reforma emerytalna w świetle modelu nakładających się pokoleń (olg)
TRANSCRIPT
Reforma emerytalna w ±wietle modelu nakªadaj¡cychsi¦ pokole« (OLG)
Jan Hagemejer, Krzysztof Makarski, Joanna Tyrowiczwsparcie: Marcin Bielecki, Agnieszka Borowska, Karolina Goraus
GRAPE@WNE UW/SGH/NBP
17 pa¹dziernika 2013
1 / 50
Wprowadzenie
Ukªad prezentacji
1 Wprowadzenie
2 Model
3 Kalibracja
4 Wyniki: Reforma 1999
5 Wyniki: Reformy JVR
6 Wnioski
2 / 50
Wprowadzenie Problemy badawcze
Problemy i pytania badawcze
Zmiany demogra�czne wpªywaj¡ na stabilno±¢ (�skaln¡ i polityczn¡)systemów emerytalnych
Reforma emerytalna 1999:
(DB => DC) + (PAYG => cz¦±ciowe FF), w dªu»szym okresie pozwala naobni»enie obci¡»enia �skalnego, ale powoduje spadek stóp zast¡pienia
Pytania: jak rozªo»y¢ jej koszty mi¦dzy obecne i przyszªe pokolenia?
Jaki jest wpªyw na oszcz¦dno±ci (kapitaª i PKB) oraz poda» pracy?Rozwa»ania dotycz¡ce dobrobytu
Krótkookresowe koszty reformy s¡ wysokie, a krótkookresowe korzy±ci zniej zaniechania - du»e (JVR 2011 i 2013)
3 / 50
Wprowadzenie Model ogólnie
Gªówne cechy modelu (1)
Konsument (optymalizacja wewn¡trzokresowa i mi¦dzyokresowa)
wybór konsumpcja/oszcz¦dno±ci, niespójno±¢ preferencji w czasiedecyzje o poda»y pracy - wybór praca/czas wolny80 pokole«, okres 1 rok
Reprezentatywny producent (funkcja Cobba-Douglasa z post¦pemuciele±nionym w pracy)
Rz¡d: opodatkuje czynniki produkcji i konsumpcj¦, wydaje na spo»yciepubliczne, de�cyt FUS i obsªug¦ dªugu
Zmienny wiek emerytalnySystem emerytalny przed i po reformie 1999 (DB+PAYG => NDC+PAYG iFF+DC)
4 / 50
Wprowadzenie Model ogólnie
Gªówne cechy modelu (2)
Modelowanie: stan ustalony i ±cie»ka przej±cia mi¦dzy dwoma SS
±cie»ka przej±cia: 60 okresów prognozy demogra�cznej + nowy stanustalony = 250 okresówscenariusz bazowy - 250 okresów bez reformy, scenariusze - 250 okresów zreform¡
Lump-Sum Redistribution Authority (LSRA) - transfery mi¦dzypokoleniowei ocena skutków dobrobytowych
Demogra�a (na podstawie prognozy demogra�cznej do 2060 r),
Indywidualna produktywno±¢ pracy zale»na od wieku - BAEL
�cie»ka tempa wzrostu produktywno±ci pracy - AWG
Kalibracja w oparciu o wielko±ci z Rachunków Narodowych
5 / 50
Model
Ukªad prezentacji
1 Wprowadzenie
2 Model
3 Kalibracja
4 Wyniki: Reforma 1999
5 Wyniki: Reformy JVR
6 Wnioski
6 / 50
Model
Konsument (wiek j)
Maksymalizuje »yciow¡ u»yteczno±¢ z konsumpcji i czasu wolnego:
Uj(cj,t , lj,t) = uj(cj,t , lj,t) + β
J−j∑s=1
δsπj+s,t+s
πj,tuj (cj+s,t+s , lj+s,t+s)
Otrzymuje wynagrodzenie w zamian za prac¦.
Oszcz¦dno±ci daj¡ rynkow¡ stop¦ procentow¡
Wybiera poda» pracy dopóki wiej j < J̄ (wiek emerytalny)
Umiera (z pewno±ci¡) w wieku J, ale z niezerowym prawdopodobie«stwemmo»e tak»e umrze¢ wcze±niej (oszcz¦dno±ci rozdzielane pomi¦dzy »yj¡cych)
Kohorta urodzona w okresie t liczy Nt osób.
7 / 50
Model
Reprezentatywny producent
Funkcja produkcji CD:
Yt = Kαt (ztLt)1−α
Produkt na zatrudnionego ro±nie wraz z kapitaªem na zatrudnionego iproduktywno±ci¡ pracy
Dynamika zt ma znaczenie dla korzy±ci z przej±cia na system kapitaªowy zsystemu repartycyjnego
8 / 50
Model
Rz¡d
Pobiera skªadki emerytalne oraz wypªaca emerytury.
Pobiera podatki od wynagrodze«, zysków kapitaªowych i konsumpcji, atak»e wydaje staª¡ cz¦±¢ PKB na konsumpcj¦ publiczn¡.
Finansuje wydatki rz¡dowe i subsydiuje emerytury dªugiem lub podatkami.
9 / 50
Kalibracja
Ukªad prezentacji
1 Wprowadzenie
2 Model
3 Kalibracja
4 Wyniki: Reforma 1999
5 Wyniki: Reformy JVR
6 Wnioski
10 / 50
Kalibracja
Demogra�a i produktywno±¢
Demogra�a:
Prognoza demogra�czna do 2060, nast¦pne 80 lat i nast¦puje nowy stanustalony.
Liczba �narodzin� dwudziestolatków - na podstawie prognozydemogra�cznej, potem staªa.
�miertelno±¢ - na podstawie prognozy.
Produktywno±¢
Zagregowana: na podstawie prognozy AWG, potem staªa na poziomie 1,7%
Indywidualna: staªa lub rosn¡ca z wiekiem
11 / 50
Kalibracja
Parametry makro
Parametr Warto±¢
α udziaª kapitaªu 0.33β niespójno±¢ czasowa 1, 0.9, 0.8r rynkowa stop procentowa 7.5%
stopa inwestycji 20.8% - 24.1%
12 / 50
Kalibracja
Inne parametry
Preferencje wzgl¦dem czasu wolnego (φ) - odpowiada stopie aktywno±ci56.8%
Cierpliwo±¢ (δ) - dobrana do rynkowej stopy procentowej = 7.5%
Stopa zast¡pienia (ρ) - skalibrowana tak, aby emerytury/PKB = 5%
Stawka skªadki emerytalnej (τ) - odpowiada de�cytowi FUS /PKB= 1.5%
Podatek dochodowy (τl) odpowiada relacji 11% PIT/PKB
Podatek od konsumpcji(τl) odpowiada relacji VAT/PKB
Podatek od zysków kapitaªowych zgodnie obowi¡zuj¡cym prawem
13 / 50
Kalibracja
Dwudziestolatkowie
14 / 50
Kalibracja
Wspóªczynnik umieralno±ci dla 50-ków
15 / 50
Kalibracja
Stopa wzrost produktywno±ci
16 / 50
Kalibracja
Wiek emerytalny
17 / 50
Kalibracja
Emeryci/pracuj¡cy
18 / 50
Wyniki: Reforma 1999
Ukªad prezentacji
1 Wprowadzenie
2 Model
3 Kalibracja
4 Wyniki: Reforma 1999
5 Wyniki: Reformy JVR
6 Wnioski
19 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Scenariusze reformy 1999
Zaªo»enia
Punkt startowy/scenariusz bazowy: system DB PAYG o stopie zast¡pienia60% b1,j,t = ρj,twt oraz b2,j,t = 0
System docelowy:
cz¦±ciowo kapitaªowy system DCcze±¢ systemu pozostaje PAYG ale tzw. NDCModel skalibrowany do danych ZUS o uczestnictwie w nowym systemie orazkapitale pocz¡tkowym
Finansowanie de�cytu FUS (5 alternatyw):
podatek: (1) kwotowy; (2) dochodowy; (3) konsumpcyjny;(4) czasowe zwi¦kszenie dªugu, potem spªata przez zwi¦kszenie podatku odpracy lub konsumpcji
Dwie stopy procentowe:
stopa zwrotu z kapitaªu = kra«cowy produkt kapitaªu - deprecjacjastopa zwrotu z obligacji = 0,33*stopa zwrotu z kapitaªustopa procentowa jest ±redni¡ wa»on¡ powy»szych stóp
20 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Scenariusze reformy 1999
Podgl¡d skutków reformy
Makroekonomiczne umiarkowane.
Dobrobytowe i �skalne istotne.
Transfer pomi¦dzy kohortami.
Dªug pozwala na inne rozªo»enie kosztów reformy.
Wyniki odporne na niespójno±¢ preferencji w czasie (dobrobyt).
21 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Scenariusz bazowy
Emerytury jako % PKB (scenariusz bazowy)
22 / 50
Caªkowite efekty makroekonomiczne reformy 1999
Wyniki w relacji do scenariusza bazowego
Closure GDP Labor supply Capital
Period D97 ω �at ω D97 ω �at ω D97 ω �at ω
10 1.005 1.007 1.000 1.000 1.016 1.023
Labor tax 50 1.025 1.029 1.002 1.012 1.083 1.092
∞ 1.026 1.031 1.000 1.005 1.088 1.096
10 1.008 1.010 1.000 1.004 1.025 1.030
Cons. 50 1.034 1.039 1.005 1.013 1.113 1.124
tax ∞ 1.026 1.030 1.001 1.005 1.085 1.093
10 1.000 1.002 1.004 1.007 1.000 1.006
Debt with 50 1.023 1.028 1.003 1.014 1.076 1.088
τl ∞ 1.026 1.031 1.000 1.004 1.088 1.096
10 0.999 1.001 1.003 1.005 0.998 1.004
Debt with 50 1.034 1.040 1.005 1.013 1.114 1.127
τc ∞ 1.026 1.030 1.001 1.005 1.085 1.093
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Efekty �skalne
Utrzymanie starego systemu emerytalnego (z niezmienionymi stopamizast¡pienia) wymagaªoby znacznego wzrostu podatków
Przez ponad 30 pierwszych lat od reformy koszty systemu emerytalnegoodzwierciedlone s¡ wy»sz¡ stop¡ podatkow¡ w scenariuszach reformy
Po tym nast¦puje skokowy wzrost domykaj¡cej system stopy podatkowej (w±cie»ce bazowej).
24 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Dostosowanie �skalne: podatek dochodowy
25 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Dostosowanie �skalne: podatek od konsumpcji
26 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Dostosowanie �skalne: dªug plus podatek konsumpcyjny
27 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Dostosowanie �skalne: dªug plus podatek od pracy
28 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Stopy zast¡pienia w relacji do scenariusza bazowego
29 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Efekty dobrobytowe
Reforma emerytalna powoduje (w relacji do scenariusza bazowego):
spadek stóp zast¡pieniawzrost bie»¡cego opodatkowania/dªugu w celu pokrycia kosztów reformyobni»enie si¦ opodatkowania w przyszªo±ci i skali znieksztaªce« cenrelatywnych w modelu
Efekty te b¦d¡ wpªywaªy na:
obni»enie si¦ dobrobytu bie»¡cych pokole«zwi¦kszenie si¦ dobrobytu przyszªych pokole«
efekty te s¡ du»e - do 7% caªkowitej »yciowej konsumpcji
30 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
�redni efekt dobrobytowy (wynik netto LSRA)
Dom- jedn. β = 1 β = 0.9 β = 0.8
kni¦cie ω = 1 = D97∗ ω = 1 = D97 ω = 1 = D97
τl % ∆ C 3,9% 2,9% 2,4% 2,1% 0,5% 0,3%
Dªug + τl % ∆ C 3,9% 2,9% 2,3% 2,1% 0,5% 0,3%
τC % ∆ C 3,8% 2,9% 2,4% 2,1% 0,5% 0,4%
Debt + τC % ∆ C 3,8% 2,9% 2,3% 2,0% 0,5% 0,3%
kwotowy % ∆ C 3,9% 3,1% 2,8% 2,2% 0,5% 0,3%∗D97 oznacza dekompozycj¦ wg. Deaton (1997).
31 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Rozkªad ekwiwalentu konsumpcji po kohortach
32 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Wyniki
Podsumowanie wyników
Makroekonomiczne efekty reformy emerytalnej s¡ umiarkowane
Istotny wzrost dobrobytu (unikni¦cie wzrostu podatków)
Przyrost PKB 0.5% przez dekad¦, 3% przez 50 póª wieku (niewielki efektna poda»y pracy)
Dodatkowy przyrost PKB gªównie efektem przyrostu zasobu kapitaªu(8-9% w stosunku do scenariusza bazowego)
Domkni¦cie �skalne nie wpªywa znacz¡co na wyniki (rola dªugu za chwil¦)
33 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Dekompozycja
Dekompozycja skutków reformy
Reforma skªada si¦ de facto z dwóch cz¦±ci:
DB �> DC (przej±cie ze zde�niowanego ±wiadczenia na zde�niowan¡skªadk¦)PAYG�>FF (przej±cie z systemu repartycyjnego na systemcz¦±ciowo-kapitaªowy.
Dekompozycja dwóch efektów poprzez:
stworzenie hipotetycznego scenariusza, w którym reforma 1999 polegawyª¡cznie na stworzeniu pierwszego �lara (100% skªadki).
34 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Dekompozycja
Dekompozycja skutków reformy: wyniki
Wi¦kszo±¢ efektów reformy to efekty przej±cia z systemu DB na system DC
te efekty s¡ ujemne dla »yj¡cych pokole« ze wzgl¦du na spadek stópzast¡pieniadodatnie efekty dla przyszªych pokole«
Reforma PAYG�FF ma du»e krótkookresowe koszty dobrobytowe, gdy�nansuje j¡ si¦ wzrostem bie»¡cych podatków.
Domykanie podatkiem dochodowym jest mniej szkodliwe ni» domykaniepodatkiem od konsumpcji.
Czasowe zwi¦kszenie dªugu pozwala na rozªo»enie kosztów reformy mi¦dzypokolenia i zmniejsza krótkookresowy ujemny wpªyw reformy na dobrobyt.
35 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Dekompozycja
Dekompozycja - dªug i podatek od konsumpcji
36 / 50
Wyniki: Reforma 1999 Dekompozycja
Dekompozycja - dªug i podatek dochodowy
37 / 50
Wyniki: Reformy JVR
Ukªad prezentacji
1 Wprowadzenie
2 Model
3 Kalibracja
4 Wyniki: Reforma 1999
5 Wyniki: Reformy JVR
6 Wnioski
38 / 50
Wyniki: Reformy JVR Zaªo»enia
Warianty reformy
Scenariusz bazowy: reforma z 1999
2011RS1: zmniejszenie skªadki do OFE z 7.3% do 2.3%-3.5% i subkonto wZUS (wi¦kszy I �lar)
Reformy JVR z 2013:
2013RS2: skªadka do OFE 2.92% + tylko akcje w OFE, ZUS = 16.6%(fundusz pªac) + 4.38% (∆PKB)
2013RS3: 2013RS2 + dobrowolno±¢ OFE - wariant faktycznie wybrany
2013RS4: 2013RS3 + wzrost skªadki: ZUS = 17.52% (12.22% +5%) +OFE = 4%
Dobrowolno±¢ OFE: 50% czªonków zostanie w OFE.
39 / 50
Wyniki: Reformy JVR Zaªo»enia
Zaªo»enia symulacji
W scenariuszu bazowym dªug mo»e narosn¡¢ do 55% PKB do roku 2060,potem powolne spªacanie do 45% PKB
Scenariusz (zmiana skªadek) :1 zachowujemy ±cie»k¦ podatków i dostosowujemy dªug w czterech reformach2 (nie dzisiaj) zachowujemy ±cie»k¦ dªugu i dostosowujemy podatki w czterech
reformach
Od 2050 dªug ma zbiega¢ do poziomu 45% PKB
40 / 50
Wyniki: Reformy JVR Wyniki
Podgl¡d wyników
Spadek dobrobytu.
Spadek stóp zast¡pienia (wyj¡tek 2011RS1).
Wpªyw na PKB i kapitaª zale»y od zachowania dªugu.
Poprawa �skalna w obecnie obowi¡zuj¡cym 2011RS1 w ±rednim i dªugimokresie wi¦ksza ni» w implementowanym obecnie 2013RS3.
Wyniki odporne na niespójno±¢ preferencji w czasie.
41 / 50
Wyniki: stopy zwrotu (scenariusz bazowy)
Wyniki: stopy zast¡pienia
Scenariusz 2013RS3 daje najni»sze stopy zast¡pienia w stosunku do innychpropozycji
W 2011RS1 spadek o 7% w relacji do scenariusza bazowego vs 14% w2013RS3
Efekty �skalne: de�cyt FUS
Scenariusz 2011RS1 jest lepszy ni» scenariusz 2013RS3 dla poziomude�cytu FUS (po 2039)
Wyniki: dªug publiczny i kapitaª (domkni¦cie dªugiem)
Spadek dªugu w relacji do PKB sprzyja wzrostowi kapitaªu przez 90-100 lat
Po 2039, wariant 2011RS1 znacz¡co lepszy ni» 2013RS3 (kapitaª i dªug)
Dekumulacja kapitaªu zwi¡zana z wzrostem dªugu publicznego po 2050
Wyniki: dªug publiczny i kapitaª (domkni¦cie podatkiem)
Bez spadku relacji dªugu do PKB kapitaª spada
2011RS1 troch¦ lepszy ni» 2013RS3 (kapitaª)
Wyniki: Reformy JVR Wyniki
Efekty dobrobytowe (wynik netto LSRA)
Scenariusz Ekwiwalent konsumpcji
2011R1 -0,41%2013R2 -0,20%2013R3 -0,32%2013R4 -0,49%
Wszystkie scenariusze reformy pogarszaj¡ dobrobyt w stosunku doscenariusza bazowego.
47 / 50
Wyniki: Reformy JVR Wyniki
Podsumowanie wyników
Zmiany obni»aj¡ dobrobyt.
Stopy zast¡pienia spadaj¡ (wyj¡tek 2011RS1).
Wpªyw zmian na PKB i kapitaª warunkowany jest zachowania dªugupublicznego.
Poprawa �skalna w obecnie obowi¡zuj¡cym 2011RS1 w ±rednim i dªugimokresie wi¦ksza ni» w implementowanym obecnie 2013RS3.
Wyniki odporne na niespójno±¢ preferencji w czasie.
48 / 50
Wnioski
Ukªad prezentacji
1 Wprowadzenie
2 Model
3 Kalibracja
4 Wyniki: Reforma 1999
5 Wyniki: Reformy JVR
6 Wnioski
49 / 50
Wnioski
Wnioski
Model OLG, by oszacowa¢ skutki (dobrobytowe) reformy emerytalnej wPolsce + w jaki sposób �nansowa¢ tego typu reformy
wprowadzenie systemu cz¦±ciowo FF generuje koszt = �nansowanie godªugiem zapewnia optymaln¡ redystrybucj¦ mi¦dzypokoleniow¡wprowadzenie systemu DC znacz¡co obni»a emerytury (demogra�a) i obni»aobci¡»enia �skalne (dobrobyt ro±nie)
�Poprawianie� reformy z 1999 roku
nie rozpatrujemy kwestii optymalnej struktury rynkowej (efektywno±¢inwestycji, opªaty, struktura konkurencji pomi¦dzy OFE); tylko wariantyreform JVR�przyj¦ta� propozycja z 2013 roku pogarsza sytuacj¦ �skaln¡ w ±rednim idªugim okresie wobec zmian z 2011 roku (dobrobytowo minimalnie lepsza -likwidacja inwestowania w obligacje)
Model �±lepy� na kwestie ekonomii politycznej, wiarygodno±¢ obietnic, itp.
50 / 50