reformat në të bërit biznes të bankës botërore · parashohin në mënyrë specifike...
TRANSCRIPT
Ministria e Tregtisë dhe Industrisë Ministarstvo Trgovine i Industrije
Ministry of Trade and Industry
Reformat në Të Bërit Biznes të Bankës Botërore
Indikatori: Përfundimi i një Biznesi Përmbledhje analitike dhe udhëzime teknike
Në mbështetje të Vendimit të Qeverisë Nr. 12/67 të datës 30 dhjetor 2015, “Për koordinimin e reformave të Të Bërit
Biznes”
Përgatitur nga:
Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, me mbështetjen e
Projektit të USAID Partneritetet për Zhvillim
Mars 2016
PËRMBAJTJA
A. HYRJE ............................................................................................................................................... 1
B. LIDHJET E POLITIKAVE ..................................................................................................................... 1
C. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I PËRFUNDIMIT TË NJË BIZNESI .......................................................... 1
D. PRAKTIKAT E MIRA ........................................................................................................................... 8
E. KORELACIONI I TË BËRIT BIZNES ME REZULTATET EKONOMIKE DHE QEVERISËSE ...................... 10
F. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES – PËRFUNDIMI I NJË BIZNESI ........................... 10
G. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS – TË BËRIT BIZNES 2016 – PËRFUNDIMI I NJË BIZNESI .............. 12
H. ANALIZA E REFORMAVE DHE TABELAT E PLANIFIKIMIT ................................................................ 13
1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese ............................... 13
2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues ..................................................... 16
3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces ..................... 21
I. SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA DOMETHËNËSE 2008 - 2016 ...................................... 22
1. Bashkimi Evropian (23): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive
TBB2008-TBB2016 ............................................................................................................................ 24
2. Vendet fqinje dhe të ndërlidhura (6): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive
TBB2008-TBB2016 ............................................................................................................................ 32
3. Shtetet tjera (53): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive
TBB2008-TBB2016 ............................................................................................................................ 34
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 1
Indikatori: Përfundimi i një Biznesi
Institucioni udhëheqës: Ministria e Drejtësisë
A. HYRJE
Qëllimi i kësaj përmbledhje analitike është që të informojë një analizë të thellë të Indikatorit Përfundimi i një Biznesi të Raportit të Bankës Botërore për të Bërit Biznes. Kjo përmbledhje është paraparë që të përdoret nga Ministria e Drejtësisë si institucioni udhëheqës për vlerësimin dhe përgatitjen e një memorandumi të hollësishëm që paraqet masat për reforma të mundshme ligjore, rregullatore dhe operacionale që do të përmirësojnë procesin për përfundimin e një biznesi në Kosovë. Përmbledhja analitike është përgatitur duke përdorur materialet ekzistuese të Bankës Botërore për Të Bërit Biznes, duke përfshirë nga ueb faqja për Të Bërit Biznes (http://www.doingbusiness.org/) si dhe raportet e publikuara dhe një analize krahasuese mes shteteve të ndryshme të përgatitur nga Projekti i USAID-it Partneritetet për Zhvillim.
Në këtë përmbledhje analitike gjithashtu janë përfshirë edhe disa tabela pune për të lehtësuar punën e grupeve punuese individuale të krijuara nga ministritë përgjegjëse për secilin indikator për të kryer vlerësimin, në bashkëpunim me institucionet dhe partnerët tjerë përkatës.
B. LIDHJET E POLITIKAVE
Numri respondentëve (TBB 2016): 4
Lidhjet me MSA: Neni 51; Neni 83
SAAIP Matrica e prioriteteve afatshkurta: Blloku III, Kapitulli 6, Masa 3.7; Kapitulli 23, Masa
3.24
Çështjet e ndërlidhura:
Afatshkurta
Miratimi i amendamenteve të praktikave më të mira të BE-së në Ligjin për likuidim
dhe riorganizim dhe legjislacionin dytësor të nevojshëm;
Krijimi dhe zbatimi i treguesve të rasteve publike për procesin e monitorimit;
Afatgjata
Vlerësimi i zbatimit të ligjit të ndryshuar dhe legjislacionit dytësor, me treguesit e
përpunimit, për ta konfirmuar.
C. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I PËRFUNDIMIT TË NJË BIZNESI
Historiku
Kjo temë identifikon dobësitë në ligjin ekzistues për falimentim dhe pengesat kryesore procedurale
dhe administrative në procesin e falimentimit. Raundi i fundit i mbledhjes së të dhënave për
projektin ka përfunduar në qershor të vitit 2015.
Metodologjia
Të Bërit Biznes studion kohën, koston dhe rezultatin e procedurës së falimentimit që përfshijnë subjektet vendore, si dhe fuqinë e kornizës së aplikueshme ligjore për procedurat e likuidimit dhe
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 2
riorganizimit. Të dhënat për treguesin e përfundimit të një biznesi janë nxjerrë nga përgjigjet në pyetësorë nga praktikuesit lokal të Përfundimit së bizneseve dhe verifikuar nëpërmjet një studimi të ligjeve dhe rregulloreve, si dhe informatat publike për sistemet e falimentimit. Rangimi i ekonomive për lehtësinë e Përfundimit së një biznesi përcaktohet nga zgjidhja distancës së tyre me rezultatet më të larta për Përfundimin e një biznesi. Këto rezultate janë mesatarja e thjeshtë e distancës së rezultateve më të larta për normën e përmbushjes dhe indeksit të fuqisë së kornizës së falimentimit (figura 1).
PËRMBUSHJA E BORXHIT NË FALIMENTIM
Për t’i bërë të dhënat lidhur me kohën, koston dhe rezultatet e procedurave të falimentimit të krahasueshme nëpër të gjitha ekonomitë, janë përdorë disa supozime lidhur me biznesin dhe rastin.
Supozimet për biznesin
Biznesi:
Është kompani me përgjegjësi të kufizuar. Funksionon në qytetin më të madh afarist të ekonomisë. Për 11 nga ekonomitë të dhënat
janë mbledhur edhe për qytetin e dytë më të madh afarist. Është 100% në pronësi vendore, ku themeluesi, i cili është edhe kryesues i bordit
mbikëqyrës, është pronar i 51% të aksioneve (asnjë aksionar tjetër nuk ka në pronësi më shumë se 5% të aksioneve).
Ka pronë të paluajtshme në qytet, ku udhëheq një hotel, si asetin më të madh të saj. Ka një menaxher të përgjithshëm profesionist. Ka 201 punonjës dhe 50 furnizues, secilit prej të cilëve i detyrohet para për shpërndarjen e
fundit. Ka një marrëveshje 10 vjeçare për hua me një bankë vendore të siguruar me hipotekë mbi
pronën e paluajtshme të hotelit. Supozohet edhe ngarkesa universale për biznesin (ngarkesa për ndërmarrjen) në ekonomitë ku kolaterali i tillë njihet. Nëse ligjet e ekonomisë nuk e parashohin në mënyrë specifike ngarkesën e ndërmarrjes por kontratat zakonisht përdorin dispozita tjera për këtë qëllim, dispozita specifikohet në marrëveshjen e kredisë.
Ka respektuar orarin e pagesës dhe të gjitha kushtet tjera të kredisë deri tani. Ka një vlerë tregu, që vepron në vijimësi, sa 100 herë të ardhurat për kokë banori ose
$200,000, cilado që është më e lartë. Vlera e tregut të aseteve të kompanisë, nëse shiten ndaras, është 70% e vlerës së tregut të biznesit.
Supozimet për rastin
Biznesi është duke përjetuar probleme të likuiditetit. Humbjet e kompanisë në vitin 2014 kanë reduktuar vlerën e saj neto në shifra negative. Është data 1 janar 2015. Nuk ka të holla për të paguar interesin bankar ose kryegjënë në mënyrë të plotë, që duhet paguar të nesërmen, më 2 Janar. Biznesi pra, do të ketë mos përmbushje të kredisë së tij. Menaxhmenti beson se edhe në vitin 2015 dhe 2016 do të ketë humbje. Por pret gjithashtu që rrjedha e parasë në vitin 2015 do të mbulojë të
Figura 1 – Përfundimi i një Biznesi: norma e përmbushjes dhe fuqia e kornizës së falimentimit
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 3
gjitha shpenzimet operative, duke përfshirë edhe pagesat e furnizuesit, pagat, shpenzimet e mirëmbajtjes dhe tatimet, por jo edhe pagesën e kryegjësë ose interesit në bankë.
Shuma e borxhit të papaguar sipas marrëveshjes së kredisë është saktësisht e barabartë me vlerën e biznesit të hotelit dhe paraqet 74% të borxhit total të kompanisë. Pjesa tjetër prej 26% të borxhit mbahet nga kreditorë të pasiguruar (furnizues, punonjës, autoritetet tatimore).
Kompania ka shumë kreditorë për të negociuar një zgjidhje joformale jashtë gjykatës. Opsionet e mëposhtme janë në dispozicion: një procedurë gjyqësore që synon rehabilitimin ose riorganizimin e kompanisë për të lejuar funksionimin e saj të vazhdueshëm; një procedurë gjyqësore që synon likuidimin ose Përfundimin e kompanisë; ose një procedure gjyqësore për zbatim të borxhit (zbatim të hipotekës ose likuidim) kundër kompanisë.
Supozimet rreth palëve
Banka dëshiron të përmbush kredinë e saj sa më shumë të jetë e mundur, sa më shpejt dhe me çmim sa më të ulët. Kreditorët e pasiguruar do të bëjnë çdo gjë të lejuar sipas ligjeve të zbatueshme për të shmangur shitjen e aseteve veç e veç. Aksionari shumicë dëshiron të mbajë kompaninë në funksion dhe nën kontrollin e tij. Menaxhmenti dëshiron të mbajë kompaninë në funksion dhe të ruajnë vendet e punës të punonjësve të saj. Të gjitha palët janë subjekte lokale apo qytetarë; nuk ka palë të huaja të përfshira
Koha
Koha e përmbushjes së kredive të tyre nga kreditorët është e regjistruat në vite kalendarike (tabela 1). Periudha e matur nga Të Bërit Biznes është nga koha e mos përmbushjes nga kompania deri në pagesën e një pjese ose të gjitha të hollave që janë borxh në bankë. Taktikat e mundshme për vonesa nga palët, siç janë paraqitja e ankesave për vonesë ose kërkesat për zgjatje, janë marrë parasysh.
Kosto
Kostoja e procedurës është regjistruar si përqindje e vlerës së pasurisë së debitorit. Kostoja është llogaritur në bazë të përgjigjeve në pyetësor dhe përfshin taksat gjyqësore dhe tatimet e qeverisë; taksat e administratorëve të falimentimit, ankandeve, vlerësuesve dhe avokatëve; dhe të gjitha taksat dhe kostot tjera.
Rezultati
Përmbushja nga kreditorët varet nëse biznesi i hotelit nga procedurat del si vazhdimësi apo asetet e kompanisë shiten veç e veç. Nëse biznesi vazhdon të funksionojë, 100% e vlerës së hotelit ruhet. Nëse asetet shiten veç e veç shuma maksimale që mund të përmbushet është 70% e vlerës së hotelit.
Tabela 1 – Çfarë masin indikatorët e përmbushjes së borxhit në falimentim
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 4
Norma e përmbushjes
Norma e përmbushjes regjistrohet si cent të dollarit të përmbushura nga kreditorët e siguruar me anë të riorganizimit, procedurave të likuidimit ose zbatimit të borxhit (zbatimi i hipotekës ose likuidimi) (figura 2). Përllogaritja merr parasysh rezultatin: nëse biznesi del nga procedura si vazhdimësi ose asetet shiten veç e veç. Atëherë shpenzimet e procedurës zbriten (1 cent për çdo pikë përqindje të vlerës së pasurisë së debitorit). Së fundi, vlera e humbur si rezultat i kohës sa paratë mbeten të lidhura në procedurat e falimentimit është marrë në konsideratë, duke përfshirë edhe humbjen e vlerës për shkak të amortizimit të mobileve të hotelit. Në përputhje me praktikën ndërkombëtare të kontabilitetit, norma vjetore e amortizimit për mobile është 20%. Mobilet supozohet se përbëjnë një të katërtën e vlerës totale të aseteve. Shkalla e përmbushjes është vlera aktuale e fitimeve të mbetura, në bazë të normave të huadhënies në fund të vitit 2014 nga Statistikat Ndërkombëtare Financiare të Fondit Monetar Ndërkombëtar, të plotësuara me të dhëna nga bankat qendrore dhe Njësia e Inteligjencës e Ekonomistit.
Në qoftë se një ekonomi ka pasur zero raste në një vit gjatë pesë viteve të fundit që përfshijnë
riorganizimin gjyqësor, likuidimin gjyqësor ose procedurën e zbatimit të borxhit (zbatimit të
hipotekës ose likuidimit), ekonomia merr një shenjë "pa praktikë" në treguesit e kohës, kostos dhe
rezultatit. Kjo do të thotë se kreditorët nuk kanë gjasa për të rimarrë paratë e tyre nëpërmjet një
procesi formal ligjor. Norma e përmbushjes për ekonomitë "pa praktikë" është zero. Përveç kësaj,
një ekonomi "pa praktikë" merr 0 pikë në fuqinë e indeksit të kornizës së falimentimit edhe nëse
korniza ligjore përfshin dispozita lidhur me procedurat e falimentimit (likuidimit ose riorganizimit).
Fuqia e kornizës së falimentimit
Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit është i bazuar në
katër tregues tjerë: indeksi i fillimit të procedurave , indeksi i
menaxhimit të aseteve të debitorit, indeksi i procedurave të
riorganizimit dhe indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve (figura
3).
Indeksi i fillimit të procedurave
Indeksi i fillimit të procedurave ka tre komponentë:
Debitorët a mund të nisin procedurat e likuidimit dhe
riorganizimit. 1 pikë caktohet nëse debitorët mund të
nisin të dy llojet e procedurave; 0.5 pikë nëse mund
të nisin vetëm njërën prej këtyre llojeve (ose
likuidim ose riorganizim); 0 pikë nëse nuk mund të
nisin procedura falimentimi.
Figura 2 – Norma e përmbushjes është funksion i kohës, kostos dhe rezultatit të procedurave të falimentimit ndaj një kompanie lokale
Figura 3 – Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit mat cilësinë e ligjeve të falimentimit që rregullojnë marrëdhëniet ndërmjet debitorëve, kreditorëve dhe gjykatës
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 5
Kreditorët a mund të nisin procedura likuidimi dhe riorganizimi. 1 pikë caktohet nëse
debitorët mund të nisin të dy llojet e procedurave; 0.5 pikë nëse mund të nisin vetëm njërën
prej këtyre llojeve (ose likuidim ose riorganizim); 0 pikë nëse nuk mund të nisin procedura
falimentimi.
Çfarë standardi përdoret për fillimin e procedurave të falimentimit. 1 pikë caktohet në qoftë
se testi i likuiditetit (debitori në përgjithësi nuk është në gjendje të paguajë borxhet gjatë
maturimit) është përdorur; 0.5 pikë nëse testi i bilancit (detyrimet e debitorit tejkalojnë
aktivet) përdoret; 1 pikë në qoftë se testi i likuiditetit dhe bilancit janë në dispozicion, por
vetëm njëri është i nevojshme për të filluar procedurat e falimentimit; 0.5 pikë nëse të dy
testet kërkohen; 0 pikë nëse përdoret një test i ndryshëm.
Indeksi varion nga 0 deri në 3, ku vlerat e larta tregojnë qasje më të madhe në procedurat e falimentimit. Në Bullgari, për shembull, debitorët mund të nisin likuidimin si dhe procedurat e riorganizimit (1 pikë), por kreditorët mund të nisin vetëm procedurat e likuidimit (0.5 pikë). Për nisjen e procedurave të falimentimit mund të përdoren ose testi i likuiditetit ose testi i bilancit (1 pikë). Mbledhja e këtyre pikëve i jep Bullgarisë rezultatin prej 2.5 pikëve për indeksit e fillimit të procedurave.
Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit
Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit i ka gjashtë komponentë:
Debitori (ose një përfaqësues falimentimi në emër të tij) a mund të vazhdojnë me kryerjen e
kontratave që janë esenciale për mbijetesën e debitorit. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë nëse
vazhdimi i kontratave nuk është i mundur ose nëse ligji nuk përmban dispozita për këtë
temë.
Debitori (ose një përfaqësues falimentimi në emër të tij) a mund të refuzoj kontratat që
paraqesin ngarkesë të tepërt. 1 pikë caktohet nëse po; 0 nëse refuzimi i kontratave nuk
është i mundur.
Nëse transaksionet në të cilat është hyrë para fillimit të procedurave të falimentimit që i
japin njërit ose disa kreditorëve mund të shmanget pasi nisjes së procedurave. 1 pikë
caktohet nëse po; 0 në qoftë se shmangia e transaksioneve të tilla nuk është e mundur.
Nëse transaksionet e nënvlerësuara në të cilat është hyrë para fillimit të procedurave të
falimentimit mund të shmangen pas nisjes së procedurave. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë
në qoftë se shmangia e transaksioneve të tilla nuk është e mundur.
Nëse korniza falimentimit përfshin dispozita të veçanta që lejojnë debitorin (ose një
përfaqësues falimentimi në emër të tij), pas fillimit të procedurës së falimentimit, për të
marrë financimin e nevojshëm për të funksionuar gjatë procedurës. 1 pikë caktohet nëse po;
0 pikë në qoftë se marrja e financave pas fillimit nuk është e mundur, ose në qoftë se ligji
nuk përmban dispozita në lidhje me këtë temë.
Nëse financimi pas fillimit merr përparësi ndaj kreditorëve të pasiguruar të zakonshëm, gjatë
shpërndarjes së aseteve. 1 pikë caktohet nëse po; 0.5 pikë nëse financimit pas fillimit jepet
super prioritet mbi të gjithë kreditorët, të siguruara dhe të pasigurta; 0 pikë në qoftë se nuk i
jepet prioritet financimit pas fillimit.
Indeksi varion nga 0 në 6, ku vlerat e larta tregojnë trajtim më të favorshëm për pasuritë e debitorit nga perspektiva e hisedarëve të kompanisë. Në Mozambik, për shembull, debitorët mund të vazhdojnë kontratat e domosdoshme (1 pikë) dhe refuzojnë ato të rënduara (1 pikë) gjatë
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 6
procedurës së falimentimit. Korniza e falimentimit lejon shmangien e transaksioneve preferenciale (1 pikë) dhe ato të nënvlerësuara (1 pikë). Por kuadri i falimentimit nuk përmban dispozita të cilat lejojnë financim pas fillimit (0 pikë) ose dhënien e prioritetit financimeve të tillë (0 pikë). Mbledhja e këtyre shifrave i jep Mozambikut një rezultat prej 4 pikëve për menaxhimin e indeksit të pasurive të debitorëve.
Indeksi i riorganizimit të procedurave
Indeksi i riorganizimit të procedurave ka tre komponentë:
Nëse plani i riorganizimit votohet vetëm nga kreditorët të drejtat e të cilëve modifikohen ose
preken nga plani. 1 pikë caktohet nëse po; 0.5 pikë nëse të gjithë kreditorët votojë lidhur me
planin, pavarësisht nga ndikimi i tij në interesat e tyre; 0 pikë në qoftë se kreditorët nuk
votojnë lidhur me planin ose në qoftë se riorganizimi nuk është në dispozicion.
Nëse kreditorët që kanë të drejtë të votojnë për planin janë të ndarë në klasa, çdo klasë
voton ndaras dhe kreditorët brenda çdo klase trajtohen në mënyrë të barabartë. 1 pikë
caktohet në qoftë se procedura e votimit ka këto tre karakteristika; 0 pikë në qoftë se
procedura e votimit nuk ka këto tre karakteristika, ose në qoftë se riorganizimi nuk është në
dispozicion.
Nëse kuadri i falimentimit kërkon që kreditorët mospajtues të marrin po aq në planin e
riorganizimit sa do të kishin marrë në likuidim. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë në qoftë se
dispozitat e tilla nuk ekzistojnë ose në qoftë se riorganizimi nuk është në dispozicion.
Indeksi varion nga 0 deri në 3, ku vlerat e larta tregojnë pajtueshmëri më të madhe me praktikat e pranuara ndërkombëtare. Nikaragua, për shembull, nuk ka procedura riorganizimi gjyqësor dhe për këtë arsye merr 0 pikë në indeksin e procedurave të riorganizimit. Në Estoni, një shembull tjetër, vetëm kreditorët të drejtat e të cilëve janë prekur nga plani i riorganizimit lejohen të votojnë (1 pikë). Plani i riorganizimit ndan kreditorët në klasa, çdo klasë voton veçmas dhe kreditorët brenda së njëjtës klasë trajtohen në mënyrë të barabartë (1 pikë). Por nuk ka dispozita që kërkojnë që fitim i kreditorëve mospajtues të jetë i barabartë me atë që ata do të kishin marrë në likuidim (0 pikë). Mbledhja e këtyre shifrave i jep Estonisë një rezultat prej 2 pikëve në indeksin e riorganizimit të procedurave.
Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve
Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve ka katër komponentë:
Nëse kreditorët marrin pjesë në përzgjedhjen e
përfaqësuesit të falimentimit. 1 pikë caktohet nëse
po; 0 pikë nëse jo.
Nëse kërkohet që kreditorët të miratojnë shitjen e
aseteve thelbësore të debitorit gjatë procedurave të
falimentimit. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë nëse jo. Tabela 2 –Çfarë masin indikatorët e fuqisë së kornizës së falimentimit?
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 7
Nëse një kreditor individual ka të drejtë në qasje në informatat financiare të debitorit gjatë
procedurës së falimentimit, ose duke e kërkuar këtë nga një përfaqësues i falimentimit ose
duke shqyrtuar të dhënat zyrtare. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë nëse jo.
Nëse një kreditor individ mund të kundërshtojë një vendim të gjykatës ose të përfaqësuesit
të falimentimit për të aprovuar ose refuzuar pretendimet kundër debitorit të paraqitur nga
vetë kreditori dhe nga ana e kreditorëve të tjerë. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë nëse jo.
Indeksi varion nga 0 në 4, ku vlerat e larta tregojnë pjesëmarrje më të madhe të kreditorëve. Në Islandë, për shembull, gjykata e cakton përfaqësuesin e falimentimit, pa miratimin e kreditorëve (0 pikë). Përfaqësuesi i falimentimit vendos në mënyrë të njëanshme për shitjen e aseteve të debitorit (0 pikë). Çdo kreditor mund të inspektojë të dhënat e mbajtura nga përfaqësuesi falimentimit (1 pikë). Dhe çdo kreditor është i lejuar të kundërshtojë vendimin e përfaqësuesit të falimentimit për të miratuar të gjitha kërkesat, nëse ky vendim ndikon në të drejtat e kreditorëve (1 pikë). Mbledhja e këtyre shifrave i jep Islandës një rezultat prej 2 pike në indeksin e pjesëmarrjes së kreditorëve.
Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit
Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit është shuma e pikëve në indeksin e fillimit të
procedurave, indeksit të menaxhimit të aseteve të debitorit, indeksit të procedurave të riorganizimit,
dhe indeksit të pjesëmarrjes së kreditorëve. Indeksi varion nga 0 në 16, ku vlerat e larta tregojnë
legjislacionin e falimentimit që është i projektuar mirë për rehabilitimin e firmave të qëndrueshme
dhe për likuidimin e atyre të paqëndrueshme (Tabela 2).
Pse është e rëndësishme
Mbajtja në funksion e bizneseve të qëndrueshme është ndër qëllimet më të rëndësishme të sistemit
të bankrotimit. Një regjim i mirë i falimentimit duhet të pengojnë likuidimin e parakohshëm të
bizneseve të qëndrueshme. Gjithashtu duhet të dekurajojë huadhënësit nga lëshimi i kredive me
rrezik të lartë - dhe menaxherët dhe aksionarët nga marrja e kredive të pakujdesshme dhe marrjen e
vendimeve të tjera të pamatura financiare. Një firmë që vuan nga zgjedhjet e këqija të menaxhimit
ose nga një rënie e përkohshme ekonomike ende mund të kthehet. Kur bëhet kjo, të gjitha palët e
interesuara përfitojnë. Kreditorët mund të përmbushin një pjesë më të madhe të investimeve të
tyre, më shumë të punësuar mbajnë vendet e tyre, dhe rrjeti i furnizuesve dhe konsumatorëve
ruhet.
Studimet tregojnë se reformat efektive të të drejtave të kreditorëve janë të lidhura me kosto më të
ulëta të kredisë, rritje të qasjes në kredi, përmirësim të përmbushjes së kreditorëve dhe fuqizim të
ruajtjes së vendit të punës. Nëse në fund të procedurës së bankrotimit kreditorët mund të
përmbushin shumicën e investimeve, mund të vazhdojnë të investojnë sërish në firma të
qëndrueshme dhe kompanitë që janë duke u përmirësuar. Në mënyrë të ngjashme, në qoftë se një
regjim falimentimi respekton prioritetet absolute të pretendimeve, kjo u lejon kreditorëve të
siguruar për të vazhduar kreditimin dhe ruan besimin në sistemin e falimentimit.
Hulumtimet specifike për ekonomi kanë treguar se reformat e falimentimit që nxisin ristrukturimin e
borxhit dhe të riorganizimit reduktojnë të dyja: normat e dështimit në mesin e ndërmarrjeve të vogla
dhe të mesme, dhe likuidimin e bizneseve fitimprurëse. Pasi Belgjika filloi aplikimin e një ligji të ri të
falimentimit në vitin 1997 që inkurajonte rehabilitimin e korporatave dhe jo likuidimin, bankrotimin
në mesin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme ka rënë për 8.4%. Rezultate të ngjashme janë
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 8
vërejtur në Tajlandë dhe Kolumbi. Në Tajlandë provat sugjerojnë se reforma e ligjeve të falimentimit
ka ulur kostot e pritshme të shqetësimit financiar. Në Kolumbi reforma e falimentimit bëri
riorganizimin një opsion tërheqës për firmat në gjendje të vështirë, por të qëndrueshme, duke ulur
kostot e saj, edhe pse kjo kryesisht u solli përfitime firmave të mëdha. Rreth 40% e firmave kanë
paraqitur kërkesë për riorganizim sipas ligjit të vjetër falimentimit i janë nënshtruar likuidimit,
ndërsa vetëm rreth 26% e bënë këtë në bazë të ligjit të ri. Studimi ka treguar gjithashtu se reformat e
bankrotimit mund të ndihmojnë në rimëkëmbje të shpejtë të një ekonomie gjatë një recesioni, si në
Kili, gjatë fillim-viteve 1980 dhe në Kolumbi në vitin 1999.
Edhe kur ligjet e falimentimit janë të ngjashme në të gjithë ekonomitë, përdorimi i procedurave të
falimentimit mund të ndryshojnë për shkak të dallimeve në efikasitetin e zbatimit të borxhit. Në
qoftë se gjykata nuk mund të përdoret në mënyrë efektive në rast të vonesës, kreditorët dhe
debitorët kanë të ngjarë të angazhohen në negociata informale jashtë gjykatës. Dhe në ekonomitë
me sisteme të dobëta gjyqësore huamarrësit kanë më shumë të ngjarë të shfaqin sjellje të
rrezikshme financiare, e cila mund të çojë në më shumë raste të mos përmbushjes dhe nivele më të
larta të shqetësimit financiar. Në anën tjetër, nëse sistemi ligjor është i fortë dhe procedurat e
zbatimit të borxhit janë vërejtur edhe, debitorët dhe huamarrësit kanë më shumë gjasa për të
shmangur marrjen e rreziqeve të panevojshme dhe për të marrë vendime të kujdesshme financiare.
D. PRAKTIKAT E MIRA
Ndryshimet në regjimet falimentimit gjatë viteve, qoftë të motivuara nga kriza ekonomike ose
financiare, ose të zbatuara në kuadër të reformave të gjera juridike ose ligjore kanë çuar në shfaqjen
e disa trendeve dhe praktikave të mira. Midis tyre është një standard ndërkombëtar i unifikuar i
praktikave të mira i regjimeve të kreditorit dhe debitorit të regjimeve dhe falimentimit të
përcaktuara nga Banka Botërore dhe Komisioni i Kombeve të Bashkuara për Ligjin e Tregtisë
Ndërkombëtare (UNCITRAL). Praktikat e mira në shumë ekonomi kanë për qëllim përmirësimin e
efikasitetit dhe rezultatit të procedurave të falimentimit. Këto përfshijnë riorganizimin procedurave
të falimentimit, krijimin e procedurave efikase për riorganizim dhe forcimit të të drejtave të
kreditorëve.
Riorganizimi i procedurave të falimentimit
Vendosja e afateve kohore për procedura mund të rrisë efikasitetin e procesit të falimentimit.
Procedurat e gjata të zvogëlojnë shanset e kreditorëve për përmbushje të borxhit të papaguar dhe
mund të krijojë pasiguri të panevojshme për të gjitha palët e përfshira. Procedurat efikase të
falimentimit rrisin përmbushjen e borxhit nga kreditorët duke e bërë më të vështirë për aksionarët e
kompanisë të shesin asetet e saj me një çmim tepër të ulët një kompanie tjetër në pronësi të tyre.
Në 5 vitet e fundit 34 ekonomi kanë aplikuar 37 reforma duke u fokusuar në efikasitetin e
procedurës së falimentimit. Për shembull, në një ligj të ri për falimentim të miratuar në qershor të
vitit 2014, Romania ka ngushtuar afatet kohore për zbatimin e një plani riorganizimi, ndërsa Meksika
ka shkurtuar zgjatjen e afatit kohor të lejuar gjatë procedurave të riorganizimit në janar të vitit 2014.
Krijimi i procedurave efektive për riorganizim
Normat më të larta të përmbushjes janë të regjistruara në ekonomitë, ku riorganizimi është
procedura më e zakonshme e falimentimit. Megjithatë, një e treta e ekonomive në mbarë botën nuk
kanë procedura formale të riorganizimit gjyqësor, dhe vetëm në 17 ekonomi riorganizimi është
procedura më e zakonshme sipas të dhënave të Të Bërit Biznes.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 9
Por gjërat janë duke u përmirësuar: 29 ekonomi kanë vendosur procedurat e riorganizimit që nga viti
2005, duke përfshirë Qipron, Xhibutin, Xhamajkan, Trinidad dhe Tobagon dhe Mozambikun. Edhe
më shumë ekonomi kanë bërë përmirësime të rregulloreve të tyre ekzistuese për riorganizim të
kompanive. Danimarka, për shembull, ka ndryshuar aktin e falimentimit në prill të vitit 2011 për të
lejuar debitorët dhe kreditorët të paraqesin kërkesë për riorganizim në gjykatën e falimentimit në
rast të paaftësisë paguese. Meksika ka nisur aplikimin e dispozitave në janar 2014 duke lejuar
debitorët për të aplikuar për financim pas fillimit gjatë procedurave të riorganizimit dhe duke lejuar
ata që të aplikojnë për riorganizim në rast të falimentimit të pashmangshëm.
Sllovenia ofron një shembull të mirë të reformave të suksesshme që kanë për qëllim përmirësimin e
procedurave të riorganizimit dhe ka arritur disa nga përmirësimet më të mëdha në vitet e fundit të
matura nga Të Bërit Biznes. Qeveria e Sllovenisë miratoi dy ndryshime të ligjit për operacione
financiare, falimentim dhe shpërbërje të detyrueshme në vitin 2013. Këto ndryshime ka vendosur
procedura të reja të ristrukturimit dhe kanë aplikuar disa mekanizma që kanë për qëllim lehtësimin e
ristrukturimit, të tilla si këmbime të borxhit të kapitalit, kontrollin e operacioneve të biznesit nga ana
e blerësve të aksioneve të reja dhe prioriteti i planeve të ristrukturimit të propozuara nga kreditorët
e mëdhenjë. Deri në vitin 2015, ndryshimet filluan të kenë ndikim të rëndësishëm në praktikën e
falimentimit. Ristrukturimet u bënë të zakonshme dhe mbijetesa e kompanive në gjendje të vështirë,
por të qëndrueshme u bë rezultati mbizotërues. Koha e nevojshme për të përfunduar procedurën e
falimentimit u shkurtua. Si rezultat i kësaj, shkalla e pajtueshmërisë së kreditorëve të siguruar në
Slloveni është rritur nga 50.1 cent të dollarit në vitin 2013 në 88.2 cent të dollarit në vitin 2015
(figura 1).
Fuqizimi i të drejtave të kreditorëve
Hulumtimet kanë treguar se nëse
kreditorët nuk janë të mbrojtur apo
nuk lejohen të marrin pjesë në
procedurat e falimentimit, ata do të
kenë më pak nxitje për të dhënë hua
në të ardhmen. Kjo çon në një treg
më pak të zhvilluar të kredive. Disa
reforma të fundit të falimentimit
kanë adresuar këtë shqetësim.
Qiproja miratoi një ligj të ri
falimentimi në prill 2015, duke u
lejuar kreditorëve pjesëmarrje më të
madhe gjatë procedurës së
falimentimit, duke u dhënë
kreditorëve individualë të drejtën
për të kundërshtuar vendimin për
pranim ose refuzim për pretendimet
e veta dhe pretendimet e
kreditorëve të tjerë.
Komitetet e kreditorëve janë një mënyrë tjetër për të rritur pjesëmarrjen e kreditorëve në
procedurat e falimentimit. Në disa raste, kreditorët marrin pjesë në përgatitjen e planit të
riorganizimit ose në vendime të rëndësishme që kanë të bëjnë me menaxhimin e pasurisë së
debitorit në rrjedhën e procedurës së falimentimit. Për shembull, Kili miratoi një ligj të ri falimentimi
Figura 1 - Sllovenia e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi duke miratuar procedura të thjehtëzuar të riorganizimit
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 10
në tetor të vitit 2014, duke lejuar që mbledhjen e kreditorëve të miratojë shitjen e aseteve të
konsiderueshme të debitorit gjatë procedurave të riorganizimit.
E. KORELACIONI I TË BËRIT BIZNES ME REZULTATET EKONOMIKE DHE QEVERISËSE
Performanca në Të Bërit Biznes është pozitivisht e lidhur me rezultatet tjera ekonomike që janë në
mesin e prioriteteve të Qeverisë së Kosovës.
Rangimi në TBB
2016
Mesatarja e
bruto të hyrave
për kokë banori
(BB 2015)
Biznese të reja
të formuara
për 1000
qytetarë
(BB 2015)
Indeksi i
Klasifikimit të
Perceptimit të
Korrupsionit
(TI 2014)
Angazhimi i
qytetarëve në
hartimin e
rregullave
(BB 2015)
1 – 25 $38,799 7.23 22 4.91
26 - 50 $23,381 3.74 55 4.24
51 - 75 $15,802 3.22 71 2.80
76 - 100 $11,739 2.14 90 1.57
101 - 125 $8,179 1.32 87 1.06
126 - 150 $2,560 0.66 116 1.04
151 - 189 $2,672 1.00 137 0.51
F. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES – PËRFUNDIMI I NJË BIZNESI
Kosova Më së miri në
botë Më së miri
në BE Më së keqi në
BE Masa Rangimi
Përfundimi e një biznesi 163 1 (Finlanda) 1
(Finlanda) 83 (Malta)
Norma e përmbushjes (cent për dollarë)
37.7 78 92.9 (1 – Japonia)
90.1 (3 – Finlanda)
30.5 (100 – Kroacia)
Koha (vite) 2.0 52 0.4 (1 - Irlanda) 0.4 (1-
Irlanda) 4.0 (142 – Sllovakia)
Kosto (% e pasurisë) 15.0% 96 1.0% (1 – Norvegjia)
0.9% (3 – 3 vende)
22.0% (128 – Italia)
Rezultati (0 si shitje veç e veç dhe 1 si çështje në vazhdim)
0 189 1 (1 – 43 vende)
1 (1 - 18 vende)
0 (189 - 10 vende)
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 11
Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit (0-16)
0.0 189 15.0 (1 – 4
vende) 15.0 (1 –
Gjermania) 7.0 (112 –
Luksemburgu)
Indeksi i fillimit të procedurave (0-3)
0.0 189 3.0 (1 – 48
vende) 3.0 (1 – 16
vende) 2.5 (85 –
Luksemburgu)
Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit (0-6)
0.0 189 6.0 (1 – 27
vende) 6.0 (1 – 11
vende) 2.0 (135 –
Malta)
Indeksi i procedurave të riorganizimit (0-3)
0.0 189 3.0 (1 – 17
vende) 3.0 (1 – 7
vende) 0.0 (189 –
Malta)
Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve (0-4)
0.0 189 4.0 (1 – 4
vende) 4.0 (1 – 2
vende) 1.0 (80 – 9
vende)
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 12
G. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS – TË BËRIT BIZNES 2016 – PËRFUNDIMI I NJË BIZNESI
Indikatori Sqarimi Përgjigja
Norma e përmbushjes (centë në dollarë) 37.7
Procedura Nuk ka praktikë të falimentimit në Kosovë, prandaj, zbatimi i hipotekës është e vetmja procedurë e disponueshme.
Zbatimi i hipotekës
Rezultati Do të jetë e vështirë të gjendet një blerës për një kompani si çështje e hapur. Shitja veç e veç
Koha (në vite) Nevojiten deri në 2 vite për të përfunduar procedurat e zbatimit të hipotekës në Kosovë. 2.0
Kosto (% e pasurisë)
Shpenzimet kryesore në procedurat e zbatimit të hipotekës do të jenë taksat për avokatin dhe gjykatën. 15.0
Indeksi / Pyetja Përgjigja Rezultati
Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit (0-16) 0.0
Indeksi i fillimit të procedurave (0-3) 0.0
Çfarë procedura ka në dispozicion DEBITORI kur fillojnë procedurat e falimentimit? N/A 0.0
Korniza e falimentimit a e lejon KREDITORIN të paraqesë falimentimin e debitorit? N/A 0.0
Çfarë baza lejohen për fillimin e procedurave të falimentimit sipas kornizës së falimentimit? N/A 0.0
Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit (0-6) 0.0
A lejon korniza e falimentimit vazhdimin e kontratave për furnizim me mallra esenciale dhe shërbime për debitorin?
jo 0.0
A lejon korniza e falimentimit refuzimin nga debitori të kontratave të rënda? jo 0.0
A lejon korniza e falimentimit shmangien e transaksioneve preferenciale? jo 0.0
A lejon korniza e falimentimit shmangien e transaksioneve të nënvlerësuara? jo 0.0
A parasheh korniza e falimentimit mundësinë që debitori të merr kredi pas fillimit të procedurave të falimentimit?
jo 0.0
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 13
A u cakton korniza e falimentimit prioritet kredive pas fillimit? (c) Nuk u caktohet prioritet
kreditorëve pas fillimit 0.0
Indeksi i procedurave të riorganizimit (0-3) 0.0
Cilët kreditorë votojnë për planin e propozuar të riorganizimit? N/A 0.0
A kërkon korniza e falimentimit që kreditorët mospajtues në riorganizim të marrin së paku aq sa do të merrnin me likuidim?
jo 0.0
A janë kreditorët të ndarë në klasa për qëllime të votimit për planin e riorganizimit, a voton secila klasë ndaras dhe a trajtohen kreditorët në të njëjtën klasë barabartë?
jo 0.0
Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve (0-4) 0.0
A kërkon korniza e falimentimit aprovimin e kreditorëve për përzgjedhjen ose emërimin të përfaqësuesit të falimentimit?
jo 0.0
A kërkon korniza e falimentimit aprovimin e kreditorëve për shitjen e aseteve thelbësore të debitorit?
jo 0.0
A parasheh korniza e falimentimit që kreditori ka të drejtë të kërkojë informata nga përfaqësuesi i falimentimit?
jo 0.0
A parasheh korniza e falimentimit që kreditori ka të drejtë kundërshtojë vendimet për pranim ose refuzim të pretendimeve të kreditorëve?
jo 0.0
Shënim: Edhe nëse korniza ligjore e ekonomisë përfshin dispozita lidhur me procedurat e falimentimit (likuidim ose riorganizim), ekonomia merr 0 pikë indeksin e fuqisë së kornizës së falimentimit, nëse indikatorët e kohës, kostos dhe rezultatit regjistrohen si “pa praktikë”.
H. ANALIZA E REFORMAVE DHE TABELAT E PLANIFIKIMIT
1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese
Indikatori Sqarimi Përgjigja Informata e saktë
(P/J) Korrigjimet
Norma e përmbushjes (centë në dollarë) 37.7
Procedura Nuk ka praktikë të falimentimit në Kosovë, prandaj, zbatimi i hipotekës është e vetmja procedurë e disponueshme.
Zbatimi i hipotekës
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 14
Rezultati Do të jetë e vështirë të gjendet një blerës për një kompani si çështje e hapur. Shitja veç e veç
Koha (në vite) Nevojiten deri në 2 vite për të përfunduar procedurat e zbatimit të hipotekës në Kosovë.
2.0
Kosto (% e
pasurisë) Shpenzimet kryesore në procedurat e zbatimit të hipotekës do të jenë taksat për avokatin dhe gjykatën.
15.0
Indeksi / Pyetja Përgjigja Rezultati Informata e saktë (P/J) Korrigjimet
Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit (0-16) 0.0
Indeksi i fillimit të procedurave (0-3) 0.0
Çfarë procedura ka në dispozicion DEBITORI kur fillojnë procedurat e falimentimit?
N/A 0.0
Korniza e falimentimit a e lejon KREDITORIN të paraqesë falimentimin e debitorit?
N/A 0.0
Çfarë baza lejohen për fillimin e procedurave të falimentimit sipas kornizës së falimentimit?
N/A 0.0
Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit (0-6) 0.0
A lejon korniza e falimentimit vazhdimin e kontratave për furnizim me mallra esenciale dhe shërbime për debitorin?
jo 0.0
A lejon korniza e falimentimit refuzimin nga debitori të kontratave të rënda?
jo 0.0
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 15
A lejon korniza e falimentimit shmangien e transaksioneve preferenciale?
jo 0.0
A lejon korniza e falimentimit shmangien e transaksioneve të nënvlerësuara?
jo 0.0
A parasheh korniza e falimentimit mundësinë që debitori të merr kredi pas fillimit të procedurave të falimentimit?
jo 0.0
A u cakton korniza e falimentimit prioritet kredive pas fillimit?
(c) Nuk u caktohet prioritet
kreditorëve pas fillimit
0.0
Indeksi i riorganizimit të procedurave (0-3) 0.0
Cilët kreditorë votojnë për planin e propozuar të riorganizimit?
N/A 0.0
A kërkon korniza e falimentimit që kreditorët mospajtues në riorganizim të marrin së paku aq sa do të merrnin me likuidim?
jo 0.0
A janë kreditorët të ndarë në klasa për qëllime të votimit për planin e riorganizimit, a voton secila klasë ndaras dhe a trajtohen kreditorët në të njëjtën klasë barabartë?
jo 0.0
Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve (0-4) 0.0
A kërkon korniza e falimentimit aprovimin e kreditorëve për
jo 0.0
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 16
përzgjedhjen ose emërimin të përfaqësuesit të falimentimit?
A kërkon korniza e falimentimit aprovimin e kreditorëve për shitjen e aseteve thelbësore të debitorit?
jo 0.0
A parasheh korniza e falimentimit që kreditori ka të drejtë të kërkojë informata nga përfaqësuesi i falimentimit?
jo 0.0
A parasheh korniza e falimentimit që kreditori ka të drejtë kundërshtojë vendimet për pranim ose refuzim të pretendimeve të kreditorëve?
jo 0.0
Shënim: Edhe nëse korniza ligjore e ekonomisë përfshin dispozita lidhur me procedurat e falimentimit (likuidim ose riorganizim), ekonomia merr 0 pikë indeksin e fuqisë së
kornizës së falimentimit, nëse indikatorët e kohës, kostos dhe rezultatit regjistrohen si “pa praktikë”.
2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues
Indikatori Sqarimi Organi
Ekzekutues
Baza ligjore apo
operacionale
Reforma që nevojitet (p.sh. eliminim, modernizim, asnjë
ndryshim)
Mekanizmi për t’u reformuar:
Ndryshim i (L)igjit, (R)regullores, (P)ërmirësim Operacional)
Kohëzgjatja e reformës: (S)hkurt,
(M)mesatare, (G)jatë)1
Norma e përmbushjes (centë në dollarë)
Procedura Nuk ka praktikë të falimentimit në
1 Shkurtë = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2016. Mesme = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2017. Gjatë = reforma zbatohet dhe validohet
pas datës 1 qershor 2017.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 17
Kosovë, prandaj, zbatimi i hipotekës është e vetmja procedurë e disponueshme.
Rezultati
Do të jetë e vështirë të gjendet një blerës për një kompani si çështje e hapur.
Koha (në vite)
Nevojiten deri në 2 vite për të përfunduar procedurat e zbatimit të hipotekës në Kosovë.
Kosto (% e pasurisë)
Shpenzimet kryesore në procedurat e zbatimit të hipotekës do të jenë taksat për avokatin dhe gjykatën.
Indeksi / Pyetja Përgjigja Organi
Ekzekutues
Baza ligjore apo operacionale
Reforma që nevojitet (p.sh.
eliminim, modernizim,
asnjë ndryshim)
Mekanizmi për t’u reformuar: Ndryshim i (L)igjit, (R)regullores,
(P)ërmirësim Operacional)
Kohëzgjatja e reformës: (S)hkurt,
(M)mesatare, (G)jatë)2
Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit (0-16)
Indeksi i fillimit të procedurave (0-3)
Çfarë procedura ka në dispozicion DEBITORI kur
N/A
2 Shkurtë = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2016. Mesme = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2017. Gjatë = reforma zbatohet dhe validohet
pas datës 1 qershor 2017.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 18
fillojnë procedurat e falimentimit?
Korniza e falimentimit a e lejon KREDITORIN të paraqesë falimentimin e debitorit?
N/A
Çfarë baza lejohen për fillimin e procedurave të falimentimit sipas kornizës së falimentimit?
N/A
Man Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit (0-6)
A lejon korniza e falimentimit vazhdimin e kontratave për furnizim me mallra esenciale dhe shërbime për debitorin?
jo
A lejon korniza e falimentimit refuzimin nga debitori të kontratave të rënda?
jo
A lejon korniza e falimentimit shmangien e transaksioneve preferenciale?
jo
A lejon korniza e falimentimit shmangien e transaksioneve të nënvlerësuara?
jo
A parasheh korniza e falimentimit mundësinë që debitori të merr kredi pas fillimit të
jo
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 19
procedurave të falimentimit?
A u cakton korniza e falimentimit prioritet kredive pas fillimit?
(c) Nuk u caktohet prioritet
kreditorëve pas fillimit
Indeksi i riorganizimit të procedurave (0-3)
Cilët kreditorë votojnë për planin e propozuar të riorganizimit?
N/A
A kërkon korniza e falimentimit që kreditorët mospajtues në riorganizim të marrin së paku aq sa do të merrnin me likuidim?
jo
A janë kreditorët të ndarë në klasa për qëllime të votimit për planin e riorganizimit, a voton secila klasë ndaras dhe a trajtohen kreditorët në të njëjtën klasë barabartë?
jo
Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve (0-4)
A kërkon korniza e falimentimit aprovimin e kreditorëve për përzgjedhjen ose emërimin të
jo
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 20
përfaqësuesit të falimentimit?
A kërkon korniza e falimentimit aprovimin e kreditorëve për shitjen e aseteve thelbësore të debitorit?
jo
A parasheh korniza e falimentimit që kreditori ka të drejtë të kërkojë informata nga përfaqësuesi i falimentimit?
jo
A parasheh korniza e falimentimit që kreditori ka të drejtë kundërshtojë vendimet për pranim ose refuzim të pretendimeve të kreditorëve?
jo
Shënim: Edhe nëse korniza ligjore e ekonomisë përfshin dispozita lidhur me procedurat e falimentimit (likuidim ose riorganizim), ekonomia merr 0 pikë indeksin e fuqisë së kornizës së falimentimit, nëse indikatorët e kohës, kostos dhe rezultatit regjistrohen si “pa praktikë”.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 21
3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces
Nr. Qeveria ose Organi joqeveritar
Numri
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 22
I. SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA DOMETHËNËSE 2008 - 2016
Në 2014/15 Të Bërit Biznes ka regjistruar 9 reforma që e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi. Ekonomitë e Karaibeve kanë vazhduar të bëjnë përparim të dukshëm. Në vitin e kaluar Trinidad dhe Tobago dhe Shën Kits dhe Nevis kanë modernizuar kornizat e tyre të falimentimit. Në 2014/15 Xhamajka dhe Shën Vincenti dhe Grenadinet miratuan ligje të reja të falimentimit. Një tipar i përbashkët i këtyre reformave ishte futja e mekanizmave të riorganizimit në-gjykatë si alternativë për likuidimin, në mënyrë që kompanitë në falimentim të mund të vazhdojnë të operojnë. Të katër ekonomitë kanë përditësuar edhe procedurat e tyre të likuidimit, duke i harmonizuar ato ngushtë me praktikat e mira ndërkombëtare.
Ligji i ri i falimentimit në Xhamajka, i miratuar në tetor të vitit 2014, shërben si një ilustrim i mirë i axhendës së reformave në Karaibe. Ligji i ri i ka paraqitur mundësinë e riorganizimit për subjektet komerciale. Një debitor ose përfaqësues falimentimi mund t’u paraqesë një propozim të riorganizimit të gjithëve ose vetëm disave prej kreditorëve. Paraqitja e propozimit ose qëllimit për të paraqitur një propozim automatikisht vë në pritje të gjitha veprimet e tjera kundër debitorit. Ndër përmirësimet e tjera, ligji i ri ndjek praktikat e mira ndërkombëtare në lehtësimin e funksionimit të vazhdueshëm të debitorëve gjatë procedurës së falimentimit. Ai gjithashtu u lejon gjykatave për të shfuqizuar transaksionet e nënvlerësuara të kryera nga debitorët brenda një viti para fillimit të procedurës së falimentimit, lejon përfaqësuesin e falimentimit për të kërkuar financim të ri, pasi procedurat të kenë filluar dhe i jep prioritet pretendimeve të kreditorëve pas fillimit. Miratimi i aktit të ri e ka përmirësuar konsiderueshëm rezultatin e Xhamajkas në indeksin e fuqisë së kornizës së falimentimit (Tabela 1).
Shumica e reformave të tjera të falimentimit të regjistruara nga Të Bërit Biznes në 2014/15 u fokusuan edhe në prezantimin e procedurave të reja të riorganizimit apo përmirësimit të kuadrit ekzistues të riorganizimit. Kili dhe Qipro kanë aplikuar procedura të riorganizimit të mbikëqyrura nga gjykata. Kazakistani ka nisur të lejojë kreditorët për të filluar procedurat e riorganizimit, ndërsa Ruanda ka aplikuar mbrojtje për kreditorët që votojnë kundër planit të riorganizimit. Rumania ka aplikuar afate kohore për procesin e riorganizimit. Disa reforma të falimentimit të regjistruara në 2014/15 kanë për qëllim lehtësimin e vazhdimit të biznesit të debitorit gjatë procedurës së falimentimit. Qiproja dhe Ruanda kanë aplikuar dispozita të cilat lejojnë pavlefshmërinë e
Tabela 1 – Korniza ligjore e mëparshme dhe e re e Xhamajkas për falimentim
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 23
transaksioneve preferenciale dhe të nënvlerësuara të kryera nga debitori para fillimit të procedurës së falimentimit. Kili ka ndaluar ndërprerjen e kontratave në bazë të falimentimit.
Ndryshimi në Kili erdhi si pjesë e një ligji të ri për falimentimin që hyri në fuqi në tetor të vitit 2014. Ligji i ri i ka bërë më të efektshme të gjitha dispozitat që lidhen me procedurat e riorganizimit dhe likuidimit, duke theksuar riorganizimin e bizneseve të qëndrueshme si alternativën e preferuar në likuidim. Duke ndjekur praktikat e mira ndërkombëtare, ligji i ri ka përmirësuar pjesëmarrjen e kreditorëve në procedurën e falimentimit dhe ka nisur aplikimin e shumë dispozitave të reja për riorganizimin, duke përfshirë standardet minimale dhe procedurat e votimit. Ai gjithashtu ka krijuar një zyrë publike përgjegjëse për administrimin e përgjithshëm të procedurave dhe ka themeluar gjykata të specializuara me juridiksion ekskluziv mbi rastet e falimentimit.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 24
1. Bashkimi Evropian (23): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive
TBB2008-TBB2016 Austria
= Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Austria ka kaluar një ligj i cili thjeshtëzon procedurat e
ristrukturimit dhe i jep konsideratë preferenciale interesave të debitorëve.
Belgjika = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Belgjika ka kaluar një ligj të ri që do të promovojë dhe lehtësojë
mbijetesën e bizneseve të qëndrueshme që përjetojnë vështirësi financiare.
TBB 2015: Belgjika e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një biznesi
duke vendosur kërkesa të reja për nisjen e procedurave të riorganizimit,
përfshirë dorëzimin e dokumenteve të verifikuara nga palë të jashtme.
Bullgaria = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Bullgaria e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
zgjeruar bazën për procedura të falimentimit dhe duke e bërë më të lehtë
zhvlerësimin e transaksioneve të dyshimta.
TBB 2012: Bullgaria e ka ndryshuar ligjin për tregti për të zgjeruar të drejtat
e kreditorëve të siguruar dhe rritur transparencën e procedurave të
falimentimit.
TBB 2009: Bullgaria ka miratuar një kod të ri të procedurave civile dhe një
ligj të ri për regjistrin tregtar, duke aplikuar ndryshime që pritet të shkurtojnë
vonesat dhe të lejojnë zgjidhje më të shpejtë të bankrotit. Ndër të tjera, ligji
për regjistrin tregtar kërkon që vendimet e mëdha dhe aktgjykimet e gjykatës
së falimentimit të postohen në faqen e internetit të regjistrit tregtar.
Kroacia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Kroacia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar një procedurë të përshpejtuar jashtë-gjyqësore për ristrukturim.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 25
TBB 2008: Kroacia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes
ndryshimit të ligjit të saj të falimentimit duke rregulluar profesionin e
administratorëve të falimentimit.
Qipro = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Qipro e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar një procedurë riorganizimi si dhe dispozita për të lehtësuar
vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të falimentimit dhe për të
lejuar pjesëmarrje më të madhe në vendimet e rëndësishme gjatë
procedurave.
Republika Çeke = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Republika Çeke e ka bërë më të lehtë trajtimin e falimentimit
duke aplikuar ndryshime të tjera ligjore për të kufizuar kundër kërkesat në
rastet e falimentimit dhe pezulluar për disa debitorë në falimentim obligimin
për të paraqitur bankrotimin.
TBB 2009: Republika Çeke ka fuqizuar procesin e falimentimit përmes një
ligji të ri për falimentim duke aplikuar riorganizimin si metodën e preferuar
për Përfundimin e një biznesi, duke mandatuar afate më të rrepta, duke
krijuar një regjistër elektronik të falimentimit dhe vendosur standarde të reja
kualifikimi për administratorët e besuar.
Danimarka = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Danimarka ka aplikuar rregulla të reja për riorganizimin e
kompanisë, që çoi në eliminimin e regjimit të pezullimit të të pagesave.
TBB 2008: Danimarka e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi
përmes legjislacionit duke transferuar disa kompetenca në procedurat e
bankrotit nga të besuarit te gjykatësit dhe duke u dhënë më shumë të drejta
kreditorëve.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 26
Estonia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Ndryshimet e ligjit të rit të Estonisë për falimentim kanë rritur
shanset që bizneset e qëndrueshme të mbijetojnë falimentimin duke
përmirësuar procedurat dhe ndryshuar kërkesat për kualifikim të
administratorëve të falimentimit.
TBB 2010: Estonia ka avancuar procesin e saj të falimentimit duke vendosur
një procedurë të re riorganizimi për të mundësuar që kompanitë në vështirësi
financiare të ristrukturojnë borgjin e tyre dhe të zbatojnë masa tjera për të
kthyer shëndetin financiar të kompanisë dhe fitimin.
Finlanda = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2009: Finlanda ka avancuar procesin e falimentimit përmes ndryshimit
të ligjit për ristrukturimin e ndërmarrjeve që përshpejtojnë dëgjimet dhe rrisin
fleksibilitetin e procedurave, duke e bërë më të lehtë për kompanitë që t’i
hyjnë riorganizimit.
Franca = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Franca ka kaluar një ligj që lejon debitorët të zbatojnë një plan
ristrukturimi vetëm me kreditorët financiar, pa prekur kreditorët tregtar.
TBB 2010: Franca e ka avancuar procesin e falimentimit duke inkurajuar
zgjidhje para falimentimit dhe eliminuar kërkesën që një ankand publik të
japë vlerësimin e aseteve të debitorit.
Gjermania = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Gjermania e ka fuqizuar procesin e falimentimit duke miratuar një ligj të ri për falimentim që lehtëson ristrukturimet në gjykatë të kompanive në vështirësi dhe rrit pjesëmarrjen e kreditorëve.
TBB 2010: Gjermania ka avancuar procesin e falimentimit përmes ligjit për zbatimin e masave për stabilizim të tregut financiar
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 27
(Finanzmarktstabilisierungsgesetz), i cili ka hequr kërkesën për kompanitë potencialisht të qëndrueshme që të paraqiten për falimentim të menjëhershëm në raste të hyrjes në borxhe të tepërta.
TBB 2009: Gjermania ka ndryshuar kodin e falimentimit për të lejuar
gjykatat të pezullojnë veprimet ekzekutuese ndaj aseteve esenciale për
vazhdimin e biznesit të debitorit, duke e bërë më të lehtë mbajtjen e biznesit
në veprim.
Greqia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Greqia e ka avancuar procesin e falimentimit duke shfuqizuar
procedurën e pajtimit dhe aplikuar një procedurë të re rehabilitimi.
TBB 2009: Greqia ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një ligji të
ri për bankrot që ka për qëllim ë lejojë në shumë kompani të vazhdojnë të
veprojnë - duke inkurajuar riorganizimin e kompanive në vështirësi
financiare, ruajtur asetet e biznesit, duke siguruar trajtim të barabartë të
kreditorëve dhe parandaluar shitjen veç e veç.
Hungari = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Ndryshimet e ligjit të bankrotimit në Hungari inkurajojnë
kompanitë në falimentim të marrin parasysh arritjen e marrëveshjeve me
kreditorët jashtë gjykate për të shmangur bankrotin.
TBB 2011: Hungaria ka avancuar procesin e falimentimit përmes një
ndryshimi të legjislacioni për bankrot duke u dhënë kreditorëve të siguruar
prioritet mbi sigurinë e tyre të zotuar.
Italia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Italia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes një
ndryshimi të kodit të bankrotimit që aplikon një periudhë pritjeje për
veprimet e ekzekutimit ndërsa debitori përgatit planin e ristrukturimit, e bën
më të lehtë konvertimin nga një lloj i procedurës së ristrukturimit në një
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 28
procedurë tjetër, lehtëson vazhdimin e operimit të debitorit gjatë
ristrukturimit dhe vendos kërkesa më të rrepta për auditorët që vlerësojnë
planin e ristrukturimit.
TBB 2012: Italia ka paraqitur procedura të ristrukturimit të borxhit dhe
riorganizimit si alternativa ndaj procedurave të bankrotit dhe u ka zgjeruar të
drejtat kreditorëve të siguruar gjatë procedurave të falimentimit.
TBB 2008: Italia e ka avancuar procesin e falimentimit përmes legjislacionit
të ri që i jep të besuarve më shumë diskrecion në likuidimin e aseteve dhe u
jep kreditorëve të drejtën për të propozuar marrëveshje për kreditorët e tjerë
që të marrin përsipër asetet në gjendje të vështirë, që mund ta shkurtojë
periudhën e likuidimit.
Letonia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Letonia ka miratuar një ligj të ri për falimentim që e bën më të
efikas dhe e përshpejton procesin e falimentimit dhe aplikon një opsion për
riorganizim për kompanitë.
TBB 2011: Letonia ka aplikuar një mekanizëm për zgjidhje jashtë gjykatës të
falimentimit për të zbutur presionin ndaj gjykatave dhe ka ngushtuar disa
afate procedurale.
TBB 2009: Letonia ka përmirësuar sistemin e falimentimit përmes një ligji të
ri për falimentimin i cili për herë të parë lejon kompanitë në vështirësi
financiare të vazhdojnë funksionimin duke ndjekur riorganizimin, dhe përmes
standardeve më të forta të kualifikimit për administratorët e bankrotit.
Lituania = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Lituania e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
vendosur se cilat raste kundër pronës së kompanisë do të dërgohen në
gjykatën e bankrotimit, duke ngushtuar kohën për vendime lidhur me
ankesat, duke shfuqizuar obligimin e gjykatës që individualisht të njoftohen
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 29
kreditorët dhe hisedarët tjerë për procedurat e ristrukturimit dhe caktimit të
afatave të reja kohore për kreditorët që të paraqesin pretendimet
TBB 2012: Lituania ka ndryshuar ligjin e riorganizimit për të thjeshtëzuar
dhe shkurtuar procedurat e riorganizimit, për tu dhënë prioritet kreditorëve
të siguruar dhe aplikuar kërkesa profesionale për administratorët e
falimentimit.
TBB 2011: Lituania ka aplikuar rregullore lidhur me administratorët e
falimentimit që caktojnë rregulla të qarta për përgjegjësi për shkelje ligji.
TBB 2010: Lituania e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes
ndryshimit të ligjit për bankrotimin e ndërmarrjeve.
Polonia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Polonia ka fuqizuar procesin e falimentimit duke përditësuar
udhëzimet për informatat dhe dokumentet që duhet të përfshihen në
peticionin e bankrotimit dhe duke u dhënë kreditorëve të siguruar të drejtën
për të marrë përsipër pretendimet e ngarkuara me pengje financiare në rast
të likuidimit.
TBB 2012: Polonia ka ndryshuar ligjin për bankrot dhe riorganizim për të
thjeshtëzuar procedurat gjyqësore dhe dhënë më shumë të drejta kreditorëve
të siguruar.
TBB 2010: Polonia ka avancuar procesin e falimentimit përmes ndryshimi të
ligjit të bankrotimit duke aplikuar opsionin e procedurës së riorganizimit para
bankrotimit për kompanitë në vështirësi financiare.
TBB 2009: Polonia e ka përmirësuar procesin e falimentimit duke
shtrënguar kërkesat profesionale për administratorët dhe duke aplikuar kufij
më të ulët për pagesën e të besuarve.
Portugalia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Portugalia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke e
aplikuar një ligj të ri falimentimi që përshpejton procedurat e likuidimit dhe
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 30
krijon mekanizma të shpejtë jashtë dhe brenda gjykatës.
TBB 2009: Portugalia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
eliminuar formalitetin e publikimit të njoftimeve për falimentim në gazeta,
duke aplikuar një procedurë të shpejtë për debitorët me më pak se 5.000 Euro
asete, duke zbatuar procedura të reja për të përshpejtuar pagesat për
administratorët e falimentimit dhe duke kufizuar ankesat.
TBB 2008: Portugalia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi
përmes legjislacionit duke krijuar procedura të shpejta për likuidim vullnetar
të ndërmarrjeve komerciale.
Rumania = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Rumania ka përmirësuar sistemin e falimentimit duke aplikuar
afate kohore për periudhën e vëzhgimit (gjatë së cilës duhet të konfirmohet
plani i riorganizimit ose të bëhet deklarata e bankrotimit) dhe për zbatimin e
planit të riorganizimit; duke aplikuar kërkesa shtesë për vota minimale për
miratimin e planit të riorganizimit; dhe duke sqaruar rregullat për
transaksionet e shfuqizueshme dhe për prioritetin e pagesës për pretendimet
e kreditorëve pas fillimit.
TBB 2012: Rumania e ka ndryshuar ligjin për falimentim për të shkurtuar
kohën e procedurave të falimentimit.
TBB 2011: Ndryshime substanciale të ligjit për bankrot të Rumanisë – duke
aplikuar, ndër të tjera, një procedurë për zgjidhje jashtë gjykatave – e ka bërë
trajtimin e falimentimit më të lehtë.
TBB 2010: Rumania e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një
biznesi duke kërkuar që një përqindje e shumave të rikuperuara të
transferohet në një fond për rimbursimin e shpenzimeve të
administratorëve të falimentimit në rastet kur debitori nuk ka asete.
Republika e Sllovakisë = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Republika e Sllovakisë ka përmirësuar procesin e falimentimit
duke ridefinuar rolet dhe kompetencat e kreditorëve dhe të besuarve, duke
fuqizuar të drejtat e kreditorëve të siguruar dhe ridefinuar rregullat për
konvertimin e ristrukturimit në procedurë bankroti.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 31
Sllovenia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Sllovenia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke aplikuar një procedurë të thjeshtëzuar të riorganizimit për kompanitë e vogla dhe një procedurë riorganizimi parandaluese për kompanitë e mesme dhe të mëdha. Duke u lejuar kreditorëve pjesëmarrje më të madhe menaxhimin e debitorit dhe duke krijuar dispozita për rritje të kapitalit aksionar përmes këmbimeve të ekuitetit të borxhit.
TBB 2013: Sllovenia ka fuqizuar procesin e falimentimit duke kërkuar që
debitori tu ofrojë kreditorëve pagesën e së paku 50% të pretendimeve brenda
4 viteve; duke u dhënë kompetenca më të mëdha komitetit të kreditorëve në
procedurat e bankrotit; dhe duke vendosur gjoba për anëtarët e
menaxhmentit që shkelin obligime të caktuara ose ndalesa.
TBB 2012: Sllovenia ka thjeshtëzuar dhe e ka bërë më efikas procesin e
falimentimit dhe ka fuqizuar kërkesat profesionale për administratorët e
falimentimit.
Spanja = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Spanja e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar rregulla të reja për ristrukturimin jashtë gjykatës, duke aplikuar
dispozita të zbatueshme ndaj riorganizimeve të para-paketuara dhe duke i
bërë procedurat e falimentimit më shumë publike.
TBB 2013: Spanja ka fuqizuar procesin e falimentimit duke i bërë më të
lehta zgjidhjet, duke ofruar më shumë mbrojtje për marrëveshjet e
rifinancimit, duke lejuar konvertimet nga riorganizimi në likuidim në çdo kohë,
duke lejuar lirimin nga qëndrimi në rrethana të caktuara dhe duke lejuar
gjykatësin të përcaktojë nëse ndonjë aset i kompanisë në falimentim është i
domodoshëm për vazhdimin e funksionimit të saj.
TBB 2011: Spanja ka ndryshuar rregulloret për procedurat e falimentimit me
qëllim të reduktimit të kostos dhe kohës. Rregulloret e reja kanë aplikuar
edhe zgjidhje jashtë gjykatës.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 32
Mbretëria e Bashkuar = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Ndryshimet e rregullave të falimentimit në Mbretërinë e
Bashkuar i bëjnë më efikase procedurat e bankrotimit, favorizojnë shitjen e
firmës si të tërë dhe përmirësojnë përllogaritjen e taksave të
administratorëve.
2. Vendet fqinje dhe të ndërlidhura (6): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas
ekonomive TBB2008-TBB2016 Shqipëria
= Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2010: Shqipëria ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një ligji
të ri të falimentimit duke aplikuar afate kohore ligjore gjatë procedurës së
falimentimit, duke specifikuar kualifikimet profesionale për administratorët e
falimentimit, duke themeluar një agjenci për të rregulluar profesionin e
administratorëve dhe duke aplikuar një procedurë të thjeshtëzuar të
falimentimit për bizneset e vogla.
Bosnja dhe Hercegovina = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2009: Bosnja dhe Hercegovina ka përmirësuar procesin e falimentimit
duke fuqizuar kërkesat profesionale për të besuarit në bankrot.
IRJ e Maqedonisë = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë e ka bërë më të lehtë
Përfundimin e një biznesi duke vendosur një kornizë ankand elektronik të
aseteve të debitorit, duke i bërë më efikase dhe duke shtrënguar afatet
kohore për procedura të falimentimit dhe proceset e ankimimit dhe duke
krijuar një kornizë për ristrukturime jashtë gjykate.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 33
TBB 2012: IRJ e Maqedonisë ka rritur transparencën e procedurave të
bankrotit përmes ndryshimeve të ligjeve për kompanitë dhe bankrotin.
Mali i Zi = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Mali i Zi ka kaluar një ligj të ri për bankroton i cili
aplikon riorganizimin dhe procedurat e likuidimit, aplikon kufizime kohore për
këto procedura dhe parasheh mundësinë për rikuperimin e pretendimeve të
kreditorëve të siguruar dhe zgjidhje para përfundimit të të gjithë procedurës
së bankrotimit.
Serbia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Serbia ka fuqizuar procesin e falimentimit duke aplikuar
përmbaruesit privatë, reduktuar çmimet për shitjen e aseteve, ndaluar
ankesat, përshpejtuar shërbimit e procesit, dhe duke miratuar një regjistër
elektronik për vendimet gjyqësore për të bërë publike të gjitha ndalimet për
disponimin apo pengun e pronës së luajtshme ose paluajtshme.
TBB 2012: Serbia ka miratuar legjislacion që aplikon kërkesa profesionale
për administratorët dhe rregullon kompensimin e tyre.
TBB 2011: Serbia ka kaluar një ligj të ri për falimentim që aplikon zgjidhje
jashtë gjykate dhe procedurë të publikuar të riorganizimit.
Ukraina = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Ukraina e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
fuqizuar të drejtat e kreditorëve të siguruar, duke aplikuar procedura dhe
mekanizma të ri për rehabilitim, duke e bërë më të lehtë zhvlerësimin e
transaksioneve të dyshimta dhe duke shkurtuar periudhat ligjore për disa
hapa të procesit të falimentimit.
TBB 2012: Ukraina ka ndryshuar legjislacionin për ekzekutim, duke aplikuar
më shumë garanci për kreditorët e siguruar.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 34
3. Shtetet tjera (53): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive TBB2008-
TBB2016 Argjentina
= Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2008: Argjentina e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një
biznesi përmes ndryshimit të legjislacionit për bankrotim me qëllim të
ofrimit të mbrojtjes më të madhe për pretendimet e punëtorëve dhe
liruar gjykatat komerciale nga veprimet e punëtorëve.
Armenia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Armenia ka ndryshuar ligjin e bankrotimit për të sqaruar
procedurat për emërimin e administratorëve të falimentimit, reduktuar kohën
për procedurat e bankrotimit dhe rregulluar shitjen e aseteve me ankand.
TBB 2008: Armenia ka miratuar një ligj të ri për bankrotim me qëllim të
përmirësimit të procedurave të riorganizimit dhe ka caktuar kufizime kohore
për miratimin e planit të riorganizimit.
Australia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Australia ka sqaruar prioritetin e pretendimeve të kreditorëve të
pasiguruar mbi të gjitha pretendimet e aksionarëve dhe ka aplikuar rregullim
të mëtejmë të profesionit të ushtruesve të falimentimit.
Bahamet = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Bahamet kanë avancuar procesin e falimentimit duke zbatuar
rregulla për shpërblimin e likuiduesve, duke lejuar likuidimet vullnetare dhe
paraqitur dispozita të zhvlerësimit për transaksionet e dyshimta.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 35
Bjellorusia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Bjellorusia ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një ligji
të ri për falimentim i cili mes tjerash, ndryshon procesin e emërimit të
administratorëve të falimentimit dhe inkurajon shitjen e aseteve në
falimentim. Ligji rregullon edhe përgjegjësinë e aksionarëve dhe drejtorëve të
kompanisë së falimentuar.
TBB 2013: Bjellorusia ka avancuar procesin e falimentimit duke liruar pronën
e cila më parë ka qenë pronë shtetërore të një kompanie të privatizuar nga
procedurat e bankrotimit, duke kërkuar që prona e paluajtshme që nuk shitet
në ankand të u ofrohet kreditorëve për blerje dhe duke lejuar që prona e
paluajtshme të shitet pa dëshmi të regjistrimit shtetëror në ankandin e
bankrotimit nëse nuk ka fonde për të paguar regjistrimin.
TBB 2011: Bjellorusia ka ndryshuar rregulloret për aktivitetet e
administratorëve të falimentimit dhe ka fuqizuar mbrojtjen e të drejtave të
kreditorëve në bankrotim.
Bolivia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2009: Bolivia e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një biznesi
duke pezulluar aplikacionet për ristrukturim vullnetar – duke e lënë
opsion të vetëm një procedurë bankrotimi e cila merr vite t të ra kohë.
Botsvana = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2008: Botsvana e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një
biznesi përmes një ndryshimi të ligjit të punësimit duke rritur renditjen
e prioritare të përfitime të punonjësit në status të preferuar. Përveç
kësaj, ka ndryshuar ligjin për falimentim për të kriminalizuar deklaratat
e rrejshme nga një kompani e falimentuar që mund të ndikojë në
vendimin e një blerësi perspektiv se a të blejë kompaninë si vepruese.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 36
Burundi = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Burundi ka ndryshuar kodin tregtar për të vendosur procedurat e
zbatimit të hipotekave.
Kepi i Gjelbër = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Kepi i Gjelbër ka aplikuar kërkesa për kualifikim për
administratorët e falimentimit dhe kornizë kohore më të shkurtë për
procedurat e likuidimit.
Kamboxhia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2009: Kamboxhia e ka miratuar ligjin e parë që rregullon bankrotimin e
ndërmarrjeve private (ligji i bankrotimit 2007), i cili aplikon një procedurë
riorganizimi për të ristrukturuar kompanitë në falimentim.
Kili = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Kili e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
qartësuar dhe thjeshtëzuar dispozitat për likuidim dhe riorganizim, duke
aplikuar dispozita për të lehtësuar vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë
falimentimit, duke krijuar një zyrë publike përgjegjëse për administrimin e
përgjithshëm të procedurave të falimentimit dhe duke krijuar gjykata të
specializuara për falimentim.
Kina = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2008: Kina e ka avancuar procesin e falimentimit përmes një ligji të ri të
bankrotimit të ndërmarrjeve duke aplikuar procedura riorganizimi, duke
lejuar formimin e komiteteve të kreditorëve , duke dhënë të drejta
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 37
kreditorëve të siguruar dhe duke vendosur rolin për administratorët
profesional të bankrotimit.
Kolumbia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Kolumbia ka ndryshuar rregulloret për procedura të falimentimit
për të thjeshtëzuar procedurat dhe reduktuar kohën dhe koston e tyre.
TBB 2010: Kolumbia ka avancuar procesin e falimentimit përmes disa
dekreteve që rregullojnë profesionin e administratorëve të falimentimit.
TBB 2009: Kolumbia ka përmirësuar procesin e falimentimit duke aplikuar 2
procedura të reja – një procedurë riorganizimi për të ristrukturuar kompanitë
në falimentim dhe një procedurë obligative të likuidimit – dhe duke
shtrënguar kufizimet kohore për negocimin e marrëveshjeve të riorganizimit.
Republika Demokratike e Kongos = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Republika Demokratike e Kongos e ka bërë më të lehtë
Përfundimin e një biznesi duke miratuar ligjin uniform OHADA për organizimin
e procedurave kolektive për shlyerjen e borgjeve. Ligji lejon një debitor në
falimentim të paraqitet për zgjidhje parandaluese, zhdëmtim ligjor ose
likuidim dhe përcakton rregulla të qarta për hapat dhe procedurat për secilën
nga opsionet në dipsozicion.
Xhibuti = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Xhibuti e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes
kodit të ri tregtar, që lejon një debitor në falimentim të paraqitet për zgjidhje
parandaluese, zhdëmtim ligjor ose likuidim dhe përcakton rregulla të qarta
për hapat dhe procedurat për secilën nga alternativat në dispozicion.
Gjeorgjia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 38
TBB 2013: Gjeorgjia ka përshpejtuar procesin e Përfundimit së një biznesi
duke vendosur ose shtrënguar kufizimet kohore për të gjitha procedurat e
lidhura me falimentimin, përfshirë ankandet.
TBB 2011: Gjeorgjia ka përmirësuar procedurat e falimentimit duke bërë
më efikas rregullimin e shitjeve në ankand.
TBB 2008: Gjeorgjia ka avancuar procesin e falimentimit përmes një ligji të
ri për falimentim duke aplikuar procedura riorganizimi dhe likuidimi, duke
shtrënguar kufizimet kohore për përfundimin e secilës fazë të procesit të
bankrotimit dhe duke zyrtarizuar dispozitat për rregullimin e emërimit të të
besuarve të bankrotimit.
Hong Kong SAR, Kina = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2009: Hong Kong SAR, Kina, ka përmirësuar procesin e falimentimit
duke u dhënë më shumë kompetenca të besuarve, një ndryshim që pritet të
bëjë procedurën e likuidimit më efikase.
India = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2010: India e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
ngritur efektivitetin e proceseve duke reduktuar kështu kohën e kërkuar.
Izraeli = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Izraeli e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes një
ndryshimi në ligjin për kompanitë duke lejuar supozimin ose refuzimin e
kontratave ekzekutuese, duke i dhënë prioritet maksimal kredisë pas fillimi,
duke zgjatur periudhën maksimale të moratoriumit gjatë procedurave të
ristrukturimit dhe duke lejuar shitjen e aseteve të siguruara kur është e
domosdoshme për të siguruar një ristrukturim të suksesshëm.
TBB 2012: Izralei e ka ndryshuar ligjin për gjykatat për të themeluar
gjykatën e specializuar për të trajtuar çështjet ekonomike.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 39
Xhamajka
= Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Xhamajka e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar një procedurë riorganizimi; aplikuar dispozita për të lehtësuar
vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të falimentimit dhe duke u
lejuar kreditorëve pjesëmarrje më të madhe në vendimet e rëndësishme gjatë
procedurave; dhe duke themeluar një zyrë publike përgjegjëse për
administrim të përgjithshëm të procedurave të falimentimit.
Japonia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Japonia e ka bërë më të lehtë trajtimin e falimentimit duke
themeluar një subjekt të ri, Korporatën e Iniciativës së Qarkullimit të
Ndërmarrjeve, për të përkrahur rivitalizimin e kompanive që vuajnë nga
borxhi i tepërt por menaxhohen profesionalisht.
Kazakistani = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Kazakistani e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
lejuar kreditorët të nisin procedurat e riorganizimit dhe duke inkurajuar
shitjen e aseteve si vepruese. Kazakistani ka përmirësuar edhe regjimin e
bankrotimit, duke autorizuar në mënyrë eksplicite financimin pas fillimit dhe
duke i dhënë prioritet para pretendimeve ekzistuese të pasiguruara.
TBB 2015: Kazakistani e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
qartësuar dhe thjeshtëzuar dispozitat për likuidim dhe riorganizim, duke
aplikuar konceptin e mbledhjeve të kreditorëve, duke zgjeruar të drejtat e
kreditorëve gjatë procedurave të falimentimit, duke autorizuar pagesën në
natyrë të kreditorëve të siguruar dhe duke qartësuar procesin për dorëzimin e
pretendimeve të kreditorëve.
TBB 2013: Kazakistani ka fuqizuar procesin e falimentimit duke aplikuar një
proces të përshpejtuar rehabilitimi, zgjatur periudhën për rehabilitim,
zgjeruar kompetencat e administratorëve të falimentimit dhe përmirësuar
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 40
kërkesat për kualifikim, duke ndryshuar rregulloret lidhur me vazhdimin e
funksionimit, duke aplikuar kufizime kohore për miratimin e planit të
rehabilitimit dhe duke shtuar kërkesat për mbikëqyrje nga gjykata.
Republika e Koresë = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Koreja ka përshpejtuar procesin e falimentimit duke zbatuar një
proces të shpejtë për rehabilitimin e kompanive.
TBB 2011: Koreja e ka bërë më të lehtë trajtimin e falimentimit duke
aplikuar financimin pas dorëzimit, duke i dhënë super prioritet ri pagesës së
huave të dhëna kompanive që janë nën riorganizim.
Kuvajti = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2010: Kuvajti ka avancuar procesin e falimentimit duke aplikuar një
procedurë të re ligjore që u mundëson kompanive në vështirësi financiare në
prag të falimentimit ristrukturimin.
Republika e Kirgizisë = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Republika e Kirgizisë i ka bërë më efikase procedurat e
falimentimit dhe ka përditësuar kërkesat për administratorët, por
formalitetet e reja të shtuara për të parandaluar keqpërdorimin e
procedurave e kanë bërë më të vështirë Përfundimin e një biznesi.
Malavi = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Malavi ka miratuar rregulla të reja që parashohin kërkesa të
qarta procedurale dhe afate kohore për Përfundimin e një kompanie.
TBB 2010: Malavi ka avancuar procesin e falimentimit përmes një ligji të ri
që kufizon taksat e likuiduesit.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 41
Malajzia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Malajzia ka themeluar gjykata tregtare të dedikuara për të
trajtuar procedurat e zbatimit të hipotekës.
Mauriciusi = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Mauriciusi e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar udhëzues për ristrukturimin jashtë gjykate dhe standardizimin e
procesit të regjistrimit, pezullimit dhe largimit të ushtruesve të falimentimit.
TBB 2010: Mauriciusi ka avancuar sistemin e falimentimit përmes një ligji të
ri duke aplikuar një procedurë rehabilitimi për kompanitë si alternativë për
Përfundimin, duke definuar të drejtat dhe obligimet e kreditorëve dhe
debitorëve dhe duke caktuar sanksione për ata që abuzojnë me sistemin
TBB 2008: Mauriciusi ka avancuar procesin e falimentimit përmes
legjislacionit duke e bërë procesin e shitjes së pasurisë së paluajtshme pas
mos përmbushjes së marrëveshjes së kredisë më efikas dhe më pak të
prekshëm nga abuzimet prej kreditorëve.
Meksika
= Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Meksika e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
qartësuar disa rregulla, shkurtuar zgjatjet e kohës të lejuara gjatë
riorganizimi,, lehtësuar dorëzimin elektronik të dokumenteve dhe
përmirësuar të drejtat ligjore të kreditorëve dhe palëve tjera të përfshira në
procedurat e bankrotimit. Kjo reformë zbatohet edhe në Meksiko City edhe
në Monterrey.
TBB 2009: Meksika e ka bërë riorganizimin më të qasshëm duke ndryshuar
ligjin për bankrotim për të lejuar debitorët dhe kreditorët për të hyrë në
marrëveshje riorganizimi në cilëndo fazë të procedurës së falimentimit.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 42
Moldavia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Moldavia e ka përmirësuar sistemin e falimentimit duke aplikuar
një sistem licencimi për administratorët e falimentimit, duke ngritur kërkesat
për kualifikim për të përfshirë provimin profesional si dhe trajnimet dhe duke
themeluar organe mbikëqyrëse për të rregulluar profesionin e
administratorëve të falimentimit.
TBB 2014: Moldavia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar mekanizma të ri për ristrukturim, reduktuar mundësitë për ankesa,
shtuar dispozita për moratorium dhe themeluar periudha të rrepta ligjore për
disa faza të procedurës së falimentimit.
TBB 2013: Moldavia e ka fuqizuar procesin e falimentimit duke zgjatur
kohën e procedurës së riorganizimit dhe rafinuar kërkesat për kualifikim për
administratorë të falimentimit.
TBB 2012: Moldavia ka ndryshuar ligjin për falimentim për ti dhënë prioritet
kreditorëve të siguruar.
Mozambiku = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Mozambiku e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar procedurat e riorganizimit të mbikëqyrura nga gjykata dhe një
mekanizëm për riorganizimet e para-paketuara, duke qartësuar rregullat për
emërimin dhe kualifikimin e administratorëve të falimentimit dhe duke
fuqizuar të drejtat e kreditorëve.
Namibia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Namibia ka miratuar një ligj të ri për kompanitë që ka krijuar
procedura të qarta për likuidim.
Zelanda e Re = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 43
TBB 2009: Zelanda e Re ka aplikuar një procedurë riorganizimi me qëllim të
ofrimit të një alternative ndaj likuidimit dhe maksimizimit të shanseve të
kompanisë për të vazhduar të veprojë.
Filipinet = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Filipinet kanë miratuar një ligj të ri për falimentimin që parasheh
një kornizë ligjore për likuidimin dhe riorganizimin e kompanive me vështirësi
financiare.
TBB 2010: Filipinet kanë avancuar procesin e falimentimit duke promovuar
procedurat e riorganizimit përmes aplikimit të riorganizimeve të para-
paketuara dhe duke vendosur kërkesa kualifikimi për pranuesit.
Federata Ruse = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Rusia ka aplikuar një seri të masave legjislative në vitin 2009 për
të përmirësuar të drejtat e kreditorëve dhe sistemin e falimentimit.
TBB 2010: Rusia ka avancuar procesin e falimentimit duke aplikuar disa
ndryshime në ligjin e falimentimit për të shpejtuar procedurën e likuidimit
dhe fuqizuar statusin ligjor të kreditorëve të siguruar.
Ruanda = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Ruanda ka përmirësuar sistemin e falimentimit duke aplikuar
dispozita për transaksionet e zhvleftësueshme dhe aprovimin e planit të
riorganizimit dhe duke krijuar masa mbrojtëse shtesë për kreditorët në
procedurat e riorganizimit.
TBB 2014: Ruanda e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes
një ligji të ri duke qartësuar standardet për nisjen e procedurave të
falimentimit; duke parandaluar ndarjen e aseteve të debitorit gjatë
procedurave të riorganizimit; duke caktuar afate kohore të qarta për
dorëzimin e planit të riorganizimit; dhe duke zbatuar një qëndrim automatik
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 44
të veprimeve ekzekutuese të kreditorëve.
TBB 2010: Ruanda ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një ligji të
ri me qëllim të bërjes më efikase të procedurave të riorganizimit.
Samoa = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2010: Samoa e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes
një ligji të ri për kompanitë dhe ligjit që aplikon likuidimin.
Arabia Saudite = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2011: Arabia Saudite ka përshpejtuar procesin e falimentimit duke
ofruar qasje të hershme në marrëveshjet miqësore dhe duke vendosur afate
kohore për marrëveshjet për të inkurajuar kreditorët të marrin pjesë.
TBB 2009: Arabia Saudite ka aplikuar afate të rrepta për procedurat e
bankrotimit, me rezultatin që tani ankandet e aseteve të debitorëve ndodhin
më shpejt se më parë.
Sejshelet = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Sejshelet e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar një procedurë riorganizimi, dispozita për shmangien e transaksioneve
të nënvlerësuara dhe mundësinë për të kërkuar financim pas fillimit gjatë
riorganizimit.
Sierra Leone = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Sierra Leone ka themeluar një gjykatë të shpejtë tregtare në
përpjekje për të përshpejtuar rastet tregtare, duke përfshirë procedurat e
falimentimit.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 45
TBB 2010: Sierra Leone ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një i
cili i inkurajon kompanitë në vështirësi financiare që më parë të përpiqen të
riorganizohen në vend se të shkojnë drejt në likuidim.
Ishujt Solomon = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Ishujt Solomon kanë miratuar një ligj të ri që ka thjeshtëzuar
procedurat e falimentimit.
Afrika e Jugut = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2012: Afrika e Jugut ka aplikuar një proces të ri të riorganizimit për të
lehtësuar rehabilitimin e kompanive në vështirësi financiare.
Shën Kits dhe Nevis = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Shën Kits dhe Nevis e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e një
biznesi duke aplikuar një procedurë rehabilitimi; duke aplikuar dispozita për
të lehtësuar vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të
falimentimit dhe lejuar pjesëmarrje më të madhe të kreditorëve në vendimet
e rëndësishme gjatë procedurave; dhe duke themeluar një zyrë publike
përgjegjëse për administrimin e përgjithshëm të rasteve të falimentimit.
Shën Vincent dhe Grenadinet = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Shën Vincent dhe Grenadinet e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke aplikuar një procedurë rehabilitimit; duke aplikuar dispozita për të lehtësuar vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të falimentimit dhe lejuar pjesëmarrje më të madhe të kreditorëve në vendimet e rëndësishme gjatë procedurave; dhe duke themeluar një zyrë publike përgjegjëse për administrimin e përgjithshëm të rasteve të falimentimit.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 46
TBB 2009: Shën Vincent dhe Grenadinet kanë miratuar një ligj për
bankrotimin, grupin e parë të rregullave që rregullojnë bankrotimin e
ndërmarrjeve private që nga pavarësimi.
Zvicra = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Zviccra e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
aplikuar një periudhë moratoriumi ndërsa kreditori është duke përgatitur një
marrëveshje lidhur me përbërjen (riorganizim), duke u lejuar kreditorëve
pjesëmarrje më të madhe në procedurat e përbërjes (riorganizimit) dhe duke
qartësuar dispozitat e Përfundimit të zbatueshme ndaj transaksioneve të
zhvleftësueshme.
TBB 2012: Zvicra ka aplikuar një kod unik të procedurës civile dhe ka bërë
një sërë ndryshimesh të ligjit federal për bankrotimet.
Taxhikistani = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2010: Taxhikistani ka përmirësuar procesin e falimentimit duke
ndryshuar ligjin për falimentim për të reduktuar kohëzgjatjen dhe koston e
procedurave.
Tanzania = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2014: Tanzania e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes
rregullave të reja që qartë i specifikojnë kërkesat profesionale dhe
shpërblimet për ushtruesit e falimentimit, duke promovuar procedurat e
riorganizimit dhe bërë më efikase procedurat e falimentimit.
Trinidad dhe Tobago = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Trinidad dhe Tobago e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e një
biznesi duke aplikuar një mekanizëm formal për rehabilitim, duke themeluar
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 47
një zyrë publike përgjegjëse për administrimin e përgjithshëm të procedurave
të falimentimit dhe duke qartësuar rregullat për emërimin e të besuarve.
Uganda = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2015: Uganda e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
konsoliduar të gjitha dispozitat lidhur me falimentimin e kroporatave në një
ligj, duke vendosur dispozita për administrimin e kompanive (riorganizimin),
duke qartësuar standardet për kualifikimet profesionale të ushtruesve të
falimentimit dhe duke aplikuar dispozita që lejojnë shmangien e
transaksioneve të nënvlerësuara
TBB 2013: Uganda ka fuqizuar procesin e falimentimit duke qartësuar
rregullat për krijimin e hipotekave, vendosur detyrat e hipotek-dhënësve dhe
hipotek-marrësve, duke definuar rregullat për përparësi, duke ofruar mjete
ligjore për hipotek-dhënësit dhe hipotek-marrësit dhe duke vendosur
kompetencat e pranuesve.
Uruguai = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2010: Uruguai ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një ligji
të ri për falimentim që ka për qëllim mbajtjen funksionale në veprim të një
numri më të madh të kompanive në vështirësi financiare.
Uzbekistani = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Uzbekistani ka fuqizuar procesin e falimentimit duke aplikuar
afate të reja kohore për procedurat e falimentimit dhe afate të reja kohore
dhe procedura për ankandin e dytë dhe duke e bërë të mundur për bizneset
që të vazhdojnë funksionimin gjatë procedurave të likuidimit.
TBB 2013: Uzbekistani e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
miratuar legjislacion për likuidim vullnetar të kompanive private.
Qeveria e Kosovës, ‘Përfundimi e një Biznesi’ Udhëzues Analitik 48
Vietnami = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2016: Vietnami e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke
qartësuar dhe thjeshtëzuar dispozitat për likuidim dhe riorganizim, duke
modifikuar standardin për fillimin e procedurave të falimentimit, ndryshuar
dispozitat për transaksionet e zhvleftësueshme, duke rregulluar profesionin e
të besuarve të falimentimit dhe duke vendosur rregulla për menaxherët e
aseteve të ndërmarrjes.
Zambia = Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.
TBB 2013: Zambia ka fuqizuar procesin e falimentimit duke aplikuar kërkesa
tjera për kualifikim për likuiduesit dhe pranuesit dhe duke vendosur detyrime
specifike dhe rregulla për shpërblimin e tyre.