% 16,1% 8,3%
dobrze
Liczebność 1259 231 40 1530Procent 78,2% 70,6% 64,5% 76,5%
źle
Liczebność 102 17 5 124Procent 6,3% 5,2% 8,1% 6,2%
bardzo źle
Liczebność 10 1 1 12Procent ,6% ,3% 1,6% ,6%
nie wiem /odmowa
Liczebność 137 26 6 169
Procent 8,5% 8,0% 9,7% 8,5%
Ogółem
Liczebność 1617 1611 327 62Procent 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
W tabeli 2.5 zamieszono odpowiedzi na pytanie o ocenę sytuacji firmy
z uwzględnieniem informacji o powiecie, w którym działa firma. Proporcjonalnie najwięcej
firm oceniło swoją sytuację jako bardzo dobrą w powiatach: kamiennogórskim, średzkim,
wołowskim i wrocławskim grodzkim.
Tab. 2.5 Sytuacja ekonomiczna firm, z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma (trzecia fala badania)
PowiatLiczebność/
procentBardzo dobra dobra zła Bardzo zła brak odpowiedzi
Bolesławiec 3 39 4 1 16
4,8% 61,9% 6,3% 1,6% 25,4%Dzierżoniów 7 69 1 0 1
9,0% 88,5% 1,3% 0,0% 1,3%Głogów 2 45 2 0 1
4,0% 90,0% 4,0% 0,0% 2,0%Góra 2 14 6 1 2
8,0% 56,0% 24,0% 4,0% 8,0%Jawor 1 23 5 0 0
3,4% 79,3% 17,2% 0,0% 0,0%m. Jelenia Góra 8 56 6 0 0
11,4% 80,0% 8,6% 0,0% 0,0%Kamienna Góra 4 19 1 0 0
16,7% 79,2% 4,2% 0,0% 0,0%Kłodzko 3 93 15 0 1
2,7% 83,0% 13,4% 0,0% 0,9%m. Legnica 4 42 2 0 19
6,0% 62,7% 3,0% 0,0% 28,4%Lubań 2 30 4 0 1
5,4% 81,1% 10,8% 0,0% 2,7%Lubin 3 34 6 0 12
5,5% 61,8% 10,9% 0,0% 21,8%Lwówek Śląski 0 20 3 0 2
0,0% 80,0% 12,0% 0,0% 8,0%Milicz 3 20 1 0 0
12,5% 83,3% 4,2% 0,0% 0,0%
85
Oleśnica 3 42 2 0 21
4,4% 61,8% 2,9% 0,0% 30,9%Oława 6 41 1 0 0
12,5% 85,4% 2,1% 0,0% 0,0%Polkowice 1 26 1 0 1
3,4% 89,7% 3,4% 0,0% 3,4%Strzelin 2 22 3 1 0
7,1% 78,6% 10,7% 3,6% 0,0%Środa Śląska 4 24 0 2 0
13,3% 80,0% 0,0% 6,7% 0,0%Świdnica 6 121 2 0 5
4,5% 90,3% 1,5% 0,0% 3,7%Trzebnica 0 46 1 0 2
0,0% 93,9% 2,0% 0,0% 4,1%m. Wałbrzych 3 38 4 0 41
3,5% 44,2% 4,7% 0,0% 47,7%Wołów 4 21 1 0 0
15,4% 80,8% 3,8% 0,0% 0,0%m. Wrocław 74 439 30 2 9
13,4% 79,2% 5,4% 0,4% 1,6%Ząbkowice Śląskie 5 37 4 2 0
10,4% 77,1% 8,3% 4,2% 0,0%Zgorzelec 3 34 4 0 12
5,7% 64,2% 7,5% 0,0% 22,6%Złotoryja 0 24 2 0 0
0,0% 92,3% 7,7% 0,0% 0,0%Jelenia Góra 3 23 6 1 0
9,1% 69,7% 18,2% 3,0% 0,0%Legnica 2 17 3 2 7
6,5% 54,8% 9,7% 6,5% 22,6%Wałbrzych 1 30 1 0 0
3,1% 93,8% 3,1% 0,0% 0,0%Wrocław 7 42 3 0 16
10,3% 61,8% 4,4% 0,0% 23,5%
Na rysunku 2.6 przedstawiono wyniki odpowiedzi na pytanie dotyczące porównania
obecnej sytuacji firmy z analogicznym okresem roku poprzedniego. Również w tym pytaniu
zaobserwowano pozytywne tendencje. Ocenę sytuacji firmy w porównaniu do analogicznego
okresu roku poprzedniego jako lepszą lub wyraźnie lepszą w pierwszej fali badania określiło
37,2% respondentów, w drugiej fali 43,1%, a w trzeciej 43,6%. Jako wyraźnie gorszą lub
gorszą sytuację firmy oceniło w kolejnych badaniach odpowiednio 11%, 7,8% oraz 6,3%
respondentów.
86
86
662
883
206
15
157115
753 775
148
9
213
97
783811
123
3
190
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
wyraźnepolepszenie
polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźnepogorszenie
niewiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.6. Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w okresie badanym w porównaniu do analogicznego okresu rokupoprzedniego
Na rysunku 2.7 przedstawiono odpowiedzi z trzeciej fali badania na pytanie
o porównanie obecnej sytuacji firmy z analogicznym okresem roku poprzedniego dodatkowo
uwzględniając sekcję działalności firm. Sytuację ekonomiczną firmy oceniało jako „bez
zmian” 40,4% respondentów, polepszenie stwierdziło 39,0%, wyraźne polepszenie – 4,8%.
Na pogorszenie sytuacji ekonomicznej wskazało 6,1% ankietowanych, a na wyraźne
pogorszenie 0,1%. Nie wiedziało lub odmówiło odpowiedzi 9,4% ankietowanych. W sekcji
Edukacja firmy wskazały wyłącznie na polepszenie lub sytuację bez zmian, podobnie
w sekcji Górnictwo, gdzie wszystkie podmioty wskazały na wyraźne polepszenie, polepszenie
lub sytuację bez zmian. Większy odsetek podmiotów niż przeciętnie wskazywał na
pogorszenie lub wyraźne pogorszenie sytuacji ekonomicznej w sekcjach: Rolnictwo,
łowiectwo, leśnictwo, Przetwórstwo przemysłowe, Hotele i restauracje, Transport,
gospodarka magazynowa i łączność oraz Obsługa nieruchomości.
86
662
883
206
15
157115
753 775
148
9
213
97
783811
123
3
190
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
wyraźnepolepszenie
polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźnepogorszenie
niewiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
87
1
1
13
1
9
25
3
2
7
1
1
30
9
3
121
3
58
286
48
19
12
12
1
3
11
178
28
2
108
11
45
323
47
26
7
12
2
2
15
174
3
19
1
2
33
19
4
2
1
31
2
13
2
16
65
16
5
7
1
0
42
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
wyraźne polepszenie polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźne pogorszenie nie wiem/odmowa
Rys. 2.7. Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w I półroczu 2007 roku w porównaniu do I półrocza 2006 rokuwedług sekcji działalności badanych firm
W tabeli 2.6 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji ekonomicznej
firmy z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa. Firmy małe znacznie rzadziej niż
średnie i duże wskazywały na znaczne polepszenie sytuacji swojej firmy. Warto podkreślić,
że ponad 60% firm dużych wskazało na polepszenie lub znaczne polepszenie sytuacji firm,
podczas gdy odsetek dla firm średnich wyniósł 49%, zaś dla przedsiębiorstw małych zaledwie
42%. W tabeli 2.7 przedstawiono odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji ekonomicznej
firmy z uwzględnieniem powiatu, w którym firma działa. Najwięcej firm (przy średnim
odsetku oceny sięgającym blisko 44%) wybrało warianty odpowiedzi polepszenie lub znaczne
polepszenie w powiatach: polkowickim (79,3), wrocławskim grodzkim (62,2%), milickim
(54,2%) i wołowskim (53,8%). Najmniej firm oceniło lepiej swoją obecną sytuację
1
1
13
1
9
25
3
2
7
1
1
30
9
3
121
3
58
286
48
19
12
12
1
3
11
178
28
2
108
11
45
323
47
26
7
12
2
2
15
174
3
19
1
2
33
19
4
2
1
31
2
13
2
16
65
16
5
7
1
0
42
1
wyraźne polepszenie polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźne pogorszenie nie wiem/odmowa
88
w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego w powiatach: kłodzkim (20,2%),
górowskim (21,7%) oraz dzierżoniowskim (26,0%).
Tab.2.6 Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 r. w porównaniu do sytuacji wpierwszym półroczu 2006 r. z uwzględnieniem wielkości firmy
Przedsiębiorstwomałe średnie duże
Ogółem
Sytuacjaekonomicznafirmy wporównaniu zrokiempoprzednim
wyraźnepolepszenie
Liczebność 62 26 8 96
Procent 3,9% 8,0% 12,9% 4,8%
polepszenie
Liczebność 615 133 30 778Procent 38,4% 41,0% 48,4% 39,2%
bez zmian
Liczebność 680 123 16 819Procent 42,5% 38,0% 25,8% 41,2%
pogorszenie
Liczebność 103 13 4 120Procent 6,4% 4,0% 6,5% 6,0%
wyraźnepogorszenie
Liczebność 2 1 0 3
Procent ,1% ,3% ,0% ,2%
nie wiem/odmowa
Liczebność 138 28 4 170
Procent 8,6% 8,6% 6,5% 8,6%
Ogółem
Liczebność 1617 1600 324 62Procent 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Tab.2.7 Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 r. w porównaniu do sytuacjiw pierwszym półroczu 2006 r. z uwzględnieniem powiatu
wyraźnepolepszenie
polepszenie bez zmian pogorszeniewyraźne
pogorszeniebrak
odpowiedzi
Bolesławiec 1 20 20 5 0 171,6% 31,7% 31,7% 7,9% 0,0% 27,0%
Dzierżoniów 1 19 57 0 0 01,3% 24,7% 74,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Głogów 1 29 17 2 0 12,0% 58,0% 34,0% 4,0% 0,0% 2,0%
Góra 0 5 13 4 0 10,0% 21,7% 56,5% 17,4% 0,0% 4,3%
Jawor 1 9 13 6 0 03,4% 31,0% 44,8% 20,7% 0,0% 0,0%
m. Jelenia Góra 5 23 38 3 0 17,1% 32,9% 54,3% 4,3% 0,0% 1,4%
Kamienna Góra 1 12 10 1 0 04,2% 50,0% 41,7% 4,2% 0,0% 0,0%
Kłodzko 1 21 77 10 0 00,9% 19,3% 70,6% 9,2% 0,0% 0,0%
m. Legnica 2 27 18 1 0 193,0% 40,3% 26,9% 1,5% 0,0% 28,4%
Lubań 0 12 18 6 0 00,0% 33,3% 50,0% 16,7% 0,0% 0,0%
Lubin 2 17 19 4 0 133,6% 30,9% 34,5% 7,3% 0,0% 23,6%
Lwówek Śląski 0 8 14 1 0 20,0% 32,0% 56,0% 4,0% 0,0% 8,0%
89
Milicz 2 11 10 1 0 08,3% 45,8% 41,7% 4,2% 0,0% 0,0%
Oleśnica 4 15 26 3 0 205,9% 22,1% 38,2% 4,4% 0,0% 29,4%
Oława 0 25 23 0 0 00,0% 52,1% 47,9% 0,0% 0,0% 0,0%
Polkowice 0 23 5 0 0 10,0% 79,3% 17,2% 0,0% 0,0% 3,4%
Strzelin 1 8 15 3 1 03,6% 28,6% 53,6% 10,7% 3,6% 0,0%
Środa Śląska 3 8 16 2 0 110,0% 26,7% 53,3% 6,7% 0,0% 3,3%
Świdnica 4 57 64 4 0 53,0% 42,5% 47,8% 3,0% 0,0% 3,7%
Trzebnica 0 8 40 1 0 00,0% 16,3% 81,6% 2,0% 0,0% 0,0%
m. Wałbrzych 3 19 21 3 0 393,5% 22,4% 24,7% 3,5% 0,0% 45,9%
Wołów 2 12 12 0 0 07,7% 46,2% 46,2% 0,0% 0,0% 0,0%
m. Wrocław 52 290 150 37 2 199,5% 52,7% 27,3% 6,7% 0,4% 3,5%
Ząbkowice Śląskie 4 18 22 3 0 18,3% 37,5% 45,8% 6,3% 0,0% 2,1%
Zgorzelec 2 19 18 5 0 93,8% 35,8% 34,0% 9,4% 0,0% 17,0%
Złotoryja 0 11 12 2 0 00,0% 44,0% 48,0% 8,0% 0,0% 0,0%
Jelenia Góra 0 9 15 9 0 00,0% 27,3% 45,5% 27,3% 0,0% 0,0%
Legnica 0 10 11 3 0 60,0% 33,3% 36,7% 10,0% 0,0% 20,0%
Wałbrzych 0 10 22 0 0 00,0% 31,3% 68,8% 0,0% 0,0% 0,0%
Wrocław 5 23 23 2 0 157,4% 33,8% 33,8% 2,9% 0,0% 22,1%
Ciekawym wydaje się porównanie pytań o sytuację ekonomiczną firmy z pytaniem
o perspektywy rozwoju branży, w której działa firma (pytanie 13 ankiety). Na rysunku 2.8
zamieszczono wyniki odpowiedzi respondentów z trzeciej fali badania panelowego na pytanie
o sytuację branży. Blisko 31% respondentów wskazało na możliwości poprawy sytuacji
branży, a jedynie ok. 6% respondentów wybrało wariant pogorszenia sytuacji. Na rysunku 2.9
przedstawiono porównanie wyników odpowiedzi na pytanie o rozwój branży we wszystkich
falach panelu. Warto zwrócić uwagę, iż o ile liczba respondentów deklarujących polepszenie
sytuacji branży mniej więcej pozostaje na niezmienionym poziomie, o tyle w całym badaniu
obserwuje się systematyczne zmniejszanie odsetka respondentów wskazujących na
możliwość pogorszenia się sytuacji branży (odpowiednio w fali pierwszej 9,0%, drugiej 6,9%
i trzeciej 5,6% respondentów).
90
pogroszenie6%
nie w iem/odmow a11% popraw a
31%
stabilizacja52%
Rys. 2.8. Perspektywy rozwoju branży, w której działa firma w opiniach respondentów
603
1023
179 192
569
1116
138190
618
1061
113
215
0
200
400
600
800
1000
1200
poprawa stabilizacja pogroszenie nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.9. Perspektywy rozwoju branży, w której działa firma w opiniach respondentów. Porównanie odpowiedziw kolejnych falach badania panelowego
Na rysunku 2.10 przedstawiono opinie respondentów z trzeciej fali panelu dotyczące
perspektyw rozwoju branży z uwzględnieniem sekcji działalności. Uzyskane w trzecim
badaniu panelowym opinie respondentów w tym względzie były optymistyczne. Ponad
połowa (52,9%) respondentów spodziewa się stabilizacji, 30,8% w perspektywie widzi
poprawę, a 5,6% spodziewa się pogorszenia, natomiast nie wiedziało lub odmówiło
odpowiedzi 10,7% ankietowanych. Spośród pięciu sekcji działalności najliczniej
reprezentowanych w badaniu jedynie w trzech, a mianowicie: Budownictwo, Przetwórstwo
przemysłowe, Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna udział firm
wskazujących na poprawę był wyższy niż przeciętnie w badaniu i wynosił odpowiednio:
47,3%, 33,2% oraz 31,4%. W dużej mierze poprawy spodziewają się również firmy
działające w sekcjach: Edukacja, Pośrednictwo finansowe, Górnictwo, Administracja
publiczna i obrona narodowa.
603
1023
179 192
569
1116
138190
618
1061
113
215
0
200
400
600
800
1000
1200
poprawa stabilizacja pogroszenie nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
pogroszenie6%
nie w iem/odmow a11% popraw a
31%
stabilizacja52%
91
5
3
93
5
62
217
28
10
16
8
2
2
3
144
29
2
148
12
48
409
78
34
12
15
1
2
21
235
7
1
25
5
28
8
7
1
4
1
1
18
2
14
1
16
88
19
5
5
1
1
2
62
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
poprawa stabilizacja pogorszenie nie wiem/odmowa
Rys. 2.10. Perspektywy rozwoju branży, w której działa firma według sekcji działalności
Kolejna grupa problemów poruszanych w ankiecie dotyczyła stopnia wykorzystania
potencjału produkcyjnego/usługowego przedsiębiorstw. W pytaniu 3 ankiety proszono
respondentów o ocenę stopnia wykorzystania potencjału firmy, tj. pytano o ilość
realizowanych w firmie zamówień w stosunku do możliwości, przy aktualnym zatrudnieniu
i zasobach materialnych. We wszystkich falach panelu blisko 80% respondentów oceniło
stopień wykorzystania potencjału firmy jako wysoki lub średni. Analizując zmiany
obserwowane w odpowiedziach w kolejnych falach panelu stwierdzić należy tendencję
spadkową odsetka odpowiedzi oceniającej wykorzystanie potencjału firmy jako wysokie
5
3
93
5
62
217
28
10
16
8
2
2
3
144
29
2
148
12
48
409
78
34
12
15
1
2
21
235
7
1
25
5
28
8
7
1
4
1
1
18
2
14
1
16
88
19
5
5
1
1
2
62
poprawa stabilizacja pogorszenie nie wiem/odmowa
92
(powyżej 80%) oraz wzrost liczby respondentów deklarujących średnie wykorzystanie
potencjału (por. rys. 2.11 oraz 2.12).
niski (poniżej 60%)6%
nie wiem/odmowa14%
średni (60%-80%)56%
wysoki (powyżej 80%)24%
Rys.2.11. Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego/usługowego (trzecia fala panelu)
543
960
185
321
534
1035
120
324
487
1113
121
286
0
200
400
600
800
1000
1200
wysoki (powyżej 80%) ś redni (60%-80%) niski (poniżej 60%) nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys.2.12. Porównanie stopnia wykorzystania potencjału produkcyjnego/usługowego w kolejnych falach panelu
Kolejnym elementem oceny sytuacji ekonomicznej firmy było pytanie dotyczące
przychodów ze sprzedaży – pytanie 5. W trzeciej fali panelu porównując przychód netto ze
sprzedaży w pierwszym półroczu 2007 roku do pierwszego półrocza 2006 roku – 40,6%
respondentów udzielających odpowiedzi uznało, że przychód pozostanie bez zmian, na wzrost
wskazało 33,5%, na spadek – 5,7%, a odmówiło odpowiedzi lub nie wiedziało 20,2%.
Na rysunku 2.13 przedstawiono opinie respondentów odnośnie zmian przychodów ze
sprzedaży uwzględniając sekcje działalności. Zdecydowanie korzystnie na tle wszystkich firm
oceniały zmiany przychodów ze sprzedaży firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo
przemysłowe, Budownictwo, Pośrednictwo finansowe, Górnictwo oraz Edukacja. W firmach
działających w tychże sekcjach wyższy niż przeciętnie był udział firm wskazujących na
zdecydowany wzrost lub wzrost przychodów ze sprzedaży w I półroczu 2007 r. w stosunku
543
960
185
321
534
1035
120
324
487
1113
121
286
0
200
400
600
800
1000
1200
wysoki (powyżej 80%) ś redni (60%-80%) niski (poniżej 60%) nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
niski (poniżej 60%)6%
nie wiem/odmowa14%
średni (60%-80%)56%
wysoki (powyżej 80%)24%
93
do analogicznego okresu roku poprzedniego. Z kolei większym udziałem firm wskazujących
na spadek lub zdecydowany spadek przychodów ze sprzedaży na tle wszystkich badanych
podmiotów gospodarczych charakteryzowały się firmy działające w sekcjach: Hotele
i restauracje, Ochrona zdrowia i pomoc społeczna, Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, a także
Górnictwo.
1
1
1
6
1
4
1
10
15
2
99
5
49
226
30
22
14
9
1
2
7
131
19
2
107
9
42
333
51
22
7
14
3
2
14
189
5
12
1
6
27
20
2
3
27
3
53
2
27
146
30
10
8
4
3
94
8
8
1
1
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
zdecydowanie wzrośnie wzrośnie bez zmian spadnie zdecydowanie spadnie nie wiem/odmowa
Rys. 2.13. Zmiana przychodu ze sprzedaży w I półroczu 2007 roku w stosunku do I półrocza 2006 r. wedługsekcji działalności badanych firm
Analizę wybranych aspektów charakteryzujących sytuację ekonomiczną badanych
firm zamykają pytania dotyczące realizowanych inwestycji. Na pytanie 6 o realizowane
w pierwszym półroczu 2007 roku inwestycje 529 respondentów trzeciej fali badania (czyli
26,4%) odpowiedziało twierdząco, ponad połowa (1032 respondentów, tj. 51,4%) stwierdziła,
że firma nie realizuje inwestycji, a 22,2% odmówiło odpowiedzi. Na rysunku 2.14
1
1
1
6
1
4
1
10
15
2
99
5
49
226
30
22
14
9
1
2
7
131
19
2
107
9
42
333
51
22
7
14
3
2
14
189
5
12
1
6
27
20
2
3
27
3
53
2
27
146
30
10
8
4
3
94
8
8
1
1
1
zdecydowanie wzrośnie wzrośnie bez zmian spadnie zdecydowanie spadnie nie wiem/odmowa
94
przedstawiono odpowiedzi na pytanie dotyczące realizacji inwestycji w I półroczu 2007 roku
z uwzględnieniem sekcji działalności firm. Firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo
przemysłowe oraz Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna częściej niż
przeciętnie wskazywały na realizację inwestycji, było to odpowiednio 43,1% i 27,6%
twierdzących odpowiedzi. Podobnie częściej niż przeciętnie na realizację inwestycji
wskazywały firmy działające w sekcjach: Transport, gospodarka magazynowa, Wytwarzanie
i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo oraz
Górnictwo.
W odpowiedziach dotyczących zakresu realizowanych inwestycji przeważały mniejsze
inwestycje rozwojowe (uzupełniające) nie wpływające znacząco na zdolności produkcyjne/
usługowe firmy (np. remont budynku, budowa magazynu) – 37,1%, drugie w kolejności były
kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/ usługowych (np. zakup linii
technologicznej, znaczna rozbudowa parku maszynowego) – 32,9%, natomiast jako mniejsze
inwestycje niezbędne do utrzymania działalności nie wpływające na zdolności produkcyjne/
usługowe firmy (np. zakup komputera do działu personalnego) określiło swoje działania
24,3% respondentów. Na rysunku 2.15 przedstawiono odpowiedzi respondentów dotyczące
zakresu realizowanych inwestycji z uwzględnieniem sekcji działalności firmy. Analiza
danych wskazuje na silną zależność pomiędzy zakresem realizowanych inwestycji a sekcją
działalności firmy. W przypadku sekcji: Przetwórstwo przemysłowe, Górnictwo, Wytwarzanie
i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Budownictwo oraz Transport, gospodarka
magazynowa przeważały kluczowe inwestycje, w sekcjach: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo,
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, Obsługa nieruchomości,
Ochrona zdrowia i pomoc społeczna, Działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna dominowały mniejsze inwestycje rozwojowe, a w sekcji Hotele i restauracje –
mniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalności.
95
12
2
119
5
29
146
33
19
7
7
1
1
5
124
25
4
122
7
72
411
53
22
18
18
3
4
20
234
5
35
26
162
41
14
8
3
2
92
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
tak nie nie wiem/odmowa
Rys. 2.14. Realizacja inwestycji zwiększających potencjał produkcyjny/usługowy firmy w I półroczu 2007 rokuwedług sekcji działalności badanych firm
Wartość realizowanych inwestycji była mocno zróżnicowana. Średnia wartość
realizowanych inwestycji wahała się od 500 mld złotych w sekcji Górnictwo, poprzez 2 mln
złotych w sekcji Administracja publiczna i obrona narodowa, 1 mln złotych - Ochrona
zdrowia i pomoc społeczna, 171 tys. złotych - Działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna do 53 tys. złotych w sekcji Hotele i restauracje.
12
2
119
5
29
146
33
19
7
7
1
1
5
124
25
4
122
7
72
411
53
22
18
18
3
4
20
234
5
35
26
162
41
14
8
3
2
92
tak nie nie wiem/odmowa
96
3
2
45
5
13
49
11
10
3
1
40
7
43
1
10
71
8
4
3
5
1
2
49
2
28
6
39
15
5
1
2
2
35
1
6
4
8
4
1
1
7
1
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/usługowemniejsze inwestycje rozwojowemniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalnościnie wiem/odmowa
Rys. 2.15. Zakres realizowanych inwestycji w I półroczu 2007 roku według sekcji działalności badanych firm
2.3. Polityka zatrudnienia firm w opiniach respondentów ankiety
W tabeli 2.8 zaprezentowano strukturę zatrudnienia w ankietowanych firmach według
poziomu zatrudnienia, z uwzględnieniem płci pracownika. Analizując wyniki ankiety
stwierdzić należy, że dominującą grupą zatrudnionych w badanych przedsiębiorstwach są
mężczyźni (stanowią oni 67% wskazań). Najliczniejszą grupę w ogóle zatrudnionych
stanowią pracownicy z wykształceniem zasadniczym zawodowym (34%), w przypadku
podpopulacji kobiet najwięcej wskazań odnotowano w grupie wykształcenia średniego
3
2
45
5
13
49
11
10
3
1
40
7
43
1
10
71
8
4
3
5
1
2
49
2
28
6
39
15
5
1
2
2
35
1
6
4
8
4
1
1
7
1
1
97
zawodowego (29%). Warto podkreślić, że pracujące w badanych firmach kobiety
charakteryzują się wyższym poziomem wykształcenia, świadczy o tym zarówno większy
odsetek kobiet z wyższym wykształceniem (odpowiednio 22% kobiety, przy 18% wszystkich
zatrudnionych), jak i mniejszy odsetek kobiet w grupach o najniższym poziomie
wykształcenia. W tabeli 2.9 zamieszczono dane na temat struktury zatrudnienia
z uwzględnieniem poziomu wykształcenia i wielkości firmy. Na podkreślenie zasługuje fakt,
iż zgodnie z odpowiedziami respondentów 30% pracowników dużych przedsiębiorstw to
osoby z wykształceniem wyższym. Sytuacja ta znacznie różni się od sytuacji przedsiębiorstw
sektora MSP, gdzie odsetek osób z wyższym wykształceniem jest znacznie niższy i wynosi
20% dla przedsiębiorstw małych i 18% dla przedsiębiorstw średnich. W przedsiębiorstwach
sektora MSP, zgodnie z wypowiedziami respondentów, najliczniejszą grupę zatrudnionych
stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – odpowiednio 32% dla firm
małych i 36% dla średnich, przy zaledwie 4% udziale tych osób wśród zatrudnionych
w firmach dużych.
Tab.2.8. Struktura zatrudnienia w ankietowanych firmach
Poziom wykształceniaOsoby Procent wskazań
razem kobiety razem kobietyOgółem, w tym: 90703 29852 100% 100%Wyższe 14714 6524 18% 22%Policealne 4577 2135 6% 7%średnie zawodowe 21082 8617 26% 29%średnie ogólne 8955 4279 11% 15%zasadnicze zawodowe 27439 6645 34% 23%Niższe 4045 1103 5% 4%
Tab.2.9. Struktura zatrudnienia w ankietowanych firmach z uwzględnieniem ich wielkości
Poziom wykształceniaPrzedsiębiorstwa
małe średnie dużewyższe 20% 18% 30%policealne 8% 5% 7%średnie zawodowe 25% 23% 34%średnie ogólne 12% 11% 17%zasadnicze zawodowe 32% 36% 4%niższe 3% 7% 8%Razem 100% 100% 100%
W ocenie większości respondentów wielkość zatrudnienia w ich firmie jest
odpowiednia w stosunku do potrzeb – ponad 78% badanych we wszystkich falach (por. rys.
2.16). Warto podkreślić znaczne zmniejszenie odsetka respondentów deklarujących
zatrudnienie w swojej firmie jako nadmierne – z 3,7% w pierwszej fali panelu do 1,1%
w trzeciej fali. Uwzględniając wielkość firmy najwięcej odpowiedzi odnośnie nadmiernego
zatrudnienia pochodziła z firm średnich, natomiast najmniej z przedsiębiorstw dużych.
98
75
1578
0
356
39
1612
315
4723
1570
378
36
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
nadmierne odpowiednie niedostateczne nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.16. Aktualność zatrudnienia w stosunku do potrzeb firmy – porównanie odpowiedzi respondentówz trzech fal badania
Wskazywane przez badane podmioty niedostateczne zatrudnienie wiąże się
z trudnościami w zatrudnianiu pracowników. W pytaniu 40 ankiety zapytano respondentów
czy napotykają na trudności ze znalezieniem pracowników na niektóre stanowiska.
Porównanie odpowiedzi ze wszystkich fal panelu przedstawiono na rysunku 2.17. Wyniki
drugiej i trzeciej fali wskazują na rosnące problemy obserwowane w firmach w obszarze
znalezienia odpowiedniego personelu – procent respondentów, którzy nie mieli problemów ze
znalezieniem pracowników zmniejszył się z ok. 65% w pierwszym półroczu 2006 r. do
poniżej 60% w pierwszym półroczu 2007 r. Na rysunku 2.18 zaprezentowano główne
przyczyny występowania trudności w znalezieniu pracowników do firmy uszeregowane
w kolejności ważności dla respondentów w trzeciej fali badania panelowego.
705
1301
3
816
1192
5
789
1203
150
200
400
600
800
1000
1200
1400
tak nie nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.17. Trudności w znalezieniu pracowników – porównanie odpowiedzi respondentów z trzech fal badania
75
1578
0
356
39
1612
315
4723
1570
378
36
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
nadmierne odpowiednie niedostateczne nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
705
1301
3
816
1192
5
789
1203
150
200
400
600
800
1000
1200
1400
tak nie nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
99
Według odpowiedzi respondentów z trzeciej fali badania obecnie największym
problemem jest brak zgłoszeń potencjalnych kandydatów do pracy – na ten wariant
odpowiedzi wskazało blisko 61% ankietowanych. Warto podkreślić, że wariant ten
w pierwszej fali badania wskazywany był „tylko” przez 32% respondentów. Na drugim
miejscu wśród wskazań znalazł się brak doświadczenia zawodowego obserwowany wśród
osób zgłaszających się do pracy – co najmniej 50% respondentów zwróciło uwagę na ten
czynnik. Na trzecim miejscu respondenci wskazali zbyt wygórowane oczekiwania
potencjalnych kandydatów do pracy.
0 10 20 30 40 50 60 70
brak zgłoszeń
brak doświadczenia zawodowego
zbyt wysokie oczekiwania
brak praktycznych umiejęt ności
brak wykszt ałacenia kierunkowego
brak specjalist ycznych uprawnień
konieczność nadzorowania
niedyspozycyjność
brak umiejęt ności pracy w zespole
brak znajomości języków obcych
brak prawa jazdy
brak umiejęt ności pracy z komputerem
brak praktycznej znajomości programów komputerowych
% podmiotów wskazujących na t rudności
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.18. Główne przyczyny trudności w znalezieniu pracowników – porównanie odpowiedzi respondentówz trzech fal badania
2.3.1. Odejścia pracowników
Pytania ankiety od 16 do 26 dotyczyły problematyki odejść pracowników. W ankiecie zadano
pytania o zwolnienia pracowników w różnych horyzontach czasowych: poprzednie oraz
badane półrocze.
W tabeli 2.10 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników w firmie
w 2006 r. (niezależnie od przyczyny zwolnienia) z uwzględnieniem wielkości
przedsiębiorstwa. Średnio w 42,7% firm wskazano na wystąpienie zjawiska zwolnienia
pracowników w drugim półroczu 2006 r. W firmach dużych (81,7%) ponad dwukrotnie
częściej niż w firmach małych (36,5%) wskazywano na występowanie zwolnień
pracowników. W tabeli 2.11 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników
z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma. Porównując dane należy podkreślić duże
zróżnicowanie sytuacji w poszczególnych powiatach. Najmniejszy odsetek zwolnień
0 10 20 30 40 50 60 70
brak zgłoszeń
brak doświadczenia zawodowego
zbyt wysokie oczekiwania
brak praktycznych umiejęt ności
brak wykszt ałacenia kierunkowego
brak specjalist ycznych uprawnień
konieczność nadzorowania
niedyspozycyjność
brak umiejęt ności pracy w zespole
brak znajomości języków obcych
brak prawa jazdy
brak umiejęt ności pracy z komputerem
brak praktycznej znajomości programów komputerowych
% podmiotów wskazujących na t rudności
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
100
zgłoszony został w powiecie trzebnickim – zwolnienia miały miejsce tylko w 14,3% firm oraz
w dzierżoniowskim (29,9%). Z drugiej strony w powiecie wołowskim w 73,1%, a w powiecie
strzelińskim w 67,9% ankietowanych firm miały miejsca zwolnienia pracowników.
Tab.2.10. Występowanie w firmie zjawiska zwolnień pracowników w drugim półroczu 2006 r. a wielkośćprzedsiębiorstwa (w %)
Zwolnienia pracowników w 2006 r.Przedsiębiorstwa Ogółem
małe średnie duże tak 36,5 66,5 81,7 42,7
nie 63,5 33,5 18,3 57,3
Tab.2.11 Występowanie w przedsiębiorstwie zjawiska zwolnień pracowników w drugim półroczu 2006 r.z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma (w % firm)
Powiat Tak Nie
Bolesławiec 42,9 57,1Dzierżoniów 29,9 70,1Głogów 48,9 51,1Góra 60,0 40,0Jawor 53,6 46,4m. Jelenia Góra 58,8 41,2Kamienna Góra 60,9 39,1Kłodzko 46,2 53,8m. Legnica 34,3 65,7Lubań 40,5 59,5Lubin 40,7 59,3Lwówek Śląski 52,0 48,0Milicz 54,2 45,8Oleśnica 37,7 62,3Oława 35,4 64,6Polkowice 41,4 58,6Strzelin 67,9 32,1Środa Śląska 40,0 60,0Świdnica 24,0 76,0Trzebnica 14,3 85,7m. Wałbrzych 42,2 57,8Wołów 73,1 26,9m. Wrocław 44,7 55,3Ząbkowice Śląskie 58,1 41,9Zgorzelec 40,4 59,6Złotoryja 50,0 50,0Jelenia Góra 42,4 57,6Legnica 38,7 61,3Wałbrzych 37,5 62,5Wrocław 43,3 56,7Ogółem 42,7 57,3
Analizując odpowiedzi na pytanie dotyczące sposobu rozwiązania umowy ze
zwalnianymi pracownikami warto podkreślić, że w największym odsetku firm wystąpiły
zwolnienia zainicjowane przez pracownika. Jest to przede wszystkim efekt emigracji
101
zarobkowej osób mieszkających na terenie województwa dolnośląskiego związanej
z otwarciem dla Polaków rynków pracy Unii Europejskiej.
Na pytanie o zwolnienia pracowników w firmie w pierwszym półroczu 2007 r. (por.
tab. 2.12) podobnie jak poprzednio największy odsetek odpowiedzi twierdzących (61,7%)
odnotowano w firmach dużych, najmniej w przedsiębiorstwach małych (27,9%). W tabeli
2.13 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników z uwzględnieniem
powiatu, w którym działa firma. Najmniejszy odsetek zwolnień zgłoszony został w powiecie
lwóweckim – zwolnienia miały miejsce tylko w 16,0% firm oraz dzierżoniowskim (18,2%).
Największy odsetek zwolnień odnotowano w firmach powiatu strzelińskiego (71,4%) oraz
ząbkowickiego (53,5%).
Tab.2.12. Występowanie w firmie zjawiska (rzeczywiste i planowane) zwolnień pracowników w pierwszympółroczu 2007 r. a wielkość przedsiębiorstwa (w %)
Zwolnienia pracowników w 2006 r.Przedsiębiorstwa Ogółem
małe średnie duże tak 27,9 48,9 61,7 32,3
nie 72,1 51,1 38,3 67,7
Tab.2.13 Występowanie w przedsiębiorstwie zjawiska (rzeczywiste i planowane) zwolnień pracownikóww pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma (w % firm)
Powiat Tak Nie
Bolesławiec 30,2 69,8Dzierżoniów 18,2 81,8Głogów 46,8 53,2Góra 48,0 52,0Jawor 42,9 57,1m. Jelenia Góra 38,2 61,8Kamienna Góra 43,5 56,5Kłodzko 42,5 57,5m. Legnica 23,9 76,1Lubań 16,2 83,8Lubin 22,2 77,8Lwówek Śląski 16,0 84,0Milicz 25,0 75,0Oleśnica 39,1 60,9Oława 35,4 64,6Polkowice 24,1 75,9Strzelin 71,4 28,6Środa Śląska 23,3 76,7Świdnica 19,4 80,6Trzebnica 20,4 79,6m. Wałbrzych 38,6 61,4Wołów 50,0 50,0m. Wrocław 30,3 69,7Ząbkowice Śląskie 53,5 46,5Zgorzelec 42,3 57,7Złotoryja 34,6 65,4Jelenia Góra 24,2 75,8
102
Legnica 25,8 74,2Wałbrzych 18,8 81,3Wrocław 47,8 52,2Ogółem 32,3 67,7
Analizie poddano również zwolnienia w firmach w drugim półroczu 2006 r. oraz
pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem sekcji działalności firmy (por. rys. 2.19).
Firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo przemysłowe, Budownictwo oraz Hotele
i restauracje częściej niż przeciętnie wskazywały na zwolnienia pracowników w II półroczu
2006 roku (odpowiednio 51,4%, 45,8% oraz 45,1% ogółu firm danej sekcji). Podobnie było
w sekcjach: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, Górnictwo, Wytwarzanie i zaopatrywanie
w energię elektryczną, gaz, wodę oraz Transport gospodarka magazynowa i łączność, gdzie
ponad połowa firm wskazywała na zwolnienia pracowników w drugim półroczu 2006 r.
Z kolei firmy działające w sekcjach: Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów
samochodowych oraz Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna w stopniu
wyższym niż przeciętnie nie zwalniały pracowników (odpowiednio 60,9% i 58,8% ogółu firm
danej sekcji). Podobnie było w sekcjach: Edukacja, Ochrona zdrowia i pomoc społeczna oraz
Obsługa nieruchomości, gdzie prawie dwie trzecie firm nie zwalniały pracowników.
W pierwszym półroczu 2007 roku firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo
przemysłowe oraz Hotele i restauracje częściej niż przeciętnie wskazywały na zwolnienia
pracowników (odpowiednio 38,9% i 33,1% ogółu firm danej sekcji). A w sekcjach:
Górnictwo, Transport gospodarka magazynowa i łączność oraz Administracja publiczna
i obrona narodowa zwolnienia miały miejsce w co najmniej połowie badanych firm danej
sekcji. Natomiast firmy działające w sekcjach: Działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna oraz Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych
w stopniu wyższym niż przeciętnie nie zwalniały pracowników (odpowiednio 72,3% i 69,0%
ogółu firm danej sekcji). W sekcji Edukacja w I półroczu 2007 roku nie było zwolnień,
a w sekcji Ochrona zdrowia i pomoc społeczna zwolnień nie było w 19 spośród 27 firm.
103
22
17
4
3
144
109
9
8
60
42
288
225
60
44
32
30
15
9
11
10
1
2
1
6
8
186
126
21
26
2
2
131
169
9
9
68
85
452
512
73
86
24
26
19
25
17
17
3
2
3
5
21
19
270
332
2
5
3
2
4
1
1
5
3
1
1
3
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
13
45
67
89
1011
1213
1415
Sek
cja
dzia
łaln
ości
tak nie nie wiem/odmowa
1 – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, 2 – rybactwo, 3 – górnictwo, 4 – przetwórstwo przemysłowe, 5 –wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, 6 – budownictwo, 7 – handel hurtowyi detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 8 – hotele i restauracje, 9 – transport, gospodarkamagazynowa i łączność, 10 – pośrednictwo finansowe, 11 – obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związanez prowadzeniem działalności gospodarczej, 12 – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia, 13 – edukacja, 14 – ochrona zdrowia i pomoc społeczna, 15 – działalność usługowa komunalna,społeczna i indywidualna
Rys. 2.19. Zwolnienia pracowników w II półroczu 2006 roku i I półroczu 2007 roku według sekcji działalnościbadanych firm – wskazania firm
22
17
4
3
144
109
9
8
60
42
288
225
60
44
32
30
15
9
11
10
1
2
1
6
8
186
126
21
26
2
2
131
169
9
9
68
85
452
512
73
86
24
26
19
25
17
17
3
2
3
5
21
19
270
332
tak nie nie wiem/odmowa
104
2.3.2. Przyjęcia pracowników
Pytania ankiety od 27 do 35 dotyczyły problematyki przyjęć pracowników. Podobnie
jak w przypadku zwolnień w ankiecie zadano pytania o przyjęcia pracowników w różnych
horyzontach czasowych: poprzednie oraz badane półrocze. W tabeli 2.14 zamieszczono
odpowiedzi na pytanie o przyjęcia pracowników w firmie w drugim półroczu 2006 r. Średnio
w 46,8% firm wskazano na przyjęcia pracowników, przy czym największy odsetek
odpowiedzi twierdzących (88,3%) odnotowano w firmach dużych, najmniejszy zaś
w przedsiębiorstwach małych (39,9%). Odpowiedzi na pytanie o przyjęcia pracowników
z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma zamieszczono w tabeli 2.15. Największy
odsetek firm, w których miały miejsce przyjęcia pracowników odnotowano w powiatach:
kamiennogórskim (69,6%) oraz wołowskim (65,4%). Najmniej przedsiębiorców przyjęło
pracowników w powiecie trzebnickim (26,5%) oraz oławskim (27,1%).
Tab.2.14. Przyjęcia pracowników w drugim półroczu 2006 r. a wielkość przedsiębiorstwa (w %)
Zwolnienia pracowników w 2006 r.Przedsiębiorstwa Ogółem
małe średnie duże tak 39,9 73,8 88,3 46,8
nie 60,1 26,2 11,7 53,2
Tab.2.15 Przyjęcia pracowników w drugim półroczu 2006 r. z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma(w % firm)
Powiat Tak Nie
Bolesławiec 46,0 54,0Dzierżoniów 42,9 57,1Głogów 44,7 55,3Góra 52,0 48,0Jawor 64,3 35,7m. Jelenia Góra 63,2 36,8Kamienna Góra 69,6 30,4Kłodzko 48,1 51,9m. Legnica 47,8 52,2Lubań 29,7 70,3Lubin 29,6 70,4Lwówek Śląski 48,0 52,0Milicz 54,2 45,8Oleśnica 27,5 72,5Oława 27,1 72,9Polkowice 58,6 41,4Strzelin 53,6 46,4Środa Śląska 50,0 50,0Świdnica 38,0 62,0Trzebnica 26,5 73,5m. Wałbrzych 45,8 54,2Wołów 65,4 34,6m. Wrocław 54,3 45,7
105
Ząbkowice Śląskie 51,2 48,8Zgorzelec 53,8 46,2Złotoryja 57,7 42,3Jelenia Góra 48,5 51,5Legnica 25,8 74,2Wałbrzych 31,3 68,8Wrocław 29,9 70,1Ogółem 46,8 53,2
Na pytanie o przyjęcia pracowników w firmie w pierwszym półroczu 2007 r. (por. tab.
2.16) podobnie jak poprzednio największy odsetek odpowiedzi twierdzących (85,5%)
odnotowano w firmach dużych, najmniej w przedsiębiorstwach małych (45,5%), przy
średnim wskazaniu 50,6% firm. W tabeli 2.17 zamieszczono odpowiedzi na pytanie
o przyjęcia pracowników z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma. Największy
odsetek przyjęć odnotowano w firmach powiatu ząbkowickiego (74,4%) oraz strzelińskiego
(71,4%). Najmniejszy odsetek przyjęć zgłoszony został w powiecie legnickim – przyjęcia
miały miejsce tylko w 25,8% firm oraz trzebnickim (30,6%).
Tab.2.16. Przyjęcia (rzeczywiste i planowane) pracowników w pierwszym półroczu 2007 r. a wielkośćprzedsiębiorstwa (w %)
Zwolnienia pracowników w 2006 r.Przedsiębiorstwa Ogółem
małe średnie duże tak 45,5 70,0 85,0 50,6
nie 54,5 30,0 15,0 49,4
Tab.2.17 Przyjęcia (rzeczywiste i planowane) pracowników w pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniempowiatu, w którym działa firma (w % firm)
Powiat Tak Nie
Bolesławiec 46,0 54,0Dzierżoniów 39,0 61,0Głogów 55,3 44,7Góra 60,0 40,0Jawor 53,6 46,4m. Jelenia Góra 66,2 33,8Kamienna Góra 60,9 39,1Kłodzko 37,7 62,3m. Legnica 47,8 52,2Lubań 45,9 54,1Lubin 33,3 66,7Lwówek Śląski 48,0 52,0Milicz 45,8 54,2Oleśnica 49,3 50,7Oława 52,1 47,9Polkowice 37,9 62,1Strzelin 71,4 28,6Środa Śląska 46,7 53,3Świdnica 46,5 53,5Trzebnica 30,6 69,4m. Wałbrzych 44,6 55,4
106
Wołów 92,3 7,7m. Wrocław 57,7 42,3Ząbkowice Śląskie 74,4 25,6Zgorzelec 46,2 53,8Złotoryja 46,2 53,8Jelenia Góra 63,6 36,4Legnica 25,8 74,2Wałbrzych 34,4 65,6Wrocław 43,3 56,7Ogółem 50,7 49,3
Przeanalizowano również zwolnienia w firmach w drugim półroczu 2006 r. oraz
pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem sekcji działalności firmy (por. rys. 2.20).
W drugim półroczu 2006 roku firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo przemysłowe oraz
Budownictwo częściej niż przeciętnie wskazywały na przyjęcia pracowników (odpowiednio
61,8% oraz 48,9% ogółu firm danej sekcji). Podobnie było w sekcjach: Górnictwo,
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Transport gospodarka
magazynowa i łączność oraz Pośrednictwo finansowe, gdzie blisko dwie trzecie badanych
w sekcjach firm wskazywało na przyjęcia pracowników w II półroczu 2006 r. Natomiast
firmy działające w sekcjach: Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów
samochodowych, Hotele i restauracje oraz Działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna w stopniu wyższym niż przeciętnie nie przyjmowały pracowników
(odpowiednio 58,1%, 56,4% i 56,9% ogółu firm danej sekcji). Podobnie było w sekcjach:
Edukacja, Administracja publiczna i obrona narodowa oraz Obsługa nieruchomości, gdzie
firmy częściej nie przyjmowały pracowników niż ich przyjmowały.
Firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo przemysłowe oraz Budownictwo częściej
niż przeciętnie wskazywały na przyjęcia pracowników w pierwszym półroczu 2007 roku
(odpowiednio 62,1% i 60,3% ogółu firm danej sekcji). Z kolei w sekcjach: Rolnictwo,
łowiectwo, leśnictwo, Górnictwo oraz Transport gospodarka magazynowa i łączność
przyjęcia miały miejsce w ponad połowie badanych firm danej sekcji. Natomiast firmy
działające w sekcjach: Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, Hotele
i restauracje oraz Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych
w stopniu wyższym niż przeciętnie nie przyjmowały pracowników (odpowiednio 55,3%,
54,9% i 51,6% ogółu firm danej sekcji). W sekcjach: Edukacja, Ochrona zdrowia i pomoc
społeczna, Pośrednictwo finansowe, Administracja publiczna i obrona narodowa, Obsługa
nieruchomości firmy częściej nie deklarowały przyjęć pracowników aniżeli wskazywały na
ich przyjęcia.
107
21
25
4
5
173
174
12
9
64
79
305
356
57
59
33
40
20
15
11
13
1
1
2
2
11
9
196
203
22
18
2
1
106
103
5
9
64
51
431
383
75
73
21
16
14
19
17
15
3
3
3
3
16
18
261
254 2
2
2
1
1
3
1
6
3
1
3
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
II półrocze 2006
I półrocze 2007
13
45
67
89
1011
1213
1415
Sek
cja
dzia
łaln
ości
tak nie nie wiem/odmowa
1 – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, 2 – rybactwo, 3 – górnictwo, 4 – przetwórstwo przemysłowe, 5 –wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, 6 – budownictwo, 7 – handel hurtowyi detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 8 – hotele i restauracje, 9 – transport, gospodarkamagazynowa i łączność, 10 – pośrednictwo finansowe, 11 – obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związanez prowadzeniem działalności gospodarczej, 12 – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia, 13 – edukacja, 14 – ochrona zdrowia i pomoc społeczna, 15 – działalność usługowa komunalna,społeczna i indywidualna
Rys. 2.20. Przyjęcia pracowników w II półroczu 2006 roku i I półroczu 2007 roku według sekcji działalnościbadanych firm – wskazania firm
Kolejnym analizowanym aspektem polityki zatrudnienia w firmach województwa
dolnośląskiego jest możliwość przyjmowania absolwentów szkół. Spośród ponad dwóch
tysięcy badanych podmiotów zaledwie w 195 firmach (9,7% ogółu badanych) potwierdzono
zatrudnienie absolwentów w II półroczu 2006 roku. Największy odsetek firm, które
21
25
4
5
173
174
12
9
64
79
305
356
57
59
33
40
20
15
11
13
1
1
2
2
11
9
196
203
22
18
2
1
106
103
5
9
64
51
431
383
75
73
21
16
14
19
17
15
3
3
3
3
16
18
261
254
tak nie nie wiem/odmowa
108
zatrudniły absolwentów odnotowano w powiatach: wołowskim (23,1%), strzelińskim (21,45)
oraz polkowickim (20,7%). Relatywnie największy udział absolwentów wśród ogółu
zatrudnionych odnotowano natomiast w powiatach: strzelińskim (2,08%), jaworskim (1,63%)
oraz kamiennogórskim (1,5%).
5
1
35
2
10
46
18
6
7
4
1
2
3
43
37
4
240
16
117
689
115
50
27
23
3
3
23
411 5
1
1
7
4
5
1
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
tak nie nie wiem/odmowa
Rys. 2.21 Przyjęcia absolwentów w II półroczu 2006 roku według sekcji działalności badanych firm – wskazania firm
Na rysunku 2.21 przestawiono odpowiedzi respondentów odnośnie przyjmowanych
absolwentów w drugim półroczu 2006 roku według sekcji działalności badanych firm.
W sekcji Hotele i restauracje odsetek wskazań, że zatrudniono absolwentów był wyższy niż
przeciętnie i wyniósł 13,5% ogółu firm sekcji. Podobnie było w sekcji Przetwórstwo
przemysłowe, tu odsetek wskazujących na zatrudnienie absolwentów wynosił 12,5% ogółu
firm sekcji. Uwzględniając ogólną liczbę podmiotów wskazujących na zatrudnienie
5
1
35
2
10
46
18
6
7
4
1
2
3
43
37
4
240
16
117
689
115
50
27
23
3
3
23
411
tak nie nie wiem/odmowa
109
absolwentów, najczęściej były to wskazania w czterech sekcjach: Handel hurtowy
i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych (25,1% ogółu wskazań), Działalność
usługowa komunalna, społeczna i indywidualna (23,5%), Przetwórstwo przemysłowe (19,1%)
oraz Hotele i restauracje (9,8%). Łączna liczba zatrudnionych absolwentów w II półroczu
2006 roku wynosiła 517 osób, co stanowiło 8,0% ogółu przyjętych w drugim półroczu 2006 r.
pracowników. Na rysunku 2.22 przedstawiono strukturę zatrudnionych absolwentów według
sekcji działalności badanych firm.
0%0%0%0%
426%
63%
141%
130%
121%
111%
91%
51%
30%
Inne7%
1525%
88%
727%
12% 10
2%
1 – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, 2 – rybactwo, 3 – górnictwo, 4 – przetwórstwo przemysłowe, 5 –wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, 6 – budownictwo, 7 – handel hurtowyi detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 8 – hotele i restauracje, 9 – transport, gospodarkamagazynowa i łączność, 10 – pośrednictwo finansowe, 11 – obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związanez prowadzeniem działalności gospodarczej, 12 – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia, 13 – edukacja, 14 – ochrona zdrowia i pomoc społeczna, 15 – działalność usługowa komunalna,społeczna i indywidualna
Rys. 2.22 Struktura zatrudnionych absolwentów w II półroczu 2006 roku według sekcji działalności badanychfirm
Absolwenci najczęściej byli zatrudniani w pięciu sekcjach: Handel hurtowy
i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych (27,5% ogółu zatrudnionych absolwentów),
Przetwórstwo przemysłowe (26,1%), Działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna (25,1%), Hotele i restauracje (7,7%) oraz Budownictwo (2,9%).
W wymienionych 5 sekcjach zatrudniono 462 osoby, czyli 89,4% ogółu zatrudnionych
absolwentów. W pozostałych 9 sekcjach zatrudniono 55 osób, czyli 10,6% ogółu
zatrudnionych absolwentów. Najmniej, po 2 osoby, przyjęto w sekcji Górnictwo oraz
Edukacja.
0%0%0%0%
426%
63%
141%
130%
121%
111%
91%
51%
30%
Inne7%
1525%
88%
727%
12% 10
2%
110
2.4. Ruch zatrudnionych – bilans zatrudnienia
Bilans zatrudnienia badano w trzech podstawowych przekrojach: powiatów, sekcji
działalności firm oraz grup zawodów.
Bilans zatrudnienia w ramach poszczególnych powiatów badano jako relację przyjęć
pracowników do zwolnień pracowników w ankietowanych firmach. Relacji tej nie wyrażono
klasycznie, a więc jako różnicę pomiędzy przyjęciami i zwolnieniami, ale jako iloraz przyjęć
do zwolnień. Podejście takie wynikało przede wszystkim z faktu prowadzenia badań na
próbie (nie na populacji), co skutkowało zróżnicowaniem liczebności poddanych badaniu
obiektów w poszczególnych powiatach i musiało mieć wpływ na dobór wykorzystanych
mierników, tym samym powodując niemożność bezpośredniego wnioskowania w oparciu
o miary o charakterze bezwzględnym. Bilans zatrudnienia rozpatrywano w dwóch aspektach:
z punktu widzenia ankietowanych firm oraz z punktu widzenia pojedynczych pracowników.
W tabeli 2.18 zaprezentowano bilans zatrudnienia na podstawie danych z pierwszej i trzeciej
fali badania według wskazań firm, które deklarowały przyjęcia i/lub zwolnienia
pracowników.
Tab.2.18 Bilans zatrudnienia w poszczególnych powiatach – poziom firmy
Powiat I fala III fala
Bolesławiec 1,24 1,07Dzierżoniów 1,56 1,38Głogów 1,78 0,88Góra 0,82 0,87Jawor 1,00 1,20Jelenia Góra 1,21 1,14Kamienna Góra 1,36 1,13Kłodzko 1,06 1,04Legnica 1,36 0,67Lubań 1,18 0,73Lubin 0,93 0,70Lwówek Śląski 0,85 0,92m. Jelenia Góra 1,57 1,05m. Legnica 1,60 1,39m. Wrocław 1,40 1,20Milicz 1,33 1,00Oleśnica 1,20 0,73Oława 1,48 0,76Polkowice 1,50 1,42Strzelin 1,13 0,79Środa Śląska 1,33 1,25Świdnica 0,97 1,52Trzebnica 1,05 1,86Wałbrzych 0,96 1,04Wołów 1,11 0,89Wrocław 1,73 0,69Ząbkowice Śląskie 1,33 0,90
111
Zgorzelec 1,44 1,33Złotoryja 0,64 1,14Ogółem 1,26 1,08
W 2005 r. (pierwsza fala badania) relacja firm, które podjęły decyzję o zatrudnieniu
nowych pracowników w stosunku do tych, w przypadku których zaistniało zjawisko zwolnień
pracowników, najkorzystniej kształtowała się w powiatach: głogowskim (1,78 – co oznacza,
że o 78% przedsiębiorstw więcej zatrudniło pracowników, niż zwolniło), wrocławskim
ziemskim (1,73), legnickim grodzkim (1,60). Najgorzej pod względem bilansu zatrudnienia,
z punktu widzenia firm, sytuacja kształtowała się w powiatach: złotoryjskim (0,64 – co
oznacza, że o 36% przedsiębiorstw więcej zwolniło pracowników, niż zatrudniło), góreckim
(0,82) oraz lwóweckim (0,85). Ogólnie w sześciu z dwudziestu dziewięciu powiatów
odnotowano ujemny bilans zatrudnienia dla firm, w jednym zerowy oraz w dwudziestu
dwóch dodatni. W 2007 r. (trzecia fala badania) najkorzystniejsze relacje kształtowały się
natomiast w powiatach: trzebnickim (1,86), świdnickim (1,52) i legnickim grodzkim (1,39).
Najgorzej pod względem bilansu zatrudnienia sytuacja kształtowała się w powiatach:
legnickim (0,67), wrocławskim (0,69) oraz oleśnickim (0,73). Ogólnie w dwunastu
odnotowano ujemny bilans zatrudnienia dla firm, w jednym zerowy oraz w szesnastu dodatni.
W tabeli 2.19 i na rysunku 2.23 zaprezentowano bilans zatrudnienia według
odpowiedzi z pierwszej i trzeciej fali badania z uwzględnieniem pojedynczych osób. W 2005
r. (pierwsza fala badania) relacja osób zatrudnionych do tych, w przypadku których zaistniało
zjawisko zwolnienia, najkorzystniej kształtowała się w powiatach: polkowickim (10,09 – co
oznacza, że ponad dziesięciokrotnie więcej osób zostało zatrudnionych, niż zwolnionych
z inicjatywy pracodawcy lub pracownika), złotoryjskim (2,23), legnickim grodzkim (2,20).
Najgorzej pod względem bilansu zatrudnienia, z punktu widzenia osób, sytuacja kształtowała
się w powiatach: średzkim (0,42 – co oznacza, że o 58% osób więcej podlegało zwolnieniu,
niż zatrudnieniu) oraz trzebnickim (0,49). Ogólnie w jedenastu z dwudziestu dziewięciu
powiatów odnotowano ujemny bilans zatrudnienia dla pracowników, w osiemnastu dodatni.
W 2007 r. (trzecia fala badania) relacje najkorzystniej kształtowały się w powiatach: średzkim
(2,61), trzebnickim (2,53) oraz oławskim (2,05). Najgorzej pod względem bilansu
zatrudnienia, z punktu widzenia osób, sytuacja kształtowała się w powiatach: głogowskim
(0,46), złotoryjskim (0,49) oraz legnickim (0,52). Ogólnie w dwunastu powiatach
odnotowano ujemny bilans zatrudnienia dla pracowników, w siedemnastu dodatni.
112
Tab.2.19 Bilans zatrudnienia w poszczególnych powiatach – poziom pracowników
Powiat I fala III fala
Bolesławiec 1,08 1,12Dzierżoniów 0,69 1,71Głogów 1,90 0,46Góra 1,17 0,66Jawor 1,19 1,39Jelenia Góra 1,12 0,85Kamienna Góra 0,92 1,51Kłodzko 0,86 1,00Legnica 1,43 0,52Lubań 1,07 0,67Lubin 0,91 0,74Lwówek Śląski 1,02 1,10m. Jelenia Góra 1,46 1,25m. Legnica 2,20 1,66m. Wrocław 1,37 1,17Milicz 1,06 0,76Oleśnica 1,38 1,39Oława 1,05 2,05Polkowice 10,09 1,70Strzelin 0,78 0,91Środa Śląska 0,42 2,61Świdnica 0,57 1,70Trzebnica 0,49 2,53Wałbrzych 0,91 1,37Wołów 0,80 0,87Wrocław 1,42 0,84Ząbkowice Śląskie 1,84 0,90Zgorzelec 0,83 1,06Złotoryja 2,23 0,49Ogółem 1,19 1,14
Analizując zmiany (tendencje) pomiędzy 2005 r. i 2007 r. generalnie można
stwierdzić pogorszenie sytuacji pod względem bilansu zatrudnienia zarówno w odniesieniu do
firm, jak i w odniesieniu do pojedynczych osób.
113
0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00
Bolesławiec
Głogów
Jawor
Kamienna Góra
Legnica
Lubin
m. Jelenia Góra
m. Wrocław
Oleśnica
Polkowice
Środa Śląska
Trzebnica
Wołów
Ząbkowice Śląskie
Złotoryja
III fala
I fala
Rys..2.23 Bilans zatrudnienia w poszczególnych powiatach – poziom pracowników
Rozpatrując bilans zatrudnienia z uwzględnieniem sekcji działalności przedstawiono
jedynie dane z trzeciej fali badania (tab. 2.20). Zjawisko to zilustrowano również na rysunku
2.24 prezentującym zróżnicowanie sytuacji pod względem bilansu zatrudnienia
w poszczególnych sekcjach działalności badanych firm, porządkując sekcje działalności od
sytuacji najkorzystniejszej do najgorszej.
Tab. 2.20 Bilans zatrudnienia, przyjęcia i zwolnienia zwolnień pracowników w I półroczu 2007 roku wedługsekcji działalności badanych firm
Sekcja działalnościNumersekcji
Przyjęcia ZwolnieniaOsoby
Bilanszatrudnienia
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo 1 60 34 1,76Górnictwo 3 23 32 0,72Przetwórstwo przemysłowe 4 2399 970 2,47Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
5 107 66 1,62
Budownictwo 6 441 211 2,09Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
7 1128 636 1,77
Hotele i restauracje 8 223 115 1,94Transport, gospodarka magazynowa i łączność 9 240 116 2,07
0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00
Bolesławiec
Głogów
Jawor
Kamienna Góra
Legnica
Lubin
m. Jelenia Góra
m. Wrocław
Oleśnica
Polkowice
Środa Śląska
Trzebnica
Wołów
Ząbkowice Śląskie
Złotoryja
III fala
I fala
114
Pośrednictwo finansowe 10 72 22 3,27Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
11 34 38 0,89
Administracja publiczna i obrona narodowa;obowiązkowe ubezpieczenia
12 4 3 1,33
Edukacja 13 3 xOchrona zdrowia i pomoc społeczna 14 49 89 0,55Działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
15 1232 861 1,43
Razem 6015 3193 1,88
0,55
0,72
0,89
1,33
1,43
1,62
1,76
1,77
1,94
2,07
2,09
2,47
3,27
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
górnictwo
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa;obowiązkowe ubezpieczenia
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,gaz, wodę
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
budownictwo
przetwórstwo przemysłowe
pośrednictwo finansowe
Liczba przyjętych/liczba zwolnionych
Rys. 2.24. Bilans zatrudnienia w I półroczu 2007 roku według sekcji działalności badanych firm
W pierwszym półroczu 2007 roku bilans zatrudnienia znacznie przekraczał bilans
wykazany dla drugiego półrocza 2006 r. (odpowiednio 1,88 i 1,14). Sytuacja ta wynikała
m.in. z tego, że w pytaniach dotyczących pierwszego półrocza 2007 r. firmy wskazywały
zarówno na zwolnionych (przyjętych) już w tym półroczu pracowników, jak i planowanych
zwolnieniach (przyjęciach) pracowników. Dodatni bilans występował w 10 sekcjach
działalności, w tym w sześciu sekcjach bilans był dodatni w drugim półroczu 2006 r.
i w pierwszym półroczu 2007 r., a w czterech – zmienił się z ujemnego na dodatni. W pięciu
0,55
0,72
0,89
1,33
1,43
1,62
1,76
1,77
1,94
2,07
2,09
2,47
3,27
115
sekcjach bilans przekraczał przeciętną wartość wskaźnika ruchu zatrudnionych.
Najkorzystniejsza w tym względzie sytuacja występowała w sekcji Pośrednictwo finansowe
(3,27, przyjęto 72 osoby, a zwolniono 22 osoby), w sekcji Przetwórstwo przemysłowe (2,47 –
co oznacza, że przyjęto o 147% więcej pracowników niż ich zwolniono) oraz w sekcji
Budownictwo (2,09 – przyjęto dwukrotnie więcej pracowników niż ich zwolniono).
W czterech sekcjach, w których w drugim półroczu 2006 r. obserwowano ujemny bilans
zatrudnienia, nastąpiła poprawa w tym względzie – bilans był dodatni w pierwszym półroczu
2007 r. Sytuacja taka wystąpiła w sekcjach: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (1,76),
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę (1,62), Pośrednictwo
finansowe (3,27), Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna (1,43).
W trzech sekcjach: Ochrona zdrowia i pomoc społeczna, Górnictwo oraz Obsługa
nieruchomości utrzymywał się ujemny bilans zatrudnienia, wynosząc odpowiednio: 0,55,
0,72 i 0,89. Charakterystyczne było również to, iż w sekcji Edukacja w pierwszym półroczu
2007 r. nie zwolniono pracowników, a przyjęto 3 osoby. W tej sytuacji nie uzyskano dla
sekcji wskaźnika bilansu zatrudnienia, a na rysunku 2.24 pominięto tę sekcję.
W części ankiety dotyczącej polityki zatrudnienia respondenci, którzy deklarowali
zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników, byli proszeni również o wskazanie 4 zawodów,
w których liczba zwolnionych i/lub przyjętych pracowników będzie największa. Pytanie 20
dotyczyło zwolnień pracowników, a pytanie 30 – przyjęć pracowników ze wskazaniem na
zawody.
Ankietowani podając w trzeciej fali badania zawody, w których liczba zwolnień/
liczba przyjęć była największa, sumarycznie wskazali na zwolnienie 5344 osób, a na
przyjęcie 6317 osób w II półroczu 2006 r. Analizę ruchu zatrudnionych według zawodów
odniesiono do średnich grup zawodowych (3-cyfrowy kod zawodu z Klasyfikacji zawodów
i specjalności). Na rysunku 2.25 przedstawiono 25 średnich grup zawodowych, w których
ankietowani deklarowali najczęściej zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników w drugim
półroczu 2006 r. W tychże 25 grupach znalazło się 85% zwalnianych lub przyjętych
pracowników. Największa liczba przyjętych pracowników (746 osób) dotyczyła grupy 413
– Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji. W 26 średnich
grupach zawodowych liczba przyjmowanych pracowników nie przekraczała 10 osób.
Największa liczba zwalnianych pracowników (523 osoby) dotyczyła grupy 522 – Sprzedawcy
i demonstratorzy. W 27 średnich grupach zawodowych liczba zwalnianych pracowników nie
przekraczała 10 osób.
116
6
30
64
66
68
80
99
100
107
108
124
137
162
189
208
219
235
259
286
319
329
380
495
549
746
154
100
26
34
61
86
140
142
57
136
60
147
150
221
143
155
164
196
246
296
303
251
459
523
243
0 100 200 300 400 500 600 700 800
123
732
724
812
742
827
214
311
343
913
241
741
723
512
722
743
721
245
712
832
828
341
515
522
413
Kod
śdr
edni
ej g
rupy
zaw
odow
ej
Liczba osób
przyjęcia zwolnienia
Rys. 2.25. Przyjęcia i zwolnienia pracowników w 25 średnich grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.
Ankietowani podając zawody, w których przyjęcia były największe wskazywali na
następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba przyjętych
pracowników przekraczała 100 osób):
413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 11,8% 522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 8,7% 515 – Pracownicy usług ochrony – 7,8%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 6,0%828 – Monterzy – 5,2%832 – Kierowcy pojazdów – 5,0%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,5%245 – Specjaliści kultury i sztuki – 4,1%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 3,7%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 3,5%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 3,3%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 3,0%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 2,6%
6
30
64
66
68
80
99
100
107
108
124
137
162
189
208
219
235
259
286
319
329
380
495
549
746
154
100
26
34
61
86
140
142
57
136
60
147
150
221
143
155
164
196
246
296
303
251
459
523
243
przyjęcia zwolnienia
117
741 – Robotnicy w przetwórstwie spożywczym – 2,2%241 – Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania – 2,0% 913 – Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki – 1,7%343 – Średni personel biurowy – 1,7%311 – Technicy – 1,6%.
Ankietowani podając zawody, w których zwolnienia były największe wskazywali na
następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba zwalnianych
pracowników przekraczała 100 osób):
522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 9,8% (z 5344 zwolnionych osób według zawodów)515 – Pracownicy usług ochrony – 8,6%828 – Monterzy – 5,7%832 – Kierowcy pojazdów – 5,5%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 4,7%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,6%413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 4,5%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 4,1%245 – Specjaliści kultury i sztuki – 3,7%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 3,1%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 2,9%123 – Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych – 2,9%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 2,8%741 – Robotnicy w przetwórstwie spożywczym – 2,8%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 2,7%311 – Technicy – 2,7%214 – Inżynierowie i pokrewni – 2,6%913 – Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki – 2,5%732 – Ceramicy, szklarze i pokrewni – 1,9%.
W drugim półroczu 2006 roku, podobnie jak w pierwszym półroczu 2006 roku, grupą
zawodową podlegającą największej rotacji pracowników jest grupa 522 – Sprzedawcy
i demonstratorzy. Równie wysokiej rotacji pracowników podlegały grupy: 515 – Pracownicy
usług ochrony, 828 – Monterzy oraz 832 – Kierowcy pojazdów.
Bilans zatrudnienia uzyskany dla wszystkich grup zawodowych wyniósł 1,18, co
oznacza, że przeciętnie przyjęto 118 pracowników w miejsce 100 zwolnionych pracowników.
Charakterystyczne jest również, że w siedemnastu z wymienionych 25 średnich grup
zawodowych bilans zatrudnienia (jako relacja przyjęć do zwolnień) jest dodatni, a ośmiu –
ujemny. Oznacza to, że w podanych grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.
częściej przyjmowano pracowników, niż ich zwalniano. Na rysunku 2.26 przedstawiono
bilans zatrudnienia dla drugiego półrocza 2006 r. W 10 średnich grupach zawodowych bilans
był większy niż przeciętnie, tj. przekraczał wartość 1,18. Najwyższą wartość wskaźnika
(3,07) odnotowano w grupie 413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu
i produkcji. Wysokie wartości wskaźnika bilansu zatrudnionych w grupach 341, 722, 721,
743 oraz 245 otrzymano na podstawie liczby przyjmowanych i zwalnianych pracowników
118
znacznie przekraczających 100 osób. Natomiast wysokie wartości wskaźnika w grupach 724,
241, 812 i 343 uzyskano przy liczbie zwalnianych pracowników mniejszej od 100 osób.
Wartości wskaźnika bilansu zatrudnionych nie przekraczające wartości 1 uzyskano w 8
średnich grupach zawodowych. Przy czym w grupach: 123, 732, 214 i 827 liczba przyjętych
pracowników nie przekraczała 100 osób; w szczególności w grupie 123 – Kierownicy
pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych wskaźnik miał wartość 0,04 (liczba
przyjętych wynosiła 6 osób, a liczba zwolnionych 154). Natomiast w grupach: 311, 913, 512
oraz 741 zarówno liczba przyjętych jak i zwolnionych była wyższa od 100 osób. W grupie
311 – Technicy na 100 zwolnionych pracowników przyjęto 70 osób.
0,04
0,30
0,70
0,71
0,79
0,86
0,93
0,93
1,05
1,08
1,08
1,08
1,09
1,11
1,16
1,32
1,41
1,43
1,45
1,51
1,88
1,94
2,07
2,46
3,07
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5
123
732
311
214
913
512
827
741
522
832
515
723
828
742
712
245
743
721
722
341
343
812
241
724
413
Kod
śdr
edni
ej g
rupy
zaw
odow
ej
Liczba przyjętych/ liczba zwolnionych
Rys. 2.26. Bilans zatrudnienia w 25 średnich grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.
W odniesieniu do planowanej aktywności w polityce zatrudnienia w I półroczu 2007
roku respondenci, którzy planowali zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników, byli proszeni
o wskazanie 4 zawodów, w których liczba zwolnionych i/lub przyjętych pracowników będzie
największa. Pytanie 25 dotyczyło zwolnień pracowników, a pytanie 36 – przyjęć
pracowników w pierwszym półroczu 2007 roku ze wskazaniem na zawody. Ankietowani
0,04
0,30
0,70
0,71
0,79
0,86
0,93
0,93
1,05
1,08
1,08
1,08
1,09
1,11
1,16
1,32
1,41
1,43
1,45
1,51
1,88
1,94
2,07
2,46
3,07
119
podając zawody, w których liczba zwolnień/ liczba przyjęć będzie największa, sumarycznie
wskazali na zwolnienie 2864 osób, a na przyjęcie 5607 osób w I półroczu 2007 r. Na rysunku
2.27 przedstawiono 25 średnich grup zawodowych, w których ankietowani planowali
najczęściej zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników w pierwszym półroczu 2007 r. W tychże
10 grupach znalazła się połowa zwalnianych lub przyjętych pracowników.
3
59
63
71
76
77
79
83
90
97
101
106
152
167
200
202
229
239
247
268
287
340
347
405
464
25
46
16
23
69
19
11
63
2
62
64
49
79
66
92
97
147
263
163
45
140
115
136
212
312
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
123
311
931
812
913
742
713
741
732
214
723
241
245
343
722
512
712
515
832
721
743
341
828
413
522
Kod
śdr
edni
ej g
rupy
zaw
odow
ej
Liczba osób
przyjęcia zwolnienia
Rys. 2.27. Przyjęcia i zwolnienia pracowników w 25 średnich grupach zawodowych w I półroczu 2007 r.
Ankietowani podając zawody, w których przyjęcia będą największe wskazywali na
następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba przyjętych
pracowników przekraczała 100 osób):
522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 8,3% (z 5607 przyjmowanych osób według zawodów)413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 7,2%828 – Monterzy – 6,2%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 6,1%
3
59
63
71
76
77
79
83
90
97
101
106
152
167
200
202
229
239
247
268
287
340
347
405
464
25
46
16
23
69
19
11
63
2
62
64
49
79
66
92
97
147
263
163
45
140
115
136
212
312
przyjęcia zwolnienia
120
743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 5,1%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 4,8%832 – Kierowcy pojazdów – 4,4%515 – Pracownicy usług ochrony – 4,3%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,1%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 3,6%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 3,6%343 – Średni personel biurowy – 3,0%.245 – Specjaliści kultury i sztuki – 2,7%241 – Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania – 1,9%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 1,8%.
Ankietowani podając zawody, w których zwolnienia będą największe wskazywali na
następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba zwalnianych
pracowników przekraczała 100 osób):
522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 10,9% (z 2864 zwalnianych osób według zawodów)515 – Pracownicy usług ochrony – 9,2%413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 7,4%832 – Kierowcy pojazdów – 5,7%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 5,1%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 4,9%828 – Monterzy – 4,7%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 4,0%.
Podobnie jak w odpowiedziach dotyczących drugiego półrocza 2006 r.,
w odpowiedziach dotyczących planów w ruchu zatrudnionych, grupą zawodową podlegającą
największej rotacji pracowników jest grupa 522 – Sprzedawcy i demonstratorzy, a także grupa
515 – Pracownicy usług ochrony. W 23 z wymienionych 25 średnich grup zawodowych
bilans zatrudnienia (jako relacja przyjęć do zwolnień) był dodatni, a jedynie w dwóch grupach
– ujemny. Oznacza to, że w podanych grupach zawodowych w pierwszym półroczu 2007 r.
zdecydowanie częściej przyjmowano pracowników, niż ich zwalniano. Bilans zatrudnienia
w pierwszym półroczu 2007 r. uzyskany dla wszystkich grup zawodowych wyniósł 1,96, co
oznacza, że przeciętnie przyjęto 196 pracowników w miejsce 100 zwolnionych pracowników.
Na rysunku 2.28 przedstawiono bilans zatrudnienia dla pierwszego półrocza 2007 r.
W 13 średnich grupach zawodowych bilans był większy niż przeciętnie, tj. przekraczał
wartość 1,96.
121
0,12
0,91
1,10
1,28
1,32
1,49
1,52
1,56
1,56
1,58
1,91
1,92
2,05
2,08
2,16
2,17
2,53
2,55
2,96
3,09
3,94
4,05
5,96
7,18
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0
123
515
913
311
741
522
832
712
214
723
413
245
743
512
241
722
343
828
341
812
931
742
721
713
Kod
śdr
edni
ej g
rupy
zaw
odow
ej
Liczba przyjętych/ liczba zwolnionych
Rys. 2.28. Bilans zatrudnienia w 24 średnich grupach zawodowych w pierwszym półroczu 2007 r.
Najwyższą wartość wskaźnika (45) odnotowano w grupie 732 – Ceramicy, szklarze
i pokrewni (grupę tę pominięto na rysunku 2.28 ze względu na jego przejrzystość). Jednakże
tak wysoka wartość wskaźnika bilansu zatrudnienia została otrzymana na podstawie 90
przyjętych pracowników i 2 zwolnionych. Również wysoką wartość wskaźnika (7,18)
odnotowano w grupie 713 – Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni.
Podobnie jak wcześniej, wysoka wartość wskaźnika bilansu zatrudnienia została otrzymana
na podstawie 79 przyjętych pracowników i 11 zwolnionych. Wysokie wartości wskaźnika
bilansu zatrudnionych w grupach 341, 828, 743, 413, 712, 832 oraz 522 otrzymano na
podstawie liczby przyjmowanych i zwalnianych pracowników znacznie przekraczających 100
osób. Natomiast wysokie wartości wskaźnika w grupach 742, 343, 722, 241 i 512 uzyskano
przy liczbie zwalnianych pracowników mniejszej od 100 osób, w przypadku grup: 742, 931
oraz 812 zarówno liczba zwalnianych, jak i przyjmowanych pracowników nie przekraczała
0,12
0,91
1,10
1,28
1,32
1,49
1,52
1,56
1,56
1,58
1,91
1,92
2,05
2,08
2,16
2,17
2,53
2,55
2,96
3,09
3,94
4,05
5,96
7,18
122
100 osób. Ujemny bilans zatrudnienia odnotowano w grupie 515 – Pracownicy usług
ochrony, gdzie na 100 zwolnionych osób przyjęto 91 pracowników. Podobna sytuacja
wystąpiła w grupie 123 – Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych,
gdzie zwolniono 25 osób, a przyjęto 3 osoby.
Na rysunku 2.29 przedstawiono bilans zatrudnienia w wybranych średnich grupach
zawodowych w drugim półroczu 2006 roku oraz pierwszym półroczu 2007 r.
0
1
2
3
4
5
6
214 241 245 311 341 343 413 512 515 522 712 721 722 723 741 742 743 812 828 832 913
Kod średniej grupy zawodowej
Lic
zba
przy
jęty
ch/li
czba
zw
olni
onyc
h
II półrocze 2006 I półrocze 2007
Rys. 2.29. Bilans zatrudnienia w wybranych średnich grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.oraz w pierwszym półroczu 2007 r.
Na ogół obserwuje się dodatni bilans zatrudnienia w badanych okresach. Wyjątek
stanowią grupy: 214, 311, 512, 741 i 913, gdzie w drugim półroczu 2006 bilans był ujemny,
oraz grupa 515, gdzie w pierwszym półroczu 2007 bilans zatrudnienia był ujemny. Co więcej
bilans ten jest znacznie wyższy w pierwszym półroczu 2007 r. niż w drugim półroczu 2006 r.
(uwaga ta nie dotyczy grupy 515). Oznacza to, że w podanych grupach zawodowych
w pierwszym półroczu 2007 r. w porównaniu z drugim półroczem 2006 roku więcej planuje
się przyjąć pracowników niż ich zwolnić. Sytuacja ta nie dotyczy jedynie grupy 413 –
Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji oraz 515 – Pracownicy
usług ochrony. Dla pierwszego półrocza 2007 r. charakterystyczne jest, że w grupach: 721 –
Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych i pokrewni,
341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych oraz 828 – Monterzy zamierza się
II półrocze 2006 I półrocze 2007
123
odpowiednio przyjąć pracowników sześciokrotnie, ponad dwu i półkrotnie oraz trzykrotnie
więcej niż zwolnić. Oznaczać to może, że pracownicy z wymienionych trzech średnich grup
zawodowych byli w pierwszym półroczu 2007 r. najbardziej poszukiwanymi na lokalnym
rynku pracy.
124
Rozdział 3. WYBRANE ASPEKTY REGIONALNEGO RYNKU
PRACY. Wyniki analiz prowadzonych na podstawie badania
panelowego przedsiębiorców
3.1. Kompetencje pracowników określonych grup zawodowych
Wielu pracodawców zastanawia się nad tym jak zdobyć dobrych pracowników, jakimi
umiejętnościami, wiedzą i cechami psychologicznymi powinni się oni charakteryzować, jakie
kompetencje są niezbędne w pracy w określonych grupach zawodowych, jakie rodzaje
szkoleń i kursów mogą bardziej uaktywnić pracowników i osoby poszukujące pracy oraz
przeciwdziałać bierności. Na rynku pracy Unii Europejskiej można zaobserwować zarówno
coraz silniejsze tendencje do specjalizacji, jak i konieczność elastyczności i dostosowania się
do zmian koniunkturalnych. Zwiększa się konkurencyjność, ale również możliwości
uzyskania zatrudnienia. W tym kontekście warto zastanowić czy pracownicy o określonych
kompetencjach mają większą szansę na zdobycie bardziej atrakcyjnej pracy, czy istnieje
stereotyp kompetentnego pracownika w określonym zawodzie? Czy zauważa się możliwości
przeciwdziałania małej aktywności pracowników i bierności osób bezrobotnych poprzez
kursy i szkolenia?
W celu znalezienia odpowiedzi na postawione wyżej pytania, szczególnie dużo
miejsca w ankiecie w ramach badań panelowych przedsiębiorców poświęcono problemowi
kompetencji pracowniczych w odniesieniu do różnych zawodów. Grupy zawodowe
wyodrębniano zgodnie z klasyfikacją zawodów w Załączniku do rozporządzenia Ministra
Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (poz. 2644).
3.1.1. Kompetencje społeczne i zawodowe
W systemach informacyjnych można spotkać się z pojęciem systemu kompetencji
zawodowych, obejmującego wiedzę, umiejętności i postawy pracowników w odniesieniu do
zachowań obserwowanych w miejscu pracy. Przedmiotem zainteresowań pracodawców są
zachowania pracowników, które są pożądane z punktu widzenia skuteczności wykonywania
zadań, określonych dla zajmowanych przez nich stanowisk w określonych grupach
zawodowych. Kompetencje stanowią dyspozycje w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw,
które umożliwiają realizowanie zadań zawodowych na odpowiednim poziomie. Kompetencje
i kwalifikacje zawodowe bywają rozumiane jako intrapersonalne właściwości pracownika,
jego dyspozycje (cechy psychologiczne i wiedza) oraz ujawnione w zachowaniu umiejętności
125
(sprawności) zawodowe ((Stogdill 1948; 1974; Witkowski 1995, Penc 1996; Borkowska
1975, 2000; Gick i Tarczyńska 1999, Juchnowicz 2000). Kompetencje są szerszym pojęciem
niż kwalifikacje.
Kwalifikacje zawodowe obejmują wiedzę i umiejętności wymagane do realizacji
składowych zadań zawodowych (w wybranej specjalności), pokazują zakres możliwości
człowieka na określonym stanowisku pracy. Poziom wykonywanych zadań zależy od
kwalifikacji, które można podzielić na czynności praktyczno–motoryczne (umiejętności
manualne) oraz operacje intelektualne (wiedza i przekształcanie jej).
Kwalifikacje zależą od wiedzy zawodowej (zdobytej w szkole), wiedzy ogólnej
(kształcenia ogólne, doświadczenia osobiste), umiejętności praktycznych (zawodowych
i ogólnych), zainteresowań i motywacji, dotyczą stanowiska lub grupy stanowisk.
Kwalifikacje mogą być nabywane w ramach systemu szkolnego, kursowego lub poprzez
praktykę. Kwalifikacje zawodowe pracowników wymagane do wykonywania pracy
określonego rodzaju lub na określonym stanowisku mogą być ustalane w przepisach prawa
pracy, w zakresie nie uregulowanym w przepisach szczególnych (Ustawa z 26 czerwca 1974
r. – Kodeks pracy, Art. 102). W Polskiej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (por. tab. 3.1),
wyróżniono dwa aspekty kwalifikacji:
• poziom – stanowiący funkcję kompleksowości i zakresu umiejętności
(kompleksowość umiejętności traktując jako czynnik ważniejszy), wynikających ze
złożoności oraz zakresu zadań i obowiązków.
• specjalizacja – rodzaj koniecznej wiedzy czy umiejętność posługiwania się
określonymi urządzeniami i narzędziami lub przez rodzaj stosowanych materiałów
czy produkowanych wyrobów albo rodzaj świadczonych usług.
Tab. 3.1. Klasyfikacja zawodów. Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji
Lp. Nazwa grupy wielkiejLiczba grup w ramach grupy wielkiej
dużych średnich elementarnych
Liczbazawodów i
specjalności1 Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy 3 6 33 422 Specjaliści 4 20 63 3943 Technicy i inny średni personel 4 18 69 3084 Pracownicy biurowi 2 7 20 505 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 2 7 20 766 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 4 8 13 397 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4 17 73 3118 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 3 20 72 3119 Pracownicy przy pracach prostych 3 10 21 81
10 Siły zbrojne 1 3 3 4 RAZEM 30 116 387 1636
Źródło: Załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2002 r.(Dz. U. Nr 222 z 20 grudnia 2002 r., poz. 1868)
126
Pracownicy funkcjonują w trzech podstawowych obszarach organizacji. Może je
odzwierciedlać podział kompetencji na trzy kategorie: kompetencje społeczne, kompetencje
osobiste oraz kompetencje menedżerskie.
Kompetencje osobiste dotyczą indywidualnej realizacji zadań przez pracownika. Ten
rodzaj i poziom kompetencji wpływa na ogólną jakość wykonywanych zadań – związany jest
szybkością, adekwatnością i rzetelnością podejmowanych działań. W literaturze przedmiotu
można często spotkać się z takimi kompetencjami osobistymi, jak: dążenie do rezultatów,
elastyczność myślenia, gotowość do uczenia się, kreatywność, myślenie analityczne,
organizacja pracy własnej, otwartość na zmiany, podejmowanie decyzji, radzenie sobie
z niejednoznacznością, radzenie sobie ze stresem, rozwiązywanie problemów, rozwój
zawodowy, samodzielność, sumienność, zarządzanie czasem (Stogdill 1948; 1974;
Witkowski 1995, Penc 1996; Borkowska 1975, 2000; Gick i Tarczyńska 1999, Juchnowicz
2000).
Kompetencje społeczne wpływają na jakość wykonywanych zadań związanych
z kontaktem z innymi ludźmi. Poziom tych kompetencji decyduje o skuteczności współpracy,
porozumiewania się, czy też wywierania wpływu na innych. Do najczęściej wymienianych
kompetencji społecznych w zarządzaniu należą m.in. autoprezentacja, budowanie relacji
z innymi, dzielenie się wiedzą i doświadczeniem, identyfikacja z organizacją,
komunikatywność, kultura osobista, umiejętność negocjowania, relacje z klientami, obycie
międzykulturowe i międzyśrodowiskowe, orientacja na klienta, otwartość na innych,
prowadzenie prezentacji, relacje z przełożonymi i podwładnymi, współpraca w zespole,
współpraca wewnątrz organizacji, wywieranie wpływu (por. Smółka 2006, Argyle 2002,
Filipowicz 2004, Konarski 2006, Morreale i in. 2007).
Kompetencje menedżerskie. Jako szczególną grupę kompetencji, wymienia się te,
które są związane z zarządzaniem pracownikami. Dotyczą one tak „miękkich obszarów
kierowania”, jak organizacji pracy oraz strategicznych aspektów zarządzania, a ich poziom
determinuje często sprawność funkcjonowania podległego obszaru. Do kompetencji
menedżerskich należą umiejętności związane z budowaniem sprawnej organizacji,
budowaniem zespołów, coachingiem, delegowaniem uprawnień, kierowaniem, kontrolą
menedżerską, motywowaniem, myśleniem strategicznym, oceną i rozwojem podwładnych,
odwagą kierowniczą, organizowaniem, planowaniem, przywództwem, rozwiązywaniem
konfliktów, zarządzaniem: informacjami, innowacjami, procesami, projektami, zarządzaniem
przez cele, czy zarządzaniem zmianą (por. Listwan 2001, Witkowski 2003).
W literaturze można również spotkać się z pojęciem miękkich kompetencji, czyli
inaczej umiejętności psychospołecznych, obejmujących kompetencje osobiste oraz
127
społeczne. Wymieniona grupa umiejętności umożliwia skuteczne wywiązywanie się
z obowiązków zawodowych oraz realizowanie własnych zamierzeń (Smółka 2006, Aryle
2002, Filipowicz 2004, Hartley 2006, Konarski 2006).
Kompetencje tzw. „twarde” utożsamiane są ze specjalistyczną wiedzą,
umiejętnościami zawodowymi (np. znajomością konkretnego programu komputerowego lub
określonych procedur), niezbędne do pracy na określonym stanowisku, pełnienia konkretnej
roli zawodowej.
W analizie kompetencji zawodowych uwzględnia się również następującą typologię:
• miękkie kompetencje, umiejętności psychospołeczne, obejmujące kompetencje
osobiste oraz społeczne,
• kompetencje poznawcze, dotyczące sprawności przetwarzania informacji –
wyszukiwania, analizowania, dokonywania ich syntezy, raportowania, planowania
wykorzystania wiedzy i projektowania rozwiązań określonych problemów natury
technicznej,
• kompetencje językowe, w szczególności znajomość języków obcych,
• kompetencje fizyczne (związane ze sprawnością fizyczną – koordynacją, siłą,
wytrzymałością, a także zdrowiem i prawidłowym funkcjonowaniem narządów
zmysłów, np. dobrym wzrokiem itp.) oraz
• kompetencje twarde – utożsamiane ze specjalistyczną wiedzą i umiejętnościami
zawodowymi (Smółka 2006).
3.1.2. Metody badawcze
Analizie poddano zmienne numeryczne ciągłe, porządkowe oraz zmienne kodowane
zero–jedynkowo. Jeżeli zmienna oznaczała wystąpienie jakiejś cechy, np. wykształcenia
o kierunku technicznym – wystąpieniu przypisywano wartość 1, a gdy zjawisko nie wystąpiło
– wartość 0. Przy stosowaniu metod wieloimiennych takie zmienne transformowano do
częstości, co w świetle twierdzeń granicznych umożliwia stosowanie statystycznych metod
parametrycznych (jeżeli liczebność próbki jest większa niż 30). Jako miary tendencji
centralnej obliczano wartość minimalną, maksymalną, średnią, odchylenie standardowe,
skośność, kurtozę i współczynnik zmienności względem średniej. W tekście prezentowano
średnią arytmetyczną (czasem oznaczana przez m), a jako miarę rozproszenia – odchylenie
standardowe i współczynnik zmienności (oznaczany jako Vm). Przy badaniu
współzmienności cech posłużono się współczynnikiem korelacji liniowej Pearsona
(oznaczanym przez r).
128
W celu uogólnienia wniosków z prób badawczych na populację generalną stosowano
metody estymacji przedziałowej – konstruowano przedziały ufności dla średniej przy
współczynniku ufności 1 – α = 0,95 oraz weryfikację hipotez statystycznych. Przy weryfikacji
hipotez statycznych wykorzystano m.in. testy zgodności przy sprawdzaniu niezbędnych
założeń testu Studenta i analizy wariancji, testy istotności różnic rozkładów zmiennych, m.in.
test t Studenta dla pomiarów niezależnych (porównywanie rozkładów cech ciągłych
o rozkładzie normalnym między dwiema populacjami losowymi), test Fishera – Snedecora
oparty na porównaniu wariancji (porównywanie rozkładów w kilku grupach niezależnych),
testy porównań post hoc (testy porównań wielokrotnych dla średnich w analizie wariancji
ANOVA, MANOVA, np. test Duncana i Tukeya dla nierównych liczebności prób losowych),
testy Levena i Fishera–Snedecora (badanie homogeniczności wariancji), testy niezależności
i istotności współczynników korelacji. Przy weryfikacji wszystkich hipotez zakładano poziom
istotności α = 0,05. W tekście prezentowano tylko wyniki istotne statystycznie.
W celu zbadania zróżnicowania zmiennej zależnej ciągłej, np. kompetencji
społecznych w grupach określonych przez czynnik jakościowy (przynależność do pewnej
grupy zawodowej – np. dla specjalistów czy techników, stosowano analizę wariancji ANOVA
(po przyjęciu i sprawdzeniu założeń dotyczących homogeniczności i normalności rozkładów
zmiennych zależnych). ANOVA efektów głównych wykorzystano w celu zbadania
równoczesnego zróżnicowania kilku zmiennych zależnych ciągłych (kompetencji) w grupach
określonych przez czynniki jakościowe, np. przez przynależność do grupy zawodowej.
Analizę czynnikową zastosowano w celu sprawdzenia, czy ogół istotnych kompetencji
można zastąpić dwoma lub trzema wyraźnymi czynnikami o różniącej się treści
merytorycznej (Kowal, 1998–2006).
3.1.3. Wyniki badania kompetencji
Podczas badań menedżerowie firm udzielali odpowiedzi na pytania, dotyczące wagi
i istotności poszczególnych umiejętności, wskazywali najważniejsze w ich opinii
kompetencje, których będą oczekiwać od kandydatów do pracy oraz określali ich poziom
niezbędności w odniesieniu do ośmiu wielkich grup zawodowych. Odpowiedzi udzielano na
czterostopniowej skali interwałowej, gdzie wartość 1 oznaczała czynnik nieistotny, 2 –
istotny, 3 – pożądany, a 4 – niezbędny. Za najważniejsze uznawano te kompetencje, dla
których średnia wynosiła co najmniej 3.
Badanie kompetencji dotyczyło następujących grup zawodowych:
1) przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy,
2) specjaliści,
129
3) technicy i inny średni personel,
4) pracownicy biurowi,
5) pracownicy usług osobistych i sprzedawcy,
6) robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy,
7) operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń,
8) pracownicy przy pracach prostych.
Ze względu na bardzo małą liczebność próby badaniem nie objęto sił zbrojnych oraz
grupy 6: rolników, ogrodników, leśników i rybaków. W opracowanej ankiecie uwzględniano
tzw. kompetencje twarde i miękkie. Na wykresach prezentowano najważniejsze kompetencje
w podziale na „twarde” i „miękkie” oraz kompetencje zawodowe ogółem – w kolejności,
wynikającej z uzyskanej średniej oceny (wagi).
Tab. 3.2. Statystyki opisowe dla najważniejszych kompetencji w grupach zawodowych w opiniachpracodawców
rodzajkompetencji
przedstawiciele władzpublicznych, wyżsiurzędnicyi kierownicy (n=16)
średniam
Odch.std. s
wsp.zm. vm
rodzajkompetencji
specjaliści (n=96)średnia
mOdch.std. s
wsp.zm. vm
miękkiezaangażowaniew pracę
3,88 0,34 0,09miękkie
odpowiedzialność 3,65 0,63 0,17
umiejętność pracyw zespole
3,81 0,40 0,11
zaangażowaniew pracę
3,65 0,65 0,18
odporność na stres 3,75 0,45 0,12 komunikatywność 3,57 0,66 0,18
komunikatywność 3,75 0,58 0,15 samodzielność 3,48 0,74 0,21
odpowiedzialność 3,75 0,58 0,15
umiejętność pracyw zespole
3,44 0,84 0,25
samodzielność 3,69 0,70 0,19 odporność na stres 3,41 0,90 0,26
kreatywność 3,63 0,50 0,14 dyspozycyjność 3,28 0,82 0,25
umiejętnościinterpersonalne
3,50 0,73 0,21
kreatywność 3,21 0,92 0,29
dyspozycyjność 3,31 0,79 0,24 mobilność 3,10 1,05 0,34
mobilność 3,19 1,05 0,33
umiejętnościinterpersonalne
2,98 1,07 0,36
twardedoświadczeniew zawodzie
3,31 0,87 0,26twarde
obsługa komputera 2,96 1,22 0,41
wykształceniekierunkowe dlazawodu
3,00 0,73 0,24
umiejętnościpraktyczne
2,86 0,91 0,32
umiejętnościpraktyczne
3,00 0,97 0,32
wykształceniekierunkowe dlazawodu
2,84 1,15 0,40
obsługa komputera 3,00 0,97 0,32
doświadczeniew zawodzie
2,83 1,02 0,36
znajomość językówobcych
2,81 1,05 0,37
praktycznaznajomośćprogramówkomputero
2,69 1,29 0,48
praktycznaznajomośćprogramówkomputerowych
2,69 0,95 0,35
specjalistyczneuprawnieniazawodowe
2,42 1,21 0,50
prawo jazdy 2,63 1,20 0,46 prawo jazdy 2,24 1,27 0,57
specjalistyczneuprawnieniazawodowe
2,19 1,11 0,51
znajomość językówobcych
2,11 1,07 0,51
rodzajkompetencji
technicy i inny średnipersonel n=153
średniam
odch.std. s
wsp.zm. vm
rodzajkompetencji
pracownicy biurowin=77
średniam
odch.std. s
wsp.zm. vm
miękkieodpowiedzialność 3,60 0,66 0,18
miękkiezaangażowaniew pracę
3,29 0,87 0,26
130
zaangażowaniew pracę
3,59 0,64 0,18
odpowiedzialność 3,26 0,92 0,28
samodzielność 3,42 0,78 0,23
umiejętność pracyw zespole
3,14 0,88 0,28
komunikatywność 3,39 0,84 0,25 samodzielność 3,12 0,89 0,28
umiejętność pracyw zespole
3,36 0,79 0,24
komunikatywność 3,09 0,91 0,29
odporność na stres 3,20 0,89 0,28 dyspozycyjność 2,99 0,85 0,28
dyspozycyjność 3,17 0,88 0,28 odporność na stres 2,94 0,99 0,34
kreatywność 3,10 0,93 0,30 kreatywność 2,78 0,96 0,35
mobilność 3,02 1,00 0,33 mobilność 2,71 1,05 0,39
umiejętnościinterpersonalne
2,87 1,02 0,36
umiejętnościinterpersonalne
2,33 1,00 0,43
twardeumiejętnościpraktyczne
3,01 0,92 0,31twarde
doświadczenie wzawodzie
2,38 0,93 0,39
doświadczeniew zawodzie
3,00 0,92 0,31
umiejętnościpraktyczne
2,36 0,99 0,42
obsługa komputera 2,74 1,16 0,43 obsługa komputera 2,32 1,19 0,51
wykształceniekierunkowe dlazawodu
2,61 1,11 0,42
praktycznaznajomośćprogramówkomputerowych
1,99 1,06 0,53
prawo jazdy 2,56 1,26 0,49
wykształceniekierunkowe dlazawodu
1,81 0,84 0,47
praktycznaznajomośćprogramówkomputerowych
2,51 1,15 0,46
prawo jazdy 1,72 1,00 0,58
specjalistyczneuprawnieniazawodowe
2,21 1,17 0,53
specjalistyczneuprawnieniazawodowe
1,62 0,87 0,54
znajomość językówobcych
1,94 1,04 0,53
znajomość językówobcych
1,57 1,00 0,64
rodzajkompetencji
pracownicy usługosobistych isprzedawcy
średniam
odch.std. s
wsp.zm. vm
rodzajkompetencji
robotnicyprzemysłowi irzemieślnicy n=202
średniam
odch.std. s
wsp.zm. vm
miękkie odpowiedzialność 3,40 0,78 0,23 miękkie odpowiedzialność 3,29 0,81 0,25
zaangażowaniew pracę
3,38 0,76 0,22
zaangażowaniew pracę
3,28 0,82 0,25
komunikatywność 3,33 0,77 0,23
umiejętność pracyw zespole
3,09 0,89 0,29
umiejętność pracyw zespole
3,23 0,78 0,24
samodzielność 3,03 0,92 0,30
samodzielność 3,21 0,78 0,24 dyspozycyjność 2,97 0,90 0,30
dyspozycyjność 3,03 0,79 0,26 komunikatywność 2,86 0,99 0,35
odporność na stres 2,83 0,84 0,30 odporność na stres 2,59 0,99 0,38
kreatywność 2,71 0,90 0,33 mobilność 2,53 1,01 0,40
mobilność 2,62 0,96 0,37 kreatywność 2,38 1,00 0,42
umiejętnościinterpersonalne
2,19 1,03 0,47
umiejętnościinterpersonalne
1,72 0,87 0,50
twardedoświadczeniew zawodzie
2,64 0,86 0,33twarde
doświadczeniew zawodzie
3,01 0,93 0,31
umiejętnościpraktyczne
2,35 0,94 0,40
umiejętnościpraktyczne
2,81 1,04 0,37
wykształceniekierunkowe dlazawodu
2,19 0,98 0,45
wykształceniekierunkowe dlazawodu
2,65 1,07 0,41
obsługa komputera 1,79 1,03 0,57
specjalistyczneuprawnieniazawodowe
2,22 1,08 0,49
specjalistyczneuprawnieniazawodowe
1,67 0,93 0,55
prawo jazdy 1,62 1,02 0,63
Praktyczna znajo-mość programówkomputerowych
1,54 0,92 0,60
obsługa komputera 1,39 0,86 0,62
prawo jazdy 1,49 0,83 0,56
praktycznaznajomośćprogramówkomputerowych
1,31 0,75 0,57
131
znajomość językówobcych
1,49 0,78 0,52
znajomość językówobcych
1,18 0,57 0,48
rodzajkompetencji
operatorzy i monterzymaszyn i urządzeńn=107
średniam
odch.std. s
wsp.zm. vm
rodzajkompetencji
pracownicy przypracach prostychn=17
średniam
odch.std. s
wsp.zm. vm
miękkieodpowiedzialność 3,31 0,85 0,26
miękkiezaangażowanie wpracę
3,06 0,87 0,29
zaangażowaniew pracę
3,29 0,83 0,25
odpowiedzialność 2,94 0,80 0,27
dyspozycyjność 3,19 0,88 0,28 samodzielność 2,89 0,76 0,26
samodzielność 3,19 0,81 0,25 dyspozycyjność 2,78 0,88 0,32
komunikatywność 3,09 0,91 0,29
umiejętność pracyw zespole
2,78 1,00 0,36
umiejętność pracyw zespole
2,91 0,97 0,33
komunikatywność 2,50 0,86 0,34
odporność na stres 2,79 0,95 0,34 odporność na stres 2,39 0,98 0,41
mobilność 2,72 1,04 0,38 kreatywność 2,17 0,79 0,36
kreatywność 2,49 1,01 0,40 mobilność 2,11 1,02 0,48
umiejętnościinterpersonalne
1,98 0,81 0,41
umiejętnościinterpersonalne
1,76 1,15 0,65
twardedoświadczeniew zawodzie
2,92 0,91 0,31twarde
umiejętnościpraktyczne
2,40 1,24 0,52
umiejętnościpraktyczne
2,83 1,03 0,36
doświadczeniew zawodzie
2,12 0,86 0,40
specjalistyczneuprawnieniazawodowe
2,76 1,18 0,43
znajomość językówobcych
1,50 0,89 0,60
prawo jazdy 2,70 1,38 0,51 prawo jazdy 1,38 1,02 0,75
wykształceniekierunkowe dlazawodu
2,19 1,06 0,48
wykształceniekierunkowe dlazawodu
1,35 0,61 0,45
znajomość językówobcych
1,32 0,66 0,50
specjalistyczneuprawnieniazawodowe
1,18 0,39 0,33
obsługa komputera 1,31 0,72 0,55 obsługa komputera 1,07 0,26 0,24
praktycznaznajomośćprogramówkomputerowych
1,23 0,59 0,48
praktycznaznajomośćprogramówkomputerowych
1,07 0,26 0,24
Na podstawie wypowiedzi i ocen pracodawców można zaobserwować pewne
tendencje i przybliżyć stereotypy idealnych pracowników w opiniach menedżerów
w poszczególnych grupach zawodowych. Jest charakterystyczne, że pracodawcy przy ocenie
istotności kompetencji we wszystkich grupach zaznaczali jako najważniejsze niezbędne
i pożądane kompetencje miękkie, a więc umiejętności psychospołeczne.
Dla najczęściej wymienianych kompetencji wykonano analizę czynnikową. Przy
założeniu dwóch czynników wyraźnie można zaobserwować, że do czynnika pierwszego
(ze średnią m = 3, współczynnikiem zmienności Vm = 0,23, oznaczającymi kompetencje
„pożądane” i umiarkowaną zgodność kierowników w opiniach), opisującego 31% zmienności
wypowiedzi, można zakwalifikować kompetencje miękkie, takie jak komunikatywność,
samodzielność, odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, dyspozycyjność, odporność na
stres, umiejętność pracy w zespole, kreatywność i mobilność. W czynniku drugim (ze średnią
m = 2, współczynnikiem zmienności Vm = 0,29 oznaczającymi kompetencje „istotne”
i umiarkowaną zgodność badanych), wyjaśniającym 20 % zmienności wypowiedzi, znalazły
się przede wszystkim takie kompetencje twarde jak: obsługa komputera, praktyczna
132
znajomość programów komputerowych, umiejętności praktyczne, znajomość języków
obcych, prawo jazdy, doświadczenie w zawodzie, specjalistyczne uprawnienia zawodowe, ale
również umiejętności interpersonalne z grupy umiejętności psychospołecznych.
Tab. 3.3. Wyniki analizy czynnikowej dla kompetencji (metoda wyodrębniania czynników – metoda głównychskładowych, metoda rotacji – varimax znormalizowana)
ZmienneCzynnik
1Czynnik
2Zmienne Czynnik 1 Czynnik 2 Czynnik 3
doświadczenie w zawodzie 0,18 0,57 doświadczenie w zawodzie 0,14 0,19 0,81
wykształcenie kierunkowe dla zawodu 0,25 0,23wykształcenie kierunkowe dlazawodu
0,22 –0,10 0,64
umiejętności praktyczne 0,09 0,66 umiejętności praktyczne 0,05 0,31 0,77
obsługa komputera 0,15 0,73 obsługa komputera 0,15 0,83 0,04
praktyczna znajomość programówkomputerowych
0,07 0,72praktyczna znajomośćprogramów komputerowych
0,07 0,84 0,01
znajomość języków obcych 0,16 0,62 znajomość języków obcych 0,16 0,70 0,03
prawo jazdy 0,12 0,61 prawo jazdy 0,11 0,57 0,25
umiejętności interpersonalne 0,25 0,65 umiejętności interpersonalne 0,24 0,65 0,20
specjalistyczne uprawnienia zawodowe 0,09 0,44specjalistyczne uprawnieniazawodowe
0,05 0,06 0,76
dyspozycyjność 0,75 0,18 dyspozycyjność 0,74 0,14 0,14
samodzielność 0,87 0,18 samodzielność 0,86 0,12 0,19
komunikatywność 0,88 0,12 komunikatywność 0,88 0,14 0,05
odpowiedzialność 0,86 0,20 odpowiedzialność 0,85 0,11 0,25
zaangażowanie w pracę 0,84 0,13 zaangażowanie w pracę 0,83 0,05 0,20
umiejętność pracy w zespole 0,70 –0,02 umiejętność pracy w zespole 0,70 –0,03 0,04
mobilność 0,57 0,20 mobilność 0,57 0,24 0,02
kreatywność 0,68 0,36 kreatywność 0,68 0,44 –0,02
odporność na stres 0,71 0,27 odporność na stres 0,71 0,31 0,04
wariancja wyjaśniona 5,55 3,62 wariancja wyjaśniona 5,45 3,19 2,52
udział 0,31 0,20 udział 0,30 0,18 0,14
Stereotypowi przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy
powinni być przede wszystkim zaangażowani, charakteryzować się umiejętnością pracy
w zespole, odpornością na stres, komunikatywnością, odpowiedzialnością, samodzielnością
i kreatywnością, umiejętnościami interpersonalnymi, dyspozycyjnością, mobilnością,
doświadczeniem w zawodzie, wykształceniem kierunkowym dla zawodu, umiejętnościami
praktycznymi, w szczególności obsługi komputera. W tej grupie zawodowej w opinii
kierowników wszystkie wymienione kompetencje były bardzo ważne, pożądane i niezbędne –
wszystkie średnie oceny były co najmniej równe 3.
Idealny specjalista powinien przede wszystkim prezentować takie umiejętności
psychospołeczne jak odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, komunikatywność,
samodzielność, umiejętność pracy w zespole, odporność na stres, dyspozycyjność,
kreatywność, mobilność. Nieco mniejszą wagę przypisywano takim umiejętnościom
zawodowym (średnie z przedziału od 2 do 3, a więc są to cechy więcej niż istotne, ale mniej
niż pożądane), jak obsługa komputera, umiejętności praktyczne, wykształcenie kierunkowe
dla zawodu, doświadczenie w zawodzie, praktyczna znajomość programów komputerowych,
specjalistyczne uprawnienia zawodowe.
133
Od techników i innego średniego personelu kierownicy oczekują w zakresie cech
psychospołecznych: odpowiedzialności, zaangażowania w pracę, samodzielności,
komunikatywności, umiejętności pracy w zespole, odporności na stres, dyspozycyjności,
kreatywności i mobilności. Spośród kompetencji twardych wymieniano przede wszystkim:
umiejętności praktyczne, doświadczenie w zawodzie, obsługę komputera, wykształcenie
kierunkowe dla zawodu, prawo jazdy, praktyczną znajomość programów komputerowych.
Pracownicy biurowi powinni być przede wszystkim zaangażowani w pracę,
odpowiedzialni, umieć pracować w zespole, charakteryzować się samodzielnością,
komunikatywnością, dyspozycyjnością, umiejętnościami interpersonalnymi. Z kompetencji
twardych za najważniejsze uważano doświadczenie w zawodzie, umiejętności praktyczne
i umiejętność obsługi komputera.
Pracowników usług osobistych i sprzedawców powinna charakteryzować przede
wszystkim odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, komunikatywność, umiejętność pracy
w zespole, samodzielność, dyspozycyjność, odporność na stres (kompetencje miękkie) oraz
doświadczenie w zawodzie i umiejętności praktyczne (kompetencje twarde). Jednak w tej
grupie jest charakterystyczne, że pracodawcy w mniejszym stopniu oczekują wysokich
kompetencji twardych – ważniejsze są umiejętności psychospołeczne
Od robotników przemysłowych i rzemieślników wymagane są: odpowiedzialność,
zaangażowanie w pracę, umiejętność pracy w zespole, samodzielność, dyspozycyjność oraz
doświadczenie w zawodzie umiejętności praktyczne wykształcenie kierunkowe dla zawodu.
Od robotników przemysłowych i rzemieślników raczej nie wymaga się obsługi komputera,
czy praktycznej znajomości programów komputerowych, znajomości języków obcych, czy
umiejętności interpersonalnych.
Operatorów i monterów maszyn i urządzeń powinny charakteryzować: odpowie-
dzialność, zaangażowanie w pracę, dyspozycyjność, samodzielność, komunikatywność,
umiejętność pracy w zespole, doświadczenie w zawodzie, umiejętności praktyczne,
specjalistyczne uprawnienia zawodowe, prawo jazdy.
Pracownicy przy pracach prostych powinni być zaangażowani w pracę, odpowiedzialni,
samodzielni, dyspozycyjni, komunikatywni, mieć umiejętności praktyczne i doświadczenie
w zawodzie.
Na podstawie wyników analiz można zaobserwować, że pracodawcy oczekują
w pierwszej kolejności wyższego poziomu umiejętności psychospołecznych, a potem
formalnych zawodowych i praktycznych. Od przedstawicieli wszystkich grup zawodowych
oczekuje się odpowiedzialności, zaangażowania i dyspozycyjności. Najwyższe wymagania
stawiane są przedstawicielom władz publicznych, wyższym urzędnikom i kierownikom, nieco
134
niższe specjalistom (ale różnice nie są istotne poza znajomością języków obcych, która jest
bardziej preferowana wśród kadr kierowniczych) oraz technikom i innemu średniemu
personelowi. Poziom oczekiwań w stosunku do wymienionych grup zawodowych w zakresie
kompetencji miękkich oraz znajomości języków obcych jest statystycznie wyższy niż
w stosunku do pozostałych środowisk zawodowych.
Od osób, które są zatrudniane na stanowiskach wymagających niższych kwalifikacji
formalnych, oczekuje się niższych kompetencji psychospołecznych, przede wszystkim zaś
odpowiedzialności, zaangażowania w pracę, umiejętność pracy w zespole, samodzielność,
dyspozycyjność oraz doświadczenie w zawodzie i umiejętności praktycznych. W ciągu
ostatniego roku bardzo wzrosły wymagania wobec robotników, monterów i osób
obsługujących urządzenia. Generalnie we wszystkich grupach zawodowych pożądane są
(średnia powyżej 3) zaangażowanie w pracę, odpowiedzialność, samodzielność, umiejętność
pracy w zespole, komunikatywność, dyspozycyjność, a więc kompetencje „miękkie”. Spośród
kompetencji twardych jako najważniejsze wymieniane były: doświadczenie w zawodzie,
umiejętności praktyczne, wykształcenie kierunkowe dla zawodu oraz specjalistyczne
uprawnienia zawodowe – jednak w opinii kierownictwa firm były to cechy istotne, rzadziej
pożądane.
Tab. 3.4. Zestawienie statystyk opisowych dla kompetencji miękkich i twardych w grupach zawodowych
Symbolgrupy
Grupy zawodowe Średnie dla
miękkichkompetencji
Wielkośćpróby
Miękkiekomp.
Odch.std
Średnie dlatwardych
kompetencji
Twardekomp.
Odch.std
1przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy ikierownicy
3,63 16,00 0,38 2,83 0,40
2 specjaliści 3,37 93,00 0,62 2,62 0,653 technicy i inny średni personel 3,26 149,00 0,64 2,58 0,624 pracownicy biurowi 2,97 74,00 0,76 1,95 0,565 pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 2,99 169,00 0,59 1,89 0,507 robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 2,78 198,00 0,70 2,02 0,558 operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 2,90 105,00 0,72 2,15 0,519 pracownicy przy pracach prostych 2,53 17,00 0,57 1,48 0,41
ogół grup badawczych 3,02 823,00 0,69 2,18 0,64wyniki analizy wariancji dla zróżnicowania komptetncji wgrupach
F=14,16;p<0,005
F=36,P<0,005
135
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
1 2 3 4 5 7 8 9 Średnia
Sym bol grupy wielkiej
Średnie dla m iękkich kom petencji
Średnie dla twardych kom petencji
Rys. 3.1. Średnie oceny dla kompetencji miękkich i twardych w opinii pracodawców
Opinie przedstawicieli firm świadczą o tym, że w środowisku menedżerskim istnieje
przekonanie, ze obiektywnie wysokie kwalifikacje formalne, nie wsparte równie wysokimi
kompetencjami osobistymi, nie gwarantują sukcesu zawodowego. Rozwijanie kluczowych
miękkich kompetencji również w ramach tzw. kształcenia ustawicznego może kompensować
pewne deficyty w zakresie specjalistycznej wiedzy i zawodowych umiejętności. Twarde
kompetencje są niezbędne do wykonywania pracy na określonym stanowisku i pełnienia roli
zawodowej, powinny być jednak uzupełniane przez miękkie kompetencje, jak elastyczność
działania czy zdolności przystosowawcze. Kompetencje interpersonalne mogą determinować
wysoką skuteczność realizowania własnych zamierzeń i zleconych zadań w kontaktach
z innymi ludźmi, ułatwiają budowanie i efektywne korzystanie z sieci kontaktów
(tzw. networking), umożliwiają rozwój własnej kariery (por. Smółka 2006).
3.1.4. Podsumowanie
Wyniki przeprowadzonych badań mogą być wykorzystane w polityce rynku pracy,
w celu przeciwdziałania i zapobiegania bezrobociu, ułatwiania ponownej integracji
długotrwale bezrobotnych z rynkiem pracy, wspierania integracji zawodowej ludzi młodych
oraz osób powracających na rynek pracy po okresie nieobecności.
Monitorowanie rynku pracy, analiza zawodów nadwyżkowych i deficytowych,
przygotowanie na tej podstawie form kształcenia, w tym ustawicznego z wykorzystaniem
pomocy Unii Europejskiej może pomóc w przeciwdziałaniu zjawisku wykluczenia
społecznego, ograniczeniu zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowania osób
narażonych na wykluczenie społeczne do wejścia na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub
powrotu do czynnego życia zawodowego.
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
1 2 3 4 5 7 8 9 Średnia
Sym bol grupy wielkiej
Średnie dla m iękkich kom petencji
Średnie dla twardych kom petencji
136
Kształcenie ustawiczne ułatwia dostęp i integrację z rynkiem pracy, podwyższa
i utrzymuje potencjał zatrudnieniowy osób oraz promuje mobilność zawodową, poprzez
zwiększanie dostępu do szkoleń zawodowych, edukacji oraz doradztwa. Jest to szczególnie
ważne dla osób, które ze względu na trudną sytuację życiową nie potrafią samodzielnie
odnaleźć się na rynku pracy, rozwiązać osobistych, społecznych i zawodowych problemów,
korzystając długotrwale w sposób bierny ze świadczeń pomocy społecznej.
Podejmowane działania z zakresu rozwoju lokalnego mają przyczynić się, między
innymi, do wzmocnienia więzi wewnętrznej wspólnot lokalnych, poprawy jakości życia
społeczności oraz zwiększenia zaangażowania mieszkańców i władz lokalnych w rozwój
społeczno–gospodarczy regionu poprzez realizację działań opartych na zasadzie partnerstwa.
Kwestia równości szans stanowi istotny element wszystkich realizowanych działań. Odnosi
się ona w szczególności do promowania równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, do
wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonych na wykluczenie
społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób
niepełnosprawnych. Monitoring rynku pracy ma na celu konkretyzację działań skierowanych
na podwyższenie poziomu technologicznego poprzez podnoszenie umiejętności korzystania
z nowoczesnych technik informacyjno–komunikacyjnych, aktualizowanie wiedzy
o nowoczesnych formach zarządzania i organizacji pracy oraz podwyższanie poziomu
wykształcenia społeczeństwa.
137
3.2. Sytuacja i perspektywy rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy
województwa dolnośląskiego w świetle badań 2006-2007
W województwie dolnośląskim, podobnie jak w całej Polsce, ponad połowę
bezrobotnych stanowią kobiety. Ze statystyk wynika, że panie często mają większe problemy
ze znalezieniem pracy, chociaż są lepiej wykształcone od mężczyzn. Gorszą sytuację kobiet
na rynku pracy potwierdzają wyniki wielu badań empirycznych, między innymi z zakresu
satysfakcji zawodowej. Źródłem informacji na temat sytuacji kobiet w wybranych krajach
Unii Europejskiej mogą być dane zawarte w bazie ECHP – European Community Household
Panel1 obejmującej około 150 tysięcy respondentów z 15 krajów2 uczestniczących
w badaniach panelowych prowadzonych w ośmiu rocznych falach zrealizowanych w latach
1994 – 2001, gdzie badaniem objęto pracujące w momencie ankietowania osoby (ok. 64,5 tys.
osób). Porównywalne dane dla Polski pochodzą z ankietowych badań przeprowadzonych
w kwietniu 2006 r. w ramach badania Pentor-Bus na reprezentatywnej próbie 1000 dorosłych
Polaków3. Struktura obu prób pod względem cech demograficznych była zbliżona. W obu
próbach wśród respondentów przeważali mężczyźni (52,8% dla ECHP oraz 55,5% dla
Polski). Analiza statystyczna danych z bazy ECHP4 wskazała na gorszą pozycję kobiet na
rynku pracy pomimo lepszego, w stosunku do mężczyzn, przygotowania i wyższych
kwalifikacji. Potwierdziło również podkreślane przez socjologów kładzenie przez kobiety
większego nacisku na kompetencje zawodowe i kwalifikacje odpowiednie do wykonywanych
obowiązków. W badanej reprezentatywnej próbie ECHP ponad 28% kobiet miało wyższe
wykształcenie, gdzie wśród mężczyzn odsetek wyniósł 23,3%. Jednak niezależnie od branży
działalności czy wielkości przedsiębiorstwa kobiety niemal dwukrotnie rzadziej niż
mężczyźni zajmowały wyższe stanowiska kierownicze – mężczyźni 15%, kobiety 7,8%..
Rzadziej niż mężczyźni zajmowały również samodzielne stanowiska, niemniej jednak
obserwowane różnice były znacznie mniejsze. Kobiety częściej deklarowały przygotowanie
do wykonywania obecnej pracy – 60,9% i odpowiednio 57,9% dla mężczyzn. Znacznie
częściej również potwierdzały uczestnictwo w szkoleniach i kursach uzupełniających
1 Badania były częściowo finansowane w ramach dwóch grantów badawczych Komisji Europejskiej:Satisfaction as an Assessment Criterion of Labor Market Policy Efficiency. Lesson for Poland fromInternational Experience, EPUNet research visit (2006 r.) oraz Comparative analyses of job relatedsatisfaction perception w ramach IRISS-C/I – Contrat n° 026040 (RITA) – call 16, 6th framework programme(2005 r.).
2 Baza ECHP została utworzona w ramach projektu badawczego Unii Europejskiej sfinansowanego ze środków5 Programu Ramowego.
3 Badania były sfinansowane z projektu badawczego MNiI nr 1 H02B 010 29 Metody ekonometrycznei statystyczna analiza wielowymiarowa w międzynarodowych badaniach rynku pracy. Porównawcza analizaźródeł i poziomu satysfakcji zawodowej, okres realizacji 2005 – 2007, kierownik projektu dr inż. DorotaKwiatkowska-Ciotucha.
4 Według danych z ostatniej fali panelu, tj. 2001 r.
138
wykształcenie i kompetencje zawodowe. Na pytanie o udział w szkoleniach w ostatnich 12
miesiącach pozytywnie odpowiedziało 28,5% kobiet i tylko 20% mężczyzn. Należy
podkreślić, że deklarowana przez kobiety większa chęć podnoszenia kwalifikacji widoczna
jest również w Polsce. Jak pokazują raporty z pierwszego okresu wdrażania projektów
szkoleniowych dofinansowywanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ogólnej
liczbie uczestników szkoleń co najmniej 60% stanowiły kobiety.
Paradoksalnie, lepsze przygotowanie zawodowe i większa aktywność kobiet
w obszarze doskonalenia zawodowego przy gorszym traktowaniu na rynku pracy przekłada
się na lepsze odczucia satysfakcji W tabeli 1 zaprezentowano wyniki średnich odpowiedzi
respondentów odnośnie satysfakcji zawodowej. Za wyjątkiem satysfakcji z zarobków kobiety
wykazują większe zadowolenie z pozostałych obszarów satysfakcji zawodowej. W przypadku
Polski niższy poziom satysfakcji dla kobiet dotyczy również satysfakcji z odległości /
komunikacji do miejsca pracy. Z drugiej strony warto podkreślić, że dla wszystkich obszarów
satysfakcji oceny respondentów z Polski są znacznie niższe od prezentowanych przez
respondentów ze starych krajów Unii. Należy podkreślić również większe zróżnicowanie
ocen respondentów z Polski, o czym świadczą zaobserwowane wyższe wartości odchyleń
standardowych.
Tab. 3.5. Statystyki podstawowe poziomu satysfakcji z różnych aspektów pracy zawodowej – cecha płeć, próbaECHP 2001 r. oraz Polska 2006 r.
Badane obszarysatysfakcjizawodowej
płećrespondenta
Próba ECHP Próba z Polskiliczebność
próbyśredniaocena
odchyleniestandardowe
liczebnośćpróby
średniaocena
odchyleniestandardowe
satysfakcjaz zarobków
mężczyzna 26159 3,73 1,22 211 3,39 1,39kobieta 18343 3,68 1,25 169 3,12 1,50
satysfakcjazpewności pracy
mężczyzna 26159 4,36 1,31 211 3,80 1,61kobieta 18343 4,42 1,36 169 3,88 1,63
satysfakcja z typupracy
mężczyzna 26159 4,48 1,14 211 4,24 1,36kobieta 18343 4,50 1,15 169 4,33 1,41
satysfakcja zwarunków/środowis
ka pracy
mężczyzna 26159 4,27 1,19 211 4,07 1,42
kobieta 18343 4,40 1,17 169 4,11 1,47
satysfakcja zodległości/komunikacji do miejsca pracy
mężczyzna 26159 4,41 1,34 211 4,33 1,63
kobieta 18343 4,60 1,31 169 4,22 1,73
Uwaga: dane odnoszą się do przeciętnej oceny respondenta, gdzie poziom 1 oznacza całkowity brak satysfakcji,poziom 6 oznacza pełną satysfakcję.Źródło: [Analiza porównawcza odczuć satysfakcji zawodowej – Polska na tle krajów Unii Europejskiej 2007]
Według krajowych statystyk GUS liczba bezrobotnych ogółem w ostatnim roku
zmniejszyła się, jednak liczba kobiet bez pracy spada zdecydowanie wolniej niż mężczyzn.
Z danych GUS z lipca 2006 r. wynika, że z 2443,4 tys. bezrobotnych, 1371,6 tys., czyli ponad
połowę (56%) stanowiły kobiety, a w sierpniu tegoż roku bezrobocie kobiet wzrosło
139
o 1 punkt procentowy. Według socjologów główne przyczyny tego zjawiska stanowią: wiek
i „obciążenia rodzinne”, w tym dzieci. Stereotyp kobiety jako „opiekunki domowego
ogniska” nierzadko dyskryminuje ją jako pracownika. W czerwcu 2006 r. Komisja
Europejska ogłosiła rok 2007 Europejskim Rokiem Równych Szans dla Wszystkich. Program
ma być wyrazem sprzeciwu wobec wszelkiej dyskryminacji. W lipcu 2005 r. w Unii
Europejskiej rozpoczęły się przygotowania programu, którego celem było zwrócenie uwagi
związków zawodowych na sytuację kobiet na rynku pracy oraz poszukiwanie dobrych
rozwiązań. Rozwiązania promujące kobiety na rynku pracy i ułatwiające im godzenie życia
zawodowego z rodzinnym mają znaczenie społeczne, ale i ekonomiczne. Kwestia równości
szans stanowi istotny element wszystkich realizowanych działań. Odnosi się ona
w szczególności do promowania równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, do
wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonych na wykluczenie
społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób
niepełnosprawnych. W Unii Europejskiej jest wiele firm, które wdrożyły politykę przyjazną
rodzinie (ruchomy czas pracy opłacanie opieki nad dziećmi) wykazało, że firmy te
oszczędziły nawet do 33 proc. kosztów osobowych.
3.2.1. Wyniki badania dotyczące zatrudnienia kobiet
Na podstawie danych z trzeciej fali badania ankietowego przedsiębiorców
województwa dolnośląskiego w badanych przedsiębiorstwach kobiety stanowiły 35,5%
zatrudnionych – ogólna liczba osób zatrudnionych w badanych przedsiębiorstwach wynosiła
97 260 (rys. 3.2).
kobiety35,5%
mężczyźni64,5%
Rys. 3.2. Udział kobiet w zatrudnieniu w województwie dolnośląskim
Udział kobiet w badanych przedsiębiorstwach w poszczególnych powiatach
województwa dolnośląskiego był zróżnicowany. W tabeli 3.6 oraz na rysunku 3.3
zaprezentowano procentowy udział kobiet w badanych przedsiębiorstwach z uwzględnieniem
podziału terytorialnego. Największy udział kobiet zaobserwowano w przedsiębiorstwach
powiatu wałbrzyskiego, gdzie odsetek kobiet w ogółem pracujących wyniósł aż 60,6%.
kobiety35,5%
mężczyźni64,5%
140
Na kolejnych miejscach znalazły się powiaty: złotoryjski (58,4%) oraz kłodzki (48,0%).
Najmniej kobiet w badanych przedsiębiorstwach zatrudnionych było w powiatach: lubińskim
(17,2%), jaworskim (17,7%) oraz bolesławieckim (19,5%). Tak duże obserwowane
dysproporcje w udziale kobiet w ogóle pracujących w poszczególnych powiatach wynikały
przede wszystkim ze specyfiki firm na danym terenie (por. rozdział 2 raportu).
Tab. 3.6.Udział kobiet w zatrudnieniu w poszczególnych powiatach województwa dolnośląskiego
Powiat kobiety mężczyźniBolesławiec 19,5% 80,5%Dzierżoniów 46,3% 53,7%Głogów 43,5% 56,5%Góra 42,4% 57,6%Jawor 17,7% 82,3%m. Jelenia Góra 42,1% 57,9%Kamienna Góra 45,9% 54,1%Kłodzko 48,0% 52,0%m. Legnica 27,8% 72,2%Lubań 25,0% 75,0%Lubin 17,2% 82,8%Lwówek Śląski 35,9% 64,1%Milicz 21,8% 78,2%Oleśnica 44,1% 55,9%Oława 32,2% 67,8%Polkowice 28,3% 71,7%Strzelin 34,4% 65,6%Środa Śląska 26,7% 73,3%Świdnica 30,9% 69,1%Trzebnica 34,3% 65,7%m. Wałbrzych 34,8% 65,2%Wołów 35,2% 64,8%m. Wrocław 39,1% 60,9%Ząbkowice Śląskie 29,8% 70,2%Zgorzelec 29,7% 70,3%Złotoryja 58,4% 41,6%Jelenia Góra 38,0% 62,0%Legnica 38,4% 61,6%Wałbrzych 60,6% 39,4%Wrocław 33,7% 66,3%Razem 35,5% 64,5%
141
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Bolesławiec
Dzierżoniów
Głogów
Góra
Jawor
m. Jelenia Góra
Kamienna Góra
Kłodzko
m. Legnica
Lubań
Lubin
Lwówek Śląski
Milicz
Oleśnica
Oława
Polkowice
Strzelin
Środa Śląska
Świdnica
Trzebnica
m. Wałbrzych
Wołów
m. Wrocław
Ząbkowice Śląskie
Zgorzelec
Złotoryja
Jelenia Góra
Legnica
Wałbrzych
Wrocław
Razem
kobiety
mężczyźni
Rys.3.3.Udział kobiet w zatrudnieniu w poszczególnych powiatach województwa dolnośląskiego
Na rysunku 3.4 przedstawiono udział kobiet w zatrudnieniu w badanych firmach
z podziałem na sekcje działalności. Sekcją najbardziej sfeminizowaną, co było do
przewidzenia, jest ochrona zdrowia i opieka społeczna, gdzie odsetek pracujących pań wynosi
78,5%. Na drugim miejscu jest działalność hotelarska i restauracyjna z 68,5% zatrudnionych
kobiet oraz administracja publiczna, gdzie udział kobiet wynosi 60,5%. Również zgodnie
z przewidywaniami sekcje o najmniejszym udziale kobiet w zatrudnionych ogółem to
górnictwo (12,4%), wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, wodę i gaz oraz budownictwo
(17,5%).
kobiety
mężczyźni
142
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem
administracja publiczna
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społ. i ind.
Razem
kobiety
mężczyźni
Rys. 3.4. Udział kobiet w zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalnościgospodarczej
Ciekawych informacji dostarcza również analiza udziałów zatrudnionych kobiet
i mężczyzn w poszczególnych sekcjach działalności. Odsetek osób zatrudnionych ogółem
oraz z podziałem według płci w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach
działalności gospodarczej przedstawiono na rysunku 3.5. Według danych z badania
relatywnie najwięcej osób zatrudnionych było w sekcji przetwórstwo przemysłowe (32,8%),
przy czym odsetek kobiet i mężczyzn był porównywalny (odpowiednio 31,6% kobiet i 33,5%
mężczyzn ogółu obu podgrup). Na drugim miejscu pod względem częstości zatrudnienia jest
działalność usługowa (17,8%), przy czym odsetek kobiet jest tu nieznacznie większy od
odsetka mężczyzn (odpowiednio 18,3% dla kobiet oraz 17,5% dla mężczyzn). Na trzecim
miejscu jest handel hurtowy i detaliczny (13,7% ogółu zatrudnionych). Relatywnie więcej
kobiet niż mężczyzn zajmuje się handlem (odpowiednio 16,0% i 12,4% badanych podgrup).
Do sekcji działalności, w których zatrudnionych jest relatywnie dużo kobiet należą również
ochrona zdrowia i opieka społeczna (7,5% badanej podgrupy), administracja publiczna
(6,4%) oraz działalność hotelarska i gastronomiczna (6,4%).
kobiety
mężczyźni
143
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem
administracja publiczna
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społ. i ind.
kobiety
mężczyźni
Ogółem
Rys. 3.5. Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalności gospodarczej –odsetek osób ogółem oraz z podziałem według płci
Tab. 3.7. Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalności gospodarczej –osób ogółem oraz z podziałem według płci
Sekcja OsobyW tymkobiety
Kobiety%
Mężczyźni%
Kobiety%
Mężczyźni%
Ogółem%
rolnictwo, łowiectwo,leśnictwo
1245 285 22,9% 77,1% 0,9% 1,6% 1,4%
górnictwo 4391 543 12,4% 87,6% 1,7% 6,5% 4,8%przetwórstwo przemysłowe 30014 10283 34,3% 65,7% 31,6% 33,5% 32,8%wytwarzanie i zaopatrywaniew energię, gaz, wodę
2597 373 14,4% 85,6% 1,1% 3,8% 2,8%
budownictwo 5568 974 17,5% 82,5% 3,0% 7,8% 6,1%handel hurtowy i detaliczny 12529 5207 41,6% 58,4% 16,0% 12,4% 13,7%hotele i restauracje 3170 2086 65,8% 34,2% 6,4% 1,8% 3,5%transport, gospodarkamagazynowa i łączność
5433 1180 21,7% 78,3% 3,6% 7,2% 5,9%
pośrednictwo finansowe 2393 477 19,9% 80,1% 1,5% 3,3% 2,6%obsługa nieruchomości,wynajem
784 400 51,0% 49,0% 1,2% 0,7% 0,9%
administracja publiczna 3449 2084 60,4% 39,6% 6,4% 2,3% 3,8%edukacja 386 196 50,8% 49,2% 0,6% 0,3% 0,4%ochrona zdrowia i pomocspołeczna
3107 2438 78,5% 21,5% 7,5% 1,1% 3,4%
działalność usługowakomunalna, społ. i ind.
16263 5951 36,6% 63,4% 18,3% 17,5% 17,8%
Razem 91394 32505 35,6% 64,4% 100,0% 100,0% 100,0%
kobiety
mężczyźni
Ogółem
144
Udział kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu zależnie od wielkości badanych firm
przedstawiono na rysunku 3.6. Relatywnie największy odsetek kobiet zaobserwowano
w przedsiębiorstwach małych (39,8% zatrudnionych), najmniejszy natomiast
w przedsiębiorstwach średnich (34,0%). Jak pokazują dane na rysunku 3.7 blisko połowa
badanej grupy zatrudnionych pracowała w przedsiębiorstwach dużych – dla całej grupy było
to 49,0%, w tym odsetek dla kobiet wyniósł 47,6%. Relatywnie więcej kobiet niż mężczyzn
pracowało w firmach małych – odpowiednio 23,5% badanej grupy kobiet oraz 19,5% grupy
mężczyzn.
39,8%
60,2%
34,0%
66,0%
34,5%
65,5%
35,5%
64,5%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
mała średnia duża Razem
mężczyźni
kobiety
Rys. 3.6.Udział kobiet w zatrudnieniu w województwie dolnośląskim według wielkości firm
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
mała
średnia
duża
kobiety
mężczyźni
Ogółem
Rys. 3.7.Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim według wielkości firm – odsetek osób ogółemoraz z podziałem według płci
39,8%
60,2%
34,0%
66,0%
34,5%
65,5%
35,5%
64,5%
mężczyźni
kobiety
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
mała
średnia
duża
kobiety
mężczyźni
Ogółem
145
Obserwowane w większości badań rynku pracy lepsze przygotowanie kobiet do
pełnienia obowiązków zawodowych widoczne było również w tym badaniu. Kobiety
charakteryzowały się, bowiem lepszym wykształceniem. Na rysunku 3.8 oraz w tabeli 3.8
przedstawiono strukturę badanych grup zatrudnionych według poziomu wykształcenia.
Według wyników ankiet średnio 13,4% osób posiadało wykształcenie wyższe, przy czym
odsetek kobiet był znacznie wyższy niż odsetek mężczyzn (odpowiednio 17,1% oraz 11,4%).
Również w grupie osób z wykształceniem policealnym oraz średnim ogólnokształcącym
przeważały kobiety. Wykształceniem policealnym legitymowało się 4,5% ogółu badanych
zatrudnionych, przy czym 5,4% kobiet i 4,0% mężczyzn. Około 9,4% badanych osób miało
wykształcenie średnie ogólnokształcące, z czego w grupie kobiet było to 12,0%, a w grupie
mężczyzn 8,0%. Relatywnie mniej kobiet niż mężczyzn posiada wykształcenie średnie
zawodowe oraz legitymuje się niższym poziomem wykształcenia niż analizowane wcześniej.
Tab. 3.8.Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim według poziomu wykształcenia – osób ogółemoraz z podziałem według płci
Wykształcenie razem kobiety mężczyźni
wyższe13042 5900 714213,4% 17,1% 11,4%
policealne4378 1869 25094,5% 5,4% 4,0%
średnie zawodowe22396 7426 1497023,0% 21,5% 23,9%
średnie ogólnokształcące9143 4143 50009,4% 12,0% 8,0%
zasadnicze zawodowe23810 6438 1737224,5% 18,7% 27,7%
gimnazjalne i niższe4041 1169 28724,2% 3,4% 4,6%
brak danych (%) 21,0% 21,9% 20,5%
146
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%
wyższe
policealne
ś rednie zawodowe
ś rednie ogólnokształcące
zasadnicze zawodowe
gimnazjalne i niższe
brak danych
kobiety
mężczyźni
Ogółem
Rys.3.8. Poziom wykształcenia osób pracujących w badanych firmach województwa dolnośląskiego – ogółemoraz z podziałem na płeć
W województwie dolnośląskim ogólne tendencje nie różnią się specjalnie od
prawidłowości w kraju. W Polsce tylko 32,5% kobiet piastuje stanowiska kierownicze. 75,5%
zatrudnionych jest jako zwykli pracownicy (dane GUS 2007r.). W zarządach dużych spółek
kobiety stanowią tylko 10 procent, np. wśród osób, które zdobyły tytuł profesorski w Polsce,
tylko co piąta - to kobieta. Kobiety rzadziej awansują, a przy poszukiwaniu pracy zwykle
myślą o niższych stanowiskach. Przy zwolnieniach z pracy ze stanowisk kierowniczych
w pierwszej kolejności zwalniane są kobiety. Według psychologów i socjologów paniom
brakuje pewności siebie, mają mniejsze oczekiwania, i godzą się z objęciem stanowiska
pomocniczego, zastępcy szefa czy asystenta. Kobiety w Polsce rzadziej piastują ważne
stanowiska również z przyczyn ogólnospołecznych. Drugim powodem są czynniki
ogólnospołeczne. Kobiety rzadko piastują ważne funkcje, np. w zarządzie jakiejś partii czy
instytucji. W opiniach pracodawców kobiety są mniej mobilne, potrzebują czasu na
wychowanie dzieci oraz na opiekę nad rodziną. Mimo że uchodzą za bardziej sumienne
i gotowe do ciężkiej pracy, awans i gratyfikacje są często wynikiem mozolnej pracy
(Gliksman 2007). Problem stanowią również metody rekrutacji, według których często płeć
żeńska jest dyskryminowana. W Polsce CV kandydatów nie jest anonimowe, jest wymagane
wpisywanie płci, zdjęcie i nie zawsze liczy się to, co dana osoba umie, jak to ma miejsce
w wielu krajach europejskich5.
5 Alicja Dzierzbicka, Kobieta niepracująca , Tygodnik "Solidarność", 02.10.2006, źródło: Onet.pl
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%
wyższe
policealne
ś rednie zawodowe
ś rednie ogólnokształcące
zasadnicze zawodowe
gimnazjalne i niższe
brak danych
kobiety
mężczyźni
Ogółem
147
3.2.2. Zwolnienia i przyjęcia pracowników, wyniki badań kompetencji kobiet
Na podstawie wyników trzeciej fali badania panelowego przedsiębiorców w obszarze
przyjęć i zwolnień pracowników w 2007 r. w badanych firmach można było zaobserwować
pozytywne tendencje przejawiające się przede wszystkim w przewadze rzeczywistych
i planowanych w następnym okresie przyjęć do pracy nad zwolnieniami. Zjawisko to odnosi
się zarówno do kobiet, jak i do mężczyzn. W pierwszym półroczu 2007 r. w 860 badanych
firmach miały miejsca zwolnienia pracowników, z czego w 442 firmach zwolnienia dotyczyły
kobiet. W tym samym okresie 940 firm przyjęło pracowników, z czego w 519
przedsiębiorstwach miało miejsce przyjęcie do pracy kobiet. Zgodnie z deklaracjami
respondentów zwolnionych było 5 770 pracowników a przyjętych 6 598 osób. W grupie
zwolnionych osób kobiety stanowiły 34,8%, a w grupie przyjmowanych osób 32,4%.
Porównując liczbę zwalnianych kobiet i mężczyzn do procentowego udziału poszczególnych
płci w zatrudnionych ogółem obserwuje się podobny odsetek dla obu płci (5,9%).
W przypadku przyjęć do pracy stwierdzono mniej korzystną sytuację dla kobiet, niż dla
mężczyzn. Przyjętych zostało 7,1% mężczyzn (w porównaniu do zatrudnionych ogółem
mężczyzn w badanych przedsiębiorstwach) i 6,0% kobiet (w porównaniu do zatrudnionych
ogółem kobiet w badanych przedsiębiorstwach). Bilans zatrudnienia w analizowanym okresie
dla obu płci jest dodatni, przy czym dla mężczyzn wynosi +14,4%, a dla kobiet jedynie
+6,4%. Odnośnie działań zaplanowanych w drugim półroczu 2007 r. zdaniem respondentów
korzystne tendencje w stosunku osób przyjmowanych do zwalnianych ulegną dodatkowemu
wzmocnieniu.
Na podstawie wyników badania panelowego można stwierdzić, że przyczyny
zwolnień i ich hierarchia była podobne, bez względu na to, czy w firmie dominowało
zatrudnienie kobiet, czy mężczyzn. Kierownicy firm wymieniali przede wszystkim:
zwolnienia z własnej inicjatywy pracownika – przyczyny rodzinne, zbyt niskie płace,
znalezienie innej pracy lepiej płatnej, wyjazd zarobkowy za granicę, restrukturyzacja firmy
(częściej w przypadku kobiet niż mężczyzn), uregulowania prawne, sezonowość prac,
czynniki dyscyplinarne, nieodpowiednie kwalifikacje, likwidacja stanowiska pracy,
zmniejszenie wielkości zamówień koszty pracy.
Na podstawie analizy danych można zauważyć, że w stosunku do 2006 r. obecnie
większy procent kobiet może liczyć na bardziej prestiżowe i wymagające wyższych
kwalifikacji stanowiska, co może wynikać z masowego exodusu wykwalifikowanych
mężczyzn za granicę, do większych miast, przede wszystkim Warszawy lub Wrocławia i jego
okolic, gdzie powstało i planowanych jest wiele inwestycji wymagających zatrudnienia
148
wysoko wykwalifikowanych specjalistów w zakresie elektroniki, informatyki czy
budownictwa lądowego. Jednak po analizie danych ze wszystkich fal badania można wysnuć
wniosek, że zjawisko dyskryminacji kobiet w pracy faktycznie istnieje. Przejawia się ono
przede wszystkim mniejszą dostępnością do poszczególnych zawodów i do kadry wyższej.
Dyskryminujące są również dysproporcje płacowe.
Hierarchia kompetencji oczekiwanych od nowo przyjmowanych pracowników – tak
ogólnie, jak i w poszczególnych grupach zawodowych, nie zależy od tego, czy w firmach
dominuje zatrudnienie kobiet czy mężczyzn. Jest tylko charakterystyczne, że w firmach, gdzie
głównie pracują i będą przyjmowanie panie, poziom oczekiwanych kompetencji jest
statystycznie niższy w stosunku do panów (por. tab. 3.9). I tak pracodawcy oczekują od
kobiet przede wszystkim: zaangażowania w pracę, odpowiedzialności, samodzielności,
umiejętności pracy w zespole, komunikatywności, dyspozycyjności, a od panów tychże
samych cech, ale w nieco innej kolejności i z większym nasileniem: odpowiedzialności,
zaangażowania w pracę, samodzielności, komunikatywności, umiejętności pracy w zespole,
dyspozycyjności i odporności na stres6.
Tab. 3.9. Hierarchia oczekiwanych kompetencji w zależności od płci (na podstawie średnich)
Hierarchia oczekiwanych kompetencji w firmachz przewagą zatrudnionych mężczyzn
Hierarchia oczekiwanych kompetencji w firmach zprzewagą zatrudnionych kobiet
odpowiedzialność 3,4 zaangażowanie w pracę 3,3zaangażowanie w pracę 3,4 odpowiedzialność 3,3samodzielność 3,3 samodzielność 3,1komunikatywność 3,2 umiejętność pracy w zespole 3,1umiejętność pracy w zespole 3,2 komunikatywność 3,0dyspozycyjność 3,2 dyspozycyjność 3,0odporność na stres 3,0 odporność na stres 2,7umiejętności praktyczne 2,8 mobilność 2,7doświadczenie w zawodzie 2,8 doświadczenie w zawodzie 2,64 kreatywność 2,8 umiejętności praktyczne 2,5mobilność 2,7 kreatywność 2,5wykształcenie kierunkowe dla zawodu 2,5 wykształcenie kierunkowe dla zawodu 2,1umiejętności interpersonalne 2,4 umiejętności interpersonalne 2,1specjalistyczne uprawnienia zawodowe 2,2 specjalistyczne uprawnienia zawodowe 1,8prawo jazdy 2,1 obsługa komputera 1,8
obsługa komputera 2,1praktyczna znajomość programówkomputerowych
1,5
praktyczna znajomość programów komputerowych 1,9 znajomość języków obcych 1,4znajomość języków obcych 1,5 prawo jazdy 1,3
6 Kowal J., Kwiatkowska-Ciotucha D., Krupowicz J., Załuska U., Stanisławczyk M., Monitorowaniedolnośląskiego rynku pracy, kompetencje pracowników określonych grup zawodowych a przeciwdziałaniebierności (raport z badań), „OBLICZA BIERNOŚCI”III Interdyscyplinarna Konferencja: „Człowiek wobecmasowych zjawisk społecznych” Wrocław 11 – 12. 06.2007, referat po recenzji, w druku
149
3.2.3. Podsumowanie
W Polsce (również w województwie dolnośląskim) studiuje więcej kobiet niż
mężczyzn. Mimo, że wyższe wykształcenie ma 57,8 proc. Polek, to po ukończeniu studiów
ich szanse na rynku pracy nie są tak duże jak szanse mężczyzn. W trzecim kwartale 2005 roku
aż 52,5 proc. absolwentek nie mogło znaleźć pracy. Młodych absolwentów bez zatrudnienia
było 36,3 proc. Pracodawcy zazwyczaj nie chcą zatrudniać młodych kobiet w obawie, że
szybko odejdą na urlopy macierzyńskie i wychowawcze. Kobiety są często stawiane przed
wyborem: praca czy dom. Wiele z nich dobrowolnie pozostaje w domu, nie pracuje i nie
czuje się bezrobotna7. Tak w Polsce, jak i w Europie dostęp do rynku pracy utrudnia fakt, że
niełatwo jest godzić obowiązki rodzinne z pracą zawodową. Z badań wynika, że 69% kobiet
sądzi, że dziecko jest utrudnieniem, 22% rezygnuje z urodzenia dziecka z tego powodu
(badania CBOS 2006), ponieważ przy niskim poziomie płac większości rodzin nie stać na
opiekunkę, zbyt mała jest liczba żłobków i przedszkoli. Wielu pracodawców obawia się, że
kobiety będą często korzystały m.in. z urlopów macierzyńskich, wychowawczych i innych
przywilejów, mimo że w rzeczywistości obciążenia dla pracodawców z tego tytułu są niższe.
Kobiety częściej korzystają z opieki nad dzieckiem, lecz mniej chorują, a koszt wolnych dni
na opiekę nad dzieckiem, pokrywa ubezpieczyciel. W celu poprawienia sytuacji
wprowadzono urlopy rodzicielskie dla mężczyzn, którzy jednak korzystają z tego prawa
bardzo rzadko (mniej niż 2 proc. mężczyzn). Od 2005 r. na rozmowach kwalifikacyjnych
pytania o plany rodzinne są zabronione, ale w wielu przypadkach pojawiają się i właśnie ta
kwestia decyduje o tym, czy kobieta zostanie zatrudniona czy nie (Dzierzbicka 2006,
Gliksman 2006). Możliwe, że problemy te zostaną rozwiązane na przykład przez takie
programy unijne, jak np.projekt Pracownik-Rodzic8.
Problem dla pań stanowi dostęp do niektórych zawodów, w polskiej społecznej mentalności
istnieje podział na zawody męskie i żeńskie9. Kobiety pracują głównie w takich sekcjach
gospodarki, jak ochrona zdrowia i pomoc społeczna, administracja publiczna; obowiązkowe
ubezpieczenia, pośrednictwo finansowe, edukacja. Przez mężczyzn zdominowany jest
przemysł ciężki i elektroniczny, gdzie wynagrodzenia są znacznie wyższe. Bezrobocie
stanowi problem młodych absolwentek szkół jak również tych kobiet, które utraciły pracę lub
były na urlopie wychowawczym. Długotrwale bezrobotnym trudno jest powrócić do zawodu.
Urzędy Pracy proponują programy pomagające w powrocie10.
7 por. Alicja Dzierzbicka, Kobieta niepracująca , Tygodnik "Solidarność", 02.10.2006, źródło: Onet.pl8 http://www.pracujacyrodzice.pl/index.php/pages,2; 2007-09-099 Nawrot A. Kobiety potrzebują wsparcia, Fundacja Centrum Promocji Kobiet, http://bezrobocie.org.pl/x/24171410 Gliksman A., Równe traktowanie w zatrudnieniu, 2006
150
Aby odnieść sukces zawodowy, kobiety powinny przełamać stereotypowe myślenie
i jak najwięcej się uczyć, zdobywać nowe kwalifikacje, korzystając np. z różnych form
kształcenia ustawicznego lub z pomocy fundacji, często działających w ramach programów
Unii Europejskiej, wspierających rozwój zawodowy kobiet11. Panie nie chcą rezygnować ze
swoich ambicji, pragną łączyć sukces zawodowy z rodziną. Większość godzi się często na
gorsze wynagrodzenie i gorszą pracę, ponieważ uważają, „że ich praca jest tylko
uzupełnieniem pracy męża i że w zasadzie mogą mniej zarabiać, bo podstawą jest jego
pensja.”12.
Podczas szkoleń i kursów kobiety powinny zdobywać wiedzę na temat rynku pracy
i panujących na nim zasad. Niezbędna jest wiedza i treningi rozwijające tzw. „kompetencje
miękkie”, przede wszystkim aktywność i przezwyciężenie bierności. Treningi i szkolenia
interpersonalne i psycho-edukacyjne dają wiedzę na temat komunikacji, asertywności,
autoprezentacji jako niezbędnych metod w aktywnym i samodzielnym poszukiwaniu pracy,
skutecznym zachowywaniu się na rozmowie kwalifikacyjnej. Bardzo wiele daje znajomość
prawidłowego napisania dokumentów aplikacyjnych, posługiwania się nowoczesnymi
multimediami: komputerem, telefonem komórkowym, faksem. Nieoceniona jest wiedza
z zakresu prawa pracy (umowy o pracę, rozwiązywanie umów, prawa pracownicze, urlopy
itp.), z zakresu przedsiębiorczości, praw antydyskryminacyjnych. Kobiety muszą sobie
uświadomić, że istnieje dyskryminacja i że często jej doświadczają.
11 http://e-kobiety.pl/content/view/3209/547/1/0/; 2007-09-09; Kobiety na rynku pracy - po debacie, http://praca.gazeta.pl/gazetapraca/1,79222,3981511.html12 Nawrot A.Kobiety potrzebują wsparcia, Fundacja Centrum Promocji Kobiet,
http://bezrobocie.org.pl/x/241714
151
3.3. Wielowymiarowa analiza porównawcza jako narzędzie oceny zróżnicowaniasytuacji powiatów województwa dolnośląskiego
3.3.1. Opis narzędzia badawczego
Metody i techniki wielowymiarowej analizy porównawczej badają zjawiska złożone,
czyli takie, które są opisane za pomocą, co najmniej dwóch zmiennych. Badany jest wektor
zmiennych:
gdzie m – liczba zmiennych (m ≥ 2). Dane surowe prezentowane są w postaci macierzy
obserwacji:
gdzie xij – wartość j-tej zmiennej dla i-tego obiektu.
Za pomocą metod wielowymiarowej analizy porównawczej rozwiązuje się zwykle dwa
następujące zagadnienia:
— badanie podobieństw obserwacji pod względem zjawiska złożonego z wykorzystaniem
metod klasyfikacji
— uszeregowanie obserwacji pod względem poziomu zjawiska złożonego z wykorzystaniem
metod porządkowania liniowego zbioru.
W badaniach praktycznych zdarza się z reguły, że zmienne wchodzące w skład wektora
zmiennych cząstkowych wyrażone są w różnych jednostkach miary. Z formalnego punktu
widzenia większość metod wielowymiarowej analizy porównawczej można stosować tylko
wtedy, gdy wszystkie zmienne są wyrażone w tych samych jednostkach miary o zbliżonych
rzędach wielkości. Aby to uzyskać stosuje się normalizację zmiennych. Ma ona na celu:
� ujednolicenie jednostek miary zmiennych,
� ujednolicenie rzędów wielkości zmiennych.
Najczęściej stosowanym sposobem normalizacji jest standaryzacja. Przeprowadza się ją
według wzoru:
gdzie: jx – średnia arytmetyczna zmiennej Xj
sj – odchylenie standardowe zmiennej Xj
zij – standaryzowana wartość zmiennej Xj dla i-tego obiektu
Po standaryzacji wartości wszystkich zmiennych stają się niemianowane. Standaryzacja
powoduje ponadto ujednolicenie wszystkich zmiennych ze względu na ich zmienność
i położenie. Jest tak, gdyż dla zmiennych standaryzowanych: średnia arytmetyczna wynosi 0,
wariancja jest równa 1 oraz odchylenie standardowe jest równe 1.
]...,,,[ 21 mXXXX =
⎥
⎥
⎥
⎥
⎦
⎤
⎢
⎢
⎢
⎢
⎣
⎡
=
nmnn
m
m
xxx
xxx
xxx
X
...
............
...
...
21
22212
11211
)...,,2,1( mjs
xxz
j
jijij =
−=
152
W wyniku zastosowania przekształceń normalizacyjnych uzyskuje się macierz
znormalizowanych obserwacji postaci:
gdzie: zij – znormalizowana wartość j-tej zmiennej w i-tym obiekcie
Metody wielowymiarowej analizy porównawczej można podzielić na dwie główne grupy:
— metody porządkowania liniowego zbioru obserwacji,
— metody grupowania (klasyfikacji).
Porządkowanie liniowe pozwala uszeregować obiekty pod względem poziomu zjawiska
złożonego. Metody klasyfikacji umożliwiają podział zbioru n obserwacji na K rozłącznych
i niepustych podzbiorów, zwanych klasami, tak, aby: obserwacje należące do tych samych
klas były jak najbardziej podobne oraz obserwacje należące do różnych klas były jak najmniej
podobne.
Pojęciem umożliwiającym wzajemne porównywanie obiektów pod względem zjawiska
złożonego jest podobieństwo. Podobieństwo obiektów w WAP najczęściej jest mierzone za
pomocą odległości. Zwykle stosuje się tzw. odległość euklidesową:
gdzie: dil – odległość między obiektem i-tym a l-tym
zij – wartość znormalizowanej zmiennej Xj w obiekcie i
zlj – wartość znormalizowanej zmiennej Xj w obiekcie l
Po obliczeniu odległości między każdą parą obiektów otrzymuje się macierz odległości:
Macierz odległości jest macierzą kwadratową o wymiarze n x n, gdzie n – liczba obiektów.
11 12 1 1
21 22 2 2
1 2
1 2
Z
j m
j m
i i ij im
n n nj nm
z z z zz z z z
z z z z
z z z z
⎡ ⎤
⎢ ⎥
⎢ ⎥
= ⎢ ⎥
⎢ ⎥
⎢ ⎥
⎢ ⎥⎣ ⎦
K KK K
K K K K K KK K
K K K K K KK K
( ) )...,,2,1,(1
2 nlizzdm
jljijil =−= ∑
=
⎥
⎥
⎥
⎥
⎦
⎤
⎢
⎢
⎢
⎢
⎣
⎡
=
0...
............
...0
...0
21
221
112
nn
n
n
dd
dd
dd
D
153
3.3.2. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego
W oparciu o wyniki uzyskane z trzeciej fali badań ankietowych przedsiębiorstw
województwa dolnośląskiego podjęto próbę stworzenia dwóch rankingów powiatów.
W zamyśle jeden ranking miał obrazować obecną sytuację na rynku pracy, drugi zmiany
i wynikające z nich perspektywy rozwoju lokalnych powiatowych rynków. W tym celu
wykorzystano jedną z metod porządkowania liniowego, których generalnym zadaniem jest
uporządkowanie obserwacji w kolejności od „najlepszej” do „najgorszej”. Za kryterium
uporządkowania przyjęto zjawisko złożone, opisane na podstawie opinii respondentów
odnoszących się do różnych aspektów działalności firmy i jej otoczenia. Zastosowaną metodą
porządkowania była metoda wzorca rozwoju. Wśród charakterystyk opisujących aktualną
sytuację na powiatowych rynkach znalazły się odpowiedzi respondentów badania panelowego
na pytania odnoszące się do następujących zagadnień: sytuacja ekonomiczna firmy, stopień
wykorzystania potencjału produkcyjnego, realizowane inwestycje, wielkość zatrudnienia
w stosunku do potrzeb, trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników, zwolnienia
i przyjęcia pracowników. Przekształcając pojedyncze odpowiedzi ankietowanych na
wykorzystane przy tworzeniu rankingu charakterystyki zastosowano takie formuły, aby
uzyskane zmienne cząstkowe miały charakter stymulant. Tym samym wyższe wartości
zbudowanych zmiennych świadczą o korzystniejszej sytuacji. Poniżej zaprezentowano sposób
przejścia z odpowiedzi respondentów dla poszczególnych zjawisk:
⎯ Sytuacja ekonomiczna firmy – wartości zmiennej uzyskano jako proporcję firm
oceniających swoją sytuację ekonomiczną jako bardzo dobrą (waga 2) lub dobrą (waga 1)
do ogółu firm ankietowanych w danym powiecie;
⎯ Wykorzystanie potencjału produkcyjnego – wartości zmiennej uzyskano jako proporcję
firm podających, że potencjał produkcyjny / usługowy wykorzystywany jest w stopniu
wysokim do ogółu firm ankietowanych w danym powiecie;
⎯ Realizowane inwestycje – wartości zmiennej obliczono porównując liczbę firm, które
realizują obecnie inwestycje do ogółu badanych w danym powiecie;
⎯ Zatrudnienie w firmie w stosunku do aktualnych potrzeb – przy obliczaniu wskaźnika za
sytuację korzystną przyjęto odpowiedź „odpowiednie”, za sytuację niekorzystną zarówno
„nadmierne”, jak i „niedostateczne”. Tym samym wartości zmiennej oszacowano jako
proporcję odpowiedzi „odpowiednie” do ogółu odpowiedzi;
⎯ Trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników – wartości tej zmiennej
wyznaczono porównując liczbę firm, które nie miały trudności ze znalezieniem
odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej do firm badanych w danym powiecie;
154
⎯ Zwolnienia i przyjęcia pracowników – oba zjawiska zestawiono ze sobą wyznaczając
zmienną prezentującą bilans zatrudnienia obliczony jako stosunek liczby osób przyjętych
w ankietowanych firmach danego powiatu do liczby osób zwalnianych. Przyjęto
założenie, że przewaga przyjęć nad zwolnieniami jest zjawiskiem korzystniejszym niż
odwrotna.
Uzyskane w ten sposób wartości charakterystyk opisujących sytuację w poszczególnych
powiatach zaprezentowano w tabeli 3.10.
Tab. 3.10. Wartości zmiennych charakteryzujących sytuację na powiatowych rynkach uzyskane w trzeciej falibadań panelowych
ZjawiskoSytuacja
ekonomicznafirmy
Wykorzystaniepotencjału
produkcyjnego
Inwestycjerealizowane
Zatrudnieniedo potrzeb
Trudności zeznalezieniempracowników
Bilansprzyjęcia
/zwolnieniaPowiat / zmienna X1 X2 X3 X4 X5 X6
Bolesławiec 0,71 0,16 0,21 0,90 0,62 1,12Dzierżoniów 1,06 0,01 0,31 0,83 0,81 1,71Głogów 0,96 0,51 0,18 0,90 0,71 0,46Góra 0,72 0,24 0,12 0,84 0,68 0,66Jawor 0,86 0,31 0,34 0,76 0,62 1,39m. Jelenia Góra 1,03 0,40 0,36 0,83 0,60 1,25Kamienna Góra 1,13 0,46 0,25 0,67 0,29 1,51Kłodzko 0,88 0,04 0,19 0,73 0,58 1,00m. Legnica 0,75 0,16 0,22 0,85 0,58 1,66Lubań 0,92 0,11 0,14 0,86 0,70 0,67Lubin 0,73 0,18 0,18 0,91 0,67 0,74Lwówek Śląski 0,80 0,32 0,00 0,80 0,64 1,10Milicz 1,08 0,33 0,33 0,75 0,67 0,76Oleśnica 0,70 0,23 0,36 0,71 0,49 1,39Oława 1,10 0,27 0,35 0,67 0,60 2,05Polkowice 0,97 0,03 0,55 0,90 0,79 1,70Strzelin 0,93 0,46 0,25 0,75 0,39 0,91Środa Śląska 1,07 0,43 0,20 0,80 0,67 2,61Świdnica 0,99 0,15 0,28 0,81 0,52 1,70Trzebnica 0,94 0,10 0,08 0,90 0,80 2,53m. Wałbrzych 0,51 0,15 0,14 0,83 0,69 1,46Wołów 1,12 0,50 0,50 0,62 0,38 0,87m. Wrocław 1,06 0,28 0,31 0,70 0,55 1,17Ząbkowice Śląskie 0,98 0,56 0,38 0,96 0,46 0,90Zgorzelec 0,75 0,17 0,23 0,81 0,55 1,06Złotoryja 0,89 0,19 0,07 0,78 0,67 0,49Jelenia Góra 0,88 0,42 0,36 0,67 0,48 0,85Legnica 0,68 0,03 0,19 0,94 0,68 0,52Wałbrzych 1,00 0,00 0,19 0,97 0,88 0,94Wrocław 0,82 0,22 0,18 0,90 0,68 0,84
Zgodnie z założeniami metody wzorca rozwoju wartości zmiennych należy poddać
normalizacji. W omawianym przykładzie jako sposób normalizacji zastosowano
standaryzację. Kolejnym krokiem metody jest wyznaczenie dwóch abstrakcyjnych obiektów –
wzorca rozwoju posiadającego „najlepsze” wartości dla każdej ze znormalizowanych
155
zmiennych oraz antywzorca – obiektu o wartościach „najgorszych” analizowanych cech.
Zgodnie z przyjętym przy budowie zmiennych założeniem o tworzeniu stymulant za
najlepsze wartości w przypadku wszystkich charakterystyk należy uznać wartości
maksymalne, analogicznie za najgorsze wartości minimalne. W tabeli 3.11 przedstawiono
wartości poszczególnych zmiennych po standaryzacji oraz wartości „wzorcowe”
i „antywzorcowe”.
Tabela 3.11. Wartości znormalizowanych zmiennych cząstkowych oraz wartości wzorca i antywzorca rozwoju
ZjawiskoSytuacja
ekonomicznafirmy
Wykorzystaniepotencjału
produkcyjnego
Inwestycjerealizowane
Zatrudnieniedo potrzeb
Trudności zeznalezieniempracowników
Bilansprzyjęcia
/zwolnieniaPowiat / zmienna Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6
Bolesławiec -1,19 -0,55 -0,34 0,99 0,03 -0,15Dzierżoniów 1,05 -1,44 0,48 0,24 1,47 0,92Głogów 0,39 1,60 -0,59 0,96 0,70 -1,34Góra -1,15 -0,05 -1,05 0,31 0,50 -0,99Jawor -0,24 0,38 0,78 -0,55 0,05 0,34m. Jelenia Góra 0,82 0,93 0,88 0,19 -0,11 0,09Kamienna Góra 1,44 1,29 0,01 -1,52 -2,47 0,56Kłodzko -0,15 -1,30 -0,51 -0,90 -0,30 -0,36m. Legnica -0,99 -0,51 -0,20 0,42 -0,25 0,83Lubań 0,12 -0,86 -0,92 0,57 0,67 -0,95Lubin -1,11 -0,41 -0,54 1,04 0,44 -0,83Lwówek Śląski -0,64 0,44 -2,03 -0,11 0,19 -0,18Milicz 1,17 0,52 0,69 -0,64 0,40 -0,80Oleśnica -1,31 -0,10 0,93 -1,06 -0,93 0,35Oława 1,31 0,14 0,86 -1,52 -0,08 1,53Polkowice 0,42 -1,31 2,47 0,91 1,36 0,90Strzelin 0,18 1,32 0,01 -0,64 -1,69 -0,54Środa Śląska 1,07 1,13 -0,40 -0,11 0,40 2,55Świdnica 0,59 -0,61 0,29 0,03 -0,71 0,91Trzebnica 0,25 -0,90 -1,36 0,92 1,38 2,41m. Wałbrzych -2,49 -0,59 -0,89 0,16 0,54 0,48Wołów 1,38 1,54 2,05 -2,07 -1,76 -0,61m. Wrocław 1,01 0,20 0,50 -1,18 -0,46 -0,05Ząbkowice Śląskie 0,51 1,92 1,03 1,56 -1,19 -0,54Zgorzelec -0,93 -0,48 -0,18 0,01 -0,52 -0,25Złotoryja -0,07 -0,39 -1,42 -0,35 0,40 -1,28Jelenia Góra -0,14 1,08 0,94 -1,52 -0,99 -0,64Legnica -1,43 -1,32 -0,45 1,32 0,48 -1,23Wałbrzych 0,64 -1,52 -0,45 1,67 1,99 -0,47Wrocław -0,49 -0,17 -0,59 0,91 0,47 -0,65wzorzec 1,44 1,92 2,47 1,67 1,99 2,55antywzorzec -2,49 -1,52 -2,03 -2,07 -2,47 -1,34Źródło: obliczenia własne.
Korzystając ze znormalizowanych wartości zmiennych cząstkowych badaniu poddano
podobieństwo poszczególnych powiatów do abstrakcyjnego obiektu wzorcowego poprzez
obliczenie odległości każdego z powiatów od wzorca rozwoju. Uzyskane odległości
pozwalają już na stworzenie rankingu badanych obiektów od „najlepszego”, czyli najmniej
156
odległego od wzorca, do „najgorszego”, dla którego odległość od wzorca jest największa.
Niemniej jednak odległości są miarami nienormowanymi na określonym przedziale, co
uniemożliwia ocenę stopnia zróżnicowania pomiędzy poszczególnymi powiatami. W związku
z powyższym ostatnim etapem metody jest wyznaczenie dla każdego z badanych obiektów
miary rozwoju spełniającej następujące własności:
— im wyższy poziom zjawiska złożonego, tym wyższa wartość miary rozwoju;
— wartości miary rozwoju są zawarte w przedziale [0;1], przy czym miara rozwoju
obliczona dla wzorca rozwoju równa się 1, dla antywzorca zaś 0.
Miara rozwoju wyznaczana jest według wzoru:
gdzie: di0 to odległość danego powiatu od wzorca, natomiast
d0 oznacza odległość pomiędzy wzorcem a antywzorem.
W tabeli 3.12 zaprezentowano ranking powiatów uzyskany na podstawie ocen obecnej
sytuacji firm wraz z odległościami od wzorca i uzyskanymi wartościami miary rozwoju.
Tabela 3.12. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego oparty na wartościach miary rozwoju, odległościposzczególnych powiatów od wzorca (di0) oraz wartości miary rozwoju (mi) – ocena sytuacji
Pozycja Powiat di0 mi Pozycja Powiat di0 mi
1. Środa Śląska 3,83 0,61 16. Bolesławiec 5,70 0,422. Polkowice 3,90 0,60 17. Jelenia Góra 5,90 0,403. m. Jelenia Góra 4,07 0,59 18. Oleśnica 5,91 0,404. Dzierżoniów 4,52 0,54 19. Lubin 5,94 0,405. Oława 4,62 0,53 20. Zgorzelec 5,94 0,406. Jawor 4,65 0,53 21. Lubań 6,02 0,397. Ząbkowice Śląskie 4,75 0,52 22. Strzelin 6,03 0,398. Milicz 4,93 0,50 23. Wołów 6,18 0,379. Świdnica 4,95 0,50 24. Góra 6,29 0,3610. Trzebnica 5,00 0,49 25. Kamienna Góra 6,36 0,3511. Głogów 5,28 0,46 26. Lwówek Śląski 6,37 0,3512. m. Wrocław 5,28 0,46 27. m. Wałbrzych 6,46 0,3413. m. Legnica 5,34 0,46 28. Kłodzko 6,49 0,3414. Wałbrzych 5,49 0,44 29. Legnica 6,63 0,3315. Wrocław 5,53 0,44 30. Złotoryja 6,64 0,32
Źródło: obliczenia własne.
Najwyższą wartość miary rozwoju uzyskano dla powiatu średzkiego. Uwagę należy
zwrócić jednak na fakt, że wartość ta wynosi zaledwie 0,61, co oznacza, że żaden z powiatów
nie jest typowym liderem, a korzystna sytuacja w zakresie jednych zjawisk nie znajduje
odzwierciedlenia w innych. Przykładowo dla powiatu średzkiego rysuje się korzystny obraz
na tle innych powiatów w zakresie sytuacji ekonomicznej firm, stopnia wykorzystania
potencjału produkcyjno-usługowego, a przede wszystkim bilansu zatrudnienia. Nie można
natomiast mówić o dobrej sytuacji w obszarze aktywności inwestycyjnej badanych firm oraz
o zachowaniu równowagi pomiędzy wielkością zatrudnienia a faktycznymi potrzebami w tym
zakresie. W przypadku natomiast powiatów zajmujących ostatnie miejsca na liście
( )0
0
1 1, 2, ...,ii
dm i n
d= − =
157
rankingowej sytuacja wygląda typowo niekorzystnie dla wszystkich albo prawie wszystkich
rozpatrywanych zjawisk. Na przykład dla powiatu kłodzkiego wartości wszystkich
charakterystyk są poniżej poziomu przeciętnego, dla powiatu złotoryjskiego sytuacja według
ankietowanych nie kształtuje się bardzo niekorzystnie jedynie pod względem umiarkowanych
trudności w znalezieniu odpowiednich pracowników.
Drugi z przygotowanych rankingów oparty jest na zarejestrowanych przez osoby
udzielające wywiadu zmianach oraz wynikających z nich perspektywach rozwojowych
lokalnych powiatowych rynków. Przy wyborze pytań, które mają zostać uwzględnione
w badaniach kierowano się zasadą, że albo odpowiedzi respondentów odnoszą się do zmian
sytuacji (czyli do trendów rozwojowych), albo reprezentują zjawiska ściśle związane
z przyszłymi szansami i / lub dostrzeżonymi kierunkami gwarantującymi rozwój. Podobnie
jak w poprzednim przykładzie przy budowie wskaźników zadbano o ich jednoznaczny
charakter, charakter zmiennych stymulant.
Wśród charakterystyk opisujących obecne i spodziewane zmiany na powiatowych
rynkach znalazły się odpowiedzi respondentów badania panelowego na pytania odnoszące się
do następujących zagadnień: zmiany sytuacji ekonomicznej firmy, zmiany w przychodzie ze
sprzedaży netto, zmiany w zatrudnieniu na skutek prowadzonych inwestycji, planowane
inwestycje zwiększające potencjał firmy, perspektywy rozwoju branży, zatrudnianie
absolwentów. Poniżej zaprezentowano sposób przejścia z odpowiedzi respondentów na
pytania do ocen poszczególnych zjawisk, wartości zmiennych cząstkowych:
⎯ Zmiany w sytuacji ekonomicznej badanych firm – zmienną obliczono jako relację odsetka
firm deklarujących wyraźne polepszenie sytuacji w stosunku do analogicznego okresu
roku poprzedniego (waga równa 2) i polepszenie sytuacji (waga 1) w odniesieniu do
wszystkich firm danego powiatu;
⎯ Zmiany w przychodach ze sprzedaży netto w odniesieniu do poziomu zmiennej
w analogicznym okresie roku poprzedniego – zmienną obliczono jak powyżej;
⎯ Prowadzone inwestycje, których jednym z efektów będzie wzrost zatrudnienia w firmach
– jako podstawę porównania przyjęto firmy prowadzące inwestycje, zmienną obliczono
jako odsetek firm, których inwestycje skutkować będą wzrostem zatrudnienia do ogółu
inwestujących;
⎯ Perspektywy rozwoju branży – reprezentujące opinie na temat ogólnych warunków
rozwojowych branży, zazwyczaj jednak skutkujących na przyszłą sytuację firm. Zmienną
158
obliczono jako odsetek firm deklarujących spodziewaną poprawę perspektyw
rozwojowych do ogółu ankietowanych w danym powiecie;
⎯ Zjawisko zatrudniania absolwentów – brak zainteresowania absolwentami ze strony
pracodawcy niekoniecznie obrazuje brak polityki prorozwojowej, ale w krótkiej nawet
perspektywie może prowadzić na rynkach lokalnych do braków odpowiednio
kwalifikowanej kadry. Zmienną wyznaczono jako udział firm zatrudniających
absolwentów w ogóle badanych.
W tabeli 3.13 zaprezentowano ranking powiatów uzyskany na podstawie ocen zmian
wraz z odległościami od wzorca i uzyskanymi wartościami miary rozwoju.
Tabela 3.13. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego oparty na wartościach miary rozwoju, odległościposzczególnych powiatów od wzorca (di0) oraz wartości miary rozwoju (mi) – ocena zmian
Pozycja Powiat di0 mi Pozycja Powiat di0 mi
1. Polkowice 2,16 0,77 16. Oleśnica 0,41 0,412. m. Wrocław 2,98 0,68 17. Jelenia Góra 0,39 0,393. Wołów 3,06 0,67 18. Wrocław 0,38 0,384. Kamienna Góra 3,65 0,61 19. Złotoryja 0,34 0,345. m. Jelenia Góra 4,12 0,56 20. Lubań 0,32 0,326. Świdnica 4,25 0,54 21. Bolesławiec 0,27 0,277. Ząbkowice Śląskie 4,62 0,50 22. Góra 0,24 0,248. Głogów 4,69 0,49 23. Legnica 0,23 0,239. Strzelin 4,99 0,46 24. m. Wałbrzych 0,23 0,2310. Środa Śląska 5,09 0,45 25. Lubin 0,22 0,2211. Jawor 5,15 0,45 26. Lwówek Śląski 0,19 0,1912. m. Legnica 5,24 0,44 27. Dzierżoniów 0,17 0,1713. Zgorzelec 5,31 0,43 28. Kłodzko 0,13 0,1314. Oława 5,33 0,43 29. Wałbrzych 0,10 0,1015. Milicz 5,38 0,42 30. Trzebnica 0,03 0,03
Źródło: obliczenia własne.
Rozpatrując wartości miary rozwoju uzyskane w tym przypadku nie sposób uciec od
refleksji, że w zakresie polityki prorozwojowej występuje znacznie większe zróżnicowanie
sytuacji pomiędzy powiatami niż w przypadku ocen bieżących. Trzy pierwsze miejsca
w rankingu przypadły powiatom: polkowickiemu, wrocławskiemu grodzkiemu oraz
wołowskiemu. Powiat polkowicki jest wyraźnym liderem z miarą rozwoju na poziomie
prawie 0,8. Z drugiej strony, na końcu rankingu, znalazły się powiaty: trzebnicki, wałbrzyski
oraz kłodzki. Zaznaczyć należy, że uzyskane wartości miar rozwoju dla powiatów
zajmujących ostatnie miejsca na liście rankingowej są bardzo niskie, w przypadku pięciu
powiatów poniżej 0,2, dla powiatu trzebnickiego zaledwie 0,03. Zjawisko zróżnicowania
uzyskanych miar rozwoju dla ocen bieżących i perspektyw rozwojowych zilustrowano na
mapkach 3.1 i 3.2. Przy konstrukcji mapek przyjęto podział naturalny na pięć grup
(przedziałów wartości).
159
Mapka 3.1. Wartości miary rozwoju dla poszczególnych powiatów – ocena sytuacji
b o le s ła w ie ck i
d zie rżo n io w s k i
g ło g o w s k ig ó ro w s k i
ja w o rs k i
je le n io g ó rs k i
ka m ie n n o g ó rs k i
k ło d zk i
le g n ick i
lu b a ń s k i
lu b iń s k im il ic k i
o le ś n ick i
o ła w s k i
ś re d zk i
ś w id n ic k i
trze b n ic k iw o ło w s k i
w ro c ła w s k i
zą b ko w ick i
zg o rze le ck i
zło to ryjs k iW ro c ła w
n o w o s o ls k i
ża g a ń s k iża rs k i
w s ch o w s k i
s ie ra d z
w ie lu ń sw ie ru s zo w s k i
b rze s k i
g łu b czyck i
kę d zie rzyń s ko -ko zie ls k i
k lu czb o rs k i
k ra p ko w ick in ys k i
o le s k i
o p o ls k i
s trze le c k i
O p o le
g l iw ick
lu
mra c ib o rs k i
ta
w o d zis ła w s k i
g o s tyń s k ika l is k i
k ro to s zyń s k i
o s tro w s k i
o s trze s zo w s k i
p le s ze w s k i
ra w ick i
L e s zn o
M ia ra ro zw o ju - o ce na sytua c ji
0,52 to 0,61 (7)0,49 to 0,52 (3)0,42 to 0,49 (6)0,37 to 0,42 (7)0,32 to 0,37 (6)
Mapka 3.2. Wartości miary rozwoju dla poszczególnych powiatów – ocena zmian i perspektyw
b o le s ła w ie ck i
d zie rżo n io w s k i
g ło g o w s k ig ó ro w s k i
ja w o rs k i
je le n io g ó rs k i
ka m ie n n o g ó rs k i
k ło d zk i
le g n ick i
lu b a ń s k i
lu b iń s k i
m i l ic k i
o le ś n ick i
o ła w s k i
s trze l iń s k i
ś re d zk i
ś w id n ic k i
trze b n ic k iw o ło w s k i
w ro c ła w s k i
zą b ko w ick i
zg o rze le ck i
zło to ryjs k iW ro c ła w
n o w o s o ls k i
ża g a ń s k iża rs k i
w s ch o w s k i
w ie ru s zo
b rze s k i
g łu b czyck i
kę d zie rzyń s ko -ko zi
k lu czb o rs k i
k ra p ko w ick in ys k i
o
o p o ls k i
s trze le
O p o le
ra c ib o rs k
w o d zi
g o s tyń s k ika l is k i
kę p iń s k i
k ro to s zyń s k i
le s zczyń s k i
o s tro w s k i
o s trze s zo w s k i
ra w ick i
M ia ra ro zw o ju - zm ia ny
0,56 to 0,77 (5)0,45 to 0,56 (6)0,39 to 0,45 (6)0,23 to 0,39 (6)0,03 to 0,23 (6)
Porównanie sytuacji zilustrowanych na mapkach nasuwa następujące spostrzeżenia:
⎯ można wyróżnić powiaty w przypadku których zarówno w zakresie ocen bieżących, jak i
perspektyw rozwojowych sytuacja kształtuje się bardzo niekorzystnie, np. powiat kłodzki
i lwówecki,
⎯ w powiecie polkowickim zarówno oceny bieżącej sytuacji firm, jak i obserwowanych
zmian wyglądają na tle pozostałych powiatów bardzo korzystnie,
⎯ w części powiatów dobre oceny sytuacji bieżącej nie idą w parze z perspektywami na
przyszłość, np. dla powiatu dzierżoniowskiego czy trzebnickiego,
⎯ dla niektórych powiatów mimo niekorzystnych ocen bieżących można dopatrywać się
symptomów poprawy sytuacji – przykładem może tu być powiat kamiennogórski.
b o le s ła w ie ck i
d zie rżo n io w s k i
g ło g o w s k ig ó ro w s k i
ja w o rs k i
je le n io g ó rs k i
ka m ie n n o g ó rs k i
k ło d zk i
le g n ick i
lu b a ń s k i
lu b iń s k im il ic k i
o le ś n ick i
o ła w s k i
ś re d zk i
ś w id n ic k i
trze b n ic k iw o ło w s k i
w ro c ła w s k i
zą b ko w ick i
zg o rze le ck i
zło to ryjs k iW ro c ła w
n o w o s o ls k i
ża g a ń s k iża rs k i
w s ch o w s k i
s ie ra d z
w ie lu ń sw ie ru s zo w s k i
b rze s k i
g łu b czyck i
kę d zie rzyń s ko -ko zie ls k i
k lu czb o rs k i
k ra p ko w ick in ys k i
o le s k i
o p o ls k i
s trze le c k i
O p o le
g l iw ick
lu
mra c ib o rs k i
ta
w o d zis ła w s k i
g o s tyń s k ika l is k i
k ro to s zyń s k i
o s tro w s k i
o s trze s zo w s k i
p le s ze w s k i
ra w ick i
L e s zn o
M ia ra ro zw o ju - o ce na sytua c ji
0,52 to 0,61 (7)0,49 to 0,52 (3)0,42 to 0,49 (6)0,37 to 0,42 (7)0,32 to 0,37 (6)
b o le s ła w ie ck i
d zie rżo n io w s k i
g ło g o w s k ig ó ro w s k i
ja w o rs k i
je le n io g ó rs k i
ka m ie n n o g ó rs k i
k ło d zk i
le g n ick i
lu b a ń s k i
lu b iń s k i
m i l ic k i
o le ś n ick i
o ła w s k i
s trze l iń s k i
ś re d zk i
ś w id n ic k i
trze b n ic k iw o ło w s k i
w ro c ła w s k i
zą b ko w ick i
zg o rze le ck i
zło to ryjs k iW ro c ła w
n o w o s o ls k i
ża g a ń s k iża rs k i
w s ch o w s k i
w ie ru s zo
b rze s k i
g łu b czyck i
kę d zie rzyń s ko -ko zi
k lu czb o rs k i
k ra p ko w ick in ys k i
o
o p o ls k i
s trze le
O p o le
ra c ib o rs k
w o d zi
g o s tyń s k ika l is k i
kę p iń s k i
k ro to s zyń s k i
le s zczyń s k i
o s tro w s k i
o s trze s zo w s k i
ra w ick i
M ia ra ro zw o ju - zm ia ny
0,56 to 0,77 (5)0,45 to 0,56 (6)0,39 to 0,45 (6)0,23 to 0,39 (6)0,03 to 0,23 (6)
160
3.3.3. Metody klasyfikacji
Poza wyżej opisanymi technikami i narzędziami porządkowania podjęto próbę
zastosowania metod klasyfikacji wielowymiarowej. Głównym celem, jaki przyświecał
badaniu, była ocena możliwości wyodrębnienia jednorodnych ze względu na analizowane
pytania grup firm oraz identyfikacja ewentualnych cech tych firm determinujących
przynależność do określonej grupy (np. miejsce działalności – powiat, wielkość firmy, rodzaj
działalności wg PKD). Na bazie poprzednich analiz stwierdzono, że należy w jednym badaniu
uwzględnić zarówno charakterystyki skupiające się na ocenie stanu aktualnego, jak
i obrazujące zmiany sytuacji. Spośród analizowanych powyżej zjawisk przy klasyfikacji
uwzględniono następujące charakterystyki:
⎯ odpowiedzi na pytanie o sytuację ekonomiczną firmy zagregowane do dwóch wariantów:
sytuacja dobra, sytuacja zła,
⎯ odpowiedzi na pytanie o wykorzystanie potencjału produkcyjnego zagregowane do dwóch
wariantów: wykorzystanie w stopniu wysokim, wykorzystanie w stopniu średnim lub
niskim,
⎯ odpowiedzi na pytanie o perspektywy rozwojowe branży zagregowane do dwóch
wariantów: poprawa, stabilizacja lub pogorszenie,
⎯ odpowiedzi na pytanie o poziom zatrudnienia w stosunku do potrzeb zagregowane do
dwóch wariantów: odpowiednie, nieodpowiednie,
⎯ odpowiedzi na pytanie o prowadzone i planowane inwestycje zwiększające potencjał
produkcyjny/usługowy firmy, odpowiedzi zgodnie z kwestionariuszem ankiety: tak, nie.
Spośród dostępnych metod klasyfikacja zdecydowano się na zastosowanie metody
dwustopniowego grupowania (TwoStep Cluster Analysis). Metoda ta bardzo dobrze sprawdza
się w przypadku występowania wśród zmiennych grupujących cech jakościowych
(skategoryzowanych), z którymi niewątpliwie mamy do czynienia w omawianym przypadku
bazującym na danych pozyskanych z pytań zamkniętych badania ankietowego. Algorytm
metody umożliwia automatyczne ustalanie optymalnej liczby skupień na podstawie kryteriów
informacyjnych. Procedura wykorzystuje analizę skupień aglomeracyjną metodą
hierarchiczną, dobrze sobie radzi z dużymi zbiorami danych. Zgodnie z nazwą w metodzie
można wyróżnić dwa kroki. W pierwszym poszczególne przypadki (firmy) są rozpatrywane
kolejno i podejmowana jest decyzja, czy dołączyć je do jednego z istniejących już skupień,
czy założyć nowe. Krok drugi łączy otrzymane w pierwszym kroku grupy w pożądaną
(optymalną) liczbę skupień. W wyniku zastosowania metody TwoStep Cluster Analysis
uzyskano trzy skupienia, których strukturę zaprezentowano w tabeli 3.14. Ogólna liczna
161
sklasyfikowanych firm wynosi 1372. Są to te firmy, które udzieliły odpowiedzi innej niż
odmowa/nie wiem na wszystkie wzięte pod uwagę pytania. Badanie potencjalnych zmiennych
grupujących wskazało, że własności różnicujące (test χ2, α = 0,05) analizowaną zbiorowość
mają wszystkie zaproponowane zmienne.
Tabela 3.14. Liczebności poszczególnych skupieńSkupienie Liczebność Udział (w %)
1 398 29,0%2 618 45,0%3 356 26,0%
Razem 1372 100,0%Źródło: obliczenia własne.
Na rysunku 3.9 zaprezentowano procentowy udział respondentów (firm) w poszczególnych
skupieniach, którzy odpowiadając na pytanie udzielili danej odpowiedzi. Analiza wyników
prowadzi do następujących spostrzeżeń:
⎯ wszystkie firmy z negatywną oceną sytuacji ekonomicznej trafiły do skupienia trzeciego,
podobna sytuacja miała miejsce również w przypadku nieodpowiedniego w stosunku do
potrzeb zatrudnienia,
⎯ w skupieniu pierwszym znalazły się tylko te firmy, które nie wykorzystują potencjału
produkcyjnego/usługowego w stopniu wysokim, nie widzą szans na korzystne tendencje
w zakresie rozwoju branży, nie prowadzą i nie zamierzają prowadzić inwestycji.
Na rysunku 3.10 zaprezentowano charakterystykę uzyskanych skupień ze względu na
wybrany przez respondentów korzystny / niekorzystny wariant odpowiedzi w poszczególnych
pytaniach. Wariant korzystny oznaczono kolorem niebieskim, wariant niekorzystny kolorem
żółtym. Pojęcie korzystny wariant odpowiedzi oznacza:
⎯ dobrą sytuację ekonomiczną,
⎯ wysoki stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego firmy,
⎯ poprawę perspektyw rozwojowych branży,
⎯ odpowiednie zatrudnienie w stosunku do potrzeb,
⎯ aktywność w działalności inwestycyjnej.
162
Rys. 3.9. Charakterystyka skupień – rozkład odpowiedzi na poszczególne warianty pytań (zmienne grupujące)Źródło: obliczenia własne.
Sytuacja ekonomiczna firmy
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
dobra
zła
Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego firmy
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
w ysoki
średni lub niski
Perspektywy rozwoju branży
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
popraw a
stabilizacja lub pogorszenie
Zatrudnienie w stosunku do potrzeb
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
odpow iednie
nieodpow iednie
Inwestycje
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
tak
nie
Sytuacja ekonomiczna firmy
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
dobra
zła
Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego firmy
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
w ysoki
średni lub niski
Perspektywy rozwoju branży
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
popraw a
stabilizacja lub pogorszenie
Zatrudnienie w stosunku do potrzeb
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
odpow iednie
nieodpow iednie
Inwestycje
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3
tak
nie
163
Rys. 3.10. Charakterystyka skupień – respondenciŹródło: obliczenia własne.
Analiza uzyskanych charakterystyk skupień prowadzi do następujących spostrzeżeń:
⎯ wszystkie firmy, które zostały zaklasyfikowane do skupienia pierwszego znajdują się
w dobrej sytuacji ekonomicznej i mają zatrudnienie odpowiednie do aktualnych potrzeb.
Są to jednak firmy, które trudno nazwać rozwojowymi. Nie wykorzystują w dużym
stopniu swojego potencjału, nie widzą korzystnych perspektyw rozwoju branży, nie
prowadzą polityki proinwestycyjnej,
⎯ w skupieniu drugim również wszystkie firmy są w dobrej sytuacji ekonomicznej i mają
zatrudnienie odpowiednie do aktualnych potrzeb, ale jednocześnie większość z tych firm
przynajmniej w jednym z pozostałych pytań wskazała na korzystny wariant odpowiedzi,
⎯ w skupieniu trzecim dominują firmy z niekorzystnymi ocenami poszczególnych zjawisk,
jest to jedyne skupienie z firmami o złej sytuacji ekonomicznej i poziomie zatrudnienia
nie odpowiadającemu potrzebom.
Reasumując powyższe spostrzeżenia można określić skupienie drugie mianem „najlepszego”,
z firmami o dobrej sytuacji i nastawieniu prorozwojowym, skupienie trzecie mianem
„najgorszego”, natomiast skupienie pierwsze to zbiorowość firm o dobrej kondycji, ale bez
aspiracji lub możliwości rozwojowych.
Skupienie 1
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,30
0,35
0,40
0,45
0,50
Sytuacjaekonomiczna
Potencjałprodukcyjny
Rozw ójbranży
Zatrudnieniedo potrzeb
Inw estycje
sytuacja korzystna
sytuacja niekorzystna
Skupienie 2
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
0,70
0,80
Sytuacjaekonomiczna
Potencjałprodukcyjny
Rozw ójbranży
Zatrudnieniedo potrzeb
Inw estycje
sytuacja korzystna
sytuacja niekorzystna
Skupienie 3
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
Sytuacjaekonomiczna
Potencjałprodukcyjny
Rozw ójbranży
Zatrudnieniedo potrzeb
Inw estycje
sytuacja korzystna
sytuacja niekorzystna
Skupienie 1
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,30
0,35
0,40
0,45
0,50
Sytuacjaekonomiczna
Potencjałprodukcyjny
Rozw ójbranży
Zatrudnieniedo potrzeb
Inw estycje
sytuacja korzystna
sytuacja niekorzystna
Skupienie 2
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
0,70
0,80
Sytuacjaekonomiczna
Potencjałprodukcyjny
Rozw ójbranży
Zatrudnieniedo potrzeb
Inw estycje
sytuacja korzystna
sytuacja niekorzystna
Skupienie 3
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
Sytuacjaekonomiczna
Potencjałprodukcyjny
Rozw ójbranży
Zatrudnieniedo potrzeb
Inw estycje
sytuacja korzystna
sytuacja niekorzystna
164
Ciekawa wydaje się analiza firm zaklasyfikowanych do poszczególnych skupień zarówno ze
względu na ich miejsce działalności (powiat), ale również ze względu na wielkość firmy i jej
główny rodzaj działalności. Analiza taka pozwoli między innymi stwierdzić, firmy przede
wszystkim z których powiatów znalazły się w skupieniu najlepszym czy najgorszym.
Na rysunku 3.11 przedstawiono odchylenia procentowe od oczekiwanego udziału firm
z poszczególnych powiatów. Przyjęto, że oczekiwany udział firm w poszczególnych
skupieniach jest proporcjonalny do liczebności skupień i odpowiada udziałowi danego
skupienia – por. tabela 3.14. Sytuację, w której udział firm z danego powiatu w skupieniu jest
wyższy od oczekiwanego nazwano nadreprezentacją, sytuację odwrotną – niedoreprezentacją.
Kolorem niebieskim oznaczono powiaty, w przypadku których występuje nadreprezentacja
firm w danym skupieniu, kolorem żółtym sytuację odwrotną – niedoreprezentację. Analiza
rysunku jednoznacznie wskazuje na wyraźne występowanie zjawiska nad- lub
niedoreprezentacji firm z poszczególnych powiatów w każdym ze skupień. W skupieniu
drugim (najlepszym) odnotowano ponad pięćdziesięcioprocentową nadwyżkę firm z powiatu
głogowskiego i ząbkowickiego oraz bardzo wyraźną niedoreprezentację firm z powiatów:
trzebnickiego, kłodzkiego oraz oławskiego. Jeszcze wyraźniej zjawisko nierównego
rozłożenia się firm z różnych powiatów widoczne jest w skupieniu pierwszym (przeciętnym).
Obserwuje się tu prawie trzykrotnie więcej firm z powiatu trzebnickiego, niż wynika to
z wielkości tego skupienia, oraz prawie dwu i pół krotnie więcej z powiatu wałbrzyskiego.
Jednocześnie w skupieniu tym jest mniej o ponad połowę firm z powiatów jeleniogórskiego
i wołowskiego. W skupieniu trzecim (najgorszym) zarysowała się znacząca nadreprezentacja
firm z powiatu jeleniogórskiego (prawie dwukrotna) oraz wołowskiego (ponad
pięćdziesięcioprocentowa). Proporcjonalnie najmniej firm w tym skupieniu pochodzi
z powiatów: wałbrzyskiego (na korzyść skupienia 1), głogowskiego (na korzyść skupienia 2),
trzebnickiego (na korzyść skupienia 1) oraz polkowickiego (na korzyść skupienia 2). Tym
samym rysują się wyraźnie widoczne rozbieżności pomiędzy firmami działającymi w różnych
powiatach w zakresie ich obecnej sytuacji ogólnoekonomicznej oraz ewentualnych
perspektyw rozwojowych.
Dodatkowo podobne analizy przeprowadzono dla firm różnej wielkości – firmy małe, średnie
i duże, oraz dla firm działających w różnych branżach. Uzyskane rezultaty w zakresie
nadreprezentacji i niedoreprezentacji firm w poszczególnych skupieniach zaprezentowano na
rysunku 3.12 (firmy różnej wielkości) i 3.13 (firmy działające w różnych sekcjach według
PKD).
165
Rys. 3.11. Charakterystyka skupień – nadreprezentacja / niedoreprezentacja według powiatówŹródło: obliczenia własne.
Skupienie 1: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
Trz
ebn
ica
Wał
brz
ych
Kło
dzk
o
Lu
bań
Bo
lesł
awie
c
Leg
nic
a
Lw
ów
ek Ś
ląsk
i
m. L
egn
ica
Oła
wa
Mili
cz
Wro
cław
Św
idn
ica
Lu
bin
Zg
orz
elec
Dzi
erż
on
iów
Gó
ra
Str
zelin
Jaw
or
Zło
tory
ja
Po
lko
wic
e
Kam
ien
na
Gó
ra
Oleś
nic
a
Śro
da Ś
ląsk
a
Gło
gó
w
m. J
elen
ia G
óra
Zą
bko
wic
e Ś
ląsk
ie
m. W
ałb
rzyc
h
m. W
rocł
aw
Wo
łów
Jele
nia
Gó
ra
-1,00
-0,50
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
3,50
4,00
Skupienie 2: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
Gło
gó
w
Zą
bko
wic
e Ś
ląsk
ie
m. W
ałb
rzyc
h
m. J
elen
ia G
óra
Po
lko
wic
e
m. W
rocł
aw
Dzi
erż
on
iów
Kam
ien
na
Gó
ra
Śro
da Ś
ląsk
a
Zło
tory
ja
Wo
łów
Oleś
nic
a
Wro
cław
Św
idn
ica
Lu
bin
Jele
nia
Gó
ra
Leg
nic
a
m. L
egn
ica
Lw
ów
ek Ś
ląsk
i
Str
zelin
Gó
ra
Mili
cz
Jaw
or
Bo
lesł
awie
c
Lu
bań
Zg
orz
elec
Wał
brz
ych
Oła
wa
Kło
dzk
o
Trz
ebn
ica
-1,00
-0,50
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
Skupienie 3: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
Jele
nia
Gó
ra
Wo
łów
Jaw
or
Oła
wa
Str
zelin
Gó
ra
Zg
orz
elec
Oleś
nic
a
Śro
da Ś
ląsk
a
m. W
rocł
aw
Kło
dzk
o
Kam
ien
na
Gó
ra
Zło
tory
ja
Mili
cz
Lu
bin
Bo
lesł
awie
c
m. J
elen
ia G
óra
Lu
bań
m. L
egn
ica
m. W
ałb
rzyc
h
Św
idn
ica
Lw
ów
ek Ś
ląsk
i
Wro
cław
Dzi
erż
on
iów
Leg
nic
a
Zą
bko
wic
e Ś
ląsk
ie
Po
lko
wic
e
Trz
ebn
ica
Gło
gó
w
Wał
brz
ych
-1,00
-0,50
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
Skupienie 1: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
Trz
ebn
ica
Wał
brz
ych
Kło
dzk
o
Lu
bań
Bo
lesł
awie
c
Leg
nic
a
Lw
ów
ek Ś
ląsk
i
m. L
egn
ica
Oła
wa
Mili
cz
Wro
cław
Św
idn
ica
Lu
bin
Zg
orz
elec
Dzi
erż
on
iów
Gó
ra
Str
zelin
Jaw
or
Zło
tory
ja
Po
lko
wic
e
Kam
ien
na
Gó
ra
Oleś
nic
a
Śro
da Ś
ląsk
a
Gło
gó
w
m. J
elen
ia G
óra
Zą
bko
wic
e Ś
ląsk
ie
m. W
ałb
rzyc
h
m. W
rocł
aw
Wo
łów
Jele
nia
Gó
ra
-1,00
-0,50
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
3,50
4,00
Skupienie 2: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
Gło
gó
w
Zą
bko
wic
e Ś
ląsk
ie
m. W
ałb
rzyc
h
m. J
elen
ia G
óra
Po
lko
wic
e
m. W
rocł
aw
Dzi
erż
on
iów
Kam
ien
na
Gó
ra
Śro
da Ś
ląsk
a
Zło
tory
ja
Wo
łów
Oleś
nic
a
Wro
cław
Św
idn
ica
Lu
bin
Jele
nia
Gó
ra
Leg
nic
a
m. L
egn
ica
Lw
ów
ek Ś
ląsk
i
Str
zelin
Gó
ra
Mili
cz
Jaw
or
Bo
lesł
awie
c
Lu
bań
Zg
orz
elec
Wał
brz
ych
Oła
wa
Kło
dzk
o
Trz
ebn
ica
-1,00
-0,50
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
Skupienie 3: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
Jele
nia
Gó
ra
Wo
łów
Jaw
or
Oła
wa
Str
zelin
Gó
ra
Zg
orz
elec
Oleś
nic
a
Śro
da Ś
ląsk
a
m. W
rocł
aw
Kło
dzk
o
Kam
ien
na
Gó
ra
Zło
tory
ja
Mili
cz
Lu
bin
Bo
lesł
awie
c
m. J
elen
ia G
óra
Lu
bań
m. L
egn
ica
m. W
ałb
rzyc
h
Św
idn
ica
Lw
ów
ek Ś
ląsk
i
Wro
cław
Dzi
erż
on
iów
Leg
nic
a
Zą
bko
wic
e Ś
ląsk
ie
Po
lko
wic
e
Trz
ebn
ica
Gło
gó
w
Wał
brz
ych
-1,00
-0,50
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
166
Rys. 3.12. Charakterystyka skupień – nadreprezentacja / niedoreprezentacja według wielkości firmŹródło: obliczenia własne.
Rys. 3.13. Charakterystyka skupień – nadreprezentacja / niedoreprezentacja według rodzaju działalności firmyŹródło: obliczenia własne.
W przypadku firm małych, zatrudniających do 49 pracowników nie jest widoczna znacząca
nad- lub niedoreprezentacja w poszczególnych skupieniach. Zupełnie inaczej sytuacja
wygląda dla firm dużych, dominujących w skupieniu trzecim i wyraźnie
niedoreprezentowanych w skupieniu pierwszym. Podobne zjawisko miało miejsce dla firm
średnich, ale jego nasilenie było słabsze. Biorąc pod uwagę główny rodzaj działalności firmy
można ocenić, że w najlepszej sytuacji znajdują się firmy z branż: Zaopatrywanie w energię,
gaz i wodę, Administracja publiczna, Edukacja, Obsługa nieruchomości z dużą
nadreprezentacją w skupieniu drugim (najlepszym) i jednocześnie niedoreprezentacją
w skupieniu trzecim (najgorszym) z wyjątkiem Administracji publicznej. Zgodnie z opiniami
respondentów w dobrej kondycji, ale bez perspektyw rozwojowych są głównie firmy
Skupienie 1: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
duża
śre
dnia
mał
a
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,40
Skupienie 2: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
śre
dnia
duża
mał
a
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,40
Skupienie 3: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
duża
śre
dnia
mał
a
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
Skupienie 1: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
ho
tele
i re
stau
racj
e
pośre
dn
ictw
o f
inan
sow
e
roln
ictw
o
tran
spo
rt i
łącz
ność
ener
gia
, gaz
,wo
da
bu
do
wn
ictw
o
prz
emys
ł
dzi
ałal
ność u
słu
go
wa
kom
un
aln
a
och
ron
a zd
row
ia
gó
rnic
two
han
del
edu
kacj
a
adm
inis
trac
ja p
ub
liczn
a
ob
słu
ga
nie
ruch
om
ości
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
Skupienie 2: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
edu
kacj
a
roln
ictw
o
han
del
prz
emys
ł
tran
spo
rt i
łącz
ność
gó
rnic
two
och
ron
a zd
row
ia
ho
tele
i re
stau
racj
e
ener
gia
, gaz
,wo
da
bu
do
wn
ictw
o
adm
inis
trac
ja p
ub
liczn
a
ob
słu
ga
nie
ruch
om
ości
dzi
ałal
ność u
słu
go
wa
kom
un
aln
a
pośre
dn
ictw
o f
inan
sow
e
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
Skupienie 3: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
roln
ictw
o
dzi
ałal
ność u
słu
go
wa
kom
un
aln
a
pośre
dn
ictw
o f
inan
sow
e
gó
rnic
two
och
ron
a zd
row
ia
han
del
adm
inis
trac
ja p
ub
liczn
a
ho
tele
i re
stau
racj
e
tran
spo
rt i
łącz
ność
prz
emys
ł
bu
do
wn
ictw
o
ener
gia
, gaz
,wo
da
edu
kacj
a
ob
słu
ga
nie
ruch
om
ości
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
Skupienie 1: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
duża
śre
dnia
mał
a
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,40
Skupienie 2: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
śre
dnia
duża
mał
a
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,40
Skupienie 3: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
duża
śre
dnia
mał
a
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
Skupienie 1: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
ho
tele
i re
stau
racj
e
pośre
dn
ictw
o f
inan
sow
e
roln
ictw
o
tran
spo
rt i
łącz
ność
ener
gia
, gaz
,wo
da
bu
do
wn
ictw
o
prz
emys
ł
dzi
ałal
ność u
słu
go
wa
kom
un
aln
a
och
ron
a zd
row
ia
gó
rnic
two
han
del
edu
kacj
a
adm
inis
trac
ja p
ub
liczn
a
ob
słu
ga
nie
ruch
om
ości
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
Skupienie 2: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
edu
kacj
a
roln
ictw
o
han
del
prz
emys
ł
tran
spo
rt i
łącz
ność
gó
rnic
two
och
ron
a zd
row
ia
ho
tele
i re
stau
racj
e
ener
gia
, gaz
,wo
da
bu
do
wn
ictw
o
adm
inis
trac
ja p
ub
liczn
a
ob
słu
ga
nie
ruch
om
ości
dzi
ałal
ność u
słu
go
wa
kom
un
aln
a
pośre
dn
ictw
o f
inan
sow
e
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
Skupienie 3: nadreprezentacja / niedoreprezentacja
roln
ictw
o
dzi
ałal
ność u
słu
go
wa
kom
un
aln
a
pośre
dn
ictw
o f
inan
sow
e
gó
rnic
two
och
ron
a zd
row
ia
han
del
adm
inis
trac
ja p
ub
liczn
a
ho
tele
i re
stau
racj
e
tran
spo
rt i
łącz
ność
prz
emys
ł
bu
do
wn
ictw
o
ener
gia
, gaz
,wo
da
edu
kacj
a
ob
słu
ga
nie
ruch
om
ości
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
167
związane z ochroną zdrowia oraz z górnictwem. Najgorzej wygląda sytuacja firm
prowadzących działalność przemysłową, transportową oraz hotelarsko-restauracyjną.
Przeprowadzona klasyfikacja pozwoliła na wyróżnienie jednorodnych pod względem
rozpatrywanych cech skupień firm: firm o dobrej obecnej sytuacji z brakiem korzystnych
zmian i możliwości rozwojowych, firm o generalnie dobrej obecnej sytuacji wraz
z możliwościami poprawy i rozwoju, firm o złej aktualnej sytuacji. Dodatkowo
przeprowadzone analizy udziału firm o różnych cechach w poszczególnych skupieniach
prowadzą do konkluzji o występowaniu silnego zróżnicowania w sytuacji firm działających
w różnych powiatach oraz prowadzących różną działalność gospodarczą. Nie zaobserwowano
natomiast wyraźnego zróżnicowania w sytuacji firm różnej wielkości.
168
Literatura
1. Argyle, M. (2002). Umiejętności społeczne. [w:]: N., J. Mackintosh; A., M. Colman (red.)Zdolności a procesy uczenia się. (str. 107–142). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S–ka.
2. Aronson, E. (1995). Człowiek, istota społeczna. Warszawa: PWN. 3. Aronson, E. (1998). Człowiek istota społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 4. Bąk A.(1999): Modelowanie symulacyjne wybranych algorytmów wielowymiarowej analizy
porównawczej w języku C++, Wydawnictwo AE we Wrocławiu.5. Borkowski, J.(2001). Radzenie sobie ze stresem a poczucie tożsamości. Warszawa: Elipsa 6. Borkowski, J. (2003). Podstawy psychologii społecznej. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa7. Cialdini, R.B., Neuberg, S.L., Kenrick, D.T. (2002). Psychologia społeczna. Gdańsk8. Filipowicz, G. (2004). Zarządzanie kompetencjami zawodowymi. Warszawa: PWE. 9. Grabiński T. (1992): Metody taksonometrii, Akademia Ekonomiczna Kraków.10. Hartley, P. (2006). Komunikowanie interpersonalne. Wrocław: Astrum. 11. Juchnowicz M.: Systemy motywowania pracowników a jakość zarządzania, Monografie
i opracowania, nr 470 IFGN SGH Warszawa 2000 12. Konarski, S. (2006). Kompetencje społeczno–psychologiczne ekonomistów i menedżerów.
Warszawa: SGH. 13. Kowal J., Metody statystyczne w badaniach sondażowych rynku, PWN, Warszawa – Wrocław
199814. Kowal J. (red.), Wybrane zagadnienia weryfikacji reprezentatywności prób w społeczno–
ekonomicznych badaniach jakościowych, Wyższa Szkoła Zarządzania "Edukacja", Wrocław2002
15. Kowal J., Czynniki sprzyjające sukcesowi zawodowemu w opiniach różnych grup pracowników,[w:] Knecht Z., Gospodarka,, Rynek, Edukacja. Periodyk nr 9, 2004, s. 31–34
16. Kowal J., Wybrane aspekty badań jakościowych, [w:] Bartosz B. (red.), Klebaniuk J. (red.),Wokół jakości życia, Wydawnictwo „Jakopol”, Wrocław 2006, s. 173–203
17. Kowal J., Optymalne wielozmiennowe modele regresji w jakościowych badaniach kadrmenedżerskich, [w:] Kupczyk T., Determinanty sukcesu polskiego menedżera – wyniki badań[w:] Listwan T. (red.), Witkowski St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy organizacyjno–zarządcze i psychospołeczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im .Oskara Langego weWrocławiu, Wrocław 2001, s.160–167
18. Kupczyk T., Uwarunkowania sukcesów menedżera w warunkach transformacji [w:] Listwan T.(red.), Chełpa St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy kadrowo–zarządcze, WydawnictwoAkademii Ekonomicznej im .Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 1999, s.208–214
19. Kwiatkowska-Ciotucha D., Załuska U., Hanczar P.: Multivariate Statistical Analysis Frameworkfor Comparative Studies of Manufacturing Branches in Polish Economy, referat wygłoszony na7th Conference of the International Federation of Classification Societies, Namur (Belgia), 11-14.07.2000 r.
20. Kwiatkowska-Ciotucha D., Załuska U. (2000), Propozycja procedury oceny efektywnościekonomicznej jednostek klasyfikacyjnych EKD, Ekonometria, nr 4, s. 62-70.
21. Listwan T., Witkowski S. A., Konkursowa metoda doboru kadr. Podstawowe problemymerytoryczno–metodyczne i organizacyjne, TNOiK, Wrocław, 1983
22. Listwan T. (red.), Witkowski St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy organizacyjno–zarządcze i psychospołeczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im .Oskara Langego weWrocławiu, Wrocław 2001, s.484–502
23. Morreale, S. P., Spitzberg, B. H., Barge, J. K. (2007). Komunikacja między ludźmi. Warszawa:PWN.
24. Penc J. Motywowanie w zarządzaniu (Kraków: Wydawnictwa Profesjonalnej Szkoły Biznesu,1996).
25. Rybak, M. (2002). Kierowanie karierą. W: K. Makowski (red.) Instrumentarium zarządzaniazasobami ludzkimi (s. 332–344). Warszawa: SGH.
26. Smółka, P. (2006). Miękkie kompetencje i rozwój talentów interpersonalnych w organizacji.Edukacja ekonomistów i menedżerów, nr 4, 81–92.
169
27. Smółka, P. (2006). Talent interpersonalny. Referat wygłoszony przez autora na konferencjinaukowej pt. „Zdolności, talent, twórczość”, która miała miejsce w Toruniu w dniach 20–21października 2006.
28. Smółka P.http://www.miekkie–kompetencje.pl/definicje; 3 czerwca 200729. Spitzberg, B. H., Cupach, W. R. (2002). Interpersonal skills. W: H. L. Knapp, J. A. Daly (red.)
Handbook of interpersonal communication (s. 564–611). Thousand Oaks: Sage. 30. Stogdill R. M., Handbook of leadership: A survey of theory and research. New York: Free Press
1974, s.731. Stogdill R. M., Personal factor associated with leadership,J ournal of Psychology 1948, nr 25,
s. 35–7132. Taksonomia struktur w badaniach regionalnych, red. Strahl D., Wydawnictwo AE we Wrocławiu
1998.33. Walesiak M. (1996): Metody analizy danych marketingowych, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa.34. Wendt, R., Turniak, G. (2006). Profesjonalny networking. Warszawa: Arte. 35. Witkowski S. A. (red.), Psychologiczne wyznaczniki sukcesu w zarządzaniu, Prace
Psychologiczne LVII , tom VI, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 200336. Witkowski S. A., "Psychologiczna prognoza efektywności kierowania. Możliwości
i ograniczenia". Prace Psychologiczne XL, Acta Universitatis Wratislaviensis No 1722,Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1995
37. Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (poz. 2644)
171
Część druga
Monitoring zawodów deficytowych
i nadwyżkowych na rynku pracy
województwa dolnośląskiego
Autor:
Ryszard Marszowski
PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”
Europejski Fundusz Społeczny
172
Wstęp – aspekt teoretyczny i metodologiczny
W licznych publikacjach wynikających z badań naukowych od wczesnych lat
dziewięćdziesiątych stwierdza się, że nie wszystkie inwestycje w człowieka i nie każdy
rozwój kształcenia i szkolenia zawodowego prowadzą do wzrostu gospodarczego, do wzrostu
dobrobytu i poprawy produktywności. Muszą to być inwestycje przemyślane, posiadające
odpowiednią strukturę. Przede wszystkim kształcenie i szkolenie musi być skoordynowane
z potrzebami gospodarki, a właśnie to jest słabością polskiego szkolnictwa i szkolenia
zawodowego, które nie dostosowały się do szybko zmieniającej się gospodarki. Inwestycje
w człowieka i w jego wiedzę, podobnie jak inwestycje w postęp techniczny muszą być
efektywne. Wybór inwestycji dokonany na podstawie kryterium efektywności zapewni
zastosowanie optymalnych form rozwoju szkolnictwa zawodowego i badań naukowych,
a także utworzy systemy upowszechniania i wdrażania innowacji w możliwie największej
skali. Wymaga to wdrożenia systemu bieżącej i perspektywicznej koordynacji edukacji
i rynku pracy. Trzeba również opracować system współpracy szkół z przedsiębiorstwami,
który umożliwi poprawę struktury i treści kształcenia, jego efektywności gospodarczej
i społecznej, a następnie należałoby zadbać o upowszechnienie dualnego kształcenia
zawodowego. Są to warunki, które muszą być spełnione, aby inwestowanie w człowieka,
w jego wiedzę nie prowadziło do kształcenia sfrustrowanych i potencjalnie bezrobotnych
absolwentów, lecz przynosiło satysfakcję młodym ludziom i korzyści gospodarce. Wynika
z tego wyraźnie, iż formy, metody i treści kształcenia powinny umożliwiać poszerzenie lub
zmianę kwalifikacji zawodowych, wzrost kompetencji, zmianę zawodu, a w konsekwencji
wzrost szans na lokalnym rynku pracy. Edukacja społeczeństwa powinna być zatem podstawą
polityki zwalczania bezrobocia zarówno w skali kraju, jak i w poszczególnych jego
regionach.
Rozwiązywanie powyżej nakreślonych, ogólnych problemów wymaga nie tylko
determinacji i umiejętności, ale nade wszystko wiedzy. Dlatego też w celu uzyskiwania tej
wiedzy pracownicy Głównego Instytut Górnictwa podjęli wezwanie opracowania
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.
Osiągnięcie zamierzonych celów wymaga w zakresie przedmiotowym opracowania
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi z jego ukierunkowaniem na uzyskiwanie
wyników w następujących obszarach badawczych:
1. Strukturze podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu
województw, poprzez poziomy podregionów i powiatów.
2. Strukturze ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.
173
3. Strukturze rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
4. Strukturze aktywności ekonomicznej ludności.
5. Strukturze rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,
jednostki zarejestrowane według sekcji.
6. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej bezrobocia.
7. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej zapotrzebowania i zwolnień planowanych
w zatrudnieniu przez pracodawców.
8. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy.
9. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej ogłaszanych w prasie ofert pracy.
10. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
W układzie przestrzennym wdrożenie KSZD nastąpi w obszarze województw śląskiego
i dolnośląskiego, zgodnie z podziałem na poziomie podregionów i powiatów. Badania KSZD
z uwagi na horyzont czasu będą prowadzone w dwóch okresach. Badania prowadzone
w oparciu o bazę danych źródłowych wtórnych dotyczą lat 1996–2006. Natomiast badania
prowadzone w oparciu o bazę danych źródłowych pierwotnych (badania ankietowe) dotyczą
lat 2006–2007.
Funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych w zadanych obszarach
poznawczych uzależniona została w pierwszej kolejności od postawionych problemów
badawczych, które zostały wyznaczone następującym zbiorem tez:
1. Czynnik demograficzny jest istotnie kształtującym relacje zachodzące między
popytem na pracę i podażą pracy. Wiedza o zmianach w strukturze demograficznej
ludności jest niezbędnym instrumentem umożliwiającym prawidłowe formułowanie
polityki społeczno-gospodarczej zadanego obszaru terytorialnego.
2. Ocena i analiza potencjału społeczno-gospodarczego umożliwia ustalenie priorytetów,
które decydują o kierunku rozwoju systemu społeczno-gospodarczego zadanego do
badań obszaru terytorialnego.
3. Ocena bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym umożliwia orientowanie
systemu edukacji zawodowej na potrzeby gospodarcze, co może w przyszłości
ograniczać skutki społeczne i gospodarcze bezrobocia.
174
4. Wzrost przeciętnego zatrudnienia w gospodarce, w przekroju działowym, powinien
determinować kierunki kształcenia w szkolnictwie zawodowym na pożądane
w zatrudnieniu kwalifikacje.
5. Istotnym dla decyzji gospodarczych i społecznych w zadanym do badań obszarze jest
posiadanie wiedzy o tym, które części gospodarki istotnie generowały przyrost popytu
na pracę i podaży pracy, które części gospodarki dominowały w strukturze zmian
poziomu popytu i podaży pracy i jaka była dynamika tych zmian?
6. Wyznaczanie poziomu dopasowania popytu na pracę i podaży pracy umożliwia
identyfikację rynków pracy o istotnej nierównowadze między popytem na pracę
a podażą pracy. Uzyskuje się w ten sposób ważną wiedzę o dysproporcjach w dostępie
do pracy w zadanym do badań obszarze. Uzyskane wyniki mogą być ważnymi
informacjami uzupełniającymi ogólną wiedzę o rynku pracy i wspomagającymi
decyzje gospodarcze.
7. Jednym z kolejnych determinantów istotnie decydujących o losach absolwentów na
rynku pracy jest związek – bądź jego brak – kwalifikacji zawodowych z potrzebami
w zatrudnieniu.
8. Zmiany w strukturze zatrudnienia są istotnymi czynnikami różnicującymi w układzie
przestrzennym strukturę kwalifikacyjną zasobów pracy.
9. Najdynamiczniej rozwijające się kierunki kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym są jednym z kluczowych determinantów jednorodności zbioru
kwalifikacji zawodowych pozostających i utrwalających wysoki poziom bezrobocia
wśród absolwentów.
Systematyczne formułowanie prognoz ostrzegawczych jest istotnym czynnikiem
umożliwiającym wyprzedzanie niekorzystnych zmian w zadanych do prac analitycznych
obszarach i stwarza podstawy merytoryczne do formułowania rozwiązań gospodarczych
i społecznych ukierunkowanych na wzrost zatrudnienia.
W oparciu o powyższe tezy opracowana została następującą teza główna pracy
warunkująca potrzebę opracowania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi. Ważną
determinantą zróżnicowania lokalnych rynków pracy jest niedopasowanie strukturalne popytu
na pracę do podaży zasobów pracy.
Kształtując treść poniższej pracy kierowaliśmy się zasadą syntetycznego podsumowania
wyników przeprowadzonych w ramach projektu „Regionalne badanie rynku pracy” trzech
175
monitoringów zawodów deficytowych i nadwyżkowych.1 Szczególną uwagę skupiliśmy na
wynikach poszczególnych monitoringów, w szczególności dotyczących problemu powiązań
jakościowych między zapotrzebowaniem na pracę a szkolnictwem zawodowym na lokalnych
rynkach i wojewódzkim rynku pracy Dolnego Śląska.
Poszukując tych powiązań wyszliśmy z założenia, iż istnieje istotna zależność pomiędzy
zmianami w zapotrzebowaniu na pracę a strukturą kształcenia zawodowego. W związku
z powyższym założeniem przyjęliśmy następujące cele kierunkowe pracy: a) ustalenie
struktury zapotrzebowania na pracę w drodze analizy kierunków kształcenia zawodowego
ponadgimnazjalnego za rok szklony 2005/2006 w województwie dolnośląskim,
b) przeprowadzenie analizy porównawczej zależności pomiędzy strumieniem popytu na pracę
i podaży pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym na podregionalnych rynkach,
wojewódzkim rynku i rynku pracy powiatu wałbrzyskiego za lata 2005/2006
i c) przeprowadzenie analizy porównawczej zależności pomiędzy strumieniem popytu na
pracę i podaży pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym na powiatowych,
podregionalnych rynkach i wojewódzkim rynku pracy za lata 2005/2007. Ta część prac
analityczno – diagnostycznych przeprowadzona została na danych lokalnych,
podregionalnych i wojewódzkich.
Dla pełniejszego zobrazowania kierunków rozwoju struktury zapotrzebowania na pracę
w lokalnych, podregionalnych rynkach i wojewódzkim rynku pracy Dolnego Śląska,
przeprowadzone zostały następujące analizy: a) monitoring uczniów klas programowo
najwyższych szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego według zawodów i specjalności
deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych, b) generatory podaży pracy, c) skupiska
popytu na pracę, d) zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe w strukturze
przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy, zwolnień z pracy, ofert pracy,
bezrobocia i prasowych ofert pracy, e) ranking zawodów deficytowych.
Podejmując wskazaną analizę zmian na rynku pracy uznaliśmy, że uzyskane w ten sposób
informacje mogą być dodatkowym źródłem poszerzającym materiał zebrany w toku realizacji
projekty „Regionalne badanie rynku pracy”.
Analizę zależności między zapotrzebowaniem na pracę a strukturą kształcenia
zawodowego, skupisk popytu na pracę i generatorów podaży pracy oparliśmy na założeniu, że
rozwój szkolnictwa zawodowego ma swoją wewnętrzną logikę i własne prawa, oraz że
1 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Ujęciewstępne z wykorzystaniem w procesie testowania komputerowego systemu zarządzania danymi. Katowice2006. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego.Ujęcie kompleksowe w procesie wdrażania komputerowego systemu zarządzania danymi. Katowice 2006.Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Raportpodsumowujący za lata 2005-2007 z wynikami wdrożenia KSZD. Katowice 2007
176
w przyszłych okresach może on być tylko kontynuacją tego, co już istnieje. Natomiast
zapotrzebowanie na pracę dynamicznie ulega zmianom i jest determinowane kierunkami
zmian w strukturze gospodarczej analizowanego obszaru. W wyniku przyjęcia tych założeń,
w drodze analiz porównawczych dążyliśmy do określenia zależności między kształceniem
zawodowym a zapotrzebowaniem na pracę.
Analiza zmian na rynku pracy w przekroju kwalifikacyjno - zawodowym
przeprowadzona została w drodze analiz statycznych i dynamicznych oraz porównawczo –
strumieniowych zarówno w przekroju sekcji gospodarczych, klasyfikacji zawodów
i specjalności oraz klasyfikacji zawodów kształconych dla zadanej obserwacji i zbioru
obserwacji2. W celu ustalenia zmian wyznaczony został współczynnik szansy uzyskania
zatrudnienia oraz wartości bezwzględnie opisujące daną zmienną. Wyznaczenie tych miar
umożliwiło:
1. Porównywanie zmian pomiędzy lokalnymi rynkami pracy, sekcjami gospodarki,
zawodami i specjalnościami
2. Wyodrębnienie lokalnych rynków, sekcji gospodarczych, zawodów i specjalności
o najwyższym i najniższym deficycie oraz najwyższą i najniższą nadwyżką
3. Określenie skupisk i generatorów podaży pracy i popytu na pracę oraz zawodów
i specjalności o najwyższych deficytach w zatrudnieniu
4. Wyznaczenie zawodów i specjalności potencjalnie charakteryzujących się
najwyższym zapotrzebowaniem w zatrudnieniu
5. Wyznaczenie kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym
potencjalnie dających najwyższe szanse w zatrudnieniu.
Oczekiwanym wynikiem końcowym analiz jest wygenerowanie na poziomie lokalnych
rynków i wojewódzkiego rynku pracy charakterystyk zawodowo - kwalifikacyjnych
i zawodów i specjalności charakteryzujących się najwyższym zapotrzebowaniem na pracę,
determinujących kierunki kształcenia na pożądane w zatrudnieniu kwalifikacje.
2 Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego, zwana dalej „klasyfikacją”, obejmuje zawody, typy szkółponadgimnazjalnych, w których może odbywać się kształcenie, oraz wskazuje ministrów, na których wniosekzawody zostały wprowadzone do klasyfikacji. Klasyfikacja wskazuje także okres kształcenia w zasadniczejszkole zawodowej i szkole policealnej, w tym skrócony okres kształcenia w szkole policealnej na podbudowieokreślonego profilu kształcenia ogólnozawodowego w liceum profilowanym. Zawody objęte klasyfikacjązostały ujęte w grupy wielkie, duże i średnie, zgodnie z podziałem zawodów ustalonym w Klasyfikacjizawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i PolitykiSpołecznej z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracyoraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 222, poz. 1868). W klasyfikacji ujęto zawody w obszarach grupwielkich od 3 do 8.Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644).
177
Z uwagi na bardzo obszerne wyniki obliczeń i bardzo obszerny materiał źródłowy zawarty
w dokumentacjach z realizacji projektu „Regionalne badanie rynku pracy” przyjęliśmy,
że w niniejszym opracowaniu zaprezentowane zostaną najistotniejsze ich fragmenty
prezentujące przede wszystkim założenia metodologiczne i wnioski końcowe.
178
Rozdział 1. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
na rynku pracy województwa dolnośląskiego. ujęcie wstępne
z wykorzystaniem w procesie testowania Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi
1.1. Uwagi ogólne
Próba wskazania na poziom dopasowania popytu na pracę do podaży pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na rynku pracy województwa dolnośląskiego, ze szczególnym
uwzględnieniem szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego, jest zasadniczym tematem
poniższego rozdziału. Podjęliśmy ją w drodze analiz porównawczych bezrobocia, ofert pracy
rejestrowanych w urzędach pracy, prasowych ofert pracy, przewidywanych przez
pracodawców zwolnień i przyjęć do pracy oraz kierunków kształcenia w szkolnictwie
zawodowym ponadgimnazjalnym. Obserwaliśmy zjawiska w kilku przekrojach w latach 2005
– 2006. W związku z wprowadzeniem do prac terminu „rynek pracy województwa
dolnośląskiego”, zgodnie z podziałem terytorialnym, pobrane i wprowadzone do analizy dane
źródłowe za lata 2005 – 2006 dotyczą następujących podregionów:
1. jeleniogórsko – wałbrzyskiego,
2. legnickiego,
3. wrocławskiego,
4. m. Wrocławia.
oraz powiatów:
1. Powiat zgorzelecki
2. Powiat legnicki
3. Powiat jeleniogórski
4. Powiat wołowski
5. Powiat górowski
6. Powiat wrocławski
7. Powiat średzki
8. Powiat wałbrzyski
9. Powiat milicki
10. Powiat złotoryjski
11. Powiat lubański
179
12. Powiat kamiennogórski
13. Powiat dzierżoniowski
14. Powiat bolesławiecki
15. Powiat polkowicki
16. Powiat strzeliński
17. Powiat oleśnicki
18. Powiat lubiński
19. Powiat głogowski
20. Powiat oławski
21. Powiat świdnicki
22. Powiat lwówecki
23. Powiat m. Legnica
24. Powiat trzebnicki
25. Powiat ząbkowicki
26. Powiat jaworski
27. Powiat m. Wrocław
28. Powiat kłodzki
29. Powiat m. Jelenia Góra.
Wyniki zsumowane z podregionów i powiatów stanowią zmienne opisujące analizowane
zjawiska na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego.
W pracach analitycznych skupiono się przede wszystkim na:
• Ocenie i analizie poziomu i struktury bezrobocia w przekroju zawodów i specjalności
w podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego,
• Ocenie i analizie poziomu i struktury ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy
w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego,
• Ocenie i analizie poziomu i struktury prasowych ofert pracy w przekroju zawodów
i specjalności w rynku pracy województwa dolnośląskiego,
• Ocenie i analizie poziomu i struktury kształcenia zawodowego ponadgimnazjalnego
w województwie dolnośląskim,
• Ocenie i analizie poziomu i struktury przewidywanych przez pracodawców przyjęć do
pracy w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego,
180
• Ocenie i analizie poziomu i struktury przewidywanych przez pracodawców zwolnień
w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego,
• Ocenie relacji zachodzących między kierunkami kształcenia w szkolnictwie
zawodowym ponadgimnazjalnym w poszczególnych typach szkół a strukturą
zawodowo-kwalifikacyjną bezrobotnych, ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy,
prasowych ofert pracy, przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy
i przewidywanych przez pracodawców zwolnień na rynku pracy województwa
dolnośląskiego,
• Wyznaczeniu kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym
deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa
dolnośląskiego.
Taki układ prac analitycznych przyjęty został z uwagi na rozkład zarówno ilościowy jak
i jakościowy uzyskanych do analiz porównawczych danych źródłowych pierwotnych jak
i wtórnych.
W opracowaniu analizom poddano dane źródłowe opisujące: a) bezrobotnych, b) uczniów
klas programowo najwyższych w roku szkolnym 2005/2006 w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym, c) oferty pracy zgłaszane do urzędów pracy, d) prasowe oferty pracy,
e) przewidywane przez pracodawców przyjęcia do pracy i f) przewidywane przez
pracodawców zwolnienia.
1. 2. Założenia teoretyczno-metodologiczne badania
Jak zaznaczyliśmy zasadniczym celem prac, co było uwarunkowane wielkością i jakością
uzyskanych do analiz danych źródłowych, była próba zdiagnozowania relacji zachodzących
między kierunkami kształcenia w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym a strukturą
zawodowo-kwalifikacyjną bezrobotnych, ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy,
prasowych ofert pracy, przewidywanymi przez pracodawców przyjęciami do pracy
i przewidywanymi przez pracodawców zwolnieniami na powiatowych, podregionalnych
rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
Natomiast celami poznawczymi były próby wyodrębnienia zawodów i specjalności, które
w okresie obserwacji były w najwyższym stopniu obciążone bezrobociem, przewidywanymi
zwolnieniami, przewidywanymi przyjęciami do pracy, ofertami pracy rejestrowanymi
181
w urzędach pracy i prasowymi ofertami pracy oraz w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym były zawodami deficytowymi, równoważnymi lub nadwyżkowymi.
Założyliśmy, że uzyskane informacje będą mogły być wykorzystywane do orientowania
systemu edukacji zawodowej, w wymiarze powiatowych, podregionalnych rynków i rynku
pracy województwa dolnośląskiego, na potrzeby gospodarcze, – co mogłoby umożliwić
w przyszłości ograniczanie skutków społecznych i gospodarczych bezrobocia, szczególnie
wśród ludzi młodych. W związku z tym w niniejszym rozdziale priorytetem jest
sformułowanie rekomendacji umożliwiających podejmowanie działań praktycznych,
wspierających procesy harmonizujące edukację z potrzebami rynku pracy w wymiarze
województwa dolnośląskiego.
Należy zaznaczyć, że w badaniach obejmujących rynek pracy województwa
dolnośląskiego autor i współautorzy monitoringu po zespołowej dyskusji wprowadzili kilka
ważnych modyfikacji o charakterze metodologicznym. Po pierwsze z uwagi na posiadany
zasób danych źródłowych aplikacja monitoringu, choć jest oparta na wszystkich źródłach
danych opisanych w wersji autorstwa M. Kabaja, nie ma wspólnego punktu bazowego
z uwagi na obserwację3. Istotnym czynnikiem kształtującym ten stan były planowane
i faktycznie realizowane etapy działań wytyczone harmonogramem projektu „Regionalne
badanie rynku pracy”4. Po zespołowej dyskusji założyliśmy, że z uwagi na konstrukcję
poznawczą ankiety i realizację badań terenowych, niezależnie od ich zakończenia, będziemy
gromadzić i analizować pozostałe dane źródłowe. Jest to podyktowane faktem, że wyniki
badań terenowych w monitoringu służą jako istotny aparat poznawczy do opracowania
rekomendacji. Stąd na tym etapie prac do monitoringu wprowadziliśmy zmienne według
następującego rozkładu z uwagi na punkt bazowy obserwacji:
• Struktura bezrobocia w przekroju zawodów i specjalności w powiatowych,
podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego według stanu na
II półrocze 2005 roku,
• Struktura ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy w przekroju zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego według stanu na II półrocze 2005 roku,
• Struktura prasowych ofert pracy w przekroju zawodów i specjalności na rynku pracy
województwa dolnośląskiego według stanu na I kwartał 2006 roku,
3 M. Kabaj, Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne UmowySzkoleniowe (TUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996.
4 „Regionalne badanie rynku pracy”, Priorytet 2, działanie 2.1. EFS ZPORR. Wnioskodawca DolnośląskaAgencja Rozwoju Regionalnego w Wałbrzychu. Partnerzy: Główny Instytut Górnictwa w Katowicach,Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu
182
• Struktura kształcenia zawodowego ponadgimnazjalnego w województwie dolnośląskim
według stanu na rok szkolny 2006/2007,
• Struktura przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy w przekroju zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego według stanu na I półrocze 2006 roku,
• Struktura przewidywanych przez pracodawców zwolnień w przekroju zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego według stanu na I półrocze 2006 roku.
Z punktu widzenia zarówno ilości danych źródłowych i opisywanego przekroju
zawodowo – terytorialnego należ wyraźnie podkreślić, że niepełna zgodność punktów
bazowych obserwacji dla zmiennych nie posiada znaczącego wpływu na końcowy wynik
monitoringu.
Zgodnie z zasadami prowadzenia monitoringu zastosowane dane wyczerpały
obowiązujący zbiór danych źródłowych. Bardzo ważną przesłanką skłaniającą autorów do
przeprowadzenia aplikacji monitoringu było przyjęcie stanowiska, że nadrzędnym w aplikacji
jest wyznaczone harmonogramem projektu zadanie testowania oprzyrządowania
komputerowego, służącego do obliczeń na wielkich zbiorach danych, tj. Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi. Właśnie dzięki zastosowaniu Komputerowego Systemu
Zarządzania Danymi możliwe było opracowanie niniejszego rozdziału.
W tym miejscu należy odnieść się również do wprowadzonych do analiz źródeł
opisujących ważne dla monitoringu zmienne.
Pierwsza ważna czynność analityczna dotyczyła usystematyzowania i „oczyszczenia”
bazy danych opisujących szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe w przekroju powiatów
województwa dolnośląskiego. Kluczowym dla monitoringu założeniem poznawczym jest
rozpoznawanie zapotrzebowania na kwalifikacje zawodowe w zatrudnieniu. Stąd zmienną
mogącą być wprowadzoną do monitoringu jest wyłącznie zawód i specjalność. Inne zmienne
niedookreślające desygnatu zawód i specjalność nie mogą być poddane ocenie i analizie,
np. czytelnym jest zawód i specjalność stolarz. Zupełnie innym pojęciem z kolei są klasa lub
profil kształcenia, które w strukturze szkolnictwa z dużą ilością występują, np.: klasa
[architektoniczna] lub profil ogólny z rozszerzonym programem informatyki. Dlatego też
przed rozpoczęcie obliczeń i analiz baza opisująca szkolnictwo zawodowe ponadgimnazjalne
została usystematyzowana i „oczyszczona”. Pozostawiono w niej wyłącznie zmienne
183
opisujące szkolnictwo zawodowe ponadgimnazjalne zgodnie z nomenklaturą Klasyfikacji
Zawodów Kształconych i Klasyfikacją Zawodów i Specjalności.5
Kolejnym ważnym uwarunkowanie wynikającym ze struktury Klasyfikacji Zawodów
Kształconych jest klasyfikowanie niektórych kierunków kształcenia w szkolnictwie
zawodowym ponadgimnazjalnym w relacji do Klasyfikacji Zawodów i Specjalności na
poziomie grupy elementarnej. Przykładem tego jest zawód szklony elektryk, który
w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności obejmuje grupę średnią elektrycy. W tym przypadku
i pozostałych obliczenia w niniejszym raporcie były prowadzone na zbiorze wszystkich
zmiennych wchodzących do monitoringu na poziomie grup elementarnych. Należy mieć to na
uwadze uwzględniając proces analiz, ocen i wnioskowania.
Istotnym jest również obszar wyników uzyskanych z badań ankietowych. Również
w tym przypadku było koniecznym ich usystematyzowanie i klasyfikowanie. Ważnym
uwarunkowaniem w tym obszarze poznawczym była konieczność eliminacji z baz
wynikowych tych odpowiedzi, które nie opisują zawodu i specjalności. Liczne odpowiedzi na
zadane pytania ankietowe umożliwiają ich identyfikację na różnych poziomach
uszczegółowienia. Przykładowo nie można do monitoringu wprowadzać odpowiedzi
opisującej kwalifikacje na poziomie specjaliści. Ten poziom to grupa wielka, która skupia
w sobie grypy duże, średnie, elementarne i na samy końcu zawody i specjalności. Stąd
opracowując monitoring „oczyściliśmy” i usystematyzowaliśmy bazy wyników pozostawiając
w nich wyłącznie wyniki opisujące, zgodne z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, zawody
i specjalności.
Ostatnia czynność dotyczyła odpowiedniego do koncepcji ideowej monitoringu,
doboru i klasyfikowania prasowych oferty pracy. Wspomagającym monitoring zawodów
deficytowych i nadwyżkowych obszarem danych źródłowych pobieranych do analizy
przekroju zawodowo – kwalifikacyjnego rynku pracy są prasowe oferty pracy. Prasowe oferty
pracy, zgodnie z innymi stosowanymi w monitoringu zawodów deficytowych
i nadwyżkowych danymi źródłowymi, klasyfikowane są za pomocą kodów Klasyfikacji
Zawodów i Specjalności. Dane gromadzone są i systematyzowane według kryteriów poziomu
wykształcenia i rynku pracy, na którym ukazuje się prasowa oferta pracy.
W sposobie gromadzenia danych do monitoringu zawodów deficytowych
i nadwyżkowych występują specyficzne uwarunkowania, które należy omówić szerzej.
Pierwszym charakterystycznym uwarunkowaniem jest przyjęty w procesie gromadzenia
prasowych ofert pracy sposób przypisania im nazwy, wynikającej z Klasyfikacji Zawodów
i Specjalności. Kolejnym ważnym uwarunkowaniem gromadzenia prasowych ofert pracy jest5 Patrz przypis 2
184
zgodność nazw kwalifikacji zawodowych zamieszczanych w ofercie pracy z nazwami
w obowiązującej Klasyfikacja Zawodów i Specjalności. Dotychczasowe doświadczenia
wskazują na występowanie różnic w zgodności nazw.
W celu rozwiązania wskazanego problemu, czyli klasyfikowania danych źródłowych
jednorodnym kryterium proponuje się przyjęcie następujących zasad. W przypadku pełnej
zgodności nazwy kwalifikacji zawodowych zgłaszanych w prasowej ofercie pracy z nazwą
występującą w Klasyfikacją Zawodów i Specjalności nadanie im właściwego kodu.
Tab. 1.1 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej Klasyfikacji Zawodówi Specjalności
Nazwa w prasowej oferciepracy
Nazwa w Klasyfikacji Zawodówi Specjalności
Kod klasyfikujący zgodny z KlasyfikacjąZawodów i Specjalności
Poziom klasyfikacji
Kontroler JakościInspektorzy bezpieczeństwa pracy,
kontrolerzy jakości wyrobów i pokrewni3152 Grupa elementarna
W przypadku częściowego braku zgodności nazwy kwalifikacji zawodowych
zgłaszanych w prasowej ofercie pracy z nazwą rejestrowaną w Klasyfikacji Zawodów
i Specjalności nadanie im właściwego kodu klasyfikującego według pierwszego słowa
kluczowego lub następnych słów kluczowych odpowiadających nazwie kwalifikacji
rejestrowanych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.
Tab. 1.2 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej częściowo Klasyfikacji Zawodówi Specjalności
Nazwa w prasowej ofercie pracyNazwa w Klasyfikacji Zawodów
i SpecjalnościKod klasyfikujący zgodny z Klasyfikacją
Zawodów i Specjalności Poziom klasyfikacji
Specjalista do spraw zarządzaniakadrami
Specjaliści do spraw zarządzaniazasobami ludzkimi
2413 Grupa elementarna
Dodatkowo, przed zakodowaniem kwalifikacji zawodowych zgłaszanych w prasowej
ofercie pracy należy rozpoznać, o ile występują w opisie oferty, charakterystyczne
wymagania (oczekiwania) związane z kwalifikacjami zgłaszanymi w ofercie. Wpływa to
w sposób istotny na zgodność kwalifikacji zawodowych zgłoszonych w prasowej ofercie
pracy z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności na poziomie sześciocyfrowego kodu.
Tab. 1.3 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej sześciocyfrowemu kodowiKlasyfikacji zawodów i specjalności
Nazwa w prasowej oferciepracy
Charakterystycznewymagania
Nazwa w KlasyfikacjiZawodów i Specjalności
Kod klasyfikujący zgodnyz Klasyfikacją Zawodów
i SpecjalnościPoziom klasyfikacji
Specjalista do sprawzarządzania kadrami
Wykształcenie wyższepsychologiczne, znajomość
przepisów prawa,znajomość zagadnieńdotyczących szkoleń irozwoju zawodowego
Specjaliści do sprawzarządzania zasobami
ludzkimi2413 Grupa elementarna
Specjalista do sprawszkolenia i rozwojuzawodowego
241305Zawód(specjalność)
185
W przypadku istotnej niezgodności nazwy kwalifikacji zawodowych zgłaszanych
w prasowej ofercie pracy z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, nadanie im kodu
wynikającego z charakterystycznych wymagań odpowiadających zgłaszanej ofercie pracy, na
wyższym poziomie układu podstawowej struktury Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.
Tab. 1.4 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy istotnie niezgodnej w nazwie odpowiadającejKlasyfikacji Zawodów i Specjalności
Nazwa w prasowejofercie pracy
Charakterystyczne wymaganiaNazwa w Klasyfikacji
Zawodów i Specjalności
Kod klasyfikującyzgodny z Klasyfikacją
Zawodów i Specjalności Poziom
klasyfikacji
Dyrektor kontraktu
Wykształcenie wyższe, doświadczeniew przygotowaniu i realizacji zadańinwestycyjnych, umiejętnośćszacowania kosztów robótbudowlanych
Dyrektorzy generalni,wykonawczy, prezesi i ichzastępcy
1222Grupa średnia
Kierownicy wewnętrznychjednostek organizacyjnychdziałalności podstawowej wbudownictwie
1223 Grupaelementarna
Kierownik wewnętrznejjednostki podstawowej worganizacji budowlanej
122301 Zawód(specjalność)
Z uwagi na opisane uwarunkowania wprowadzenie do analiz prasowych ofert pracy
uzależnione jest przede wszystkim od dwóch czynników: poprawności sklasyfikowania
i zgodności nazwy kwalifikacji zawodowych zgłaszanych w prasowej ofercie pracy
z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności. Należy podkreślić, że przystąpienie do gromadzenia
danych źródłowych z obszaru prasowych ofert pracy jest w pierwszym etapie czynnością
wysoko pracochłonną i złożoną.
Podobnie jak w innych zbiorach danych źródłowych, w zbiorze prasowych ofert pracy
przygotowana została tabela do gromadzenia danych źródłowych, w których wprowadzono na
stałe całość rejestrowanych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności kodów i nazw
odpowiadających układowi podstawowej struktury.
Tab. 1.5 Przykład tablicy do gromadzenia danych źródłowych z obszaru prasowe oferty pracyw Komputerowym Systemie Zarządzania Danymi
Kod grupy elementarnejOkres obserwacji
I kw II kw Półrocze III kw IV kw Rok
1111 0 0 0 0 0 0
1112 0 0 0 0 0 0
1121 0 0 0 0 0 0
1122 1 0 1 0 0 1
1123 0 0 0 0 0 0
1211 24 58 82 35 39 156
1212 4 4 8 3 2 13
1221 0 0 0 0 0 0
1222 0 0 0 0 0 0
1223 10 0 10 3 1 14
1224 2 1 3 0 0 3
1225 2 0 2 1 1 4
1226 1 1 2 0 0 2
1227 7 3 10 1 1 12
1228 1 2 3 0 0 3
1229 5 3 8 0 0 8
1231 0 2 2 6 1 9
186
1232 3 8 11 5 4 20
1233 18 30 48 17 27 92
1234 1 0 1 5 0 6
1235 5 12 17 3 6 26
1236 1 3 4 0 0 4
1237 3 4 7 4 0 11
1239 2 0 2 0 0 2
1311 0 0 0 0 0 0
1312 0 0 0 0 0 0
1313 0 1 1 0 0 1
1314 1 1 2 0 0 2
1315 0 0 0 1 1 2
1316 0 0 0 0 0 0
1317 0 0 0 0 0 0
1318 0 0 0 0 0 0
1319 0 0 0 0 0 0
Drugie uwarunkowanie to właściwy dobór prasowych ofert pracy do monitoringu
zawodów deficytowych i nadwyżkowych z uwagi na ich opis i wiarygodność. Opisany
powyżej sposób gromadzenia jest źródłem wyboru prasowych ofert pracy, które można
zaklasyfikować do monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. W praktyce
ogłoszenia dotyczące prasowych ofert pracy dzielimy na tzw. duże (ramkowe) i/lub małe
(drobne). W przypadku pierwszego rodzaju ogłoszeń zgłaszający podaje w prasowej ofercie
pracy zwyczajowo następujące dane:
1. Nazwa stanowiska
2. Profil stanowiska
3. Doświadczenie zawodowe
4. Województwo
5. Miejscowość
6. Pracodawca
7. Rodzaj pracy
8. Pierwsza praca
9. Wykształcenie.
Egzemplifikuje to niniejszy przykład prasowej ofert pracy, tzw. dużej (ramkowej)
Numer referencyjny 025/Z/20005W
Firma
Działalność branża: Firma produkcyjna
Lokalizacja: Łódź
Stanowisko: Dyrektor Zarządzający
Nazwa zadania: Stworzenie nowej organizacji, samodzielne kreowanie strategii rozwoju, jak również
koordynowanie ich wdrażania nadzorowanie formalne i merytoryczne działań firmy, współpraca ze
strategicznymi klientami
Wymagania
wykształcenie: wyższe
języki obce: bardzo dobra znajomość języka angielskiego i/lub niemieckiego
187
doświadczenie: wymagane doświadczenie w tworzeniu i zarządzaniu działem lub firmą, najchętniej
produkcyjną
inne wymagania: nastawienie na skuteczną realizację założonych celów, zdecydowanie w podejmowaniu
działań, samodzielność i odpowiedzialność, wysoka potrzeba osiągnięć.
Zupełnie inaczej kształtuje się treść tzw. ogłoszeń małych (drobnych). Potwierdza to np.
prezentowana poniżej treść trzech losowo wybranych ogłoszeń o ofercie pracy:
Do współpracy poszukuję piszących zawodowo/amatorsko lub związanych z branżą e-mail
Domowa 1800 zł, umowa 0-887 391 596
Do hurtowni pilnie, te. 032 253 54 58.
Wyraźnie na tych przykładach jest widoczna różnica w treści ogłoszenia. W naszej opinii
w przypadku ogłoszeń małych (drobnych) pracochłonność i problemy z zaklasyfikowaniem
oferty zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności spowodowałyby jedynie i wyłącznie
zwiększenie ilościowe zgromadzonych ofert pracy, wśród których istotnym podzbiorem będą
prasowe oferty pracy sklasyfikowane w kategorii „gdzie indziej niesklasyfikowani”.
Sądzimy, więc, że w pracach analitycznych na potrzeby monitoringu zawodów
deficytowych i nadwyżkowych, gdzie jak wskazuje autor koncepcji M. Kabaj, prasowe oferty
pracy są zmienną wspomagająca obliczanie deficytu lub nadwyżki, przyjęcie do analizy
prasowych ofert pracy dużych (ramkowych) jest prawidłowym podejściem.
Trzecim z kolei uwarunkowaniem jest dobór, w relacji do poddanego analizie rynkowi
pracy, źródła danych. To uwarunkowanie omówimy na przykładzie doświadczeń z analiz
w obszarze województw śląskiego i dolnośląskiego6. Po pierwsze, wybór wydawnictwa
prasowego publikującego prasowe oferty pracy, uzależniony jest od wielkości obszaru
poddanego analizom i celu tych analiz. Tak wiec, jeżeli obszarem analitycznym jest lokalny
rynek pracy, a celem analiza przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego wyłącznie jednego
lokalnego rynku pracy, wybór publikatora pozostaje w decyzji prowadzącego prace
analityczne. Natomiast, prace analityczne prowadzone w obszarze np. wojewódzkiego rynku
pracy i mające na celu analizę przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego w układzie lokalnych,
podregionalnych rynków i wojewódzkiego rynku pracy wymagają doboru jednego bądź kilku
publikatorów, z których prasowe ofert pracy będą obejmować całość poddanych analizom
lokalnych rynków pracy. W dotychczasowych analizach prasowe oferty pracy były
gromadzone z dwóch najbardziej rozpowszechnionych dzienników publikujących prasowe
6Śląski rynek pracy. Analiza wielowymiarowa, Praca zbiorowa pod redakcją A.S. Barczaka, K. Tausza,Wydawnictwo Główny Instytut Górnictwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Katowice-Warszawa 2004,Rynek pracy aglomeracji wrocławskiej. Stan i perspektywy. Praca zbiorowa pod redakcją: J. Dziechciarza,Z. Hasińskiej, P. Ditmana, K. Tausza, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu im. OskaraLangego. Wrocław 2006
188
oferty pracy w woj. dolnośląskim, tj. Gazety Wyborczej i Gazety Polskiej. Z uwagi na
zasygnalizowane uwarunkowanie, bardzo ważną czynnością jest dobór źródła danych z uwagi
na poddany analizie rynek pracy. W tym przypadku proponuje się przyjęcie następujących
kryteriów doboru źródła danych:
1. Obszar terytorialny, na którym prowadzone są prace analityczne,
2. Zasięg publikatora,
3. Liczba prasowych ofert pracy ukazujących się w publikatorze.
Z uwagi na powyższe kryteria, dobór źródła danych jest otwarty i pozostaje
w kompetencji prowadzącego analizy. Chcąc jednak zachować poprawność metodologiczną
wynikającą z założenia, że wyniki analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku
pracy są sumą wyników analiz lokalnych (powiatowych) rynków pracy, należy ustalić, który
publikator; lub, które publikatory; powinny być przyjęte za źródło danych do prac
analitycznych. Wydaje się, że najkorzystniejszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest
wprowadzenia do analiz publikatora, który obejmuje całość poddanych analizom rynków
pracy. W tym konkretnym przypadku, zachowanie identyczności źródła danych na poziomie
lokalnych (powiatowych) rynków pracy jest, więc koniecznością, i gwarantuje, że każdy
odbiorca prasowej oferty pracy ma identyczne szanse je uzyskania.
Obszarem badań, w którym realizowane były prace analityczne, było województwo
dolnośląskie, w podziale na podregiony i powiaty. Typologia obszaru badań jest wynikiem
podziału terytorialnego województwa dolnośląskiego.
Tak, więc, z definicji w pracach analitycznych ogółem wystąpiły 4 podregiony, 29
powiatów, które w efekcie nazywamy rynkiem pracy województwa dolnośląskiego.
Dane źródłowe zastosowane w analizach gromadzone były w przedziałach tygodniowych,
półrocznych oraz rocznych i zostały pobrane z:
Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty we Wrocławiu,
• Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Wałbrzychu,
• Badań ankietowych,
• Regionalnych dzienników.
Do analiz zastosowano dane z poszczególnych źródeł w następującym układzie:
1. Wojewódzkie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu:
1.1. Uczniowie szkół zasadniczych zawodowych ogółem w roku szkolnym 2005/2006
według kierunku kształcenia w klasach programowo najwyższych w powiatach
województwa dolnośląskiego.
189
1.2. Uczniowie szkół średnich technicznych i zawodowych dla młodzieży w roku
szkolnym 2005/2006 według kierunków kształcenia w klasach programowo
najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.
1.3. Uczniowie szkół artystycznych II stopnia oraz artystycznych policealnych w roku
szkolnym 2005/2006 według kierunków kształcenia w klasach programowo
najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.
1.4. Uczniowie szkół zawodowych niepublicznych w roku szkolnym 2005/2006
w klasach programowo najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.
2. Wojewódzki Urząd Pracy:
2.1. Bezrobotni i oferty pracy według ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności
w układzie:
2.1.1.Zarejestrowani bezrobotni w okresie sprawozdawczym,
2.1.2.Oferty pracy zarejestrowane w okresie sprawozdawczym,
3. Bazy danych z badań ankietowych według następujących pytań:
3.1. Proszę wskazać max. 4 zawody/stanowiska pracy, których dotyczyć będą zwolnienia,
a których liczba pracowników zwolnionych będzie największa? (według stanu na
I półrocze 2006 roku)
3.2. Proszę wskazać max. 4 zawody/stanowiska pracy, których będą dotyczyły przyjęcia,
a których liczba pracowników zwolnionych będzie największa? (według stanu na
I półrocze 2006 roku)
4. Regionalne dzienniki:
4.1. Gazeta Wyborcza dodatek „Praca”,
4.2. Gazeta Polska dodatek „Praca”.
1. 3. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka
Analiza poziomu dopasowania popytu i podaży na pracę w przekroju zawodowo
-kwalifikacyjnym jest węzłowym zagadnieniem podjętym w niniejszym rozdziale. Analiza
przeprowadzona została na podstawie założeń metodologicznych i procedur organizacyjnych
przedstawionych w punkcie „Założenia teoretyczno-metodologiczne badań” w oparciu o dane
źródłowe opisujące strukturę bezrobocia, oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy,
prasowe oferty pracy, przewidywane przez pracodawców przyjęcia do pracy, kształcenie
ponadgimnazjalne zawodowe, przewidywane prze pracodawców zwolnienia z pracy
w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym obserwowane w latach 2005 - 2006 na rynku pracy
190
województwa dolnośląskiego. Ogółem analizie poddaliśmy w obszarze rynku pracy
województwa dolnośląskiego: 118524 bezrobotnych odnotowanych w Powiatowych
Urzędach Pracy w ogółem 1380 zawodach i specjalnościach; 2948 zwolnień przewidywanych
przez pracodawców w ogółem 250 zawodach i specjalnościach; 15587 uczniów szkolnictwa
zawodowego ponadgimnazjalnego w klasach programowo najwyższych w 81 zawodach
kształconych; 36901 ofert pracy zarejestrowanych w urzędach pracy w ogółem 916 zawodach
i specjalnościach; 11953 przyjęcia do pracy przewidywane przez pracodawców w ogółem 348
zawodach i specjalnościach oraz 1069 prasowych ofert pracy w ogółem 98 zawodach
i specjalnościach.
W analizach przyjęliśmy następującą procedurę postępowania. Po pierwsze analizujemy
bezrobocie według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku
pracy województwa dolnośląskiego. Po drugie analizujemy oferty pracy rejestrowane
w urzędach pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach
i rynku pracy województwa dolnośląskiego. W trzecim podejściu analizujemy prasowe oferty
według zawodów i specjalności na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Następnie
analizujemy strukturę uczniów klas programowo najwyższych w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym według zawodów kształconych. W piątym podejściu analizujemy
przewidywane przez pracodawców zwolnienia i przyjęcia do pracy według zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego.
Wykazane podejścia umożliwiają w kolejnej fazie analiz wyodrębnienie generatorów
bezrobocia, generatorów przewidywanych zwolnień i generatorów oczekujących
na zatrudnienie absolwentów szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego według
zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego. Równolegle zostają wyodrębnione skupiska ofert pracy
rejestrowanych w urzędach pracy, skupiska przewidywanych przyjęć do pracy i skupiska
prasowych ofert pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych
rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
Fazą końcową jest analiza porównawcza strumienia podaży pracy i popytu na pracę
w przekroju zawodów kształconych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym
w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
Częścią podsumowująca całość analiz jest wyznaczenie dla szkolnictwa
ponadgimnazjalnego zawodowego deficytów i nadwyżek w powiatowych, podregionalnych
rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
191
Tym samym z uwagi na założenia metodologiczne należy uznać, ze wykazane
podejścia wyczerpują monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych.
1. 4. Zawody deficytowe, nadwyżkowe i równoważne w strukturze kierunków
kształconych na rynku pracy województwa dolnośląskiego
Na tym etapie pracy kluczowym celem było wyznaczenie dla zawodów kształconych
w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w województwie dolnośląskim poziomów
deficytu i nadwyżek oraz obliczenie współczynnika szansy uzyskania zatrudnienia.
Do opracowania monitoringu w końcowej fazie badania wprowadziliśmy ogółem
następujące dane źródłowe:
• 15587 uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych
(oczekiwanych absolwentów w roku szklonym 2005/2006)
• 72972 rejestracje bezrobotnych
• 14474 zarejestrowanych ofert pracy w urzędach pracy
• 179 prasowych ofert pracy
• 3685 przewidywanych przyjęć do pracy
• 1144 przewidywane zwolnienia.
192
Uzyskane wyniki prezentujemy w niniejszej tabeli.
Tab. 1. 6 Uczniowie w klasach programowo najwyższych szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowegowedług zawodów i specjalności deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych w województwie
dolnośląskim. Stan w I półroczu 2006 r.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Solarz 81 0,52 - 49 6 0 514 45 2,57 DTechnik prac biurowych 123 0,79 - 2223 3106 0 0 0 1,21 D
Kamieniarz 11 0,07 - 209 101 0 52 1 0,68 NTechnik ochrony fizycznej
osób i mienia544 3,48 Pracownik ochrony mienia i osób 545 582 6 184 18 0,66 N
Opiekun w domu pomocyspołecznej
116 0,74 - 51 112 0 0 0 0,64 N
Technik administracji 799 5,12 Pracownik administracyjny 1048 1199 8 0 1 0,60 NMonter izolacjibudowlanych
31 0,20 - 94 66 0 0 0 0,52 N
Tapicer 12 0,08 - 326 108 0 58 9 0,45 N
Introligator 17 0,11 Introligatorzy* (zawód szkolny: Introligator -obejmuje grupę elementarną 7345)
73 11 0 26 0 0,40 N
Lakiernik 1 0,01 Lakiernicy* (zawód szkolny: Lakiernik -obejmuje grupę elementarną 7142)
289 94 10 30 61 0,36 N
Sprzedawca 732 4,69 - 10214 2845 28 769 443 0,31 NMurarz 48 0,31 - 3633 826 0 284 126 0,29 N
Asystent osobyniepełnosprawnej
16 0,10 - 3 6 0 0 0 0,29 N
Technik handlowiec 485 3,11 Handlowiec 1347 190 63 344 17 0,26 NTechnik spedytor 145 0,93 Spedytor 18 33 4 5 0 0,25 N
Technik informatyk 1208 7,74 - 676 148 4 373 86 0,24 NTechnik rachunkowości 162 1,04 Asystent rachunkowości 154 73 0 0 1 0,23 N
Operator obrabiarekskrawających
18 0,12
Ustawiacze-operatorzy obrabiarekskrawających do metali* (zawód szkolny:
Operator obrabiarek skrawających - obejmujegrupę elementarną 7223)
1562 356 2 0 0 0,23 N
Technik farmaceutyczny 104 0,67 - 50 40 0 0 0 0,22 NTerapeuta zajęciowy 30 0,19 - 86 31 0 0 0 0,21 N
Ślusarz 29 0,19 - 3307 379 6 335 71 0,21 N
Technik usług fryzjerskich 53 0,34 Fryzjer 902 221 0 2 0 0,20 N
Kucharz małejgastronomii 444 2,84 - 320 49 0 147 33 0,19 N
Mechanik - montermaszyn i urządzeń 38 0,24
Mechanicy-monterzy maszyn i urządzeń*(zawód szkolny: Mechanik-monter maszyn i
urządzeń - obejmuje grupę elementarną 72332248 268 10 172 109 0,18 N
Piekarz 161 1,03 - 1448 203 0 133 49 0,18 NFryzjer 166 1,06 - 902 221 0 2 0 0,18 N
Technik organizacjiprodukcji filmowej i
telewizyjnej46 0,29
Asystenci do spraw organizacji produkcjifilmowej i telewizyjnej* (zawód szkolny:Technik organizacji produkcji filmowej i
telewizyjnej - obejmuje grupę elementarną3477)
1 5 2 0 0 0,15 N
Technik technologiiodzieży
62 0,40 - 546 97 0 0 0 0,14 N
Blacharz samochodowy 14 0,09 - 519 69 0 12 0 0,14 N
Monter instalacji iurządzeń sanitarnych
11 0,07
Monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych*(zawód szkolny: Monter instalacji i urządzeńsanitarnych - obejmuje grupę elementarną
7136)
2001 271 2 0 0 0,13 N
Monter instalacjigazowych
19 0,12 - 33 5 2 0 0 0,13 N
Technik leśnik 97 0,62 - 155 16 0 20 11 0,12 N
193
Elektromechanik 47 0,30Elektromechanicy* (zawód szkolny:Elektromechanik - obejmuje grupę
elementarną 7241)717 76 4 20 0 0,12 N
Opiekunka środowiskowa 311 1,99 - 35 42 0 0 0 0,12 NTechnik elektryk 201 1,29 - 832 126 6 0 0 0,11 NTechnik usług
kosmetycznych616 3,94 Kosmetyczka 169 91 0 1 0 0,11 N
Cukiernik 131 0,84 - 1047 124 0 21 7 0,11 NMonter - elektronik 100 0,64 Monterzy elektronicy* (zawód szkolny:
Monter-elektronik - obejmuje grupęelementarną 7251)
994 123 0 0 0 0,11 N
Elektryk 136 0,87 (zawód szkolny: Elektryk – obejmuje grupęśrednią 724 Elektrycy)
5070 511 4 58 0 0,11 N
Elektromechanikpojazdów
samochodowych
132 0,85 - 233 37 4 0 0 0,10 N
Technik usługpocztowych i
telekomunikacyjnych56 0,36
Asystenci usług pocztowych itelekomunikacyjnych* zawód szkolny: Technik
usług pocztowych i telekomunikacyjnych -obejmuje grupę elementarną 4213)
131 19 0 0 0 0,10 N
Technik mechanik 837 5,36 - 3186 444 6 3 7 0,10 NTechnik geodeta 80 0,51 - 113 16 0 4 0 0,09 N
Ogrodnik 44 0,28 Ogrodnicy* (zawód szkolny: Ogrodnik -obejmuje grupę średnią 621)
737 67 0 1 8 0,08 N
Monter sieci i urządzeńtelekomunikacyjnych 50 0,32
Monterzy sieci i urządzeńtelekomunikacyjnych *zawód szkolny: Monter
sieci i urządzeń telekomunikacyjnych -obejmuje grupę elementarną 7252)
171 18 0 0 0 0,08 N
Technik budownictwa 233 1,49 - 1446 135 0 0 0 0,07 NTechnik poligraf 19 0,12 - 66 7 0 0 0 0,07 N
Malarz - tapeciarz 72 0,46 - 272 4 0 20 0 0,06 NKrawiec 62 0,40 - 2293 128 0 18 3 0,06 N
Mechanik pojazdówsamochodowych
644 4,12Mechanicy pojazdów samochodowych-
obejmuje grupę elementarna8576 512 2 43 24 0,06 N
Technik weterynarii 29 0,19 - 21 3 0 0 0 0,05 NRatownik medyczny 93 0,60 - 64 8 0 2 0 0,05 NTechnik elektronik 553 3,54 - 781 65 0 0 0 0,04 NTechnolog robót
wykończeniowych wbudownictwie
129 0,83 - 175 13 0 0 0 0,04 N
Górnik eksploatacjipodziemnej
63 0,40 - 643 8 0 16 0 0,03 N
Fototechnik 48 0,31 - 8 2 0 0 0 0,03 NHigienistka
stomatologiczna43 0,28 - 27 1 0 1 0 0,03 N
Technik drogownictwa 38 0,24 - 30 2 0 0 0 0,03 N
Technik ochronyśrodowiska
75 0,48 - 375 15 0 0 0 0,03 N
Technik obsługiturystycznej
507 3,25 Organizatorzy obsługi turystycznej 279 10 0 10 4 0,02 N
Technik hotelarstwa 730 4,67 Organizatorzy usług hotelarskich 279 19 0 0 4 0,02 NTechnik organizacji
reklamy349 2,24 Agent reklamowy 82 7 0 0 0 0,02 N
Technik telekomunikacji 144 0,92 - 231 6 0 0 0 0,01 N
Technik technologiiżywności 66 0,42
(zawód szkolny: Technik technologii żywności- obejmuje grupę elementarną 3213) 815 8 0 5 2 0,01 N
Technik technologiidrewna
29 0,19 - 262 3 0 1 1 0,01 N
Technik ekonomista 1921 12,30 Asystent ekonomiczny 4483 74 6 0 1 0,01 N
Mechanik - operatorpojazdów i maszyn
rolniczych60 0,38 - 813 8 0 0 0 0,01 N
194
Technik żywienia igospodarstwa domowego
324 2,07 - 752 3 0 0 2 0,00 N
Technik rolnik 69 0,44 - 1152 2 0 0 0 0,00 NTechnik organizacji usług
gastronomicznych271 1,74 Organizator usług gastronomicznych 77 0 0 0 0 0,00 N
Technik agrobiznesu 218 1,40 Organizator agrobiznesu 204 0 0 0 0 0,00 NTechnik hodowca koni 56 0,36 - 37 0 0 0 0 0,00 NTechnik architektury
krajobrazu37 0,24 - 1 0 0 0 0 0,00 N
Technik urządzeńaudiowizualnych
28 0,18 - 4 0 0 0 0 0,00 N
Technik inżynieriiśrodowiska i melioracji
24 0,15 - 35 0 0 0 0 0,00 N
Technik górnictwapodziemnego
23 0,15 - 41 0 0 0 0 0,00 N
Technik mechatronik 19 0,12 - 4 0 0 0 0 0,00 NMechanik automatyki
przemysłowej i urządzeńprecyzyjnych
18 0,12 - 71 0 0 0 0 0,00 N
Technik informacjinaukowej
17 0,11 Asystent informacji naukowej* (zawódszkolny: Technik informacji naukowej)
16 0 0 0 0 0,00 N
Technik technologiiceramicznej
12 0,08 - 90 0 0 0 0 0,00 N
Razem 15587
100 - 72972 14474
179 3685 1144
0,19 N
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych Legenda: 1. Zawód kształcony, 2. Liczba uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych w rokuszkolnym 2006-2007 – oczekiwani absolwenci, 3. Udział % w ogółem, 4. Nazwa zawodu kształconego wedługKlasyfikacji Zawodów i Specjalności, 5. Bezrobotni ogółem w okresie sprawozdawczym. Stan w II półroczu 2005roku, 6. Oferty pracy w okresie sprawozdawczym, Stan w II półroczu 2005 roku, 7. Prasowe ofert prac w Ikwartał 2006, 8. Przewidywane przyjęcia do pracy w I półroczu 2006, 9. Przewidywane zwolnienia w I półroczu2006, 10. Współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia, 11. Charakterystyka zawodu kształconego (D - deficyt, N- nadwyżka)Uwaga: „-„ oznacza zgodność nazwy zawodu kształconego występującego w Klasyfikacji ZawodówKształconych z nazwą zawodu i specjalności występującego w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.
Uzyskane z obliczeń przeprowadzonych za pomocą Komputerowego Systemu
Zarządzania Danymi wyniki uprawniają do sformułowania następujących wniosków
ostrzegawczych. Kierunki kształcenia w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w
powiatach, podregionach i województwie dolnośląskim należy uznać za dalece nadwyżkowe.
Oznacza to, że absolwenci w przeanalizowanych zawodach wchodząc na rynek pracy mogą
spotkać się z niskim popytem na ich kwalifikacje. W szczególności może to dotyczyć
następujących podzbiorów zawodów.
Podzbiór pierwszy to zawody kształcone, w których zaobserwowano wyłącznie
zmienne opisujące uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych i
bezrobotnych. W tym podzbiorze z uwagi na nie występowanie zmiennych opisujących popyt
na pracę nie wyznacza się nadwyżki i nie oblicza się współczynnika szansy uzyskania
zatrudnienia.
Kierując się kryterium liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej
obciążone tym zjawiskiem należy uznać:
195
• Technika rolnika,
• Technika żywienia i gospodarstwa domowego,
• Technika agrobiznesu.
Drugim wydzielonym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się
w przedziale od 0,01 do 0,09. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie w okresie
obserwacji przypadało od 1 do 9 stanowisk pracy.
Analogicznie, kierując się kryterium liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za
najbardziej obciążone tym zjawiskiem należy uznać:
• Mechanika pojazdów samochodowych,
• Technika ekonomistę,
• Krawca,
• Technika budownictwa.
Kolejnym analizowanym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się
w przedziale od 0,10 do 0,19. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie w okresie
obserwacji przypadało od 10 do 19 stanowisk pracy Kierując się identycznym kryterium
liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej obciążone tym zjawiskiem
należy uznać:
• Elektryka,
• Technika mechanika,
• Mechanika - montera maszyn i urządzeń,
• Montera instalacji i urządzeń sanitarnych,
• Cukiernika.
Następnym analizowanym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się
w przedziale od 0,20 do 0,48. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie w okresie
obserwacji przypadało od 20 do 48 stanowisk pracy Kierując się identycznym kryterium
liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej obciążone tym zjawiskiem
należy uznać:
• Sprzedawców,
• Murarzy,
• Ślusarzy,
• Operatorów obrabiarek skrawających,
• Piekarzy,
• Techników handlowców.
196
Ostatnim podzbiorem są zawody kształcone, w których najkorzystniej z punktu
widzenia szansy uzyskania zatrudniania kształtowała się pozycja na rynku pracy
województwa dolnośląskiego.
Były to dwa zawody deficytowe: a) stolarz i b) technik prac biurowych. W tych
zawodach liczba miejsc pracy przewyższała oczekujących na zatrudnienie. W przypadku
stolarza na jednego oczekującego na prace w tym zawodzie przypadały blisko 3 wolne
miejsca pracy. Natomiast w przypadku technika prac biurowych ta relacja przewyższała
jedność. W pozostałych pięciu zawodach, które reprezentowali: technicy ochrony fizycznej
osób i mienia, kamieniarze, monterzy izolacji budowlanych, technicy administracji
i opiekunowie w domu pomocy społecznej współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia
zawarł się w przedziale od 0,53 do 0,70. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie
w okresie obserwacji występowało od 53 do 70 miejsc pracy.
197
Rozdział 2. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Ujęcie kompleksowe
w procesie wdrażania komputerowego systemu zarządzania
danymi
2. 1 Uwagi ogólne
Podobnie jak w pierwszym rozdziale, w którym przedstawiliśmy wyniki monitoringu
zawodów deficytowych i nadwyżkowych w strukturze kierunków kształcenia, tak i w tej
części pracy, której kluczowym celem jest próba wskazania na poziom dopasowania popytu
na pracę do podaży pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na rynku pracy
województwa dolnośląskiego, szczególnie uwzględniamy szkolnictwa zawodowe
ponadgimnazjalne7. Wskazana próbę podjęliśmy w drodze zastosowania opisanej
w pierwszym rozdziale metodyki. Podejście to zostało istotnie poszerzone w obszarze liczby
obserwacji zjawiska, która rozszerzyła się o kolejne półrocze i obejmowała lata latach 2005
– 2006. Jak również wprowadziliśmy rozszerzony zakres treści metodologicznych, co jest
wynikiem przejścia z procesu testowania komputerowego systemu zarządzania danymi do
procesu wdrażania.
Układ przestrzenny, zakres zmiennych wprowadzonych do monitoringu oraz kluczowe
cele nie uległy istotnym modyfikacją, za wyjątkiem poszerzenia badania o przypadek powiatu
wałbrzyskiego, ponieważ to właśnie tam skutki przemian ustrojowych dały o sobie znać
najszybciej i najmocniej ze wszystkich powiatów Dolnego Śląska.
Dane źródłowe podobnie jak w pierwszym monitoringu zastosowane w analizach
gromadzone były w przedziałach tygodniowych, półrocznych oraz rocznych i zostały pobrane
z:
• Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty we Wrocławiu,
• Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Wałbrzychu,
• Badań ankietowych,
• Regionalnych dzienników.
7 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego ujęciewstępne z wykorzystaniem w procesie testowania komputerowego systemu zarządzania danymi. Raportpierwszy. Katowice 2006.
198
2. 2 Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka
Ogółem analizie poddaliśmy w obszarze rynku pracy województwa dolnośląskiego:
156423 bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowych Urzędach Pracy w końcu okresu
sprawozdawczego, w ogółem 1640 zawodach i specjalnościach; 4930 zwolnień
przewidywanych przez pracodawców w ogółem 191 zawodach i specjalnościach; 12682
uczniów szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego w klasach programowo najwyższych
w 67 zawodach kształconych; 48413 ofert pracy zarejestrowanych w urzędach pracy
w okresie sprawozdawczym, w ogółem 1640 zawodach i specjalnościach; 6886 przyjęć do
pracy przewidywanych przez pracodawców w ogółem 189 zawodach i specjalnościach oraz
2450 prasowych ofert pracy w ogółem 248 zawodach i specjalnościach.
W relacji do pierwszego monitoringu istotnie rozwinęliśmy podejście analityczne.
W analizach przyjęliśmy następującą procedurę postępowania. Po pierwsze analizujemy
bezrobocie według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku
pracy województwa dolnośląskiego. Po drugie analizujemy oferty pracy rejestrowane
w urzędach pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach
i rynku pracy województwa dolnośląskiego. W trzecim podejściu analizujemy prasowe oferty
według zawodów i specjalności na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Następnie
analizujemy strukturę uczniów klas programowo najwyższych w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym według zawodów kształconych. W piątym podejściu analizujemy
przewidywane przez pracodawców zwolnienia i przyjęcia do pracy według zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego, i w podejściu siódmym analizujemy bezrobocie i oferty pracy według sekcji
PKD, według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku
pracy województwa dolnośląskiego8.
Wykazane podejścia umożliwiają w kolejnej fazie analiz na wyodrębnienie generatorów
bezrobocia według sekcji PKD i zawodów i specjalności, generatorów przewidywanych
zwolnień z pracy i generatorów oczekujących na zatrudnienie absolwentów szkolnictwa
zawodowego ponadgimnazjalnego według zawodów i specjalności w powiatowych,
podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego. Dodatkowo
w komputerowym systemie zarządzania opracowaliśmy moduły umożliwiające
wyodrębnienie z ogółem uzyskanych wyników zmiennych istotnych statystycznie dla
8 W załączniku MPiPS 02 operuje się pojęciem „ostatnie miejsce pracy”. Jednakże z uwagi na nazwy opisująceostatnie miejsce pracy odpowiadające Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej autor opracowaniaposługuje się w opracowaniu pojęciem „sekcja PKD”
199
analizowanego zjawiska oraz w części dotyczącej generatorów bezrobocia w przekroju
zawodów i specjalności wykonywanie obliczeń według pełnej struktury klasyfikacji zawodów
i specjalności, tj. od grupy wielkiej do zawodu i specjalności. Równolegle zostają
wyodrębnione skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy, skupiska
przewidywanych przyjęć do pracy i skupiska prasowych ofert pracy według zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego.
Fazą końcową jest monitoring zawodów deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych
w przekroju ogółem zmiennych wprowadzonych do prac analitycznych w powiatowych,
podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
Natomiast fazą podsumowującą jest opracowanie modułów umożliwiających wykonanie
monitoringu zwodów deficytowych i nadwyżkowych według klasyfikacji zawodów
i specjalności oraz klasyfikacji zawodów kształconych na podstawie ogółem zgromadzonych
danych opisujących zadany rynek pracy.
Tym samym z uwagi na założenia metodologiczne należy uznać, ze wykazane podejścia
nie tylko wyczerpują, ale poszerzają dotychczas stosowane podejście do monitoring zawodów
deficytowych i nadwyżkowych9.
2. 3 Wyniki ujęcia kompleksowego
Rynek pracy województwa dolnośląskiego w oparciu o uzyskane wyniki obliczeń, analiz,
badań i w konsekwencji wykonania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych
charakteryzował się w 2006 roku licznymi prawidłowościami. Ujmując syntetycznie,
opisywany rynek pracy kształtowany m.in. przez strumienie popytu i podaży na pracę
w licznych przekrojach wykazywał bardzo pozytywne prawidłowości. Do kluczowej
prawidłowości należy zaliczyć istotny na przestrzeni analizowanego okresu obserwacji
spadek wielkości bezrobocia, przewagę planowanych przez pracodawców przyjęć na
zwolnieniami z pracy oraz dodatni przyrost ofertowości pracy. Jednakże na tle tych
pozytywnych desygnatów rynku pracy niestety wystąpiły również i negatywne zjawiska.
Pierwszoplanowym z całą pewnością jest nadal bardzo niskie dostosowanie edukacji
zawodowej do potrzeb w zatrudnieniu, mimo istotnego spadku nadal wysokie bezrobocie,
9 Z uwagi na zgromadzony zbiór danych źródłowych oraz proces testowania i wdrażania KSZD monitoringzawodów deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych został opracowany dla dwóch okresów obserwacji.W przypadku monitoringu dla zmiennych przewidywane przyjęcia do pracy i zwolnienia z pracy wedługstanu na II półrocze 2006 rok a dla pozostałych zmiennych według klasyfikacji zawodów i specjalności orazzawodów kształconych według stanu w 2006 roku.
200
wyraźne i istotne luki podażowe w zawodach i specjalnościach oraz jednorodność
kwalifikacji zawodowych istotnie kształtujących rozwarstwienie podaży i popytu na pracę.
Na tak syntetycznie opisany obraz rynku pracy województwa dolnośląskiego z całą
pewnością złożyło się bardzo wiele czynników zarówno o charakterze gospodarczym jak
i społecznym. Wśród tych przyczyn są i te, które w wyniku niniejszej pracy udało się
dookreślić, szczegółowo opisać i udokumentować.
Z uwagi na kształtowanie się poziomu i struktury strumienia podaży pracy bardzo
ważnym czynnikiem poddanym w niniejszej pracy analizom jest bezrobocie. Uzyskane
wyniki wyraźnie wskazują, że kluczowymi determinantami w strukturze gospodarczej
województwa dolnośląskiego z uwagi na generowane bezrobocie są:
1. Przetwórstwo przemysłowe,
2. Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała,
3. Handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz
artykułów użytku osobistego i domowego,
4. Administrację publiczną i obronę narodową - obowiązkowe ubezpieczenia społeczne
i powszechne ubezpieczenie zdrowotne.
Wykazane sekcje PKD w II półroczu wygenerowały na rynku pracy województwa
dolnośląskiego ponad 32 000 osób bezrobotnych, co stanowiło blisko 27,00% bezrobocia
ogółem. Udziały procentowe generowanego bezrobocia przez wykazane sekcje, w ogółem
przeanalizowanych 17 sekcjach PKD, rozkładały się w II-gim półroczu 2006 roku
następująco: przemysł 26,00, usługi 17,00%, handel 15,0% i administracja 8,00%.
Natomiast najniższe bezrobocie generowały: edukacja, budownictwo, obsługa
nieruchomości, ochrona zdrowia, pośrednictwo finansowe i pozostałe sekcje.
Równie istotnym zagadnieniem poznawczym było ustalenie rozkładu kluczowych
generatorów bezrobocia, w źródle wynikającego ze struktury gospodarczej, w przekroju
przestrzennej alokacji.
Dookreślając ten rozkład w istotnych dla poziomu i struktury strumieniach podaży pracy
w II-gim półroczu 2006 roku ukształtował się on następująco. W sekcji przetwórstwo
przemysłowe najwyższe bezrobocie generowane było przez cztery powiaty: świdnicki,
dzierżoniowski, wałbrzyski i kłodzki. Powiatami, które były generatorami najwyższego
bezrobocia w sekcji usług były: miasto Wrocław, powiat kłodzki, powiat wałbrzyski i powiat
wrocławski. Z kolei powiaty: kłodzki, głogowski wałbrzyski, zgorzelecki, miasto Wrocław
i świdnicki to kluczowe rynki pracy generujące bezrobocie w sekcji handel. W ostatniej,
201
istotnej dla analizowanego zjawisk, sekcji administracja do głównych generatorów bezrobocia
zaliczyć należy powiaty: wałbrzyski i świdnicki.
Wyniki w układzie dla ogółem 29 powiatów województwa dolnośląskiego uprawniają do
stwierdzenia, że kluczowymi generatorami bezrobocia w przekroju terytorialnym były
powiaty: wałbrzyski, kłodzki, świdnicki, m. Wrocław i zgorzelecki. W tych powiatach
w II-gim półroczu 2006 roku wygenerowane bezrobocie osiągnęło poziom bliski 44,00%.
Bardzo ważnym, wręcz kluczowym, dla niniejszej pracy było ustalenie generatorów
bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym. Jak już podkreślimy to działanie ma
swoje ważne znaczenie dla dwóch obszarów: systemu edukacji i polityki zatrudnieniowej.
Uzyskane wyniki na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego jednoznacznie
wskazują, że głównym generatorem bezrobocia w II półroczu 2006 roku na poziomie
zawodów i specjalności byli sprzedawcy. W tym zawodzie i specjalności w okresie
obserwacji wystąpiło 15233 bezrobotnych. W relacji do pozostałych zawodów i specjalności
jest to jednoznacznie dominująca zbiorowość. W dalszej kolejności istotnie generowali
bezrobocie murarze 5113 bezrobotnych i ślusarze 4834 bezrobotnych. Ważnym jest
podkreślenie, że w opisywanym zbiorze wystąpiły zawody kształcone. Były to: sprzedawca,
murarz, ślusarz, technik ekonomista, krawiec, kucharz, technik mechanik, technik prac
biurowych, piekarz. Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe
generatory bezrobocia w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem
ponadgimnazjalnym zawodowym i średnim technicznym. Natomiast do kluczowych
generatorów bezrobocia o wykształceniu wyższym należy zaliczyć ekonomistów.
Uwzględniając fakt spadku bezrobocia do kluczowych zawodów i specjalności
najistotniej absorbowanych w rynku pracy województwa dolnośląskiego należy zaliczyć:
pedagoga, handlowca* (zawód szkolny: Technik handlowiec), specjalistę administracji
publicznej, politologa, specjalistę do spraw rachunkowości, specjalistę ochrony środowiska
o technika informatyk. Zaobserwowany spadek w wykazanych zawodach i specjalnościach
zawarł się w przedziale od 318 do 93 bezrobotnych. Nie trudno w tym miejscu zauważyć, że
są to głównie zawody i specjalności wywodzące się z wykształcenia wyższego i średniego
technicznego oraz wysoce specjalistyczne.
W końcowej konkluzji należy zaznaczyć jeszcze jedną bardzo ważną prawidłowość,
tj. wyraźny i istotny spadek bezrobocia ogółem na rynku pracy województwa dolnośląskiego
na przestrzeni 2006 roku. W I-szym półroczu 2006 roku wzrost bezrobocia wyniósł 80410
bezrobotnych, a bezrobocie ogółem dotykało 176548 osób. Oznacza to, że w analizowanym
półroczu wzrost bezrobocia wyniósł 45,50%. Z kolei w II półroczu wzrost bezrobocia wyniósł
202
55467 bezrobotnych, a bezrobocie ogółem dotykało 156423 osób. Tak, więc w tym okresie
wzrost bezrobocia wyniósł 35,40%. Tym samy wzrost bezrobocia w II półroczu był o ponad
31, 00% niższy w porównaniu do I półrocza 2006 roku, a bezrobocie ogółem spadło o ponad
11,00%.
Pomiar wskazanego zjawiska uprawnia do sformułowania końcowych prawidłowości.
W obserwowanym okresie 2006 roku na rynku pracy województwa zaznaczył się istotny
spadek w napływie bezrobocia. Dotyczył ona m.in. zawodów i specjalności generujących
największe bezrobocie. Nie zaobserwowano istotnych przyrostów wykazujących zmiany na
przestrzenie 2006 roku w poziomie napływu osób do bezrobocia, w przekroju rynków pracy
na poziomie województwa, podregionów i powiatu wałbrzyskiego. Sytuacja w kluczowych
generatorach bezrobocia istotnie uległa poprawie. Świadczy o tym fakt spadku napływu osób
do bezrobocia na rynku pracy województwa dolnośląskiego w kluczowych generatorach na
przestrzeni dwóch półroczy 2006 roku rzędu od 80% w przypadku mechanika samochodów
osobowych, do 15,00% w przypadku tokarza. Na rynku pracy podregionu jeleniogórsko
– wałbrzyskiego w identycznych zawodach i specjalnościach w przedziale od 65,25 do
15,00%, legnickiego w przedziale od 315% w przypadku technika mechanika do 4,00%
w przypadku pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych),
wrocławskim od 100% w przypadku technika mechanika* do 5,50% w przypadku murarza
i m. Wrocław od 40% w przypadku ekonomisty do 2,00% w przypadku krawca..
Z uwagi na kształtowanie się relacji między systemem edukacji zawodowej a potrzebami
w zatrudnieniu istotnym jest ustalenie generatorów bezrobocia w strukturze absolwentów.
I w tym przypadku udało się ustalić kilka ważnych i znaczących prawidłowości, które
wystąpiły na rynku pracy województwa dolnośląskiego w II-gim półroczu 2006 roku.
Pierwsza prawidłowość ujawnia jednorodną strukturę zawodów i specjalności na każdym
poziomie podziału terytorialnego analizowanego bezrobocia wśród absolwentów.
Ta jednorodność skutkuje tym, że odrębne analizy dla rynków pracy w podregionach
i powiatowych rynków pracy nie znajdują uzasadnienia. W zasadzie na każdym
analizowanym przypadku w wymiarze obszaru zawodowo-terytorialnego zwanym rynkiem
pracy wręcz identyczne zawody i specjalności są głównymi generatorami bezrobocia.
Kluczowo są to następujące zawody i specjalności:
1. Asystent ekonomiczny* (zawód szkolny: Technik ekonomista)
2. Ekonomista
3. Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
4. Kucharz małej gastronomii*
203
5. Pedagog
6. Politolog
7. Specjalista administracji publicznej
8. Sprzedawca*
9. Technik mechanik*.
Druga prawidłowość: w każdym z analizowanych rynków pracy zaobserwowany
został istotny spadek bezrobocia wśród absolwentów, z niewystępowaniem wzrostu liczby
bezrobotnych. Wskazane spadki kształtowały się następująco. Na rynku pracy województwa
dolnośląskiego 43,40%, podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego 44,30%, podregionu
legnickiego 44,60%, podregionu wrocławskiego 45,00%, podregionu miasta Wrocław
36,30%.
Kolejnym ważnym generatorem bezrobocia poddanym analizom były przewidywane
przez pracodawców zwolnienia z pracy. Ustalenie tych generatorów w wymiarze
podregionalnych rynków pracy wykazało następujące wyniki. W podregionie jeleniogórsko
-wałbrzyskim uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują, że głównym generatorem zwolnień
w II półroczu 2006 roku na poziomie zawodów i specjalności w opinii pracodawców byli
sprzedawcy. W tym zawodzie i specjalności w okresie obserwacji wystąpiło 337 wskazań.
W relacji do pozostałych zawodów i specjalności jest to jednoznacznie dominująca
zbiorowość.
W dalszej kolejności istotnymi generatorami zwolnień byli:
1. Sprzedawca
2. Szwaczka
3. Ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych
4. Aparatowy produkcji wyrobów maczanych
5. Ceramik wyrobów ceramiki budowlanej.
Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe generatory zwolnień
w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem ponadgimnazjalnym zawodowym
i średnim technicznym. W analizowanym zbiorze wystąpiły wskazania dotyczące zawodów
i specjalności o wykształceniu wyższym. Byli to specjalista do spraw pakowania i opakowań
i księgowy (samodzielny).
W podregionie legnickim uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują, że głównym
generatorem zwolnień w II półroczu 2006 roku na poziomie zawodów i specjalności w opinii
204
pracodawców byli operatorzy maszyn drogowych* (zawód szkolny: mechanik maszyn
i urządzeń drogowych). W tym zawodzie i specjalności w okresie obserwacji wystąpiło 641
wskazań. W relacji do pozostałych zawodów i specjalności jest to jednoznacznie dominująca
zbiorowość. W dalszej kolejności istotnymi generatorami zwolnień byli:
1. Górnik eksploatacji podziemnej*
2. Sprzedawca*
3. Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób
i mienia).
W przeciwieństwie do poprzednich wyników w podregionie wrocławskim uzyskane
wyniki jednoznacznie wskazują, że głównym generatorem zwolnień w II półroczu 2006 roku
na poziomie zawodów i specjalności w opinii pracodawców byli tapicerzy.
I w ostatnim z analizowanych podregionów, m. Wrocław uzyskane wyniki jednoznacznie
wskazują, że głównym generatorem zwolnień w II półroczu 2006 roku na poziomie zawodów
i specjalności w opinii pracodawców byli sprzedawcy. W relacji do pozostałych zawodów i
specjalności jest to jednoznacznie dominująca zbiorowość o liczbie wskazań 164. W dalszej
kolejności istotnymi generatorami zwolnień byli:
3. Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych)
4. Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
5. Magazynier.
Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe generatory zwolnień
w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem ponadgimnazjalnym zawodowym
i średnim technicznym. W przeciwieństwie do poprzednich analizy w wykazanym zbiorze
zawodów i specjalności wystąpiły wskazania dotyczące zawodu i specjalności
o wykształceniu wyższym. Byli to: przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny),
specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży), doradca personalny, lekarz
- rehabilitacja medyczna, artysta muzyk instrumentalista, nauczyciel konsultant i księgowy
(samodzielny).
Podsumowując, w drodze analiz strumieniowo-porównawczych możemy wydzielić
zawody i specjalności, które były z uwagi na przewidywaną liczbę zwolnień kluczowymi
generatorami podaży pracy. Należy do nich zaliczyć następujące zawody i specjalności:
1. Betoniarz
2. Ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych
205
3. Górnik eksploatacji podziemnej*
4. Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
5. Magazynier
6. Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń
drogowych)
7. Sprzedawca*
8. Stolarz*
9. Szwaczka
10. Tapicer*.
Kolejna zaobserwowana prawidłowość, uwzględniająca poziom przewidywanych
zwolnień, to ich dominujący udział w podregionie jeleniogórsko – wałbrzyski i legnickim.
W tych podregionach przewidywany przez pracodawców poziom zwolnień wyniósł blisko
60% ogółem przewidywanych zwolnień na wojewódzkim rynku pracy. Najniższy poziomom
dotyczył podregionu wrocławskiego. Z uwagi na poziom wykształcenia w trzech
podregionach nie zaznaczyły się zawody i specjalności odpowiadające wykształceniu
wyższemu. Z kolei istotny zbiór zawodów odpowiadających wykształceniu wyższemu
zaznaczył się wyłącznie w podregionie m. Wrocław. Ostatnią z zaobserwowanych
prawidłowości jest dominacja w zbiorze zawodów i specjalności, w których pracodawcy
przewidywali zwolnienia w II-gim półroczu 2006, odpowiadających wykształceniu
zawodowemu i średniemu zawodowemu o charakterze wytwórczo – usługowym.
Przeciwieństwem generatorów są skupiska, które opisują strumień popytu na pracę.
Wyniki przeprowadzonych obliczeń, analiz, badań przedstawiamy w identycznym układzie
jak w przypadku generatorów.
W układzie struktury popytu na pracę za kluczowe w gospodarce województwa
dolnośląskiego z uwagi na skupiska ofert pracy i ich udział w ofertach pracy ogółem należy
uznać:
1. Przetwórstwo przemysłowe 25,00%,
2. Administrację publiczną i obronę narodową - obowiązkowe ubezpieczenia społeczne
i powszechne ubezpieczenie zdrowotne 15,00%,
3. Handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz
artykułów użytku osobistego i domowego 14,00%,
4. Obsługa nieruchomości 12,00%
5. Budownictwo 9,00%.
206
Wykazane sekcje PKD w II półroczu skupiły na rynku pracy województwa
dolnośląskiego blisko 36 000 ofert pracy, co stanowiło blisko 73,00% ofert ogółem. Udziały
procentowe generowanego bezrobocia przez wykazane sekcje, w ogółem przeanalizowanych
17 sekcjach PKD, rozkładały się w II-gim półroczu 2006 roku następująco: przemysł 25,00,
administracja 15,00%, handel 14,00%, obsługa nieruchomości 12,00 i budownictwo 9,00.
Natomiast najniższe skupiska ofert pracy to: hotele i restauracje, ochrona zdrowia,
pośrednictwo finansowe i pozostałe sekcje. Równie istotnym zagadnieniem poznawczym było
ustalenie rozkładu kluczowych generatorów bezrobocia, w źródle wynikającego ze struktury
gospodarczej, w przekroju przestrzennej alokacji.
Dookreślając ten rozkład w istotnych dla poziomu i struktury strumieniach popytu na
pracę w II-gim półroczu 2006 roku ukształtował się on następująco. W sekcji przetwórstwo
przemysłowe najwyższe skupiska występowały w dwóch powiatach: m. Wrocław
i oleśnickim. Powiatami, które były skupiskami najwyższej ofertowości pracy w sekcji
administracja publiczna były powiaty: wałbrzyski, ząbkowicki, miasto Wrocław i kłodzki.
Z kolei powiaty: miasto Wrocław i wałbrzyski to kluczowe rynki pracy skupiające oferty
pracy w sekcji handel. I w ostatniej istotnej dla analizowanego zjawisk sekcji budownictwo
do głównych skupisk ofert pracy zaliczyć należy powiaty: m. Wrocław, oleśnicki
i wałbrzyski.
Wyniki w układzie dla ogółem 29 powiatów województwa dolnośląskiego uprawniają do
stwierdzenia, że kluczowymi skupiskami ofert pracy w przekroju terytorialnym były powiaty:
m. Wrocław, wałbrzyski i oleśnicki. W tych powiatach w II-gim półroczu 2006 roku skupiska
ofert pracy osiągnęło poziom bliski 44,00%.
Równie ważnym dla niniejszej pracy było ustalenie skupisk ofert pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym. Przede wszystkim to ustalenie umożliwia dookreślenie luk
popytowych, które powinny zostać zaspokojone w szczególności przez system szeroko
rozumianej edukacji szkolnej i pozaszkolnej.
Uzyskane wyniki na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego jednoznacznie
wskazują, że głównymi skupiskami ofert pracy w II półroczu 2006 roku na poziomie
zawodów i specjalności byli robotnicy gospodarczy. W tym zawodzie i specjalności w okresie
obserwacji wystąpiło 3391 ofert pracy. W dalszej kolejności istotnie skupiali ofert pracy
sprzedawcy 3335, pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych) 3134,
robotnicy budowlani 1348, pracownicy administracyjni* (zawód szkolny: Technik
administracji) 1269, magazynierzy 1083, sprzątaczki 1075, murarze 1012 i szwaczki 1005
ofert pracy.
207
Ważnym jest podkreślenie, że w opisywanym zbiorze wystąpiły zawody kształcone. Byli
to: pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych) i pracownicy
administracyjni* (zawód szkolny: Technik administracji).
Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe skupiska ofert pracy
w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem ponadgimnazjalnym zawodowym
i średnim technicznym. Natomiast do kluczowych skupisk ofert pracy o wykształceniu
wyższym należy zaliczyć księgowych (samodzielnych).
W końcowej konkluzji należy zaznaczyć jeszcze jedną bardzo ważną prawidłowość,
tj. wyraźny i istotny odpływ ofert pracy na wojewódzkim rynku i podregionalnych rynkach
pracy. Kształtował się on następująco. Na poziomie wojewódzkiego rynku pracy odpływ
wyniósł 90,50%, w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim 95,00, podregionie legnickim
97,00%, podregionie wrocławski 91,40% i podregionie m. Wrocław 75,60%. Tym samym
rynkiem pracy o najwyższym odpływie ofert pracy w II-gim półroczu był podregion legnicki.
Poziom odpływu ofert pracy w okresie dwóch półroczy 2006 roku był w zasadzie zbliżony
i wyniósł 3,00%. Natomiast najniższy odpływ ofert pracy zaobserwowaliśmy w podregion
m. Wrocław. Należy wyraźnie zauważyć, że w powiecie m. Wrocław w zadanych do analizy
okresach obserwacji poziom odpływu ofert pracy był istotnie odstający od podregionów.
W powiecie m. Wrocław kształtował się on w przedziale od 72,20 do 75,60%. Gdy
w podregionach odpływy przekraczały poziom 90,00%..
Uzupełnieniem dookreślenia prawidłowości w strumieniu popytu na pracę jest analiza
prasowych ofert pracy. Uzyskane wyniki analizy prasowych ofert pracy uprawniają do
postawienia następujących wniosków.
1. Kluczowymi skupiskami prasowych ofert pracy były jednoznacznie dominujące
w strukturze ogółem dwa zawody i specjalności: a) przedstawiciel handlowy
(przedstawiciel regionalny), w którym zaobserwowano 191 ofert pracy i
b) handlowiec (zawód szkolny: Technik handlowiec), w którym zaobserwowano 136
ofert pracy.
2. Pozostałe zawody i specjalności istotnie z uwagi na liczebność ofert pracy odstawały
od wskazanych dwóch zawodów i specjalności,
3. W strukturze prasowych ofert pracy dominowały zawody i specjalności
charakteryzujące się specjalistycznym wykształceniem wyższym,
4. Wyodrębnione zawody i specjalności przede wszystkim odpowiadały sektorowi usług.
208
Kolejnym bardzo istotnym obszarem wnioskowania są planowane przez pracodawców
działających w obszarze województwa dolnośląskiego przyjęcia do pracy. Uzyskane wyniki
jednoznacznie wskazują, że głównymi skupiskami przyjęć do pracy w II półroczu 2006 roku
na poziomie zawodów i specjalności w opinii pracodawców byli: operatorzy maszyn
drogowych* (zawód szkolny: mechanik maszyn i urządzeń drogowych) 856, sprzedawcy 806,
doradcy personalni 703 i górnicy eksploatacji podziemnej* 502 wskazania.
Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe skupiska
przewidywanych przyjęć do pracy charakteryzowały się specjalistycznym wykształceniem
wyższym jak również ponadgimnazjalnym zawodowym i średnim technicznym.
Podsumowując, możemy na podstawie analizy określić następujące prawidłowości
opisujące skupiska przewidywanych przyjęć do pracy.
Po pierwsze dominujące liczbowo przewidywane przyjęcia do pracy wystąpiły w dwóch
podregionach: m. Wrocław i legnickim i zawarły się w przedziale od 1925 do 1914. Po drugie
przyjęcia głównie dotyczyły bardzo nielicznej grupy zawodów i specjalności, z dominacją
zawodów i specjalności o wykształceniu zasadniczym i średnim zawodowym. W tych
grupach wystąpiły zawody kształcone. Podsumowując, do głównych skupisk
przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy należy zaliczyć następujące zawody
i specjalności: betoniarz, doradca personalny, górnik eksploatacji podziemnej*, konwojent
(konduktor) wagonów specjalnych, operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik
maszyn i urządzeń drogowych), specjalista do spraw pakowania i opakowań, sprzedawca*,
stolarz* i szwaczka.
Kolejne wnioskowanie opieramy na pełnym z uwagi na koncepcję ideową
monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Zgodnie z przyjętą metodologią
wyniki omawiamy dla każdej ze zmiennych stosowanych w monitoring odrębnie. Pierwszą
z nich są planowane przez pracodawców przyjęcia do pracy.
Uwzględniając potrzeby zatrudnieniowe pracodawców na rynku pracy województwa
dolnośląskiego wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że
w II-gim półroczu 2006 roku najpoważniejszym deficytem charakteryzowały się następujące
zawody:
1. Doradca personalny
2. Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)
3. Specjalista do spraw pakowania i opakowań
4. Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)
5. Kasjer handlowy
209
6. Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń
drogowych)
7. Magazynier.
Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach
i specjalnościach pracodawcy napotkają najpoważniejsze luki podażowe. Szczególnie taka
luka ujawniła się w przypadku doradcy personalnego. W tym zawodzie i specjalności na
jednego specjalistę oczekiwało blisko 16 wolnych miejsc pracy. Decydującymi zmiennymi,
które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu i specjalności były wręcz
śladowe bezrobocie i przewidywane przez pracodawców zwolnienia oraz bardzo wysoka
liczba przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy. Podobnie kształtowała się
sytuacja w pozostałych deficytowych zawodach i specjalnościach.
Z kolei dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami
zatrudnieniowymi w przypadku sprzedawców, górników eksploatacji podziemnej*, szwaczek,
stolarzy, betoniarzy, handlowców, pracowników ochrony mienia i osób*, murarzy*,
księgowych (samodzielnych), techników mechaników*, kucharzy*, specjalistów do spraw
marketingu i handlu (sprzedaży), kelnerów* i piekarzy*. W tych zawodach i specjalnościach
na rynku pracy województwa według stanu w II-gim półroczu 2006 roku występowała
poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały wykazaną
nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory bezrobotnych i absolwentów.
W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy przewidywane przez pracodawców
zwolnienia.
W podsumowaniu poprzez analizę strumieniowo-opisową wydzieliliśmy dwa zbiory
zawodów, w przypadku, których wystąpiła najwyższa luka podażowa. Oznacza to, że były to
zawody deficytowe w przypadku, których pracodawcy mogą być dotknięci barierą braku kadr
kwalifikowanych. W niniejszej tablicy prezentujemy niniejsze zawody i specjalności.
Tab. 2.1 Zawody i specjalności oczekiwane przez pracodawców na rynku pracy woj. dolnośląskiegoo najwyższym deficycie
Zawody i specjalności odpowiadające przemysłowi Zawody i specjalności odpowiadające usługomBrukarz Doradca personalnyCieśla* Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)Inżynier mechanik - środki transportu Kasjer handlowyKonfekcjoner wyrobów gumowych. Księgowy (samodzielny)Magazynier Lakiernik samochodowyMurarz* Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanikmaszyn i urządzeń drogowych)
Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technikochrony fizycznej osób i mienia)
Operator suwnic (suwnicowy) Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)
210
Operator urządzeń do wulkanizacji. Sekretarz asystent.Szlifierz ostrzarz -Technik obuwnik* -Zbrojarz -
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych
Uwzględniając zgłaszane przez pracodawców zwolnienia z pracy na rynku pracy
województwa dolnośląskiego, poszukujemy w tym zbiorze zawodów i specjalności
o najwyższej nadwyżce. Oznacza to, że staramy się zidentyfikować zawody i specjalności,
które według stanu na II-gie półrocze 2006 roku charakteryzowały się najniższą szansą
uzyskania zatrudnienia oraz zapewniały pracodawcą najwyższą podaż pracy. Kontynuując,
wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do zawodów
i specjalności, w których wystąpiły przewidywane przez pracodawców zwolnienia z pracy
najwyższą nadwyżką charakteryzowały się:
1. Ceramik wyrobów ceramiki budowlanej
2. Technik mechanik*
3. Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
4. Piekarz*
5. Kucharz*
6. Tokarz
7. Ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych
8. Górnik eksploatacji podziemnej*
9. Murarz*
10. Tapicer*
11. Stolarz*
12. Sprzedawca*
13. Betoniarz
14. Szwaczka.
Z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać się, że w tych zawodach
i specjalnościach pracodawcy napotkają najwyższą podaż pracy. Szczególnie taka nadwyżka
ujawniła się w przypadku zawodu i specjalności aparatowy produkcji wyrobów maczanych.
W tym zawodzie i specjalności wyłącznie wystąpiły zmienne odpowiadające podaży pracy.
Decydującą zmienną, która ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku wykazanych
zawodów i specjalności było bardzo wysokie bezrobocie.
Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpiły
zawody kształcone. Z uwagi na wchodzenie na rynek pracy absolwentów szkolnictwa,
211
ponadgimnazjalnego zawodowego, należy podkreślić, że kształcenie w wykazanych
zawodach istotnie pomniejsza szansę ludzi młodych na pozyskanie pierwszej pracy. Do tych
zawodów należy zliczyć:
1. Technika mechanika*
2. Handlowca* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
3. Piekarza*
4. Górnika eksploatacji podziemnej*
5. Murarza*
6. Tapicera*
7. Stolarza*.
W końcowej części monitoringu realizowanego w oparciu o zmienną przewidywane
zwolnienia z pracy poprzez analizę strumieniowo-porównawczą wydzieliliśmy zawody
i specjalności, które charakteryzowały się najwyższymi nadwyżkami w układzie zawodów
odpowiadających przemysłowi lub usługom oraz dotyczyły zawodów kształconych
w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym.
Tab.2.2 Zawody i specjalności o najwyższej liczbie przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracyna rynku pracy woj. dolnośląskiego i najwyższej nadwyżce. Stan w II-gim półroczu 2006 roku
Zawody i specjalności odpowiadająceprzemysłowi
Zawody i specjalności odpowiadające usługom
Ceramik wyrobów ceramiki budowlanej Bufetowy (barman)Ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych Cukiernik*Hutnik-dmuchacz szkła Keiner*Magazynier Kucharz*Murarz* Piekarz*Pielęgniarka Pracownik administracyjny* (zawód szkolny: Technik administracji)
Stolarz*Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznejosób i mienia)
Szwaczka RecepcjonistaTartacznik Specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)Technik elektryk* Sprzedawca*Technik mechanik* Tapicer*Tokarz -
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznych iSpołecznych
Tab. 2.3 Zawody i specjalności kształcone w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym o najwyższejliczbie przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy na rynku pracy woj. dolnośląskiego i najwyższej
nadwyżce. Stan w II-gim półroczu 2006 roku
Zawody i specjalności odpowiadająceprzemysłowi
Zawody i specjalności odpowiadające usługom
Murarz* Cukiernik*Stolarz* Kelner*Technik elektryk* Kucharz*Technik mechanik* Piekarz*- Pracownik administracyjny* (zawód szkolny: Technik administracji)
212
- Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznejosób i mienia)
- Sprzedawca*- Tapicer*
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych
Uwzględniając potrzeby zatrudnieniowe wyrażane poprzez prasowe oferty pracy na rynku
pracy województwa dolnośląskiego wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy
stwierdzić, że w 2006 roku najpoważniejszym deficytem charakteryzowały się następujące
zawody:
1. Monter podzespołów i zespołów elektronicznych
2. Robotnik gospodarczy
3. Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)
4. Pakowacz
5. Kierowca samochodu ciężarowego
6. Magazynier.
Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach
pracodawcy napotkają najpoważniejsze luki podażowe. Decydującymi zmiennymi, które
ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku wykazanych zawodów i specjalności były
wysokie liczbowo zbiory ofert pracy jak i bezrobotnych. Pozostałe zmienne należy uznać za
nie istotne dla opisywanego zjawiska. Obliczony deficyt dla wykazanych zawodów zawarł się
w przedziale od ponad 1 do 6 zgłoszonych w ofercie wolnych miejsc pracy.
Z kolei dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi
w przypadku: robotnika pomocniczego w przemyśle przetwórczym, robotnika budowlanego,
szwaczki, sprzedawcy*, murarza* i ślusarza* W tych zawodach i specjalnościach na rynku
pracy województwa według stanu w 2006 roku występowała poważna nadwyżka podaży
pracy. Kluczową zmienną, które ukształtowała wykazaną nadwyżkę było przede wszystkim
wysokie liczbowo bezrobocie. Pozostałe zmienne nie posiadały wpływu na wykazaną
prawidłowość.
W końcowej części monitoringu realizowanego w oparciu o zmienną oferty pracy poprzez
analizę strumieniowo-porównawczą wydzieliliśmy zawody i specjalności, które
charakteryzowały się najwyższymi deficytami w układzie zawodów odpowiadających
przemysłowi lub usługą oraz dotyczyły zawodów kształconych w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
213
Tab.2.4 Zawody i specjalności o najwyższej liczbie ofert pracy na rynku pracy woj. dolnośląskiegoi najwyższym deficycie. Stan w II-gim półroczu 2006 roku
Zawody i specjalności odpowiadające przemysłowi Zawody i specjalności odpowiadające usługomCieśla* Kasjer handlowyKierowca samochodu ciężarowego Księgowy (samodzielny)Magazynier Lakiernik samochodowyMechanik maszyn i urządzeń przemysłowych Pracownik administracyjny* (zawód szkolny: technik administracji)Monter maszyn i urządzeń przemysłowych Pracownik biurowy* (zawód szkolny: technik prac biurowych)Monter podzespołów i zespołów elektronicznych Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: technik
ochrony fizycznej osób i mienia)Murarz* Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzywsztucznych
Sprzątaczka
Pakowacz TelemarketerPozostali monterzy aparatury, maszyn i sprzętuelektrycznego
-
Pozostali monterzy elektronicy -Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów ztworzyw sztucznych
-
Pozostali operatorzy maszyn gdzie indziejniesklasyfikowani
-
Pozostali robotnicy przy pracach prostych wprzemyśle
-
Pozostali spawacze i pokrewni -Robotnik budowlany -Robotnik gospodarczy -Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym -Spawacz ręczny gazowy -
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych
Kontynuując, wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do
zawodów i specjalności, w których wystąpił najwyższy deficyt należy zaliczyć:
1. Przedstawiciela medycznego
2. Telemarketera
3. Projektanta wzornictwa przemysłowego
4. Dyrektora wykonawczego
5. Kierownika działu marketingu i sprzedaży
6. Pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)
7. Przedstawiciela handlowego (przedstawiciel regionalny)
8. Kierownika wewnętrznej jednostki organizacyjnej gdzie indziej niesklasyfikowany
9. Kasjera handlowego
10. Magazyniera.
Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach
pracodawcy napotkają najniższą podaż pracy. Szczególnie taki deficyt ujawnił się
w przypadku zawodu i specjalności przedstawiciel medyczny. W tym zawodzie i specjalności
wyłącznie wystąpiły zmienne odpowiadające popytowi na pracę. Decydującą zmienną, która
214
ukształtowała tak wysoki deficyt w przypadku wykazanych zawodów i specjalności była
wysoka liczba prasowych ofert pracy. Natomiast zmienne opisujące podaż pracy nie
wystąpiły na istotnym dla analizy poziomie.
Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpił
jedynie jeden zawód kształcone, tj. pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac
biurowych). W tym zawodzie na jednego poszukującego zatrudnienia oczekiwały ponad
2 wolne miejsca pracy. Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów
i specjalności wystąpiły również zawody nadwyżkowe. Z uwagi na charakter zmiennej, którą
są prasowe oferty pracy o najwyższej liczbie ich rejestracji poprzez niniejsze badanie
wykazujemy zawody, które pomimo tej prawidłowości nadal będą zaspakajać potrzeby
dolnośląskich pracodawców. Są to:
1. Specjalista do spraw finansów (analityk finansowy)
2. Specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
3. Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
4. Inżynier organizacji i planowania produkcji
5. Asystent ekonomiczny* (zawód szkolny: Technik ekonomista).
W tych zawodach decydującą o nadwyżce zmienną, rzędu od 3 do 69 wolnych miejsc
pracy na 100 oczekujących, był istotny liczbowo zbiór bezrobotnych rejestrowanych
w urzędach pracy i wysokie liczbowo zbiory kształconych na wykazanych kierunkach.
Kontynuując, wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do
zawodów kształconych, w których wystąpił deficyt należy zaliczyć jedynie trzy:
1. Pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)
2. Opiekuna w domu pomocy społecznej*
3. Kamieniarza*.
Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach
pracodawcy nie napotkają luki podażowej. Decydującą zmienną, która ukształtowała
wykazany deficyt były oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy.
Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności zawody
deficytowe stanowiły śladowy ułamek w ogólnej strukturze kształcenia. Z uwagi na
wchodzenie na rynek pracy absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego,
należy podkreślić, że kształcenie w wykazanych zawodach istotnie podnosi szansę ludzi
215
młodych na pozyskanie pierwszej pracy. W tych zawodach szansa uzyskania zatrudnienia
wynosiła do 2 wolnych miejsc pracy na jednego absolwenta.
Z kolei z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać się, że w poniżej wykazanych
zawodach i specjalnościach, które charakteryzowały się najwyższymi nadwyżkami,
pracodawcy będą posiadać największe liczbo zbiory podaży pracy.
1. Technik elektronik*
2. Kucharz małej gastronomii*
3. Technik budownictwa*
4. Technik leśnik*
5. Technik weterynarii*
6. Technik mechanik*
7. Technik ochrony środowiska*
8. Agent reklamowy* (zawód szkolny: Technik organizacji reklamy)
9. Technik inżynierii środowiska i melioracji*
10. Higienistka stomatologiczna*
11. Technik architektury krajobrazu*
12. Organizator usług gastronomicznych* (zawód szkolny: Technik organizacji usług
gastronomicznych)
13. Technik telekomunikacji*
14. Malarz-tapeciarz*
15. Asystent informacji naukowej* (zawód szkolny: Technik informacji naukowej)
16. Asystent ekonomiczny* (zawód szkolny: Technik ekonomista)
17. Technik technologii odzieży*
18. Technik technologii drewna*
19. Technik urządzeń audiowizualnych*
20. Technik drogownictwa*
21. Organizator usług hotelarskich* (zawód szkolny: Technik hotelarstwa)
22. Technik żywienia i gospodarstwa domowego*
23. Technik rolnik*
24. Mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych*.
W tych zawodach nadwyżka zawarła się w przedziale od 0,01 do 0,03. Oznacza to, że
absolwenci tych kierunków kształcenia wchodząc na rynek pracy po raz pierwszy napotkają
barierę rzędu od 1 do 3 wolnych miejsc pracy na 100 oczekujących na pracę.
216
Decydującą zmienną, która ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku
wykazanych zawodów i specjalności było przede wszystkim bardzo wysokie bezrobocie
i bardzo niskie zbiory zmiennych odpowiadające popytowi na pracę.
Istotną i wartą podkreślenia jeszcze jedna ujawniona prawidłowością, którą jest
występowanie w strukturze kierunków kształcenia dwóch zawodów, w przypadku, których
nie wystąpiła żadna zmienna odpowiadająca popytowi na pracę. Byli to: organizator
agrobiznesu* (zawód szkolny: Technik agrobiznesu) i technik hodowca koni*.
W końcowej konkluzji sumując dotychczasowe doświadczenia autora niniejszej pracy,
wynikające ze zrealizowanych monitoringów w ostatnich latach, pragniemy istotnie
zaznaczyć, że to opracowanie z uwagi na czas jego realizacji, który wyniósł nieco ponad
miesiąc kalendarzowy, oraz ogrom materiałów źródłowych nie mogłoby powstać bez dwóch
ważnych i znaczących czynników. Pierwszym jest bardzo profesjonalna i partnerska
współpraca z liderem projektu „Regionalne badanie rynku pracy” Dolnośląską Agencją
Rozwoju Regionalnego S.A. w Wałbrzychu. W tym miejscu autor pracy składają szczególne
wyrazy podziękowania kierownikowi projektu w Wałbrzychu Pani mgr inż. Marioli
Stanisławczyk wraz z zespołem. Drugim, z kolei jest Komputerowy System Zarządzania
Danymi, którego wdrożenia na przykładzie niniejszego opracowania dowodzi, że przy
umiejętnym jego zastosowaniu uzyskanie wiedzy o rynku pracy i rządzących nim
prawidłowościami w tak krótkim czasie jest możliwe.
217
Rozdział 3. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Zawody i
specjalności istotnie kształtujące popyt i podaż pracy
3. 1 Uwagi ogólne
Niniejszy podrozdział jest podsumowaniem wiedzy i doświadczeń z realizacji zadania
badawczego obejmującego utworzenie specjalistycznego oprogramowania, pn. Komputerowy
System Zarządzania Danymi. Zadanie to Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań
Ekonomicznych i Społecznych realizował w latach 2005-2007 w ramach projektu
„Regionalne badanie rynku pracy” współfinansowanego przez Unię Europejską, w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet państwa w partnerstwie z Dolnośląską
Agencją Rozwoju Regionalnego S.A. w Wałbrzychu oraz Dolnośląskim Centrum Informacji
Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu.
W ramach tego zadania Partner Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań
Ekonomicznych i Społecznych zrealizował w sumie następujące prace w postaci zwartych
dokumentacji:
1. Opracowanie celów poznawczych i aplikacyjnych w obszarze danych wejściowych do
komputerowego systemu zarządzania danymi.
2. Wytyczne do prototypu komputerowego systemu zarządzania danymi.
3. Komputerowy system zarządzania danymi. Wdrożenie na poziomie powiatów
województwa dolnośląskiego
4. Raport podsumowujący za lata 2005-2007.
Należy nadmienić, że końcowy wynik pracy Partnera tj. komputerowy system zarządzania
danymi zgodnie z przyjętymi założeniami realizowany był przede wszystkim w oparciu
o szerokie konsultacje z instytucjami monitorującymi rynek pracy oraz poddany był zarówno
pilotażowi, jaki i procesowi wdrożenia, co dokumentujemy w niniejszej podrozdziale.
Posiadając szeroki zakres danych źródłowych podjęliśmy ponownie opracowanie kolejnego
monitoringu, w którym w drodze analiz porównawczo – strumieniowych, wzorem
poprzednich podejść analitycznych, dookreślamy kluczowe generatory podaży pracy
i skupiska popytu na pracę w dwóch przekrojach, tj. według zawodów i specjalności oraz
sekcji gospodarczej (ostatniego miejsca pracy). Jak już podkreśliliśmy z uwagi na zbiór trzech
218
obserwacji odpowiadających zmiennym opisującym strumienie podaży pracy i popytu na
pracę analizy wykonane zostały w układzie dynamicznym.
Końcowym efektem analiz jest wygenerowanie, za pomocą przyjętego w poprzednich
opracowaniach podejścia metodycznego, zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku
pracy województwa dolnośląskiego i powiatu wałbrzyskiego (studium przypadku) za lata
2006-2007.
Bardzo ważną częścią niniejszego rozdziału jest podjęcie wdrożenia KSZD w każdym z 29
powiatów województwa dolnośląskiego. Celem wdrożenia było uwiarygodnienie
funkcjonalności i poprawności wdrożeniowej KSZD zgodnie z zapisami zawartymi we
wniosku o dofinansowanie projektu w „Regionalne badanie rynku pracy”.
Dane źródłowe, podobnie jak w pierwszym i drugim monitoringu, zastosowane
w analizach gromadzone były w przedziałach tygodniowych, półrocznych oraz rocznych
i zostały pobrane z:
• Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty we Wrocławiu,
• Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Wałbrzychu,
• Badań ankietowych,
• Regionalnych dzienników.
3. 2. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka
Analiza poziomu dopasowania popytu i podaży na pracę w przekroju zawodowo
-kwalifikacyjnym jest węzłowym zagadnieniem podjętym w niniejszym rozdziale. Analiza
przeprowadzona została na podstawie założeń metodologicznych i procedur organizacyjnych
przedstawionych zarówno w pierwszym jak i drugim rozdziale pracy. Istotnym natomiast jest
poszerzenie podejścia metodycznego i procedur organizacyjnych o kolejny moduł
analityczny. Jest nim wydzielenie w drodze analiz porównawczo-strumieniowych zawodów
i specjalności, które zarówno w zbiorach generatorów podaży pracy jak i skupisk popytu na
pracę występowały na stałe w każdej obserwacji bądź wystąpiły wyłącznie w ostatniej
obserwacji. Tym samy podjęliśmy próbę wydzielenia tych zawodów i specjalności, które
istotnie nie tylko z uwagi na liczbę zaobserwowanych zmiennych, lecz również z uwagi na
funkcję czasu, kształtowały podaż i popyt na pracę.
W tym celu ogółem analizie poddaliśmy w obszarze rynku pracy województwa
dolnośląskiego: 859780 bezrobotnych odnotowanych w Powiatowych Urzędach Pracy
w końcu okresu sprawozdawczego, w ogółem 1529 zawodach i specjalnościach;
219
13429 zwolnień przewidywanych przez pracodawców w ogółem 304 zawodach
i specjalnościach; 14531 uczniów szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego w klasach
programowo najwyższych w 75 zawodach kształconych; 224731 ofert pracy
zarejestrowanych w urzędach pracy w okresie sprawozdawczym, w ogółem 1640 zawodach
i specjalnościach; 21350 przyjęć do pracy przewidywanych przez pracodawców w ogółem
336 zawodach i specjalnościach i 5071 prasowych ofert pracy w ogółem 248 zawodach
i specjalnościach.
Fazą końcową jest opracowanie monitoringu zawodów deficytowych, równoważnych
i nadwyżkowych w przekroju ogółem zmiennych wprowadzonych do prac analitycznych.
3. 3 Zawody i specjalności istotnie kształtujące popyt i podaż pracy
Przeprowadzone w tej pracy, bardzo obszerne z uwagi na zbiory danych źródłowych,
obliczenia i analizy a w konsekwencji monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych,
umożliwiają postawienie ważnych i istotnych dla zbliżania strumieni podaży pracy i popytu
na pracę m.in. poprzez właściwą dla zadanego obszaru zawodowo – terytorialnego politykę
edukacyjną, zwłaszcza w systemie kształcenia zawodowego.
W latach 2005-2007 obszarem najistotniej generującym bezrobocie w województwie
dolnośląskim był powiat m. Wrocław. Z uwagi na dominującą pozycję powiatu m. Wrocław
pod względem liczby mieszkańców, która w 2007 roku przekraczała 635 tysięcy, wskazany
obszar z uwagi na analizy porównawcze należy uznać za zmienną jednorodną niedającą
podstaw do dalszych analiz porównawczych. Za istotne i dalsze z uwagi na generowane
bezrobocie należy uznać powiaty: bolesławiecki, dzierżoniowski, głogowski, kamiennogórski,
kłodzki, legnicki, świdnicki, wałbrzyski i zgorzelecki. To obszary, które w latach 2005-2007
w najwyższym stopniu w województwie dolnośląskim generowały bezrobocie, tym samym
nasycały strumień podaży pracy.
Ważną prawidłowością jest bardzo wyraźny i zauważalny w okresie obserwacji spadek
bezrobocia zarówno w sekcjach gospodarczych jak i obszarach terytorialnych. W samy tylko
powiecie m. Wrocław w dominującej sekcji gospodarczej działalność usługowa komunalna,
społeczna i indywidualna, pozostała spadek bezrobocia wyniósł 42,00% przy średnio
półrocznym wynoszącym blisko 22,00%.
Z kolei na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego kluczowymi i jednoznacznie istotnymi
generatorami bezrobocia było pięć sekcji, tj. przetwórstwo przemysłowe, działalność
usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała, obsługa nieruchomości, wynajem
220
i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarcze, administracja publiczna i obrona
narodowa - obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne
oraz handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz
artykułów użytku osobistego i domowego. W najmniejszym stopniu bezrobocie generowały
hotele i restauracje, pośrednictwo finansowe i wytwarzanie i zaopatrywanie w energię
elektryczną, gaz, wodę. W przypadku wszystkich sekcji zaobserwowano istotny spadek
bezrobocia z jednoznacznie dominującym spadkiem w okresie od czerwca 2006 do czerwca
2007, który wyniósł 22,00%. Natomiast w całym okresie obserwacji spadek osiągnął poziom
rzędu 27,00%. Z kolei z uwagi na przekrój zawodowo - kwalifikacyjny głównymi
generatorami bezrobocia w latach 2005-2007 roku byli: sprzedawcy*, murarze*, ślusarze*,
asystenci ekonomiczni* (zawód szkolny: Technik ekonomista), krawcy*, kucharze*,
sprzątaczki, szwaczki, technicy mechanicy*, robotnicy budowlani, pracownicy biurowy*
(zawód szkolny: Technik prac biurowych), robotnicy gospodarczy i mechanicy samochodów
osobowych. Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe generatory
bezrobocia w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem ponadgimnazjalnym
zawodowym i średnim technicznym. Ważnym jest stwierdzeni, że wykazany zbiór zawodów
i specjalności wskazuje na prawidłowość, którą jest jednorodność i brak zmienności
w strukturze jakościowej opisanego zjawiska. Dowodzi to, że struktura bezrobocia
w przekroju zawodów i specjalności w latach 2005-2007 utrwalała się i nie ulegała
znaczącym zmianom. Najistotniej z uwagi na zawody i specjalności spadek bezrobocia
zaznaczył się w zawodach i specjalnościach odpowiadających strukturze przemysłu,
budownictwa, wytwórczości i wyspecjalizowanym usługom technicznych. Potwierdza to
najwyższy spadek bezrobocia rzędu 1/2/ stanu bazowego z roku 2005, tym samym wysoką
chłonność rynku pracy, wśród mechaników samochodów osobowych, robotników
budowlanych i murarzy. W najtrudniejszej sytuacji w analizowanym okresie z uwagi na
najniższy spadek bezrobocia pozostają krawcy i asystenci ekonomiczny* (zawód szkolny:
Technik ekonomista). Natomiast na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego głównym
generatorem bezrobocia w latach 2005-2007 roku na poziomie zawodów i specjalności byli:
sprzedawcy*, krawcy*, murarze*, górnicy eksploatacji podziemnej*, szwaczki, ślusarze*,
kucharze*, ekonomiści, sprzątaczki, robotnicy gospodarczy, robotnicy budowlani,
pracownicy biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), technicy mechanicy*,
ceramicy wyrobów użytkowych i ozdobnych i magazynierzy. Ważnym jest również
podkreślenie, ze w zbiorze kluczowych generatorów bezrobocia wystąpił zawód i specjalność
odpowiadający wykształceniu wyższemu, byli to ekonomiści. W analizowanym okresie jak
221
już zaznaczyliśmy wyraźnie dominował dynamiczny spadek bezrobocia. Uszczegóławiając,
najistotniej zaznaczył się on w zawodach i specjalnościach odpowiadających strukturze
budownictwa, wytwórczości i wyspecjalizowanych usług technicznych i usług nie
wyspecjalizowanych. Potwierdza to najwyższy spadek bezrobocia rzędu ponad 1/2 stanu
bazowego z roku 2005 a więc chłonność rynku pracy, wśród robotników budowlanych
i górników. W najtrudniejszej sytuacji w analizowanym okresie z uwagi na najniższy spadek
bezrobocia pozostają technicy mechanicy i sprzątaczki.
Natomiast z uwagi na przewidywane zwolnienia z pracy na wojewódzkim rynku pracy do
zawodów i specjalności, które najistotniej kształtowały strumień podaży pracy należy
zaliczyć: sprzedawców*, murarzy*, szwaczki, piekarzy, pracowników ochrony mienia i osób*
(zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia), kucharzy*, specjalistów do spraw
pakowania i opakowań, ślusarzy i magazynierów. Drugim bardzo istotnym zbiorem zawodów
i specjalności, były te, które nie kształtowały istotnie strumienia podaży pracy, czyli w ocenie
pracodawców nie tworzyły nadwyżki w zatrudnieniu na wojewódzkim rynku pracy. Za okres
lat 2006-2007 do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć magazynierów, zbrojarzy,
techników informatyków, pakowaczy, cieśli, stolarzy, robotników budowlanych, betoniarzy,
kierowców autobusów, specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży), pomoce
kuchenne, inżynierów mechaników - maszyny i urządzenia do obróbki metali, inżynierów
mechaników - technologia mechaniczna, operatorów maszyn drogowych* (zawód szkolny:
Mechanik maszyn i urządzeń drogowych), górników eksploatacji podziemnej*, tapicerów,
magazynierów, ceramików wyrobów użytkowych i ozdobnych, handlowców* (zawód
szkolny: Technik handlowiec), betoniarzy, aparatowych produkcji wyrobów maczanych,
ceramików wyrobów ceramiki budowlanej, tokarzy, kasjerów handlowych, pracowników
biurowych* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), przedstawicieli handlowych
(przedstawiciel regionalny), księgowych (samodzielnych) oraz techników mechaników.*
Należy w tym miejscu podkreślić, ze w relacji do zawodów utrwalających strumień podaży
pracy wykazany powyżej zbiór należy uznać za kilkakrotnie większy, z dominującym
udziałem zawodów i specjalności odpowiadających przemysłowi, wytwórczości
i wyspecjalizowanym usługom. W mniejszym zakresie są to zawody i specjalności
odpowiadające wykształceniu wyższemu i usługom wysoko wyspecjalizowanym.
Natomiast na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego do zawodów i specjalności, które
w latach 2006-2007 najistotniej z uwagi na przewidywane zwolnienia z pracy kształtowały
strumień podaży pracy należy zaliczyć: sprzedawców*, magazynierów, przedstawicieli
handlowych (przedstawicieli regionalnych), ślusarzy, piekarzy, stolarzy, pracowników
222
ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia), szwaczki
i ślusarzy. Z kolei do zawodów i specjalności, które nie kształtowały istotnie strumienia
podaży pracy, czyli w ocenie pracodawców nie tworzyły nadwyżki w zatrudnieniu na rynku
pracy powiatu wałbrzyskiego należy zaliczyć za okres lat 2006-2007: techników
odlewników*, operatorów urządzeń bielących masy włókniste, księgowych (samodzielnych),
grafików komputerowych, elektromonterów (elektryków) zakładowych, aparatowych
produkcji wyrobów maczanych, ceramików wyrobów ceramiki budowlanej, ceramików
wyrobów użytkowych i ozdobnych, kierowców samochodu osobowego, konfekcjonerów
wyrobów gumowych, operatorów urządzeń do wulkanizacji, pielęgniarki, pracowników
biurowych* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), przewodników turystyki górskiej,
spedytorów* (zawód szkolny: Technik spedytor,) techników automatyków sterowania ruchem
kolejowym* i techników elektryków.* Podobnie jak w analizie na poziomie wojewódzkiego
rynku pracy należy podkreślić, ze w relacji do zawodów utrwalających strumień podaży pracy
wykazany powyżej zbiór należy uznać za kilkakrotnie większy, z dominującym udziałem
zawodów i specjalności odpowiadających przemysłowi, wytwórczości i wyspecjalizowanym
usługom. W mniejszym zakresie są to zawody i specjalności odpowiadające wykształceniu
wyższemu i usługom wysoko wyspecjalizowanym.
Z kolei z uwagi na obszar terytorialny możemy stwierdzić, że w latach 2005-2007
obszarem najistotniej skupiającym oferty pracy był powiat m. Wrocław. Za istotne i dalsze
z uwagi na skupiska ofert pracy w okresie obserwacji należy uznać powiaty: oleśnicki,
wałbrzyski i ząbkowicki. To obszary, które w latach 2005-2007 w najwyższym stopniu
w województwie dolnośląskim skupiały ofertowość pracy, tym samym nasycały strumień
popytu na prace. Ważną prawidłowością jest bardzo wyraźny i zauważalny w okresie
obserwacji wzrost ofert pracy zarówno w sekcjach gospodarczych jak i obszarach
terytorialnych. W samym tylko powiecie m. Wrocław w dominującej sekcji gospodarczej
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności
gospodarczej pozostała wzrost wyniósł 62,00%.
Na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego do kluczowych skupisk ofert pracy w przekroju
sekcji gospodarczych należy zaliczyć sekcję administracja publiczna i obrona narodowa
- obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne.
W mniejszym stopniu do skupisk ofertowości pracy możemy zaliczyć: przetwórstwo
przemysłowe, handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli
oraz artykułów użytku osobistego i domowego oraz budownictwo. W najmniejszym stopniu
oferty pracy skupiał się w sekcjach: hotele i restauracje, pośrednictwo finansowe
223
i wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę. W przypadku wszystkich
sekcji zaobserwowano istotny wzrost ofert pracy z jednoznacznie dominującym wzrostem
w okresie od stycznia do czerwca 2006 roku, który wyniósł ponad 10,00%.
Natomiast do zawodów i specjalnościami, które w latach 2005-2007 na rynku pracy
województwa dolnośląskiego najistotniej z uwagi na oferty pracy kształtowały strumień
popytu na pracę należy zaliczyć: sprzedawców*, robotników gospodarczych, pracowników
biurowych* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), pracowników administracyjnych*
(zawód szkolny: Technik administracji), robotników budowlanych, murarzy, szwaczki
i sprzątaczki. Przeciwieństwem tego zbioru są zawody i specjalności, które nie kształtowały
istotnie strumienia popytu na pracę, czyli w okresie obserwacji nie tworzyły istotnie
wysokiego deficytu na rynku pracy. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć:
magazynierów, kierowców samochodu ciężarowego, ślusarzy, sprzątaczki, księgowych
samodzielnych, kasjerów handlowych, pracowników ochrony mienia i osób* (zawód szkolny:
Technik ochrony fizycznej osób i mienia), kucharzy, pomoce kuchenne, przedstawicieli
handlowych, pakowaczy i mechaników samochodowych. Należy w tym miejscu podkreślić,
ze w relacji do zawodów utrwalających strumień popytu na pracę wykazany powyżej zbiór
należy uznać za kilkakrotnie mniejszy, z dominującym udziałem zawodów i specjalności
odpowiadających wyspecjalizowanym i prostym usługom. W mniejszym zakresie są to
zawody i specjalności odpowiadające wykształceniu wyższemu i przemysłowi oraz
wytwórczości. Po drugie, uzyskane wyniki umożliwiają dookreślenie następujących dalszych
istotnych prawidłowości. W analizowanym okresie wyraźnie dominował dynamiczny wzrost
ofert pracy. Uszczegóławiając, najistotniej zaznaczył się on w zawodach i specjalnościach
odpowiadających strukturze prostych usług i przemysłu. Potwierdza to najwyższy wzrost
ofert pracy rzędu ponad 2 krotności stanu bazowego z roku 2005 a więc chłonność rynku
pracy, wśród sprzątaczek i ślusarzy. Natomiast najniższy w analizowanym okresie wzrost
ofert pracy dotyczył murarzy i szwaczek. Z kolei całkowity wzrost ofert pracy rejestrowanych
w powiatowych urzędach pracy województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007 wyniósł ½
stanu bazowego, czyli 50,00% .
W analogicznym układzie możemy opisać rynek pracy powiatu wałbrzyskiego, na którym
najistotniej kształtowały strumień popytu na pracę następujące zawody i specjalności:
sprzedawcy*, pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych) i robotnicy
gospodarczy. Ich przeciwieństwem były zawody i specjalności, które nie kształtowały istotnie
strumienia popytu na pracę, czyli w okresie obserwacji nie tworzyły istotnie wysokiego
deficytu na rynku pracy. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: murarzy,
224
magazynierów, szwaczki i sprzątaczki. W analizowanym okresie wyraźnie dominował
dynamiczny wzrost ofert pracy. Uszczegóławiając, najistotniej z uwagi na zawody
i specjalności zaznaczył się on w jednym przypadku odpowiadającym strukturze usług
biurowych. Potwierdza to najwyższy wzrost ofert pracy rzędu ponad 6 krotności stanu
bazowego z roku 2005, a więc chłonność rynku pracy, wśród pracowników biurowych.
Istotnym jest fakt, że jest to zawód kształcony na poziomie szkolnictwa ponadgimnazjalnego
zawodowego. Natomiast najniższy w analizowanym okresie wzrost ofert pracy dotyczył
kucharzy i kasjerów handlowych.
Kontynuując, ważnym źródłem opisującym zapotrzebowanie w zatrudnieniu są prasowe
oferty pracy. Na wojewódzkim rynku pracy do jednoznacznie dominujących zawodów
i specjalności w strukturze prasowych ofert pracy należy zaliczyć: przedstawicieli
handlowych (przedstawicieli regionalnych), specjalistów do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży), pracowników biurowych* (zawód szkolny: technik prac biurowych),
kierowników działu marketingu i sprzedaży, asystentów ekonomicznych* (zawód szkolny:
technik ekonomista), magazynierów, księgowych (samodzielnych), kasjerów handlowych,
handlowców* (zawód szkolny: technik handlowiec), przedstawicieli medycznych,
kierowników wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w handlu hurtowym
i detalicznym, zastępców dyrektorów generalnych i prezesów, dyrektorów wykonawczych,
specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy), telemarketerów, specjalistów do spraw
wynagrodzeń i planistów produkcyjnych. Jak można zauważyć, są to przede wszystkim
wysoce wyspecjalizowane zawody odpowiadające sektorowi usług handlowych
i finansowych. Z wyraźnie mniejszym udziałem zawodów przemysłowych i wytwórczych.
Natomiast zawodami, które w okresie obserwacji wypełniły luki zatrudnieniowe i tym samy
w nikłym stopniu zaznaczyły się w strukturze prasowych ofert pracy były: projektant
wzornictwa przemysłowego, programista, specjalista do spraw public relations, inżynier
organizacji i planowania produkcji, sekretarz asystent, specjalista do spraw organizacji
i rozwoju transportu i kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe. Należy zauważyć,
że były to również zawody wysoko wyspecjalizowane odpowiadające zarówno usługom jak
i przemysłowi.
Należy zaznaczyć jeszcze dwie dalsze prawidłowości o charakterze ogólnym. Pierwszą
jest wyraźny wzrost prasowych ofert pracy rzędu blisko 40,00%. I drugą, specyfika
prasowych oferty pracy, wśród których dominowały zawody odpowiadające wykształceniu
wyższemu i wysoko wyspecjalizowanym usługom rynkowym.
225
Dzięki przeprowadzonym analizom możemy również wskazać zawody i specjalności,
które w latach 2006-2007 na rynku pracy województwa dolnośląskiego najistotniej z uwagi
na przewidywane przyjęcia do pracy kształtowały strumień popytu na pracę. W szczególności
do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: handlowców* (zawód szkolny: technik
handlowiec), kelnerów*, kucharzy*, magazynierów, murarzy*, piekarzy*, pracowników
ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia),
przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych), specjalistów do spraw marketingu
i handlu (sprzedaży), specjalistów do spraw pakowania i opakowań, sprzedawców*, stolarzy*
i zbrojarzy, Drugim bardzo istotnym zbiorem zawodów i specjalności były te, które nie
kształtowały istotnie strumienia popytu na pracę, czyli w ocenie pracodawców nie tworzyły
deficytów w zatrudnieniu na wojewódzkim rynku pracy. Do tych zawodów i specjalności
należy zaliczyć przede wszystkim: betoniarzy, cieśli*, doradców personalnych,
fizjoterapeutów, górników eksploatacji podziemnej*, inżynierów mechaników - maszyny
i urządzenia do obróbki metali, kasjerów handlowych, konwojentów (konduktorów) wagonów
specjalnych, księgowych (samodzielnych), operatorów maszyn drogowych* (zawód szkolny:
Mechanik maszyn i urządzeń drogowych), pakowaczy, pielęgniarki, pracowników
biurowych* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), robotników budowlanych, szwaczki,
ślusarzy*, techników informatyków*, techników mechaników* i telefonistki. Należy w tym
miejscu podkreślić, ze w relacji do zawodów utrwalających strumień popytu na pracę
wykazany powyżej zbiór należy uznać za kilkakrotnie większy, z dominującym udziałem
zawodów i specjalności odpowiadających przemysłowi, wytwórczości i wyspecjalizowanym
usługom. W mniejszym zakresie są to zawody i specjalności odpowiadające sektorowi usług,
w szczególności usług handlowych i doradztwa finansowego.
Analogicznie jak w analizie na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego na
podstawie przeprowadzonej analizy na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego możemy wskazać
zawody i specjalności, które w latach 2006-2007 najistotniej z uwagi na przewidywane
przyjęcia do pracy kształtowały strumień popytu na pracę. W szczególności do tych zawodów
i specjalności należy zaliczyć: sprzedawców*, ślusarzy, stolarzy, murarzy, kucharzy
i handlowców * (zawód szkolny: Technik handlowiec).
Kontynuując, po opisaniu wyników z analiz cząstkowych przechodzimy do opisu
wyników kompleksowych. Do tego zbioru wyników zaliczamy dookreślenie kluczowych
deficytów zatrudnieniowych w przekroju ogółem wprowadzonych do monitoringu
zmiennych.
226
W latach 2006-2007 najwyższymi deficytami na rynku pracy województwa
dolnośląskiego z uwagi na przewidywane potrzeby zatrudnieniowe pracodawców
charakteryzowali się: fizjoterapeuci, inżynierowie mechanicy - maszyny i urządzenia do
obróbki metali, zbrojarze, przedstawiciele handlowi (przedstawiciel regionalny), doradcy
personalni, specjaliści do spraw pakowania i opakowań, pracownicy biurowy* (zawód
szkolny: technik prac biurowych), operatorzy maszyn drogowych* (zawód szkolny: mechanik
maszyn i urządzeń drogowych), tancerze baletowi, specjaliści do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży), magazynierzy, pracownicy ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: technik
ochrony fizycznej osób i mienia). Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się przy
powtórzonych tendencjach na rynku pracy z okresów poprzednich, w tych zawodach
i specjalnościach pracodawcy napotkają najpoważniejsze luki podażowe. W tych zawodach
i specjalnościach na jednego specjalistę oczekiwało od blisko 3 do 1 wolnego miejsca pracy.
Decydującymi zmiennymi, które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu
i specjalności były wręcz śladowe bezrobocie i przewidywane przez pracodawców zwolnienia
oraz bardzo wysoka liczba przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy.
Z kolei dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi
w przypadku: betoniarzy, bufetowych (barmanów), cieśli*, górników eksploatacji
podziemnej*, handlowców* (zawód szkolny: Technik handlowiec), kasjerów handlowych,
kelnerów*, księgowych (samodzielnych), kucharzy*, magazynierów, murarzy*, operatorów
urządzeń przetwórstwa mięsa, pakowaczy, piekarzy*, pielęgniarek, robotników budowlanych,
sprzedawców*, stolarzy meblowych, stolarzy*, szwaczek, ślusarzy*, techników
mechaników*, telefonistek i tokarzy.
W tych zawodach i specjalnościach na rynku pracy województwa dolnośląskiego w latach
2006-2007 występowała poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które
ukształtowały wykazaną nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory
bezrobotnych i absolwentów. W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy
przewidywane przez pracodawców zwolnienia.
Z kolei wałbrzyscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi
w przypadku: elektromonterów (elektryków) zakładowych, konfekcjonerów wyrobów
gumowych, księgowych (samodzielnych), kucharzy*, magazynierów, murarzy*, operatorów
maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych), piekarzy*,
pielęgniarek, sprzedawców*, stolarzy*, ślusarzy*, techników automatyków sterowania
ruchem kolejowym*, techników elektryków* i techników mechaników*. W tych zawodach
i specjalnościach na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego w latach 2006-2007 występowała
227
poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały wykazaną
nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory bezrobotnych i absolwentów.
W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy przewidywane przez pracodawców
zwolnienia.
Natomiast z uwagi na zgłaszane przez pracodawców zapotrzebowanie w zatrudnieniu
w drodze ofertowości pracy najwyższymi deficytami na rynku pracy województwa
dolnośląskiego charakteryzowali się: kierowcy samochodów ciężarowych, magazynierzy,
monterzy podzespołów i zespołów elektronicznych, pakowacze, operatorzy maszyn do
produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych, robotnicy przy pracach prostych w przemyśle,
pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), pracownicy ochrony mienia
i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia) oraz robotnicy
gospodarczy. Decydującymi zmiennymi, które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku
tego zawodu i specjalności były wręcz śladowe przewidywane przez pracodawców
zwolnienia oraz bardzo wysoka liczba ofert pracy.
Dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi
w przypadku: murarzy*, pakowaczy, pracowników administracyjnych* (zawód szkolny:
Technik administracji), robotników budowlanych, robotników pomocniczych w przemyśle
przetwórczym, sprzątaczek, sprzedawców*, szwaczek i ślusarzy*. W tych zawodach
i specjalnościach na rynku pracy województwa dolnośląskiego w latach 2006-2007
występowała poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały
wykazaną nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory bezrobotnych
i przewidywanych zwolnień z pracy. W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy
przewidywane przez pracodawców zwolnienia.
W relacji do rynku pracy powiatu wałbrzyskiego najwyższymi deficytami z uwagi na
przewidywane potrzeby zatrudnieniowe pracodawców charakteryzowali się: przedstawiciele
handlowi (przedstawiciele regionalni), graficy komputerowi, technicy odlewnicy*,
spedytorzy* (zawód szkolny: technik spedytor), handlowcy* (zawód szkolny: technik
handlowiec), ekspedienci w punkcie usługowym, administratorzy sieci informatycznej,
operatorzy urządzeń do wulkanizacji, pracownicy biurowi* (zawód szkolny: technik prac
biurowych), kierowcy samochodów osobowych, ogrodnicy terenów zieleni, pomocniczy
robotnicy przy konserwacji terenów zieleni, handlowcy* (zawód szkolny: technik
handlowiec), pracownicy ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: technik ochrony fizycznej
osób i mienia), zbrojarze i magazynierzy. W tych zawodach i specjalnościach na jednego
specjalistę oczekiwało od blisko 42 do 1 wolnego miejsca pracy. Decydującymi zmiennymi,
228
które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu i specjalności były wręcz
śladowe bezrobocie i przewidywane przez pracodawców zwolnienia oraz bardzo wysoka
liczba przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy. Z kolei wałbrzyscy
pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi w przypadku:
elektromonterów (elektryków) zakładowych, konfekcjonerów wyrobów gumowych,
księgowych (samodzielnych), kucharzy*, magazynierów, murarzy*, operatorów maszyn
drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych), piekarzy*,
pielęgniarek, sprzedawców*, stolarzy*, ślusarzy*, techników automatyków sterowania
ruchem kolejowym*, techników elektryków* i techników mechaników*. W tych zawodach
i specjalnościach na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego w latach 2006-2007 występowała
poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały wykazaną
nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory bezrobotnych i absolwentów.
W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy przewidywane przez pracodawców
zwolnienia.
Analizują strukturę bezrobocia w latach 20060-2007 najwyższymi nadwyżkami na rynku
pracy województwa dolnośląskiego z uwagi na liczbę bezrobotnych charakteryzowali się:
asystenci ekonomiczni* (zawód szkolny: Technik ekonomista), ekonomiści, krawcy*,
kucharze*, mechanicy samochodów osobowych, murarze*, piekarze*, robotnicy budowlani,
robotnicy pomocniczy w przemyśle przetwórczym, sprzątaczki, sprzedawcy*, szwaczki,
ślusarze*, technicy mechanicy*, technicy rolnicy*, tokarze. Z uwagi na poziom nadwyżki
należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach dolnośląscy pracodawcy
napotkają najpoważniejsze luki podażowe. W tych zawodach i specjalnościach na stu
specjalistów oczekiwało od blisko 2 do 38 wolnych miejsc pracy. Decydującymi zmiennymi,
które ukształtowały tak wysokie nadwyżki w przypadku tych zawodów specjalności były
wręcz śladowe przewidywane przez pracodawców przyjęcia, bardzo niska liczba ofert pracy
i dominujące i bardzo wysokie bezrobocie.
Z kolei dolnośląscy pracodawcy mogą spotkać się z problemami zatrudnieniowymi, mimo
wysokiego bezrobocia, w przypadku: pracowników biurowych* (zawód szkolny: Technik
prac biurowych) i robotników gospodarczych. W tych zawodach pomimo bardzo wysokiego
bezrobocia na rynku pracy województwa dolnośląskiego w latach 2006-2007 przeważało
zapotrzebowanie w zatrudnieniu rzędy od 1 do 3 wolnych miejsc pracy przypadających na
jednego bezrobotnego. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały wykazany deficyt były
przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory ofert pracy i przewidywane przyjęcia do pracy.
229
Analogicznie, w latach 2006-2007 najwyższymi deficytami na rynku pracy powiatu
wałbrzyskiego z uwagi na liczbę ofert pracy charakteryzowali się: kasjerzy handlowi,
kierowcy samochodu osobowego, kopacze, magazynierzy, mechanicy samochodów
osobowych, ogrodnicy terenów zieleni, opiekunki domowe, pakowacze, pomoce kuchenne,
pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), robotnicy budowlani,
robotnicy drogowi, robotnicy gospodarczy, robotnicy leśni, technicy elektrycy* oraz
zamiatacze. W tych zawodach i specjalnościach na jednego oczekującego na pracę
oczekiwało od blisko 42 do 1 wolnego miejsca pracy. Decydującymi zmiennymi, które
ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu i specjalności były wręcz
śladowe bezrobocie i przewidywane przez pracodawców zwolnienia oraz bardzo wysoka
liczba ofert pracy. Z kolei wałbrzyscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami
zatrudnieniowymi w przypadku: asystenta ekonomicznego* (zawód szkolny: Technik
ekonomista), ceramika wyrobów użytkowych i ozdobnych, ekonomisty, fryzjera* (zawody
szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich), krawca*, kucharza*, murarza*, operatora
maszyn do szycia, pakowacza, pracowników pomocy społecznej i pracy socjalnej,
pracowników administracyjny* (zawód szkolny: Technik administracji), robotników
budowlanych, sprzątaczek, sprzedawców*, szwaczek, ślusarzy* oraz zdobników ceramiki.
W tych zawodach i specjalnościach na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego w latach 2006-
2007 występowała poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które
ukształtowały wykazaną nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory
bezrobotnych i absolwentów. W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy
przewidywane przez pracodawców zwolnienia.
Natomiast analizują strukturę prasowych ofert pracy z uwagi na poziom deficytu należy
spodziewać się, że w następujących zawodach i specjalnościach dolnośląscy pracodawcy
napotkają najniższą podaż pracy: asystent bankowości, dyrektor wykonawczy, kasjer
handlowy, kierownik działu marketingu i sprzedaży, kierownik wewnętrznej jednostki
działalności podstawowej w handlu hurtowym i detalicznym, magazynier, planista
produkcyjny, specjaliści do spraw finansowych, zastępcy dyrektorów generalnych i prezesów,
pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), programista, projektant
wzornictwa przemysłowego, przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny),
przedstawiciel medyczny, sekretarz asystent, specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży), specjalista do spraw organizacji i rozwoju transportu, specjalista do spraw public
relations, specjalista do spraw wynagrodzeń oraz telemarketer. Szczególnie taki deficyt
ujawnił się w przypadku przedstawiciel medyczny oraz telemarketer. W tych zawodach
230
i specjalnościach wyłącznie wystąpiły zmienne odpowiadające popytowi na pracę.
Decydującą zmienną, która ukształtowała tak wysoki deficyt w przypadku wykazanych
zawodów i specjalności była wysoka liczba prasowych ofert pracy. Natomiast zmienne
opisujące podaż pracy nie wystąpiły na istotnym dla analizy poziomie. Należy wyraźnie
zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpiły jedynie jeden zawód
kształcony, tj. pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych). W tym
zawodzie na jednego poszukującego zatrudnienia oczekiwały blisko 2 wolne miejsca pracy.
W wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpiły również zawody nadwyżkowe.
Z uwagi na charakter zmiennej, którą są prasowe oferty pracy o najwyższej liczbie ich
rejestracji poprzez niniejsze badanie wykazujemy zawody, które pomimo tej prawidłowości
nadal będą zaspakajać potrzeby dolnośląskich pracodawców. Są to: asystent ekonomiczny*
(zawód szkolny: Technik ekonomista), handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec),
inżynier organizacji i planowania produkcji, kontroler jakości wyrobów - artykuły
przemysłowe, księgowy (samodzielny), agenci do spraw sprzedaży (handlowcy), specjalista
do spraw finansów (analityk finansowy) oraz sprzedawca*. W tych zawodach decydującym
o nadwyżce, rzędu od 2 do 93 wolnych miejsc pracy na 100 oczekujących na nią, był istotny
liczbowo zbiór bezrobotnych rejestrowanych w urzędach pracy i wysokie liczbowo zbiory
kształconych na wykazanych kierunkach.
Bardzo niepokojące są natomiast wyniki opisujące szkolnictwo zawodowe
ponadgimnazjalne. W przypadku absolwentów szkół zawodowych wchodzących na rynek
pracy jedynie pięć zawodów charakteryzowało się nikłym deficytem. Wyraźnie
z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do zawodów kształconych,
w których wystąpił wskazany deficyt należy zaliczyć:
� Asystenta osoby niepełnosprawnej*
� Kamieniarza*
� Opiekunkę dziecięcą*
� Pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)
� Pracownika ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób
i mienia).
Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach
pracodawcy nie napotkają luki podażowej. Decydującą zmienną, która ukształtowała
wykazany deficyt były oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy. Należy wyraźnie
zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności zawody deficytowe stanowiły
231
śladowy ułamek w ogólnej strukturze kształcenia. Z uwagi na wchodzenie na rynek pracy
absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego, należy podkreślić, że
kształcenie w wykazanych zawodach istotnie podnosi szansę ludzi młodych na pozyskanie
pierwszej pracy. W tych zawodach szansa uzyskania zatrudnienia wynosiła do 2 wolnych
miejsc pracy na jednego absolwenta.
Z kolei z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać się, że w pozostałych 75
zawodach kształconych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w województwie
dolnośląskim pracodawcy będą posiadać największe liczbowo zbiory podaży pracy,
a absolwenci bardzo niskie szanse uzyskania pierwszej pracy. W tych zawodach nadwyżka
zawarła się w przedziale od 0,01 do 0,40. Oznacza to, że absolwenci pozostałych 75
kierunków kształcenia wchodząc na rynek pracy po raz pierwszy napotkają barierę rzędu od 1
do 40 wolnych miejsc pracy na 100 oczekujących na pracę. Decydującą zmienną, która
ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku wykazanych zawodów i specjalności było
przede wszystkim bardzo wysokie bezrobocie i bardzo niskie zbiory zmiennych
odpowiadające popytowi na pracę. Istotną i wartą podkreślenia jeszcze jedną ujawnioną
prawidłowością jest występowanie w strukturze kierunków kształcenia zawodów,
w przypadku, których nie wystąpiła żadna zmienna odpowiadająca popytowi na pracę. Byli
to: asystenci archiwiści* (zawód szkolny: Technik archiwista) i organizatorzy agrobiznesu*
(zawód szkolny: Technik agrobiznesu), organizatorzy usług gastronomicznych* (zawód
szkolny: Technik organizacji usług gastronomicznych), renowatorzy zabytków architektury*,
technicy architektury krajobrazu*, technicy dźwięku* (zawód szkolny: Asystent operatora
dźwięku), technicy górnictwa podziemnego*, technicy hodowcy koni*, technicy
mechatronicy*, technicy rolnicy*, technicy technologii ceramicznej*, technicy
teleinformatycy*, technicy urządzeń audiowizualnych* i technicy żywienia i gospodarstwa
domowego*..
Natomiast w szkolnictwie zawodowym w powiecie wałbrzyskim wyraźnie z wykonanych
badań, analiz i obliczeń wynika, że do zawodów kształconych, w których wystąpił deficyt
należy zaliczyć jedynie trzy:
� Handlowca* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
� Pracownika ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób
i mienia)
� Technika elektryka*.
232
Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach
pracodawcy nie napotkają luki podażowej. Decydującą zmienną, która ukształtowała
wykazany deficyt były oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy. Należy wyraźnie
zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności zawody deficytowe stanowiły
śladowy ułamek w ogólnej strukturze kształcenia. Z uwagi na wchodzenie na rynek pracy
absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego, należy podkreślić, że
kształcenie w wykazanych zawodach istotnie podnosi szansę ludzi młodych na pozyskanie
pierwszej pracy. W tych zawodach szansa uzyskania zatrudnienia wynosiła do 2 wolnych
miejsc pracy na jednego absolwenta. Z kolei z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać
się, że w pozostałych 32 zawodach i specjalnościach, które charakteryzowały się
najwyższymi nadwyżkami, pracodawcy będą posiadać największe liczbo zbiory podaży
pracy, a absolwenci najpoważniejsze utrudnienia w znalezieniu pierwszej pracy. W tym
zbiorze zawodów nadwyżka zawarła się w przedziale od 0,01 do 0,87. Oznacza to, że
absolwenci tych kierunków kształcenia wchodząc na rynek pracy po raz pierwszy napotkają
barierę rzędu od 1 do 87 wolnych miejsc pracy na 100 oczekujących na pracę. Decydującą
zmienną, która ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku wykazanych zawodów
i specjalności było przede wszystkim bardzo wysokie bezrobocie i bardzo niskie zbiory
zmiennych odpowiadające popytowi na pracę. I analogicznym, jak w przypadku rynku pracy
województwa dolnośląskiego, jest występowanie w strukturze kierunków kształcenia
zawodów w przypadku, których nie wystąpiła żadna zmienna odpowiadająca popytowi na
pracę. Byli to: agenci reklamowi* (zawód szkolny: Technik organizacji reklamy), asystenci
informacji naukowej* (zawód szkolny: Technik informacji naukowej), organizatorzy usług
gastronomicznych* (zawód szkolny: Technik organizacji usług gastronomicznych), technicy
analitycy*, technicy drogownictwa*, technicy mechatronicy*, technicy technologii
ceramicznej*, technicy technologii drewna* i technicy żywienia i gospodarstwa domowego*.
Końcowym wynikiem, który opisujemy w niniejszej pracy jest ranking zawodów
deficytowych na powiatowych rynkach i wojewódzkim rynku pracy. Ranking spełnia jeszcze
jedną ważną rolę. Jak podkreśliliśmy jest on zarazem egzemplifikacja wdrożenia KSZD.
Uzyskane wyniki opisujemy w dwóch formach. Pierwszej, tj. ogólnych prawidłowości.
W drugiej w formie zestawienia tabelarycznego, w którym prezentujemy zawody
i specjalności, które wystąpiły w minimum dwóch obserwacjach o poziomie deficytu równym
lub większym od 10.
233
Opisując rynek pracy województwa dolnośląskiego możemy stwierdzić, że w latach
2006-2007:
1. Wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim w zawodach przemysłowych.
2. Szczególnie dotyczył on operatorów maszyn i urządzeń.
3. Kierunkowo odpowiadających przemysłowi hutniczemu, budownictwu, drogownictwu
i przemysłowi precyzyjnemu.
4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na produkcję i wytwórczość
o wysokim potencjale kwalifikacyjnym.
5. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych ukierunkowanych
na sektor usług i wytwórczości osadzonej w rzemiośle.
6. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć operatora urządzeń do wulkanizacji,
w którym w i półroczu 2006 roku na jednego oczekującego na zatrudnienie przypadała
66 wolnych miejsc pracy. Analogicznie w okresie obserwacji na operatora maszyn
drogowych* (zawód szkolny: mechanik maszyn i urządzeń drogowych) przypadało 62
wolnych miejsc pracy, sortowacza surowców wtórnych 49, operator urządzeń do
ciągłego odlewania stali 37, operator maszyn do produkcji drutów i prętów 46
i operatora maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 39
7. W mniejszym zakresie deficyty skupiały się na zawodach i specjalnościach o wysokim
poziomie specjalizacji z ukierunkowaniem na sektor usług. Przede wszystkim były to
zawody odpowiadające sektorowi usług publicznych ukierunkowane na zaspakajanie
potrzeb edukacyjnych, doradczych w zakresie zarządzania personelem oraz
podatkami. Przykładowymi reprezentantami tych zawodów są: nauczyciel historii
i społeczeństwa w szkole podstawowej (deficyt 10), doradca personalny (deficyty 29),
doradca podatkowy (deficyt 10).
8. Ostatnim zbiorem były zawody deficytowe związane z administracją państwową
i usługami handlowymi. W szczególności były to zawody ukierunkowane na
sądownictwo i obsługę sektora ochrony zdrowia. W tym podzbiorze zawodów
deficytowych uzyskany wynik można zegzemplifikować przykładami sekretarza
sądowego (deficyt 13) oraz przedstawiciela medycznego (deficyt 15).
Tab. 3.1 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy województwa dolnośląskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu
2006 roku
Deficyt w II półroczu
2006 roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Operator pras do formowania wyrobów z masy papierniczej 11 - 22
Operator strugarek i frezarek do drewna 11 13 22
Operator zautomatyzowanej i zrobotyzowanej linii produkcyjnej wprzemyśle elektromaszynowym
10 19 -
234
Operator maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych - 32 39
Robotnik budowlanych robót wykończeniowych i pokrewni gdzieindziej niesklasyfikowani
- 10 13
Sortowacz surowców wtórnych. 14 49 13
Źródło: obliczenia w Komputerowym Systemie Zarządzania Danymi. Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań
Ekonomicznych i Społecznych
Legenda: znak „-„ oznacza, że zadany zawód i specjalność w punkcie obserwacji nie wystąpił
Tab. 3.2 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usługna rynku pracy województwa dolnośląskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu
2006 roku
Deficyt w II półroczu
2006 roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Pracownik opieki osobistej 11 - 22
Doradca personalnych 29 20 20
Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej wprzemyśle przetwórczym
11 - -
Manikiurzystka 13 - 29
Nauczyciel konsultant 11 15 11
Zastępca dyrektora generalnego i prezesa - 22 35
Przedstawiciel medyczny 15 - 13
Sekretarz sądowych 13 - 13
Sprzedawca na telefon 11 - 30
Telemarketer 52 - 16
Źródło: jak w tab. 3.1
W dalszej części pracy w identycznym układzie jak w przypadku wojewódzkiego rynku
pracy opisujemy powiatowe rynki pracy.
Powiat bolesławiecki:
1. W powiecie bolesławieckim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w zawodach usługowych. Szczególnie dotyczył on przedstawicieli handlowych
(przedstawicieli regionalnych).
2. Kierunkowo deficyty odpowiadały usługom handlowym, marketingowi i sprzedaży.
3. W dominującej części zawody deficytowe były ukierunkowane na wyspecjalizowane
usługi handlowe o wysokim potencjale kwalifikacyjnym.
4. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć przedstawicieli handlowych,
w przypadku, których w całym okresie obserwacji średnio na jednego oczekującego
na zatrudnienie przypadała 113 wolnych miejsc pracy. Analogicznie w okresie
obserwacji na specjalistę do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) przypadało 30
wolnych miejsc pracy, kasjera handlowego blisko 20, specjalistę do spraw finansów
(analityk finansowy) (deficyt 24), asystenta bankowości (deficyt 11), specjalistę do
spraw wynagrodzeń (deficyt 11) i księgowego (samodzielnego) (deficyt 15).
5. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych ukierunkowanych
na sektor usług i wytwórczości.
235
6. Dla porównania możemy podkreślić, że deficyt w przypadku sektora przemysłu
wystąpił znacząca jedynie w przypadku robotników przy pracach prostych
w przemyśle i wyniósł ponad 71 wolnych miejsc pracy na jednego oczkującego na
zatrudnienie.
7. Ostatnim zbiorem były zawody deficytowe związane z wysokospecjalistycznymi
kwalifikacjami i kwalifikacjami prostymi ukierunkowanymi na sektor przemysłowy.
W szczególności były to zawody ukierunkowane na organizację i planowanie
produkcji, kontrolę jakości wyrobów, procesy chemiczne oraz prace gospodarcze.
W tym podzbiorze zawodów deficytowych uzyskany wynik można zegzemplifikować
przykładami inżynierów organizacji i planowania produkcji (deficyt 38), kontrolerów
jakości wyrobów - artykułów przemysłowych (deficyt 27), aparatowych procesów
chemicznych (deficyt 16), robotników gospodarczych (deficyt 16), pilarzy, zbrojarzy
(deficyty 10, 11).
Tab. 3.3 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu bolesławieckiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Inżynier organizacji i planowania produkcji 16 38 -
Robotnik przy pracach prostych wprzemyśle
11 77 -
Robotnik przygotowujący drewno ipokrewni
10 - 15
Robotnik gospodarczych 30 - 16
Zbrojarz 12 - 10
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.4 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu bolesławieckiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kasjer handlowy 19 - 20
Księgowy (samodzielny) - 10 15
Przedstawiciel handlowy (przedstawicielregionalny)
53 192 95
Recepcjonista. 11 15 15
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat dzierżoniowski
1. W powiecie dzierżoniowskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na zarządzanie
i organizację w produkcji, wyspecjalizowane usługi i doradztwo.
2. Deficyty szczególnie dotyczyły programistów (deficyt 23), kierowników
wewnętrznych jednostek organizacyjnych (deficyt 38), specjalistów do spraw
236
wynagrodzeń (deficyt 34), specjalistów do spraw organizacji i rozwoju transportu
(deficyt 23), zastępców dyrektorów generalnych i prezesów (deficyt 34) oraz
specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 11).
3. Kierunkowo odpowiadających zarządzaniu na szczeblu dyrektorów i prezesów,
specjalistycznych usług z zakresu wynagrodzeń, organizacji i rozwoju transportu
i finansów.
4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o bardzo
wysokim poziomie wyspecjalizowania i bardzo wysokim potencjale
doświadczenia.
5. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych
ukierunkowanych na sektor przemysłowy i wytwórczość.
6. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć operatorów obrabiarek
sterowanych numerycznie (deficyt 17), monterów elektronicznego wyposażenia
maszyn i urządzeń (deficyt 50), monterów instalacji wentylacyjnych
i klimatyzacyjnych (deficyt 13), pakowaczy (deficyt 14), brukarzy (deficyt 11).
7. Również, w mniejszym zakresie deficyty skupiały się na zawodach
i specjalnościach o wysokim poziomie specjalizacji z ukierunkowaniem na sektor
usług. Szczególnie dominowały na powiatowym rynku pracy zawody
odpowiadające sektorowi usług finansowych i osobistych. Przykładowymi
reprezentantami tych zawodów są: asystent bankowości (deficyt 18) i opiekunka
domowa (deficyt 60).
8. Ostatnim zbiorem były zawody deficytowe związane z wysokospecjalistycznymi
kwalifikacjami i kwalifikacjami prostymi ukierunkowanymi na sektor
przemysłowy. W szczególności były to zawody ukierunkowane na operatorów
i monterów maszyn i urządzeń, specjalistów kontroli i planistów produkcji.
9. W tym podzbiorze zawodów deficytowych uzyskany wynik można
zegzemplifikować przykładami operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie
(deficyt 17), monterów elektronicznego wyposażenia maszyn i urządzeń (deficyt
50) , planistów produkcji (deficyt 18) i specjalistów kontroli jakości (deficyt 13).
Tab. 3.5 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu dzierżoniowskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Brukarz - 14 12
Dyrektor wykonawczy - 12 10
Kierownik wewnętrznej jednostki działalnościpodstawowej
- 16 13
237
Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej - 38 19
Operator obrabiarek sterowanych numerycznie 17 15 -
Planista produkcyjny - 27 18
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.6 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu dzierżoniowskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Asystent bankowości 12 11 18
Kierownik działu marketingu i sprzedaży - 14 31
Programista 23 - 11
Przedstawiciel handlowy (przedstawicielregionalny).
15 18 14
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat głogowski
1. W powiecie głogowskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na kontrolę jakości
w produkcji, wyspecjalizowane usługi i doradztwo.
2. Szczególnie dotyczyły one kontrolerów jakości wyrobów (deficyt 21), inżynierów
organizacji i planowanie (deficyt 18), specjalistów do spraw finansowych (deficyt 20),
specjalistów do spraw marketingu i handlu (deficyt 11).
3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu organizacji,
planowania i kontroli produkcji oraz usługom z zakresu finansów i handlu.
4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
5. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych ukierunkowanych
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy
zaliczyć jedynie mechaników samochodowych (deficyt 16) i kreślarzy (deficyt 12).
Tab. 3.7 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektorusług na rynku pracy powiatu głogowskiego
Nazwa zawodu i specjalności Deficyt w I półroczu 2006 r. Deficyt w II półroczu 2006 r. Deficyt w I półroczu 2007 r.
Mechanik samochodów osobowych 12 16 -
Kasjer handlowy - 12 27
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.8 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu górowskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Robotnik gospodarczy 18 - 16
Specjalista kontroli jakości 10 16 -
Źródło: jak w tab. 3.1
238
Powiat górowski
1. W powiecie górowskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na wyspecjalizowane usługi
i doradztwo w zakresie handlu i finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych)
(deficyt 100), specjalistów do spraw finansowych (deficyt 28), specjalistów do spraw
marketingu i handlu (deficyt 144) oraz księgowych (samodzielnych) (deficyt 51).
3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu dystrybucji
i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa z zakresu produktu finansowego
i księgowości.
4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
5. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych ukierunkowanych
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy
zaliczyć jedynie robotników gospodarczych (deficyt 16), magazynierów (deficyt 22)
i robotników pomocniczych w rolnictwie i pokrewnych (deficyt 11).
Tab. 3.9 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu górowskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
rokuDeficyt w II półroczu 2006 roku Deficyt w I półroczu 2007 roku
Robotnik gospodarczy 18 - 16
Specjalista kontroli jakości 10 16 -
Źródło: jak w tab.3.1
Tab. 3.10 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu górowskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu
2006 roku
Deficyt w I półroczu
2007 rokuKsięgowy (samodzielny) 37 20 51Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac
biurowych)10 17 45
Specjalista do spraw finansów (analityk finansowy) 28 20 -Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).17 100 144
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat jaworowski
1. W powiecie jaworowskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na zarządzanie
i organizację w produkcji, wyspecjalizowane usługi i doradztwo.
239
2. Szczególnie dotyczyły one dyrektorów wykonawczych (deficyt 34), programistów
(deficyt 25), kierowników działu marketingu i sprzedaży (deficyt 77),
przedstawicieli handlowych (przedstawiciel regionalny) (deficyt 30)
i przedstawicieli medycznych (deficyt 38).
3. Kierunkowo odpowiadających zarządzaniu na szczeblu dyrektorów
wykonawczych, specjalistycznych usług z zakresu programowania
komputerowego oraz specjalistycznych usług z zakresu sprzedaży produktu
w szczególności produktu medycznego.
4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o bardzo
wysokim poziomie wyspecjalizowania i bardzo wysokim potencjale
doświadczenia.
5. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych
ukierunkowanych na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów
i specjalności należy zaliczyć robotników gospodarczych (deficyt 31), robotników
przy pracach prostych w przemyśle (deficyt 12), meliorantów, operatorów
obrabiarek sterowanych numerycznie, technologów robót wykończeniowych
w budownictwie* oraz spawaczy i pokrewnych (deficyt 13).
6. Również, w mniejszym zakresie deficyty skupiały się na zawodach
i specjalnościach o wysokim poziomie specjalizacji z ukierunkowaniem na sektor
usług. W okresie obserwacji dominowały na powiatowym rynku pracy przede
wszystkim zawody odpowiadające sektorowi usług finansowych i osobistych.
Przykładowymi reprezentantami tych zawodów są: sekretarka (deficyt 19),
asystent bankowości (deficyt 18) i pokojowa (w hotelu) (deficyt 10).
Tab. 3.11 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu jaworskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kierownik wewnętrznej jednostki
organizacyjnej - 19 51
Operator obrabiarek sterowanych
numerycznie- 24 45
Robotnik przy pracach prostych w przemyśle 12 - -
Robotnik gospodarczych 31 13 144
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.12 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektorusług na rynku pracy powiatu jaworskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Asystent bankowości - 11 18
Programista 18 25 11
240
Przedstawiciel handlowy (przedstawicieli
regionalny)40 31 38
Specjalista do spraw finansów (analityków
finansowy).15 - 22
Źródło: jak w tab.3.1
Powiat jeleniogórski
1. W powiecie jeleniogórskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na wyspecjalizowane usługi
i doradztwo w zakresie handlu i finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych) (deficyt 90), specjalistów do spraw marketingu i handlu (deficyt 29)
oraz księgowych (samodzielnych) (deficyt 26).
3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu dystrybucji
i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa z zakresu produktu
finansowego i księgowości. W dominującej części były to zawody ukierunkowane
na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale
doświadczenia.
4. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych
ukierunkowanych na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów
i specjalności należy zaliczyć jedynie techników organizacji produkcji (deficyt
14), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 21),
operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 10) i robotników
gospodarczych (deficyt 14).
Tab. 3.13 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu jeleniogórskim
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)100 45 90
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).43 26 29
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.14 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu kamiennogórskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kontroler jakości wyrobów – artykuły
przemysłowe45 29 -
Źródło: jak w tab. 3.1
241
Powiat kamiennogórski
1. W powiecie kamiennogórskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na wyspecjalizowane usługi
i doradztwo w zakresie handlu i finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych) (deficyt 182), specjalistów do spraw marketingu i handlu (deficyt
24), asystentów bankowości (deficyt 20) oraz księgowych (samodzielnych)
(deficyt 213).
3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu dystrybucji
i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa z zakresu produktu
finansowego i księgowości. W dominującej części były to zawody ukierunkowane
na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale
doświadczenia.
4. Równie obszernym zbiorem deficytów w powiecie kamiennogórskim były zawody
precyzyjne ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć monterów maszyn i urządzeń
przemysłowych (deficyt 15), kierowców operator wózków jezdniowych (deficyt
11), monterów podzespołów i zespołów elektronicznych (deficyt 10), kontrolerów
jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 29), inżynierów budownictwa -
budownictwo ogólne (deficyt 16), konfekcjonerów wyrobów gumowych (deficyt
22) oraz technologów robót wykończeniowych w budownictwie* (deficyt 13).
Tab. 3.15 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu kamiennogórskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kontroler jakości wyrobów – artykuły
przemysłowe45 29 -
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.16 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu kamiennogórskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Asystent bankowości 13 - 20
Księgowy (samodzielny) 19 31 13
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)20 31 182
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży)22 17 24
Specjalista do spraw wynagrodzeń. - 34 20
Źródło: jak w tab. 3.1
242
Powiat kłodzki1. W powiecie kłodzkim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na dziedzinę zarządzania
i organizacji, usługi i doradztwo w zakresie handlu i finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one kierowników wewnętrznej jednostki organizacyjnej
(deficyt 38), dyrektorów wykonawczych (deficyt 17), inżynierów organizacji
i planowania produkcji (deficyty 36), kierowników działu marketingu i sprzedaży
(deficyt 19), przedstawicieli medycznych (deficyt 38), przedstawicieli handlowych
(przedstawiciel regionalny) (deficyt 25) oraz specjalistów do spraw wynagrodzeń
(deficyt 34).
3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu
zarządzania, planowania, dystrybucji i sprzedaży w regionie zadanego produktu,
doradztwa z zakresu produktu finansowego i księgowości. W dominującej części
były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim poziomie
wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Istotnym zbiorem deficytów w powiecie kłodzkim były również zawody
precyzyjne ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć elektromonterów rozdzielni
i podstacji trakcyjnych (deficyt 13), programistów (deficyt 25), operatorów
maszyn i urządzeń do obróbki metali (deficyt 22) oraz kreślarzy technicznych
(deficyt 10).
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie kłodzkim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.17 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu kłodzkim
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu
2006 roku
Deficyt w II półroczu
2006 roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Dyrektor wykonawczy 17 - 16
Kierownik działu marketingu i sprzedaży 16 24 19
Kierownik wewnętrznej jednostki działalności
podstawowej w budownictwie- 12 10
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny) 18 16 25
Sekretarz asystent - 30 15
Specjalista do spraw wynagrodzeń. 10 34 -
Źródło: jak w tab. 3.1
243
Powiat legnicki
1. W powiecie legnickim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo
w zakresie handlu i finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 31), przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt
45). Asystentów bankowości (deficyt 19) oraz specjalistów do spraw finansów
(analityków finansowych) (deficyt 11).
3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu dystrybucji
i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa z zakresu produktu
finansowego i księgowości. W dominującej części były to zawody ukierunkowane
na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale
doświadczenia.
4. Istotnym zbiorem deficytów w powiecie legnickim były również zawody
ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów
i specjalności należy zaliczyć robotników gospodarczych (deficyt 13),
projektantów wzornictwa przemysłowego (deficyt 24), spawaczy (deficyt 21),
lakierników samochodowych (deficyt 14) i operatorów maszyn do obróbki
skrawaniem (deficyt 20).
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie legnickim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.18 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu legnickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kasjer handlowy - 19 11
Przedstawiciel handlowy (przedstawicieli
regionalnych)41 91 45
Robotnik gospodarczy 13 14 13
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży)28 11 16
Źródło: jak w tab.3.1
Powiat lubański
1. W powiecie lubańskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo
w zakresie handlu i finansów.
244
2. Szczególnie dotyczyły one specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 50), przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt
92), księgowych (samodzielnych) (deficyt 14) oraz specjalistów do spraw
finansów (analityków finansowych) (deficyt 14).
3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu dystrybucji
i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa z zakresu produktu
finansowego i księgowości. W dominującej części były to zawody ukierunkowane
na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale
doświadczenia.
4. Istotnym zbiorem deficytów w powiecie lubańskim były również zawody
ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów
i specjalności należy zaliczyć formierzy odlewników (deficyt 15), magazynierów
(deficyt 12), meliorantów (deficyt 10), monterów podzespołów i zespołów
elektronicznych (deficyt 150), inżynierów organizacji i planowania produkcji
(deficyt 36), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 22),
lakierników samochodowych (deficyt 14), inżynierów organizacji i planowania
produkcji (deficyt 16), techników organizacji produkcji (deficyt 14)
i elektromonterów (elektryków) zakładowych (deficyt 10).
Tab. 3.19 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu lubańskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Inżynier organizacji i planowania produkcji 16 36 -
Źródło: jak w tab.3.1
Tab. 3.20 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu lubańskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Księgowy (samodzielny) 13 39 14
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)100 - 92
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży)29 34 50
Źródło: jak w tab.3.1
Powiat lubiński
1. W powiecie lubińskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo
w zakresie handlu, finansów i usług komputerowych.
245
2. Szczególnie dotyczyły one specjalistów programistów (deficyt 18),
telemarketerów (deficyt 16), oraz specjalistów do spraw finansów (analityków
finansowych) (deficyt 23).
3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu dystrybucji
i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa i usług z zakresu
programowania komputerowego oraz finansowego i księgowości. W dominującej
części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim poziomie
wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie lubińskim były również zawody
ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów
i specjalności należy zaliczyć specjalistów kontroli jakości (deficyt 10),
lakierników samochodowych (deficyt 13), operatorów pras w produkcji drzewnej
(deficyt 11), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 11)
oraz planistów produkcyjnych (deficyt 18).
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie lubińskim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.21 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu lubińskim
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)- 15 23
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat lwówecki1. W powiecie lwóweckim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych
zawodach ukierunkowanych na zarządzanie, usługi i doradztwo w zakresie
organizacji i handlu.
2. Szczególnie dotyczyły one przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych) (deficyt 67), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 37) oraz zastępców dyrektorów generalnych i prezesów (deficyt 27).
W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
3. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie lwóweckim były również zawody
ukierunkowane na sektor przemysłowy, wytwórczość i usługi osobiste.
246
4. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć robotników przygotowujących
drewno i pokrewnych (deficyt 20), kierowców samochodów osobowych (deficyt
20), mechaników automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych* (deficyt 12),
kierowców operatorów wózków jezdniowych (deficyt 11), pomocniczych
robotników szklarniowych (deficyt 21), kierowców samochodu ciężarowego
(deficyt 17), kierowców samochodu osobowego (deficyt 12), zbrojarzy (deficyt
11) i opiekunów w domu pomocy społecznej* (deficyt 13).
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie lwóweckim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.22 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu lwóweckim
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Kierowca samochodów osobowych - 20 12
Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac
biurowych)- 11 15
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)67 61 -
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).17 15 37
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat miasto Jelenia Góra
1. W powiecie mieście Jelenia Góra wyraźnie zaznaczyły się deficyty
w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo
w zakresie organizacji, handlu oraz finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 53), przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt
26),s specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 22) oraz
specjalistów do spraw wynagrodzeń (deficyt 20). W dominującej części były to
zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania
i wysokim potencjale doświadczenia.
3. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie mieście Jelenia Góra były również
zawody ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.
4. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć programistów (deficyt 11),
inżynierów organizacji i planowania produkcji (deficyt 16), konserwatorów części
(deficyt 15) i inżynierów budownictwa - budownictwo ogólne (deficyt 16).
247
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie mieście Jelenia Góra, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.23 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu miasta Jelenia Góra
Nazwa zawodu i specjalności18Deficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Pracownik do spraw finansowych i handlowych 18 17 -
Programista 18 - 11
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)20 - 26
Specjalista do spraw finansów (analityk
finansowy)28 20 22
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).14 22 53
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat miasto Wrocław
1. W powiecie mieście Wrocław wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim
w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na przemysł
i wytwórczość w produkcji.
2. Szczególnie dotyczyły one robotników przy pracach prostych w przemyśle (deficyt
147, techników elektroników, telekomunikacji i pokrewnych (deficyt 22),
robotników przygotowujących drewno i pokrewnych (deficyt 20), operatorów
maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych (deficyt 20), monterów
wyrobów z tworzyw sztucznych i monterów maszyn i urządzeń przemysłowych
(deficyty 467, 40), spawaczy i pokrewnych (deficyt 107), elektromechaników
urządzeń chłodniczych (deficyt 54), operatorów urządzeń do formowania
wyrobów z tworzyw sztucznych (51), kierowców operator wózków jezdniowych
(deficyt 47), malarzy lakierników wyrobów metalowych (deficyt 47), betoniarzy
(deficyt 33), monterów podzespołów i zespołów elektronicznych (deficyt 28),
planistów produkcyjnych (deficyt 25), monterów sprzętu radiowego
i telewizyjnego (deficyt 25), operatorów pras w produkcji drzewnej (deficyt 22),
monterów aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego (deficyt 21), pomocniczych
robotników polowych (deficyt 20), operatorów maszyn i urządzeń do obróbki
plastycznej* (deficyt 90), monterów aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego
(deficyt 75), betoniarzy zbrojarzy* (deficyt 47), spawaczy ręcznych łukiem
elektrycznym (deficyt 35), operatorów koparek i zwałowarek (deficyt 30),
tynkarzy (deficyt 28), monterów sprzętu gospodarstwa domowego (deficyt 27),
248
monterów izolacji budowlanych* (deficyt 23) i kierowców operatorów wózków
jezdniowych (deficyt 20).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i bardzo wysokim potencjale doświadczenia.
4. W istotnie mniejszym zakresie deficyty skupiały się na zawodach i specjalnościach
o wysokim poziomie specjalizacji z ukierunkowaniem na sektor usług.
5. W okresie obserwacji wystąpiła niewielka grupa zawodów deficytowych, wśród
których dominowały na rynku pracy powiatu miasta Wrocław przede wszystkim
zawody odpowiadające sektorowi usług. Przykładowymi reprezentantami tych
zawodów są: doradcy personalni (deficyt 50), rzeczoznawcy (deficyt 32), lektorzy
(deficyt 19), artyści muzycy instrumentaliści (deficyt 16), telemarketerzy (deficyt
20), specjaliści do spraw konsultingu (deficyt 18), programiści (deficyt 17) oraz
lekarzy – pediatrzy (deficyt 22).
Tab. 3.24 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu miasta Wrocław
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu
2006 roku
Deficyt w II półroczu
2006 roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Betoniarzy - 33 47
Cieśle* - 11 13
Kierowców operator wózków jezdniowych - 47 20
Kierowników wewnętrznej jednostki działalności podstawowej
w budownictwie- 18 34
Kierowników wewnętrznej jednostki działalności podstawowej
w przemyśle przetwórczym- 13 20
Monterów kadłubów okrętowych* 10 11 -
Monterów maszyn i urządzeń przemysłowych 17 17 -
Monterów podzespołów i zespołów elektronicznych 19 28 28
Monterów wyrobów z tworzyw sztucznych 51 40 -
Operatorów urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw
sztucznych- 51 36
Planistów produkcyjny - 25 19
Monterów aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego 37 21 75
Robotników przy pracach prostych w przemyśle -37 12 147
Spawaczy i pokrewnych - 107 13
Sortowaczy - 10 13
Spawaczy ręcznych łukiem elektrycznym 14 - 35
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.25 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu miasta Wrocław
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
rokuDeficyt w I półroczu 2007 roku
Doradców personalnych 50 43 -
Kierowników działu marketingu i
sprzedaży- 11 17
Telemarketerów. 103 20 17
Źródło: jak w tab. 3.1
249
Powiat miasto Legnica1. W powiecie mieście Legnica wyraźnie zaznaczyły się deficyty
w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo
w zakresie organizacji, handlu oraz finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych) (deficyt 46), kierowników działu marketingu i sprzedaży (deficyt
93), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 14) oraz
specjalistów do spraw wynagrodzeń (deficyt 34).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie mieście Legnica były zawody
ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: monterów sieci cieplnych
(deficyt 11), renowatorów zabytków architektury* (deficyt 11), operatorów
koparek i zwałowarek (deficyt 10), robotników przy pracach prostych w przemyśle
(deficyt 18) oraz monterów wyrobów z tworzyw sztucznych (deficyt 19).
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie mieście Legnica, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.26 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu miasta Legnica
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Asystent bankowości - 12 11
Kierownik działu marketingu i sprzedaży - 37 93
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)27 12 46
Specjalista do spraw wynagrodzeń - 34 10
Specjalista kontroli jakości. 10 16 -
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat milicki
1. W powiecie milickim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych
zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie handlu oraz finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych) (deficyt 61), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 39), handlowców* (zawód szkolny: Technik handlowiec) (deficyt 29),
250
specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 28), asystentów
bankowości (deficyt 18) oraz księgowych (samodzielnych) (deficyt 15).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie milickim były zawody ukierunkowane na
sektor przemysłowy i wytwórczość. Należy nadmienić, ze był to istotnie mniejszy
zbiór zwodów.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: robotników pomocniczych
w przemyśle przetwórczym (deficyt 85), inżynierów budownictwa - budownictwo
ogólne (deficyt 20), spawaczy ręcznych łukiem elektrycznym (deficyt 11) oraz
meliorantów (deficyt 14).
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie milickim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.27 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu milickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu
2006 roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec) - 29 9
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)100 45 61
Specjalista do spraw finansów (analityk finansowy) 28 20 -
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).22 51 39
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat oleśnicki
1. W powiecie oleśnickim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych
zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu
oraz finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych) (deficyt 61), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 39), handlowców* (zawód szkolny: Technik handlowiec) (deficyt 29),
specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 28), asystentów
bankowości (deficyt 18) oraz księgowych (samodzielnych) (deficyt 15).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
251
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie oleśnickim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Należy nadmienić, ze był to istotnie
mniejszy zbiór zwodów.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: robotników pomocniczych
w przemyśle przetwórczym (deficyt 85), inżynierów budownictwa - budownictwo
ogólne (deficyt 20), spawaczy ręcznych łukiem elektrycznym (deficyt 11) oraz
meliorantów (deficyt 14).
Tab. 3.28 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu oleśnickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu
2006 roku
Deficyt w II półroczu
2006 roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Kierowca autobusu - 31 31
Kierowca operator wózków jezdniowych - 20 14
Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowejw handlu hurtowym i detalicznym
- 11 38
Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzywsztucznych
15 15 73
Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle - 30 11
Projektant wzornictwa przemysłowego 15 14 -
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.29 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu oleśnickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)13 25 61
Specjalista do spraw finansów (analityk
finansowy)29 21 12
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży)12 13 74
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat oławski
1. W powiecie oławskim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych
zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu
oraz finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych) (deficyt 25), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 74), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 12)
oraz asystentów bankowości (deficyt 11).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
252
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie oławskim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Należy nadmienić, ze był to istotnie
mniejszy zbiór zwodów.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: pomocniczych robotników
polowych (deficyt 103), inżynierów organizacji i planowania produkcji (deficyt
17), robotników na rampie (deficyt 18), operatorów maszyn drogowych* (zawód
szkolny: mechanik maszyn i urządzeń drogowych) (deficyt 13), operatorów
obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 15), operatorów wprowadzania
danych (deficyt 13) oraz operatorów maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw
sztucznych (deficyt 10). Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się
wysokim stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego i doświadczenia.
Tab. 3.30 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu oławskiego
Nazwa zawodu i specjalności Deficyt w I półroczu 2006 roku Deficyt w II półroczu 2006 roku Deficyt w I półroczu 2007 roku
Robotnik na rampie 30 18 -
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.31 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu oławskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)50 36 60
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).29 - 16
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat polkowicki
1. W powiecie polkowickim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizo-
wanych zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji,
handlu oraz finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regio-
nalnych) (deficyt 60), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 16), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 11),
księgowych (samodzielnych) (deficyt 17) oraz asystentów bankowości (deficyt
13).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
253
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie oławskim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Należy nadmienić, ze był to istotnie
mniejszy zbiór zawodów.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: mechaników maszyn i urządzeń
przemysłowych (deficyt 13), inżynierów elektroników (deficyt 10), specjalistów
do spraw organizacji i rozwoju transportu (deficyt 23), kontrolerów jakości
wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 21), inżynierów organizacji
i planowania produkcji (deficyt 18), inżynierów budownictwa - budownictwo
ogólne (deficyt 16) oraz mechaników automatyki przemysłowej i urządzeń
precyzyjnych* (deficyt 12). Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się
wysokim stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego i doświadczenia.
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie polkowickim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.32 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu polkowickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Księgowy (samodzielny) - 16 27
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)51 60 47
Specjalista do spraw finansów (analityk
finansowy)28 20 13
Specjalista do spraw organizacji i rozwoju
transportu- - -
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat strzeliński
1. W powiecie strzelińskim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych
zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu oraz
finansów.
2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regio-
nalnych) (deficyt 47), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) (deficyt
146), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 13), księgowych
(samodzielnych) (deficyt 16) oraz kasjerów handlowych (deficyt 32).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
254
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie strzelińskim były zawody ukierunkowane na
sektor przemysłowy i wytwórczość. Należy nadmienić, ze był to istotnie mniejszy
zbiór zawodów.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: operatorów maszyn drogowych*
(zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych) (deficyt 32), inżynierów
budownictwa - budownictwo ogólne (deficyt 16), mechaników automatyki
przemysłowej i urządzeń precyzyjnych* (deficyt 12) oraz robotników pomocniczych
w rolnictwie i pokrewnych (deficyt 30). Należy zauważyć, że są zawody
charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego
i doświadczenia.
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie strzelińskim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.33 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu strzelińskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kasjer handlowy - 19 17
Księgowy (samodzielny) 12 16 11
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)33 60 36
Specjalista do spraw finansów (analityków
finansowych)14 - -
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).- 17 30
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat średzki
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu średzkiego w analizowanym okresie obserwacji
zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno w zawodach
wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie
organizacji, handlu oraz finansów oraz potrzeby w przemyśle i wytwórczości.
2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyt istotnie dotyczyły:
przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 36),
specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) (deficyt 30), specjalistów
do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 14), księgowych (samodzielnych)
(deficyt 11), kasjerów handlowych (deficyt 19) oraz asystentów bankowości
(deficyt 10).
255
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie średzkim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: operatorów urządzeń do
formowania wyrobów z tworzyw sztucznych (deficyt 25), inżynierów organizacji
i planowania produkcji (deficyt 16), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły
przemysłowe (deficyt (27), technologów robót wykończeniowych
w budownictwie* (deficyt 13), operatorów maszyn do produkcji opakowań z
papieru i tektury (deficyt 10) oraz spawaczy ręcznych łukiem elektrycznym i
mechaników maszyn i urządzeń do obróbki metali (deficyty 10,10).
6. Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem
specjalizacji, przygotowania zawodowego i doświadczenia.
Tab. 3.34 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu średzkiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Operator urządzeń do formowania wyrobów
z tworzyw sztucznych57 13 25
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.35 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu średzkiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Kasjerów handlowych - 19 17
Księgowych (samodzielnych) 12 16 11
Przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych)33 60 39
Sekretarki 10 13 -
Specjalistów do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).17 17 30
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat świdnicki
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu świdnickiego w analizowanym okresie
obserwacji również zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno
w zawodach wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo
w zakresie organizacji, handlu oraz finansów oraz potrzeby w przemyśle
i wytwórczości.
256
2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyt istotnie dotyczyły:
dyrektorów wykonawczych (deficyt 19), przedstawicieli handlowych
(przedstawicieli regionalnych) (deficyt 17), specjalistów do spraw finansów
(analityk finansowy) (deficyt 13), kasjerów handlowych (deficyt 33), asystentów
bankowości (deficyt 29), kierowników działu marketingu i sprzedaży (deficyt 19),
telemarketerów (deficyt 16), specjalistów do spraw public relations (deficyt 18)
oraz gońców (deficyt 26).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie świdnickim były zawody
ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.
5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: robotników pomocniczych
w przemyśle przetwórczym (deficyt 17), programistów (deficyt 11), brukarzy
(deficyt 14), planistów produkcyjnych (deficyt 26) oraz inżynierów organizacji
i planowania produkcji (deficyt 19). Należy zauważyć, że są zawody
charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego
i doświadczenia.
Tab. 3.36 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu świdnickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Robotnik pomocniczy w przemyśle
przetwórczym17 - 17
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.37 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu świdnickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Kasjerów handlowych - 11 33
Kierowników działu marketingu i sprzedaży 16 19 19
Programistów - 30 11
Przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych).- 10 17
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat trzebnicki
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu trzebnickiego w analizowanym okresie obserwacji
również zaznaczyła się przewaga deficytów w zawodach wyspecjalizowanych
i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu oraz
finansów.
257
2. W tej grupie zawodów i specjalności deficyt istotnie dotyczyły: telemarketerów
(deficyt 63), przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 194),
kierowników działu marketingu i sprzedaży (deficyt 93), dyrektorów generalnych
i prezesów (deficyt 27), dyrektorów wykonawczych (deficyt 23), asystentów
bankowości (deficyt 21), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy)
(deficyt 20), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) (deficyt 19) oraz
kasjerów handlowych (deficyt 17). W dominującej części były to zawody
ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania i wysokim
potencjale doświadczenia.
3. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie trzebnickim były zawody ukierunkowane na
sektor przemysłowy i wytwórczość.
4. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: posadzkarzy (deficyt 10),
specjalistów do spraw organizacji i rozwoju transportu (deficyt 23), rozbieraczy
-wykrawaczy (deficyt 20), mechaników automatyki przemysłowej i urządzeń
precyzyjnych* (deficyt 12), operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt
10), monterów elektroników (deficyt 10), tynkarzy (deficyt 15) oraz glazurników
(deficyt 10)
5. Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji,
przygotowania zawodowego i doświadczenia.
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie trzebnickim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.38 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu trzebnickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Kierowników działu marketingu i sprzedaży 39 - 93
Agentów do spraw sprzedaży (handlowcy) 12 - 31
Przedstawicieli handlowych (przedstawicieli
regionalnych)20 39 194
Specjalistów do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży).- 13 19
Źródło: jak w tab. 3.1
258
Powiat wołowski
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu wołowskiego w analizowanym okresie obserwacji
również zaznaczyła się przewaga deficytów w zawodach wyspecjalizowanych
i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu oraz
finansów.
2. W tej grupie zawodów i specjalności deficyt istotnie dotyczyły: przedstawicieli
handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 181), kierowników działu
marketingu i sprzedaży (deficyt 94), specjalistów do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży) (deficyt 31), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt
22), specjalistów do spraw wynagrodzeń (deficyt 21) oraz asystentów bankowości
(deficyt 11).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie wołowskim były zawody ukierunkowane na
sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć:
kierowców samochodów osobowych (deficyt 12), mechaników automatyki
przemysłowej i urządzeń precyzyjnych* (deficyt 12), specjalistów do spraw
organizacji i rozwoju transportu (deficyt 12), magazynierów (deficyt 13) oraz
brukarzy (deficyt 13). Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim
stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego i doświadczenia.
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie wołowskim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.39 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu wołowskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kasjer handlowych - 36 25
Kierownik działu marketingu i sprzedaży 77 - 94
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)101 184 181
Specjalista do spraw finansów (analityków
finansowych)- 21 22
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży)86 13 31
Źródło: jak w tab. 3.1
259
Powiat wałbrzyski
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu wałbrzyskim w analizowanym okresie obserwacji
również zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno w zawodach
wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji,
handlu, finansów, usług osobistych i kultury oraz potrzeby w przemyśle
i wytwórczości.
2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyty istotnie dotyczyły:
statystów (deficyt 140), agentów ubezpieczeniowych (deficyt 41), specjalistów do
spraw wynagrodzeń (deficyt 20), dyrektorów wykonawczych (deficyt 34), sekretarzy
asystentów (deficyt 20), telemarketerów (deficyt 22), specjalistów do spraw public
relations (deficyt 19), animatorów kultury (deficyt 17) oraz opiekunów w domu
pomocy społecznej (deficyt 15).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie wałbrzyskim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy
zaliczyć: operatora urządzeń do wulkanizacji (deficyt 63, zamiataczy (deficyt 50),
monterów mebli (deficyt 47), programistów (deficyt 28), inżynierów organizacji
i planowania produkcji (deficyt 18), spawaczy i pokrewnych (deficyt 39), operatorów
żurawi wieżowych (deficyt 24), techników odlewników* (deficyt 22), operatorów
maszyn do szycia (deficyt 15), monterów wyrobów złożonych (deficyt 19),
operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 15) oraz wulkanizatorów
(deficyt 13).
5. Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji,
przygotowania zawodowego i doświadczenia.
Tab. 3.40 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Inżynier organizacji i planowania produkcji 18 10 -
Operator obrabiarek sterowanych
numerycznie- 14 15
Operator żurawia wieżowego - 24 -
Programista 20 28
Źródło: jak w tab. 3.1
260
Tab. 3.41 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
usługowy na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
rokuDeficyt w I półroczu 2007 roku
Agent ubezpieczeniowy - 41 10
Animator kultury* 10 - 17
Dyrektor wykonawczy 34 - 31
Kierownik działu marketingu i sprzedaży. 10 12 12
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat wrocławski
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu wrocławskiego w analizowanym okresie obserwacji
również zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno w zawodach
wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji,
handlu i finansów oraz potrzeby w przemyśle i wytwórczości.
2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyty istotnie dotyczyły:
agentów do spraw sprzedaży (deficyt 34), handlowców* (zawód szkolny: Technik
handlowiec) (deficyt 10), księgowych (samodzielnych) (deficyt 23), przedstawicieli
handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 19), sekretarzy asystentów (15),
asystentów bankowości (deficyt 11), specjalistów do spraw finansów (analityków
finansowych) (deficyt 10) oraz kasjerów handlowych (19).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie wrocławskim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy
zaliczyć: betoniarzy (deficyt 67), inżynierów organizacji i planowania produkcji
(deficyt 37), techników organizacji produkcji (deficyt 14), operatorów maszyn
rozlewniczych (deficyt 10), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły przemysłowe
(deficyt 52), monterów aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego (deficyt 38),
programistów (deficyt 25), lakierników samochodowych (deficyt 22), brukarzy
(deficyt 15), elektromonterów (elektryków) zakładowych (deficyt 14), cieśli (deficyt
13) oraz operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 13).
5. Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji,
przygotowania zawodowego i doświadczenia.
261
Tab. 3.42 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu wrocławskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Inżynier organizacji i planowania produkcji 17 37 -
Monter aparatury, maszyn i sprzętu
elektrycznego- 47 382
Programista - 25 11
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.43 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
usługowy na rynku pracy powiatu wrocławskiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Asystentów bankowości - 11 18
Sekretarzy asystentów. - 16 15
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat ząbkowicki
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu ząbkowickiego w analizowanym okresie obserwacji
również zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno w zawodach
wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji,
handlu i finansów oraz potrzeby w przemyśle i wytwórczości.
2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyty istotnie dotyczyły:
przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 62), kierowników
działów marketingu (deficyt 47), kierowników działów finansowych i administra-
cyjnych (deficyt 14), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) (deficyt
30) oraz kasjerów handlowych (deficyt 16).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie wrocławskim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy
zaliczyć: operatorów zautomatyzowanej i zrobotyzowanej linii produkcyjnej
w przemyśle elektromaszynowym (deficyt 13), kontrolerów jakości wyrobów -
artykuły przemysłowe (deficyt 22), operatorów pras do formowania wyrobów z masy
papierniczej (deficyt 41), mechaników - monterów maszyn i urządzeń (deficyt 29)
oraz pakowaczy (14).
5. Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji,
przygotowania zawodowego i doświadczenia.
262
Tab. 3.44 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
przemysłowy na rynku pracy powiatu ząbkowickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kontroler jakości wyrobów - artykułyprzemysłowe - 22 28
Źródło: jak w tab. 3.1
Tab. 3.45 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor
usługowy na rynku pracy powiatu ząbkowickiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Kasjer handlowy- 13 16
Kierownik działu marketingu i sprzedaży77 - 47
Przedstawiciel handlowy (przedstawicielregionalny) 11 40 62
Specjalista do spraw marketingu i handlu(sprzedaży) 11 34 30
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat zgorzelecki
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu zgorzeleckiego w analizowanym okresie obserwacji
również zaznaczyła się wyraźna przewaga deficytów w zawodach wyspecjalizo-
wanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu
i finansów.
2. W przypadku tej grupy zawodów i specjalności deficyty istotnie dotyczyły:
przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 181), kierowni-
ków działów marketingu (deficyt 78), kierowników małego przedsiębiorstwa
w handlu hurtowym i detalicznym (deficyt 15), specjalistów do spraw finansów
(analityk finansowy) (deficyt 11) oraz kasjerów zaopatrzeniowców (deficyt 11).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie zgorzeleckim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy
zaliczyć: specjalistów kontroli jakości (deficyt 10), inżynierów organizacji
i planowania produkcji (deficyt 12), mechaników automatyki przemysłowej i urządzeń
precyzyjnych (deficyt 12), techników hutników (deficyt 12) oraz operatorów
obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 13). Należy zauważyć, że są zawody
charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego
i doświadczenia.
263
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie zgorzeleckim, to takich nie zaobserwowano.
Tab. 3.46 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu zgorzeleckiego
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu
2007 roku
Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac
biurowych)17 11 -
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)207 62 181
Źródło: jak w tab. 3.1
Powiat złotoryjski
1. Na lokalnym rynku pracy powiatu złotoryjskiego w analizowanym okresie obserwacji
również zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno w zawodach
wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji,
handlu i finansów oraz potrzeby w przemyśle i wytwórczości.
2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyty istotnie dotyczyły:
przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 60), księgowych
(samodzielnych) (deficyt 75), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
(deficyt 25), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 20),
kasjerów handlowych (deficyt 37) oraz asystentów bankowości (deficyt 14).
3. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim
poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.
4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie złotoryjskim były zawody ukierunkowane
na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy
zaliczyć: hutników-dmuchaczy szkła (deficyt 16), robotników gospodarczych (deficyt
10) oraz inżynierów budownictwa - budownictwo ogólne (deficyt 16). Należy
zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji,
przygotowania zawodowego i doświadczenia.
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie złotoryjskim, to takich nie zaobserwowano.
264
Tab. 3.47 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu złotoryjskim
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Księgowy (samodzielny) 24 75 11
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży)12 17 25
Źródło: jak w tab. 3.1
265
Część trzecia
Komputerowy System Zarządzania Danymi
Autorzy:
Główny Instytut Górnictwa
Opracowali: Konrad Tausz, Ryszard Marszowski
PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”
Europejski Fundusz Społeczny
266
Rozdział 1. Cele poznawcze i aplikacyjne Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi
1.1. Uwagi ogólne
Zasadniczym celem funkcjonalności Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi jest
istotne wspieranie ocen i analiz strukturalnych, zależności między edukacją a zatrudnieniem.
Uwzględniając specyfikę tych obszarów – w szczególności mając na uwadze edukację –
kluczowym kryterium analitycznym w KSZD są kwalifikacje zawodowe. Poszukiwane
zależności dotyczą poziomu strukturalnego dopasowania kierunków kształcenia
do zapotrzebowania na absolwentów tych kierunków w zatrudnieniu, w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym.
Opis obszarów funkcjonalności KSZD w analizach przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnego rynku pracy w układzie strukturalnych zależności, można graficznie
przedstawić w postaci schematu ideowego.
Rys. 1. Schemat ideowy analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy
KSZTAŁCENIE BEZROBOCIE ZATRUDNIENE
Źródło: opracowanie własne w Zakładzie Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa.
Rysunek 1 przedstawia sfery rynku pracy, które podlegają badaniu w analizach przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy i kierunki przepływu zasobów pracy między tymi
sferami rynku, które egzemplifikują prawidłowości bądź zakłócenia w dopasowaniu struktury
kwalifikacyjno-zawodowej. Przy założeniu, że na rynku pracy występuje pełne dopasowanie
popytu i podaży na pracę w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym, na podstawie modelu
można wyprowadzić następujące zależności pomiędzy kształceniem, bezrobociem
a zatrudnieniem. W pierwszej zależności mamy do czynienia z sytuacją przepływu zasobów
pracy według kierunku: z kształcenia do zatrudnienia. W drugiej zależności wraz ze
zmieniającą się strukturą popytu na pracę w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym powinien
nastąpić przepływ zasobów pracy z zatrudnienia do kształcenia, w celu dopasowania
267
strukturalnego kwalifikacji zawodowych poprzez ich zmianę, poszerzenie lub uzupełnienie
i ponowny powrót do zatrudnienia. Warunkiem sine qua non uzyskania wskazanego kierunku
przepływu zasobów pracy powinna być informacja o oczekiwanych w zatrudnieniu zmianach
w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej zasobów pracy, i jej przepływ do systemu kształcenia
umożliwiający wyprzedzająco przygotowanie odpowiednich do przewidywanych zmian
kierunków kształcenia.
Z uwagi na wielkość potencjału społeczno-gospodarczego rynku pracy województwa
dolnośląskiego propozycje rozwiązań analitycznych i procedur organizacyjnych do KSZD
zostały przygotowane w formule umożliwiającej ich aplikację z wykorzystaniem technik
komputerowej obsługi.
KSZD wspierający analizy rynku pracy województwa dolnośląskiego w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym jest przeznaczony do zarządzania danymi opisującymi zjawiska
zachodzące na rynku pracy, w trzech sferach: edukacji, bezrobociu i zatrudnieniu. Celem
praktycznego zastosowania KSZD jest uzupełnienie i poszerzenie dotychczas funkcjo-
nujących instrumentów wspierających realizację zadań z zakresu promocji zatrudnienia,
przeciwdziałania bezrobociu i instytucji rynku pracy. KSZD jest przeznaczony do wdrożenia
w obszarze administracyjnym województwa dolnośląskiego, z przeznaczeniem do stosowania
w instytucjach rynku pracy. Celem kierunkowym budowy KSZD jest natomiast, uzyskiwanie
z jego zastosowania m.in. systematycznego przeglądu: poziomu zgodności kierunków
kształconych w szkolnictwie zawodowym z potrzebami w zatrudnieniu na absolwentów tych
kierunków, kwalifikacji zawodowych istotnie generujących bezrobocie i zapotrzebowanie
w zatrudnieniu, przewidywanych zmian w strukturze zatrudnienia w podmiotach
gospodarczych. W efekcie próba dojścia do kluczowego celu – przy istotnym udziale
ekspertów ds. rynku pracy – jakim ma być opracowanie mapy zapotrzebowania na zawody.
Systematyczny przegląd i analizy, w powyżej zakreślonych sferach rynku pracy, powinny
w efekcie umożliwiać cykliczne formułowanie ocen i prognoz ostrzegawczych. Po pierwsze,
w jakim stopniu kwalifikacje zawodowe kształcone na rynku pracy odpowiadają na
zapotrzebowanie zgłaszane w zatrudnieniu przez pracodawców, a które z tym
zapotrzebowaniem się rozmijają, po drugie, które kwalifikacje zawodowe istotnie podnoszą
i utrwalają poziom bezrobocia i zatrudnienia, a które w minimalnym stopniu wpływają na ich
poziom i po trzecie, jakie kierunki zmian w poziomie zatrudnienia w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym przewidują pracodawcy. Wnioski wynikające z analizy tych informacji
powinny przede wszystkim implikować działania ukierunkowane na ograniczanie, rozwijanie
i uruchamianie kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym,
268
z uwagi na poziom i cykl kształcenia, adekwatnie do struktury gospodarczej i zapotrzebo-
wania w zatrudnieniu na kwalifikacje zawodowe w zadanym do analiz rynku pracy.
Antycypując, zakładamy, że istotnym wynikiem zastosowania KSZD będzie, relatywnie
do sytuacji społeczno-gospodarczej, możliwość poszukiwania rozwiązań ograniczających
dysproporcje w poziomie dopasowania strukturalnego strumieni podaży i popytu na pracę;
w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym, oraz formułowania wniosków ostrzegawczych,
wyprzedzających z tym procesem związane tendencje.
Wskazanie na poziom dopasowania popytu na pracę do podaży pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na powiatowych rynkach i rynku pracy woj. dolnośląskiego,
ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego, jest
zasadniczym modułem zarządzająco-analitycznym opracowywanego Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi (KSZD). Zgodnie z zapisami wniosku o dofinansowanie
Projektu Regionalne Badanie Rynku Pracy wskazany moduł zarządzająco-analityczny ma
umożliwić osiągnięcie kluczowych dla projektu celów, tj.:
a) opracowanie mapy zapotrzebowania na zawody,
b) systematycznego przeglądu poziomu zgodności kierunków kształcenia zawodowego
z potrzebami w zatrudnieniu,
c) systematycznego przeglądu kwalifikacji zawodowych istotnie generujących bezrobocie
d) określanie przewidywanych zmian w strukturze zatrudnienia w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym.
Równie ważnymi w KSZD będą moduły zarządzająco-analityczne danymi źródłowymi,
zarówno wtórnymi, jaki i pierwotnymi, opisującymi zjawiska zachodzące na rynku pracy
powiązane z kategoriami danych: podziałem terytorialnym, ludnością, rynkiem pracy oraz
rejestrem REGON1. Z kolei te moduły mają umożliwić systematyczne opracowywanie
informacji o zadanej z funkcji czasu, ogólnej sytuacji na powiatowych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego i spełniać funkcję informacji wspierającej dla modułu
zarządzająco-analitycznego powiązanego z oceną i analizą popytu na pracę i podaży pracy
w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym.
1 Rejestr REGON jest bieżąco aktualizowanym zbiorem informacji o podmiotach gospodarki narodowejprowadzonym w systemie informatycznym w postaci centralnej bazy danych oraz terenowych baz danych.
269
1.2. Dane źródłowe wejściowe wtórne i pierwotne do komputerowego systemu
zarządzania danymi i założenia metodologiczne i organizacyjne oceny i analizy
przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy
Funkcjonalność opracowywanych modułów zarządzająco-analitycznych jest oparta
na rozbudowanej bazie danych źródłowych, której kluczowymi obszarami zarządzania
i analizy są:
1. Struktura podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu
województw, poprzez poziomy: podregionów i powiatów.
2. Struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.
3. Struktura rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
4. Struktura aktywności ekonomicznej ludności.
5. Struktura rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,
jednostki zarejestrowane według sekcji.
6. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna bezrobocia.
7. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna zapotrzebowania i zwolnień planowanych
w zatrudnie-niu przez pracodawców.
8. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna ofert pracy z urzędów pracy.
9. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna prasowych ofert pracy.
10. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
Ustalenie i dobór powyżej scharakteryzowanych struktur nie były wyłącznie arbitralnym
i intuicyjnym wyborem. Są one wynikiem szerokich konsultacji i analizy przyjętych we
wniosku o dofinansowanie celów aplikacyjnych. Konsultacje przeprowadzone były wśród
kilkudziesięciu instytucji rynku pracy na terenie woj. śląskiego.2 Wyniki konsultacji są
pochodną podzadania pt.: Opracowanie modelu funkcjonowania systemu współpracy
pomiędzy organizacjami monitorującymi rynek pracy, zrealizowanego przez pracowników
Głównego Instytutu Górnictwa, w ramach projektu badawczego finansowanego z EFS
ZPORR pt. Kompleksowy monitoring potencjału i barier regionalnego rynku WIEDZA
PLUS. Projekt realizowany w województwie śląskim. Projekt realizuje: ASM Centrum Badań
i Analiz Rynku Sp. z o.o. Instytucjami poproszonym o konsultacje nt. istotnych potrzeb
dotyczących informacji źródłowych opisujących zjawiska zachodzące na rynku pracy oraz
2 Projekt realizowany przez ASM - Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. Z.o.o
270
oceny struktury, funkcjonowania i korzystania z Banku Danych Regionalnych Głównego
Urzędu Statystycznego były:
1. Akademickie Centrum Kariery Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego
2. Biuro Promocji i Karier Uniwersytet Śląski
3. Centrum Kształcenia Praktycznego
4. Fundacja Regionalnej Agencji Promocji Zatrudnienia
5. Górnicza Agencja Pracy
6. Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
7. Szkolny Ośrodek Kariery przy Górnośląskim Centrum Edukacyjnym im. Marii
Skłodowskiej-Curie
8. Młodzieżowe Biuro Pracy w Częstochowie
9. Młodzieżowe Biuro Pracy w Katowicach
10. Młodzieżowe Biuro Pracy w Katowicach filia w Dąbrowie Górniczej
11. Młodzieżowe Biuro Pracy w Katowicach filia w Sosnowcu
12. Młodzieżowe Biuro Pracy w Katowicach filia w Tychach
13. Powiatowy Urząd Pracy w Będzinie
14. Powiatowy Urząd Pracy w Bytomiu
15. Powiatowy Urząd Pracy w Chorzowie
16. Powiatowy Urząd Pracy w Częstochowie
17. Powiatowy Urząd Pracy w Dąbrowie Górniczej
18. Powiatowy Urząd Pracy w Jastrzębiu Zdroju
19. Powiatowy Urząd Pracy w Jaworznie
20. Powiatowy Urząd Pracy w Kłobucku
21. Powiatowy Urząd Pracy w Mysłowicach
22. Powiatowy Urząd Pracy w Myszkowie
23. Powiatowy Urząd Pracy w Raciborzu
24. Powiatowy Urząd Pracy w Sosnowcu
25. Powiatowy Urząd Pracy w Świętochłowicach
26. Powiatowy Urząd Pracy w Tarnowskich Górach
27. Powiatowy Urząd Pracy w Tychach
28. Powiatowy Urząd Pracy w Wodzisławiu Śląskim
29. Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu
30. Powiatowy Urząd Pracy w Zawierciu
31. Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach
271
32. Studenckie Biuro Karier Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. Gen. J. Ziętka
33. Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy Sp. z o.o. Biuro Aktywnego Pośrednictwa Pracy
34. Wydział Edukacji Urzędu Miasta Katowice.
Przywołane konsultacje były zrealizowane na przestrzeni II półrocza 2005 roku, czyli są
możliwie najbardziej aktualne i były realizowane równolegle z pracami w projekcie
„Regionalne Badanie Rynku Pracy”.
Rozróżnienie wskazanych obszarów dla celów analitycznych należy przeprowadzić
w oparciu o funkcję czasu, która jest kluczowa dla procesu gromadzenia danych źródłowych
dla wykazanych obszarów. Uwzględniając to kryterium wyróżnienia, obszary należy
podzielić na dwa podzbiory. Obszary będące wynikowymi dla opracowywania informacji
o ogólnej sytuacji na powiatowych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego, które
gromadzone będą w cyklach jednorocznych obserwacji.
Docelowe są to:
1. Struktury podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,
poprzez poziomy podregionów i powiatów.
2. Struktury ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.
3. Struktury rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
4. Struktury aktywności ekonomicznej ludności.
5. Struktury REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów, jednostki
zarejestrowane według sekcji.
Obszary będące wynikowymi dla opracowywania oceny i analizy popytu na pracę
i podaży pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na powiatowych rynkach i rynku
pracy województwa dolnośląskiego, gromadzone będą również w cyklach kwartalnych
i półrocznych.
Docelowe są to:
1. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna bezrobocia.
2. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna zapotrzebowania i zwolnień planowanych
w zatrudnieniu przez pracodawców.
3. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna ofert pracy z urzędów pracy.
4. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna prasowych ofert pracy.
5. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
272
Kolejne istotne kryteria rozróżnienia wskazanych obszarów dla celów analitycznych
należy przeprowadzić w oparciu o źródła danych opisujących zadany obszar. Z uwagi na to
kryterium obszary możemy podzielić również na dwa podzbiory. Obszary będący
wynikowymi dla opracowywania informacji o ogólnej sytuacji na powiatowych rynkach
i rynku pracy województwa dolnośląskiego, które opisywane będą zmiennymi pobieranym do
KSZD ze statystyki publicznej, tj. Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu
Statystycznego oraz rejestrów Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Docelowe są to:
1. Struktura podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,
poprzez poziomy: podregionów i powiatów.
2. Struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje
3. Struktura rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
4. Struktura aktywności ekonomicznej ludności.
5. Struktura rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,
jednostki zarejestrowane według sekcji,
Obszary będące wynikowymi dla opracowywania oceny i analizy popytu na pracę
i podaży pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na powiatowych rynkach i rynku
pracy województwa dolnośląskiego, opisywane będą zmiennymi pobieranym ze statystyki
Wojewódzkiego Urzędu Pracy, Kuratorium Oświaty, regionalnej prasy i badań ankietowych.
Docelowe są to:
1. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna bezrobocia.
2. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna zapotrzebowania i zwolnień planowanych
w zatrudnie-niu przez pracodawców.
3. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna ofert pracy z urzędów pracy.
4. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna prasowych ofert pracy.
5. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnego.
Na niższym poziomie podziału struktura danych źródłowych wtórnych ulega
uszczegółowieniu. Z uwagi na dużą liczbę danych źródłowych, w dalszym miejscu raportu,
jedynie wskazujemy na podział struktury. Podział rozpoczyna się od kategorii poprzez grupę,
podgrupę do cechy.
Przyjęte założenia dla modułów zarządzająco-analitycznych są wynikowe dla procesu
wprowadzania i gromadzenia danych źródłowych w KSZD. Wprowadzanie i gromadzenia
273
danych źródłowych będzie przebiegać w oparciu o dwie zasady. Pierwszą zasadą jest
wprowadzanie i gromadzenie danych źródłowych w postaci zbiorów elektronicznych.
Ta zasada dotyczy następujących modułów analityczno-diagnostycznych:
1. Struktury podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,
poprzez poziomy: podregionów i powiatów
2. Struktury ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje
3. Struktury rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie
4. Struktury aktywności ekonomicznej ludności
5. Struktury REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów, jednostki
zarejestrowane według sekcji
6. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne bezrobocia
7. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne ofert pracy z urzędów pracy.
Druga zasada wprowadzania i gromadzenia danych źródłowych oparta będzie na dwóch
etapach pracy. W pierwszym etapie dane źródłowe należy zgromadzić poprzez analizę
zadanych do prac dokumentów źródłowych i zapisania wyników analizy do postaci zapisu
elektronicznego. W drugim etapie nastąpi wczytanie bazy opracowanej w formie zapisu
elektronicznego. Ta procedura postępowania będzie dotyczyć wyników z badań ankietowych,
danych z Kuratorium Oświaty i prasowych ofert pracy. Uszczegółowiając wskazana zasada
dotyczy następujących modułów analityczno – diagnostycznych:
1. Struktury zawodowo-kwalifikacyjnej prasowych ofert pracy
2. Struktury zawodowo-kwalifikacyjnej zapotrzebowania i zwolnień planowanych
w zatrudnieniu przez pracodawców
3. Struktury zawodowo-kwalifikacyjnej kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnego.
Kolejnym ważnym kryterium rozróżnienia modułów zarządzająco-analitycznych jest
poziom uszczegółowienia i definiowania zmiennych opisujących zadaną strukturę. W tym
przypadku w celu prawidłowego rozróżnienia zastosowaliśmy metodykę stosowaną
w statystyce Głównego Urzędu Statystycznego. Z uwagi na poziom uszczegółowienia
przyjmujemy następujący hierarchiczny podział: a) kategoria, b) grupa, c) podgrupa
i d) cecha. Poniżej w celu zobrazowania podziału podajemy przykład opisujący kategorię
rynek pracy wraz z podaniem definicji.
274
1. Kategoria – rynek pracy
2.1. Grupa – pracujący
2.1.1.Podgrupa – pracujący według sektorów i płci
2.1.1.1. Cecha – pracujący mężczyźni.
Z uwagi na specyfikę podziału zmiennej definicje formułuje się na poziomie podgrupy.
W tym miejscu podajemy przykład zdefiniowania zmiennej z uwagi na poziom
uszczegółowienia i podział.
W 1999 roku – dane obejmują osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające
osobowości prawnej prowadzące działalność gospodarczą oraz zakłady osób fizycznych
prowadzące działalność dla tych jednostek lokalnych, w których liczba pracujących nie
przekracza 9 osób. W 2000 – dane nie obejmują osób prawnych i jednostek niemających
osobowości prawnej prowadzących działalność gospodarczą i osób fizycznych oraz spółek
cywilnych prowadzących działalność dla tych jednostek lokalnych o liczbie pracujących do 9
osób. Od 2001 – dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9
osób; Sektor rolniczy – sekcja A + B; Sektor przemysłowy – sekcje C + D + E + F; Sektor
usługowy usługi rynkowe – sekcje G + H + I + J + K + O + P + Q; Sektor usługowy usługi
nierynkowe – sekcje L + M + N.3
Z uwagi na przyjęte założenia metodyczne pozostałe zmienne wprowadzane do KSZD
poza danymi z Banku Danych Regionalnych będą posiadały odrębny podział i zasadę
definiowania, pozostając w źródłach stosowanych w statystyce Głównego Urzędu
Statystycznego.
Ostatnim ważnym aspektem z uwagi na rozróżnienia modułów zarządzająco-
analitycznych jest kryterium terytorialnego podziału kraju. W tym przypadku również
podstawą merytoryczną dla modułu zarządzająco-analitycznego jest podział stosowany
w statystyce Głównego Urzędu Statystycznego. Z uwagi na przyjęte do KSZD moduły
zarządzająco-analityczne w przekroju struktur będą opisywane zgodnie z podziałem
terytorialnego kraju na trzech poziomach uszczegółowienia: a) województwo, b) podregion
i c) powiat. Poniżej wskazany podział ilustrujemy przykładem.
3 Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Strona internetowa: www.stat.gov.pl, wejście20.01.2006 godzina 9.45.
275
Tablica 1.1 Bezrobotni według województw oraz powiatów
WOJEWÓDZTWO2003 2004 2005
12 03 06 09 12 01 02 03POWIATY w osobach
DOLNOŚLĄSKIE 278271 284565 266330 255938 257129 264994 265063 261289Bolesławiecki 8803 8811 7775 7849 7966 8168 8248 8163Dzierżoniowski 12436 13024 12433 12217 12085 12455 12588 12530Głogowski 9009 9071 8537 8125 7974 8215 8035 7894Górowski 4561 4615 4355 4172 4270 4473 4468 4358Jaworski 7032 7006 6377 6123 6206 6470 6436 6230Jeleniogórski 6364 6403 6101 5548 5642 5787 5665 5510Kamiennogórski 5361 5368 4685 4402 4750 4962 5097 5000Kłodzki 22848 23249 21622 21394 21299 22034 22302 21807Legnicki 6229 6243 5813 5383 5692 5954 5834 5798Lubański 6371 6701 6169 5835 6100 6347 6383 6320Lubiński 9084 8771 7737 7126 7086 7201 7159 6892Lwówecki 5737 5882 5322 5066 5230 5420 5436 5414Milicki 3567 3559 3387 3289 3414 3450 3408 3355Oleśnicki 10121 10067 9247 8858 8952 9155 9017 8793Oławski 7361 7569 6840 6290 6082 6357 6201 6129Polkowicki 6431 6251 5882 5534 5608 5739 5623 5450Strzeliński 5093 5325 5002 4691 4990 5129 5037 4947Średzki 4175 4512 4184 4087 4114 4252 4207 4119Świdnicki 17945 18259 16766 16199 16154 16853 16999 16522Trzebnicki 7339 7617 7247 6831 6930 7197 7200 7058Wałbrzyski 22056 22909 21807 20872 21034 21518 22051 22196Wołowski 4473 4768 4605 4455 4128 4331 4353 4295Wrocławski 6996 7516 7121 6984 6974 7069 7019 6964Ząbkowicki 8567 8892 8175 7962 8163 8737 8522 8504Zgorzelecki 9833 9961 9767 9594 9587 9623 9743 9752Złotoryjski 6431 6373 6148 5799 6110 6341 6296 6192M. Jelenia Góra 6689 6904 6454 5788 5654 5838 5831 5608M. Legnica 10368 10445 9827 9368 9510 9892 9802 9638M. Wrocław 36991 38494 36945 36097 35425 36027 36103 35851Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Strona internetowa: www.stat.gov.pl, wejście
20.01.2006 godzina 9.45.
Na podkreślenie zasługuje również wskazanie na główne dla modułów diagnostyczno-
analitycznych w przekroju struktur źródła prawne służące klasyfikowaniu zmiennych
opisujących zadany obszar. Do głównych źródeł prawnych i definiujących dla KSZD należy
zaliczyć:
1. Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki
i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644).
2. Polska Klasyfikacja Edukacji Dz. U. z 2003 r. Nr 98, poz. 895, rozporządzenie Rady
Ministrów z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Edukacji.
3. Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego, zwana dalej „klasyfikacją”, obejmuje
zawody, typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może odbywać się kształcenie, oraz
wskazuje ministrów, na których wniosek zawody zostały wprowadzone do klasyfikacji.
276
Klasyfikacja wskazuje także okres kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej i szkole
policealnej, w tym skrócony okres kształcenia w szkole policealnej na podbudowie
określonego profilu kształcenia ogólnozawodowego w liceum profilowanym. Zawody
objęte klasyfikacją zostały ujęte w grupy wielkie, duże i średnie, zgodnie z podziałem
zawodów ustalonym w Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy,
określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia
2002 r. w sprawie Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz
zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 222, poz. 1868). W klasyfikacji ujęto zawody
w obszarach grup wielkich od 3 do 8.
4. REGON, tj. Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej, REGON, został
utworzony na podstawie art. 41 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce
publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 z późn. zm.). Szczegółowe zasady prowadzenia
i aktualizacji rejestru określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999r.
w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów
gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń oraz
szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi
organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji
publicznej (Dz. U. z 1999 r. Nr 69, poz. 763 z późn. zm.).
5. Polska Klasyfikacja Działalności (PKD). Klasyfikacja PKD została wprowadzona
Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. (Dz. U. Nr 33, poz. 289)
z późniejszymi zmianami wprowadzonymi rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14
lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 165, poz. 1727) do stosowania w statystyce, ewidencji
i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach
informacyjnych administracji publicznej. Zastąpiła ona klasyfikację wprowadzoną
rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. (dz. U. Nr 128, poz. 829,
z późń. zm.).
6. BAEL – podstawowe definicje (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności).
Z definicji BAEL gospodarstwo domowe oznacza zespół osób spokrewnionych lub
spowinowaconych, a także niespokrewnionych, razem mieszkających i utrzymujących się
wspólnie. Do ludności aktywnej zawodowo zaliczono wszystkie osoby w wieku 15 lat
i więcej uznane za pracujące lub bezrobotne, zgodnie z definicjami podanymi niżej.
277
Za pracującą uznano każdą osobę, która w badanym tygodniu:
• Wykonywała pracę przynoszącą zarobek lub dochód jako pracownik najemny,
pracujący na własny rachunek lub pomagający członek rodziny,
• Nie wykonywała pracy w badanym tygodniu (np. z powodu choroby, urlopu, przerwy
w działalności zakładu, trudnych warunków atmosferycznych, strajku), ale miała pracę.
Bezrobotni, według BAEL, są to osoby w wieku 15–74 lata, które spełniały jednocześnie
3 warunki:
• W okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi,
• Aktywnie poszukiwały pracy,
• Były gotowe podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu
badanym.
Do 2000 r. włącznie dla bezrobotnych stosowano jedynie dolną granicę wieku, tzn. za
bezrobotne uznawano osoby w wieku 15 lat i więcej, jeżeli spełniły wymienione wyżej
warunki.
Do bezrobotnych należą także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę
załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz były
gotowe tę pracę podjąć (do 2003 r. włącznie definicja nie uwzględniała ich gotowości do
podjęcia pracy).
Inną definicję osoby bezrobotnej przyjęto w statystyce urzędów pracy. Zgodnie z ustawą
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (jednolity tekst Dz. U. Nr 99, poz. 1001
z 1 maja 2004 r.) bezrobotnym jest to osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy
zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy
obowiązującym w danym zawodzie lub służbie (bądź, jeśli jest osobą niepełnosprawną zdolną
i gotową do podjęcia zatrudnienia, co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy),
nieucząca się w szkole z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych w systemie
wieczorowym albo zaocznym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania
(stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy oraz poszukująca zatrudnienia lub innej
pracy zarobkowej, jeżeli m.in.:
a. ukończyła 18 lat,
b. kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat,
c. nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty
szkoleniowej, renty socjalnej, nie pobiera świadczenia rehabilitacyjnego, świadczenia lub
zasiłku przedemerytalnego, zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego,
278
d. nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej
o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych lub nie podlega
ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub
domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha
przeliczeniowe,
e. nie podjęła pozarolniczej działalności lub nie podlega – na podstawie odrębnych
przepisów – obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia
społecznego rolników,
f. nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego
wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów od środków pieniężnych
zgromadzonych na rachunkach bankowych,
g. nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia
pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania
dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu
jego pobierania.
Do maja 2004 r. obowiązywała ustawa z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciw-
działaniu bezrobociu (jednolity tekst Dz. U. Nr 58, poz. 514 z 7 marca 2003).
Liczba i struktura bezrobotnych na podstawie badania aktywności ekonomicznej ludności
różni się od bezrobocia rejestrowanego (statystyka urzędów pracy), a rozbieżność liczb
wynika z różnicy w definicjach osoby bezrobotnej, zastosowanych w wyżej wymienionych
badaniach.
Ludność bierna zawodowo – to osoby w wieku 15 lat i więcej, które nie zostały
zaklasyfikowane jako pracujące lub bezrobotne, tzn. osoby, które w okresie badanego
tygodnia:
• nie pracowały i nie poszukiwały pracy,
• nie pracowały i poszukiwały pracy, ale nie były gotowe do jej podjęcia w ciągu dwóch
tygodni następujących po tygodniu badanym,
• nie pracowały i nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały
na jej rozpoczęcie w okresie:
- dłuższym niż 3 miesiące,
- do 3 miesięcy, ale nie były gotowe tej pracy podjąć (od 2004 r.).
Zgodnie z przyjętymi założeniami funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych
w układzie statycznym i dynamicznym będzie uwarunkowana dostępem do zbiorów
archiwalnych zwierających zmienne opisujące strukturę modułów oraz zgromadzeniem
279
danych w czasie trwania projektu. Wskazane zależności można w relacji do modułów
usystematyzować następująco.
W układzie zarówno statycznym jak i dynamicznym prototyp KSZD będzie funkcjonalny
dla następujących modułów, które wypełniane będą zmiennymi źródłowymi charakteryzo-
wanymi następującym układem strukturalnym:
• Struktury podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu
województw, poprzez poziomy: podregionów i powiatów, w tym:
Kategoria: podział terytorialny4: na niższym poziomie:
Grupa: podział administracyjny, na niższym poziomie:
Podgrupa: województwo, podregion, powiat, w tym dane wprowadzane do KSZD:
Poziom 2 NTS-2 – województwa, w tym:
Poziom 3 NTS-3 – podregiony, w tym:
Poziom 4 NTS-4 – powiaty.
• Struktury ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje, w tym:
Kategoria: ludność5, na niższym poziomie:
Grupa: stan ludności i ruch naturalny
Podgrupa: ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci (NTS-5)
Cecha: stałe miejsce zameldowania – ogółem, mężczyźni, kobiety stan na 30.06
i 31.12; faktyczne miejsce zamieszkania – ogółem, mężczyźni, kobiety
– stan na 30.06 i 31.12
Podgrupa: ruch naturalny wg płci (NTS-5)
Cecha: urodzenia żywe (ogółem, m, k)6; zgony ogółem (ogółem, m, k); zgony
niemowląt (ogółem, m, k); przyrost naturalny (ogółem, m, k)
Podgrupa: ludność wg płci i wieku do 19 lat (NTS-5)
Cecha: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 (ogółem,
m, k)
Podgrupa: ludność wg płci i wieku od 20 lat (NTS-5)
Cecha: 20, 21, 22 (…) 98, 99, 100 i więcej (ogółem, m, k)
Podgrupa: ludność wg grup wieku i płci (NTS-5)
4 Informacje o jednostkach podziału terytorialnego aktualizowane są wg stanu na 31.XII każdego rokusprawozdawczego. Szerzej w: Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziałuadministracyjnego województwa.
5 Dane opracowane na podstawie bilansów stanu i struktury ludności faktycznie zamieszkałej na terenie gminy w oparciu o NSP z uwzględnieniem zmian spowodowanych ruchem naturalnym i migracjami, różnicy międzyliczbą zameldowanych na pobyt stały a l. Osób faktycznie mieszkających, rejestrów PESEL, sprawozdańurzędów stanu cywilnego i sądów wojewódzkich.
6 „m” oznacza mężczyzna, „k” oznacza kobieta.
280
Cecha: 20–24, 25–29, 20–29, 30, 30–34, 35–39, 30–39, 40–44, 45–49, 40–49,
50, 50–54, 55–59, 60–64, 65 i więcej (ogółem, m, k)
Podgrupa: ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym wg płci (NTS-5)
Cecha: ogółem (ogółem, m, k); w wieku przedprodukcyjnym (ogółem, m, k);
w wieku produkcyjnym (ogółem, m, k); w wieku poprodukcyjnym
(ogółem, m, k)
Podgrupa: zgony wg płci i grup wieku (NTS-4)
Cecha: ogółem, 0, 1–4, 5–9, 10–14, 15–19, 20–24, 25–29, 30–34, 35–39, 40–
44, 45–49, 50–54, 55–59, 60–64, 65 i więcej (ogółem, m, k)
Podgrupa: zgony wg płci i wieku (NTS-4)
Cecha: ogółem, 0, 1-4, 5-9, 10-14, 15-19, 20-24, 25-29, 30-34, 35-39, 40-44,
45-49, 50-54, 55-59, 60-64, 65 i więcej (ogółem, m, k)
Podgrupa: urodzenia żywe wg wieku matki (NTS-2)
Cecha: ogółem, 12 i mniej, 13, 14 (…) 48, 49, 50 i więcej
Grupa: migracje
Podgrupa: migracje na pobyt stały gminne wg typu, kierunku i płci migrantów
(NTS-5)
Cecha: zameldowania w ruchu wewnętrznym (ogółem, m, k); zameldowania
zagranica (ogółem, m, k); wymeldowania w ruchu wewnętrznym
(ogółem, m, k); wymeldowania zagranica (ogółem, m, k); saldo
migracji w ruchu wewnętrznym (ogółem, m, k); saldo migracji
zagranica (ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt stały zagraniczne wg typu i grup wieku migrantów
(NTS-2)
Cecha: zameldowania (ogółem, poniżej 20, 20-29, 30-44, 45-59, 60 i więcej);
wymeldowania (ogółem, poniżej 20, 20-29, 30-44, 45-59, 60 i więcej)
Podgrupa: migracje na pobyt stały zagraniczne wg typu i grup wieku migrantów
(NTS-2)
Cecha: zameldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85 i więcej –
ogółem, m, k);wymeldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85
i więcej – ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt stały zagraniczne wg typu i wykształcenia migrantów
(NTS-2)
281
Cecha: zameldowania (ogółem, wyższe, policealne, średnie, zasadnicze
zawodowe, gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe i bez
wykształcenia szkolnego, nieustalone, nieustalone – w tym niepełne
podstawowe); wymeldowania (ogółem, wyższe, policealne, średnie,
zasadnicze zawodowe, gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe
i bez wykształcenia szkolnego, nieustalone, nieustalone – w tym
niepełne podstawowe)
Podgrupa: migracje na pobyt stały zagraniczne wg typu, wykształcenia i płci
migrantów (NTS-2)
Cecha: zameldowania (ogółem, wyższe, policealne, średnie, zasadnicze
zawodowe, gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe i bez
wykształcenia szkolnego, nieustalone, ogółem, m, k); wymeldowania
(ogółem, wyższe, policealne, średnie, zasadnicze zawodowe,
gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe i bez wykształcenia
szkolnego, nieustalone, ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt stały międzypowiatowe wg typu, kierunku i płci
migrantów (NTS-4)
Cecha: zameldowania (ogółem, miasto, wieś, ogółem, m, k); wymeldowania
(ogółem, miasto, wieś, ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt stały międzypowiatowe wg płci migrantów (NTS-4)
Cecha: ogółem, m, k
Podgrupa: migracje na pobyt stały wewnątrzpowiatowe wg kierunku, typu i płci
migrantów (NTS-4)
Cecha: zameldowania (ogółem, miasto, wieś, ogółem, m, k); wymeldowania
(ogółem, miasto, wieś, ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg typu i płci migrantów
(NTS-2)
Cecha: zameldowania (ogółem, m, k); wymeldowania (ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg kierunku (NTS-2)
Cecha: województwo dolnośląskie; województwo kujawsko-pomorskie;
województwo lubelskie; województwo lubuskie; województwo łódzkie;
województwo małopolskie; województwo mazowieckie; województwo
opolskie; województwo podkarpackie; województwo podlaskie;
województwo pomorskie; województwo śląskie; województwo
282
świętokrzyskie; województwo warmińsko-mazurskie; województwo
wielkopolskie; województwo zachodniopomorskie
Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg typu, wieku i płci
migrantów (NTS-2)
Cecha: zameldowania (ogółem, poniżej 20, 20–29, 30–44, 45–59, 60 i więcej);
wymeldowania (ogółem, poniżej 20, 20–29, 30–44, 45–59, 60 i więcej)
Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg wieku i płci migrantów
(NTS-2) (obowiązuje 2004)
Cecha: zameldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85 i więcej-ogółem,
m, k); wymeldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85 i więcej-
ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkie wg płci migrantów
(NTS-2)
Cecha: ogółem, m, k
Podgrupa: migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkie wg kierunku, typu i płci
migrantów (NTS – 2)
Cecha: miasta (zameldowania, wymeldowania, saldo migracji, ogółem, m, k);
wieś (zameldowania, wymeldowania, saldo migracji, ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt czasowy wg typu, kierunku i płci migrantów
(NTS – 2)
Cecha: zameldowania (ogółem, miasta, wieś, ogółem, m, k); Czasowo
nieobecni w miejscu stałego zameldowania (ogółem, miasta, wieś,
ogółem, m, k); saldo migracji (ogółem, miasta, wieś, ogółem, m, k).
• Struktury rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie, w tym:
Kategoria: rynek pracy7, na niższym poziomie:
Grupa: pracujący
Podgrupa: pracujący wg płci (NTS-5)
Cecha: ogółem, m, k
Podgrupa: pracujący wg sektorów i płci (NTS-5)
7 Dane o pracujących / zatrudnionych (wg stanu na 30 IX (do 1999 r.), Na 31 XII (od 2000 r.)] Dotyczą osóbwykonujących pracę przynoszącą im zarobek lub dochód. Liczba pracujących / zatrudnionychwyszczególniona jest według Klasyfikacji Działalności (do 1999 roku -europejskiej, od 2000 roku - polskiej).Dane o bezrobotnych zarejestrowanych obejmują osoby, które zgodnie z ustawą z dnia 16.X 1991r. Ozatrudnieniu i bezrobociu pozostają bez pracy i nie uczą się w szkole, są zdolne do pracy oraz gotowe dopodjęcia pracy.
283
Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor rolniczy (ogółem, m, k); sektor
przemysłowy (ogółem, m, k); sektor usługowy razem (ogółem, m, k);
sektor usługowy – usługi rynkowe (ogółem, m, k); sektor usługowy –
usługi nierynkowe (ogółem, m, k)
Podgrupa: pracujący wg form własności i płci (NTS-5)
Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor prywatny (ogółem, m, k); sektor
publiczny (ogółem, m, k)
Grupa: pracujący łącznie z rolnictwem indywidualnym
Podgrupa: pracujący wg sektorów i płci (NTS-4)
Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor rolniczy (ogółem, m, k); sektor
przemysłowy (ogółem, m, k); sektor usługowy razem (ogółem, m, k);
sektor usługowy – usługi rynkowe (ogółem, m, k); sektor usługowy –
usługi nierynkowe (ogółem, m, k)
Podgrupa: pracujący wg form własności i płci (NTS-4)
Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor prywatny (ogółem, m, k); sektor
publiczny (ogółem, m, k)
Podgrupa: pracujący wg sektorów i form własności (NTS-4)
Cecha: ogółem (ogółem, sek. Publiczny, sek. Prywatny); sektor rolniczy
(ogółem, sek. Publiczny, sek. Prywatny); sektor przemysłowy (ogółem,
sek. Publiczny, sek. Prywatny); sektor usługowy razem (ogółem, sek.
Publiczny, sek. Prywatny); sektor usługowy – usługi rynkowe (ogółem,
sek. Publiczny, sek. Prywatny); sektor usługowy – usługi nierynkowe
(ogółem, sek. Publiczny, sek. Prywatny)
Grupa: bezrobocie
Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg płci i typu (NTS-4)
Cecha: ogółem; osoby poprzednio pracujące ogółem; osoby poprzednio
pracujące zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładu; osoby dotychczas
niepracujące ogółem; osoby dotychczas niepracujące absolwenci
ogółem; osoby dotychczas niepracujące absolwenci szkół wyższych;
osoby dotychczas niepracujące absolwenci szkół policealnych
i średnich zawodowych; osoby dotychczas niepracujące absolwenci
liceów ogólnokształcących; osoby dotychczas niepracujące absolwenci
szkół zasadniczych zawodowych; osoby dotychczas niepracujące
284
absolwenci szkół pozostałych; zamieszkali na wsi; z prawem do zasiłku
(ogółem, m, k)
Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg płci (NTS-5)
Cecha: ogółem, m, k
Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg wieku i płci (NTS-4)
Cecha: ogółem; 24 i mniej; 25-34 ; 35-44; 45-54; 55 i więcej (ogółem, m, k)
Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg poziomu wykształcenia i płci (NTS – 4)
Cecha: ogółem; wyższe; policealne; śr. Zawodowe; śr. Ogólnokształcące; zas.
Zawodowe; podstawowe i bez wykształcenia; gimnazjalne i poniżej
(ogółem, m, k)
Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg czasu pozostawania bez pracy i płci
(NTS-4)
Cecha: ogółem; 3 miesiące i mniej; 3-6 miesięcy; 6-12 miesięcy; 12-24
miesiące; powyżej 24 miesięcy (ogółem, m, k)
Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg stażu pracy i płci (NTS-4)
Cecha: ogółem; bez stażu pracy; 1 rok i mniej; 1-5 lat; 5-10 lat; 10-20 lat; 20-
30 lat; powyżej 30 lat (ogółem, m, k)
Podgrupa: oferty pracy wg grup osób (NTS-4)
Cecha: ogółem, niepełnosprawni, absolwenci
Podgrupa: stopa bezrobocia rejestrowanego (NTS-4)
Cecha: ogółem
Grupa: pracujący w przedsiębiorstwach
Podgrupa: pracujący i zatrudnieni ogółem (NTS-2) (obowiązuje 2004)
Cecha: pracujący; zatrudnieni
Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor rolniczy (NTS-2)
Cecha: pracujący; zatrudnieni
Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor przemysłowy (NTS-2)
Cecha: pracujący (ogółem, sekcja c, sekcja d, sekcja d dz. 15, sekcja d dz. 17,
sekcja d dz. 18, sekcja d dz. 20, sekcja d dz. 21, sekcja d dz.22, sekcja d
dz. 25, sekcja d dz. 26, sekcja d dz. 28, sekcja d dz. 29, sekcja d dz. 31,
sekcja d dz. 33, sekcja d dz. 34, sekcja d dz. 36, sekcja e, sekcja f);
zatrudnieni (ogółem, sekcja c, sekcja d, sekcja d dz. 15, sekcja d dz. 17,
sekcja d dz. 18, sekcja d dz. 20, sekcja d dz. 21, sekcja d dz.22, sekcja d
285
dz. 25, sekcja d dz. 26, sekcja d dz. 28, sekcja d dz. 29, sekcja d dz. 31,
sekcja d dz. 33, sekcja d dz. 34, sekcja d dz. 36, sekcja e, sekcja f)
Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor usługowy (NTS-2)
Cecha: pracujący (ogółem, sekcja g, sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja
l, sekcja m, sekcja n, sekcja o, p, q); zatrudnieni (ogółem, sekcja g,
sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja l, sekcja m, sekcja n, sekcja
o, p, q)
Grupa: pracujący w średnich przedsiębiorstwach
Podgrupa: pracujący i zatrudnieni ogółem (NTS-2)
Cecha: pracujący; zatrudnieni
Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor rolniczy (NTS-2)
Cecha: pracujący (ogółem, sekcja a, sekcja b); zatrudnieni (ogółem, sekcja a,
sekcja b)
Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor przemysłowy (NTS-2)
Cecha: pracujący (ogółem, sekcja c, sekcja c dz. 10,11,12, sekcja c dz. 13,14,
sekcja d, sekcja d dz. 15, sekcja d dz. 16, sekcja d dz. 17, sekcja d dz.
18, sekcja d dz. 19, sekcja d dz. 20, sekcja d dz. 21, sekcja d dz.22,
sekcja d dz. 23, sekcja d dz. 24, sekcja d dz. 25, sekcja d dz. 26, sekcja
d dz. 27, sekcja d dz. 28, sekcja d dz. 29, sekcja d dz. 30, sekcja d dz.
31, sekcja d dz. 32, sekcja d dz. 33, sekcja d dz. 34, sekcja d dz. 35,
sekcja d dz. 36, sekcja d dz. 37, sekcja e, sekcja f); zatrudnieni (ogółem,
sekcja c, sekcja c dz. 10, 11, 12, sekcja c dz. 13, 14, sekcja d, sekcja d
dz. 15, sekcja d dz. 16, sekcja d dz. 17, sekcja d dz. 18, sekcja d dz. 19,
sekcja d dz. 20, sekcja d dz. 21, sekcja d dz.22, sekcja d dz. 23, sekcja d
dz. 24, sekcja d dz. 25, sekcja d dz. 26, sekcja d dz. 27, sekcja d dz. 28,
sekcja d dz. 29, sekcja d dz. 30, sekcja d dz. 31, sekcja d dz. 32, sekcja
d dz. 33, sekcja d dz. 34, sekcja d dz. 35, sekcja d dz. 36, sekcja d dz.
37, sekcja e, sekcja f)
Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor usługowy (NTS-2) (obowiązujący 2004)
Cecha: pracujący (ogółem, sekcja g, sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja
l, sekcja m, sekcja n, sekcja o, p, q); zatrudnieni (ogółem, sekcja g,
sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja l, sekcja m, sekcja n, sekcja
o, p, q)
Grupa: pracujący w gospodarce narodowej
286
Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) ogółem (NTS-2)
Cecha: ogółem
Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) wg płci (NTS-2)
Cecha: ogółem
Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) sektor rolniczy (NTS-2)
Cecha: ogółem
Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) sektor przemysłowy (NTS-2)
Cecha: ogółem; sekcja c; sekcja d; sekcja e; sekcja f
Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) sektor usługowy (NTS-2)
Cecha: (ogółem, sekcja g, sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja l, sekcja
m, sekcja n, sekcja o, p, q)
Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsca pracy) sektor publiczny wg płci i rodzaju
własności (NTS-2)
Cecha: ogółem, m, k (ogółem, własność skarbu państwa, własność
państwowych osób prawnych, własność jednostek samorz,
terytorialnego)
Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsca pracy) sektor prywatny wg płci i rodzaju
własności (NTS-2)
Cecha: ogółem (ogółem)
Podgrupa: pracujący (siedziba zakładu) ogółem (NTS-2)
Cecha: ogółem, m, k, emeryci i renciści niepełnozatrudnieni wg głównego
miejsca pracy
Podgrupa: pracujący (siedziba zakładu) sektor publiczny wg płci i rodzaju
własności (NTS-2)
Cecha: ogółem, m, k (ogółem, własność skarbu państwa, własność
państwowych osób prawnych, własność jednostek samorządu
terytorialnego)
Podgrupa: pracujący (siedziba zakładu) sektor prywatny wg płci i rodzaju
własności (NTS-2) (obowiązuje 1999)
Cecha: ogółem (ogółem; własność krajowa; własność krajowa, spółdzielnie;
własność zagraniczna); mężczyźni (ogółem; własność krajowa;
własność krajowa, spółdzielnie; własność zagraniczna); kobiety
(ogółem; własność krajowa; własność krajowa, spółdzielnie; własność
zagraniczna)
287
Podgrupa: pracujący po raz pierwszy (siedziba zakładu) wg płci (NTS-2)
Cecha: ogółem, m, k
Podgrupa: pracujący po raz pierwszy (siedziba zakładu) absolwenci wg płci i typu
szkoły (NTS-2)
Cecha: ogółem (ogółem; szkoły wyższe; szkoły policealne i średnie zawodowe;
licea ogólnokształcące; szkoły zasadnicze); m (ogółem; szkoły wyższe;
szkoły policealne i średnie zawodowe; licea ogólnokształcące; szkoły
zasadnicze); k (ogółem; szkoły wyższe; szkoły policealne i średnie
zawodowe; licea ogólnokształcące; szkoły zasadnicze)
Podgrupa: pracujący po raz pierwszy (faktyczne miejsce pracy) wg płci (NTS-2)
Cecha: ogółem, m, k
Podgrupa: pracujący po raz pierwszy (faktyczne miejsce pracy) absolwenci wg
płci
i typu szkoły (NTS-2)
Cecha: ogółem (ogółem; szkoły wyższe; szkoły policealne i średnie zawodowe;
licea ogólnokształcące; szkoły zasadnicze); m (ogółem; szkoły wyższe;
szkoły policealne i średnie zawodowe; licea ogólnokształcące; szkoły
zasadnicze); k (ogółem; szkoły wyższe; szkoły policealne i średnie
zawodowe; licea ogólnokształcące; szkoły zasadnicze).
• Struktury aktywności ekonomicznej ludności według grupy aktywność ekonomiczna
ludności8: w tym:, na niższym poziomie:
Podgrupa: ludność wg typu aktywności i płci (NTS-2)
Cecha: ogółem, m, k (ludność ogółem 1999–2004; aktywni zawodowo;
aktywni zawodowo pracujący 2004; aktywni zawodowo bezrobotni;
bierni zawodowo
Podgrupa: ludność wg typu aktywności i wieku (NTS-2)
Cecha: ludność ogółem (15–29, 30–39, 40–49, 50 i więcej); aktywni
zawodowo (15–29, 30-39, 40-49, 50 i więcej); aktywni zawodowo
pracujący – 2004 (15–29, 30–39, 40–49, 50 i więcej); aktywni
zawodowo bezrobotni (15–29, 30–39, 40–49, 50 i więcej); bierni
zawodowo (15–29, 30–39, 40–49, 50 i więcej)
Podgrupa: ludność wg typu aktywności i wykształcenia (NTS-2)
8 Patrz: BAEL – podstawowe definicje
288
Cecha: ogółem (wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie
ogólnokształcące, zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne
podstawowe, gimnazjalne, podstawowe i niższe); aktywni zawodowo
(wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie ogólnokształcące,
zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne podstawowe,
gimnazjalne, podstawowe i niższe); aktywni zawodowo pracujący –
2004 (wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie
ogólnokształcące, zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne
podstawowe, gimnazjalne, podstawowe i niższe); aktywni zawodowo
bezrobotni (wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie
ogólnokształcące, zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne
podstawowe, gimnazjalne, podstawowe i niższe); bierni zawodowo
(wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie ogólnokształcące,
zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne podstawowe,
gimnazjalne, podstawowe i niższe)
Podgrupa: bierni zawodowo wg przyczyn (NTS-2)
Cecha: z powodu choroby, niesprawności; ze względu na nieodpowiedni wiek
1999–2000; emerytura 2001–2004; podjęta nauka, uzupełnianie
kwalifikacji; niechęć podjęcia pracy 1999–2003; obowiązki rodzinne
i związane z prowadzeniem domu 2004; wyczerpane wszystkie znane
możliwości poszukiwania pracy; przekonanie o niemożności
znalezienia pracy.
• Struktury rejestru REGON według kategorii REGON9: w tym:, na niższym poziomie:
Grupa: jednostki zarejestrowane wg sektorów
Podgrupa: ogółem (NTS-5)
Cecha: ogółem
Podgrupa: sektor publiczny (NTS-5)
Cecha: jednostki ogółem; jednostki prawa budżetowego państwowe
i komunalne ogółem; jednostki prawa budżetowego państwowe
i komunalne gospodarstwa pomocnicze; przedsiębiorstwa komunalne;
9 Jednostki zarejestrowane (od 1999 – rejestr KRUPGN) w układzie sektorów (sektor publiczny, sektorprywatny) oraz w układzie sekcji klasyfikacji działalności: do 1999 roku: europejskiej, od 2000 roku: polskiejw podziale na sektor publiczny i sektor prywatny. Obowiązuje w latach: 1995–2004.
289
przedsiębiorstwa państwowe; spółki prawa handlowego; spółki
z udziałem kapitału zagranicznego; gospodarstwa pomocnicze
Podgrupa: sektor prywatny (NTS-5)
Cecha: jednostki ogółem; osoby fizyczne; spółki prawa handlowego; spółki
z udziałem kapitału zagranicznego; spółdzielnie; fundacje;
stowarzyszenia i organizacje społeczne
Grupa: jednostki zarejestrowane wg sekcji
Podgrupa: jednostki zarejestrowane (NTS-5)
Cecha: ogółem, sektor prywatny, sektor publiczny (ogółem, sekcja a, sekcja b,
… sekcja q)
Grupa: samorządowe jednostki organizacyjne zarejestrowane wg sekcji
Podgrupa: gminne jednostki organizacyjne (NTS-4)
Cecha: ogółem, sekcja e, sekcja i, sekcja k, sekcja l, sekcja m, sekcja n,
sekcja o
Podgrupa: powiatowe jednostki organizacyjne (NTS-4)
Cecha: ogółem, sekcja i, sekcja k, sekcja l, sekcja m, sekcja n, sekcja o
Grupa: jednostki nowo zarejestrowane wg sektorów
Podgrupa: ogółem (NTS-4)
Cecha: ogółem
Podgrupa: sektor publiczny (NTS-4)
Cecha: jednostki ogółem; jednostki prawa budżetowego państwowe
i komunalne ogółem; przedsiębiorstwa państwowe; spółki prawa
handlowego; spółki z udziałem kapitału zagranicznego
Podgrupa: sektor prywatny (NTS-4)
Cecha: jednostki ogółem; osoby fizyczne; spółki prawa handlowego; spółki
z udziałem kapitału zagranicznego; spółdzielnie; fundacje;
stowarzyszenia i organizacje społeczne
Grupa: jednostki nowo zarejestrowane wg sekcji
Podgrupa: jednostki nowo zarejestrowane (NTS-4)
Cecha: ogółem, sektor prywatny, sektor publiczny (ogółem, sekcja a, sekcja b,
…. sekcja q)
Grupa: jednostki wykreślone z rejestru wg sektorów
Podgrupa: ogółem (NTS-4)
Cecha: ogółem
290
Podgrupa: sektor publiczny (NTS-4)
Cecha: jednostki ogółem; jednostki prawa budżetowego państwowe
i komunalne ogółem; przedsiębiorstwa państwowe; spółki prawa
handlowego; spółki z udziałem kapitału zagranicznego
Podgrupa: sektor prywatny (NTS-4)
Cecha: jednostki ogółem; osoby fizyczne; spółki prawa handlowego; spółki
z udziałem kapitału zagranicznego; spółdzielnie; fundacje;
stowarzyszenia i organizacje społeczne
Grupa: jednostki wykreślone z rejestru wg sekcji
Podgrupa: jednostki wykreślone (NTS-4)
Cecha: ogółem, sektor prywatny, sektor publiczny (ogółem, sekcja a, sekcja b,
…. sekcja q).
Tym samym w powyższej charakterystyce wyczerpaliśmy zaproponowany i dostępny
w Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego zbiór danych wtórnych,
które tworzą bazę źródłową dla modułów zarządzająco-analitycznych w KSZD.
Drugim z kolei zbiorem, który tworzy bazę źródłową dla modułów zarządzająco-
analitycznych w KSZD są następujące dane wtórne:
1. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne bezrobotnych według Klasyfikacji zawodów
i specjalności10: według układu strukturalnego:
• 10 grup wielkich,
• 30 grup dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich),
• 116 grup średnich (jako wewnętrzny podział grup dużych)
• 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich),
• 1707 zawodów i specjalności.
Poniżej prezentujemy strukturę klasyfikacji zawodów i specjalności w postaci
tabelarycznej.
10 Informacje o zawodach wykonywanych przez pracujących w głównym miejscu pracy prezentowane sąw układzie Klasyfikacji Zawodów i Specjalności opracowanej w 1995 roku przez Instytut Pracy i SprawSocjalnych na podstawie „Międzynarodowej Klasyfikacji Zawodów ISCO-1988” („International StandardClassification of Occupations ISCO-1988”), zalecanej do stosowania przez Międzynarodową OrganizacjęPracy.
291
Tablica 1.2 Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji
Lp. Nazwa grupy wielkiej
Liczba grup w ramach grupy
wielkiej
Liczba
zawodów
i
specjalności
Poziom
kwalifikacji
dużych średnichelementarnyc
h
1Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi
urzędnicy i kierownicy3 6 33 43 -
2 Specjaliści 4 20 65 440 43 Technicy i inny średni personel 4 17 69 313 34 Pracownicy biurowi 2 7 20 51 2 lub 35 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 2 7 21 77 2 lub 36 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 4 8 13 40 27 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4 17 74 318 28 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 3 20 72 338 29 Pracownicy przy pracach prostych 3 10 21 83 1
10 Siły zbrojne 1 4 4 4 -RAZEM 30 116 392 1.707
Źródło: Rozporządzenie Ministra Gospodarki I Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów
i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z dnia 16 grudnia 2004).
2. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne ofert pracy z urzędów pracy według Klasyfikacji
zawodów i specjalności: według układu strukturalnego identycznie jak w strukturze
bezrobotnych.
3. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne prasowych ofert pracy według Klasyfikacji zawodów
i specjalności: identycznie jak w strukturze bezrobotnych.
4. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne zapotrzebowania i zwolnień planowanych przez
pracodawców według Klasyfikacji zawodów i specjalności: identycznie jak w strukturze
bezrobotnych.
5. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym według Polskiej Klasyfikacji Edukacji11 i Klasyfikacji Zawodów
Kształconych12 według następującego układu:
11 Polska Klasyfikacja Edukacji (PKE) stanowi odzwierciedlenie wdrażanego obecnie systemu edukacjiw Polsce, uwzględniając jednocześnie elementy systemu dotychczasowego. Składa się ona z dwóch części:pierwsza dotyczy obszaru kształcenia, a druga obszaru wykształcenia.W zakresie kształcenia ma ona służyć:- krajowej sprawozdawczości,- badaniom w dziedzinie kształcenia,- potrzebom zarządzania kształceniem,- międzynarodowej wymianie informacji dotyczących kształcenia.Polska Klasyfikacja Edukacji umożliwia klasyfikowanie danych o kształceniu, a przyjęty system kodowypozwala na zewidencjonowanie każdej jednostki edukacyjnej, realizującej proces kształcenia w dowolnymokresie sprawozdawczym.
12 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie klasyfikacjizawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.).
292
• Symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej
• Symbole cyfrowe i nazwy grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym:
- grupy duże
- grupy średnie
• Liczba zawodów ujętych w grupie średniej.
1.3. Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziału administracyjnego
województwa
Regionalne badanie rynku pracy to w szczególności badania na określonych rynkach
terytorialno-zawodowych z kluczowym obszarem poznawczym, którym jest badanie popytu
i podaży pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Badanie przeprowadzone będzie na
obszarze województwa dolnośląskiego.
Wyodrębnienie obszaru do prac analitycznych zostało przeprowadzone na poziomie
województwa dolnośląskiego, według obowiązującego podziału administracyjnego Polski,
tj. podziału na województwa, podregiony i powiaty, zgodnie z Nomenklaturą Jednostek
Terytorialnych do Celów Statystycznych. Podstawą prawną podziału jest Rozporządzenie
Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 w sprawie wprowadzenia Nomenklatury Jednostek
Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) – Dz. U. Nr 58 poz. 685. Natomiast podstawą
merytoryczną jest obowiązująca w krajach Unii Europejskiej Nomenclature of Territorial
Units for Statistics (NUTS). Nomenklatura (NTS) oparta jest na klasyfikacji
pięciopoziomowej hierarchicznej bazującej na obowiązującym podziale terytorialnym kraju,
na dwóch poziomach. Poziomie regionalnym, który obejmuje:
• Poziom 1 – obszar całego kraju
• Poziom 2 – województwa (16)
• Poziom 3 – podregiony (44).
Poziomie lokalnym, który obejmuje:
• Poziom 4 – powiaty ( 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu).
• Poziom 5 – gminy (2489)13.
Podział terytorialny województwa przyjętego do prac analitycznych według Nomenkla-
tury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) przedstawia się następująco:
13 Z uwagi na założenia metodologiczne badania przeprowadzone zostały na poziomie NTS 4, stąd nieprzedstawiamy wykazu gmin.
293
Poziom 2 NTS 2 – województwa, w tym:
502000000014 województwo dolnośląskie, w tym:
Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:
Podregion 1 – 5020100000 jeleniogórsko-wałbrzyski, w skład, którego wchodzi 15
powiatów:
• 5020101000 Powiat bolesławiecki
• 5020102000 Powiat dzierżoniowski
• 5020105000 Powiat jaworski
• 5020106000 Powiat jeleniogórski
• 5020107000 Powiat kamiennogórski
• 5020108000 Powiat kłodzki
• 5020110000 Powiat lubański
• 5020112000 Powiat lwówecki
• 5020117000 Powiat strzeliński
• 5020119000 Powiat świdnicki
• 5020121000 Powiat wałbrzyski
• 5020124000 Powiat ząbkowicki
• 5020125000 Powiat zgorzelecki
• 5020126000 Powiat złotoryjski
• 5020161000 Powiat m. Jelenia Góra
Podregion 2 –5020200000 – legnicki
w skład, którego wchodzi 7 powiatów:
• 5020203000 Powiat głogowski
• 5020204000 Powiat górowski
• 5020209000 Powiat legnicki
• 5020211000 Powiat lubiński
• 5020216000 Powiat polkowicki
• 5020222000 Powiat wołowski
• 5020262000 Powiat m. Legnica
14 Kod jednostki wynikający z Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS)
294
Podregion 3 – 5020300000 wrocławski, w skład, którego wchodzi 6 powiatów:
• 5020313000 Powiat milicki
• 5020314000 Powiat oleśnicki
• 5020315000 Powiat oławski
• 5020318000 Powiat średzki
• 5020320000 Powiat trzebnicki
• 5020323000 Powiat wrocławski
Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:
Podregion 4 –5020400000 – m. Wrocław w skład, którego wchodzi 1 powiat:
• 5020464000 Powiat m. Wrocław
Podział terytorialny województwa dolnośląskiego jest – w tej części prac – podstawą
organizacyjną dla modułów zarządzająco – analitycznych KSZD. Ogółem, zgodnie
z podziałem na poziomie NTS 4 w analizach wystąpi 29 powiatów i 4 podregiony. Przy
wprowadzeniu do KSZD podziału terytorialnego kraju wystąpi: 16 województw, 44
podregiony, 308 powiatów; w tym 65 miast na prawach powiatu.
1.4. Zasady organizacyjne oceny i analizy źródeł danych wtórnych i pierwotnych
W tej części opracowania omawiamy zasady organizacji, oceny i analizy w dwóch
etapach. W etapie pierwszym omawiamy dane, które będą pobierane do KSZD ze źródeł
innych od Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego. W drugim etapie
omawiamy dane pobierane bezpośredni z źródła Banku Danych Regionalnych Głównego
Urzędu Statystycznego
W pracach analitycznych głównymi zasadami organizacyjnymi oceny i analizy źródeł
danych wtórnych i pierwotnych KSZD ze źródeł innych od Banku Danych Regionalnych
Głównego Urzędu Statystycznego z obszarów: podmioty gospodarcze, urzędy pracy,
edukacja, prasowe oferty pracy dla KSZD są:
• organizacja danych pierwotnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
planowanych w podmiotach gospodarczych przyjęć i zwolnień z pracy
• organizacja danych wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
bezrobocia rejestrowanego w urzędach pracy i zgłaszanych do urzędów pracy ofert
pracy
295
• organizacja danych wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
kierunków kształcenia w klasach programowo najwyższych w szkolnictwie
ponadgimnazjalnym zawodowym
• organizacja danych wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
ogłaszanych w prasie ofert pracy.
Organizacja danych pierwotnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
planowanych w podmiotach gospodarczych przyjęć i zwolnień z pracy były realizowane
w ramach badań ankietowych. Z uwagi na moduł organizacji danych pierwotnych
opisujących planowane w podmiotach gospodarczych przyjęcia i zwolnienia z pracy do
KZSD były one wprowadzane w postaci zapisu elektronicznego. Bazę danych źródłowych
opracowywała w formie zapisu elektronicznego, przy ścisłej współpracy z ekspertami
Zakładu Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa, firma
ankieterska prowadząca badania. Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu
pt. Regionalne badanie rynku pracy ogółem przeprowadzone będą trzy badania. Wyniki
z poszczególnych badań były bazą źródłową dla KSZD, który jednocześnie był obiektem
archiwizacji wyników i spełniał funkcję kontrolną ich poprawności. W tym celu w KSZD
opracowane zostały odpowiednie bazy i słowniki uprawniające beneficjentów końcowych do
samodzielnego realizowania w zadanym obszarze terytorialno-zawodowym badań
ankietowych wraz z zarządzaniem i analizą uzyskiwanych wyników w KSZD.
Z uwagi na funkcję analityczną kluczowym zadaniem dla KSZD jest transponowanie
wyników z badań ankietowych do procesów analitycznych, wśród których najistotniejszym
jest monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych i opracowanie mapy zapotrzebo-
wania na zawody. Ważnym było również skonfigurowanie funkcji analitycznej do
uzyskiwania wyników w następujących przekrojach:
• w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie wielkich, dużych, średnich,
elementarnych grup zawodowych, ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszych
wyników z funkcji aplikacyjnej, tj. generowaniem wyników na poziomie zawodów
i specjalności,
• w przekroju terytorialnym na poziomie województwa, podregionów i powiatów, ze
szczególnym uwzględnieniem wyników na poziomie powiatów, których wyniki
zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa
• z uwagi na funkcję czasu w pierwszej obserwacji na poziomie oceny zjawiska
w przekroju terytorialno-kwalifikacyjnym, w kolejnych obserwacjach z uwzględnie-
296
niem analiz strumieniowo-porównawczych i statystyk opisowych wprowadzenie
elementów diagnozy.
Kolejną bardzo ważnym zadaniem analitycznym dla KSZD będzie analiza danych
wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego bezrobocia rejestrowanego
w urzędach pracy i zgłaszanych do urzędów pracy ofert pracy. W tym zadaniu
najważniejszymi celami aplikacyjnymi były:
• analiza poziomu i struktury bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na
poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla wyników na
poziomie podregionów i województwa
• analiza poziomu i struktury ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane
tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa
• wyodrębnienie z ogólnych struktur głównych generatorów bezrobocia w przekroju
terytorialnym, tj. na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla
wyników na poziomie podregionów i województwa
• wyodrębnienie z ogólnych struktur głównych skupisk ofert pracy w przekroju
terytorialnym, tj. na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla
wyników na poziomie podregionów i województwa
• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku pierwszej
aplikacji KSZD w układzie zarówno statycznym oraz dynamicznym. Pozwala na to
zgromadzony materiał źródłowy z okresów przeszłych.
Należy w tym miejscu podkreślić, że generowane wyniki w opisanym zadaniu były
istotnym źródłem do dalszych prac w obszarze monitoringu zawodów deficytowych
i nadwyżkowych.
Identyczny charakter zadań i analiz był zastosowany w relacji do ofert pracy
rejestrowanych w urzędach pracy.
Duże znaczenie w KSZD posiadają dane opisujące przekrój zawodowo-kwalifikacyjny
kierunków kształcenia w klasach programowo najwyższych w szkolnictwie ponad-
gimnazjalnym zawodowym. W tym zadaniu najważniejszymi celami aplikacyjnymi były:
• analiza poziomu i struktury kierunków kształcenia w klasach programowo
najwyższych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane
tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa
297
• wyodrębnienie z ogólnych struktur kierunków kształcenia w klasach programowo
najwyższych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym o największej liczbie absolwentów,
które istotnie kształtują podaż pracy na poziomie powiatów, których wyniki
zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa
• wyodrębnienie z ogólnych struktur kierunków kształcenia o największej liczbie
w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym na poziomie powiatów, których
wyniki zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów
i województwa
• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku aplikacji
KSZD w układzie wyłącznie statycznym. Źródłem tego stanu jest jednoroczny cykl
pobierania danych z uwagi na cykl kształcenia.
Trudnym obszarem danych źródłowych w KSZD były dane opisujące przekrój
zawodowo-kwalifikacyjny prasowych ofert pracy. Główne przyczyny trudności tkwią
w przypadku tych zmiennych w nieprecyzyjnym nazewnictwie podawanym w opisie
kwalifikacji ogłaszanych w prasowej ofercie pracy i najczęściej niezgodnym z nazewnictwem
Klasyfikacji zawodów i specjalności, która jest kluczowym źródeł do klasyfikowania ogółem
zmiennych wprowadzanych do KSZD. Skutkuje to potrzebą dosyć złożonego procesu
dostosowywania nazw kwalifikacji ogłaszanych w prasowej ofercie pracy do nazw
stosowanych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Po drugie kłopotem był brak
obiektywnych możliwości w okresie gromadzenia danych z prasowych ofert pracy oraz
określania krotności powtórzenia się tej samej prasowej oferty pracy. Dlatego też zgodnie
z koncepcją monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych prasowe oferty pracy są
zmienną pomocniczą w pracach analitycznych15.
W tym miejscu zgodnie z przyjętą strukturą opisywania zmiennych przedstawiamy kilka
kolejnych ważnych uwag odnoszących się do organizacji i oceny przekroju zawodowo
-kwalifikacyjnego ogłaszanych w prasie ofert pracy.
W KSZD dane opisujące przekrój zawodowo-kwalifikacyjny prasowych ofert pracy
z uwagi na cele aplikacyjne były analizowane według:
• przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego na poziomie województwa z założeniem, że
każdy odbiorca oferty pracy na poziomie powiatów, i podregionów ma identyczną
szansę jej uzyskania
15 M. Kabaj, Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne UmowySzkoleniowe (TUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996.
298
• wyodrębnienie ze struktury głównych skupisk prasowych ofert pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie województwa, które istotnie kształtują popyt
na pracę
• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku pierwszej
aplikacji KSZD w układzie zarówno statycznym oraz dynamicznym. Pozwala na to
zgromadzony materiał źródłowy z okresów przeszłych.
W pracach analitycznych główne zasady organizacji oceny i analizy źródeł danych
wtórnych wprowadzanych do KSZD ze źródeł pochodzących z Banku Danych Regionalnych
z obszarów: podział terytorialny województwa dolnośląskiego, poprzez poziomy:
podregionów i powiatów, stan ludności i ruch naturalny oraz migracje, pracujący oraz
bezrobocie, aktywność ekonomiczna ludności i REGON są w pełni uwarunkowane
i zależne od metodologii ich udostępniania przez Główny Urząd Statystyczny.
Z uwagi na moduł organizacji danych wtórnych opisujących podział terytorialny
województwa dolnośląskiego, poprzez poziomy: podregionów i powiatów, stan ludności
i ruch naturalny oraz migracje, pracujący oraz bezrobocie, aktywność ekonomiczna ludności
i REGON są one wprowadzane do KSZD w postaci zapisu elektronicznego. Bazę danych
źródłowych stanowią struktury Banku Danych Regionalnych, które są udostępniane pod
adresem internetowym www.stat.gov.pl w formie zapisu elektronicznego z rozszerzeniem xls.
Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu pt. Regionalne badanie rynku pracy
do KSZD były wprowadzane wyłącznie dane wtórne dobrane z Banku Danych Regionalnych
według udostępnianej struktury w każdym przypadku z zaznaczeniem źródła i podaniem
okresu pobrania. Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu pt. Regionalne
badanie rynku pracy wyniki z analizy danych pobranych z Banku Danych Regionalnych
przeprowadzonych za pomocą KSZD stanowią bazę źródłową do dalszych opracowań
realizowanych przez kolejne zespoły eksperckie, w szczególności zespół do spraw rynku
pracy. Niezależnie od KSZD zespoły eksperckie, w szczególności zespół do spraw rynku
pracy mógł pobierać dane z Banku Danych Regionalnych do założonych prac analitycznych.
Z uwagi na funkcję analityczną kluczowym zadaniem dla KSZD jest pobieranie,
generowanie i transponowanie danych wtórnych z banku Danych Regionalnych do procesów
analitycznych, wśród których najistotniejszym jest charakterystyka opisowa rynku pracy na
poziomie powiatów, podregionów i województwa, zgodnie z przedstawiona w podrozdziale:
Zasady organizacyjne analiz, postępowania i procedur analitycznych.
299
1.5. Organizacja oceny i analizy systemu gromadzenia danych źródłowych wtórnych
i pierwotnych
W niniejszym podrozdziale głównym celem jest omówienie zasad systemu gromadzenia
w KSZD danych źródłowych wtórnych i pierwotnych.
Z uwagi na założony system gromadzenia w KSZD danych źródłowych wtórnych
i pierwotnych możemy go podzielić na dwa kluczowe działy. Pierwszy dział obejmuje dane
źródłowe w układzie statycznym. Drugim z kolei jest dział obejmujący dane źródłowe
w układzie dynamicznym. Wynikiem takiego podziału jest przyjęcie założenia, że dział
z danymi źródłowymi w układzie statycznym jest pierwotny w relacji do działu obejmującego
dane źródłowe w układzie dynamicznym, który jest działem wtórnym.
To rozróżnienie skutkuje bardzo ważną czynnością, która dotyczy odpowiedniego do
założeń metodologicznych gromadzenia z uwagi na funkcję czasu danych wtórnych
i pierwotnych według stopnia ich uszczegółowienia i znaczenia dla procesów
Drugim bardzo ważnym rozróżnieniem jest gromadzenia danych wtórnych i pierwotnych
z uwagi na ich funkcjonalność w układzie analiz jednostkowych (jedna zmienna),
cząstkowych (więcej niż jedna zmienna) i kompleksowych (ogółem zgromadzone dane).
O ile poprzednie rozróżnienie przede wszystkim skupiało się na funkcji czasu, to w tym
przypadku kluczową jest czynność klasyfikowania zmiennej z uwagi na źródło pochodzenia.
I ostatnim rozróżnieniem jest podział terytorialny województwa. W tym rozróżnieniu
kluczową czynnością jest klasyfikowanie – z uwagi na poziom agregacji – zmiennej na
zadanym poziomie Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS).
Kierując się wskazanymi w powyższych rozdziałach i podrozdziałach założeniami oraz
z uwagi na czytelność opisywanych struktur, w układzie uszczegółowionych tablic,
prezentujemy minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych
źródłowych w KSZD gwarantujące funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych.
W pierwszym zbiorze tablic opisujemy zmienne, które są gromadzone i przetwarzane
w KSZD z Banku Danych Regionalnych natomiast kolejna tablica zbiorcza opisuje zmienne
ze źródeł wtórnych i pierwotnych, które nie są związane z Bankiem Danych Regionalnych.
300
Tablica 1.3 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę ludności
Zmienna/podgrupa
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tydz
ień
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
bazo
wy1
6
Pun
ktko
ńcow
y17
Po
wia
t
Pod
regi
on
Wo
jew
ód
ztw
o
Ludność według miejsca
zameldowania/zamieszkania– – – – * 1995 2004 * * *
Ruch naturalny – – – – * 1995 2004 * * *Ludność według płci i wieku – – – – * 1995 2004 * * *Ludność według grup wieku i płci – – – – * 1995 2004 * * *Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym – – – – * 1995 2004 * * *Zgony według płci i grupy wieku – – – – * 1999 2003 * * *Zgony według płci i wieku – – – – * 2004 2004 * * *Urodzenia żywe według wieku matki – – – – * 2004 2004 – - *Migracje na pobyt stały zagraniczne według typu igrup wieku migrantów
– – – – * – 2004 – – *
Migracje na pobyt stały zagraniczne według typu,wykształcenia i płci migrantów
– – – – * – 2004 – – *
Migracje na pobyt stały międzypowiatowe wedługtypu, kierunku i płci migrantów
– – – – * 1999 2004 * * *
Migracje na pobyt stały wewnątrzpowiatowe wedługkierunku, typu i płci migrantów
– – – – * 1999 – * * *
Migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wedługkierunku
– – – – * 1999 2004 – – *
Migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wedługtypu, wieku i płci migrantów
– – – – * 1999 2003 – – *
Migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkiewedług płci migrantów
– – – – * 1999 2004 – – *
Migracje na pobyt czasowy według typu, kierunkui płci migrantów
– – – – * 1999 2004 – – *
Źródło: opracowanie na podstawie BDR GUS. Warszawa 2006.
Legenda: znak „–” oznacza niewystępowanie zmiennej
Tablica 1.4 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę rynku pracy
Zmienna/podgrupa
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tyd
zie
ń
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
ba
zow
y
Pun
kt k
ońc
owy
Po
wia
t
Pod
regi
on
Wo
jew
ód
ztw
o
Pracujący według płci – – – – * 1995 2004 * * *Pracujący według sektorów i płci – – – – * 1995 2003 * * *Pracujący według formy własności i płci – – – – * 1999 2003 * * *Pracujący według sektorów i form własności – – – – * 2003 2004 * * *Pracujący i zatrudnieni ogółem – – – – * 2004 – – – *Pracujący i zatrudnieni sektor rolniczy – – – – * 2004 – – – *Pracujący i zatrudnieni sektor przemysłowy – – – – * 2004 – – – *Pracujący po raz pierwszy według płci – – – – * 1999 2000 – – *Pracujący po raz pierwszy absolwenci według płcii typu szkoły
– – – – * 1999 2000 – – *
16 Wyjaśnienia na stronie internatowej www.stat.gov.pl. pozycja Bank Danych Regionalnych.17 Według stanu na 02.02.2006.
301
Bezrobotni zarejestrowani według płci i typu – – – – * 1999 2004 * * *Bezrobotni zarejestrowani według wieku i płci – – – – * 2000 2004 * * *Bezrobotni zarejestrowani według poziomuwykształcenia i płci
– – – – * 2000 2004 * * *
Bezrobotni zarejestrowani według czasu pozostawaniabez pracy i płci
– – – – * 2003 2004 * * *
Bezrobotni zarejestrowani według stażu pracy i płci – – – – * 2003 2004 * * *Oferty pracy według grup osób – – – – * 1999 2004 * * *Stopa bezrobocia rejestrowanego – – – – * 2004 - * * *Źródło: jak w tablicy 2
Tablica 1.5 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujacych strukturę aktywności ekonomicznej ludności
Zmienna/podgrupa
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tyd
zie
ń
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
ba
zow
y
Pu
nkt
ko
ńco
wy
Pow
iat
Pod
regi
on
Wo
jew
ód
ztw
o
Ludność według typu aktywności i płci – – – – * 1999 2004 – – *Ludność według typu aktywności i wieku – – – – * 1999 2004 – – *Ludność według typu aktywności i wykształcenia – – – – * 1999 2004 – – *Bierni zawodowo według przyczyn – – – – * 1999 2004 – – *Źródło: jak w tablicy 2
Tablica 1.6 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę rejestru REGON18
Zmienna/grupa
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tyd
zie
ń
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
ba
zow
y
Pu
nkt
ko
ńco
wy
Po
wia
t
Pod
regi
on
Wo
jew
ód
ztw
o
Jednostki zarejestrowane według sektorów – – – – * 1995 2004 * * *Jednostki zarejestrowane według sekcji – – – – * 1995 2004 * * *Samorządowe jednostki organizacyjne zarejestrowanewedług sekcji
– – – – * 2002 2004 * * *
Jednostki nowo zarejestrowane według sektorów – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki nowo zarejestrowane według sekcji – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki wykreślone z rejestru według sektorów – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki wykreślone z rejestru według sekcji – – – – * 2003 2004 * * *Źródło: jak w tablicy 2
18 W przypadku struktury REGON zmienne z uwagi na podział stosowany przez Główny Urząd Statystycznypodajemy według grup
302
Tablica 1.7 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących pozostałe struktury
Struktura
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tyd
zie
ń
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
ba
zow
y
Pun
kt k
ońc
owy
Pow
iat
Po
dre
gio
n
Wo
jew
ód
ztw
o
Bezrobocie w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym – – * – – 2000 2007 * * *Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracyw przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym
– – * – – 2000 2007 * * *
Prasowe oferty pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym
* – – – – 2005 2007 – – *
Zapotrzebowanie i zwolnienia planowane przepracodawców w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym
2006 2007 * * *
Zawody kształcone w szkolnictwieponadgimnazjalnym
2005 2007 * * *
Źródło: jak w tablicy 2
Podsumowując najkrótszym okresem obserwacji, w którym można uzyskiwać wyniki
z analiz strumieniowo-porównawczych, jest okres kwartalny. Odnosi się to wyłącznie do
danych źródłowych z obszaru urzędów pracy i prasowych ofert pracy.
Zastosowanie w badaniu powyższych charakterystyk opartych na funkcji czasu
umożliwia uzyskiwanie wyników w układzie wybranego kryterium odpowiadającego analizie
zmiennej. Wynik zarówno na poziomie analiz cząstkowych jak i kompleksowych generowane
są przez KSZD. Układ i treść uzyskiwanych wyników uzależniony jest wyłącznie od
użytkownika KSZD i od wybranego do analizy zbioru zmiennych.
1.6. Zasady organizacyjne oceny i analizy systemu przetwarzania danych źródłowych
wtórnych i pierwotnych
Bardzo ważną czynnością jest odpowiednie do założeń metodologicznych analizy
przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy przetwarzanie danych źródłowych. Przez
przetwarzanie danych źródłowych rozumiemy ich przygotowanie do postaci zbioru i zbiorów,
które umożliwią prowadzenie analiz. Analizy mogą być prowadzone na dwóch poziomach:
cząstkowym i kompleksowym.
Zasadniczym problemem metodologicznym, który należy w tym miejscu omówić, jest
występowanie danych źródłowych gromadzonych z wielu źródeł oraz dostępnych w układzie
zróżnicowanych punktów obserwacji.
Tak więc, dane źródłowe stosowane w KSZD do celów analizy przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnego rynku pracy gromadzone są według następujących przedziałów czasu:
303
1. Dane źródłowe z podmiotów gospodarczych w przedziałach półrocznych, według cyklu:
styczeń – czerwiec, lipiec – grudzień.
2. Dane źródłowe z urzędów pracy w przedziałach kwartalnych, według cyklu: styczeń –
marzec, kwiecień – czerwiec, lipiec – wrzesień, październik – grudzień.
3. Dane źródłowe z edukacji w przedziałach rocznych, według cyklu wrzesień – wrzesień.
4. Dane źródłowe z prasy w przedziałach tygodniowych
5. Dane źródłowe z BDR GUS w przedziałach rocznych.
Prowadzenie zarówno analiz cząstkowych, jak i kompleksowych, wymaga spełnienia
istotnych warunków metodologiczno-organizacyjnych. Analizy cząstkowe są prowadzone
niezależnie w każdym z obszarów, w którym zgromadzone zostały dane źródłowe. Natomiast
analizy kompleksowe prowadzone są na danych źródłowych pochodzących ze wszystkich
obszarów.
W obszarze podmiotów gospodarczych prace związane z przetworzeniem danych
źródłowych do postaci zbioru i zbiorów, które umożliwią prowadzenie analiz, przebiegają
następująco.
Dane źródłowe, w celu wczytania do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi,
obowiązkowo muszą być przetworzone do postaci zapisu kolumnowo-wierszowego,
w arkuszu kalkulacyjnym programu Microsoft Excel o rozszerzeniu xls. Zapis kolumnowo-
wierszowy musi przyjąć formę zgodną ze strukturą bazy gromadzenia danych źródłowych,
którą przy współpracy z pracownikami Zakładu Badań Ekonomicznych Głównego Instytutu
Górnictwa opracował wykonawca badań ankietowych. Wczytanie zadanego zbioru
zgromadzonych danych źródłowych do KSZD odbywa się poprzez podanie obszaru, na
którym będą prowadzone badania, według podziału terytorialnego na powiaty, podregiony
i województwo, oraz czasu obserwacji, w którym zostały one zgromadzone, np.: kwiecień –
czerwiec 2006 r.
Z uwagi na przyjęcie zasady, że analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku
pracy realizowane są w cyklach półrocznych, dane źródłowe w przypadku podmiotów
gospodarczych wprowadzane są według stanu z danej obserwacji. Każda następna obserwacja
umożliwia uzyskanie wyników według sumy, różnicy i wartości średniej z ogółem
zmiennych.
Uzupełnieniem analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy jest ocena
podmiotów gospodarczych według pozostałych charakterystyk wynikających ze struktury
kwestionariusza ankiety. Ocena pozostałych charakterystyk realizowana będzie równolegle
z analizą zmian w podmiotach gospodarczych w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym.
304
Prace związane z przetworzeniem danych źródłowych z urzędów pracy do postaci zbioru
i zbiorów, które umożliwią prowadzenie analiz, przebiegają następująco.
Dane źródłowe wczytywane są do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi
bezpośrednio w postaci zapisu komputerowego. Obowiązkowo muszą posiadać formę plików
o rozszerzeniu zgodnym ze stosowanym w systemie gromadzenia danych w urzędach pracy.
Dane źródłowe z urzędów pracy gromadzone są w cyklach kwartalnych. Z uwagi na przyjęcie
zasady, że analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy realizowane są
w cyklach półrocznych, dane z urzędów pracy do analiz kompleksowych wprowadzane są
w postaci sumy z dwóch kwartalnych obserwacji, tj. opisują napływ bezrobotnych.
Wczytanie zadanego zbioru zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie
jak w przypadku danych źródłowych z podmiotów gospodarczych.
W przypadku danych źródłowych z edukacji charakterystyczną cechą jest czas
gromadzenia danych źródłowych. Są to dane pobierane do analizy przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnego rynku pracy raz w roku, w cyklu wrzesień – czerwiec. Przemawia za tym
podejściem fakt, że w miesiącu czerwcu najpełniej są znane wielkości absolwentów,
natomiast w miesiącu wrześniu wielkości kształconych. Sytuacja to skutkuje koniecznością
przyjęcia następujących rozwiązań metodologicznych umożliwiających wprowadzenie
danych źródłowych z edukacji do analiz kompleksowych. W pierwszej kolejności
przyjmujemy arbitralnie, że wraz z rozpoczęciem roku szkolnego (wrzesień) do jego
zakończenia (czerwiec) w liczbie kształconych i absolwentów nie wystąpią istotne zmiany.
Tak, więc, w analizach kompleksowych prowadzonych w cyklach półrocznych dane
z obszaru edukacji wystąpią w tej samej wielkości dwukrotnie. W pierwszej analizie
w miesiącu grudniu, w drugiej w miesiącu czerwcu. Przy czym, pierwsze analizy
kompleksowe, tj. z uwzględnieniem danych z edukacji, będą mogły wystąpić w II półroczu od
momentu rozpoczęcia prac w danym roku kalendarzowym.
Wczytanie zadanego zbioru zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie
jak w przypadku wcześniej scharakteryzowanych zbiorów.
Gromadzenie prasowych ofert pracy powinno być zgodne z cyklem ich publikacji. Stąd,
gromadząc prasowe oferty pracy, można stosować cztery warianty ich przetwarzania na
potrzeby analityczne. W pierwszym wariancie można przetwarzać dane źródłowe w cyklach
tygodniowych. Umożliwia to prowadzenie analiz na poziomie cząstkowym wyłącznie na tym
zbiorze danych źródłowych. W drugim wariancie można przetwarzać dane źródłowe
w cyklach miesięcznych. Umożliwia to również prowadzenie analiz, na poziomie
cząstkowym, wyłącznie na tym zbiorze danych źródłowych. W trzecim wariancie można
305
przetwarzać dane źródłowe w cyklach kwartalnych. Umożliwia to poszerzenie obszaru
analitycznego. W tym przypadku występuje możliwość wprowadzenia do analiz cząstkowych
dwóch zbiorów danych źródłowych, tj. zbioru prasowych ofert pracy i zbioru danych
z urzędów pracy. W czwartym wariancie można przetwarzać dane źródłowe w cyklach
półrocznych. Jest to warunek wprowadzenie zbioru danych źródłowych z prasowych ofert
pracy do analiz kompleksowych.
W cyklach miesięcznym, kwartalnym i półrocznym do analiz wprowadza się sumę
prasowych ofert pracy z tygodniowych obserwacji.
Dane źródłowe, w celu wczytania do programu komputerowego, obowiązkowo muszą
być przetworzone do postaci zapisu kolumnowo-wierszowego, w arkuszu kalkulacyjnym
programu Microsoft Excel o rozszerzeniu xls. Zapis kolumnowo-wierszowy musi przyjąć
formę zgodną z bazą gromadzenia danych źródłowych. Wczytanie zadanego zbioru
zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie jak w poprzednich zbiorach
danych.
1.7. Opracowanie zasad doboru metod do systemu klasyfikowania wyników
Zasady klasyfikowania wyników z obszarów winny opierać się na czterech
fundamentach, jakimi są dokładność, wiarygodność, porównywalność i kompletność.
Wymienione zasady odnoszą się do danych zawartych w materiale otrzymanym z badań
i źródeł pierwotnych. Wiadomą rzeczą jest, iż wyniki otrzymane w toku prowadzonych badań
powinny charakteryzować się dokładnością, a więc nie powinny być obarczone błędem
systemowym pomiarów. Powinny odzwierciedlać faktyczny stan rzeczy a więc winny być
wiarygodne. Ważną rzeczą jest, aby była możliwość przekształcenia tych danych w taki
sposób, aby zachodziła ich porównywalności. Rozumie się przez to możliwość dokonywania
ocen dwóch i więcej obiektów na podstawie uzyskanych wyników z badań (bądź
przekształceń tychże wyników bez utraty informacji, jakie w sobie one niosą).
Porównywalność dotyczy nie tylko obiektów, ale jednocześnie zmiennych, które uwzględniać
powinny możliwość zestawiania ich ze sobą oraz dokonywania na nich operacji zgodnie
z przyjętym algorytmem działań oraz metodologią statystyczną. Porównywalność dotyczy
także przyjętych okresów czasów, które powinny być jednakowe dla wszystkich wyników
uzyskanych z badań. Wymagana także jest kompletność wyników – oznacza to, że do
systemu klasyfikacji wyników powinny trafiać dane dotyczące zmiennych i obiektów
przyjętych w toku prowadzonych prac badawczych.
306
System klasyfikowania wyników musi odpowiadać systematyce źródła, z jakiego wyniki te
będą otrzymywane. Pamiętać należy, iż w badaniach wykorzystywane będą dane pochodzące ze
statystyki publicznej, badań ankietowych oraz monitoringu rynku pracy. Dla systemu będą to
źródła pierwotne. Każde z tych źródeł cechować będą inne standardy, co do układu
przedstawiającego dane (zmienne) odnoszące się do interesujących nas zjawisk. System nie
będzie się starał ujednolicić struktury tych danych, lecz będzie pobierał niezbędne wyniki
z danych źródłowych tworząc własną bazę danych. Pobrane dane zostaną usystematyzowane
odpowiednio pod tworzone w tym projekcie aplikacje w strukturze systemowej bazy danych.
Dane wynikowe otrzymane ze źródeł powinny cechować się stałością w zakresie obiektów oraz
okresów czasu gdyż system bazuje na tym w celu zachowania porównywalności danych.
System klasyfikowania wyników powinien składać się z trzech głównych elementów:
• elementu weryfikującego,
• elementu wprowadzającego dane,
• elementu przechowującego dane (baza danych)
Schemat systemu:
Dane źródłowe
Wyniki ankiet
Statystyka publiczna
Monitoring
Weryfikacja Modułwprowadzaj• cy
Baza danych
Element weryfikujący bada kompletność i poprawność zapisu danych źródłowych.
Będzie też dbał, aby dochowana została porównywalność w obszarze obiektów i okresów
czasu. W razie stwierdzenia braków w materiale wynikowym element ten zasygnalizuje
powstały problem z jednoczesnym zapytaniem o decyzję, co do dalszego postępowania
zgodnie z poniższym algorytmem.
Modułwprowadzający
307
Daneźródłowe
Ocena materia łu• ródłowego pod wzgl• demkompletno• ci poprawno• ci iporównywalno• ci danych
Czy dane s•porównywalne w
obszarze okresówczasu?
Tak
Nie
Czy dane s•kompletne?
Czy dane s• zgodnie znomenklatur• • ródła?
Tak
Nie
Czy dane s•porównywalne w
obszarze obiektów?
Tak
Nie
Tak
Przej• cie do modułuwprowadzaj• cego
Nie
Zatrzymanie weryfikacji –pro• ba o wprowadzenie
w ła• ciwych danych
Brak zgodności ze standardem zapisu jak również porównywalności w obszarze okresów
czasów i obiektów powodować będzie automatyczne wstrzymanie weryfikacji i skierowanie
prośby do użytkownika o właściwy układ danych źródłowych. Przy braku kompletności
Dane źródłowe
Czy dane są zgodnie z nomenklaturą źródła?
Zatrzymanie weryfi kacji – prośba o wprowadzenie
właściwych danych
Czy dane są porównywalne
w obszarze okresów czasu?
Czy dane są porównywalne
w obszarze obiektów?
Czy dane są kompletne?
Przejęcie do modułuwprowadzającego
Ocena materiału źródłowego pod względem kompletności poprawności porównywalności danych
308
materiałów możliwe będzie ręczne uzupełnienie brakujących danych bądź wyliczenie ich
prostymi funkcjami matematycznymi ekstrapolacji bądź interpolacji przy minimum
2 brakujących wartościach zmiennej dla obszaru bądź czasu. Po ręcznym wprowadzeniu
danych ponownie sprawdzana jest kompletność danych i o ile dopełniony został ten warunek
następuje przejście do modułu wprowadzenia danych.
Wprowadzanie danych następuje do kostki danych, w której przestrzeń tworzona jest
przez obiekt, zmienną i czas. Zapisywane jest to na nośniku danych jako baza danych
wyników uzyskanych ze źródeł pierwotnych.
Dane pierwotne wprowadzane są do systemu poprzez pliki o rozszerzeniu xls bądź doc
albo (Excel, Word bądź programy Macintosch). Ułatwi to korzystanie przez użytkowników
z racji tego, iż programy te są najbardziej rozpowszechnione wśród potencjalnych
użytkowników.
Do stworzenia bazy danych źródłowych zostanie użyty odpowiedni język
programowania.
1.8. Opracowanie zasad doboru metod do systemu generowania wyników
Wygenerowana baza danych pozwoli na łatwy dobór odpowiednich danych do
poszczególnych aplikacji mających na celu ocenę sytuacji na rynku pracy. W zależności od
potrzeb aplikacja będzie pobierała wycinki bądź całość bazy danych celem dokonania
obliczeń bądź przedstawienia opracowań danych źródłowych.
W przypadku poboru danych w celach obliczeniowych system generowania wyników
powinien zapewnić uzyskanie porównywalności zmiennych zgodnie z metodologią statystyki.
System generowania wyników w ogólnych założeniach przedstawia poniższy algorytm.
309
Przedstawienie zadaniado wykonania względem
bazydanych
Projekcja danych bazybądź dobór danych doaplikacji obliczeniowych?
Dobór danych zgodniez wyspecyfikowanymiparametramiprojekcji
Przesłania danychdoprojekcji
Projekcja
Czy danesąporównywalne zw.na przeprowadzane
obliczenia?
tak
Przesłania danychdoaplikacji
Dobór danych zgodniez wyspecyfikowanymiparametramiaplikacji
Sprowadzeniedanych do
porównywalności
nie
W tym przypadku porównywalność uzyskuje się poprzez dokonanie prostych operacji
statystycznych. Najlepszą metodą „sprowadzenia do porównywalności” danych celem
dokonania obliczeń statystycznych jest standaryzacja danych. Alternatywą dla niej będzie
wygenerowania przyrostu zmiennych, o ile działania będą wykonywane na danych w układzie
czasowym.
System generowania wyników będzie opary o język programowania służący do obsługi
bazy danych.
Przedstawienie zadaniado wykonania względem
bazy danych
Projekcja danych bazy bądź dobór danych do
aplikacji obliczeniowych?
Czy dane sąporównywalne zw.na przeprowadzane
obliczenia?
Dobór danych zgodnie z wyspecyfi kowanymiparametrami aplikacji
Przesłania danych do aplikacji
Przesłania danych do projekcji
Dobór danych zgodnie z wyspecyfi kowanymiparametrami projekcji
Sprowadzeniedanych do
porównywalności
Projekcja
nie
tak
310
1.9. Opracowanie zasad doboru metod do systemu archiwizowania danych
Archiwizacja danych odbywać się będzie poprzez bazę danych źródłowych oraz bazę
danych stworzoną z wyników uzyskanych z aplikacji obliczeniowych. Wynik działania tychże
aplikacji zapisywany będzie do specjalnej bazy plików tworzących bazę danych wyników
uzyskanych z aplikacji. Bazy te powinny mieć możliwość przedstawienia wyników w plikach
o rozszerzeniu.xls bądź doc.
1.10. Uwagi podsumowujące
Zaprezentowana w niniejszym opracowaniu treść opisujące zadanie wynikające
z wniosku o dofinansowanie projektu pt. „Opracowanie celów poznawczych i aplikacyjnych
w obszarze danych wejściowych do komputerowego systemu zarządzania danymi” jest
wynikiem kilkumiesięcznych prac zespołu eksperckiego Zakładu Badań Ekonomicznych
i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa. W tym okresie przeprowadzone zostały liczne
konsultacje mające na celu uzyskanie przede wszystkim możliwie dostępnej wiedzy
o oczekiwaniach, jakie z KSZD wiążą przyszli jego użytkownicy. Równie ważnym celem
było wypracowanie założeń ideowych do przyszłej konstrukcji KSZD, które u źródła
pozwalały w dalszych etapach realizacji zadań wynikających z wniosku o dofinansowanie
projektu na ich modelowanie i orientowanie w obszarze aplikacyjnym.
Ujmując syntetycznie wypracowane cele poznawcze i aplikacyjne można je opisać
następująco. Celem poznawczym jest uzyskanie możliwie pełnej wiedzy o stanie i zmianach
zachodzących w relacjach między popytem i podażą pracy w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym w powiatach województwa dolnośląskiego wraz z informacją o otoczeniu
rynku pracy. Natomiast celem aplikacyjnym jest wypracowanie narzędzia komputerowego
umożliwiającego osiągnięcie celu poznawczego.
Z samej nazwy opracowywanego narzędzia wynika, że jego przyszłym zadaniem będzie
zarządzanie danymi w obszarze rynku pracy. Jest to zgodne z treścią wniosku
o dofinansowanie projektu, w którym zawarty jest zapis: ”Wypracowany w ramach projektu
Komputerowy System Zarządzania Danymi będzie wykorzystywał dane ze źródeł
pierwotnych, jak i wtórnych. Zastosowana w KSZD metoda analizy zostanie oparta na
badaniu relacji miedzy strumieniami podaży i popytu na pracę w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym i będzie przeznaczona do obserwacji zjawisk zachodzących na rynku pracy
w trzech sferach: edukacji, bezrobocia i zatrudnienia. Wyniki na poziomie analiz ilościowych
jak i jakościowych generowane będą prze KSZD. Metoda analizy zostanie oparta na
311
obowiązującej „Klasyfikacji zawodów i specjalności”. Głównym wynikiem badawczym
wykorzystania KSZD będzie informacja o oczekiwanych w zatrudnieniu zmianach
w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej zasobów19”.
19 Wniosek o dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego realizacji projektu w ramach priorytetu2 Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, Zintegrowanego Programu Operacyjnego RozwojuRegionalnego 2004-2006 „Regionalne badanie rynku pracy” . poz. 2.1 c.
312
Rozdział 2. Zasady działania Komputerowego Systemu
Zarządzania Danymi
2.1. Uwagi wprowadzające
Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym przyjętym w pracy nad projektem
Komputerowego systemu zarządzania danymi kluczowym celem poznawczym jest
wielowymiarowa analiza popytu na pracę i podaży pracy na regionalnym rynku pracy woj.
dolnośląskiego. Natomiast celem aplikacyjnym jest opracowanie zestawu rozwiązań
metodologicznych i organizacyjnych umożliwiających badanie zmian w popycie na pracę
i podaży pracy w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy.
Podstawowym zadaniem badawczym podjętym w pracy jest umożliwienie Beneficjentom
Ostatecznym samodzielnego śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych
raportów w formie znakowej (cyfra, liczba, wartość względna, wartość bezwzględna)
opisujących rynek pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Wynikająca z zastosowania
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi wiedza będzie służyć przede wszystkim
Beneficjentom Ostatecznym do ograniczania czynników niedopasowań strukturalnych
występujących na rynku pracy i posiadać istotny wpływ na ograniczanie poziomu bezrobocia
w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy.
2.2. Główne cele budowy i aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi
2.2.1. Zakres przedmiotowy pracy
Przyjęte dla potrzeb opracowania projektu Komputerowego Systemu Zarządzania
Danymi założenia metodyczne są podporządkowane określonym zakresom przedmiotowym,
przestrzennym i czasowym wyznaczonym przez zespół do spraw analizy rynku pracy przy
liderze projektu Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego. Zatem Komputerowy System
Zarządzania Danymi spełniać będzie dwie ważne funkcje. Po pierwsze, jak już zostało
zaznaczone, Komputerowy System Zarządzania Danymi będzie narzędziem
wykorzystywanym przez Beneficjentów Ostatecznych. Po drugie będzie narzędziem
wspierającym pogłębione i poszerzone analizy i diagnozy rynku pracy realizowane przez
zespół do spraw analizy rynku pracy.
313
Osiągnięcie zamierzonych celów wymaga w zakresie przedmiotowym opracowania
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi z jego ukierunkowaniem na uzyskiwanie
wyników istotnie wspierających prace zespołu do spraw analizy rynku pracy w następujących
obszarach badawczych:
11. Strukturze podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu
województw, poprzez poziomy podregionów i powiatów.
12. Strukturze ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.
13. Strukturze rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
14. Strukturze aktywności ekonomicznej ludności.
15. Strukturze rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,
jednostki zarejestrowane według sekcji.
16. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej bezrobocia.
17. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej zapotrzebowania i zwolnień planowanych w za-
trudnieniu przez pracodawców.
18. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej ofert pracy z urzędów pracy.
19. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej prasowych ofert pracy.
20. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
2.2.2. Przestrzenny zakres pracy
W układzie przestrzennym badania prowadzone były w obszarze województwa
dolnośląskiego, zgodnie z podziałem NTS na poziomie województwa, podregionów
i powiatów.
2.2.3. Czasowy zakres pracy
Badania z uwagi na horyzont czasu będą prowadzone w dwóch okresach. Badania
prowadzone w oparciu o bazę danych źródłowych wtórnych dotyczą lat 1999–2007.
Natomiast badania prowadzone w oparciu o bazę danych źródłowych pierwotnych (badania
ankietowe) dotyczą lat 2006–2007.
314
2.2.4. Problemowy zakres pracy
Funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych w zadanych obszarach
poznawczych uzależniona została w pierwszej kolejności od postawionych problemów
badawczych, które zostały wyznaczone następującym zbiorem hipotez:
• Czynnik demograficzny jest istotnie kształtującym relacje zachodzące między popytem
na pracę i podażą pracy. Wiedza o zmianach w strukturze demograficznej ludności jest
niezbędnym instrumentem umożliwiającym prawidłowe formułowanie polityki
społeczno-gospodarczej zadanego obszaru terytorialnego.
• Ocena i analiza potencjału społeczno-gospodarczego umożliwia ustalenie
priorytetowych obszarów, które decydują o kierunku rozwoju systemu społeczno-
gospodarczego zadanego do badań obszaru terytorialnego.
• Ocena i wyznaczenie kierunków rozwoju bezrobocia w przekroju zawodowo
-kwalifikacyjnym umożliwia orientowanie systemu edukacji zawodowej na potrzeby
gospodarcze, co może w przyszłości ograniczać skutki społeczne i gospodarcze
bezrobocia, szczególnie wśród populacji ludzi młodych (15-24 lata).
• Wzrost przeciętnego zatrudnienia w gospodarce, w przekroju działowym, powinien
determinować kierunki kształcenia w szkolnictwie średnim zawodowym na pożądane
w zatrudnieniu kwalifikacje.
• Istotnym dla decyzji gospodarczych i społecznych w zadanym do badań obszarze jest
posiadanie wiedzy o tym, które części gospodarki istotnie generowały przyrost popytu
na pracę i podaży pracy, które części gospodarki dominowały w strukturze zmian
poziomu popytu i podaży pracy i jaka była intensywność tych zmian.
• Wyznaczanie poziomu dopasowania popytu na pracę i podaży pracy umożliwia
identyfikację rynków pracy o istotnej nierównowadze między popytem na pracę
a podażą pracy. Uzyskuje się w ten sposób ważną wiedzę o dysproporcjach w dostępie
do pracy w zadanym do badań obszarze. Uzyskane wyniki mogą być ważnymi
informacjami uzupełniającymi ogólną wiedzę o rynku pracy i wspomagającymi
decyzje gospodarcze.
• O ile uzasadnionym jest twierdzenie, że występuje istotny związek między poziomem
wykształcenia o wielkością bezrobocia, to należy stwierdzić, że jednym z kolejnych
determinantów istotnie decydujących o losach absolwentów na rynku pracy jest
związek – bądź jego brak – kwalifikacji zawodowych z potrzebami w zatrudnieniu.
315
• Procesy zmian w strukturze zatrudnienia są istotnymi czynnikami różnicującymi
w układzie przestrzennym strukturę kwalifikacyjną zasobów pracy.
• Najdynamiczniej rozwijające się kierunki kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym są jednym z kluczowych determinantów jednorodności zbioru
kwalifikacji zawodowych pozostających i utrwalających wysoki poziom bezrobocia
wśród absolwentów.
• Klasyfikowanie rynków pracy z uwagi na strukturę zasobów pracy i gospodarki daje
merytoryczne podstawy do porównywania stanu, kierunków i dynamiki rozwoju
w zadanych do analiz obszarach, różniących się z między sobą położeniem
geograficznym, strukturą gospodarczą i kapitałem społecznym. Tym samym stwarza
podstawy do podejmowania działań – również i działań wyprzedzających – zgodnie ze
strukturą w zadanych do analiz obszarach i umożliwia właściwe do poziomu ich rozwoju
dobieranie instrumentów promujących zatrudnienie i przeciwdziałania bezrobociu.
Poprzez pogłębione analizy możliwym jest lokalizowanie cech, które w zadanych do
analiz obszarach o statystycznie zbliżonych poziomach istotności są zasadniczymi
determinantami ich rozwoju.
• Systematyczne formułowanie prognoz ostrzegawczych jest istotnym czynnikiem
umożliwiającym wyprzedzanie niekorzystnych zmian w zadanych do prac
analitycznych obszarach i stwarza podstawy merytoryczne do formułowania rozwiązań
gospodarczych i społecznych ukierunkowanych na wzrost zatrudnienia.
W oparciu o powyższe hipotezy opracowana została następującą teza główna pracy:
ważną determinantą zróżnicowania lokalnych rynków pracy jest niedopasowanie struktury
popytu na pracę do podaży zasobów pracy.
2.3. Założenia funkcjonalne w układzie wielowariantowych i szczegółowych charakte-
rystyk komputerowego systemu zarządzania danymi
Obecnie powszechnie stosuje się relacyjne bazy danych. Relacyjna baza danych jest to
typ bazy (dokładniej systemu zarządzania bazą), który przechowuje informacje w tablicach,
składających się z wierszy i kolumn. Informacje w tablicach powiązane są ze sobą logicznymi
zależnościami, czyli relacjami, tak więc wybranie informacji z jednej tablicy udostępnia
informacje z innej lub kilku innych tablic. System zarządzania relacyjnymi bazami danych
musi posiadać język manipulacji danymi.
316
W większości relacyjnych baz jest to język SQL – Structured Query Language, który
stanowi obecnie standard. Przyjęło się nazywać relacyjną bazę danych wraz z językiem SQL
bazą typu SQL. Język SQL za pomocą niewielu poleceń pozwala wykonywać wszystkie
możliwe w modelu relacyjnym operacje na danych. W relacyjnych bazach stosuje się
architekturę zwaną klient/serwer. Typowa architektura klient/serwer złożona jest z aplikacji
klienckich, czyli programów działających na komputerach osobistych użytkowników oraz
z serwerów baz danych, pracujących z reguły na serwerach sieciowych i udostępniających
wspólną bazę wielu klientom. Językiem, dzięki któremu program użytkowy porozumiewa się
z bazą danych, jest SQL.
W większości dostępnych obecnie komercyjnych systemów zarządzania bazami danych
(DBMS – Data Base Management System) stosowany jest relacyjny model zarządzania
danymi (RDBMS – Relational Data Base Management System). Teoria relacyjnych baz
danych definiuje 13 reguł (zwanych regułami Codda), które spełnić musi baza, aby nazwać ją
relacyjną. W rzeczywistości nie wszystkie reguły są spełnione w relacyjnych systemach baz
danych.
Ogólnie rzecz traktując relacyjna baza danych to niepusty zbiór tabel powiązanych
logicznymi zależnościami. W tabelach wyróżnia się wiersze podzielone na kolumny
z wartościami (tzw. domeny), a dane identyfikujące jednoznacznie wiersz nazywa się
kluczem. Takiej terminologii używa się w odniesieniu do relacyjnych baz danych, aczkolwiek
funkcjonuje również „stare” nazewnictwo: tabela to baza, wiersze to rekordy, a kolumny to
pola.
Relacyjna baza danych powinna kontrolować spójność i poprawność danych. Ma to
szczególne znaczenie podczas pracy w sieci, gdzie system zarządzania powinien dostarczyć
mechanizmy blokowania dostępu do danych na poziomie: kolumn, wierszy, stron, tabel, baz.
Najbardziej pożądane jest blokowanie na poziomie kolumn – najtrudniejsze do realizacji
w systemie i dlatego raczej systemy posiadają mechanizmy blokowania począwszy od
poziomu rekordu. Choć najpowszechniejsze jest w systemach blokowanie dostępu do danych
na poziomie strony (wielkość strony określana jest w kB). Polega to na uniemożliwieniu
dostępu innym użytkownikom bazy do wiersza z grupy wierszy, znajdujących się na jednej
stronie wraz z wierszem edytowanym.
Prostota struktury danych, nieproceduralne języki manipulowania danymi (SQL),
niezależność fizyczna i logiczna danych oraz optymalizacja dostępu do danych spowodowały,
że relacyjne bazy danych znalazły zastosowanie w aplikacjach m.in. archiwistycznych,
magazynowych, ewidencyjnych. Ciągle rosnące potrzeby użytkowników powodują, że
317
producenci szukają nowych, efektywniejszych rozwiązań dla swoich produktów. Podejście do
zawartych w bazie danych jako do obiektów, będących – w zależności od poziomu
szczegółowości – źródłem informacji dla specjalistów z różnych dziedzin, zaowocowało
nowym modelem zarządzania bazą, zwanym systemem do zarządzania obiektowo
zorientowaną relacyjną bazą danych (OORDBMS – Object Oriented Relational Data Base
Management System). Od niedawna mówi się o kolejnym modelu, który nosi nazwę systemu
do zarządzania przestrzennymi bazami danych. Jest on opracowywany wspólnie przez firmy
Oracle i ESRI. System ten przeznaczony jest głównie do współpracy z oprogramowaniem
typu GIS.
Zmianie ulega także organizacja zarządzania danymi. Obecnie stosuje się architekturę
zwaną klient/serwer. Powstała ona jako odpowiedź na narastającą potrzebę tworzenia
systemów informatycznych, działających w zdecentralizowanym środowisku, efektywnie
realizujących dostęp w sieci komputerowej do zasobów danych i zwiększających wydajność
pracy.
Rozwojowi podlegają również typy pól w związku ze zmieniającymi i rozwijającymi się
formatami danych (grafika, dźwięk, videoclipy). Dla tego rodzaju danych wprowadzono
nowy typ pola zwany OLE lub BLOB (Binary Large Object).
Podstawowe wymagania sprzętowe dla tworzenia bazy danym, jak również całego
systemu są następujące:
Środowisko: Windows 95, 98, 2000 lub XP
Minimum miejsca wolnego na dysku podczas instalacji: 100 MB
Ilość wolnego miejsca na dysku do pełnej instalacji: 200 MB
Wymagany procesor (minimalny): Pentium 2
Wymagana pamięć RAM (minimalna): 256 MB
Maksymalna liczba otwartych zbiorów danych: 256.
Zaś dla środowiska baz danych:
Maksymalna długość pola tekstowego: 64000
Sposób organizacji bazy: model relacyjny
Możliwość obliczeń pomiędzy polami: Istnieje
Liczba formatów bitmapy: OLE
Liczba formatów rysowania: OLE
Możliwość dołączania zbiorów typu EPS lub pól do rysowania: OLE
Możliwość indeksowania: Istnieje
Import/eksport zbiorów typu DBF: Format własny
318
Import/eksport zbiorów typu ASCII: Istnieje
Driver zbiorów typu ODBC: Posiada
Driver zbiorów typu SQL: Posiada
DDE i OLE: Istnieje.
2.4. Parametry pracy komputerowego systemu zarządzania danymi (KSZD)
Praca Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi (KSZD) polega na wykorzystaniu
zgromadzonej bazie danych pierwotnych z obszarów: podmioty gospodarcze, urzędy pracy,
edukacja, prasowe oferty pracy do zadanych aplikacji obliczeniowych z wykorzystaniem
najnowszych metod multimedialnych. Podstawowym, więc elementem systemu jest baza
danych. Poniżej przedstawiono podstawowe definicje dotyczące baz danych oraz struktury
baz danych.
Baza danych – uporządkowany zbiór danych przechowywany w pamięci masowej
komputera (np. samochodów, osób).
System bazy danych – baza danych wraz z oprogramowaniem umożliwiającym
operowanie tymi danymi. System bazy danych obejmuje:
• struktury organizacji danych (struktura rekordów),
• zbiór danych zapisanych na dysku według zasad określonych w strukturze,
• system zarządzania zapisanymi danymi (program).
System Zarządzania Bazami Danych jest zbiorem narzędzi umożliwiającym dostęp
i zarządzanie jedną lub więcej bazami danych. Jest powłoką, która otacza bazę danych i za
pomocą, której dokonują się wszystkie operacje na bazie danych.
Zarządzanie plikami:
• dodawanie nowych plików do bazy danych,
• usuwanie plików z bazy danych,
• modyfikowanie struktury istniejących plików,
• wstawianie nowych danych do istniejących plików,
• aktualizowanie danych w istniejących plikach,
• usuwanie danych z istniejących plików.
Wyszukiwanie informacji:
• wydobywanie danych z istniejących plików do stosowania przez użytkowników,
• wydobywanie informacji do stosowania przez programy użytkowe.
319
Zarządzanie bazą danych:
• tworzenie i monitorowanie użytkowników bazy danych,
• ograniczanie dostępu do plików w bazie danych,
• monitorowanie działania bazy danych.
Rekord – podstawowa jednostka zapisu informacji w pliku. Na budowę rekordu składają
się pola.
Pole – podstawowy element danych w bazie danych definiowany przez:
• nazwę,
• typ,
• długość.
Typy pól wspólne dla baz danych:
• znakowe (C) – zawierają dowolne znaki najczęściej zapisane w kodzie ASCII,
• numeryczne (N) – przeznaczone do przechowywania wielkości liczbowych,
• logiczne (L) – przeznaczone do przechowywania informacji logicznych (prawda,
fałsz),
• daty (D) – przechowywanie daty w wybranym formacie,
• notatnikowe (M) – pozwalają na zapisywanie informacji o zmiennej długości
dotyczących wybranego rekordu.
Typy pól współczesnej bazy danych:
• alfanumeryczne,
• numeryczne,
• zmiennoprzecinkowe,
• walutowe,
• logiczne,
• data,
• czas,
• memo,
• graficzne,
• OLE,
• binarne.
320
W jednej tabeli bazy danych można zgromadzić maksymalnie 2 mld rekordów, w jednym
rekordzie maksymalnie 22 pól, a w tabelach indeksowych do 10800 bajtów na rekord.
Modele baz danych:
Jest to zbiór ogólnych zasad posługiwania się danymi:
• definiowanie danych,
• operowanie danymi,
• integralność danych.
Hierarchiczne – dane zorganizowane są w postaci drzewa (dobrym przybliżeniem tego
modelu jest organizacja zapisu plików na dysku w systemie DOS - powiązanie nadrzędny-
podrzędny).
Sieciowe – występują dowolne powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami
(Internet).
Relacyjne – organizacja danych w postaci dwuwymiarowych tabel identyfikowanych
przez nazwy, pomiędzy którymi tworzymy relacje po unikatowym polu kluczowym.
2.5. Struktura aplikacyjna komputerowego systemu zarządzania danymi
Działania związane z systemem baz danych:
Wprowadzanie i zmiana informacji – możliwie prosta metoda wprowadzania danych
zgodnych ze strukturą; sygnalizacja błędów przy wprowadzaniu danych. Zmiany można
wprowadzać w trybie edycji bezpośredniej lub poprzez zastępowanie.
Porządkowanie i indeksowanie – proces wyszukiwania jest znacznie szybszy, jeżeli
baza danych jest uporządkowana według kluczowego pola wyszukiwania (sortowanie).
Indeksowanie opiera się na zasadzie tworzenia dodatkowych plików zawierających
informacje o kolejności, w jakiej powinny być podawane rekordy, aby spełniały kryterium
uporządkowania. Pliki te zawierają wartości wybranego pola kluczowego, a dostęp do
informacji odbywa się za ich pośrednictwem.
Usuwanie informacji – należy tu rozumieć kasowanie całych rekordów, które składa się
z dwóch etapów: zaznaczenie do usunięcia wybranych rekordów, fizyczne zniszczenie
wybranych rekordów – plik jest przepisany bez skasowanych rekordów, rekordom zostanie
nadana nowa numeracja.
Wyszukiwanie informacji – możliwość prostego i szybkiego odnalezienia informacji
w bazie. Czynność wyszukiwania może być prowadzona bezpośrednio, czyli poprzez
321
określenie poszukiwanej wartości we wskazanym polu, lub poprzez zdefiniowanie dowolnie
złożonego warunku, który powinny spełniać wybrane rekordy.
Relacje między plikami – musi istnieć związek między poszczególnymi tablicami zwany
relacją po wspólnym polu zwanym polem kluczowym.
Problemy pojawiające się przy korzystaniu z bazy danych:
Redundancja – pewne informacje powtarzają się.
Anomalie przy aktualizacji – pojawia się niespójność bazy danych (np. aktualizacja
danych musi być dokonana we wszystkich rekordach).
Anomalie przy usuwaniu danych – kasowanie pewnej grupy rekordów może
powodować stratę innych informacji nieprzeznaczonych do kasowania.
Anomalie przy wstawianiu – nie można wpisywać pewnej części danych (np. zbiór
danych o wypożyczonych książkach i czytelnikach).
Normalizacja bazy danych:
Głównym problemem przy projektowaniu relacyjnych baz danych jest właściwy wybór
schematu relacji. Normalizację baz danych prowadzimy w celu uniknięcia: redundancji,
niespójności i anomalii.
Pierwsza postać normalna – podzielenie informacji w rekordzie na wartości
elementarne (nierozkładalne).
Postać normalna Boyce'a – nie zawiera redundancji i anomalii. Relacja jest w postaci
normalnej Boyce'a, jeżeli dla każdej zależności X R Y, w której Y nie zawiera się w X zbiór
X jest nadkluczem.
Trzecia postać normalna – stosuje się, gdy nie można rozłożyć danej relacji do postaci
normalnej Boyce'a.
Czwarta postać normalna – stosuje się do relacji z zależnościami wielowartościowymi.
Jest to odwzorowanie naturalnego złączenia dwóch relacji.
Wady normalizacji:
• wydłużenie czasu wyszukiwania informacji,
• obciążanie systemu komputerowego,
• konieczność stosowania złożonych formuł do określenia zapytań.
Należy wypracować kompromis między rzeczywistością, a najbardziej zbliżonym do niej
modelem, który da się dopasować do relacyjnej bazy danych. Wynika stąd pięć
podstawowych zasad normalizacji danych:
322
• każda pozycja w tablicy reprezentuje jedną jednostkę danych,
• wszystkie jednostki w obrębie tej samej kolumny w tablicy są tego samego rodzaju,
• każda kolumna ma inną nazwę,
• wszystkie wiersze są unikatowe (żadnych duplikatów),
• porządek przeglądania wierszy i kolumn nie wpływa na składnię funkcji używającej
tablicy.
Etapy projektowania bazy danych:
1. Dokładnie opracować listę wymagań stawianych bazie danych. Znaleźć odpowiedzi na
pytania:
• Jakie dane będą przechowywane w bazie?
• Jakie operacje będą wykonywane na tych danych?
• Jakie są wymagane dane wyjściowe z bazy (raporty, zapytania, itp.)?
2. W oparciu o informacje uzyskane w etapie 1 przystąpić do próby wstępnego
zaprojektowania tablic i rozdzielenia danych pomiędzy nimi. Jeżeli pomiędzy dwiema
tablicami wystąpi relacja many-to-many to należy ją zmienić poprzez wprowadzenie
trzeciej tablicy i rozbicie relacji many-to-many na dwie one-to-many. Relacja one-to-one
jest dopuszczalna jedynie wtedy, gdy wielkość danych przekracza ograniczenia systemu
zarządzania danymi ze względu na rozmiar rekordu lub liczbę pól rekordu.
3. Zastosować metodę trzech eliminacji do tablic powstałych w etapie 2 i uwzględnić w nich
niezbędne poprawki:
• wyeliminuj z opracowanej struktury powtarzające się pola, które powodują
powtarzanie się danych w bazie,
• wyeliminuj z rekordu te pola, które nie są zdefiniowane przez jego indeks (nie mają
związku z indeksem rekordu),
• wyeliminuj te pola, które są również zdefiniowane przez inne pola już istniejące
w bazie.
4. Dokonać próby oszacowania ilości i częstotliwości występowania danych
w poszczególnych tablicach i zmodyfikować pod tym kątem, w razie potrzeby naruszyć
którąś z reguł.
5. W razie potrzeby powtórzyć w pętli etapy od 2 do 5, aż do zadowalającego efektu.
6. Zdefiniować potrzebne zapytania i wygląd formularzy.
323
2.6. Powiązanie poszczególnych elementów komputerowego systemu zarządzania
danymi w logiczną całość w układzie użytkownik – beneficjent
2.6.1.Uwagi wprowadzające
Komputerowy System Zarządzania Danymi (KSZD) w założeniu jest systemem
jednostanowiskowym wykorzystującym standardowe oprogramowanie w celu jego
wykorzystania. Zasady współpracy w układzie aplikacja – użytkownik są następujące:
1. użytkownik otrzymuje płytę CD z nagranym kompletnym systemem zawierającym
zarchiwizowane bazy danych oraz oprogramowanie na które składają się: moduł
pobierania danych, moduł weryfikacji danych, moduł zapisu danych pierwotnych do bazy,
moduły obliczeniowe, moduł zapisu wyników do archiwum,
2. użytkownik zapisuje system, na dysku twardym komputera, do zadanego katalogu
(kompletny opis instalacji systemu zostanie podany parametrów Instrukcji obsługi
systemu), przy założeniu parametrów technicznych komputera oraz systemu podanych
w punktach poprzednich,
3. po przegraniu na dysk komputera system jest gotowy do pracy z wykorzystaniem danych
archiwalnych,
4. użytkownik sam odpowiada za wprowadzanie „nowych”, aktualnych danych
z potrzebnych obszarów – w celu niezawodnego działania systemu, powinny to być
zawsze dane kompletne (obszary: podmioty gospodarcze, urzędy pracy, edukacja,
prasowe oferty pracy). Postępowanie zostanie opisane w przywołanej już wcześniej
Instrukcji obsługi systemu,
2.6.2. Rodzaje baz danych
Do najbardziej rozpowszechnionych jednostanowiskowych baz danych można zaliczyć:
• dBase i Paradox firmy Borland,
• Access i FoxPro firmy Microsoft,
• Approach firmy Lotus.
Natomiast popularne bazy typu klient/serwer to:
• SQL Base firmy Gupta,
• Oracle 6/7,
• Informix On Line Dynamic Server,
324
• Sybase SQL Server,
• Microsoft SQL Server 6.0.
2.6.3. Ustalenie parametrów pracy komputerowego systemu zarządzania danymi
Komputerowy System Zarządzania Danymi (KSZD) w założeniu jest systemem
jednostanowiskowym wykorzystującym standardowe oprogramowanie w celu jego
wykorzystania. Wymagania sprzętowe dla obsługi systemu będą następujące:
• Komputer Intel Pentium lub kompatybilny, 166 MHz i wyżej,
• Pamięć RAM 128 MB na Windows XP,
• 64 MB na Windows 2000,
• 32 MB na win98/ME,
• Dysk twardy 50 MB,
• CD-ROM.
Natomiast wymagania systemowe dla systemu przedstawiają się następująco:
• Windows Server 2003 Standard Edition, Windows Server 2003 Enterprise Edition,
Windows Server 2003 Datacenter Edition.
• Windows 2000 Server, Windows 2000 Advanced Server, Windows 2000 Datacenter
Server.
• Windows NT Server 4.0, SP5 or later; Windows NT Server 4.0, Enterprise Edition,
SP5 or later; Windows NT Workstation 4.0, SP5 or later.
• Windows XP Professional, Windows XP Home Edition.
• Windows 2000 Professional.
• Windows Millennium Edition.
• Windows 98. Windows 98 Second Edition jest wymagany, jeśli komputer nie posiada
karty sieciowej.
• Microsoft Internet Explorer 5.0 lub wyższy.
• w systemach innych niż Windows 98 i Window Millennium Edition musi być aktywna
opcja udostępniania plików i drukarek.
325
2.7. Moduły i algorytmy odzwierciedlające przyjęte metody i techniki realizacji zadań
stawianych przed komputerowym systemem zarządzania danymi
2.7.1 Uwagi wprowadzające
Algorytm w matematyce oraz informatyce to skończony, uporządkowany zbiór jasno
zdefiniowanych czynności, koniecznych do wykonania pewnego zadania, w skończonej
liczbie kroków. Ma on przeprowadzić system z pewnego stanu początkowego do pożądanego
stanu końcowego. Algorytm może zostać zaimplementowany w postaci programu
komputerowego lub układu elektronicznego. Kiedy podczas tego procesu programiści
popełnią błąd (ang. bug), może to doprowadzić do poważnych skutków.
Wyróżnia się algorytmy numeryczne, operujące na liczbach (np. algorytm Euklidesa),
i nienumeryczne, operujące na obiektach nieliczbowych (np. sortowanie dokumentów).
Istnieje również podział algorytmów na sekwencyjne (kolejność czynności jest określona
jednoznacznie) i niesekwencyjne (równoległe, współbieżne – następstwo między pewnymi
operacjami nie jest określone). Algorytmy charakteryzują się możliwością wyrażania ich
w różnych językach i przez skończoną liczbę symboli, bez odwoływania się do analogii,
a także faktyczną wykonalnością i możliwością wielokrotnej realizacji. Termin algorytm
wywodzi się od zlatynizowanej formy (Algorismus, Algorithmus) nazwiska matematyka
arabskiego z IX w., Al-Chuwarizmiego.
Komputery przetwarzają przekazywane im informacje z wykorzystaniem pewnych
algorytmów. Program jest algorytmem zapisanym w języku zrozumiałym dla maszyny
(asemblerze). Każdy kod maszynowy da się przełożyć na zestaw instrukcji dla maszyny
Turinga.
Zwykle algorytmy pracują na pewnych danych wejściowych i uzyskują z nich dane
wyjściowe. Informacje zapisane w pamięci maszyny traktuje się jako jej stan wewnętrzny.
Niektóre algorytmy mają za zadanie wyłącznie przeprowadzanie komputera z jednego stanu
wewnętrznego do innego.
Każdy algorytm komputerowy musi być wyrażony w bardzo rygorystycznie
zdefiniowanym języku. Ludzie często komunikując się przesyłają między sobą informację
wieloznaczne. Komputery mogą reagować tylko na całkowicie jednoznaczne instrukcje. Jeżeli
dany algorytm da się wykonać na maszynie o dostępnej mocy obliczeniowej i pamięci oraz
akceptowalnym czasie, to mówi się, że jest obliczalny.
326
Poprawne działanie większości algorytmów implementowanych w komputerach opiera
się na kolejnej realizacji pewnego zestawu warunków. Jeżeli, któryś z nich nie zostanie
spełniony, to program kończy się komunikatem błędu.
Moduł (pakiet, unit - ang.) to oddzielny (względem aplikacji go wykorzystujących) twór,
zawierający dostępne w nim implementacje typów wartości, zmiennych, stałych oraz treści
procedur i funkcji.
We współczesnych językach algorytmicznych można definiować moduły. Moduły to
konstrukcje podobne do klas — mogą zawierać zmienne, funkcje i inne składniki, nie można
jednak tworzyć ich egzemplarzy. Moduł zawierający funkcję Main można w prosty sposób
skompilować i uzyskać plik wykonywalny bez potrzeby podawania dodatkowych parametrów
w kompilatorze. Słowem moduł określane są też zawierające kod zarządzany pojedyncze pliki
DLL oraz EXE, które składają się na podzespół.
2.7.2. Klasyfikacja algorytmów
Istnieje wiele różnych sposobów podziału algorytmów na grupy. Podstawowe
paradygmaty tworzenia algorytmów komputerowych przedstawiają się następująco:
• dziel i zdobywaj – dzielimy problem na kilka mniejszych i je znowu dzielimy, aż ich
rozwiązania nie staną się oczywiste (rekurencja),
• programowanie dynamiczne – problem dzielony jest na kilka, ważność każdego z nich
jest oceniana i po pewnym wnioskowaniu wyniki analizy niektórych prostszych
zagadnień wykorzystuje się do rozwiązania głównego problemu,
• metoda zachłanna – nie analizujemy podproblemów dokładnie, tylko wybieramy
najbardziej obiecującą w tym momencie drogę rozwiązania,
• programowanie liniowe – oceniamy rozwiązanie problemu przez pewną funkcję
jakości i szukamy jej minimum,
• poszukiwanie i wyliczanie, – kiedy przeszukujemy zbiór danych aż do odnalezienie
rozwiązania,
• probabilistyczne rozwiązanie – algorytm działa poprawnie z bardzo wysokim
prawdopodobieństwem, ale wynik nie jest pewny,
• heurystyka – człowiek na podstawie swojego doświadczenia tworzy algorytm, który
działa w najbardziej prawdopodobnych warunkach, rozwiązanie zawsze jest
przybliżone.
327
Najważniejsze techniki implementacji algorytmów komputerowych:
• proceduralność – algorytm dzielimy na szereg podstawowych procedur, wiele
algorytmów dzieli wspólne biblioteki standardowych procedur, z których są one
wywoływane w razie potrzeby,
• praca po kolei – wykonywanie kolejnych procedur algorytmu, według kolejności ich
wywołań, na raz pracuje tylko jedna procedura,
• praca równoległa – wiele procedur wykonywanych jest w tym samym czasie,
wymieniają się one danymi,
• rekurencja – procedura wywołuje sama siebie, aż do uzyskania wyniku lub błędu,
• obiektowość – procedury i dane łączymy w pewne obiekty reprezentujące
najważniejsze elementy algorytmu oraz stan wewnętrzny wykonującego je urządzenia.
2.7.3. Błędy w implementacji
Kiedy komputery stały się powszechne, algorytmy zaczęto masowo wykorzystywać do
rozwiązywania problemów życia codziennego. Dzisiaj w miliardach maszyn cyfrowych
działają niezliczone zastępy umieszczonych w nich programów. Jednak rewolucja cyfrowa
niesie ze sobą niebezpieczeństwo błędnych implementacji algorytmów. Kody źródłowe
programów zabezpieczających większość dzisiejszych systemów przed niepowołanym
atakiem mogą okazać się pełne błędów. W takiej sytuacji są one narażone na atak
cyberterrorystyczny na światową skalę. Ratunkiem jest tutaj stosowanie jawnych
implementacji algorytmów, których kod źródłowy jest otwarty dla każdego. W ten sposób
zwiększa się szansa na odnalezienie błędów i ich szybką naprawę. Nie mniej ważne jest stałe
aktualizowanie najważniejszych programów przez administratorów ważnych sieci
komputerowych. Oczywiście może to być broń obusieczna – wystarczy wyobrazić sobie
sytuację, w której osoba o złych intencjach dostrzega, i wy-korzystuje błąd w kodzie
źródłowym programu.
Większość nowoczesnych środowisk programistycznych dostarcza tzw. debugery –
programy wspomagające wykrywanie błędów w kodzie programu, poprzez np. możliwość
dokładnego prześledzenia jego działania z wglądem na wartości zmiennych.
Wciąż rozwijana inżynieria oprogramowania pozwala na tworzenie aaplikacji,
którychkod źródłowy ma setki tysięcy linii, przy równoczesnym zachowaniu kontroli nad
całością projektu, jednak, choćby ze względu na statystykę, błędy w programach
prawdopodobnie zawsze będą towarzyszyć (coraz większym) projektom.
328
2.7.4. Ograniczenia algorytmów
Prawie każdy algorytm komputerowy musi kiedyś zakończyć swoją pracę. Oznacza to,
że problem musi być rozwiązany z wykorzystaniem dostępnych zasobów obliczeniowych
w skończonym czasie. Jeżeli algorytm dla coraz większego zbioru danych powoduje wzrost
czasu obliczeń szybciej niż to wynikałoby z funkcji wielomianowej, to mówi się, że nie jest
praktycznie obliczalny. Gdy kryterium braku obliczalności jest spełnione dla implementacji
algorytmu na maszynę Turinga, to wtedy określa się go jako problem N-P zupełny.
Podane wyżej metody i założenia zostały wykorzystane podczas realizacji zadań
stawianych przed Komputerowym Systemem Zarządzania Danymi. Funkcjonalność
opracowywanych modułów zarządzająco-analitycznych jest oparta Komputerowym
Systemem Zarządzania Danymi na rozbudowanej bazie danych źródłowych, której
kluczowymi obszarami zarządzania i analizy są:
1. Struktura podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu
województw, poprzez poziomy: podregionów i powiatów.
2. Struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.
3. Struktura rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
4. Struktura aktywności ekonomicznej ludności.
5. Struktura rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,
jednostki zarejestrowane według sekcji.
6. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna bezrobocia.
7. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna zapotrzebowania i zwolnień planowanych w za-
trudnieniu przez pracodawców.
8. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna ofert pracy z urzędów pracy.
9. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna prasowych ofert pracy.
10. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
Poniżej podano krótką charakterystykę poszczególnych modułów wykorzystanych baz
danych.
Analiza struktury podmiotów gospodarczych została zaprojektowana w oparciu o dane
z rejestru działalności gospodarczej REGON. Zgromadzony materiał, po wstępnej
weryfikacji, poddany został analizie uwzględniającej następujące zmienne:
329
• Liczba pracujących,
• Systematyka podstawowej formy prawnej (OP),
• Systematyka szczególnej formy prawnej (FP),
• Systematyka formy własności (FW),
• Klasyfikacja stanów aktywności prawno-ekonomicznej (GOT),
• Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) – poziom działów i sekcji gospodarki
narodowej.
W skład podstawowych zadań dla tego zadania wchodzą:
• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie liczby pracujących,
• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie systematyki
podstawowej formy prawnej (OP),
• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie systematyki
szczególnej formy prawnej (FP),
• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie systematyki formy
własności (FW),
• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie sekcji i działów
gospodarki według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Struktura podmiotów
gospodarczych wyznaczona w oparciu o sekcje Polskiej Klasyfikacji Działalności
(PKD) skorelowana ze stanem liczby pracujących,
• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona w oparciu o sekcje Polskiej
Klasyfikacji Działalności (PKD) skorelowana z formą prawną,
• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona w oparciu o sekcje Polskiej
Klasyfikacji Działalności (PKD) skorelowana ze stanem formy własności podmiotów
gospodarczych,
• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie systematyki działów
gospodarczych.
Analiza struktury ofert pracy została zaprojektowana w oparciu o dane z ofert pracy
zawartych w dziennikach: Gazeta Wyborcza oraz Słowo Polskie i zgromadzonych w bazie
danych o nazwie BAZA OFERT. W bazie tej zgromadzono następujące informacje: nazwa
w prasowej ofercie pracy, nazwa w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności, symbol, poziom
klasyfikacji, pochodzenie oferty (miesiąc, źródło, powiat), kompetencje kluczowe (poziom
wykształcenia, profil wykształcenia, specjalność, wiek, wiedza i umiejętności kluczowe,
niezbędne do pracy na danym stanowisku, poziom znajomości języka obcego (podstawowy,
dobry, bardzo dobry, biegły), poziom umiejętności obsługi komputera i programów
330
komputerowych (podstawowy, dobra, bardzo dobra, biegły), uprawnienia formalne),
pozostałe kompetencje (inne, doświadczenie, predyspozycje, zdolności, cechy i postawy),
z tym, że po przeprowadzonej analizie i weryfikacji do dalszych opracowań proponuje się
następujące zmienne:
• nazwa w prasowej ofercie pracy
• nazwa w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności,
• Symbol nadany na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 8
grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy
oraz zakresu jej stosowania.
Analiza struktury bezrobocia została zaprojektowana o dane zawarte w załącznikach:
• ZAŁĄCZNIK 2 do sprawozdania MPiPS-01 – Bezrobotni według rodzaju działalności
ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy,
• ZAŁĄCZNIK 3 do sprawozdania MPIPS-01 – Bezrobotni oraz oferty pracy według
zawodów i specjalności
i wykorzystuje wszystkie dane zawarte w tych załącznikach.
Analizę kształcenia oraz ilości absolwentów w szkołach ponadgimnazjalnych
poszczególnych typów zaprojektowano w oparciu o następujące dane:
• uczniowie szkół zasadniczych zawodowych oraz zasadniczych oraz absolwenci według
zawodów (bez szkół specjalnych),
• uczniowie szkół zasadniczych zawodowych specjalnych oraz zasadniczych
specjalnych, oraz absolwenci według zawodów,
• uczniowie liceów profilowanych (łącznie ze specjalnymi) oraz liceów technicznych
oraz absolwenci według profili,
• uczniowie szkół średnich zawodowych oraz techników ponadgimnazjalnych dla
młodzieży oraz absolwenci według zawodów (bez liceów technicznych i szkół
specjalnych),
• uczniowie szkół średnich zawodowych oraz ponadgimnazjalnych techników
specjalnych oraz absolwenci według zawodów,
• uczniowie w liceach profilowanych oraz szkołach zawodowych dla młodzieży według
grup kierunków kształcenia,
• uczniowie w liceach profilowanych oraz szkołach zawodowych dla dorosłych według
grup kierunków kształcenia oraz absolwenci.
331
Wykorzystano również dane zawarte w Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu
Statystycznego, a które to dane umożliwia stworzenie następujących modułów
obliczeniowych:
6. struktura podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,
poprzez poziomy: podregionów i powiatów,
7. struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje,
8. struktura rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie,
9. struktura aktywności ekonomicznej ludności.
2.7.5. Zasady współpracy w układzie aplikacja – użytkownik
Zgodnie z informacjami podanymi w rozdziale (punkcie) 6 określa się następujące zasady
współpracy w układzie aplikacja – użytkownik dla KSZD:
1. użytkownik otrzymuje płytę CD z nagranym kompletnym systemem zawierającym
zarchiwizowane bazy danych oraz oprogramowanie, na które składają się: moduł
pobierania danych, moduł weryfikacji danych, moduł zapisu danych pierwotnych do bazy,
moduły obliczeniowe, moduł zapisu wyników do archiwum,
2. użytkownik instaluje system, na dysku twardym komputera, do zadanego katalogu
(kompletny opis instalacji systemu zostanie podany parametrów Instrukcji obsługi
systemu), przy założeniu parametrów technicznych komputera oraz systemu podanych
w punktach poprzednich,
3. po instalacji system jest gotowy do pracy z wykorzystaniem danych archiwalnych,
4. użytkownik sam odpowiada za wprowadzanie „nowych”, aktualnych danych z
potrzebnych obszarów – w celu niezawodnego działania systemu, powinny to być zawsze
dane kompletne (obszary: podmioty gospodarcze, urzędy pracy, edukacja, prasowe oferty
pracy). Postępowanie zostanie opisane w przywołanej już wcześniej Instrukcji obsługi
systemu.
332
2.8. Struktura aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi w układzie
danych źródłowych wtórnych i pierwotnych – słowniki podstawowych pojęć
używanych w systemie
2.8.1. Uwagi wprowadzające
Struktura poniżej opisanych słowników podstawowych pojęć jest wypadkową zadanych
do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi modułów zarządzająco-analitycznych.
Prezentowana w opracowaniu struktura jest wypadkową końcowej fazy realizacji zadania tj.
aplikacja i wdrożenie Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.
Ważnym jest w tym miejscu zaznaczenie mogących wystąpić w czasie testowania,
aplikacji i wdrażania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi zagrożeń dla struktury
słowników podstawowych pojęć. Do najistotniejszych zaliczamy mogące wystąpić
niezależnie od autorów projektu Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi oraz
Beneficjentów Ostatecznych zmian w źródłach stanowiących podstawę merytoryczną
słowników. Na przestrzeni ostatnich lat systematycznie ulegają zmianom dokumenty
sprawozdawczości zarówno statystyki publicznej jak i statystyki urzędów pracy. Dotyczy to
nie tylko układu zmiennych opisywanych, lecz również pojęć i definicji.
Prezentowane słowniki przyjęte w niniejszej pracy posiadają kilka charakterystycznych
cech. Po pierwsze każdy słownik jest ilustrowany fragmentem struktury dokumentu
źródłowego. Z uwagi na objętość dokumentów źródłowych przyjęliśmy założenie, że ich
pełna prezentacja pozostaje w zapisie elektronicznym. To podejście gwarantuje przejrzystość
i czytelność opracowanego materiału. Każdy słownik dodatkowo jest uzupełniony
komentarzem objaśniającym, informującym i interpretującym. To z kolei zapewnia lepsze
zrozumienie struktury słownika i odsyła odbiorcę do dokumentu źródłowego.
Układ prezentowanych poniżej słowników jest następujący:
Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS
Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS
Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD)
Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych
Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej (gotowości-GOT)
Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności – FW
Słownik nr 7 – systematyki form prawnych
Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne
Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników (LPPRAC).
333
8.2.2 Słowniki podstawowych pojęć
2.8.2.1. Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS
Na podstawie „Kodu terytorialnego”, pobranego ze strony internetowej Głównego
Urzędu Statystycznego „Bank Danych Regionalnych Kod terytorialny”:
Struktura Kodu terytorialnego przedstawia się następująco: 0 00 00 00 000 – łącznie 10 znaków1. 2. 3. 4. 5. gdzie poszczególne elementy oznaczają odpowiednio: 1. Symbol regionu (0, 1, ..., 6) – jeden znak2. Symbol województwa (00, 02, ..., 32) – dwa znaki3. Symbol podregionu (00, 01, ..., 45) – dwa znaki4. Symbol powiatu (00, 01, ..., 59 - powiat; 60, ..., 99 - miasto na prawach powiatu) – dwa znaki5. Symbol gminy (000 lub trzyznakowa liczba, gdzie ostatni znak oznacza „Rodzaj gminy”) – trzy znaki
Pobrano fragment dotyczący województwa dolnośląskiego i zapisano dopisując na
początku kodów "48" (kod Polski), po czym skrócono kod skreślając „Symbol regionu”
i „Symbol gminy” (zgodnie z założeniami budowy KSZD symbole te w niniejszym
opracowaniu nie występują). Kod ten używamy jako słownik NTS w naszym programie:
1-szy słownik „Kod terytorialny”:
48020000 DOLNOŚLĄSKIE48020100 Podregion 1 – jeleniogórsko-wałbrzyski48020101 Powiat bolesławiecki48020102 Powiat dzierżoniowski48020105 Powiat jaworski48020106 Powiat jeleniogórski48020107 Powiat kamiennogórski48020108 Powiat kłodzki48020110 Powiat lubański48020112 Powiat lwówecki48020117 Powiat strzeliński48020119 Powiat świdnicki48020121 Powiat wałbrzyski48020124 Powiat ząbkowicki48020125 Powiat zgorzelecki48020126 Powiat złotoryjski48020161 Powiat m. Jelenia Góra48020200 Podregion 2 – legnicki48020203 Powiat głogowski48020204 Powiat górowski48020209 Powiat legnicki48020211 Powiat lubiński48020216 Powiat polkowicki48020222 Powiat wołowski48020262 Powiat m. Legnica48020300 Podregion 3 – wrocławski
334
48020313 Powiat milicki48020314 Powiat oleśnicki48020315 Powiat oławski48020318 Powiat średzki48020320 Powiat trzebnicki48020323 Powiat wrocławski48020400 Podregion 4 – m. Wrocław48020464 Powiat m. Wrocław
– jako 1 plik DBASE-4 o nazwie NTS4802.dbf
lub
– jako 3 pliki DBASE-4:
NTS4802a – zawierający nazwę województwa,
NTS4802b – zawierający nazwy podregionów,
NTS4802c – zawierający nazwy powiatów.
Pliki DBASE-4 słowników NTS mają strukturę:
Field Field Name Type Width
1 N1 Numeric 8
2 POWIAT_WOJ. Character 40
W drodze ustaleń eksperckich podjęto decyzję, że ze względu na nieduży rozmiar
słownika, aby nie komplikować spraw programistycznych będzie używany 1 słownik
(NTS4802.dbf).
2.8.2.2. Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS
Obecnie obowiązująca „Klasyfikacja zawodów i specjalności” („wykonywanych”)
została wprowadzona rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r.
(Dz.U. Nr 265, poz. 2644).
Należało rozstrzygnąć, czy:
1) używamy w naszym słowniku nr 2 (KZiS) jedynie zawodów (grup zawodów) oznaczonych
kodami sześciocyfrowymi, czterocyfrowymi, trzycyfrowymi, dwucyfrowymi i jedno-
cyfrowymi?
2) grupy zawodów oznaczone kodami jedno-, dwu-, trzy- i czterocyfrowymi rozbudowujemy
do sześciu cyfr (zerami)?
3) używamy słownika jednego czy kilku (odrębnego dla każdej grupy)?
335
Ostatecznie wprowadzono 5 podsłowników słownika nr 2:
KZ2004A – kody jednoznakowe (grupa wielka),
KZ2004B – kody dwuznakowe (grupa duża),
KZ2004C – kody trzyznakowe (grupa średnia),
KZ2004D – kody czteroznakowe (grupa elementarna),
KZ2004E – kody sześcioznakowe (zawód i specjalność).
Struktura słowników „Klasyfikacji zawodów i specjalności” jako plików DBASE 4:
Field Field Name Type Width
1 KODC Numeric 6 numer rekordu
2 KOD Character 6 kod zawodu (grupy zawodów)
3 ZAWOD Character 150 nazwa zawodu (grupy zawodów)
Poniżej wydruk grupy wielkiej:
KODC KOD ZAWÓD1 1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy2 2 Specjaliści3 3 Technicy i inny średni personel4 4 Pracownicy biurowi5 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy6 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy7 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy8 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń9 9 Pracownicy przy pracach prostych
10 0 Siły zbrojne2.8.2.3. Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD)
Kody PKD wynikają z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r.
w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
Wprowadzono 4 podsłowniki słownika nr 3:
KODY 2 CYFROWE – DZIALY.DBF
KODY 3-CYFROWE – GRUPY.DBF
KODY 4-CYFROWE – KLASY.DBF
KODY 4-CYFROWE+LITERA - PODKLASY.DBF
Struktura słowników „Polskiej Klasyfikacji Działalności” jako plików DBASE 4:
Field Field Name Type Width
1 SEKCJA Character 2
2 PKD Character 9
3 NAZWA_GRUP Character 150
336
Ewentualne wprowadzenie pola zawierającego numerację rekordów zawierających kody
może zostać poddane dalszej dyskusji, lecz z uwagi na konsultacje z działem ewidencji
REGON Urzędu Statystycznego w Katowicach na tym etapie prac zaproponowane
rozwiązanie należy uznać za poprawne.
Poniżej wydruk początkowego fragmentu tabeli PKD – pełna tabela liczy 38 stron
(głównie dla zobrazowania pola SEKCJA):
DZIAŁ GRUPA KLASA PODKLASA NAZWA GRUPOWANIASEKCJA A ROLNICTWO, ŁOWIECTWO I LEŚNICTWO
01 ROLNICTWO, ŁOWIECTWO, WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆUSŁUGOWĄ
01.1 Uprawy rolne; ogrodnictwo, włączając warzywnictwo
01.11 Uprawa zbóż i pozostałe uprawy rolne, gdzie indziejniesklasyfikowane
01.11.A Uprawa zbóż
01.11.BUprawa ziemniaków, roślin okopowych o dużej zawartości skrobii insuliny
01.11.CUprawa roślin przemysłowych i pozostałe uprawy rolne, gdzieindziej niesklasyfikowane
01.12 Uprawa warzyw, specjalnych roślin ogrodniczych i produktówszkółkarskich
01.12.A Uprawa warzyw
01.12.BUprawa grzybów, kwiatów i ozdobnych roślin ogrodniczych;szkółkarstwo roślin sadowniczych i ozdobnych
01.13 01.13.ZUprawa drzew i krzewów owocowych, roślin jagodowychi orzechów oraz uprawa roślin wykorzystywanych do produkcjinapojów i przypraw
01.2 Chów i hodowla zwierząt 01.21 01.21.Z Chów i hodowla bydła 01.22 01.22.Z Chów i hodowla owiec, kóz, koni, osłów, mułów i osłomułów 01.23 01.23.Z Chów i hodowla świń 01.24 01.24.Z Chów i hodowla drobiu 01.25 01.25.Z Chów i hodowla zwierząt pozostałych
01.3 01.30 01.30.ZUprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt(działalność mieszana)
01.4 Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi, chowemi hodowlą zwierząt, z wyłączeniem działalności weterynaryjnej;zagospodarowanie terenów zieleni
01.41 Działalność usługowa związana z produkcją roślinną;zagospodarowanie terenów zieleni
01.41.A Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi
01.41.BDziałalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenówzieleni
01.42 01.42.ZDziałalność usługowa związana z chowem i hodowlą zwierząt,z wyłączeniem działalności weterynaryjnej
01.5 01.50 01.50.ZGospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych,włączając działalność usługową
02 02.0 LEŚNICTWO, WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ 02.01 Leśnictwo 02.01.A Gospodarka leśna 02.01.B Szkółkarstwo leśne 02.02 02.02.Z Działalność usługowa związana z leśnictwemSEKCJA B RYBACTWO05 05.0 RYBACTWO, WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ 05.01 Rybołówstwo, włączając działalność usługową
337
05.01.A Rybołówstwo w wodach śródlądowych 05.01.B Rybołówstwo w wodach morskich 05.02 05.02.Z Chów i hodowla ryb oraz pozostałych organizmów wodnychSEKCJA C GÓRNICTWOPODSEKCJA CA GÓRNICTWO SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH
10 GÓRNICTWO WĘGLA KAMIENNEGO I BRUNATNEGO (LIGNITU);WYDOBYWANIE TORFU
10.1 10.10 Wydobywanie węgla kamiennego; brykietowanie 10.10.A Wydobywanie węgla kamiennego 10.10.B Produkcja brykietów i paliw stałych z węgla kamiennego 10.10.C Działalność odzyskiwania węgla kamiennego z hałd 10.2 10.20 Wydobywanie węgla brunatnego (lignitu); brykietowanie 10.20.A Wydobywanie węgla brunatnego (lignitu) 10.20.B Produkcja brykietów z węgla brunatnego (lignitu) 10.3 10.30 10.30.Z Wydobywanie, wzbogacanie i brykietowanie torfu
11 GÓRNICTWO ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO,WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ
11.1 11.10 Górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego 11.10.A Górnictwo ropy naftowej 11.10.B Górnictwo gazu ziemnego
11.2 11.20 11.20.ZDziałalność usługowa związana z eksploatacją złóż ropy naftoweji gazu ziemnego
12 12.0 12.00 12.00.Z GÓRNICTWO RUD URANU I TORU PODSEKCJA CB GÓRNICTWO SUROWCÓW INNYCH NIŻ ENERGETYCZNE13 GÓRNICTWO RUD METALI 13.1 13.10 13.10.Z Górnictwo rud żelaza 13.2 13.20 Górnictwo rud metali nieżelaznych, z wyłączeniem rud uranu i toru 13.20.A Górnictwo rud miedzi 13.20.B Górnictwo rud cynkowo-ołowiowych
13.20.CGórnictwo rud metali nieżelaznych, z wyłączeniem rud miedzi,uranu i toru oraz rud cynkowo-ołowiowych
14 POZOSTAŁE GÓRNICTWO 14.1 Wydobywanie kamienia
14.11 14.11.ZWydobywanie kamieni ozdobnych oraz kamienia dla potrzebbudownictwa
14.12 14.12.Z Wydobywanie skał wapiennych, gipsu i kredy 14.13 14.13.Z Wydobywanie łupków 14.2 Wydobywanie żwiru, piasku i gliny 14.21 14.21.Z Wydobywanie żwiru i piasku 14.22 14.22.Z Wydobywanie gliny i kaolinu
14.3 14.30 Wydobywanie minerałów dla przemysłu chemicznego oraz doprodukcji nawozów
14.30.AWydobywanie minerałów dla przemysłu chemicznego,z wyłączeniem siarkonośnych
14.30.B Wydobywanie surowców siarkonośnych 14.4 14.40 14.40.Z Produkcja soli 14.5 14.50 14.50.Z Pozostałe górnictwo, gdzie indziej niesklasyfikowane
2.8.2.4. Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych
Źródłem prawa w tym zakresie jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
i Sportu z dnia 8 maja 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego
(Dz. U. z dnia 19 maja 2004 r.).
338
Słownik nr 4 zbudowano z tablicy umieszczonej w tym rozporządzeniu („Struktura
klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego”) transponując pierwsze dwie kolumny tej
tablicy do bazy danych, oto pierwsza strona tej tablicy (pełna tablica liczy 8 stron):
Symbol cyfrowy Nazwa grupy zawodów/nazwa zawodu3 Technicy i inny średni personel31 Średni personel techniczny311 Technicy311[01] Korektor i stroiciel instrumentów muzycznych311[02] Technik analityk311[04] Technik budownictwa311[05] Technik budownictwa okrętowego311[06] Technik dróg i mostów kolejowych311[07] Technik elektronik311[08] Technik elektryk311[09] Technik garbarz311[10] Technik geodeta311[11] Technik geofizyk311[12] Technik geolog311[13] Technik górnictwa odkrywkowego311[14] Technik górnictwa otworowego311[15] Technik górnictwa podziemnego311[16] Technik hutnik311[17] Technik hydrolog311[18] Technik instrumentów muzycznych311[19] Technik inżynierii środowiska i melioracji311[20] Technik mechanik311[22] Technik mechanizacji rolnictwa311[23] Technik meteorolog311[24] Technik ochrony środowiska311[25] Technik obuwnik311[26] Technik odlewnik311[27] Technik papiernictwa311[28] Technik poligraf311[30] Technik technologii ceramicznej311[31] Technik technologii chemicznej311[32] Technik technologii drewna311[33] Technik technologii szkła311[34] Technik technologii odzieży311[35] Technik technologii wyrobów skórzanych311[37] Technik telekomunikacji311[38] Technik transportu kolejowego311[39] Technik urządzeń sanitarnych311[40] Technik wiertnik311[41] Technik włókiennik311[42] Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych311[45] Technik drogownictwa311[46] Technik automatyk sterowania ruchem kolejowym311[47] Technik elektroenergetyk transportu szynowego311[49] Technik budownictwa wodnego311[50] Technik mechatronik
Ostatecznie z tabeli tej zbudowano słownik nr 4 składający się z 4 podsłowników:
Kzk1.dbf – z kodami jednocyfrowymi,
Kzk2.dbf – z kodami dwucyfrowymi,
339
Kzk3.dbf – z kodami trzycyfrowymi,
kzk.dbf – z kodami pięciocyfrowymi.
Struktura słowników „Klasyfikacji zawodów kształconych” DBASE 4:
Field Field Name Type Width
1 SYMBOL Numeric 5 kod zawodu /grupy zawodów kształc.
2 ZAWODK Character 150 nazwa zawodu (grupy zawodów)
Poniżej wydruk podsłownika KZK1.dbf:
SYMBOL ZAWODK3 Technicy i inny średni personel4 Pracownicy biurowi5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń9 Pracownicy przy pracach prostych
2.8.2.5. Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej
REGON (gotowości-GOT)
Klasyfikacja ta prezentuje się następująco:
KOD
GOTOPIS
Podmiot aktywny11 prowadzący działalność12 w budowie, organizujący się13 w stanie likwidacji14 w stanie upadłości
Podmiot nieaktywny21 jeszcze nie podjął działalności23 w stanie likwidacji24 w stanie upadłości25 z zawieszoną działalnością
26 z zakończoną działalnością (nie wyrejestrowanyz rejestru/ewidencji)
2-cyfrowy słownik „klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej (gotowości)”
GOT.dbf ma strukturę:
Field Field Name Type Width
1 GOT Numeric 6 kod
2 NAZWA Character 150 nazwa „stanu gotowości”.
340
2.8.2.6. Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności REGON-FW
Klasyfikacja ta ma postać:
Kod_fw Nazwa_fw111 Własność skarbu państwa112 Własność państwowych osób prawnych113 Własność samorządowa121 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności skarbu państwa122 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności państwowych osób prawnych123 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności samorządowej
131Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności skarbu państwa
132Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności państwowych osób prawnych
133Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności samorządowej
214 Własność krajowych osób fizycznych215 Własność prywatna krajowa pozostała216 Własność zagraniczna224 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności krajowych osób fizycznych225 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności prywatnej krajowej pozostałej226 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności zagranicznej
234Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności krajowych osób fizycznych
235Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności prywatnej krajowej pozostałej
236Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności zagranicznej
3-cyfrowy słownik „form własności” Kod_fw.dbf ma strukturę:
Field Field Name Type Width
1 KOD_FW Numeric 6 trzycyfrowe kody form własności,
2 NAZWA_FW Character 150 nazwy form własności
2.8.2.7. Słownik nr 7 – systematyki form prawnych REGON
Systematyka form prawnych ma postać:
KODFP
Szczególne formy prawne
01 Organy władzy, administracji rządowej02 Organy kontroli państwowej i ochrony prawa03 Wspólnoty samorządowe06 Sądy i trybunały09 Skarb państwa15 Spółki partnerskie16 Spółki akcyjne17 Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością18 Spółki jawne19 Spółki cywilne20 Spółki komandytowe21 Spółki komandytowo-akcyjne
341
23Spółki przewidziane przepisami innych ustaw niż kodeks handlowy i kodeks cywilny ustaw lub formy,do których stosuje się określone przepisy o spółkach
24 Przedsiębiorstwa państwowe28 Państwowe jednostki organizacyjne29 Gminne samorządowe jednostki organizacyjne30 Powiatowe samorządowe jednostki organizacyjne31 Wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne40 Spółdzielnie48 Fundacje49 Fundusze50 Kościół katolicki51 Inne kościoły i związki wyznaniowe55 Stowarzyszenia60 Organizacje społeczne oddzielnie nie wymienione70 Partie polityczne72 Związki zawodowe73 Organizacje pracodawców76 Samorząd gospodarczy i zawodowy79 Oddziały przedsiębiorców zagranicznych80 Przedstawicielstwa zagraniczne85 Wspólnoty mieszkaniowe90 Związki grup producentów rolnych99 Bez szczególnej formy prawnej
Słownik systematyki form prawnych w pliku Kod_fp.dbf ma strukturę:
Field Field Name Type Width
1 RECNO Numeric 6 nr rekordu
2 KOD_FP Character 6 trzyznakowe kody form prawnych]
3 NAZWA_FP Character 150 nazwy form prawnych
8.2.8. Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne REGON
Słownik ma postać:
KOD
OPNAZWA
Podstawowe formy prawne1 Osoba prawna2 Jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej9 Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą
Najkrótszy słownik numer 8 „kod OP” „podstawowe formy prawne” w pliku dBASE IV
KOD_OP.dbf ma następującą strukturę:
Field Field Name Type Width
1 KOD_OP Numeric 6 trzycyfrowe kody podstawowych form prawnych,
2 PODST_FP Character 150 nazwy form prawnych.
342
2.8.2.9. Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników REGON
(LPPRAC)
Słownik ma postać:
KOD LPPRAC LICZEBNOŚĆ PRACOWNIKÓW TYP PRZEDSIĘBIORSTWAA 0÷9 MIKROB 10÷49 MAŁEC 50÷249 ŚREDNIED 250÷999 DUŻEE POWYŻEJ 999 WIELKIE
W dBASE IV plik słownika LPPRAC.dbf ma następującą strukturę:
Field Field Name Type Width
1 LPPRAC Character 6 jednoznakowe kody liczebności firmy,
2 TYP_PRZE Character 30 określenie typu przedsiębiorstwa wg liczby
pracowników
2.8.2.10. Komentarze i interpretacje
Numer identyfikacyjny REGON i baza REGON
Każdemu podmiotowi nadawany jest niepowtarzalny numer identyfikacyjny REGON.
Numer identyfikacyjny podmiotu gospodarki narodowej składa się z 9 cyfr przypisanych
osobie prawnej, jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub osobie
fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Osiem pierwszych cyfr numeru stanowi
liczbę porządkową, a dziewiąta cyfrę kontrolną.
Numer identyfikacyjny jednostki lokalnej składa się z 14 cyfr, przy czym dziewięć
pierwszych stanowi numer identyfikacyjny osoby prawnej, jednostki organizacyjnej
niemającej osobowości prawnej lub osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,
która utworzyła jednostkę lokalną, cztery kolejne są liczbą porządkową przypisaną
utworzonej jednostce lokalnej, a czternasta jest cyfrą kontrolną całego numeru
identyfikacyjnego jednostki lokalnej.
Podmioty gospodarcze podlegające wpisowi do rejestru mają obowiązek posługiwania się
zaświadczeniem o numerze identyfikacyjnym REGON w kontaktach urzędowych
i związanych z obrotem gospodarczym. Numer identyfikacyjny REGON winien być
podawany w pieczęciach firmowych i drukach urzędowych.
343
Numer identyfikacyjny stosowany jest w rejestrach urzędowych i systemach
informacyjnych administracji publicznej. Organy prowadzące takie rejestry i systemy
obowiązane są do wpisywania numeru identyfikacyjnego i do posługiwania się nim przy
przekazywaniu informacji.
Numer identyfikacyjny podmiotu skreślonego z rejestru jest przechowywany w zbiorze
historycznym i nie jest wykorzystywany do identyfikacji innego podmiotu.
Bazy REGON o nazwie *.dbf – zawierają numery REGON (pole nr 1) przedsiębiorstw
z terenu powiatu i 19 dalszych parametrów, które je charakteryzują:
• pola nr 2 do 10 – dane teleadresowe podmiotu – właściciela numeru REGON,
• pola 11–13 – kody PKD (słownik nr 3),
• pole 14 – kod OP (słownik nr 8),
• pole 15 – kod FP (słownik nr 7),
• pole 16 – kod FW (słownik nr 6),
• pole 17 – kod GOT (słownik nr 5),
• pole 18 – kod WO_S – nr statystyczny województwa (NTS – słownik nr 1),
• pole 19 – kod POW_S – nr statystyczny powiatu (NTS – słownik nr 1),
• pole 20 – kod LPPRAC – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników (słownik
nr 9).
Ponieważ w ramach KSZD będą użytkowane takie bazy z naszego terenu działania
tj. powiatów województwa dolnośląskiego, więc zaprojektowane słowniki w pełni pomagają
z bazy REGON odczytać i zinterpretować dane charakteryzujące każdą firmę.
Interpretacja formularzy PUP – Zał. Nr 3
Ma być napisany moduł KSZD dotyczący przetwarzania Załącznika 3 do półrocznego
sprawozdania MGiP-01 o tytule: „Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów
i specjalności”.
7-znakowa nazwa pliku.dbf sprawozdania półrocznego składa się z:
• 2 znaków „z3”,
• 1 znaku („1” lub „2”) oznaczającego półrocze roku, z którego pochodzi sprawozdanie,
• 2 znaków kodu województwa wg słownika nr, 1 (NTS),
• 2 znaków kodu powiatu wg słownika nr, 1 (NTS).
344
Każdy rekord sprawozdania zawiera:
• pole nr 1 to WGM (pole typu Character – 4 znakowe) = 2 znaki kodu województwa +
2 znaki kodu powiatu,
• pole nr 2 to RJ (pole typu Character – 1 znakowe) – symbol (kod terytorialny)
regionu,
w skład, którego wchodzi województwo (prawie zawsze jest puste),
• pole nr 3 to M_C (pole typu Character – 2 znakowe) = końcowy miesiąc półrocza,
którego dotyczy sprawozdanie,
• pole nr 4 to ROK (pole typu Character – 4 znakowe) = rok, którego dotyczy
sprawozdanie,
• pole nr 5 to ZAWOD (pole typu Character – 6 znakowe) = kod zawodu wg słownika
nr 2,
• pola nr od 6 do 21 (16 pól) o nazwach R01-R16 (pola typu Numeric – 6 znakowe) =
dane z zał. nr 3 dotyczące zarejestrowanych bezrobotnych i ofert pracy.
Interpretacja formularzy PUP – Zał. Nr 2
Ma być napisany moduł KSZD dotyczący przetwarzania Załącznika 2 do półrocznego
sprawozdania MGiP-01 o tytule: „Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca
pracy oraz oferty pracy. Stan za ............ półrocze 200... roku”.
7-znakowa nazwa pliku.dbf sprawozdania półrocznego składa się z:
• 2 znaków „z2”,
• 1 znaku („1” lub „2”) oznaczającego półrocze roku, z którego pochodzi sprawozdanie,
• 2 znaków kodu województwa wg słownika nr, 1 (NTS),
• 2 znaków kodu powiatu wg słownika nr, 1 (NTS).
Każdy rekord sprawozdania zawiera:
• pole nr 1 to WGM (pole typu Character – 4 znakowe) = 2 znaki kodu województwa +
2 znaki kodu powiatu,
• pole nr 2 to RJ (pole typu Character – 1 znakowe) – symbol (kod terytorialny)
regionu,
w skład, którego wchodzi województwo (prawie zawsze jest puste),
• pole nr 3 to M_C (pole typu Character – 2 znakowe) = nr końcowego miesiąca
półrocza, którego dotyczy sprawozdanie („06” lb „12”),
345
• pole nr 4 to ROK (pole typu Character – 4 znakowe) = rok, którego dotyczy
sprawozdanie,
• pole nr 5 to NRW (pole typu Character – 2 znakowe) = nr wiersza (od „01” do „21”)
formularza danych (załącznika nr 2),
Te 21 wiersze zawierają:
18 pierwszych wierszy (od 01 do 18) – ilości bezrobotnych dla kolejnych dwucyfrowych
rodzajów działalności (rodzaje 01÷17 pokrywają się z sekcjami słownika PKD A÷Q):
Nr wiersza (rodzaju działaln.) Sekcja PKD Rodzaj działalności01 A Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo02 B Rybactwo03 C Górnictwo04 D Przetwórstwo przemysłowe05 E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę06 F Budownictwo
07 GHandel hurt. i detal.; naprawa pojazd. samochodowych,motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego
08 H Hotele i restauracje09 I Transport, gospodarka magazynowa i łączność10 J Pośrednictwo finansowe
11 KObsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
12 LAdministracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne
13 M Edukacja14 N Ochrona zdrowia i pomoc społeczna15 O Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozost.16 P Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników17 Q Organizacje i zespoły eksterytorialne
Wiersz nr 18:
18 Działalność niezidentyfikowanaWiersz nr 19:
19 Razem (wiersze od 01 do 18)Wiersz nr 20:
20 Dotychczas niepracującyWiersz nr 21:
21 Ogółem wiersze 19+20
• pola nr od 6 do 17 (12 pól) o nazwach R01÷R12 (pola typu Numeric – 6 znakowe) =
dane z zał. nr 2 dotyczące sumarycznych liczebności zarejestrowanych bezrobotnych
(pola R01-R10) i ofert pracy (pola R11-R12),
• - pola nr od 18 do 27 (10 pól) o nazwach K01÷K10 (pola typu Numeric – 6 znakowe)
= dane z zał. nr 2 dotyczące liczebności zarejestrowanych bezrobotnych kobiet.
346
Struktura bazy ofert prasowych
Baza ofert (prowadzona w Excelu) zawiera pola:
1. Lp – liczba porządkowa
2. Nazwa w prasowej ofercie pracy
3. Nazwa w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (KZiS)
4. Symbol nadany na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8
grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 265, poz.2644). – w niniejszym opracowaniu zwany
słownikiem nr 2 (KZiS)
5. Poziom klasyfikacji – podać wg, którego z 5 słowników KZiS dokonano identyfikacji
zawodu, np. jeżeli w polu 4 jest symbol sześcioznakowy to podajemy, że jest to słownik
KZ2004E – (zawód i specjalność)
6. Miesiąc
7. Źródło (tytuł gazety)
8. Powiat
9. Poziom wykształcenia
10. Profil wykształcenia, specjalność
11. Wiek
12. Wiedza i umiejętności kluczowe, niezbędne do pracy na danym stanowisku
13. Poziom znajomości języka obcego (podstawowy, dobry, bardzo dobry, biegły)
14. Poziom umiejętności obsługi komputera i programów komputerowych (podstawowa,
dobra, bardzo dobra, biegła)
15. Uprawnienia formalne
16. Inne
17. Doświadczenie
18. Predyspozycje
19. Zdolności
20. Cechy i postawy
21. Liczba kompetencji dodatkowych
22. Suma kompetencji
23. Liczba ofert (miejsc pracy)
24. Suma ofert.
347
2.8.3. Uwagi podsumowujące
Przyjęte dla potrzeb realizowanego projektu badawczego założenia metodyczne,
w szczególności dotyczące projektowania oraz wdrażania Komputerowego Systemu
Zarządzania Danymi są podporządkowane – określonym we Wniosku o dofinansowanie
projektu – celom i wynikającym z nich zadaniom. Zatem osiągnięcie zamierzonego, co
oznacza opracowanie prototypu Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi i jego
wdrożenie celu wymagało od zespołów realizujących projekt następujących działań:
1. Opracowanie kwestionariusza ankiety do badań terenowych.
2. Opracowanie tez i obszarów problemowych do wywiadów pogłębionych, wraz
z określeniem metodyki realizacji wywiadu.
3. Opracowanie wyników pilotażu badania ankietowego w obszarze zagadnień społecznych.
4. Weryfikacja narzędzia badawczego do badań ankietowych w obszarze zagadnień
społecznych.
5. Opracowanie wyników pełnych badań ankietowych w obszarze zagadnień społecznych.
6. Opracowanie wyników pilotażu badania ankietowego w obszarze zagadnień
gospodarczych.
7. Weryfikacja narzędzia badawczego do badań ankietowych w obszarze zagadnień
gospodarczych.
8. Opracowanie wyników pełnych badań ankietowych w obszarze zagadnień gospodarczych.
9. Opracowani rekomendacji dla grup docelowych.
10. Ocenę funkcjonalności Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.
11. Opracowania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych.
12. Opracowania wyników z Komputerowego Systemu Zarządzania danymi oraz badań
ankietowych z wykorzystaniem metod i technik statystycznej analizy wielowymiarowej,
w tym metod grupowania, modelowania ekonometrycznego i wielowymiarowej analizy
porównawczej.
13. Opracowania „mapy zapotrzebowania na zawody”.
14. Opracowania „obrazu zawodu” (pożądanych kompetencji dla wybranych grup
zawodowych).
15. Cyklicznego, w przedziałach półrocznych, określania sytuacji na rynku pracy zawodów
oraz przewidywanych oczekiwań pracodawców odnośnie pożądanych kompetencji
pracowniczych.
16. Opracowywania raportów dotyczących aktualnej i przewidywanej sytuacji na rynku pracy
w przekroju powiatowym jak i regionalnym.
348
17. Opracowania raportów cząstkowych i końcowych.
18. Opracowania monografii.
19. Uczestnictwa w konferencjach i seminariach upowszechniających wyniki oraz
spotkaniach z beneficjentami.
Autor metodyki zastosowanej do przyszłego opracowania przez zespół ekspertów
Głównego Instytutu Górnictwa (informatyków, ekonomistów, fizyków i socjologów)
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi w tym miejscu wyraża pogląd, że
zaprezentowane w raportach pierwszym i drugim zasoby źródłowe i metodologiczne są bazą
wyjściową do pozytywnej i kreatywnej dyskusji nad dalszą ewaluacją prototypu. Szczególnie
będzie to ważne na przestrzeni lat 2006–2007, w którym to okresie powinny zostać
zakończone działania nad opracowaniem Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.
W szczególności liczymy w tym miejscu na wsparcie i krytyczne uwagi partnerów
instytucjonalnych realizujących projekt, ekspertów Dolnośląskiej Agencji Rozwoju
Regionalnego w Wałbrzychu i ekspertów Dolnośląskiego Centrum Informacji Zawodowej
i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu.
349
Rozdział 3. Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi –
Synteza
3.1. O systemie
Komputerowy System Zarządzania Danymi (KSZD) jest systemem jednostanowiskowym
wykorzystującym standardowe oprogramowanie w celu jego wykorzystania. Zasady
współpracy w układzie aplikacja – użytkownik są następujące:
5. Użytkownik otrzymuje płytę CD z nagranym kompletnym systemem zawierającym
zarchiwizowane bazy danych oraz oprogramowanie, na które składają się: moduł
pobierania danych, moduł weryfikacji danych, moduł zapisu danych pierwotnych do bazy,
moduły obliczeniowe, moduł zapisu wyników do archiwum,
6. Użytkownik zapisuje system, na dysku twardym komputera, do zadanego katalogu
(kompletny opis instalacji systemu został podany w instrukcji obsługi systemu- HELP),
7. Po przegraniu na dysk komputera system jest gotowy do pracy z wykorzystaniem danych
archiwalnych,
8. Użytkownik sam odpowiada za wprowadzanie „nowych”, aktualnych danych
z potrzebnych obszarów – w celu niezawodnego działania systemu, powinny to być
zawsze dane kompletne (obszary: podmioty gospodarcze, urzędy pracy, edukacja,
prasowe oferty pracy, Bank Danych Regionalnych). Postępowanie zostało opisane
w przywołanej już wcześniej Instrukcji obsługi systemu - HELP.
Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym kluczowym celem poznawczym
w Komputerowym Systemie Zarządzania Danymi jest wielowymiarowa analiza popytu na
pracę i podaży pracy na regionalnym rynku pracy woj. dolnośląskiego. Natomiast celem
aplikacyjnym jest zestaw rozwiązań metodologicznych i organizacyjnych umożliwiających
badanie zmian w popycie na pracę i podaży pracy w wymiarze wojewódzkiego,
podregionalnego i powiatowego rynku pracy. Podstawowym funkcją Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi jest umożliwienie jego użytkownikom samodzielnego
śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych raportów opisujących rynek
pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Wynikająca z zastosowania Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi wiedza może służyć przede wszystkim do ograniczania
czynników niedopasowań strukturalnych występujących w wymiarze wojewódzkiego,
podregionalnego i powiatowego rynku pracy.
350
3.2. Podstawowe definicje i pojęcia
3.2.1. Obszar badawczy
Obszar badawczy jest tożsamy z podziałem terytorialnym województwa według
Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych, (NTS) przedstawia się
następująco: Poziom 2 NTS 2 – województwa, w tym: 502000000020 województwo
dolnośląskie, w tym: Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym: Podregion 1 – 5020100000
jeleniogórsko-wałbrzyski, w skład, którego wchodzi 15 powiatów: 5020101000 Powiat
bolesławiecki, 5020102000 Powiat dzierżoniowski, 5020105000 Powiat jaworski,
5020106000 Powiat jeleniogórski, 5020107000 Powiat kamiennogórski, 5020108000 Powiat
kłodzki, 5020110000 Powiat lubański, 5020112000 Powiat lwówecki, 5020117000 Powiat
strzeliński, 5020119000 Powiat świdnicki, 5020121000 Powiat wałbrzyski, 5020124000
Powiat ząbkowicki, 5020125000 Powiat zgorzelecki, 5020126000 Powiat złotoryjski,
5020161000 Powiat m. Jelenia Góra, Podregion 2 – 5020200000 – legnicki, w skład, którego
wchodzi 7 powiatów: 5020203000 Powiat głogowski, 5020204000 Powiat górowski,
5020209000 Powiat legnicki, 5020211000 Powiat lubiński, 5020216000 Powiat polkowicki,
5020222000 Powiat wołowski, 5020262000 Powiat m. Legnica., Podregion 3 – 5020300000
wrocławski, w skład, którego wchodzi 6 powiatów: 5020313000 Powiat milicki, 5020314000
Powiat oleśnicki, 5020315000 Powiat oławski, 5020318000 Powiat średzki, 5020320000
Powiat trzebnicki, 5020323000 Powiat wrocławski, Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:
Podregion 4 – 5020400000 – m. Wrocław w skład, którego wchodzi 1 powiat: 5020464000
Powiat m. Wrocław.
3.2.2. Okresy obserwacji
Jest to funkcja czasu, która rozróżnia wskazany obszar z uwagi na cele analityczne.
Uwzględniając to kryterium wyróżnienia, obszary należy podzielić na dwa podzbiory.
Obszary będące wynikowymi dla opracowywania informacji o ogólnej sytuacji na
powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego, które
gromadzone będą w cyklach jednorocznych obserwacji. I obszary będący wynikowymi dla
opracowywania oceny i analizy popytu na pracę i podaży pracy w przekroju zawodowo-
20 Kod jednostki wynikający z Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS)
351
kwalifikacyjnym na powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy zadanego
województwa, które gromadzone będą w cyklach półrocznych.
3.2.3. Próba badawcza
W KSZD autor przyjął metodę doboru próby celowo-kwotowej, która w sposób
odpowiedni pozwoli dobrać materiał badawczy z populacji generalnej zgodnie z zasadami,
jakie nakreśla teoria ekonomi, socjologii i statystyki. Uzasadnieniem wyboru tego typu próby,
jest założeni, że siła oddziaływanie na rynek pracy pracodawców uzależniona jest jak
wiadomo od wielkości danego przedsiębiorstwa, a co za tym idzie ilości stworzonych miejsc
pracy.
3.2.4. Bank Danych Regionalnych
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy). Bank Danych Regionalnych jest dostępnym publicznie źródłem
danych udostępnianym przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie na stronie
internetowej www.stat.gov.pl. Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD opisane jest
przywołaniem autora i źródła pochodzenia.
3.2.5. Struktura podmiotów gospodarki narodowej – REGON
REGON, tj. Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej, REGON,
został utworzony na podstawie art. 41 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r.
o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 z późn. zm.). Szczegółowe zasady
prowadzenia i aktualizacji rejestru określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca
1999r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów
gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń oraz szczegółowych
warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami
prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (Dz. U.
z 1999 r. Nr 69, poz. 763 z późn. zm.) Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD
opisane jest przywołaniem autora i źródła pochodzenia.
352
3.2.6. Przyjęci do i zwolnienia z pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym
Informacja o przyjęciach do pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym jest
wynikową badania ankietowego, realizowanego w przedziałach półrocznych na próbie
celowo – kwotowej przedsiębiorstw, w zadanym obszarze badawczym (rynku pracy).
Struktura zawodowo-kwalifikacyjna przyjęć do pracy została oparta na Klasyfikacji zawodów
i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra
Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644): według układu
strukturalnego:
• 10 grup wielkich,
• 30 grup dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich),
• 116 grup średnich (jako wewnętrzny podział grup dużych)
• 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich),
• 1707 zawodów i specjalności.
3.2.7. Bezrobotni według rodzaju działalności| ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy) tożsame ze strukturą załącznika 2 do sprawozdania Ministerstwa
Pracy Polityki Społecznej - 01.
3.2.8. Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy) tożsame ze strukturą załącznika 3 do sprawozdania Ministerstwa
Pracy Polityki Społecznej - 01.
3.2.9. Szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe według zawodów kształconych
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy) tożsame z Klasyfikacją Zawodów Kształconych21 według
następującego układu:
21 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie klasyfikacjizawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.).
353
• Symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej
• Symbole cyfrowe i nazwy grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym:
- grupy duże
- grupy średnie
� Liczba zawodów ujętych w grupie średniej.
3.2.10 Prasowe oferty pracy według zawodów i specjalności
Obszarem wspomagającym monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
w oparciu o dane źródłowe pobierane do analizy przekroju zawodowo – kwalifikacyjnego
rynku pracy są prasowe oferty pracy. Zgodnie z innymi stosowanymi w monitoringu
zawodów deficytowych i nadwyżkowych danymi źródłowymi, klasyfikowane są za pomocą
kodów Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Dane gromadzone są i systematyzowane
według kryteriów poziomu wykształcenia i rynku pracy, na którym ukazuje się prasowa oferta
pracy. Struktura zawodowo-kwalifikacyjne prasowych ofert prac y została oparta na
Klasyfikacji zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do
rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz.
2644): według układu strukturalnego:
• 10 grup wielkich,
• 30 grup dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich),
• 116 grup średnich (jako wewnętrzny podział grup dużych)
• 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich),
• 1707 zawodów i specjalności.
3.3 Podstawowe cele
Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym przyjętym w Komputerowym
Systemu Zarządzania Danymi kluczowym celem poznawczym jest wielowymiarowa analiza
popytu na pracę i podaży pracy na powiatowym podregionalnym i wojewódzkim rynku pracy.
Natomiast celem aplikacyjnym jest opracowanie zestawu rozwiązań metodologicznych
i organizacyjnych umożliwiających badanie zmian w popycie na pracę i podaży pracy
w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy. Podstawowym
zadaniem badawczym podjętym w pracy jest umożliwienie Beneficjentom Ostatecznym
samodzielnego śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych raportów
354
w formie znakowej (cyfra, liczba, wartość względna, wartość bezwzględna) opisujących
rynek pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych, które opisujemy poniżej.
3.3.1. Analiza wybranych cech rynku pracy – Bank Danych Regionalnych
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy). Bank Danych Regionalnych jest dostępnym publicznie źródłem
danych udostępnianym przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie na stronie
internetowej www.stat.gov.pl. Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD opisane jest
przywołaniem autora i źródła pochodzenia.
3.3.2. Skupiska przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy
Skupiska to główne z uwagi na liczebność, zadeklarowane przez pracodawców grupy
zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpią przyjęcia do pracy.
Przykład:
Ocena przewidywanych przez pracodawców przyjęć w I-szym półroczu 2006 roku
przebiegała następująco. Ogółem respondenci wskazali na 348 zawodów i specjalności,
w których wystąpiła liczba 11953 przewidywanych przyjęć. Po analizie za istotne dla
badanego zjawiska należy uznać 34 zawody i specjalności, w których respondenci wskazali
na 8318 przyjęć. Tym samy wskazane 34 zawody i specjalności skupiają 69,59%
przewidywanych przyjęć. Są to kluczowe dla analizowanego zjawiska zawody i specjalności.
W pozostałych 314 zawodach i specjalnościach poziom przewidywanych przyjęć
przypadających na jeden zawód i specjalność nie przekroczył 0,95%.
3.3.3. Skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju ostatniego
miejsca pracy i zawodów i specjalności
Skupiska to główne, z uwagi na liczebność, zarejestrowane w powiatowych urzędach
pracy sekcje gospodarcze i grupy zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpił
oferty pracy.
355
Przykład:
Do analizy ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy, której celem było
wyodrębnienie kluczowych skupisk, według zawodów i specjalności w powiatowych,
podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego ogółem za II półrocze
2005 roku wprowadziliśmy 36901 zaobserwowanych rejestracji ofert. W przekroju zawodów
i specjalności analizą objęliśmy 916 zawodów i specjalności. W tym zbiorze za istotne
statystycznie dla analizowanego zjawiska należy uznać wyłączni 32 zawody i specjalności,
które w okresie obserwacji, na przeanalizowane ogółem 916, wygenerowały 56,30% ofert.
W pozostałych 884 zawodach i specjalnościach wygenerowane oferty pracy przypadające na
jeden zawód i specjalność zawarły się w przedziale od 0,01 do 0,55%. Są to zawody
i specjalności z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.
3.3.4. Skupiska prasowych ofert pracy
Skupiska to główne, z uwagi na liczebność, grupy zawodowe i zawody i specjalności,
w których wystąpił prasowe oferty pracy.
Przykład:
W okresie I kwartału 2006 roku ogółem ze wskazanych publikatorów do analizy
pobraliśmy 1069 prasowych ofert pracy, w których zidentyfikowaliśmy 98 zawodów
i specjalności. W tym zbiorze po analizie za istotne dla zjawiska napływu prasowych ofert
pracy uznaliśmy 25 zawodów i specjalności, w których skupiło się 73,90% ofert.
W pozostałych 73 zawodach i specjalnościach liczba prasowych ofert pracy przypadająca na
jeden zawód i specjalność nie przekroczył 0,94%. Są to zawody i specjalności z uwagi na
udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.
3.3.5. Generatory absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego
Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zawody kształcone, w których wystąpili
uczniowie klas programowo najwyższych.
Przykład:
Rozkład zawodów kształconych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym
w województwie dolnośląskim jednoznacznie wskazuje, że na 80 zawodów kształconych,
11 generowało w roku szkolnym 2005/2006 64,16% absolwentów. W pozostałych 67 udział
procentowy absolwentów nie zawarł się w przedziale od 0,01% do 2,24%. Są to zawody
kształcone z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.
356
3.3.6. Generatory przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy
Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zadeklarowane przez pracodawców grupy
zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpią zwolnienia z pracy.
Przykład:
Ocena przewidywanych przez pracodawców zwolnień w I-szym półroczu 2006 roku
przebiegała następująco. Ogółem respondenci wskazali na 250 zawodów i specjalności,
w których wystąpiła liczba 4575 przewidywanych zwolnień. Po analizie za istotne dla
badanego zjawiska należy uznać 25 zawodów i specjalności, w których respondenci wskazali
na 2948 zwolnień. Tym samy wskazane 25 zawody i specjalności generują 64,44%
przewidywanych zwolnień. Są to kluczowe dla analizowanego zjawiska zawody
i specjalności, które prezentujemy w poniższej tabeli. W pozostałych 225 zawodach
i specjalnościach poziom przewidywanych zwolnień przypadający na jeden zawód
i specjalność nie przekroczył 1,00%.
3.3.7. Generatory bezrobotnych rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju ostatniego
miejsca pracy i zawodów i specjalności
Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy
sekcje gospodarcze i grupy zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpili
bezrobotni.
Przykład:
Do analizy bezrobocia, której celem było wyodrębnienie kluczowych generatorów, według
grup zawodowych i zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach
i rynku pracy województwa dolnośląskiego ogółem za II półrocze 2005 roku wprowadziliśmy
181524 zaobserwowanych rejestracji bezrobotnych. W przekroju zawodów i specjalności
analizą objęliśmy 1380 zawodów i specjalności. W tym zbiorze za istotne statystycznie dla
analizowanego zjawiska należy uznać wyłączni 49 zawodów i specjalności, które w okresie
obserwacji, na przeanalizowane ogółem 1380, wygenerowały 60,67% bezrobocia.
W pozostałych 1331 zawodach i specjalnościach wygenerowane bezrobocie przypadające na
jeden zawód i specjalność zawarło się w przedziale od 0,01 do 0,43% bezrobocia. Są to
357
zawody i specjalności z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska, co już
zostało podkreślone nieistotne.
3.3.8. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające strukturze
przewidywanych przez pracodawców przyjęć i zwolnień z pracy
Monitoring jest to proces systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk
zachodzących na rynku pracy, formułowania ocen, wniosków i ostrzeżeń dla systemu
kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Monitoring nie odnosi się do oceny
ogólnej sytuacji na rynku (por. GUS – Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności BAEL),
ale do popytu i podaży na poszczególnych rynkach zawodowo-terytorialnych. Dla potrzeb
określenia poziomu i struktury kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych niezbędne
jest określenie, jakie zawody na lokalnym rynku pracy są aktualnie deficytowe, jakie
nadwyżkowe a jakie wykazują równowagę. Do zawodów deficytowych należy zaliczyć
wszystkie zawody, na które występuje wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób
poszukujących pracy. Zawody nadwyżkowe są to zawody, na które występuje mniejsze
zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy. Niezbędne jest także ustalenie
intensywności występowania deficytu lub niedoboru (Kabaj M, Monitoring Zawodów
Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne Umowy Szkoleniowe (TUS),
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996). Wyznaczenie zawodów
deficytowych wg współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia. Współczynnik szansy dla
zawodu z∈Z jest wyliczany jako stosunek zmiennych odpowiadających zapotrzebowaniu na
pracę do zmiennych odpowiadających oczekującym na pracę (pod warunkiem, że obie te
średnie są większe od zera). W tym przypadku głównym źródłem danych, na których
wykonuje się obliczenia są wyniki badania ankietowego wśród pracodawców. W obliczeniach
stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności,
załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr
265, poz. 2644).
3.3.8.1. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające bezrobociu
i ofertom pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym
W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są dane
z załącznika 3 do sprawozdania Ministerstwa Pracy Polityki Społecznej - 01. W obliczeniach
358
stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności,
załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr
265, poz. 2644).
3.3.8.2. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające szkolnictwu
ponadgimnazjalnemu zawodowemu
W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są dane
pochodzące z organu prowadzącego w zadanym obszarze badawczym szkolnictwo
ponadgimnazjalne zawodowe.
3.3.8.3. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające prasowym
ofertom pracy
W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są
dane zgromadzone z zadanego źródła prasowego. W obliczeniach stosuje się Klasyfikację
zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie,
Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644) :
3.3.8.4. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji
zawodów i specjalności
W tym przypadku źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są ogółem dane
zgromadzone w zadanym obszarze badawczym opisujące popyt na pracę i podaż pracy.
W obliczeniach stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów
i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia
2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644) : według układu strukturalnego:10 grup wielkich, 30 grup
dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich), 116 grup średnich (jako wewnętrzny
podział grup dużych), 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich), 1707
zawodów i specjalności.. Wyniki uzyskuje się w układzie współczynnika szansy zatrudnienia
malejąco.
3.3.8.5. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji
Zawodów Kształconych
359
W tym przypadku źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są ogółem dane
zgromadzone w zadanym obszarze badawczym opisujące popyt na pracę i podaż pracy.
W obliczeniach stosuje się W obliczeniach stosuje się Klasyfikacją Zawodów Kształconych
(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie
klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.). według
następującego układu: symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej, symbole cyfrowe i nazwy
grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym: grupy duże, grupy średnie, liczba
zawodów ujętych w grupie średniej.
Zakończenie
Polecając stosowanie KSZD autor pragnie zaznaczyć, że jego zbudowanie, z uwagi na
czas oraz ogrom zawartych w nim materiałów źródłowych, nie mogłoby zostać zrealizowane
bez dwóch ważnych i znaczących czynników. Pierwszym jest bardzo profesjonalna
i partnerska współpraca z liderem projektu „Regionalne badanie rynku pracy” Dolnośląską
Agencją Rozwoju Regionalnego S.A. w Wałbrzychu. Drugim, z kolei jest ogromne
zaangażowanie zespołu Zakładu Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytut
Górnictwa w Katowicach opracowującego Komputerowy System Zarządzania Danymi,
którego wdrożenia dowodzi, że przy jego umiejętnym zastosowaniu uzyskanie wiedzy
o rynku pracy i rządzących nim prawidłowościami w bardzo krótkim czasie jest możliwe.
361
KWESTIONARIUSZ ANKIETYRegionalne Badanie Rynku Pracy
WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE
Dzień dobry. Nazywam się ..........., jestem ankieterem niezależnej firmy badawczej Pentor ResearchInternational. Obecnie na zlecenie Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego przeprowadzamy badaniedotyczące rynku pracy w regionie województwa dolnośląskiego. Jednocześnie pragnę zapewnić Pana(ią), żewszystkie informacje, których Pan(i) dzisiaj nam udzieli, będą traktowane jako poufne i posłużą jedynie docelów statystycznych.
CZĘŚĆ A: SYTUACJA EKONOMICZNA FIRMY
1. Jak ocenia Pan/ Pani sytuację ekonomiczną firmy w I półroczu 2007 r.? ANKIETER: ODCZYTAĆ
1 bardzo dobrze 2 dobrze 3 źle
4 bardzo źle 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
2. Jak ocenia Pan/Pani sytuację ekonomiczną firmy w I półroczu 2007 r. w porównaniu do sytuacji w I półroczu 2006 r.? ANKIETER: ODCZYTAĆ
1 wyraźne polepszenie 2 polepszenie 3 bez zmian
4 pogorszenie 5 wyraźne pogorszenie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
3. W jakim stopniu w I półroczu 2007 r. jest wykorzystany w Pana/ Pani firmie potencjałprodukcyjny/usługowy, czyli ile realizuje się w Pana/Pani firmie zamówień w stosunku do możliwości,jakie ma firma przy obecnym zatrudnieniu i zasobach materialnych? (ANKIETER: ODCZYTAĆ)
1 wysokim (powyżej 80%) 2 średnim (60%–80%) 3 niskim (poniżej 60%)
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
4. W jakim stopniu planowane jest w 2007 roku wykorzystanie potencjału produkcyjnego/usługowegow Pana/Pani firmie?
1 wysokim (powyżej 80%) 2 średnim (60%–80%) 3 niskim (poniżej 60%)
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
5. Czy w I półroczu 2007 r. w porównaniu do I półrocza 20056r. przychód netto ze sprzedaży w Pana/ Panifirmie: ANKIETER: ODCZYTAĆ
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
Europejski Fundusz Społeczny
Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
Badanie realizowane na podstawie umowy 72/RBRP-ZP/CPS/1/2006
362
6. Czy w I półroczu 2007 r. realizują się w Pana/ Pani firmie inwestycje? ANKIETER: Jeśli respondent ma trudności z definicją inwestycji, przeczytać przykładowe rodzaje inwestycji z pytania 7.
1 TAK
2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 10)
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 10)
7. Jaki jest zakres realizowanych inwestycji:
1 Kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/ usługowych (np. zakup liniitechnologicznej, znacząca rozbudowa parku maszynowego)
2 Mniejsze inwestycje rozwojowe (uzupełniające) nie wpływające znacząco na zdolności produkcyjne/usługowe Państwa firmy (np. remont budynku, budowa magazynu)
3 Mniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalności nie wypływające na zdolnościprodukcyjne/ usługowe Państwa firmy (np. zakup komputera do działu personalnego)
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
8. Proszę podać przybliżoną wartość inwestycji realizowanych w I półroczu 2007 r. (PLN)
………….……….. PLN (99 – nie wiem/odmowa NIE CZYTAĆ)
9. Powiedział Pan/ Pani, że realizowane są w firmie inwestycje. Jak Pan/ Pani sądzi, czy w ich wynikuzatrudnienie w Państwa firmie w II półroczu 2007 r.?
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
9a. A jak Pan/ Pani sądzi, czy w wyniku inwestycji w Pana/ Pani firmie zatrudnienie w 2008 r.?
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
10. Czy w Pana/Pani firmie w II półroczu 2007 r. planowane są inwestycje zwiększające potencjał firmy?ANKIETER: POTENCJAŁ TO REALIZOWANE ZAMÓWIENIA W STOSUNKU DOMOŻLIWOŚCI JAKIE MA FIRMA PRZY OBECNYM ZATRUDNIENIU I ZASOBACHMATERIALNYCH
1 TAK
2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 13)
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 13)
11. Proszę podać przybliżoną wartość wszystkich inwestycji planowanych w II półroczu 2007 r. (PLN)
…………………… PLN (99 – odmowa NIE CZYTAĆ)
12. Czy w wyniku planowanych w II półroczu 2007 r. inwestycji w Pana/Pani firmie zatrudnienie w I półroczu2007 r.?
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ niewiem/odmowa
363
12a. A jak Pan/ Pani sądzi, czy w wyniku planowanej w I półroczu 2007 r. inwestycji w Pana/ Pani firmiezatrudnienie w II półroczu 2007 r.?
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
13. Jak oceniacie Państwo w okresie I półrocza 2007 r. perspektywy rozwoju branży, w której działa Państwafirma? ANKIETER: ODCZYTAĆ
1 poprawa 2 stabilizacja 3 pogorszenie
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
CZĘŚĆ B: POLITYKA ZATRUDNIENIA W FIRMIE
Proszę o opisanie sytuacji zatrudnienia w Państwa firmie14. Proszę o podanie liczby zatrudnionych pracowników w Pana/ Pani firmie według wykształcenia z
uwzględnieniem kobietANKIETER: w przypadku firm, które na Dolnym Śląsku mają swoje filie lub oddziały, pytamy o łącznezatrudnienie w całym przedsiębiorstwie. Jeżeli część filii i oddziałów znajduje się poza województwem, todopytać o zatrudnienie tylko w jednostkach w regionie dolnośląskim.
Poziom wykształcenia
Zatrudnienie (w osobach) stan na 30.03.2007 r.
ogółem
w tym
kobiety
zatrudnieni na podstawie umowy o pracę,kontrakt lub samozatrudnienia (własna
działalność gosp.), z pominięciem umów o dzieło i zlecenia
Wyższe
Policealne
Średnie zawodowe
Średnie ogólnokształcące
Zasadnicze zawodowe
Gimnazjalne i niższe
Ogółem
15. Czy zatrudnienie w Państwa firmie w stosunku do aktualnych potrzeb jest? ANKIETER: ODCZYTAĆ
1 nadmierne 2 odpowiednie 3 niedostateczne
16. Proszę o podanie, które stanowiska pracy/ zawody są dla Państwa firmy strategiczne, tzn. mają największeznaczenie z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju firmy?
Nazwa stanowiska/ zawodu strategicznego Kod zawodu
1.
2.
3.
4.
364
17. Czy w II półroczu 2006 r. miały miejsce w Pana/ Pani firmie zwolnienia pracowników z inicjatywypracowników, jak i pracodawcy? ANKIETER: PYTAĆ RESPONDENTA RÓWNIEŻ O ROZWIĄZANIAUMÓW ZA POROZUMIENIEM STRON, ODEJŚCIA NA RENTĘ LUB EMERYTURĘ.
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 22)
18. Ilu osób dotyczyły zwolnienia?
Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów
19. Jakiego typu to były zwolnienia? ANKIETER: DOPYTAĆ O LICZBĘ OSÓB, MOŻNA ODCZYTAĆODPOWIEDZI.
Sposób rozwiązania umowy Liczba osób1 zwolnienia zainicjowane przez pracodawcę2 zwolnienia zainicjowane przez pracownika3 ustanie stosunku pracy - umowy na czas określony 4 odejścia na emeryturę, świadczenia przedemerytalne5 rozwiązanie umowy za porozumieniem stron6 zgon pracownika7 inne
20. Proszę wskazać max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły zwolnienia pracowników w II półroczu 2006 r., których liczba zwolnień pracowników była największa: ANKIETER: WPISAĆLICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób ogółem w tym kobiety
1.
2.
3.
4.
21. Jakie czynniki wpłynęły na zwolnienia pracowników w II półroczu 2006 roku? (ANKIETER: NIEUWZGLĘDNIAMY SAMODZIELNYCH ODEJŚĆ/ ZWOLNIEŃ PRACOWNIKÓW, ODEJŚĆ NAEMERYTURĘ. JEŻELI ZAISTNIEJE POTRZEBA ODCZYTAĆ, MOŻLIWYCH JEST WIĘCEJNIŻ JEDNA ODPOWIEDŹ)
1 Uregulowania prawne (prawo pracy, prawo gospodarcze)
2 System podatkowy
3 Koszty pracy (koszty siły roboczej)
4 Nieodpowiednie kwalifikacje zawodowe pracowników
5 Czynniki dyscyplinarne
6 Zmniejszenie wielkości zamówienia na produkt/usługę na skutek zmiany sytuacji ekonomicznej w kraju
7 Zmniejszenie wielkości zamówienia na produkt/usługę na skutek konkurencji innych przedsiębiorstw
8 Sezonowość prac
9 Zmiany technologiczne
10 Likwidacja stanowiska pracy
11 Inne
365
22. Czy w I półroczu 2007 r. miały miejsce lub planowane są zwolnienia pracowników z inicjatywypracowników lub pracodawców? ANKIETER: PYTAĆ RESPONDENTA RÓWNIEŻ OROZWIĄZANIA UMÓW ZA POROZUMIENIEM STRON, ODEJŚCIA NA RENTĘ LUBEMERYTURĘ
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 26)
23. Ilu osób będą dotyczyły zwolnienia?
Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów
24. Jakiego typu będą to zwolnienia? ANKIETER: DOPYTAĆ O LICZBĘ OSÓB, MOŻNA ODCZYTAĆODPOWIEDZI.
Przyczyna odejścia Liczba osób1 zwolnienia zainicjowane przez pracodawcę
2 zwolnienia zainicjowane przez pracownika
3 ustanie stosunku pracy - umowy na czas określony
4 odejścia na emeryturę, świadczenia przedemerytalne
5 rozwiązanie umowy za porozumieniem stron
6 inne
25. Proszę wskazać max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyć będą zwolnienia, a których liczbapracowników zwolnionych będzie największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób ogółem w tym kobiety
1.
2.
3.
4.
26. Czy planuje się w Pana/ Pani firmie w II półroczu 2007 r/ w roku 2008. likwidację zawodu bądź kilkuzawodów wykonywanych, czyli likwidację wszystkich stanowisk pracy określonego typu, np: gdy nie sąjuż potrzebne w firmie, bo firma zrezygnowała z oferowania pewnego typu usług lub produktów (nie musito oznaczać zwolnienia pracowników, ale ich przekwalifikowanie lub przeniesienie na inne stanowiskapracy)?
II półroczu 2007 r 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 28)
w roku 2008 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 28)
366
27. Proszę wymienić jedną główną przyczynę tej likwidacji w stosunku do dwóch stanowisk pracy/ zawodów:
Stanowisko pracy/zawód kod zawodu
Przyczyna likwidacji stanowiska pracy/zawodu:(ANKIETER: ODNOŚNIE KAŻDEGO ZAWODU ZAZNACZYĆ TYLKO
1 ODPOWIEDŹ)1. 1) zmiany organizacyjne - przejęcie obowiązków przez osoby pracujące na innych
stanowiskach, 2) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zaniechanie
produkcji lub świadczonych usług,3) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zmianę profilu
produkcji lub świadczonych usług4) zmiany technologiczne (zastąpienie pracy ludzkiej pracą maszyny),5) zbyt wysokie koszty
2. 1) zmiany organizacyjne - przejęcie obowiązków przez osoby pracujące na innychstanowiskach,
2) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zaniechanieprodukcji lub świadczonych usług,
3) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zmianę profiluprodukcji lub świadczonych usług
4) zmiany technologiczne (zastąpienie pracy ludzkiej pracą maszyny),5) zbyt wysokie koszty
28. Czy w II półroczu 2006 r. miały miejsce przyjęcia pracowników:
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 31)
29. Ilu osób dotyczyły przyjęcia?
Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów
30. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły powyższe przyjęcia, a w którychliczba pracowników przyjętych była największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJZ RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób
ogółem w tym kobiety1.
2.
3.
4.
31. Czy w II półroczu 2006 r. w Państwa firmie zatrudniono absolwentów (tzn. osoby podejmujące pierwsząpracę, od razu po ukończeniu szkoły)?
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 34)
32. Ilu absolwentów dotyczyły przyjęcia?
Liczba osóbOgółem
W tym kobietyW tym etatów
367
33. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły przyjęcia absolwentów, a którychliczba przyjętych absolwentów była największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób
ogółem w tym kobiety1.
2.
3.
4.
34. Czy w II półroczu 2006 r. roku miały miejsca lub planuje Pan/ Pani przyjęcia pracowników?:
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 37)
35. Ilu osób będą dotyczyły te przyjęcia?
Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów
36. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których będą dotyczyły powyższe przyjęcia, a wktórych liczba pracowników będzie największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób
ogółem w tym kobiety1.
2.
3.
4.
368
37.B
iorą
c po
d uw
agę p
rzyjęci
a pr
acow
nikó
w p
roszę w
skaz
ać k
ompe
tenc
je, k
tóry
ch będz
ieci
e Pa
ńst
wo
ocze
kiw
ać o
d ka
ndyd
atów
ora
z pr
oszę
okr
eślić
poz
iom
ich
niez
będn
ości
: AN
KIE
TE
R:
PO
PR
OSIĆ
RE
SPO
ND
EN
TA
O W
SKA
ZA
NIE
MA
KSY
MA
LN
IE 4
GŁ
ÓW
NY
CH
ZA
WO
DÓ
W
Zaw
ód/n
azw
a1.
2.3.
4.
Kod
zaw
odu
Cec
hyW
ymag
ania
niezbędny
pożądany
istotny
nieistotny
niezbędny
pożądany
istotny
nieistotny
niezbędny
pożądany
istotny
nieistotny
niezbędny
pożądany
istotny
nieistotny
Doś
wia
dcze
nie
zaw
odow
edo
św
iadc
zeni
e w
zaw
odzi
e1
23
41
23
41
23
41
23
4
Wyk
szta
łcen
ieki
erun
kow
e dl
a za
wod
u1
23
41
23
41
23
41
23
4
Um
ieję
tnoś
ci
prak
tycz
ne, n
iezb
ędn
e do
pra
cy
na k
onkr
etny
m s
tano
wis
ku1
23
41
23
41
23
41
23
4
obsł
uga
kom
pute
ra1
23
41
23
41
23
41
23
4pr
akty
czna
zna
jom
ość p
rogr
amów
kom
pute
row
ych
12
34
12
34
12
34
12
34
znaj
omość ję
zykó
w o
bcyc
h1
23
41
23
41
23
41
23
4pr
awo
jazd
y1
23
41
23
41
23
41
23
4
umie
jętn
ości
inte
rper
sona
lne
12
34
12
34
12
34
12
34
Upr
awni
enia
for
mal
ne
spec
jalis
tycz
ne u
praw
nien
ia z
awod
owe
12
34
12
34
12
34
12
34
Cec
hy o
sobo
woś
ciow
e
dysp
ozyc
yjno
ść
12
34
12
34
12
34
12
34
sam
odzi
elno
ść
12
34
12
34
12
34
12
34
kom
unik
atyw
ność
12
34
12
34
12
34
12
34
odpo
wie
dzia
lnoś
ć1
23
41
23
41
23
41
23
4
zaan
gażow
anie
w p
racę
12
34
12
34
12
34
12
34
umie
jętn
ość p
racy
w z
espo
le1
23
41
23
41
23
41
23
4
mob
ilność
12
34
12
34
12
34
12
34
krea
tyw
ność
12
34
12
34
12
34
12
34
odpo
rność n
a st
res
12
34
12
34
12
34
12
34
369
38. Czy w II półroczu 2007 /w roku 2008 r. planują Państwo odtworzenie miejsc pracy, tzn. miejsc, którezlikwidowano w firmie wcześniej? (ANKIETER: PYTANIE DOTYCZY ZAWODU, KTÓRY ZOSTAŁW FIRMIE CAŁKOWICIE ZLIKWIDOWANY, ALE OBECNIE ISTNIEJE POTRZEBAPRZYWRÓCENIA GO W STRUKTURZE ORGANIZACYJNEJ)
II półroczu 2007 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 40)
w roku 2008 r 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 40)
39. Proszę wymienić jakich zawodów/ stanowisk pracy będzie dotyczyło odtworzenie i jakie przyczynyspowodowały konieczność przywrócenia danego stanowiska – proszę wymienić tylko jedną przyczynę.
Stanowiskopracy/zawód kod
zawodu
Przyczyna odtworzenia zawoduANKIETER: ZAZNACZYĆ TYLKO JEDNĄ ODPOWIEDŹ
1. 1) zmiany organizacyjne, 2) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na przywrócenie produkcji
lub świadczonych usług,3) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na zmianę profilu produkcji
lub świadczonych usług,4) inne
2. 1) zmiany organizacyjne, 2) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na przywrócenie produkcji
lub świadczonych usług,3) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na zmianę profilu produkcji
lub świadczonych usług,4) inne
40. Czy w I półroczu 2007 r. napotkał Pan/ Pani trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników naniektóre stanowiska pracy?
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO METRYCZKI)
41. Jeżeli mieli Państwo trudności z naborem odpowiednich pracowników, to proszę określić na jakie trudnościPaństwo napotykali? ANKIETER: PYTAĆ O WSZYSTKIE PROBLEMY, KTÓRE SIĘ POJAWIŁY,NIEZALEŻNIE OD STANOWISKA PRACY/ ZAWODU.
Kategorie Bariery i trudności w naborze pracownikówDoświadczeniezawodowe
brak doświadczenia w zawodzie
Wykształcenie brak wykształcenia kierunkowego
Umiejętności brak praktycznych umiejętności niezbędnych do pracy na konkretnym stanowisku
brak umiejętności obsługi komputera
brak praktycznej znajomości programów komputerowych
brak znajomość języków obcych
brak prawa jazdy
brak umiejętności interpersonalnych
Uprawnieniaformalne
brak specjalistycznych uprawnień zawodowych
Cechy osobowościowekandydata
niedyspozycyjność
konieczność nadzorowania, niesamodzielność
brak umiejętności pracy w zespole
Oczekiwaniafinansowe
zbyt wysokie oczekiwania płacowe
Zainteresowanieofertą pracy
brak zgłoszeń
370
METRYCZKA
1. Liczba zatrudnionych pracowników w firmie (stan na 30.03.2007 roku). ANKIETER: PYTAĆ OPRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH NA PODSTAWIE UMOWY O PRACĘ, NA KONTRAKTLUB SAMOZATRUDNIENIE (WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA), A TAKŻE UMÓWO DZIEŁO I ZLECENIA.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ osób
2. Firma działa na rynku od _ _ _ _ r.
3. Forma prawna: (ANKIETER: TYLKO 1 ODPOWIEDŹ)1) osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (także wspólnik spółki cywilnej)2) spółka jawna3) spółdzielnia4) przedsiębiorstwo państwowe5) jednoosobowa spółka z o.o. Skarbu Państwa6) spółka z o.o., w której jednostka samorządu terytorialnego posiada 100% udziałów7) spółka z o.o., w stosunku do której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, państwowa
lub komunalna8) jednostka organizacyjna są podmiotami dominującymi9) inna spółka z o.o.10) jednoosobowa spółka akcyjna Skarbu Państwa11) spółka akcyjna, w której jednostka samorządu terytorialnego posiada 100% akcji12) spółka akcyjna, w stosunku do której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, państwowa
lub komunalna13) jednostka organizacyjna są podmiotami dominującymi14) inna spółka akcyjna15) inna forma prawna (jaka?)………………………………………………………………16) spółka cywilna
4. Proszę podać główną działalność według Polskiej Klasyfikacji Działalności, kod PKD, wedługdokumentów rejestracyjnych firmy:
Kod PKD
Sekcja działalnościANKIETER: GDY DZIAŁALNOŚĆ FIRMY OBEJMUJE
WIĘCEJ NIŻ JEDNĄ SEKCJĘ, ZAZNACZYĆ TYLKO GŁÓWNĄ
1. rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 2. rybactwo 3. górnictwo 4. przetwórstwo przemysłowe 5. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę6. budownictwoDZIAŁALNOŚĆ
7. handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytkuosobistego i domowego
8. hotele i restauracje9. transport, gospodarka magazynowa i łączność10. pośrednictwo finansowe11. obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalność gospodarczej12. administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne
ubezpieczenie zdrowotne13. edukacja14. ochrona zdrowia i pomoc społeczna15. działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała
371
ANKIETER: ODCZYTAĆ. Regionalne badanie rynku pracy woj. dolnośląskiego jest projektemrealizowanym w kilku etapach. Ankieterzy co pół roku trzykrotnie odwiedzą każde przedsiębiorstwo,aby zebrać informacje dotyczące zmian w sytuacji ekonomicznej firmy oraz polityce zatrudnienia.Czy akceptuje Pan(i) taką formę udziału w badaniu?
1. TAK 2. NIE
Data wywiadu_______________________ Imię i nazwisko respondenta ________________________________
Numer telefonu respondenta ___________________Adres firmy ______________________________________
Nazwisko ankietera __________________________________ Numer identyfikacyjny _____________________
NAZWA POWIATU________________________ NAZWA GMINY ______________________________
MIEJSCE NA PIECZĄTKĘ FIRMY