redaktori- revista elektronike fmn - diplomacisë - globi

UNIVERSITETI MBRETËROR ILIRIA ILIRIA ROYAL UNIVERSITY

Revista e Fakultetit të Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Diplomacisë Magazine of the Faculty International Relations and Diplomacy

GLOBI Vëllimi I – Nr. 1 - Shkurt 2008

Redaksia Struktura Organizative Botues: Universiteti Mbretëror ILIRIA (UMI) Fakulteti i Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Diplomacisë (FMN & D) Kryeredaktor Dritëro Arifi Mail: [email protected] Redaktor Bahri Gashi Mail: [email protected] Asistentët e Redaktorit Fjollë Nuhiu Daniel C. Diem -Rylaarsdam Zhaklin Lekatari Stafi Mbështetës Albert Buja Shkodran Krasniqi Vigan Musliu Ngadhnjim Brovina Melinda Bytyqi Lavdim Zylfiu Kujtim Bërbatovci Realizimi Kompjuterik: Lorik Muçaj Aldan Kelmendi

Adresa: Gazmend Zajmi Nr: 75. Zyra Nr: 2 #10.000 Prishtina, Kosova

Editoriali

Të dashur lexues,

Me iniciativën e studentëve të Fakultetit të Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Diplomacisë në (UMI), ekipi redaktues i revistës “Globi” në vëllimin e I-rë, ka vendosur që t’i ngërthen tre fusha studimi: Analiza historike, zhvillimet ndërkombëtare / rajonale - ballkanike dhe ese - analiza politike, por që sipas analizave, situatave dhe këndvështrimeve të ndryshme mundet të ndryshojë. Në këtë kontekst, autorët me kontributin e tyre, kanë shtjelluar si për shembull dukuritë përkatësisht proceset historike dhe aktuale. Në vëllimin e I- rë jemi munduar që qasja përkatësisht perceptimi i temave të bëhet edhe në gjuhët e huaja si në: Anglisht, Frëngjisht, Gjermanisht dhe Italisht. Kjo tregon njëkohësisht seriozitet dhe një hapje ndaj opinionit ndërkombëtar /global, me nje fokus të veçantë dhe me një këndvështrim kritik sidomos ndaj zhvillimeve ndërkombëtare/rajonale, po ashtu edhe problemet esenciale që kanë të bëjnë me realitetin kosovarë. Për këtë arsye, ne edhe kemi bërë përpjekje të mëdha, qe sa më shumë të jetë e mundur, që të krijojmë hapësira gjegjësisht perspektiv shumëdimensionale për temat përkatëse. Qëllimi apo synimi kryesor është që t’u mundësojmë studentëve/studiuesve që t’i publikojnë dhe thellojnë njohurit e tyre në fushën e marrëdhënieve ndërkombëtare.

Ju dëshirojmë një semestër të suksesshëm dhe shumë kënaqësi gjatë leximit! Ekipi - Redaktues i “Globit”

Përmbajtja

Analiza historike Bahri M.Gashi Lordi Skënderbe, Strategjia dhe diplomacia.......................................................................5 Zhaklin Lekatari Nga universalizmi i Fer dinandit II-të, tek arsyea shtetërore Risheljese...........................17 Daniel Diem-Rylaarsdam The Political Ramifications of the Dissolution of the Ottoman Empire………………....20

Zhvillimet aktuale ndërkombëtare / rajonale-ballkanike Dritëro Q. Arifi Konstelacioni politik dhe zhvillimi global........................................................................23 Zhaklin Lekatari L`attuale crisi del governo italiano………………………………………………………29 Bahri M. Gashi NATO si subjekt në Marrëdhëniet Ndërkombëtare..........................................................31 Bekim Baliqi Die U.S.- Außenpolitik in Bezug auf Kosova………………………………………......42 Migjen M. Kajtazi Le migrant face à son identité ethnolinguistique Identité ethnolinguistique…………....60 Vigan Musliu Si të përmiresohet fuqizimi i të Drejtave të Njeriut……………..…………………........63

Ese dhe analiza Daniel Diem-Rylaarsdam Kosovo Analysis: Evaluating the Past, Present and Future............................................66 Bahri M. Gashi Beteja për Pavarësinë e Kosovës Sfida më globale e fillim vitit 2008……………………………………………………..69 Migjen M. Kajtazi Les religions chez les Albanais (Fetë te Shqiptarët)…………………………………....71 Dritëro Q. Arifi Multietniciteti në Kosovë si „Mission (im) possible“!.....................................................75

Lordi Skënderbe, Strategjia dhe diplomacia

Figura emblematike, gjithkombëtare e Skenderbeut, konsidrohet si një nga

karakteret kryesore të identifikimit evropian të shqiptarëve, Ai me portertin e tij unikat ka

arritur të tejkaloj të gjitha përmasat gjeografike, gjeopolitike dhe gjeostrategjoke për

kohën, si i tillë futet në doktrinat ushtarake e diplomatike të shumë vendeve dhe me

prezencen e tij në shumë qytete e kryeqytete Shqiptare, evropiane e botrore mbetet në

ndër kolosët më me ndikim në gjithë historinë evropiane e botërore.

Në të gjitha fazat e zhvillimit të histroisë kombëtare dhe ndërkombëtre në raport me

shqiptarët roli i tij përtej strategu e diplomati ka zgjuar domethënje të një rëndësie të

veqant për Shqiprinë dhe shqiptarët.

Gjatë gjithë historisë së debatit në mbrojtje të përjashtimit të Skënderbeut nga rregullat

e studimit si çdo objekt tjetër janë sjellë dy llojë argumentash: argumentet shkencore dhe

argumentet praktike, (ose me terma të tjerë, argumentet `prudenciale', pragmatiste,

politike). Përmbledhtas janë sjellë këto argumente teoriko-shkencore:

1-Skënderbeu është mbrojtës i Evropës për çerek shekulli;

2-Skënderbeu është mbrojtës i krishtërimit;

3-Skënderbeu është krijuesi i miqësisë së popullit shqiptar me popujt e tjerë të Ballkanit

(sllavët dhe grekët);

4-Skënderbeu është shëmbëlltyra e luftës së një populli për liri dhe pavarësi;

5-Skënderbeu është krijues i shtetit shqiptar;

6-Skënderbeu është mit dhe simbol i shqiptarëve dhe teorikisht është argumentuar se

mitet dhe simbolet duhet të lihen të kryejnë funksionin e tyre si të tilla.1

“Krujë o qytet i bekuar prite prite Skenderbenë

Po vjen si pllumbë i shkruar të shpëtoj mëmëdhenë”

Naim Frashëri

1 MBI DEBATIN PËR SKENDERBEUN ( me rastin e 600 vjetorit) H. Feraj.shqiperia.yahoogroups.com> dita e konsulltimit 27.11.2007 ora 21.00

“...Lirinë nuk ua solla une, por e gjeta ketu! Sapo më shkeli këmba truallin tuaj, sapo

dëgjuat emrin tim, m'u derdhët me vrap të gjithë, më dualët përpara kush e kush më parë,

sikur të kishit dëgjuar që u ngritën nga varret etërit, vëllezërit, bijtë tuaj, sikur të kishin

zbritur ketu gjithë perënditë...Armët nuk ua solla unë, por ju gjeta të armatosur! Lirinë e pashë së e keni kudo, në krahëror, në ballë, në shpatat e në ushtat”.

2

Jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit - Skënderbeut (deri më 1443) 3

Gjergj Kastrioti - Skënderbeu lindi rreth vitit 1405. Ishte djali më i vogel, dhe fëmija i

parafundit i familjes me shumë fëmijë të Gjonit dhe të Vojsavës, familia e së cilës

banonte në krahinën e Pollogut. Ata kishin katër djem (Stanishin, Reposhin, Kostandinin

dhe Gjergjin) dhe pesë vajza ( Marën, Jellën, Angjelinën, Vllajkën e Mamicën). Gjergji

lindi në një kohë kur Principata e Kastriotëve ishte e fuqizuar. Kur osmanët morën

Krujën (në fund të vitit 1414 ose në fillim të vitit 1415), që ishte në kufi me Principatën e

Kastriotëve. Gjoni, i cili më 1410 u kishte dhënë një djalë peng osmanëve (ndoshta

Stanishin) u detyrua edhe tani t’u jepte atyre peng djalin e vogël, Gjergjin.

Për një periudhë rreth 10-vjecare, Gjergji vazhdoi shkollën e içogllanëve të Edrenesë, ku

përgjithësisht futeshin djemtë e sundimtarëve të posanënshtruarve e vasalë, për t’i

përgatitur e edukuar me frymën osmane, si komandantë të zotë e feudalë të bindur.

Natyra e kishte pajisur Gjergj Kastriotin më dhunti të veçanta, shumë të çmuara. Ai ishte

shtatlartë e shumë i fuqishem. Ishte mendjemprehtë dhe mësoi disa gjuhë të huaja. Gjatë

viteve të shkollimit Gjergji u dallua nga të tjerët. Atij ia vu emri mysliman Skender dhe

mori pjesë në fushata të ndryshme ushtarake në Ballkan dhe në Azinë e vogël. Luftonte

mbi kalë e më këmbë dhe ishte mjeshtër i pashoq në përdorimin e shpatës e të armëve të

tjera. Pasi mbaroi shkollën e içollganëve, Skender hyri në kuadrot ushtarake dhe mori

titullin e beut, duke pëparuar shpejt në karierë shtetëore: nga spahi arriti deri në postin e

lartë të sanxhakbeut.

2 Burrimi po aty. Trepça net. PJESË NGA FJALA E GJERGJ KASTRIOTIT- SKËNDERBEUT MË 28 NENTOR 1443, MBAJTUR PARA BANORËVE TË KRUJËS (SIPAS MARIN BARLETIT TEK LIBRI “HISTORIA E SKËNDERBEUT” ) 3 BURIMI: 22 shtator 2001 - Trepça.net Historia e Popullit Shqiptar - për shkollat e mesme - Prishtinë - Kosovë – 1998. Dita e konsulltimit 02.12.2007 ora 09.35

Në mesin e viteve ‘20 ai u dërgua në Shqipëri dhe qëndroi si kuadër i Perandorisë

osmane deri në fund të viteve ‘30. Si spahi Skënderbeu pati një timar të madh në zonën

midis Lezhes dhe Rubikut, ku ndodheshin edhe porti i Shufadasë dhe kriporet e

Shënkollit. Në vitet 1437-1438 Skënderbeut iu tha posti i subashit të Krujës, kurse me

detyrën e sanxhakbeut të Sangjakut Shqiptar ishte i biri i Teodor Muzakës, Jakup Beu.

Gjatë viteve të qëndrimit në Shqipëri Skënderbeu, ashtu si dhe Jakup Beu, favorizoi

elementin shqiptar në marrëdhënie me administratën osmane dhe u kujdes për

mbarëvajtjen e Principatës së Kastriotëve.

Në fund të viteve ‘30 kur në Ballkan po fillonin trazirat antiosmane, sulltan Murati II

transferoi Jakup Beun dhe Skënderbeun nga postet e larta që kishin në Shqipëri.

Emërimin e tij si sanxhakbej larg Shqipërisë, ndoshta në Nikopol të Bullgarisë.

Skënderbeu nuk mund ta shikonte si një “gradim”, por si shprehje të mosbesimit të

sulltanit ndaj tij dhe ndaj elementit shqiptar që ishte përfshirë në administratën e shtetit

osman, (aq më tepër që në atë kohë atij i kishte vdekur i ati dhe dy vëllezër dhe në krye të

Principatës duhej të vihej ai me Stanishin).

Kryengritja e përgjithshme çlirimtare (nëntor 1443) 4

Në fillim të viteve 40 të shek. XV në Evropë po gjallëroheshin shpresat për dëbimin

e osmanëve nga Ballkani. Në këtë drejtim kishte vepruar pozitivisht vendimi i bashkimit

të kishësh ortodokse më atë katolike, nën kryesinë e kësaj të fundit, dhe disfata e rëndë që

pësoi ushtria osmane në shtator të vitit 1442 prej trupave të Mbreterisë së Polonisë dhe të

Hungarisë, të komanduara nga Janosh Huniadi. Pas kësaj fitoreje Papa Eugjeni IV veproi

aktivisht për të nxitur ballkanasit të ngriheshin kundër pushtuesve osmanë. Në shtator të

vitit 1443, Gjergj Arianiti filloi veprimet luftarake në viset qendrore. Kurse më në jug

forcat e Gjin Zenebishit kaluan nga rrethinat e Sarandës e të Gjirokastrës në drejtim të

kosturit, ku u thyhen prej osmanëve.

4 BURIMI po aty : 22 shtator 2001 - Trepça.net Historia e Popullit Shqiptar - për shkollat e mesme - Prishtinë - Kosovë – 1998. Dita e konsulltimit 02.12.2007 ora 09.35

Në tetor të vitit 1443 trupar polake e hungareze, të komanduara nga Janosh Huniadi,

pasi kaluan Danubin iu drejtuan viseve verilindore Shqiptare, dhe, siç shkruante ai,

ushtria e tij “rritej nga dita në ditë me shumë bullgarë, shqiptarë, serbë e boshnjakë.

Beteja u zhvillua më 3 nëntor 1443 në afërsi të Nishit, ku ishte i pranishëm edhe

Skënderbeu.

Shpartallimin e forcave osmane në këtë betejë, Skënderbeu e gjykoi si çastin më të

përshtatshëm për çlirimin e tokave shqiptare. Pasi grumbulloi rreth vetes disa qindra

bashkëluftëtarë, pjesmarrës në betejën e Nishit dhe i shoqëruar nga i nipi, Hamza

Kastrioti, Skënderbeu u nis në drejtim të Principatës së Kastrioteve. Gjatë kalimit u ndal

në Diber, mblodhi menjëherë krerët e vendit dhe u tregoi planin e veprimeve. Shumicën e

bashkëluftëtarëve e nisi që të fshiheshin në rrethinat e Krujës, kurse vet u paraqit para

autoriteteve osmane të Krujës, sikur ishte riemëruar subash i saj.

Pasi mori në dorëzim Krujën, Skënderbeu futi natën në kështjellë bashkëluftëtarët e

fshehur në rrethinat e saj dhe, në bashkëpunim me krutanët, shpartalloi garnizonin osman.

Të nesërmen, më 28 nëntor 1443, kur të gjithë qytetarët i kishte pushtuar një gëzim i

papërmbajtur dhe, siç shprehej Barleci, “të gjithë kishin në gojë lirinë, kudo oshëtinte zëri

i ëmbël i lirisë”, mbi muret e kështjellës së Krujës u ngrit flamuri i Kastriotëve. Lajmi i

fitores historike, i çlirimit të Krujës, u përhap me shpejtësi dhe u prit me gëzim të

papërshkrueshëm në mbarë vendin. Ai i dha një hov të paparë luftës çlirimtare. Pas

Krujës, luftëtarët e Skënderbeut çliruan radhazi kështjellat e Petrelës (ne jug të Tiranës),

të Gurit të Bardhë në Mat, të Stelushit dhe Sfetigradit në Diber etj. Kryengritja e vitit

1443 perfshiu vise të tera.

Si rrjedhojë, në hapësirat e Shqipërisë së Veriut e Qendrore dhe deri te lumenjtë

Devoll e Seman u rimëkëmbën një numër principatash e zotërimesh të rëndësishme si ajo

e Dukagjinëve, e Stres-Balshajve, e Zahariajve, e Spanëve, e Dushmanëve, në veri të

Principatës së Kastrioteve, dhe në jug të saj, Principatat e Arianitëve, e Topijave, dhe ajo

e Muzakajve.

Ushtria Shqiptare dhe arti i saj ushtarak5

Në kuvendin e Lezhës u vendos që me ndihmesën e pjesëmarrësve të tij të krijohet

një ushtri e përbashkët. Bërthamën kryesore të saj e formuan luftëtarët që i mobilizonte

vetë Skënderbeu, i cili ishte komandant i përgjithshëm i ushtrisë. Në fillim forcat e

Lidhjes Shqiptare kishin karakter federal, sepse princat shqiptarë mbanin një numer të

ndjeshëm forcash ushtarake jashtë ushtrisë së përbashkët.

Ushtria shqiptare përbëhej nga trupat e përhershme dhe nga luftëtarët që

mobilizoheshin vetem gjatë kohës së luftes. Trupat e përhershme ishin ndarë në dy pjesë

kryesore. Njëra përbëhej prej 2 mijë deri 3 mijë kalorës të armatosur lehtë, të cilët i

stërviste Skënderbeu dhe shërbenin si gardë personale e tij. Pjesa tjetër ruante kështjellat

e vendit dhe brezin kufitar në viset lindore.

Masen kryesore të ushtrisë shqiptare e formonin luftëtarët që mobilizoheshin gjatë

kohës së luftës, sipas parimit “burrë për shtëpi”. Kur rreziku ishte i madh, mobilizoheshin

të gjithë banorët që mund të luftonin. Në rast mobilizimi të përgjithshëm forcat ushtarake

shqiptare arrinin nga 20 mijë deri në 30 mijë luftëtarë, duke formuar një ushtri të madhe

për kohën. Komanda e ushtrisë ishte në dorën e Skënderbeut, që ishte komandanti i

përgjithshëm. Për t’u kosultuar gjatë veprimeve ushtarake pranë tij qëndronte këshilli i

luftës, i përbërë nga komandantët më të shquar, të cilët zakonisht dilnin nga radhët e

fisnikëve. Në plan strategjik, si detyrë e dorës së parë për forcat ushtarake ishin moslejimi

i trupave osmane që të futeshin në brendësi të viseve të lira për të grabitur e shkatërruar

vendin. Këtij qëllimi i shërbente sistemi mbrojtës i brezit kufitar, të cilit iu kushtua kujdes

të veçantë. Kur trupat osmane arrinin të futeshin në thellësi të vendit luftëtarët e brezit

kufitar tërhiqeshin të organizuar dhe bashkoheshin me pjesën tjetër të ushtrisë shqiptare.

Kur osmanët futeshin në thellësi të vendit dhe rrethonin Krujën, Skënderbeu i

organizonte veprimet luftarake në mënyrë të tillë që pesha kryesore e veprimeve luftarake

5 BURIMI po aty: 22 shtator 2001 - Trepça.net Historia e Popullit Shqiptar - për shkollat e mesme - Prishtinë - Kosovë – 1998. Dita e konsulltimit 02.12.2007 ora 09.40

të binte jo mbi mbrojtësit e kështjellës, por mbi luftëtarët që vepronin jashtë saj, më të

cilën qëndronte vetë heroi.

Variantet taktike që përdorte Skënderbeu për të shpartalluar ushtritë armike ishin të

larmishme e mbështeteshin në bashkërendimin e mbrojtjes me sulmin, e mësymjes së

ushtrisë se rregullt me goditjen e çetave, e ndeshjeve ballore me ato të pusive, duke futur

në përdorim si këmbësorinë ashtu edhe kalorësinë e armatosur lehtë. Vëmendje

Skënderbeu i kushtoi edhe prerjes së rrugëve të furnizimit të ushtrisë armike, duke

sulmuar karvanet e furnizimit të saj më ushqime e sende të tjera të nevojshme. Ai i

kushtoi kujdes edhe organizimit të zbulimit për sigurimin e të dhënave më karakter

strategjik, operativ e taktik që kishin të bënin me kohën e ardhjes së ushtrive armike,

madhësinë, organizimin, lëvizjen, veprimet luftarake të tyre etj. Gjatë 25 vjetëve të

ardhshme Skenderbeu luftoi në krye të një ushtrie që numëronte 20 mijë trupa kundër

ushtrisë Osmane që ishte ushtria më e madhe e kohës dhe Perandotia më e fuqishme

botërore.6

Lordi Skenderbe dhe srategjia e tij luftarake

Lordi Skenderbeu formoni një Ushtri për herë të parë të Kombit Shqiptar diku

rreth 25 mije ushtarë në krahasim me 100.000 ushtarë osman që mernin pjesë aktive në

ekspeditat ushtarake të Perandorisë Osmane drejt tokave shqiptare. Skenderbeu ishte një

talent i rallë ushtarak. Ai gjithë strategjinë e tij të prefeksionuar nën Perandorinë Osmane

dhe betejat e saj e konvertoi në strategji unike shqiptare dhe harmonizonte taktikat

luftarake në teritoret e origjinës së lindjes së tij. Lordi Skenderbe në strategjin e tij

taktike, shfrytëzonte jashtëzakonisht mirë konfiguracionin gjeografik të teritorit të vet, të

disfavorshëm për ushtrinë osmane. Ai i fuste ushtritë osmane në gryka shkëmbore shumë

të larta ku rallë herë madje depërtonte edhe dielli. Nga kjo lartësi dhe epërsi në taktikat

operative luftarake të tij sulmonte nga lart poshtë. Duke realizuar operacionet ushtarake

sulmuese të cilat taktika i përdorte kryesisht natën për shkak të lodhjes dhe molisjes së

ushtarëve osman, arrinte të dominoj me aftësin e tij taktiko - strategjike dhe të neutralizoj

ushtarët osman lehtësisht me një kreativitet komod luftarak për kushtet e kohës. 6 Dr. Lisen Bashkurti Diplomacia Shqiptare (vëllimi i parë) faqe 47, pargrafi i dytë. Tiranë 2005

Duke shfrytëzuar mirë infrastrukturën kodrinore, si gurët shkëmbor, pritat e improvizuara

dhe aftësia e sulmit të befasishëm në vend dhe kohë të caktuar, arrinte Lordi Skenderbe

në atë kohë ajo që quhet në terminologjinë e sotme ushtarake “ Aftësia e neutralizimit

masiv”.

Andaj Lordi Skenderbe duke qenë njohës shumë i mirë i ushtrisë Osmane dhe

gjeneral i Perandorisë në njërën anë dhe njohës i mirë i teritoreve shqiptare në anën tjetër,

edhe për shkak të klimës së egër që mbanin grykat, shfrytëzonte klimën dhe njohjen e

kapaciteteve logjistike si në aspketin të armatimit, të veshjes etj që posedonte ushtaria

Osmane, e sidomos gjatë periudhave dimërore arrinte rezultate brilante ushtarake duke

shaktuar vdekje të sigurta në formacionet ushtarake osmane. Të gjithë Principatat

Shqiptare i ofruan ushtritë e veta në dispozicion, dhe fillon krijimi i ushtrisë dhe i shtetit

shqiptar. Sfida e dytë ishte për tu marrë vesh me shqiptarët. Me princat, sepse edhe ishin

lider, komandant ushtarak, pronar, administrator etj,

Lordi Shqiptar arriti të formoi Ushtrinë me 1443- 1444

Skenderbeu - aftësitë shtetformuese dhe diplomatike

Më 1444 Lidhja e Lezhës dhe formimi i shtetiti unitar shqiptar, Lordi Kastriot ishte një

briliant gjeni në negociata dhe kishte një mirëkuptim të gjërë (në aspektin institucional,

administratetiv shoqëror, fetar, dhe me marrëdhëniet me shtetet tjera), Lordi Kastriot u

shpall Mbret, u krijuan taksat, ekonomia fiskale etj, Lordi Kastriot formoi një oborr si

këshillues, dhe krijoi i pari shërbimin e parë Diplomatik Shqiptar. Njëra nga më të

hershëmit të krijuara nga shqiptarët. Për të negociuar biseduar, me të tjerët, ai futi

priftëritë më të aftë, që njihnin gjuhët e huaja, historinë, gjeografinë etj, ai me këtë donte

ti jepte edhe një masazh, që jemi me kulturë Romake dhe me civilizim të hershëm. Ai

krijoi imazhin me një diplomaci të evropës, ai krijoi një diplomat të akreditetuar që ishin

me mision të caktur dhe ktheheshin në shtëpi. Sepse edhe në evropë ishte e njëjta metodë,

deri në shek. XVII, që quheshin edhe Mesazher.

Elementet kryesore të krijimit të shtetit unitarë shqiptar7

� Lidhja e Lezhës dhe formimi i shtetiti unitar shqiptar. Lordi Shqiptar arrinë të

formoi Ushtrinë. Lordi Kastriot krijoi edhe administraten e parë shqiptare e vogël

por shumë produktive. Lordi Skenderbe formoi shërbimin e parë Diplomatik

Shqiptar.

� Formimi i shtetit: u bë në tre fusha:

� Ushtria

� Financa

� Diplomacia me tre parime:kooperimi me evropianët,politikë e shëndoshë me

fqinjët dhe tipari i trete shqipëria në koalcionin strategjik, që zhvilloi dplomacinë

Adriatiko-Ballkanike

� Strategjia e Skenderbeut ishta pra krijimi i “Aleancës së shenjtë”

Strategjia gjeopolitike ( diplomatike) dhe gjeostrategjike (ushtarake)

Strategjia e Skenderbeut „ALEANCA E SHEJTË”

Nga një vend i vogël brenda ballkanit siç ishte Dubrovniku ( republika e Raguzëz),

ku kishte një senat prej nga gjithçka udhëhiqej, ku bënin pjesë tregtarët ideologët,

ushtarakët, komandatët e marinës dhe mernin vendimet për qytetarët dhe me

marrëdhëniet më të tjerët, ata edhe ishin edhe shumë të aftë si diplomat që e blenë lirinë e

tyre me para, nga osmanët e të tjerët. Bënin bisnes me shumë vende të botës e edhe me

Kinën e largët. Kastrioti pati një mirëkuptim të mirë tregtarë me këtë republik. Pra ky

ishte orientimi i Lordit Kastriot, orientimi drejt evropës, do m,e thënë një vizionar i

shkëlqyer i kohës. Në jetësinë e veprimeve të tyre, çdo politikë e jashte fillon me fqinjët,

ka sfidat, dhe komoditetin apo komplikime nëse ka një politikë të gabuar, pra mençuria

politike e diploamcisë e një shtetit në rradhë të parë në ndërtimin e realicionit me fqinjë.

Pra është parim themelor në diplomaci, se nëse ke probleme me fqinjët nuk

mundesh të ndërtosh një shtet stabil. Sepse do të kesh më shumë probleme të sigurisë që

nuk binë bukë por vetëm shpenzime. Lordi Kastriot u përpoç që të krijonte një Aleancë të

shenjtë, që të bashkonte Mbretërinë e Kastriot me gjithë mbretëritë e Perendimit dhe me 7 Lënda Historia e diplomacisë Shqiptare. Ora e ushtrimeve, marrë nga preznatimi i sllajdeve As. Mr. Dritëro Arifi.

të gjithë sllavët e lindjes, që dëshironte të krijonte një lidhje një aks midis Përëndimit dhe

lindjes që quhej Alenca e shenjtë dhe kishte tre tipare:

I pari kooperimi me evropianët (me republikat e ndryshme)

I dyte me fqinjët – Tipari i trete shqipëria edhe në koalcionin strategjik, që zhvilloi

dplomacinë Adriatiko-Ballkanike, Shqipëria është një udhëkryq në mes të lindjes dhe

perëndimit. Strategjia e Skenderbeut „ALEANCA e SHEJTË“8, pra, kishte ideuar një

nga burrat më të mëdhnj të kohës. Politika e tij e ekulibruar dhe e balancuar, që të gjitha

palët të jenë në pajtim dhe të realaksuar dhe bashkëpunuese si me perëndimin dhe me

lindjen. Por që nuk e arriti krijimin e „Alencës se shenjtë“ për shkak të

mosmarrëveshjeve përkatësisht grindejve të mbrenshme të perëndimit dhe lindjes.

ORGANOGRAMI I STRATEGJISË SË LORDIT SKENDERBE

“ALEANCA E SHEJNTË”9

Porta e Lartë - Sulltani dhe vdekja e Skenderbeut

Kur mësoi për vdekjen e Skenderbeut. Sulltan Mehmeti II u shpreh me kënaqësi:

„Më në fund Evropa dhe Azia më përkasin mua! I shkreti Krishterim.Ai ka humbur

njëherazi shpatën dhe mbrojtjen e tij” Mbas vdekjes së Skenderbeut shqiptarët i

rezistuan edhe 12 vjet të tjera në mbrojtje të Krujës, Kruja ra nën sundimin Osman në

8 Ligjerata e autorizuar. Lënda: Historia e Diplomacisë Shqiptare Ligjerues Prof. Dr. Lisen Bashkurti, Ass. Mr Dritëro Arifi. Strategjia e Skenderbeut „ALENCA E SHEJTË“ faqe nr.6 9 Lënda Historia e diplomacisë Shqiptare - Organizimi i “Alencës së Shenjtë”. Ora ushtrime, prezantuar nga Ass. Mr. Dritëro Arifi.

ALEANCA E SHENJTE

PERENDIMI VENEDIKU NAPOLI etj.

LORDI GJERGJ K. SKENDERBEU

MBRETI I SHQIPRISE INICIATORI

LINDJA SLLAVËT GREKËT

vitin 1480, Shqipëria bie e fundit nën sundimin e Perandorisë Osmane, qyteti që ra i

fundit mbas një rrethimi të gjatë dhe të lodhshëm ishte Shkodra me 1501.

Qendresa pas vdekjes së Skenderbeut (1468-1506)10

Për një mobilizim të pergjithshëm, Skenderbeu thirri në janar të vitit 1468 një

kuvend të princave shqiptare në Lezhë. Aty u sëmur nga ethet dhe vdiq. I mbuluar me

lavdi, ai u varros në Lezhë. Shqiptarët humbën prijësin e lavdishëm që i udhëhoqi për 25

vjet. Populli e vajtoi me gjëmë rrënqethese. Vdekja e tij shkaktoi hidhërim të madh edhe

në vendet e ndryshme të Evropes. E shoqja me të birin emigruan në Itali. Megjithatë

qendresa vazhdoi deri në vitin 1473. Një vit më vonë, një ushtri osmane prej 80 000

vetash iu drejtua Shkodrës me artileri të rëndë. Një predhë peshonte 200 kg. Mbrojtesit u

bënë ballë dy sulmeve të osmaneve, të cilët lanë Shkodrën dhe iu kthyen Krujes. Për të

katerten herë Kruja u bëri ballë. Një ushtri shqiptaro-veneciane i erdhi asaj në ndihmë

dhe osmanët pësuan disfatë, por u riorganizuan me shpejtesi dhe shpartalluan ushtrinë, që

kishte rënë pas plackes së luftës. Në pranverë të vitit 1478 sulltani erdhi përsëri në

Shqipëri. Nga uria garnizoni dorëzoi kështjellen. Prej andej sulltani iu drejtua Shkodres.

10.000 cilëve transportuan artilerinë. Një predhë peshonte nga 425 deri ne 600 kg.

Qëndresa heroike e shqiptareve bëri që sulltani të linte të vrarë mbi 12 000 veta dhe pas

kësaj ai u largua pa e marrë kështjellen. Në Janar 1479 Venediku ua dorezoi atë

osmaneve. Nga bujarët shqiptare vendin e Skenderbeut nuk mundi ta zinte asnjë.

U thirrën princat që kishin emigruar në Itali. Fteses se shqiptareve iu pergjigjen Nikollë e

Lekë Dukagjini, Gjon Kastrioti, Kostandin Muzaka. Gjani zbarkoi ne Durres (1481) dhe

shqiptaret e priten si trashegimtar legjitim. Ne vitet 1494-1495 shpertheu nje kryengritje

tjeter ne Shqiperine e Mesme. U thirr nga Italia Skenderbeu i Ri. Kryengritesit çiruan

ishullin e Lezhës. Qendresa vazhdoi deri me 1506.

10 Burimi www.tepelana.com. 91 vjet PAPARËSI, e diel, dhejtor 02.12.20007

Në vend të përfundimit

Album fotografik të Lordit Skenderbe 11

Skulptura e Skënderbeut

Fontespici origjinal i veprës së Barletit

Një nga pikturat mesjetare menduar që ka përshkruar pamjen origjinale të

Skënderbeut

Bust modern i Skënderbeut

Bust i Skënderbeut në Italinë Jugore

Gjeorgjiani Akaki Orava në rolin e Skënderbeut

Statuja e Skënderbeut në

Romë

Statuja në Tiranë

Permendorja në Shkup

Varri i Skënderbeut në Lezhë

Ilustrim Libri

Muzeu i Skënderbeut në Krujë

11 Skënderbeu Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë Album fotografik të Lordit Skenderbe. Data e konsulltimit 02.12.2007 , ora 18:00

Portret nga Spiro Xeka

Helmeta e Skënderbeut

Helmeti dhe shpata e Skënderbeut

Konjak Skënderbe

Burimet e Literaturës

• Lisen Bashkurti: Diplomacia Shqiptare (vëllimi i parë). Tiranë 2005 • BURIMI: 22 shtator 2001 - Trepça.net Historia e Popullit Shqiptar - për shkollat e mesme - Prishtinë – Kosovë

• Lënda: Historia e Diplomacisë Shqiptare Ligjerues Lisen Bashkurti,

Dritëro Arifi. Strategjia e Skenderbeut „ALENCA E SHEJTË“ faqe nr.6

• Fotot Skënderbeu. Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë • 1Burimi www.tepelana.com. 91 vjet PAVARËSI • “HISTORIA E SKËNDERBEUT” Trepça net (SIPAS MARIN BARLETIT TEK LIBRI)

• MBI DEBATIN PËR SKENDERBEUN ( me rastin e 600 vjetorit) • H. Feraj.shqiperia.yahoogroups

Bahri M. Gashi [email protected]

Nga universalizmi i Ferdinandit II-të, tek arsyea shtetërore i Risheljese Në shek. e XVII-të kemi një koncept të ri botëror i cili lind si dështim një

përzierjeje të traditave të perandorise romake me ato të kishës katolike. Bota ishte një

pasqyrim i qiellit , siç kishte një zot ne qiell ashtu ka dhe një zot perandor dhe një pape në

kishën universale. Në këtë frymë shtetet e Italisë së veriut dhe shtete feduale të

Gjermanisë u grupuan nën perandorine e Shenjtë Romake, perandori kjo qe do te kishte

qenë në gjendje të dominonte Evropen, por nuk mundi kurrë të vendosë një kontroll të

tillë. Një arsye ishte mungesa e sistemeve të komunikacionit dhe të transportit që e bënte

të vështirë ruajtjen e bashkimit të këtyre territoreve, por arsyeja më e rëndësishme ishte

se perandoria e shenjtë Romake e kishte ndare kontrollin e kishës nga kontrolli i shtetit.

Kjo krijonte konflikte reale midis Papës dhe Perandorit dhe u jepte mundesinë feudalve të

forconin autonimine e tyre. Vetëm në gjysmën e parë të shekullit XVI perandori Karli V

e rigjalleroi pushtetin perandorak pikërisht kur ndodhte edhe dobësimi i papatit nën

ndikimin e reformizmit. Ky i fundit (reformizmi) u dha liri veprimi princërve rebel në

fushën e fesë dhe në atë politike. Lufta e tyre kundër perandorit Hasburg tregonte se

princërit nuk e konsideronin më besnikerinë një detyrë fetare. Shkëputja e tyre nga Roma

ishte një shkëputje nga universalizmi fetar edhe sepse perandorët donin ta quanin veten

dhe të quheshin nga te tjeret si perfaqësues të Zotit. Në këto rrethana lindi dhe Raison

D’Etat dhe ekuilibri i forcës.

Të gjithë vareshin nga njëri-tjetri, sipas Raison D’Etat-it mbarëvajtja e shteteve

justifikonte çfardo lloj mjetesh të ishin perdorur për sigurimin e saj, interesat kombëtare

zëvendësuan nocionin mesjetar të moralit universal. Formula më e hershme dhe më e

plote e ketij këndvështrimi të ri erdhi nga Franca. Ajo kish kuptuar se me shfrytezimin e

armiqsive të fqinjëve të saj do të shtonte sigurimin dhe zhvillimin e vetë. Përfaqësuesi

kryesor i këssaj politike Franceze është një figurë e paimagjinueshme, një diplomat i

shkëlqyer, racional, i zgjuar, me vision, mendjemprehtë, princ i kishës Armand Zhan Dy

Plesis, Kardinali De Rishelje, Kryeministër i Francës nga 1624-1642. Papa Urbani VIII

thoshte për të: “Në rast se ka Zot, Kardinali Rishelje do të ketë shumë për se të jap

llogari; në rast se nuk ka atëherë ai paska pasur sukses në jetë”. Të paktë janë diplomatët

burra të shtetit që mund të pretendojnë një ndikim kaq të madhë në histori. Ai shpalli

konceptin e Arsyes Shteterore, yllit të tij të çmuar dhe e zbatoi për të mirën e vendit të vet

duke zëvendesuar kështu dhe konceptin mesjetar të vlerave morale universale. Rishelje

erdhi në fuqi kur Ferdinand-i II përpiqeshe të gjallëronte universalizmin katolik duke

zhdukur protestantizmin, kjo ka çuar dhe në atë që është quajtur lufta 30 vjecare, një nga

luftërat më të egra dhe shkatërruese të historisë së njerëzimit. Si princ i kishës Rishelje

duhej të kishte të perkrahur iniciativën e Ferdinand-it për të restauruar katolicizmin, por

Rishelje vuri interesat racionale të Francës mbi çdo lloj synimi fetar. Prirja e tij si

Kardinal nuk e pengonte te vleresonte plrpjekjet e Ferdinand-it per rivendosjen e fesl

katolike si njl kërcënim gjeo-politik për sigurimin e Francës.

Për atë ky nuk ishte një veprim fetar po një manovër politikë kundër sigurimit të

Francës duke e shënderruar atë një shtet me status të dorës së dytë. Frika e tij nuk ishte e

pabazë duke parë që Franca ishte rrethuar nga tokat e Hasburg-ve, prandaj ai ishte gati të

bashkohej me princat protestant duke financuar fushatat e tyre. Po të kishte luajtur

Ferdinand-i mendjengushtë me të njejtat rregulla dhe të kishte kuptuar Raison D’Etat do

të kishte arritur atë që i trembej më shumë Rishelje-ja: perandoria e shenjtë Romake

dominuese në kontinent. Por, Ferdinand-I ishte një njeri i ngurtë i parimeve, nuk bënte

kompromis me bindjet e tij, prandaj ai ishte krejt i pambrojtur kundrejt makinacioneve të

pamëshirshme të kardinalit. Perandori Ferdinand-i II, kontrasti I Rishelje-së sigurisht që

kurrë nuk kishte dëgjuar për Raison D’Etat, edhe si kur ai do ta quante atë blasfemi, sepse

ai e shihte misionin e tij si një plotesim të vullnetit të Zotit. Ai kurrë nuk do kishte

pranuar që qëllimet hyjnore mund të arrihen me mjete jo krejt të moralshme. Një sundues

i lidhur me vlera të tilla absolute kishte të pamundur të hynte në kompromis. Ai

shqetësohej më tepër për respektimin e vullnetit të Zotit, se sa për mbarëvajtjen e

perandorisë së tij. Ai e quante për detyrë të shkatrronte protestantizmin edhe pse sigurisht

do të kish patur përfitime nga kjo. Sipas tij shteti ekziston për t’i shërbyer fesë dhe jo e

kunderta. Sipas termave të sotëm ai ishte nje fanatik. Rishelje trajtonte besimin e

Ferdinand-it si një sfidë strategjike. Megjithse ai ishte besimtar ai shihte detyrat e tija në

terma krejt laik. Ai thoshte: “njeriu është i pavdekshëm, shpëtimi i tij vjen më pas, shteti

nuk është i pavdekshëm, shpëtimi i tij bëhet sot o kurrë”. Rishelje nuk do t’i lejonte vetes

t’i shpëtonte rasti që i’u paraqit Ferdinand-it në 1629 kur princat protestant ishin gati të

pranonin politikën e tij me kusht që të ishin të lirë të ndiqnin fenë që dëshironin. Ai ishte

i vendosur të zgjaste luftën për të dobësuar evropën qendrore, la menjëanë skrupujt fetar

dhe duke mbrojtur vendin e tij dhe në politikën e brendshme nga trazirat Evropiane. Ai

shfrytëzoi me mjeshtëri zellin feja te Ferdinand-it në dobi të qëllimeve kombëtare të

Francës. Paaftesia e Ferdinand-it për të kuptuar interesat e tij kombëtar, zelli fetar dhe

fanatizmi ideoligjik, politika e jashtme e matur bënte e mundur shembjen e perandorisë së

Hasburg-ve. Në të kundërt Rishelje nuk kishte dyshim në aftesine e tij, ai ishte i bindur se

raporti midis mjeteve dhe qellimeve mund të llogaritet pothuajse me saktësi matematike.

Logjika shkruante ai, kërkon qe, ajo që duhet të mbështetet dhe forca që duhet ta

mbështet atë duhet të jenë në proporcion gjeometrik me njëra-tjetrën. Në kundërshtim

nga Ferdinand-I kishte një përceptim depërtues të qëllimeve të tij, kishte strategji dhe

gjak-ftohtesi gjatë përballjes së sfidave, ishte manipulues dhe përdorte fenë për interesa

shtetërore. Ai la mbrapa një bote krejtësisht të ndryshme dhe vuri në lëvizje politika që

Franca do të ndiqte për shekuj me vazhdim. Në shekujt që pasuan Raison D’Etat dhe vetë

diplomacia e Rishelje-së u benë parimi drejtues i diplomacisë Evropiane. Nëse Rishelje-

ja u kujtua për shekuj me rradhë, Ferdinand-I dhe bëmat e tij kaluan në harresë. Ndërsa

Franca merrte gjithmonë me pozitë të privilegjuar në skenën botërore, Gjarmania nuk

arriti të bëhej një komb-shtet. Siç shihet, në të kaluar, vetitë dhe karakteristikat e burrave

të shtetit kanë ndikuar në formimin e rëndësisë botërore ose kanë sjellë rënien e shteteve

të tyre. “Diplomacia është arti i të treguarit armiqesinë me mirësjellje, indiferencën me

interes dhe miqësinë me përkujdes”.

Zhaklin Lekatari

[email protected]

Literatura:

Diplomacia,Henry Kissinger,Shtepia Botuese e Lidhjes se Shkrimtareve 1999

Politica tra le nazioni.La lotta per il potere e la pace,H J Morgenthau,kuroi L Bonanate,il

Mulino,Bologna 1997

Louis Auchincloss,Richelieu,NY;Viking press 1972 fq 256

Joseph Strayer ,Hans Gatzke ,harris Harbison The mainstream of civilization sice 1500,NY

Hardcourt Brace Jovanovic 1971 fq 420

Carl Burckhardt,Richelieu and his age ,vell III ,fq 122

www.storiain.net Renzo Paternsoster,Andre` Maurois

The Political Ramifications of the Dissolution of the Ottoman Empire

It can be argued that many of the problems that face countries today can be sourced

to the drawing of political boundaries by outside forces with little knowledge of the

history and ethno-social climate of the region. For instance, European powers carved up

Africa into manageable colonies with little or no regard to their tribal system, leading to

many of the conflicts this continent experiences today. Similarly, boundaries were drawn

in the Middle East, resulting in countries like Iraq containing several opposing groups

(Shi'ites, Sunnis, Kurds...). The Balkans is no exception to this theory, and the results of

Western European diplomacy left an indelible mark upon the scarred face of the Balkans.

The main example of Western intervention is seen in the Congress of Berlin in 1878

which sought to maintain a balance of power in Europe in the wake of the Russian-

Ottoman conflict.

Aiming to revise the San Stefano treaty, European powers met from 13 June to 13

July in 1878 in what has become known as the Congress of Berlin. The main purpose of

this council was to identify and organise Balkan states in lieu of the Russian-Ottoman

conflicts. Hosted by Otto von Bismarck of Germany, several nations met to discuss the

future of Balkan states and how they should be arraigned to preserve the balance of

power. Realism was the major theme of international relations during the nineteenth

century, and nations believed that a relatively equal distribution of power was essential

for a preservation of peace among Europe. The Concert of Europe welcomed the

Ottoman Empire into their ranks as the balance of power was transformed by the

emergence of a powerful Russian state.

The interests of countries present during the Congress of Berlin varied. France and

Great Britain saw a great future of colonisation of Northern Africa and Palestine, and

feared the challenge of Russia if it gained access to the Mediterranean. Throughout the

eighteenth century, Britain secured many possessions from the disintegrating Ottoman

Empire; the Suez Canal in Egypt and even the central bank of Istanbul are seen as British

investments in the East Mediterranean. Russian influence and the growing Pan-Slavicism

resulted in the creation of several Slavic Balkan states: Serbia, Montenegro and Bulgaria

were declared independent at this point. Bosnia-Herzegovina also gained independence

from the Ottomans, but they were placed under Austro-Hungarian administration. The

recently unified Germany attempted to maintain diplomatic relations with the various

negotiating states, and Otto von Bismarck claimed impartiality towards the Balkan

region. Germany and Russia did however persuade the other states to grant independence

to another Slavic state, Bulgaria, under the grounds that it would promote more stability

in the region. With little representation on the international level, Albanian requests for

independence were largely ignored during the Congress of Berlin.

The results of the Congress of Berlin include the formal recognition of several new

states and territory lines in the Balkans. Many Slavic states were granted independence

from the Ottoman Empire at this time, in compliance with the wishes of Russia. Bosnia-

Herzegovina was placed under control by Austria-Hungary, which sowed many seeds for

future conflicts. Territorial disputes between Greece and the Ottomans were left

unresolved, and ethnic groups who showed little value to the economic interests of other

nations were ignored. Albanian request for independence was pushed aside during this

conference because their affairs showed limited benefit for the national interests of

countries at the Congress of Berlin.

The ramifications of the Congress of Berlin are explicitly seen in the few preceding

decades, but the next century and a half saw the implicit affects of these decisions as

well. The first evidence of this claim can be seen in the Balkan Wars, where newly

formed states like Serbia, Bulgaria and Greece waged war against the Ottoman forces in

the Balkans. Secondly, disgruntled Bosniacs, under Austrian-Hungarian rule, as well as

other new nations of the Balkans struggled to find their identity and relation to the rest of

Western Europe. This can be seen as the spark that plunged the alliance-riddled Europe

into the First World War

More long-term results of the Congress of Berlin are observed in the way it

identified some ethnic groups, whereas it ignored others. The State of Albania did not

gain independence until 1912; utilising the chaos of the Balkan wars to create a homeland

for many of the abandoned, ethnic Albanians. But, many Albanians, and other smaller

ethnic groups throughout the Balkans found themselves unaccounted for by the rest of

Europe. The importance of Slavic independence from Ottoman rule resulted from

Russian influence on the conference, but because these other ethnic groups lacked

connection with a superpower, they became disadvantaged at the birth of the modern

states of South-Eastern Europe. With the formation of Yugoslavia half a century later,

ethnic Albanians received less recognition.

It’s an interesting notion to study the world today in light of decisions made by

superpowers long ago. Often the self interest of great powers outweighed the general

consensus of whole populations. Many conflicts today stem from poor decisions

centuries ago: Africa, South East Asia, South America, the Middle East, and the Balkans,

all bear the influence of major foreign intervention. The Past century witnessed brutality

and bloody events in the Balkans, and they can be seen as the pains of seeking

sovereignty and nationalism in the wake of the deceased Ottoman Empire.

Daniel Diem-Rylaarsdam [email protected]

Konstelacioni politik dhe zhvillimi global

Çdo konstelacion politiko-juridik në marrëdhëniet ndërkombëtare, ka pasur fituesit,

dhe humbësit e vet. Shumica e shkencëtarëve veçojnë në marrëdhëniet ndërkombëtaren

katër sisteme: Sistemi i Vestfafilsë 1648, Sistemi i Koncertit të Evropës 1815, Sistemi i

Versajës 1919 dhe Sistemi i luftës së Ftohte 1945- 1990. Për shkak të hapësirës së

kufizuar, analiza ime do të koncentrohet vetëm një çikë gjatë luftës së ftohtë dhe me një

fokus të veçantë mbas viteve të ‘90-ta

Sistemi politik botëror gjatë luftës së ftohtë ka qenë i karakterizuar nga dy fuqi të

mëdha botërore, që do të thotë sistem bipolar, pra shkolla teorike e

realistëve/neorealistave ishin për ruajtjen e “Balance of Power” që nënkupton se

”Siguria” ka qenë thuajse vetëm në dy rrafshe e koncentruar në atë “ushtarak” dhe

“politik”,1 sepse kjo shkollë teorike përfaqëson tezën se të vetmit aktor të politikës

ndërkombëtare duhet të jenë shtetet sovrane.2 Nga këndvështrimi i Kenneth Waltz të

gjitha shtetet në arenën ndërkombëtare përpiqen për më shumë pushtet dhe siguri.3 Që

nga përfundimi i luftës së ftohtë konstelacioni i sistemit politik ndërkombëtar është në

udhëkryq. Konceptet dhe strategjitë e ndryshme që vite me radhë siguronin një “Paqe

funksionale” dhe “befas” pas rënies së sistemit bipolar, këto strategji dhe koncepte si

epilog i tërë kësaj janë të papërdorshme. Nga kjo pikëpamje fundi i Luftës së Ftohtë sjell

me veti edhe shumë ndryshime të “befasishme” në marrëdhëniet ndërkombëtare si p.sh.

rënia e murit të Berlinit, fundi i Paktit të Varshavës, rënia e komunizmit në Evropën

Juglindore, shpartallimi i Bashkimit Sovjetik,4 Luftërat në ish Republikat e Bashkimit

Sovjetik dhe në Ballkan, pra ndryshimi i formës së luftërave nga ajo simetrike në

asimetrike.5

Në një anë, Krimi i Organizuar gjen mënyra që të riorganizohet dhe zgjerohet sa më

mirë, p. sh. për shkak të kapitalit që kishte, shfrytëzonte shtetet e Evropës Juglindore që

1 Morgenthau, Hans: Macht und Frieden. 1963, f. 246 2 Dunne, Timm, Schmid .C, Brain(2001): Realism. F.141-149. In: Baylis, John, Smith, Steve(Ed.): The Globalization of World Politic. An introduction to international relation. 2.Ed, New York, 2001 3 Waltz, Kenneth: Theory of International Politics. McGraw-Hill, f. 91 4 Fukuyama, Francis: Das Ende der Geschichte. Wo stehen wir? Kindler Verl. München 1992, f. 11 5 Do me thënë ndryshimi i formës së luftës nga lufta me armik të definuar në atë të padefinuar.

ishin në tranzicion, për biznese të ndryshme, pra “pastrimin e parave” etj, që nënkuptohet

se Krimi i Organizuar Transnacional (tejëkombëtar) paraqet kërcënim serioz si për

sigurinë nacionale dhe ndërkombëtare6 (duke pasur parasysh jo vetëm kërcënimet në

fushën e Sigurisë por edhe në Fushën e ekonomisë, politikës, shoqërisë etj).

Nga ana tjetër zgjerimi i Evropës ka një kontinuitet (tashmë 27 shtete janë anëtare të

Bashkimit Evropian) kështu që kuptimi i kufijve nacional dalëngadalë po e humb

kuptimin klasik. Me këto ndryshime vjen deri te liberalizmi i tregut, liria e lëvizjes së

njerëzve etj. Nga ky realitet i krijuar, kuptimi tradicional i “State Security”7 ndryshon

thellësisht, kuptimin dhe domethënien, për shkak të spektrit të gjerë të kërcënimeve

globale: Krimi i Organizuar, Terrorizmi në rritje e sipër, sidomos mbas 11 shtatorit 2001,

varfëria, pandemitë, migracioni, katastrofat klimatike, shpërndarja e armëve ABK

(Atomike, biologjike dhe kimike), resurset natyrore, Cyber- War etj. Nga ky

këndvështrim në debatin akademik kërkohet një zgjerim i definicionit të sigurisë për

shkak të kërcënimeve të shumta globale. Sidomos në fillim të viteve të 80’ Joseph S. Nye

pohon se “Siguria është më shumë se vetëm një çështje ushtarake” (“Security is more

than a military matter”).8 Ndërsa në fillim të viteve ‘909 shumë akademikë elaborojnë se

kërcënimet e ardhshme në rend të parë do të jenë të “NATYRËS JO-USHTARAKE”,10

vetëm pjesërisht ato do të mund të evitohen me mjete ushtarake.

Politika e ashtuquajtur „new world order“, e cila mbas vitit 1990 në shumë Aspekte si

politike, ekonomike dhe ushtarake, fillon të ndryshojë fotografinë botërore.(për shembull

lufta e Gjirit Persik kundër Irakut, njëkohësisht shfaqen shume luftëra rajonale dhe etnike

për shkak te shpërbërjes se Bashkimit Sovjetik dhe Jugosllavisë). Në këtë mënyrë nuk ka

një kontinuitet që të ketë një bote të barabartë të paktën në aspektin ekonomik, sepse në

6 Williams, Phill: Transnational Criminal Organization and International Security. f. 317. Excerpt: Mafia,” Newsweek, 13 December 1993, pp. 22–28. In: http://www.rand.org/publications/MR/MR880/MR880.ch14.pdf [e parë për herë të fundit me 24.10.2005] 7 Që do të thotë se nuk janë vetëm shtetet me aktorë në marrëdhëniet ndërkombëtare, por edhe organizatat e ndryshme qeveritare dhe jo qeveritare. 8 Nye, Joseph S., 1974: Collective Economic Security, International Affairs, Vol. 50, No. 4, f. 585. In: http://www.glow-boell.de/media/de/txt_rubrik_3/Debiel_autorisiert.pdf 9 Heinz Gärtner: Internationale Sicherheit. Definitionen von A-Z. 2005, f. 127 10 Wittmann Fritz: Nationale Sicherheitsinteressen in globaler Verpflichtung. f. 10. In: Politische Studien. Sonderheft 9/1993: Strategien für die Zukunft. Brauhen wir eine neues Denken in der Sicherheitspolitik. Atwerb-Verlag KB, Grünwald

glob ka shume varfëri, ku si pasojë: 40 million njerëz vdesin ç’do vit për shkak të

mungesës se ushqimit.11

SHBA-të po thuaj se kanë mbetur e vetmja superfuqi ushtarako-teknologjike(që mundë

të reagojë, veprojë në çdo kohë, moment dhe në çdo vend). Sipas Erich Reiter(ekspertit

austriak për politika të sigurisë) Evropës do ti duhet ndoshta edhe 10 deri 15 vite që të

munden t’i afrohen kapaciteteve dhe mundësive ushtarako-teknologjike si të SHBA-së

por shton se si duhet një guxim dhe vizioni i qartë në politiken e jashtme. Megjithëkëtë,

në sipërfaqen globale shfaqen përkatësisht dëshirojnë të rikthehen në skenën politike si

Rusia(në fakt ëshë një fuqi e madhe ushtarake, pjesërisht me teknoligji të vjeteruar), Kina

dhe Japonia, po ashtu Pakistani dhe India si fuqi rajonale për shkak të posedimit të

armeve nukleare.

Ndërsa, që nga viti 1999 mbas përfundimit të luftës në Kosovë gjegjësisht pas

bombardimeve të NATO-s kundër caqeve Serbe(pas kapitullimit serb), pothuaj se

ndërron, jo vetëm konstelacioni politik në Ballkan, por edhe me gjërë(në 2007Rumania

dhe Bullgaria integrohen ne UE, ndërsa nga ana tjetër Mali i Zi shpallet shtet i pavarur).

Për momentin kosovarët janë në pritje të shpalljes së pavarësisë, pra do të krijohet shteti

më i ri në Botë, Shqipëria, Kroacia dhe Maqedonia jane ne pritje te antarsimit në Nato.12

Ndërsa si vend më problematik në Ballkan ka mbetur Serbia dhe e ardhmja e saj ende e

pa definuar, në kontekstin e të kuptuarit të relacionit: në lindje me Rusinë apo në

perëndim me Evropën.

Deri tash Evropa nuk ka treguar ndonjë seriozitet politik e as ushtarak, për shembull

Erfard Busek shton, se me çfarë do ta kërcënonte Havier Solana13 ndonjë shtet? Kur nga

një ane i mungojnë kompetencat politiko-juridike dhe nga ana tjetër kapacitet ushtarake14,

sepse Evropa ende nuk ka një unifikim të politikës së jashtme, kjo tregon se në rastin e

11 Ziegler, Jean : Globalisierung. Das Imperium der Schande. Der Kampf gegen Armut und Unterdrückung. München, 2005 f. 238 12 NATO – eshte e vetmja oranizate ushtarako-politke që jep garanci, për vendet antare. 13 I dërguari special i BE-së për politike të jashtme dhe Siguri 14 Ushtria e ardhsme e evropes - EUROKORPS. Tash është prezente në Maqedoni(Concordia), Bosnie dhe Hezegovinë(Althea) dhe Republikën demokratike Kongo(Artemis). Eurokuprps duhet që brenda 60 dite të jetë e gatshme të intervenoj me 60.000 ushtarë deri në një vit. Schneckener, Ulrich: Die Zivilmacht Europa und die prä- westfälische Herausforderung. SWP Berlin 2005, f. 9

Luftës në Irak në vitin 2003 kur interesat e ShBA-ve dhe një pjesë e evropianëve(sidomos

Franca dhe Gjermania kane qenë kundër luftës në Irak, që do të thotë se nuk e kanë

mbështetur as financiarisht e as ushtarakisht) u ndanë për shkak të interesave të tyre

nacionale, që do te thotë se janë çështje primare(në vitin 2008 kemi një Traktë

bashkëpunimi të UE, por jo edhe Kushtetutë. Me siguri në të ardhmën kjo do të jetë si një

llojë dere e hapur për të aritur deri te kushtetuta e Evropës). Ose për shembull ne

Konfliktin palestinezo- izraelit, edhe pse evropianet janë donatoret më të mëdhenj nuk

gëzojnë respekt te asnjëra palë, thjesht nuk “akceptohen” si faktor serioz. Jean Ziegler

është i mendimit se me shembullin e luftës së Bosnjës, më shumë se 21 muaj Sarajeva ka

qenë e rrethuar dhe është bombarduar nga forcat Serbe. Kjo do me thënë për Jean Ziegler:

paaftësi totale e Kombeve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian. Ku si pasojë e kësaj

paaftësie kemi edhe Masakrën e Srebrenicës (rreth 8.000 njerëz të masakruar). Ndërsa në

rastin e Kosovës diku rreth 1. Milion të depërtuar prej 10.000 deri ne 15.000 të masakruar

dhe mbi 2.500 të zhdukur përsëritet e njëjta histori e Kombeve të Bashkuara dhe BE-së.

Në Ballkan tashmë shumë shtete veç janë anëtare të BE-së e disa janë në negociata për

asocim dhe stabilizim (Kroacia, Bosnja, Maqedonia Shqipëria, Mali i Zi Serbia dhe

Kosova me një përjashtim). Turqia i ka synimet e veta po ashtu në BE, përpiqet me

reforma të ndryshme ta bindë BE-në se është e gatshme për integrim të plotë.

Nga prizmi Amerikan mbas 11. 09. 2001 siguria ndërkombëtare ka ndryshuar

rrënjësisht dhe është bërë shume e rrezikshme për shkak të armikut asimetrik që mundë të

operoj edhe nga territori i SHBA-ve. SHBA-të momentalisht janë në „gjendje lufte“ në

Irak dhe Afganistan, ndërsa një konflikt me Iranin troket në derë, për shkak të programit

Bërthamor Iranian. Nga një aspekt janë kufizuar të drejtat e njeriut sidomos me „patriot

act“ në SHBA ku nëse dyshohet një person si “terrorist i mundshëm” i lejohet shërbimeve

të inteligjencës që ai ose ajo të përgjohet edhe pa lejen e gjyqit. Terrorizmi shfaqet edhe

në Evrope me disa sulme të fuqishme si në Madrid dhe në Londër(që për herë të parë

goditet aq forte të gjithë opinionin Spanjoll dhe Britanez). Mesazhi i vetëm çka bën Al-

Qaida është të sjell dhe mbjell te njerëzit frikë gjegjësisht pasiguri.

Ndërsa shtetet më të rrezikuara nga terrorizmi dhe lufta guerile janë në Lindjen e Afërt

dhe të Mesme, sidomos konflikti palestinezo-izraelit, izraelito-libanez-sirian, turko-kurd

(Turqi, Irak, Afganistan, Pakistan Indi, Izrael, Arabia Saudite etj.) por edhe në Afrike dhe

në disa shtete të Azisë ka sidomos probleme me shtetet e dështuara(failld states). Korea

Veriore dhe Irani paraqesin një rrezik jo vetëm për SHBA-te, por për tërë vendet

demokratike dhe zhvillimin e demokracisë në Rajon. Kina paraqitet ose të paktën

mundohet të bëhet një “superfuqi” si ekonomike dhe ushtarake. Problemi i Taiwanit

mbetet ende i pazgjidhur, për shkak të kërcënimit Kinez me luftë. Japonia si një fuqi

ekonomiko-teknologjike dëshiron që të bëjë reforma në Kushtetutë për formimin e një

ushtrie moderne. Rusia mbas disa viteve ne „stand by“ në skenën ndërkombëtare, ka një

rritje të GDP-së për shkak të resurseve natyrore(sidomos gazit). Me këtë rritje të

ekonomisë dhe resurseve natyrore, Rusia dëshiron prapë të jetë prezent në skenën

ndërkombëtare si një faktor i rëndësishëm dhe Partner në lojën globale(por ka edhe

shumë probleme të brendshme si për shembull në Çeçeni, me Gjeorgjinë dhe me disa

republika tjera). Rusia si një mjeshtre e vjetër e diplomacisë, per shkak të avantazhit të

resurseve natyrore(gazit natyror), e shfrytëzon më së miri pasigurinë dhe paaftësinë

Evropiane sidomos në problemin e Kosovës, po ashtu dhe debatin rreth sistemit mbrojtës

raketor që do të vendosen në Poloni dhe Çeki nga SHBA-të etj. Për Robert Kagan Rusia

dhe Evropa janë fqinjë gjeografik, por nga konteksti gjeopolitik BE-ja gjendet në shek. e

21-të, ndërsa Rusia në shek. 19. Sepse BE-ja bazohet në shtetin ligjor dhe institucione,

ndërsa Rusia në fuqinë tradisionale (ushtarake).

Nga ky aspekt, BE gjendet në një udhëkryq! Te bashkëpunojë me SHBA-të (si

udhëheqëse globale) sa më ngushtë, ose të bashkëpunoje me vende me më pak demokraci

të zhvilluar si Rusia apo Kina, ose të mundohen me nje lloj politike multilaterale që të

gjithë lojtaret global të jenë në një relacion politik. Në marrëdhëniet ndërkombetare në

esencë ka vetëm interesa dhe llogaritje. Por kur jemi te zgjedhja, nëse duhet të zgjedhim,

atëherë duhet të bazohemi te arsyea dhe pragmatizmi.

Po të bënim pyetje, pse SHBA-të dhe BE-ja do të ishin më të përshtatshme dhe më të afta

për të udhëhequr me problemet globale, se sa Rusia, Kina apo Irani etj? Sepse shtetet

përrendimore: kanë rregullat, parimet, sistem politik shumë të avancuar demokratik

(Shtetin juridik), liritë individuale, liritë fetare, të drejtat e njeriut, mbrojtja e pakicave,

liberalizimin e tregut etj. Këto shtete edhe në të kaluarën e kanë deshmuar, sidomos mbas

luftës së dytë botërore, me rindërtimin e shtetve evropiane e posaçërisht Gjermanisë, me

planin Marshall dhe rimëkëmbjen e Japonisë dhe deri në ditët e sotme si ne aspektin

humanitar, ekonomik, politik, ushtarak dhe ne rindërtimin e shtetve dhe paqes në vendet

si: Bosnja dhe Herzegovina, Kosova, Afganistani etj. Pra përpiqen, orvaten dhe

mundohen të krijojnë shtete stabile, paqësore, të lira dhe me shoqëri prosperuese.

Mr. Dritëro Q. Arifi - PhD Canditat

[email protected]

Literatura:

- Busek, Erhard (2001): Krise ohne ende? – Konfliktherde am südlichen Rand Europas. Der Stabilitätspakt als Chance für eine umfassende Sicherheit Südosteuropas? S.203-204. In: Roithner, Thomas: Wie sicher ist Europa? Perspektiven einer zukunftsfähigen Sicherheitspolitik nach der Jahrhundertswende. Österreichisches Studienzentrum für Frieden und Konfliktlösung (Hrsg.) Agenda. Münster

- Dunne, Timm, Schmid .C, Brain(2001): Realism. F.141-149. In: Baylis, John, Smith, Steve (Ed.): The Globalization of World Politic. An introduction to international relation. 2.Ed, New York, 2001

- Fukuyama, Francis(1992): Das Ende der Geschichte. Wo stehen wir? Kindler Verl. München

- Gärtner, Heinz (2005): Internationale Sicherheit. Definitionen von A-Z. Nomos. Baden-Baden

- Morgenthau, Hans(1963): Macht und Frieden. C. Bertelsmann, Gütersloh

- Nye, Joseph S., (1974): Collective Economic Security, International Affairs. Vol. 50, No. 4, 1974, S. 585. In: http://www.glow-boell.de/media/de/txt_rubrik_3/Debiel_autorisiert.pdf

- Schneckener, Ulrich (2005): Die Zivilmacht Europa und die prä- westfälische Herausforderung. SWP Berlin

- Waltz, Kenneth(1979): Theory of International Politics. McGraw-Hill

- Williams, Phill(1993): Transnational Criminal Organization and International Security. fq. 317. In: http://www.rand.org/publications/MR/MR880/MR880.ch14.pdf

- Wittmann Fritz(1993): Nationale Sicherheitsinteressen in globaler Verpflichtung. fq. 10. In: Politische Studien. Sonderheft 9/1993: Strategien für die Zukunft. Brauhen wir eine neues Denken in der Sicherheitspolitik. Atwerb-Verlag KB, Grünwald

- Ziegler Jean (2005): Globalisierung. Das Imperium der Schande. Der Kampf gegen Armut und Unterdrückung. C. Bertelsmann. München

Làttuale crisi del governo italiano

Dopo quasi due anni ,il governo Prodi e` arrivato alla fine del suo percorso.La causa

della fine di questo governo e` tutta interna ed e` dovuta allo scontro dei gruppi politici,

settori e apparati dello stato.Che questo governo non avesse vita facile lo si era capito da

subito,ovvero da quando si e` venuti a conoscenza dei risultati elettorali nel 2006.Anche se,

la coalizazzione di centro-sinistra, alla Camera, poteva godere di un margine di sicurezza, al

Senato questo margine era cosi a rischio da far si che ad ogni votazione su questioni delicate

si temesse il peggio.La colpa, probabilmente e` di una pessima legge elettorale, criticata dai

suoi stessi realizzatori, ma anche della coalizzazione della maggioranza che raccoglie tra le

sue braccia partiti di estrema sinistra e partiti orientati verso il centro con profonde radici

cristiane.I momenti di crisi sono stati tanti, come la proposta del rifinanziamento delle

missioni militari quando il rifiuto di alcuni Senatori di estrema sinistra, che non hanno

voluto appoggiare il Governo, ha portato a rischio di elezioni anticipate.

Adesso la situazione e` arrivata al capolinea.Il leader dellÙDEUR,Clementa Mastella

alias ministro della Giustizia, a causa della sua battaglia contro la magistratura,non

appoggiata dal Governo,ha deciso di revocare il sostegno alla maggioranza, piccolo problema

alla Camera e allo stesso tempo ostacolo insormontabile al Senato.La scintilla che ha portato

a tale esplosione,ha a che fare con lìncriminazione di questo stesso ministro, e di tutta la sua

famiglia parentale e politica, che ha portato a luce tutto lìntreccio di affari leciti e illeciti in

un sistema sociale basato sulla corruzione che fiorisce negli apparati politici e

sociali.Escludendo un ricompattamento dellùltimo minuto,le ipotesi piu` probabili sono

varie :làcquisto di qualche senatore a sostegno del governo,nella solita compravendita

parlamentare ;la nacita, dopo le consultazioni, di un governo tecnico o istituzionale per

formulare la, tanto nominata, nuova legge elettorale.

Il mandato e` nelle mani del presidente del Senato Franco Marini che e` diventato oramai il

baricentro,il punto essenziale di unènnesima crisi ,provocata da questo pollaio di

parlamentari.Questa situazione ha soltanto peggiorato i problemi interni italiani, basti citare i

rifiuti della Campania,lo scandalo Cuffaro in Sicilia oppure dei contrasti con il Vaticano,fatto

sta che tutto questo sta avendo pesanti ripercussioni allèstero.

E` chiaro che siamo alla morte di un governo,una morte gia` annunciata e che sembra il

resoconto di una commedia allìtaliana.Eppure questa situazione si trascina da anni e non e`

quindi solo un problema di questo Governo, e` un problema dellìntero sistema.Naturalmente

allèstero questo episodio di mal governo e` visto con compassione e pena,sentimento col

quale si sta guardando lÌtalia troppo spesso negli ultimi anni.In nessun altro paese,escluso il

nostro ovvio,sarebbe potuto accadere una cosa simile, come non si sarebbe votata una tale

legge elettorale, ne` si sarebbe avuto un ministro come Mastella e un presidente del Consiglio

sotto inchiesta giudiziaria.Sono molti gli elementi che danno questo quadro

dellÌtalia,riassumibili in una generale indifferenza per quello che sono i problemi reali del

paese e della gente.Tutta questa mancanza di senso della realta`fa vedere unÌtalia che ha

perso la distinzione fra reale e surreale,fra commedia e tragedia.Questa crisi affonda il dito

nella piaga e fa vedere un paese al margine degli stati industrializzati,unÌtalia che sul piano

internazionale ha perso la sua credibilita`,che non sa qualè` il suo ruolo e tutto questo sotto

lòcchio distaccato e curioso dellèstero che si rende conto che non si tratta di carenze

temporanee ma strutturali.E`riconosciuto come merito dellàttuale governo, l` aver fatto

piccoli passi verso una stabilita` economica, molto precaria, riconosciuti anche da Bruxelles

.De facto i progressi economici sono quasi nulli visto che la pressione fiscale rimane alta, la

corruzione e` presente a basso ed alto livello,non si fa ricerca industriale e il mondo

dellìstruzione non funziona.Detto questo e` facile da capire che una crisi cosi profonda non

puo` essere risolta con qualche reforma o dei piccoli cambiamenti.

Quello che serve per superare questo ed altri problemi, ereditati di anno in anno,e` una

maggiore capacita` per chi sta al Governo di amministrare ma sopratutto un cambio nella

mentalita` stessa dei politici.Quello che serve e` la condivisione di un progetto comune

lungimirante e non affrontare i problemi giorno per giorno come si fa ora .E` quindi

unìllusione pensare che la riforma elettorale riportera` vitalita` allÌtalia,ancora di piu` se i

politici rimangono questi e con questa stessa idea dello Stato .

Zhaklin Lekatari

[email protected]

“NATO si subjekt në Marrëdhëniet Ndërkombëtare”

Aleanca e sotme e Atlantikut Verior - NATO-s, nuk u krijua si e tillë sot që nga

ideja, përkufizimi dhe qëllimi i saj. Ajo vie si rezultat i përpjekjeve titanike që nga shekujt

e kaluar gjegjësisht nga shekulli i XVIII - të, sikurse edhe koncepti i Unionit - Bashkimit

Evropain (fillimisht në Federata të Sheteve, për tu pasur në konfederata shtetesh). Në atë

periudhë filluan të mendonin dhe te realizoheshin alencat mes shteteve për veq Francës,

ide këto të dala pikërisht nga Franca.1 Fillimisht mendoheshin si aleanca shtetërore, por

për qëllim kishin aleancat ushtarake, nëpërmjet të cilave disa shtete si gjermania etj të

forconin ndikimin e tyre ushtarak e ekonomik kundrejt shetetit si Franca e cila ishte

superfuqi ekonomike dhe ushtarake e kohës së këtyre shekujve. Drejt këtyre objektivave

vazhdimisht pati përpjekje në historinë e largët dhe të afërt. Edhe “Alenca e Shenjtë” e

Skenderbeut mund të konsiderohet përpjekje në këto konstalacione gjeostrategjike si

rrejdhoj e fazave historike. Fenomenet e sotme shoqërore (si ajo e unifikimit të shteteve

dhe aleancat ushtarake) që ndodhin sot si ajo e Nato-s janë rrejdhojë e procesit të

ngadaltë historik në marrëdhëniet ndërkombëtare.2 Andaj pikërisht në kuadër të këtyre

rrethane gjeopolitike dhe gjeostrategjike në marrëdhëniet ndërkombëtare nga e kaluara e

deri te e sotmja e kam

përzgjedhur këtë temë, ndoshta jo sa duhet ekuivalente me leksionet e mbajtura, por si

element të theksuar disa herë në një trajtë teorike me motive shumë pragmatike.

Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior (NATO) vlerësohet si një promotor i

rëndësisë së veçantë e cila njihet si katalizatore e sigurisë për shtetet anëtare të saj, për

rajonin dhe qytetaret. Fillimisht formimi i kësaj aleance dhe domosdoshmëria e bashkimit

të shteteve përreth saj kishin një qëllim në vete. Në njërën anë u formua si forcë për tu

1 Prof. Dr. Gjon Boriçi Hyrje në Marrëdhënie Ndërkombëtare. Ligjerata të autorizuara nga lënda, Leksioni i 14 – të, ora 10:15, pjesë nga ligjërata teorike. 2 Prof. Dr. Gjon Boriçi Hyrje në Marrëdhënie Ndërkombëtare. Ligjerata të autorizuara nga lënda Leksioni i -14-të shkputur po aty.

përballur nga kërcënimet që adresoheshin si rrezik drejtë vendeve më të zhvilluara dhe në

anën tjetër për të krijuar një stabilitet dhe siguri në rajon.

Edhe pse në fakt gadishmeria e nivelit të për t’iu kundërpergjigjur çdo sulmi të

mundshëm shifet qartë, ajo paraprakisht aludonte në gjetjen e një rruge paqësore për

zgjidhjen e konflikteve. Ishte kjo koha kur Bashkimi Sovjetik shifej si rrezik i mundshëm

për Evropën Perëndimore dhe mu për këtë i interesimi i shteteve për tu bashkuar në

NATO, jo vetëm që ishte një siguri për vetë shtetet por ishte edhe një mesazh i fortë

kundër atyre shteteve që me ideoligjinë e tyre konzervative pretendonin ta destabilizonin

rajonin.

NATO-ja si një organizatë e madhe dhe më e fuqishme politiko-ushtarake në botë, filloi

me parparimin e reformave të procesit të rrugëve demokratike paqësore. Parime këto që

mbështetën në ato të Kartës së Kombeve të Bashkuara dhe me parimet e demokracive më

të përparuara të botës të zonës euro-atlantike.

Si e tillë NATO mbron paqen, sigurinë, demokracinë dhe zhvillimin e të gjitha vendeve

anëtare të saj nga çdo kërcënim serioz i mundshëm që vijë dhe mund t’i vijnë nga jashtë.

Strategjia e re e NATO-s në vazhdimësi dhe aleatëve të saj për tu përballuar me sfidat e

mijëvjeçarit në fushën e sigurisë, mbrojtjes së paqes dhe stabilitetin në një plan dhe

dimension global ka si synim ndërtimin e stabilitetit në botë.

Vështrim i Përgjithshëm rreth NATO - s

Periudha e viteve 1945 -1949 ishte koha kur vendet përendimore së bashku me

aleatet e Amerikës së Veriut pothuajse i shikonin me brengosje zhvillimet politike dhe

metodat e veprimit të Bashkimit Sovjetik. Metoda këto që edhe pse nga jashtë dukeshin

të mbështetura në ideologjinë për „Respektimin e Kartës së Kombëve të Bashkuara“ në

thelb për vendet e zhvilluara demokratike nuk ishin shpresë dhënëse se do të mund të

siguronin sovranitetin kombëtar apo pavarësinë e shteteve. Shif për këtë kulminacioni i

krizës arrihet ndëmjet viteve 1947-1949 kur shtetët si Norvegjia, Turqia, Greqia dhe

vendëve tjera të Evropës nga pikëpamja e sovranitetit kërcënohen seriozisht nga grushteti

i qërshorit, viti 1948 dhe Bllokada e paligjshme e Berlinit. Edhe pse negociatat për

krijimin e një aleance siç ishte, Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior, kulminacionin

e nënshkrimit e finalizuan me 04 Prill të vitit 1949. Mund të themi se si e tillë Aleanca

kishte filluar së së krijuari që nga viti 1948. Periudhë kjo kur Evropës Perëndimore i

kërcënohej rreziku për sulm nga Bashkimi Sovjetik.

Qysh në fillim të negiciatave shtetet e anëtarësuara në NATO detyrë parësore para vetës

vunë koordinimin e forcave të armatosura të vendeve anëtare të saj, për të zmbrapsur çdo

sulm të mundshëm, çoftë ky në formën e një invazioni ushtarak, të shkallëzimit të

konflikteve kufitare apo në formën e revoltave të brendshme të mbështetura nga

Bashkimi Sovjetik.

Një kontibut të çmuar e japin Shtetet e Bashkuara të Amerikës duke shprehur

gadishmerinë për të përdorur armet e tyre berthamore (në atë kohë ishin akoma monopol i

SHBA-ve) për ti mbrojtur aleatet e tyre evropian. Ndërsa aleatet si, Norvegjia, Greqia,

Franca, Turqia etj nga ana e tyre ishin zotuar se do të venin në dispozicion një pjesë e

mirë të trupave dhe të armëve konvencionale, si dhe baza dhe lehtësira territoriale, për

mbrojtje të përbashket nën drejtimin e një komande të përbashket. 3 Në të njejten kohë

NATO formuloi kuadrin politik dhe ligjor për riarmatimin e Gjermanisë Përendimore.

Kah fundi i vitëve të 50-ta, Republika Federale e Gjermanisë duhej të furnizonte

elementin me të madh të „mburojes” të forcave konvencionale të NATO-s, që ishin trupat

e armatosura të këmbsorisë. Vlenë të ceket se një kontribut më të vogel por të

rendesishëm këtu e jep edhe Britania duke ofruar trupat e saja në dispozicion si “shpatës,

ashtu dhe “mburojës”.

Në kohën kur NATO me aletatret e sajë planifikonin mobilizimin e forcave në një

komandë të vetme, Raporti Francë-NATO filloj të zbehej.

Ishte ky viti, 1966 kur Franca gradualisht i terhoqi trupat e saja nga NATO (këto ishin

trupa të armatosura të këmbsorisë). Por vlenë të ceket se edhe përkundër kësaj Franca

vazhdoj të jetë anëtare e Atlantikut Verior dhe të marrë pjesë në aktivitetet e planifikuara

dhe të koordinuara nga NATO-ja. ’’Nga mesi i viteve 80-ta bashkëpunimi NATO-Francë

u përmirësua përseri“4.

3 Karl W. Deutsch: Analiza e Marrëdhënieve Ndërkombëtare, Botimi i tretë, faqe:171. 4 Po aty.

NATO tanimë është një Aleancë që i përkushtohet unitetit, bashkëpunimit, mbrojtjes

kolektive të vendeve të saj anëtare dhe më gjërë, si bazë për ruajtjen e paqes dhe

garancisë së sigurisë në të ardhmen.

NATO si subjekt i Marrëdhënieve Ndërkombëtare

NATO si subjekt i marrëdhënieve ndërkombëtare tërë potencialin dhe

veprimtarinë e sajë e vënë mbi bazat e krijimit të një uniteti duke kontribuar në mënyra të

ndryshme në zhvillimin e marrëdhënieve ndërkombëtare paqësore dhe miqësore. Duke

përfshirë kështu forcimin e institucioneve të tyre të lira dhe avancimin e kushteve të

stabilitetit dhe të mirëqenies. Përpjekjet për eliminimin e konflikteve në të gjitha

pikëpamjet si; politike, ndaj politikës ekonomike ndërkombëtare të vendeve anëtare, dhe

për inkurajimin e bashkëpunimit ndërmjet tyre. NATO në këtë pikëpamje është dhe

simbol i unitetit përmes së cilës sigurohet rruga për paqë dhe stabilitet. Duke ndjekur

ndryshimet thelbësore që ndodhën në Evropë në vitet e 90-ta, mund të konkludojmë se

NATO është kthyer në një katalizator të zgjerimit të sigurisë dhe stabilitetit në mbarë

Evropën. Transformimi i NATO-s pas mbarimit të luftës së ftohtë dhe ndarjes së Evropës

ka për qëllim të krijojë një nivel më të lartë bashkëpunimi dhe mirëbesimi reciprok në

krijimin e marrëdhënieve ndërkombëtare nga i cili do të përfitojë mbarë rajoni. Mbi bazat

e një bindjeje se përbashkët se stabiliteti dhe siguria në rajonin Euro-Atlantik mund te

arrihet vetëm përmes bashkëpunimit dhe veprimeve te përbashkëta, NATO në janar të

vitit 1994 krijoi edhe Partneritetin për paqe më anë të së cilës konsideruan se mbrojtja

dhe përkrahja e lirive themelore e të drejtave te njeriut si dhe ruajtja e sigurisë, drejtësisë,

paqes dhe demokracisë do të jenë vlera thelbësore. Shtetet e nënshkruese të dokumentit të

partneritetit për paqe; Shqipëria, Armenia, Austria, Azerbajxhani, Bellarusia, Kroacia,

Finlanda, Gjeorgjia, Irlanda, Kazekestani, kyrgystani, Moldavia, Rusia, Suedia, Zvicra,

Maqedonia, Turkemistani, Ukraina, Tadijkistani, Uzbekistani fillimisht u zotuan së do të

përkushtohen ne ruajtjen e shoqërive demokratike, lirive te tyre nga forcat dëtyruese dhe

kërcënuese dhe zbatimin e parimeve të së Drejtës Ndërkombëtare.5

5 William R. Slomanson “Fundamental Prespective on International Law”, Vëllimi i V-të”, f. 16

Para së gjithash këto shtete riafirmojnë përkushtimin e tyre për përmbushjen e

obligimeve te Kartës se Kombeve te Bashkuara dhe parimeve te Deklaratës Universale

për të Drejtat e Njeriut; veçanërisht, ti shmangen kërcënimeve ose përdorimit te forcës

kundër integritetit territorial dhe pavarësisë politike te cilit do Shtet, te respektojnë kufijtë

ekzistues dhe ti zgjidhin problemet kontestuese ne mënyrë paqësore. Përkushtimi,

përmbushja e detyrave dhe obligimeve ne fushën e çarmatimit dhe kontrollit te armeve

është një mision që pretendon fundin e faktorëve destabilizues në rajon dhe vurjen e

stabilitetit mbi vlerat humane demokratike dhe të qëndrueshme.

Roli i NATO-s në krijimin e Marrëdhënieve Politike

NATO si subjekt i Marrëdhënieve Politike Ndërkombëtare ka luajtur një rol të

rëndësishme fillimisht duke krijuar lidhjen e dhjetë shteteve të pavarura Evropiane dhe dy

Shteteve të Amerikës Veriore të përkushtuar për mbrojtjen e njëra-tjetrës. Duke vazhduar

kështu misionin e sajë si një aleancë më e fuqishme në Botë e cila do të mbisundonte

paqen dhe sigurinë në gjithë rajonin.

Presioni i NATO-s për ndikimin e një qëndrueshmërie rajonale e cila do ta gjente mesin e

bashkëpunimit për ti ulur tensionet ndër shtetërore çoftë me mjete politike, diplomatike

apo edhe ushtarake, në theks të veçantë për shtetet anëtare, por edhe për vendet tjera të

rajonit ka ndikuar në shtrirjen e civilizimit global duke lënë hapësirë që fillimisht acarimi

i marrëdhënieve në mes të shteteve të zgjidhet dukë vënë në dispozicion harmonizimin

politik dhe diplomatik. Por pa lënë anash edhe mundësinë e ndërhyrjes ushtarake si një

zgjedhje e fundit dhe e pashmangshme.6

Roli i NATO-s në planifikimin e emergjencës civile

6 Doracak i NATO-s, 2001 Office of Information and Press “NATO-1110 Bruxells - Belgium”, faqe:156.

Përveç aspektit të sigurisë NATO aludon për një bashkëpunim aktiv ndërmjet

vendeve anëtare dhe atyre partnere në fusha siç është planifikimi i urgjencës civile. Ky

planifikim është dhe vazhdoin të jetë një program më i gjerë joushtarak e cila thellon

partneritetin ndërmjet shteteve duke mbrojtur dhe dalë në ndihmë popullatës apo vendëve

të vërshuara nga katastrofat, termetet dhe vërshimet e mëdha.

Megjithëse çdo shtet mbart përgjegjësinë kryesore për planifikimin e urgjencave

civile7. Ajo punon për të siguruar që rezervat civile të Aleancës që në rast të paraqitjes së

ndonjë nevoje të mund të përdoren në mënyrën më efektive. Roli i NATO-s në këtë rast

është shpesh një rol koordinues.

Shih për ketë kemi vitin, 1999 kur Aleanca hapi një Qendër koordinimi Euro-Atlantike

për Asistencë në raste të fatkeqësive të mëdha, nëpërmjet së cilës koordinojë operacione

të emergjencës dhe të ndihmës në raste katastrofash si natyrore - materiale ashtu edhe ato

njerëzore. NATO – ja u angazhua fuqimisht edhe në koordinimin e dërgimit te ndihmave

në Kosovë. Ishte kjo përiudha e vitit 1999 kur popullata civile për shkak të agresionit,

gjenocidit dhe luftimeve të ashpërta nga ana e forcave serbe, qe duke vënë në dispozicion

gjithë potencialin ushtarak, policor dhe paramilitar të forcave detyroi popullaten civile që

të largohej nga vatrat e tyre.

NATO vlerësohet edhe për bashkëpunim dhe kontribut të veçantë duke ndihmuar

viktimat nga përmbytjet dhe tërmetet në një serë vendesh përfshi këtu edhe Evropën

Qendrore. Në vitin 2003 ka ndihmuar edhe Turqinë qe te përgatiste masat për

emergjencën civile për ta mbrojtur popullsinë nga mundësia e një sulmi me armët e

shkatërrimit në masë gjatë luftës së Irakut.

Roli i NATO-s në aspektin shkencor dhe ekologjik

7 Doracak i NATO-s, Office of Information and Press “NATO-1110 Bruxells - Belgium”, 2001, faqe:195.

NATO gjithashtu mbart me vete edhe një numër programesh të niveleve ndër më të

sotisfikuara. Duke bashkëpunuar që përmes shkembimeve nderkombëtare të identifikoj

problemet shkencore dhe ekologjike që shqetësojnë atë dhe vendet partnere. Këto

programe sigurojnë mbështetje për kërkimet shkencore të niveleve të larta. Inkurajojnë

zhvillimin e pasurive kombëtare, shkencore dhe teknologjike, e që mundësojnë të arrihen

kursime të kostos nëpërmjet bashkëpunimit ndërkombëtar.

Në programin shkencor ajo mbështet bashkëpunimin në shkencën civile mes

shkencëtarëve nga vende anëtare të NATO-s apo vende partnere.

Çdo vit rreth “dhjetë mijë (10. 000 )”8 shkencëtarë marrin pjesë në mënyra të ndryshme,

në evenimente apo projekte të mbështetura nëpërmjet programit, përfshi këtu iniciativat

për të përmirësuar rrjetet kompjuterikë dhe për të zgjeruar qasjen e internetit për

komunitetin e interesuar për studime dhe kërkime në Kaukaz dhe Azinë Qendrore.

Qysh nga sulmet terroriste të 11 shtatorit, 2001 NATO ka itensifikuar si një nder

prioritetet e sajë programin drejtë mbështetjes për bashkëpunim mbi projekte kërkimore

lidhur me mbrojtjen kundër terrorizmit dhe përballimit të kërcënimeve të tjera të

mundshme për shoqërinë moderne.

Zgjerimi i NATO - s

Në fillim të viteve 90-ta, një numër vendesh të Evropës shprehen interesim për

anëtarësimin në NATO duke parë se interesat e tyre të sigurisë në të ardhmen mund të

mbroheshin në mënyrën më të mirë.

Vendet e para nënshkruese - Me 4 Prill 1949 Pakti i Organizatës se Atlantikut Verior në

Uashington nënshkruhet nga; Belgjika, Kanadaja, Danimarka, Franca, Islanda, Italia,

Luksemburgu, Netherlanda, Norvegjia, Portugalia, Mbretëria e Bashkuar (Britania e

Madhe) dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës (SHBA).

8 Doracak i NATO-s, Office of Information and Press “NATO-1110 Bruxells - Belgium”, 2001”, faqe:200.

Ndërsa me vonë me 1952, Greqia dhe Turqia iu bashkohen dymbdhejtë vendeve antare të

Aaleances. Ne vitin 1955 Gjermania pranohet anëtare e NATO-s. Ndersa me 1982

Spanja.

Në vitin, 1999 për herë të parë tri shtete ish pro- sovjetike (dhe gjithashtu ish pjestare të

Traktatit te Varshavës) bashkohen me NATO-n. Këto ishin Republika Çeke, Polonia dhe

Hungaria, duke quar kështu numrin e përgjithshëm në 19-të. Ndërsa me 23 Nentor, 2002

Bulgaria, Estonia, Latvia, Lituania, Rumania, Slovakia dhe Slovenia u ftuan që në

fillimin e bisedimeve për anëtarësim në NATO brenda vitit 2007. Shtetet e lartë cekura u

bënë formalisht anëtare të Aleancës në fund të marsit 20049. Ndërsa për shumë arsye

(politike, ushtarake, ekonomike) tri shtetet e tjera qe pretendonin për tu antarësuar në

familjen e madhe, në NATO: Shqipëria, Kroacia dhe Maqedonia nuk u pranuan si antare.

Por edhe përkundër përjashtimeve, zgjerimi i NATO-s për shtetet nuk mund të shihet si

një proces i mbyllur. Misioni i NATO-s për antarësim shikohet si një proces i hapur,

progresiv, profesional, efikas dhe efektiv në vazhdimësi.

Vendet anëtare të NATO-s

Anëtarësimi i shteteve dhe pranimi i anëtarëve të ri në NATO është në përputhje me

Nenin 10-të Nder parimet themelore të njezet e gjashtë vendeve anëtare të NATO-s në

vijim janë; siguria, respektimin i të Drejtave të Njeriut, bashkëpunimi, uniteti etj. Traktati

ka theksuar se vendet e tjera Evropiane që përkrahin parimet e Traktatit dhe kontribuojnë

në ruajtjen e sigurisë së Atlantikut Verior, mund të ftohen për aderim. Udhëheqësit e

Aleancës kanë theksuar se dyert rrinë hapur për vende të tjera në të ardhmen.

9 http://www.nato.int/docu/other/al/facts/acronym_alb.htm / data dhe ora e referimit: 30.11.2007, 22:30 min.

Përfundimi

Duke vlerësuar fillimisht qëllimin, rolin interesimin e shteteve për anëtarësim në

NATO, nuk mund të mohojmë faktin se në fillim politika dhe diplomacia e shteteve për

krijimin e një aleance të tillë ishte në harmoni më interesat vetanake të shteteve anëtare.

Këto shtete jo rastësisht vunë themelet në miratimin e Deklaratës së Kombeve të

Bashkuara të nenit 5.

Por, analizuar funksionin e NATO-s që nga formimi e deri me sot, si dhe zgjerimin dhe

shtrirjen në të gjitha fushat e spektrit si; gjeografik, politik, diplomatik, shkencor,

humanitar e ushtarak, mund të vijmë deri të një përfundim së, NATO përveç interesave

vetanake qëndron edhe në ruajtjen e paqes globale duke u identifikuar kështu si një forcë

paqeruajtëse për paqedashësit, demokratike për ata që e punonjë dhe pretendojnë në

ndertimin dhe respektimin e vlerave demokratike, humane për respektuesit e të drejtave

të njerëzimit, ligjore dhe ligjshme për njohesit dhe respektuesit e ligjit të ndertuara mbi

parimin „Askush mbi ligjin“.

Mirëpo përveq kësaj nuk do përjashtuar edhe faktin se edhe në ditët e sotme nga zëra të

ndryshem, subjekte apo qarqe të caktuara, NATO identifikohet si një forcë nënshtruese,

kërcënuese për Botën. Në veshtrim të pare do të dukeshin të pakapshme këto terma

„nënshtruese- kërcënuese për Botën“.

Por në fakt, NATO për dike edhe mund të identifikohet si e tillë. E këtu hynë vetëm ato

subjekte të çfarëdo fushe qofshin, të cilat punojnë apo aludojnë të veprojnë jashtë kufijve

të parimeve ligjore. Qe për njohës të vlerave demokratike dhe respektimit të te drejt

humane kanë diktaturen, diskriminimin dhe cenimin e të drejtave të njeriut. Zanafillat e

rendit demokratik i kanë të drejtuara kah diktatura, sigurinë, rendin, zhvillimin socio-

ekonomik kah lulëzimi i terrorizmit. NATO mund të konsederohet si e tillë mu për ato

subjekte qe me veprimet dhe ideologjitë tyre, sigurinë gjeografike-territoriale aludojnë që

me çfardo menyre ta zgjerojnë përtej kufijve të tyre njohes.

Çështjet e fundit të shtruara dhe të elaburuara si me lartë sado pak mund të sqarojnë atë

konfuzionin se pse NATO mund të përkufizohet në dy aspekte.

Ndersa kur jemi të diplomacia, politika dhe strategjia e shteteve nënshkruese për

antarësim e që ne fillim ishte në harmoni më interesat vetanake „neni 5- Deklarata e

Kombeve të Bashkuara“, këtu medoemos duhet ndalemi të dy çështje me rendësi, e të

cilat dëshmojë se misioni i NATO-s nuk është vetëm siguria e vetëvetës, por edhe e të

tjerëve sipas nevojës, siç shifet në vijim;

Si çshtje e parë – është e qartë së në botën e njërëzimit NATO identifikohet për

intervenime ushtarake në ato vende ku është vlerësuar se shkelja e të drejtave të njeriut,

terrorizmi, gjenocidi janë të pranishme dhe të pa përballueshme për qytetaret.

Ndërsa si çështje e dytë dhe përfundimtare nuk mund të mohohet edhe fakti së në

opinion NATO identifikohet si një forcë “intervenuese”, por pa anashkaluar dhe

vlerësuar momentet e intervenimit. Për arsye së gjatë gjihë punës së sajë të bujshme

forcën për intervenim NATO e ka vënë në shprehje si zgjedhje të fundit, pra atëhere kur

ka vlerësuar dhe konsederuar së të gjitha burimet politike, diplomatike në mes të shteteve

që qojnë nga një zgjedhje paqësore çoftë kjo në formë të një kompromisi apo edhe

marrëveshje të pranueshme në mës të shteteve janë shterrur.

Shembullin konkret e kemi intervenimin e NATO-s në në disa vende të ballkanit siç ishte

Bosna në një interval kohor të vonuar dhe Kosova si reagim i shpejtë për të frenuar

gjenocidin e skajshëm të Millosheviqit kudër popullsisë civile shqiptare të Kosovës.


Burimet e literaturës:

� Doracak i NATO-s, Office of Information and Press “NATO-1110 Bruxells -

Belgium”, 2001.

� Karl W. Deutsch “Analiza e Marrëdhënieve Ndërkombëtare”, Botimi i tretë

Shtëpia Botuese “Libri Universitar”, SHBLU, 1994 ( Botimi është bërë nën kujdesin dhe

me ndihemën e Qendrës Amerikane të Kulturës në Tiranë).

� Peter van Ham and Richard L. Kugler “Western Unity and the Tranatlanitic

Security Challenge“, George C. Marshall Center – Europian Center for Security Studies/

Designed and produced by VIB June, 2002.

� William R. Slomanson “Fundamental Perspectives on International Law” Fifth

Edition “Sand Diego, California”

� http://www.nato.int/docu/other/al/facts/acronym_alb.htm /

.

Die U.S.- Außenpolitik in Bezug auf Kosova. 1.- Einleitung.

Die Politik der USA geriet in den letzten Jahren, aufgrund der militärischen Interventionen in

mehreren Ländern sowie der unilateralen Außenpolitik, von den europäischen Staaten sowie

von der gesamten Weltöffentlichkeit, in eine heftige Kritik. Insbesondere seit der militärischen

Intervention im Irak im Jahre 2003, haben sich die Transatlantische Beziehung zwischen der

Vereinigten Staaten und der EU verschlechtert und führten in manchen EU- Ländern sogar zu

einen steigenden Antiamerikanismus. Ähnlicherweise, wird das Bild von den USA bzw. von

ihren gegenwärtigen Regierung auch in anderen Teilen der Welt zunehmend diskreditiert.

Auf der anderen Seite, kaum in einer anderen Region der Welt, arbeiten die Vereinigten Staaten

mit der Europäischen Union so eng zusammen wie auf dem Balkan. Während etwa in

Mazedonien oder Bosnien und Herzegowina, die USA ihre militärische Truppen gänzlich

abgezogen und den EU die führende Rolle beim Friedenssicherung und

Demokratisierungsprozeß überlassen hatten. Im Kosovo sind die USA, neben andere NATO-

Verbündeten, sowohl militärisch als auch politisch präsent und stellen weiterhin einen sehr

wichtigen Akteur dar. Die USA als „die einzige Weltmacht“ (Brzezinski) werden außerdem

von den dortigen Politiker und Bevölkerung, als entscheidender und einflußreicher Akteur bei

der Sicherung der Frieden und Stabilität in der Region sowie bei der Lösung der zukünftigen

Status Kosovas, wahrgenommen.

Die vorliegende Seminararbeit beschäftigt sich in erster Linie mit der Außenpolitik der USA in

Bezug auf dem Kosova sowie untersucht die Haltung der Bush Administration und

Nichtregierungsorganisationen und Institutionen zur Kosovos Statusfrage. Zuerst wird es aber

hier ein Überblick der amerikanischen Außenpolitik skizziert und relevanten Akteure die zu

außenpolitischen Entscheidungen beitragen, diskutiert. Anders als in der europäischen Staaten,

die amerikanische Außenpolitik ist ein Ergebnis der vielfältigen Entscheidungsträger. Deshalb

diese Tatsache erfordert, daß bei der Analyse des U.S.- amerikanischen foreign policy die

folgende Institutionen und Gruppierungen in Anbetracht zu ziehen; etwa dem Präsidenten und

State Department, diverse Kongress- und Senathauschüsse, unterschiedlichen Think Tanks,

albanischen bzw. serbischen Lobbies, Medien sowie der Öffentlichkeit.

Im zweiten Teil wird eine Entwicklung der unterschiedlichen Standpunkten und Maßnahmen

der U.S- Außenpolitik im und gegenüber dem Kosova seit der Georg. W. Bushs Sr.

Administration dargestellt und analysierend vergleicht. Es werden auch die Interessen und der

Einfluss der USA im Kosova erforscht und hinterfragt. Und im nächsten Arbeitsteil wird nach

der Frage der US-amerikanischen Position- sowohl seitens der Regierung als auch den

unoffiziellen Akteuren, zu Status Kosovos etwas näher eingegangen. Diese Untersuchung

erfolgt einerseits anhand der vorhandenen amtlichen Dokumenten bzw. Anhörungen vor dem

State Department, dem Senat oder dem Kongreßausschüssen und anderseits anhand der

Zeitungsartikeln oder Analysen einiger amerikanischen Südosteuropaanalysten und

Balkanexperten. Daher die methodologischen Ausgangspunkte dieser Seminararbeit bilden die

folgenden Methoden; Text-, Dokument- und Inhaltsanalyse.

Und zum Schluss wird die Entwicklung der US-amerikanischen Außenpolitik im Kosovo sowie

ihre gegenwärtige Haltung zu künftigen Status Kosovos in einem Fazit bewertet und analytisch

kurz zusammengefasst

2.- Die Grundzüge der US-Amerikanischen Außenpolitik

Der Zusammenbruch der UdSSR und der Ende der bipolaren Welt erforderten für die USA und

ihre globale Machtstellung eine neue und komplett andere Außen- und Sicherheitspolitische

Strategie zu überlegen. Im Zuge dieser Paradigmenwechsel hat sich unter den politischen und den

akademischen Kreisen in den USA ein neues Interesse an der künftig zu führenden Außenpolitik

der Vereinigten Staaten herausgebildet.

Während in der Georg W. Bush Sr. Administration1 die Außenpolitik noch immer in den Schatten

des Kalten Krieges blieb, in der Präsidentschaft der William J. Clinton setze sich ein neues

Außenpolitisches Ära ein. So jede Präsidentenwechsel in den USA markiert zugleich auch eine

neue außenpolitische Phase, die mit einen eigenen Doktrin charakterisiert wird. Diese

Unterschiede widerspiegeln sich, sowohl in der außenpolitischen Zielsetzungen und Prioritäten

als zu Durchsetzung ausgewählten Mitteln - sei es diplomatische, militärische oder finanzielle.

Trotzdem es besteht dabei eine Kontinuität und Tradition, oder wie Hahne und Schneider

feststellen:

„Die amerikanische Außenpolitik folgt gewissen Mustern, die sich seit der Gründung der USA

entwickelten und ständig veränderten. Allen ist gemeinsam, dass sie das außenpolitische

1 Obwohl Bushs Doktrin der „Neuen Weltordnung“ als Reaktion auf entstandene weltpolitische Lage zu verstehen ist, stellte diese keine realen Umbruch in der Außenpolitik der USA.

Engagement mit nationalen Traditionen und der Vision einer neuen, besseren Weltordnung in

Einklang bringen wollen.“2

Wie vorher schon angedeutet es besteht ein Konglomerat von legislativen, exekutiven und

interessenorientierten Mechanismen die zu Entstehung und Durchsetzung der außenpolitischen

Strategien und Entscheidungen zusammenwirken. Auch in der Außenpolitik der USA ist das

Prinzip der „Checks and Balances“ zwischen dem Kongress und dem Präsidenten, vorhanden.

Der Präsident als oberste Repräsentant seines Landes und sein Amt gelten aber als die wichtigsten

Entscheidungsträger außenpolitischen Handelns. Ihm stehen für Beratung, Informationen und zur

Durchsetzung angewandten Strategien folgende außenpolitisch relevante Institutionen zu

Verfügung: das Außenministerium, das Verteidigungsministerium und Finanzministerium.3 Die

außenpolitischen Entscheidungsprozesse in den USA können prinzipiell in drei Kategorien

eingeteilt werden: · Planungsentscheidungen

· Krisenentscheidungen

· Routineentscheidungen 4

Während die Kategorien Planungs- und Krisenentscheidung, in der Zuständigkeit dem

Präsidenten und seiner Beratergremium bzw. Nationalen Sicherheitsrat obliegen, die

Routineentscheidungen ist meistens anliegen des Kongresses in Zusammenarbeit mit dem State

Department.5

Als Ausgangspunkt der außenpolitischen Entscheidungen dient zuerst das eigene nationale

Interesse, das nicht nur fragwürdig sondern je nach Raum und Zeit sehr unterschiedlich ist bzw.

sein kann. Grundsätzlich mit dem nationalen Interesse verstehen die U.S.-Amerikaner primär die

Beschützung der amerikanischen Staatsbürger und das Land, den demokratischen Werten und

materiellen Vorteilen. Samuel Huntigton sogar behauptet, dass „(...)national interest derives from

2 Patrick Hahne/Monika Schneider: US - Außenpolitik im 20. Jahrhundert. Historisches Institut der RWTH Aachen. Abrufbar unter :htpp:// www. histinst.rwth.aachen.de/default.asp? documentID=85#header6 (Stand 13.12.2005) 3 ebd. 4 Vgl. Helga Haftendorn: Zur Theorie außenpolitischer Entscheidungsprozesse. in: Volker Rittberger (Hrsg.), Theorien der Internationalen Beziehungen. Bestandsaufnahme und Forschungsperspektiven. Opladen, Westdeutscher Verlag 1990 = Politische Vierteljahresschrift, Sonderheft 21/1990. S. 401-423. zitiert nach; Bastian Loges/Ulrich Menzel/Sascha Ulbricht: Die Debatte um humanitäre Intervention, die Doktrin der USA und die Regimebildung durch die Vereinten Nationen. Nr. 57 Dezember 2003 S.16 in: htpp:// www-public.tu-bs.de:8080/~umenzel/ inhalt/forschungsberichte/BlaueReihe57.PDF ( Stand 11.12.2005) 5Vgl. Bastian Loges/Ulrich Menzel/Sascha Ulbricht: Die Debatte um humanitäre Intervention, die Doktrin der USA und die Regimebildung durch die Vereinten Nationen. Nr. 57 Dezember 2003 S.16 in: htpp:// www-public.tu-bs.de:8080/~umenzel/ inhalt/forschungsberichte/BlaueReihe57.PDF( Stand 11.12.2005)

national identity, the nature of the country whose interests are being defined.”6 In den

amerikanischen Außen- aber auch Sicherheitspolitik eine zunehmende Rolle spielt eine

Bedrohungsanalyse, wobei die größte Gefahr von so genannten „Schurkenstaaten“ 7 (rogue states)

oder einige Jahre später von Georg W. Bush bezeichnete Staaten des „Achse des Bösen“,

kommen könnte. Obwohl diese Staaten aus den unterschiedlichsten Gründen längst zu den

amerikanischen Kontrahenten, sogar Feinden der USA zählten, werden sie, ihre jeweiligen

Rüstungsprogramme und die mögliche Verbindung mit dem Terroristischen Organisationen, erst

seit einigen Jahre als ernsthafte Bedrohung der Vereinigten Staaten und seine nationale Interessen

wahrgenommen. Die Terroranschläge vom 11. September 2001 bedeuteten eine Wende auch in

der Außenpolitik. Die Bekämpfung des religiös-fundamentalen Terrorismus wurde somit das

Schwerpunkt der Bushs Außenpolitik.

„Hatte Clinton noch die Verbesserung der Wirtschaftslage in den USA durch den Welthandel

zum Ziel seiner Außenpolitik gemacht, so widmet sich Bush nach den jüngsten Terroranschlägen

dem Kampf gegen den Terrorismus.“8

Allerdings es ist erwähnungswert, dass bei der Gestaltung der amerikanischen Außenpolitik eine

große Rolle spielen auch jene Gruppen die nicht direkt Teil der politischen oder staatlichen

Institutionen sind. Insbesondere sind hier die immer wichtigen und zahlreichen Think Tanks,

Nichtregierungsorganisationen, Medien, mächtige Industriekonzerne, ethnische Lobbiyes,

religiöse Verbände usw9.

Vor allem die sogenannten Think Tanks die als wissenschaftlichen Instituten, Stiftungen oder

Consulting Firmen funktionieren, bekamen in den letzten Jahren durch ihre Forschung, Analysen

und Expertisen aber auch medialen Präsenz immer mehr Bedeutung und Einfluss bei der

Politikgestaltung und Beratung der US- Außenpolitik. Für die Untersuchung der außenpolitischen

Handlungsweisen der Vereinigten Staaten gegenüber Kosovo dürfen diese Akteure, die den

außenpolitischen Entscheidungsprozess stark prägen oder prägen können, nicht außer Acht

gelassen werden. Sogar einige Experten von diesen Forschungsinstituten sind auch unmittelbar in

6 Samuel P. Huntigton: The Erosion of American National Interest. in: Foreign Affairs 76, nr.5 1997 s. 27 7 Dieser Begriff stamm ursprünglich von dem Sicherheitsberater des damaligen Präsidenten Clinton, Anthony Lake, der in einem Aufsatz aus dem Jahre 1994 in Foreign Affairs die Staaten wie Nordkorea, Iran, Irak sowie im erweiterten Sinne auch Kuba, Syrien, Libyen und den Sudan als Schurkenstaaten qualifiziert hatte. vgl. Michael Klare: Rogue States and Nuclear Outlaws. America’s Search for a New Foreign Policy, New York. Hill and Wang, 1995 8 Patrick Hahne/Monika Schneider op. cit., 9 ebd.

der Kosovo-Politik der Vereinigten Staaten engagiert- sowohl in der policy- making als auch in

der Beratung der Regierung, und deshalb fallen in den Untersuchungsgegenstand dieser Arbeit.

Außerdem, auch die Position der Staaten in der Kontaktgruppe bezüglich des Kosovo und sein

künftigen Status, hatte und könnte weiterhin einen Einfluß auf die Haltung der USA im Balkan

und Kosovo ausüben. Diese Tatsache wird in diese Arbeit berücksichtigt und in der Analyse

einbezogen werden.

3.- Die Entwicklung der US-amerikanischen Kosovo-Politik.

Erstmals Mitte der 1980er Jahren hat es im amerikanischen Kongress Anhörungen zum Thema

Kosovo gegeben, wobei die politische Lage und die allgemeine schlechte Zustände im Kosovo

diskutiert wurden10 Einige Jahre später, beziehungsweise am Ende 1992 drohte der damalige US-

Präsident Georg W. Buch Sr. die serbische Regierung an, daß falls Serbien durch ihre

Handlungen ein Konflikt im Kosovo verursacht, die Vereinigten Staaten dazu bereit wären gegen

Serbien auch militärisch einzugreifen.11 Auch Präsident Clinton am 10 Februar 1993 wiederholte

diese Warnung. In den Folgenden Jahren kam es zu mehreren Besuchen von amerikanischen

Kongreßabgeordneten und Senatoren (z.B. Joseph Diogardi, Robert Dole, Eliot Engel usw.) in

Prishtina.

Durch die Initiative der USA wurde die Kontaktgruppe für Balkan (USA, Frankreich, GB,

Rußland, Deutschland und Italien) im Jahre 1994 ins leben gerufen, die als Entscheidungsträger

für Südosteuropa noch immer agiert und die das UN-Sicherheitsrat (aufgrund des Vetorecht

Chinas) vermeiden oder entweichen wollte. In diesem Jahr Sprach der im Exil lebende

Premierminister der Schattenrepublik Kosovo, Bujar Bukoshi vor dem amerikanischen

Auswärtigen Ausschuss (Foreign Affairs Committee). Er forderte die amerikanische

Unterstützung bei der Lösung des Kosovoproblems sowie die Errichtung eines internationalen

Protektorats im Kosovo.12

Die Unfähigkeit und die Uneinstimmigkeit der europäischen Staaten seit 1991 die Kriege im

Gebiet des ehemaligen Jugoslawiens zu verhindern oder Konflikte zu lösen, hat dazu geführt, daß

10 vgl. Sabrina P. Ramet: Die politische Strategie der Vereinigten Staaten in der Kosovo-Krise. Parteipolitik und nationale Interesse. S.365-380 hier S.369f in: Jens Reuter/Konrad Clewing (Hg.): Der Kosovo Konflikt. Ursachen, Verlauf, Perspektiven. Wien u. a. Wieser, 2000 11vgl. Timothy Garton Ash: Kosovo. Was it worth it? in: The New York Review of Books, September

2000, S. 5 in: Kramer, Helmut: Einführung in die internationale Politik, WS 2000/2001 12 vgl. Sabrina P. Ramet op.cit., S.369

die Rolle der USA im Balkan viel ernsthafter und als entscheidender Akteur wahrgenommen

wurde. Im Jahre 1995 auf Initiative aber auch auf Druck der USA wurde die NATO- Operation

„Deliberated Force“ gegen die serbischen Kräfte in Bosnien und Herzegowina durchgeführt.

Einige Monate sollten diese Eingriffe zu Friedensabkommen von Dayton und die Beendigung des

Bosnienkrieges führen. Hingegen die äußerst kritische Lage im Kosovo wurde dabei kaum

behandelt. Aus diesem Grund Jens Reuter bezeichnet Dayton als Geburtsstunde der

Befreiungsarmee Kosovos (UÇK).13

Die damalige Einstellung und der Engagement der USA diesbezüglich könnte eher indifferent

oder passiv charakterisiert werden. Die politische Situation im Kosovo und die Repressionen

gegen die Kosovoalbaner wurden zunehmend drastischer. Die USA gründeten im Jahr 1996 eine

diplomatische Vertretung in Prishtina. Für die Kosovoalbaner bedeutete das ein Zeichen der

Unterstützung der Politik (pazifistischen Widerstands) ihrer Leaders Ibrahim Rugova. Anderseits,

die Serben interpretierten diese Vorgehen der USA als eine Provokation und die Einmischung in

die „innere Angelegenheiten“ des BR- Jugoslawiens.

Zwei Jahre später Präsident Clinton betonte, daß die Vereinigten Staaten werden nicht zulassen

im Kosovo „zweites Bosnien“ zu geschehen. Die amerikanische Regierung intensivieren die

Bemühungen die Krise im Kosovo durch serbisch- kosovarische Verhandlungen zu lösen.

Während der Clintons Präsidentschaft war die amerikanischer Außenpolitik in einem

Ambivalenten Verhältnis, er war innenpolitisch vielmehr als außenpolitisch fokussiert.14 Aber

wie auch Rudolf und Wilzewski in einer Analyse seiner Außenpolitik feststellen konnten:

„(…)wurde Clintons Handlungsspielraum durch das scharfe parteipolitische Tauziehen mit den

Republikanern im Kongress ab 1995 und das versuchte Amtsenthebungsverfahren im Zuge der

“Lewinsky-Affäre“ 1998/99 empfindlich eingeschränkt.“15

Es ist erwähnungswert, daß die breite und zunehmende Medienberichterstattung und die

öffentliche Debatte in den USA über die Krise im Kosovo auch die Clinton Administration und

13 vgl. Jens Reuter: Zur Geschichte der UÇK. S.171-186 hier S.171ff. in: : Jens Reuter/Konrad Clewing (Hg.): Der Kosovo Konflikt. Ursachen, Verlauf, Perspektiven. Wien u. a. Wieser, 2000 14 Er hat nach Meinung vieler Analysten vielmehr Erfolge in der Innenpolitik als im Außenpolitik erreicht Auch seine politische Programme zeigen, daß seine Prioritäten waren innenpolitischer Charakter, wie etwa 1994 (Gesundheitsreformen) 1995 (Sozialreformen) 1997 (Bildungsreformen) usw. siehe State of the Union Adresses in: htpp:// www.washingtonpost.com/wp-srv/politics/states/states.htm (Stand 16.12.2205) 15 Peter Rudolf / Jürgen Wilzewski: Beharrung und Alleingang: Das außenpolitische Vermächtnis William Jefferson Clintons. In : Aus Politik und Zeitgeschichte (B 44) 2004 in:http://www.bpb.de/publikationen/Y8I6Z8,1,0,Beharrung_und_Alleingang:_Das_außenpolitische_Vermächtnis_William_Jefferson_Clintons.html#art1 (Stand 17.12.2005)

seine Balkanpolitik stark beeinflußt hatte. Sabrina P. Ramet hat die Kosovo Debatte im

amerikanischen Kongreß und Senat untersucht und stellte fest, daß in diese Frage sowohl die

Republikaner (Befürworter; Bob Dole, John McCain) als auch die Demokraten gespalten waren.

Sie meint, daß für einen teil der Republikaner, die gegen amerikanische Einmischung im Balkan

waren (Senatoren Trent Lott und Kay Bailey Hutchinson), stellte die Krise im Kosovo eine

Gelegenheit den Präsident Clinton zu attackieren bzw. zu kritisieren.16 Die Debatte über die

amerikanischen Politik und ihre Vorgehensweise während des Krise bzw. Konfliktes im Kosovo

war Gegenstand der Studie auch für Roland Paris, der diesbezüglich schreib:

„In the United States, members of Congress and the Clinton administration engaged in a

sometimes-heated debate over American policy toward the Kosovo crisis. At first glance, the

terms of this debate were relatively straightforward: Should the United States respond to the

situation in Kosovo? If so, how should it respond?“17 Die Argumente die dafür oder dagegen

gebracht wurden- meint er in seiner Analyse, waren aus einem historisch- vergleichenden

Kontext sehr oft gezogen.

In diesem Zeitabschnitt wurden die USA diplomatisch aktiver und bemühten sich ernsthaft eine

friedliche Lösung für den bewaffneten Konflikt zwischen serbischen Truppen und

„Befreiungsarmee des Kosovo (UÇK)“ zu finden. Im Juni 1999 trafen der hochrangige Diplomat

Richard Hoolbroke und der amerikanische Sondergesandter Robert Gelbard die Vertreter der

UÇK- a im Kosovo bzw. in der Schweiz.18 Die Clinton Administration setzte auf eine

Doppelstrategie von diplomatischen Verhandlungen und militärischen Drohungen. Wie vorher

auch erwähnt die US- amerikanische Außenpolitik im Amtszeit Clintons war, aufgrund der

polarisierter innenpolitischer Konstellationen, eher das Ergebnis von Krisenentscheidungen als

Ausdruck eines klaren Strategie.19 Die russisch- chinesischen Einstellungen zu Belgrads Politik

sowohl vor und während des Krieges im Kosovo, hatten teilweise die Rolle der USA und die

diplomatischen Bemühungen der Clinton-Administration im Kosovo, beeinflusst.20

Im Allgemeinen wird das Engagement der USA im Kosovo als widersprüchlich charakterisiert.

Die Befürworter der US-amerikanischen Involvierung im Kosovo, begründeten dies mit dem

Argument, dass die Instabilität im Kosovo große Auswirkungen auf die Sicherheit und Stabilität

16 Sabrina P.Ramet op. Cit., 372ff 17 Roland Paris: Kosovo and the Metaphor War. in:Political Science Quarterly Vol. 117 No.3. 2002 S.424 18 vgl. Jens Reuter/Konrad Clewing (Hg.): Der Kosovo Konflikt. Ursachen, Verlauf, Perspektiven. Wien u. a. Wieser, 2000, S. 171ff. 19 vgl. Peter Rudolf / Jürgen Wilzewski op.cit., 20 siehe mehr dazu. Jens Reuter: Die Kosovo-Politik der internationalen Gemeinschaft in den neunziger Jahren. in; Jens Reuter/Konrad Clewing (Hg.): op.cit., S. 321-334

des Region und des gesamten Europas haben könnte, und somit gefährden die Interessen der

USA. Während, die Kritiker und Gegner einer amerikanischen Einmischung, behaupteten, dass

Kosovo kein vitales Interesse für die Vereinigten Staaten darstellt.21

Nach dem Massaker der serbischen Sicherheitskräfte an die 48 Zivilisten in der Dorf Reçak,

waren die USA fester zu einem militärischen Eingreifen entschlossen. Das Scheitern der

Verhandlungen von Rambouillet und Paris sowie letzten erfolglosen Vermittlungsversuchen in

Belgrad, begannen am 24. März 1999 die NATO- Luftangriffe gegen Bundesrepublik

Jugoslawien. Der Präsident Clinton in seiner Rede vor die Nation, begründete diese Maßnahme

mit folgenden Worten;

“We act to prevent a wider war; to defuse a powderkeg at the heart of Europe that has exploded

twice before in this century.”22

Nach elf Wochen Bombardement endeten die Angriffe am 10. Juli und somit wurde auch der

Krieg im Kosovo beendet. Die Nachkriegsordnung im Kosovo ähnlich wie in Bosnien und

Herzegowina, und in Mazedonien hatten die Amerikaner großteils dem Vereinten Nation (wie

etwa dem UNMIK im Kosovo) bzw. den Europäischen Union (in B. u H und Mazedonien)

überlassen. Die Südosteuropa und somit auch Kosovo, werden in den US- Außenpolitik als

„gelöste Sache“ für die USA betrachtet. Im Vordergrund der US- Außenpolitik und den

amerikanischen Interessen standen nunmehr andere Regionen und Länder und es folgten UN-

Interventionen mit der starken Engagement der USA wie z.B. in Ost-Timor, Sierra Leone, DR

Kongo, später Afghanistan usw.

Die Interessen und der Einfluss der USA im Kosovo

Um die Interessen und/oder Einfluss der Vereinigten Staaten im und über Kosovo zu hinterfragen

und plausible Schlüsse zu ziehen, wird in diesem Seminarteil nur auf einige bestimmte Aspekte

fokussiert. Es werden die wirtschaftlichen oder diplomatischen Dimensionen in diesem Fall nicht

so sehr berücksichtigt. Da, sehr schwierig ist festzustellen, welche ökonomischen, energetischen

oder sogar genau geopolitischen Interessen die USA im Kosovo hatten oder könnten haben.

Trotzdem, aufgrund ihrer militärischen Präsenz und geopolitischen Lage Kosovos, es ist nicht zu

leugnen, daß eine Geostrategische Interesse der USA im Kosovo besteht. Unter anderem auch,

weil die USA mit 1.800 Soldaten (von 5.500 die am Anfang waren) in der KFOR- Truppe 21 vgl. Steven J. Woehrel / Julie Kim CRS Report for Congress: Kosovo and U.S. Policy. Updated January 24, 2005 S.2f. 22 President Bill Clinton: Statement by the President to the Nation, Federal News Service, 24 March 1999, zitiert nach Roland Paris: Kosovo and the Metaphor War. in:Political Science Quarterly Vol. 117 No.3. 2002

beteiligt sind. Im Gegensatz zu Mazedonien oder Bosnien und Herzegowina wo die

amerikanische Truppen abgezogen sind, nach eigene Angaben, die amerikanische Streitkräfte

werden im Kosovo für lange Zeit präsent sein. Obwohl die Zahl der US-Soldaten auch im Kosovo

reduziert sind, von 16% (im Jahr 1999) auf 10% (im Jahr 2004).23 Angesichts der Ereignissen

von 11. September, die USA gaben nicht nur aus Kostengründen ihren Einfluss in Bosnien oder

Mazedonien sondern auch aus realpolitischen Motiven, auf.

Es existieren im Kosovo weiterhin zwei große U.S- Militärstützpunkte; Camp Bondsteel24 (Bild

unten) und Camp Monteith.

Diese Stützpunkte dienen als wichtige Geostrategische und logistische Punkte in den sogennanten

Kampf gegen den Terrorismus. Weil vom Kosovo die US-amerikanische Truppen oft nach

Afghanistan und Irak verlegt wurden. In einem Besuch der amerikanischen Truppen im Kosovo,

im Juli 2001 Präsident Bush Jr. meinte:

“(...) we will not draw down our forces in Bosnia [sind heuer schon abgezogen Anm. B.B] or

Kosovo precipitously or unilaterally. We came in together, and we will go out together. But our

goal is to hasten the day when peace is self-sustaining, when local, democratically elected

authorities can assume full responsibility, and when NATO's forces can go home.”25

Die Terroristischen Anschläge von 11. September in der WTC und Pentagon, hatten

wahrscheinlich dazu geführt, dass die USA aus dem Balkan ihre Streitkräfte zurückziehen oder

sehr stark reduzieren.

In einem 20-seitigen speziellen Bericht des US-amerikanischen Friedensinstituts (USIP) im Juli

des Jahres 2002 über die Kosovos Endgültigen Status, wurde auch die Frage; Warum Kosovo

noch immer für die USA wichtig ist? (Why Kosovo still Matters?) nachgegangen. Dabei wurden

die folgenden Punkte, als relevante Gründe für die Interessen der USA im Kosovo angebracht:

„• Die Stabilität im Region, einschließlich das Schutz vor dem Terrorismus und Organisierten

Kriminalität

• Aussichten der Errichtung einen demokratischen System in einen weiten moslemischen Kontext

• Gute Zusammenarbeit der USA mit anderen NATO-Staaten, UN und OSCE.

• Die Bereitschaft und Verfügbarkeit der U.S.-Armee für andere Missionen

23 James Dobinns: U.S Policy Toward Southeast Europe. Unfinished Business in the Balkans. Testimony

presendet to the Senate Committee on Foreign Relations on July 14. 2004 in: http://www.rand.org/pubs/testimonies/2005/RAND_CT230-1.pdf (Stand 12.11.2005) 24 mit 360.000 M² und einen Umkreis von 7 milen es ist schätzungsweise zweit-dritt größte in Europa siehe in: http://www.tffalcon.hqusareur.army.mil/sections/About/camplife.htm#bondsteel (Stand 27.11.2005) 25 Steven J. Woehrel/ Julie Kim; CRS Report for Congress: Kosovo and U.S. Policy. Updated. December 4, 2001, S.16

• Auswirkungen auf die Beziehungen mit der Europäischen Staaten und Rußland

• Verhinderung möglichen oder weiteren humanitären Katastrophen.“26

Wie eingangs angedeutet, die Vereinigten Staaten hatten im Kosovo einen multilateralen und

kooperativen Ansatz verfolgt. Außer im militärischen auch im zivilen Bereich sind die

Vereinigten Staaten im Kosovo anwesend und im Großen maße beteiligt: etwa mit humanitären

Hilfen, im Wideraufbau oder in der letzter Zeit Unterstützen stark den

Demokratisierungsprozeß.27 Diese Unterstützung bezogen auf einem Bericht für das Kongress,

beträgt in Geldsumme; von 1999 bis 2001 428 Mio. $, im Jahr 2002 118 Mio. $, 2003 85 Mio. $,

2004 79 Mio. $ und für 2005 wurden 72 Mio.$ vorgesehen.28 Es wird in diesem Mitteilung auch

darauf hingewiesen, dass die gesamte Kosten der amerikanischen Engagement im Kosovo seit

1999 bis 2003 waren 8.2 Milliarden $, davon 1.89 Mrd. $ für NATO-Luftangriffe, 5.23 Mrd. für

die Beteiligung in der KFOR, 141.6 Mio. in der Flüchtlingshilfe, 34.6 Mio. für OSCE Mission

nach dem Krieg und 20.3 Mio. für Vorkrieg Beobachtungsmission der OSZE.29

Eine äußerst wichtige Rolle und einen starken Einfluss haben die Vereinigten Staaten bei der

Politikgestaltung im und für dem Kosovo. Wie auch die Autoren Kramer und Dzihic in ihrem

Buch „Die Kosovo Bilanz“ darauf hinweisen, die Amerikaner genießen bei der Kosovaren, -

sowohl bei der Politiker als in der Öffentlichkeit-, ein großes Sympathie und Vertrauen.30

Beispielsweise zwei Hauptstrassen oder Boulevards in Prishtina sind nach der ehemaligen

Präsident Bill Clinton und die ex- Außenministerin Madeleine Allbright umbenannt worden, es

gibt außerdem zahlreiche amerikanische Schulen und Universitäten im Kosovo und es besteht

eine allgemeine Vorliebe für amerikanische Werte und Sprache. Es sind zumindest zwei Gründe

die dazu führen – erstens die entscheidende Rolle und starke Engagement der USA während des

Krieges, und zweitens die Annahme der Kosovaren, dass nur die USA dazu fähig und bereit sind

die Unabhängigkeit Kosovos zu unterstützen.

26 United States Institut of Peace (USIP): Kosovo Final Status. Options and Cross-Border Requirements. – Special Report 91, July 2002 S.6 in: htpp://www.usip.org/pubs/specialreports/sr91.html (Stand 24.07.2001) 27 etwa die Regierungs- Entwicklungsorganisation USAID hat dutzende Projekte und Programme für die Unterstützung der Bildungsreformen, Behinderten usw. in dem Kosovo realisiert. 28 Steven J. Woehrel / Julie Kim CRS Report for Congress: Kosovo and U.S. Policy. Updated January 24, 2005 S. 20 29 ebd. 30 Helmut Kramer/Vedran Dzihic: Die Kosovo Bilanz. Scheitert die internationale Gemeinschaft? LIT Verlag, Wien, 2005 S.179f.

Aber auch die US-amerikanische diplomatische Vertretung in Prishtina spielt immer wieder die

Rolle eines Vermittlungs- und Koordinationszentrums innerhalb der Kosovoalbanische

politischen Subjekten sowie zwischen denen und internationalen Gemeinschaft. Außerdem in der

UNMIK, als Stellvertretender der Sondergesandten der UN- Generalsekretär (SRSG) amtiert

immer ein US-Amerikaner.

Die Position der Bush Administration II zu Statusfrage

Mit der Amtsübernahme Georg W. Bushs Jr. änderte sich die amerikanische Außenpolitik im

Balkan und somit auch im Bezug auf Kosovo, nicht wesentlich. Im anbetracht der Ereignisse von

11-ten September gab es eine Wende in der Außenpolitik der USA. Und ist erkennbar geworden,

dass der Balkanpolitik keine Priorität mehr für die US- Außenpolitik besitzt.31 Wie diese

Annahme, auch der Konflikt im Mazedonien besser verdeutlichte.

In George W. Bushs zweiter Amtszeit setzte sich das diplomatische Engagement im Balkan

einigermaßen unveränderlich fort. Einen Kurswechsel in der amerikanischen Balkanpolitik gab es

jedoch in der Frage der Kosovos Status. Im Unterschied zu Clintons Administration, wobei der

Kosovo als jugoslawischer Bestandteil betrachtet wurde und die Forderung der USA primär die

Wiederherstellung der Autonomierechte innerhalb Jugoslawiens war. In der Bush Regierung-

angesichts auch der realpolitischen Veränderungen in der Region, kam zu einer Offenheit in

Bezug auf die Lösung der Status Kosovos und der möglichen Optionen. In diesem Sinne, im

Jahre 2004 der damalige diplomatische Leiter des US-amerikanischen Büros in Prishtina

behauptete;

“At that time, before the UN Security Council enacted Resolution 1244, our policy was that

Kosovo was part of the Federal Republic of Yugoslavia and we were opposed to independence.

Options for Kosovo discussed at that time were mainly increased autonomy within the Republic

of Serbia or elevation to the status of a third Republic within Yugoslavia, equal to Serbia and

Montenegro. With the NATO bombing action in 1999, and the subsequent withdrawal of Serb

forces in accordance with the Kumanovo Agreement and Resolution 1244, policy options are now

more open with more possible outcomes for final status. The United States government is clear in

its position that ALL options are now on the table and not just one or two as before.”32

31 Steven J. Woehrel/ Julie Kim; CRS Report for Congress: Kosovo and U.S. Policy. Updated December 4, 2001, S.16 32vgl. Robert E. Sorenson: U.S. Policy on Kosovo and U.S. Interests in the Balkans. March 15, 2004 Pristina, Abrufbar unter: http://pristina.usmission.gov/pressr/dcm1.htm (Stand 12.11.2005)

Der Bush Administration hat kräftig die Politik der “Standards bevor Status” unterstützt, das von

UNMIK- Leiter Michael Steiner im Jahre 2002 eingesetzt und von den EU bevorzugt wurden.33

Im November 2003 hat die amerikanische Regierung eine Initiative unternommen, um die Strategie

des Standards zu bekräftigen und fortzubewegen. Der damalige Staatssekretär für Politische

Angelegenheiten in Außenministerium (Undersecretary of State for Political Affairs) Marc

Grossman, hat ein “review date“- also ein Zeitplan Strategie für die Kosovo Standards angekündigt,

das zu einer Evaluierung des Standards bis Mitte 2005 führen würde.34 Laut diesem Plan, sollte der

Kosovo die Standards erfüllt haben, die internationale Gemeinschaft wäre bereit die Verhandlungen

über den zukünftigen Status von Kosovo zu beginnen. Grossman meinte auch, dass „alle Optionen

auf dem stehen Tisch“ er bemerkte aber dazu, daß die USA zurzeit keine Position auf endgültigen

Status Kosovos haben.35 Auch die US- Außenministerin Condoleezza Rice im Januar 2005 betonte,

dass für Washington wichtig ist Fortschritte bei Standards zu erzielen, damit die Gespräche über die

zukünftigen Status Kosovos beginnen können.36

Um die Statusverhandlungen vorzubereiten, wurde von der Bush Regierung der aktuelle

Undersecretary of State for Political Affairs Nicholas Burns beauftragt, der diesbezüglich am 8.

November 2005 eine Anhörung vor dem Senatsausschuss für Außenpolitische Angelegenheiten

unter der Leitung der Senator Richard Lugar (R-In) hatte. Er erklärte hier, dass die USA derzeit

keine von Optionen favorisieren, also weder Unabhängigkeit noch erweiterte Autonomie innerhalb

Serbiens. Und das es wichtig sei, daß die USA und ihre Verbündeten “neutral bleiben.“

„The United States will not support a specific outcome at this stage.” 37

Als Ergebnis der Verhandlungen schließt er aber keine von beiden Möglichkeiten aus. Die aber auf

jeden fall die drei Kriterien erfüllen muss:

- erstens, muss Stabilität im Kosovo und der Region gewährleisten;

- muss die völlige Demokratierechte für alle im Kosovo insbesondere für die Minderheiten

garantieren;

33 siehe . Janet Bogue: U.S. Policy Toward Kosovo. Testimony Before the House International Relations Committee. Washington, DC May 21, 2003 in: : http://www.state.gov/p/eur/rls/rm/2003/20900.htm (Stand 23.11.2005) 34 Der Bericht von der norwegischen NATO- Botschafter Kai Eide im Auftrag der UN Generalsekretärs ist als Folge dieser Initiative zu verstehen. 35 vgl. Steven J. Woehrel / Julie Kim CRS Report for Congress: Kosovo and U.S. Policy. Updated January 24, 2005 s.19-20 36 ebd. 37 Nicholas Burns: Hearing on Kosovo: A Way Forward? Washington, DC November 8, 2005 in: http://www.state.gov/p/us/rm/2005/56602.htm (Stand 11.11.2005)

- und drittens muss die Integration der Region in Euro-Atlantischen Strukturen weiterbringen.38

Burns betonte außerdem die Position der USA zu Statusfrage, dass unabhängig davon wie der Status

aussehen wird, es wird keinen Anschluss an anderen Staat und keine Teilung Kosovos geben. „There

should be no change in the existing boundaries of Kosovo and no partition.”39 Er wiederholte, wie

auch andere Regierungsfunktionäre das Statement der amerikanischen Regierung, dass Washington

eine gemeinsame Position mit den Verbündeten aus Kontaktgruppe (Groß Britannien, Frankreich,

Deutschland, Italien, Russland und USA) vertreten wird. Im Gegensatz zu UN oder EU- Vokabular

wobei die Rede von „künftigen Status“ ist, verwendet Burns bei der Anhörung den Ausdruck

„Endstatus“. In dem Teil „Our Mesagge to Kosovo Albanians“, sprach er auch offen von der

Möglichkeit einen Unabhängigen Kosovos, unter der Voraussetzung, daß die Kosovoalbaner dies

auch verdienen sollen. Im nächsten Teil der Anhörung mit dem Titel „Unsere Botschaft an die

Serben“, erklärt Burns;

„As Kosovo will remain multi-ethnic, it will retain important connections with Serbia regardless

of its political status. Many Kosovo Serbs will remain citizens of Serbia in any case and will need

access to Serbian government services.” 40

Laut ihm, die Haltung der USA zu Stausverhandlungen steht im Einklang mit der Forderung der

Kontaktgruppe, die seitens der Bush Administration auch völlig unterstützten werden. Als

Sonderbeauftragte der USA in Verhandlungsteam geleitet von der Sondergesandten UN der

ehemaligen finishen Präsident Martti Ahtisaari, wurde der Diplomat und ehemalige Botschafter

Frank Wiesner, ernannt. Der- laut renommierten Forschungsinstitut >Public International Law and

Policy Group<, in der Vergangenheit kaum Erfahrung auf dem Balkan oder Kosovo hatte und, dass

er wahrscheinlich von der Richard Hoolbroks und Nicholas Burns Einstellungen beeinflußt wird.41

Die Vereinigten Staaten ähnlich wie die Partnerstaaten in der Balkan- Kontaktgruppe sind dazu

einig, dass der Status Kosovos soll bis Mitte des 2006 zum Ergebnis führen und, dass die

Verhandlungsparteien zum Kompromisslösungen bereit sein sollen.

Allerdings weder das Jahr 2006 noch 2007 brachten die lange erwartete Ergbenisse, da die Kosovo-

Status eine Machtpolitische Dimension bekam und wurde ein Spielball zwischen den Großmächten

USA, EU und Russland. War die Russland im Jahre 1999 während der humanitären Intervention

38 ebd. 39 ebd. 40 ebd. 41 Zitiert nach dem Tageszeitung “Express” vom 23.12.2005.Dezember in: http://www.gazetaexpress.com/pdf/259.pdf (Stand 24.12.2005)

ausgewichen worden, kehrte die Russland seine Außenpolitische Handeln so zurück, dass seine

Position zu Statuslösung Kosovos von entscheidender Rolle wurde. Auf die andere Seite die USA

beharrten darauf, wie der Präsident Georg. W Bush während seines Besuches in Tirana im Juni 2007

erklärte: “At some point, sooner rather than later, you’ve got to say, ‘Enough is enough – Kosovo is

independent.’”42

Die Haltung der USA zu Statusverhandlungen

Im Gegensatz zu der offiziellen Stellung der Bush Administration, in der akademischen Debatte und

in die diversen Think Tanks sowie in der Medien der USA, wird die Unabhängigkeit Kosovos oft

Thematisiert und nicht selten auch befürwortet.

Wie oben schon erwähnt ein der ersten Forschungseinrichtungen war der US-amerikanische

Friedensstiftung USIP, die in einem Sonderbericht über die künftigen Status Kosovos diskutierte und

einige Vorschläge vorbrachte. Dabei wurden folgende acht verschiedene Optionen dargestellt;

1. Protektorat für unbestimmte Zeit 2. Kantonisierung/Dezentralisierung 3. Föderation/ Bundesstaat 4. Commonwealth 5. Eine arbiträre Entscheidung durch einen Internationalen Konferenz 6. Bedingte Unabhängigkeit 7. Unabhängigkeit unter internationalen Monitoring 8. Unabhängigkeit mit einen territorialen Teilung43

Jede von diesen Optionen wurde nach bestimmten Kriterien analysiert, vor allem eine Betonung

kam auf realistischen bzw. unrealistischen Möglichkeiten der Verwirklichung sowie auf positive

und negative Auswirkungen für die Interessen der USA. In der Frage der Status Kosovos wurden

insbesondere einige Forschungsinstitutionen sehr aktiv, wie etwa >Center für Strategic and

International Studies<44, >Project on Ethnic Relations(PER)<, >Public International Law and

Policy Group<, >Dayton Peace Accords Project< usw.

Von diesen Organisationen, im Zusammenarbeit mit der albanischen Lobby in den USA

>National Albanian American Council< wurde an der >Center for Human Values< der

Universität Princeton eine wissenschaftliche Konferenz mit dem Thema „Zukunft des Kosovo“

42 “Thousands Hail Bush in Visit to Albania”, in: New York Times, vom 10. Juni 2007, Abgerufen in: http://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html?fta=y ( Zugriff am 14.08.200 43 vgl.United States Institut of Peace (USIP): Kosovo Final Status. Options and Cross-Border Requirements. – Special Report 91, July 2002 S.6 in: htpp://www.usip.org/pubs/specialreports/sr91.html (Stand 24.07.2001) S.7-13 44 In Washington basierte Institut hat mehr als 190 Mitarbeiter und gilt in der Frage der Sicherheit, regionale Experten in der Konfliktlösungen und Governance als eine der führenden Think Tanks wltweit. Siehe mehr in: http://www.csis.org/

organisiert. Die Erörterungen wurden in einem Bericht mit dem Titel „Achieving a Final Status

Settlement for Kosovo“ im April des Jahres 2003 niedergelegt.45 In diesem Bericht wurden unter

anderem auch drei Hauptgründe erklärt, aus welchem die USA in der Region engagiert und die

künftigen Status Kosovos lösen soll. Als erstens, gilt die Annahme, daß eine erfolgreiche

Beendigung der Mission im Kosovo sehr viel für die Glaubwürdigkeit der USA und ihrer

Missionen anderswo, besonders im Irak, bedeuten würde. Außerdem, die Autoren betonen, daß

der Status Kosovos würde die Südosteuropa stabilisieren und eine “terrorist free zone” im ganzen

Region ermöglichen! Und schließlich meinen sie, die USA haben enge Verbündeten auf dem

Balkan, die auch in der Zukunft die amerikanischen Sicherheitsstrategien unterstützen würden.46

In den folgenden Jahren, gab es in den USA mehrere Diskussionen und Berichten über dem

Kosovo bzw. sein Statusfrage. Erwähnungswert ist hier etwa die Paneldiskussion an einer der

momentan einflußreichen konservativen Think Tanks >The Heritage Foundation< mit dem Titel

„Kosovo: Final Status“. Die Teilnehmer an diese Debatte waren einige der relevantesten Akteure

und Experten für diese Frage, wie etwa James Dobbins (RAND), John C. Hulsman (Heritage

Foundation), John Norris (International Crisis Group, Charles A. Kupchan, (Leiter der

Europäischen Studien bei der Ausschuß für Internationale Beziehungen). Die verschiedene und

uneinigen Standpunkten und Lösungsmöglichkeiten präsentierten. Einen Gemeinsamen Punkt

aber fanden die Experten, in der Feststellung, daß Unabhängigkeit Kosovos kein Präzedenzfall

für andere Gebiete wie etwa Tschechenyen oder Abchasien bedeuten würde. Und, daß eine der

besten und realen Optionen für die Statuslösung wahrscheinlich wäre, die „bedingte

Unabhängigkeit“. Sie erklärten aber nicht genau welche Rolle, die Internationale Gemeinschaft

(vor allem die USA und EU) dabei spielen würde, sowie sie vertraten unterschiedliche

Meinungen wie diese Option Umzusetzen sei.47

Durch die beginnenden Statusverhandlungen ist Kosovo wieder ein Thema in den US-

amerikanischen Medien geworden. Fast alle und mannigfaltige Berichte, Analysen und

Stellungnahmen in den Presse und elektronische Medien, fordern einen schnelle und faire Lösung

bzw. einen Kompromiß oder schlagen die „Conditional Independence “ für Kosovo vor.

Beispielsweise in der letzten Ausgabe der renommierten Foreign Affairs schreibt obenerwähnte

Charles A. Kupchan, einen Artikel mit dem Titel „Independence for Kosovo. Yielding to Balkan

45 Janusz Bugajski/ R. Bruce Hitchner/ Paul Williams: Achieving a Final Status Settlement for Kosovo. April 2003, in: http://www.publicinternationallaw.org/publications/reports/KosovoReport.pdf (Stand 14.11.2005) 46 ebd. S.3-4. 47 Siehe. http://www.heritage.org/Press/Events/ev010406a.cfm (stand 04.01.2006)

Reality.“ wo er ganz offen für die Unabhängigkeit Kosovos plädiert. Er erklärt aber hier, dass:

„Die Frage der Unabhängigkeit hat weniger mit der Bereitschaft Kosovos dafür, sondern eher mit

der Mangel an realistischen Alternativen.“48 Im Prinzip, ziemlich ähnlich behandeln auch andere

Medien das Thema der zukünftigen Status Kosovos.

Die Rolle und der Einfluss der pro-albanische bzw. pro-serbischen Lobby ist auch ein wichtiges

Element in der Position der Vereinigten Staaten in Bezug auf Kosovos Statusfrage. Zu erwähnen

sind hier albanische Lobby „National Albanian- American Council“ und serbische „Serbian Unity

Congress“, wobei ihre Einstellung zu Status Kosovos mehr oder weniger bekannt sind und deshalb

nicht Gegenstand der Untersuchung waren.

7- .Conclusio

Um zu einen schlüssigen Antwort auf die Forschungsfragen; Wie ist die Außenpolitik der USA

gegenüber dem Kosovo zu bewerten? und; Welche Politik verfolgt die USA in Bezug aus Kosovos

Status? zu kommen, es muss darauf hingewiesen werden, dass hier einige strittige Punkte auftreten.

Als erstens gelten, vor allem die unklaren „Beziehungen“ der USA mit Kosovo. Weil, der Kosovo

kein souveräner oder anerkannter Staat ist, es bestehen auch keine diplomatische Beziehungen (trotz

der US-Vertretung im Prishtina) zwischen der USA und Kosovo. Aus diesem Grund, ist die

Außenpolitik der USA im oder besser gesagt in Bezug auf Kosovo, einen besonderen Charakter.

Diese Tatsache erforderte deshalb bei der Analyse der US- Außenpolitik im Kosovo nicht nur die

offiziellen Position und Statements, sondern auch die Zeitungs-, und Zeitschriftartikeln sowie

Analysen und Meinungen verschiedener US-amerikanischen Kenner der Kosovo-Politik in der

Arbeit einzubeziehen.

Als zweites Problembereich, treten hier die Fragen nach der Intentionen und Interessen der USA im

Kosovo, auf. Da, bei der Erforschung der US-Außenpolitik stellt sich unvermeidlich auch die Frage

nach Absichten und Zielen bei ihrem agieren im internationalen Kontext. Im Fall der U.S.-

amerikanischen Außenpolitik bezüglich des Kosovo, scheint die Intention und die Motivation der

Vereinigten Staaten sehr schwierig herauszukristallisieren.

Zusammenfassend lässt sich aber sagen, dass die US-Außenpolitik im Bezug auf Kosovo sehr

variierend und kurzfristig war und ist, obwohl im Hinblick auf der Durchsetzungsfähigkeit die USA

seit der 1990er Jahren im Balkan, die Entscheidendsträger schlechthin war. In der Statusfrage

vertreten die USA eine klare Position, sie wollen unterstützen stark die Unabhängigkeit als optimale

48 Charles A. Kupchan: Independence for Kosovo. Yielding to Balkan Reality. In: Foreign Affairs Volume 84, No.6 November/December 2005 S. 14-20 hier S.17 (Zitat im original lautet: “The case for independece,

however, rests not on Kosovo´s readiness, but on the lack of realistic alternatives.”)

Statusform. Eine Option die letztendlich auch von der EU und andere Staaten (mit Ausnahme

Russlands) bevorzugt wurde. Die Rolle der USA deshalb auch nach der Klärung der Statusfrage und

für die Zukunft Kosovos wird entscheidend sein.

Mag. Bekim Baliqi - PhD Candidate- Department of Political Science

University of Vienna [email protected]

7.- Literatur- und Quellenangaben

- Ash, Timothy Garton (2000) : Kosovo. Was it worth it? in: The New York Review of

Books, September 2000, in: Kramer, Helmut: Einführung in die internationale Politik, WS

2000/200

- Bogue, Janet (2003): U.S. Policy Toward Kosovo. Testimony Before the House

International Relations Committee. Washington, DC May 21, in: :

http://www.state.gov/p/eur/rls/rm/2003/20900.html

- Bugajski, Janusz / Hitchner, R. Bruce / Williams, Paul (2003): Achieving a Final Status

Settlement for Kosovo. April, in:

http://www.publicinternationallaw.org/publications/reports/KosovoReport.pdf

- Burns,Nicholas R .(2005): Hearing on Kosovo: A Way Forward? Washington, DC,

November 8, in: http://www.state.gov/p/us/rm/2005/56602.htm

- Dobinns, James (2004): U.S Policy toward Southeast Europe. Unfinished Business in the

Balkans. Testimony presented to the Senate Committee on Foreign Relations on July 14.

in: http://www.rand.org/pubs/testimonies/2005/RAND_CT230-1.pdf)

- Hahne, Patrick / Schneider, Monika: US - Außenpolitik im 20. Jahrhundert. Historisches

Institut der RWTH Aachen. Abrufbar unter: htpp:// www.

histinst.rwth.aachen.de/default.asp? documentID=85#header6

- Huntigton, Samuel P. (1997): The Erosion of American National Interest. in: Foreign

Affairs 76, nr.5

- Kramer, Helmut / Dzihic, Vedran (2005): Die Kosovo Bilanz. Scheitert die internationale

Gemeinschaft? LIT Verlag, Wien

- Kupchan, Charles A (2005): Independence for Kosovo. Yielding to Balkan Reality. in:

Foreign Affairs- November/December, Volume 84, No.6

- Paris Roland (2002): Kosovo and the Metaphor War. in:Political Science Quarterly Vol.

117 No.3. S. 423-450

- Ramet, Sabrina P. (2000): Die politische Strategie der Vereingten Staten in der Kosovo-

Krise. Parteipolitik und nationale Interesse. S.365-380 in: Jens Reuter/Konrad Clewing

(Hg.) Der Kosovo Konflikt. Ursachen, Verlauf, Perspektiven. Wien u.a. Wieser

- Rudolf, Peter / Wilzewski, Jürgen (2004): Beharrung und Alleingang: Das außenpolitische

Vermächtnis William Jefferson Clintons. In : Aus Politik und Zeitgeschichte (B 44)

in:http://www.bpb.de/publikationen/Y8I6Z8,1,0,Beharrung_und_Alleingang:_Das_außenp

olitische_Vermächtnis_William_Jefferson_Clintons.html#art1

- Jens, Reuter (2000): Zur Geschichte der UÇK. S.171-186 hier S.171ff. in: : Jens

Reuter/Konrad Clewing (Hg.): Der Kosovo Konflikt. Ursachen, Verlauf, Perspektiven.

Wien u. a. Wieser,

- Loges, Bastian /Menzel, Ulrich/ Ulbricht, Sascha (2003): Die Debatte um humanitäre

Intervention, die Doktrin der USA und die Regimebildung durch die Vereinten Nationen.

Nr. 57 Dezember S.16 in: htpp:// www-public.tu-bs.de:8080/~umenzel/

inhalt/forschungsberichte/BlaueReihe57.PDF

- Sorenson, Robert E. (2004): U.S. Policy on Kosovo and U.S. Interests in the Balkans.

March 15, Pristina, in: http://pristina.usmission.gov/pressr/dcm1.htm (Stand 12.11.2005)

- United States Institut of Peace (2002): Kosovo Final Status. Options and Cross-Border

Requirements. – Special Report 91, July in:

htpp://www.usip.org/pubs/specialreports/sr91.html

- Woehrel, Steven J. / Kim, Julie ( 2001): CRS Report for Congress: Kosovo and U.S.

Policy. Updated December 4

- Woehrel, Steven J. / Kim Julie (2005): CRS Report for Congress: Kosovo and U.S.

Policy. Updated January 24

Le migrant face à son identité ethnolinguistique Identité ethnolinguistique L'auto définition comme membre du groupe est la composante primaire d'une identité collective. Dans le cas d'une identité ethnolinguistique, il s'agit de se définir comme membre du groupe ethnique et linguistique. La définition de soi comme membre d'un groupe n'entraîne toutefois pas nécessairement un engagement de la part de la personne pour cette identité ou ce groupe. La façon dont on s'exprime, le choix d'un code linguistique plutôt qu'un autre, sert à témoigner de l'appartenance à un groupe, à se rapprocher ou au contraire à se distancer de ses partenaires d'interaction. Ainsi, en choisissant ou non de s'exprimer dans la langue du pays d'accueil (ou, pour le membre d'une communauté linguistique minoritaire, en choisissant de s'exprimer dans la langue de la communauté linguistique majoritaire), le migrant exprime sa relation et son identification à la société d'accueil. Il peut vouloir parler la langue de l'autre pour s'identifier à lui, mais il peut aussi avoir peur de l'assimilation s'il parle très bien la langue du pays d'accueil, d'où au maintien plus ou moins conscient d'un accent lui permettant de s'en distinguer ou le développement d'un vocabulaire particulier. La Théorie d'identité ethnolinguistique établit le lien entre comportement langagier et identité et met en valeur les processus psychologiques dans les relations entre groupes linguistiques, particulièrement dans le cas de relations intergroupes inégales (Clément&Noels, 1994, p.246). Dans le prisme de cette théorie, si on prend le cas avec «le migrant» en Suisse, on peut présupposer ce «processus»: lorsque un migrant adopte une stratégie identitaire afin de modifier sa propre identité que la société d'accueil (la Suisse) lui attribue, il ne fait pas que tenter de modifier sa propre identité mais c'est également le rapport entre lui et la société d'accueil qui est remis en question, ce qui peut amener la société d'accueil a réagir à cette modification avec laquelle elle peut ne pas être d'accord. D'un autre côté, «le migrant» qui décide de s'assimiler à la société d'accueil risque d'être considéré comme un traître par sa communauté d'origine, accentuant ainsi la perte de ses références culturellesd'origine et mettant en danger son sens de cohérence de soi. Dans le groupe non dominant, il y a une «lutte» pour la mobilité sociale1 dans le contexte de «la migration» en Suisse la comparaison intra groupe peut se traduire par des comportements discriminatoires de la part de certains groupes de migrants, établis dans le pays d'accueil depuis longtemps (les migrants avec les permis de séjour B, C ou 1Dans notre cas, par la mobilité sociale, nous attendons l'abandon de l'endogroupe dévalorisé pour passer dans l'exogroupe valorisé.

naturalisé), envers les nouveaux immigrés (les migrants comme requérants d'asile (avec permis N, F) ou sans permis. La Théorie d'identité ethnolinguistique permet de comprendre quelles sont les conditions pour que le contact avec des membres de l'exogroupe soit initié. Ainsi, un individu sera motivé à établir une relation interpersonnelle avec un membre d'exogroupe et à développer une compétence dans la langue du groupe dominant (au point de risquer à long terme l'érosion de la langue de son endogroupe) si: 1. Il ne s'identifie pas particulièrement fortement à son endogroupe, pour qui d'ailleurs la langue n'est pas considérée comme symbole important de l'identité 2. Les comparaisons intergroupes sont positives 3. La vitalité de l'endogroupe est perçue comme perméable 4. Il s'identifie à de nombreuses autres catégories sociales que celle constituée par son appartenance a un groupe linguistique. Si ces conditions ne sont pas satisfaites, l'interaction sera perçue en termes intergroupes, mettant en jeu les identités «ethniques» des acteurs qui y verront l'occasion d'affirmer leur identité ethnolinguistique en accentuant leurs caractéristiques sociolinguistiques2. La Théorie de l'identité ethnolinguistique a été développée dans le contexte de pays multilingues (notamment au Canada).

Migjen Kajtazi Promotion de l'intégration

Responsable pour la région La Côte La Fraternité du CSP

[email protected] .

2 Ch.Perregaux, T.Ogay, Y.Leanza, P.Dasen, "Intégrations et migrations", l'Harmattan, 2001, page 221.

Si të përmiresohet fuqizimi i të Drejtave të Njeriut?

Të drejtat e njeriut përbëjnë një koncept shumë të gjerë i cili mund të shpjegohet në

mënyra të ndryshme varësisht ku përqëndrohet fokusi ynë. Në ditët tona të drejtat e

njeriut janë një ndër pikat më konfliktuoze të debatit politik në arenën ndërkombëtare.

Njerëzit e zakonshëm shpeshherë arsyetojnë se idea e të drejtave të njeriut dhe mborjtja e

tyre në spektrin univerzal nuk është asgjë më tepër se një dokument më shumë në arkivën

e institucioneve ndërkombëtare. Ka të tjerë që mendojnë se koncepti i të drejtave të

njeriut mund të shndrrohet në një spektër të fuqishëm të të drejtave univerzale të njeriut

të cilat do të arsyetonin mbrojtjen e sigurisë barazisë dhe drejtësisë për secilën qenie

njerëzore.

Shumë vite më parë, komuniteti botëror arritit të mbijetojë edhe pa egzistencën e të

drejtave të njeriut. Megjithatë, a ishte ajo një shoqëri e drejtë dhe e qëndrueshme? Shtetet

e fuqishme evropiane (kryesisht ato të Evropës perëndimore), arritën të kolonizojnë

rajone të tëra në Afrikë dhe Azi. Në vazhdën e sundimit dhe kolonizimit, shtetet e

atëhershme imperialiste kishin skllavërinë si një nga armët kryesore për të mbajtur në jetë

represionin. Si rrjedhojë, skllavërimi përbënte një shkelje fundamentale të të drejtave të

njeriut.

Në vitin 1948 Organizata e Kombeve të Bashkuara proklamoi Deklaratën Universale

për të drejtat e njeriut, i cili nuk është thjesht një ligj si shumë të tjerë që nxirren nga

organet legjislative kudo nëpër shtetet sovrane. Për dallim, ligji ndërkombëtar u mendua

të jetë një normë ndërkombëtare të cilën shtetet e botës do ta pranonin varësisht nëse këto

norma përkonin me kulturën, kontekstin historik dhe interesat tjera nacionale të secilit

shtet veç e veç. Me fjalë të tjera, u bë përcaktimi i një norme ndërkombëtare të të drejtave

të njeriut, por që nuk ishte e obligueshme për ratifikim për të gjitha shtetet. Sipas kësaj

deklarate “të gjitha qeniet njerëzore lindin të barabartë pa marrë parasysh racën,

etnicitetin apo religjionin”. Sado e bukur dhe mobilizuese si teori, në politikë, sidomos në

atë ndërkombëtare, gjërat pësojnë metamorfoza të njëpasnjëshme kur vihen në praktikë.

Edhe shtetet me demokracitë më të përparuara në botë, shpeshherë dështojnë ti

përmbushin obligimet e tyre të vëna në faqet e kushtetutave të tyre. Edhe në rastin e

dokumentit për të drejtat univerzale të njeriut duket se nuk funksionon aq bukur në

praktikë. Egzisotjnë dëshmi dhe përvoja të shumta të cilat demantojnë në thelb ato që

propagandohen në të shkruar.

Kur e analizoj se sa e thjeshtë është kjo teori sipas të cilës secili nga ne është i barabartë

dhe duhet që në parim të marrë atë që i takon, dhe për këtë lind pyetja, pse duhet të

lobohet dhe të bëhet presion kaq shumë presion për të drejtat e njeriut kur amerikanët,

somalezët, indianët dhe australianët janë të “barabartë”? Mirëpo, duke qenë se shumë

herë të drejtat e njeriut dhunohen në shumë forma, konsideroj se duhet të promovohet

zhvillimi I mëtejm I të drejtave të njeriut. Heqja e skllavërisë tash e 150 vjet më parë

përbën një nga hapat më të rëndësishëm të promovimit të të drejtave të njeriut. është

shumë e rëndësishme të theksohet se kampanja më e madhe për të drejtat e njeriut vie nga

shtetet të cilat para disa shekujsh u bënë aktorët kryesorë të dhunimit të të drejtave

themelore të njeriut. Megjithatë, në ditët e sotmë, kur flitet për të drejtat e njeriut,

vëmendje më të madhe i kushtohet përforcimit të të drejtave politike të njerëzve në shtete

autoritare si Kinë dhe Kubë. Ndër çështje tjera të cilat po zënë vend të konsiderueshëm në

debatet politike ndërkombëtare janë edhe racizmi – konflikti në mes te racave, ksenofobia

ndaj emigrantëve në shtetet perëndimore – sidomos ndaj minoriteteve arabe e muslimane,

dënimi me vdekje – i cili vazhdon të mbetet një institucion i plotfuqishëm në SHBA,

Kinë dhe disa vende të tjera. Amnesty International është njëra ndër organizatat më të

fuqishme e cila merret me raste të dhunimit të të drejtave të njeriut nëpër botë. Aktivitetet

e kësaj organizate joqeveritare kanë dhënë shumë rezultate në raporitmin e shkeljes së të

drejtave të njeriut. Gjatë viti 1994 në gjenocidin e Ruandës, Amnesty International u

shndrrua në zërin e arsyes për të vënë dorë në një konflikt monstruoz ku për vetëm 3

muaj u vranë 800.000 Tutsi nga kampi rival mazhoritar Hutu në Ruanda. Si përfundim,

raportimi nuk u pasua me asnjë intervenim apo rezolutë në Këshillin e Sigurimit për

Ruandën, pasiqë shtetet vendimmarrëse refuzuan të intervenojnë në një shtet afrikan.

Amnesty Internation vazhdon të raportojë raste të dhunimit të të drejtave të njeriut në

Kinë, burgjet e Guantanamos dhe burgje tjera në Irak dhe Afganistan ku mbahen pengjet

nga forcat amerikane. Amnesty International akuzoi policët rumunë të UNMIK – ut për

përdorimin e plumbave të gomës gjatë protestës së Vetvendosjes të mbajtur me 2 shkrut

të vitit 2007 në Prishtinë. Sipas tyre, përdorimi i plumbave të gomës nga njëafërsi aq e

madhe ndaj protestuesve përbënte shkelje të të drejtave të njeriut. Mirëpo, edhe në rastin

e Kosovës, policët u lanë të lirë të kthehen në Rumani përkundër thirrjeve të Amnesty

International drejt organeve të UNMIK-ut për të mos i lëshuar. Është e qartë se forcimi i

rrespektimit të të drejtave të njeriut është proces shumë i gjatë i cili kërkon shumë kohë të

arrihet. Analistë të shumtë të cështjeve juridike e politike, arsyetojnë se univerzalizimi i

të drejtave të njeriut do të mund të përshpejtonte rrespektimin e të drejtave të njeriut.

Megjithatë, një opsion i tillë për mua duket shumë ambicioz për të qenë i rezlizueshëm.

Marrë parasysh se shumë vende të botës udhëhiqen nga sisteme të ndryshme politike,

kanë kultura, tradita dhe histori të ndryshme, aplikimi i normave të përgjithshmë duket të

jetë e parealizueshme për të gjithë botën. Derisa në SHBA-të vazhdon debati për dënimin

me vdekje i cili konsiderohet si një shkleje e të drejtës së jetës që i bëhet nga shteti, ka

shtete të cilat konsiderojnë se heqja e dënimit kapital do të mund të shkaktonte trazira dhe

rritje të krimit nëpër vendet e tyre. Kultura politike e sociale, dhe mënyra se si është

krijuar e rritur një popull i tërë është një nga faktorët determinant që duhet të studijohet

kur bëhet fjalë për aplikimin e normave të tilla univerzale. Sipas Amnesty International,

gjatë viteve 1990, autoritetet Kineze kanë vrarë më shumë kinezë se sa që janë vrarë

nëpër krejt botën. Pa dyshim, krijimi i një konsensusi politik ndërkombëtar për një

kornizë të të drejtave të njeriut në gjithë botën do të mund të përmirësonte gjendjen

aktuale të të drejtave të njeriut. Megjithatë, ky konsensus nuk duhet të jetë produkt vetëm

i shoqërive perëndimore. Në këtë mënyrë që të bëhet i pranueshëm dhe i zbatueshëm

edhe për pjesën tjetër të botës, është e domosdoshme që në këtë ligj të ketë edhe elementë

nga shoqëri dhe civilizime tjera.

Vigan Musliu [email protected]

Bibliografia:

Goldstein, Joshua S. Marëdhëniet Ndërkombëtare. 2001

Gruda, Zenjullah. E drejta Ndërkombëtare Publike. Prishtinë, 2000

Kosovo Analysis: Evaluating the Past, Present and Future

Many groups of people use ancient history to justify current claims in national

and international issues. Because history is a tangled intermingling of people, it is hard

to form conclusive arguments for present situations. An example of this rationale can be

seen in both Palestinian and Israeli historical claims to a specific region. In modern

international relations, ancient history must hold little sway in determining the correct

outcomes of disputes. Kosovo is a prime example of a region filled with the tangled

timelines of several different inhabitants, and it is ridiculous to assume claim to the

region on the basis of events from antiquity. This is not to say that history holds no value

on the study of International Relations, but rather, it is only a fraction of elements

required in forming a correct interpretation of the situation. This paper attempts to

evaluate the recent developments in the Kosovo region in the scope of the extended

history and current events.

Pre-Medieval and Medieval Kosovo witnessed the influx of several different

groups of people; differences between these many groups included ethnicity, religion,

culture and origin. Albanian population seems to be the first major population in this

region, but soon Slavic emigration permeated the land. Furthermore, smaller groups of

people migrated to the lands as well: Vlachs, Gypsies and other help create the unique

and multi-cultural background of the Balkan heartlands. Originally the Balkans became a

religious battle ground between the Catholicism and Orthodoxy, but the religious climate

was further diversified with the Ottoman introduction of Islam. With the great influx of

Slavic peoples, the medieval era became marked by their conquests of the land, but they

in fact only possessed major Kosovar regions for 250 years out of their 600 year Serbian

Kingdom. Ottoman forces spread throughout the Balkans, and solidified their hold on the

region especially with their conquest of Constantinople in 1453. Turkish customs and

religion permeated the land for the next several centuries, leading this peculiar region

right into the modern era.

With the dissolution of the Ottoman Empire, several of the regions in the Balkans

began to achieve independence. The Congress of Berlin in 1878 witnessed the carving

up of Balkan states by European powers. In fact, most deciding powers seemed to

demonstrate little interest in the actual people, they only made decisions that promoted

their own national agenda. Because Russia was emerging as a major international power,

its demand for Slavic independence was reluctantly agreed to by the conference

members. Not only were Slavic states granted independence during the long decay of the

Ottoman Empire, but Greeks and later Albanians also achieved freedom. But the Kosovo

heartland of the Balkans still remained an ambiguous area.

Following the atrocities of the First World War, Slavic peoples in the Balkans

began to organise and congeal politically. In 1929, Croats, Serbians and Slovenians

merged to form the Federation of Yugoslavia. Large portions of Kosovo were engulfed

by Serbia despite the non Serbian majority in population. It is immediately evident that

Albanians in this region felt that their sovereignty was violated, because they first

appealed (to no avail) to the League of Nations, and later formed the Kachak resistance

movement.

The second Federation of Yugoslavia witnessed even more complications with the

Kosovo region, and this is where most of the conflict comes from today. Following

World War II, Yugoslavia completely annexed the Kosovo region. Kosovo became a

major element of Yugoslavian economy, and the most resources were contained within

its territories. Unofficially a republic of the federation, Kosovo remained largely

autonomous for most of this period. In 1981, students throughout Kosovo demanded that

the Federation of Yugoslavia grant them the position of Republic. Other parts of

Yugoslavia achieved this position, even though they held less ethnic, cultural and

linguistic differences from each other. Kosovo was never granted this position.

Most people know the terrible occurrences of the dismantling of Yugoslavia.

Slobodan Milosevic will forever be remembered for his ferocity and tyrannical rule.

Bosnia and Croatia experienced atrocities at the hands of a despotic ruler, but their

independence was recognised internationally. Despite the terrible actions of Milosevic’s

regime in Kosovo, it still has not been granted independence. Although Kosovo was not

officially a republic of Yugoslavia, it maintained the entire criterion for this position, so it

only seems evident that its people should have the right to declare independence.

On major argument by the international community holds against Kosovo’s

independence is that it will be granting sovereignty on the basis of ethnicity. This notion

is not true for the Kosovar situation, because it is a region that never in the past century

willingly belonged to the Federation of Yugoslavia, and more specially Republic of

Serbia. They should maintain the ability to determine their own future (i.e. manifest

destiny). Only when Kosovo is granted independence can the Balkan region gain

stability, because only when past conflicts are put aside, can people start working towards

a future.

Ignoring the ambiguous history of the Balkan peoples, Kosovo should be granted

independence. If past conflicts and issues are not resolved then peace and prosperity can

be found for no one. It would be better for Kosovars if they had independence because it

would grant stability and the consequential economic growth. Not only would Kosovars

benefit, but even Belgrade can make this situation turn into future stability and growth;

by cooperating with the European Union, it can be brought into economic success and

solidity. Kosovars have the right to determine their own fate.

Daniel Diem-Rylaarsdam

[email protected]

Në vigjilie të shpalljes së pavarsisë

Beteja për Pavarësinë e Kosovës Sfida më globale e fillim vitit 2008

Shpallja e deklaratës së Pavarësië, fushata diplomatike për njohje ndërkombëtare,

shtrirja dhe funksionimi demokratik i institucioneve, rrespektimi i minoriteteve, fuqizimi i

luftës kundër krimit, krijimi i bazës juridike për investime kapitale, fillimi i bashkëpunimit

rajonal si dhe proceset e integrimit në BE –në dhe NATO, janë padyshim sfidat kryesore

të institucioneve të pavarura të republikës së Kosovës.

Prioritetet gjatë dhe pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës 1. Shpallja e deklartës së pavarësisë nga Parlementi i Kosovës i zotuar se do të ndodhë brenda muajit shkurt kur në emër të popullit të kosovës do të shpallet pavarësia e Kosovës e cila fillimisht do të njihet pa asnjë hezitim nga të gjithë aleatët e popullit të Kosovës. Pavarësia si e tillë do të sjell paqe dhe stabilitet, fillimisht përbrenda Kosovës, rajonit dhe gjithë ballkanit perendimor.

2. Fushata diplomatike për njohje ndërkombëtare gjithsesi duhet që me dokumente zyrtare të njohjes tu ofrohet të gjitha vendeve të bashkimit evropian, vendeve fqinje si dhe shteteve mike nga SHBA-ja etj, Pra intensifikimi diplomatik i Qeverisë së Kosovës në drejtim të njohjes edhe nga ato vende ku kishin hezituar të njihnin realitetin e krijuar për Kosovës dhe të drejtën e popullit shqiptar për shtetin e tyre të pavarur dhe sovran të integruar në të gjithë mekanizmat ndërkombëtar.

3. Funksionimi demokaratik i institucioneve legjitime të Kosovës në gjithë teritorin e saj po ashtu do të jetë sfidë, jo edhe e lehtë e shtrirjes dhe përfaqësimit të përgjithshëm. Ajo si e tillë do të hasë probleme për shkak të komunitetit Serb në e enklavat e tyre për shkak të sistemit paralet të funksionimit.

4. Fuqizimi i luftës kundër krimit të organizuar dhe formave të krimit si korrupcioni, shpërlarja e parave dhe fenomenii denderizmit etj, gjithashtu do të jetë objektivi kryesor i organeve të ndjekjes. Njësitët e specializuar të policisë në këto fushatë hetimeve speciale duhet edhe më shumë të specializohen konform standardeve moderne që kjo luftë të ketë sukses kundër atyre që gjuha juridike i quan keqbërës dhe kriminel.

5. Krijimi i bazës juridike për investime kapitale mbetët një ndër kompleksitetet më të vështira për krijimin e kësaj baze solide dhe klime të mirbesimit për të favorizuar krijimin e formave të komunikimit të investimeve kapitale në fusha të ndryshme në vendin tonë.

6. Fillimi i bashkëpunimit rajonal në kuadër të proceseve integruese si ekonomike, politike dhe të shoqërisë civile. Kjo formë e re për komunikim të ndërsjellë rajonal në mes të Kosovës dhe vendeve të ballkanit perendimor do të ndikoj dukshëm në përmirsimin dhe krijimine klimës tolerante dhe bashkëpunuese edhe me vendet ndoshta që dikur për ne ishin jo mike. Segmentet e bashkëpunimit rajonal padyshim se do të duhet të ngelet në priritetet e institucioneve kosovare dhe rajonale.

7. Përgaditja për antarësin në BE-në dhe NATO. Kosova e pavarur dhe me plotësimin e të gjitha standartëve, politike, ekonomike e demokratike do ti ndihmojnë padyshim proceset e pakthyeshme të integrimit, që edhe është piksynimi kryesor i popullit dhe institucioneve demokratike të Kosovës. Harmonizimi i ligjeve me ato të BE-së dhe krijimi i ushtrisë së Kosovës me standarde të NATO-s, gjithashtu ka koston e saj kohore, politike, ekonomike dhe kadrovike.


Les religions chez les Albanais

Les Albanais sont regroupés en trois confessions: le Catholicisme, l'Islam et l'Orthodoxie.

En Albanie, environ 60% sont des musulmans et 40% des chrétiens. Au Kosovo, environ

85% sont des musulmans et 15% des chrétiens.

Il semble important de citer que, pendant les années 1960-1989 en Albanie, le

gouvernement communiste frappa durement la religion, la qualifiant de nuisible pour les

individus. Toutes les églises et les mosquées furent fermées. La plupart d'entre elles

furent détruites. Tous les ecclésiastiques qui s'y opposaient furent emprisonnés. L'Albanie

se proclama avec fierté comme le seul pays athée du monde. De plus, comme les régions

balkaniques, habitées par les Albanais, furent très convoitées et occupées par les pays

voisins, mais aussi par les grandes puissances (Empire Ottoman, Allemagne, Serbie, etc.),

la religion (islam, catholique, orthodoxe et plusieurs mouvements religieux dont

notamment le siège mondial des derviches) était perçue comme un obstacle à la

réunification nationale par une partie des intellectuels.

A titre d'exemple, dans les écoles primaires d'Albanie mais aussi celles de la Kosovë, le

programme de l'éducation présentait une poésie d'un des principaux écrivains du

Romantisme albanais, Vaso Shkodrani, dont un vers disait:

"Mos shikoni kisha e xhamia se feja e shqiptarit është shqiptaria"

"Ne regardez pas les églises et les mosquées car la religion de l'Albanais est l'Albanie".

Les Albanais ont été islamisés de force sous l'Empire Ottoman, ce qui explique peut-être

leur non-participation dans la haute hiérarchie religieuse musulmane (en langue turque

Shejhul-lslami) "1.

Pendant l'occupation ottomane, on connaît dans plusieurs régions albanaises une tradition

fréquente de donner deux noms à l'enfant: un nom dit familial, de forme plutôt

chrétienne, pour la communication à l'intérieur de la famille et du groupe parental et

1A.QERIQI, "Në gjurmim të lashtësisë", publié par l'édition Shkrola - Prishtinè, Kosovë 2002. pages 52.

territorial plus ou moins restreint, et un autre nom de forme islamique pour être utilisé

dans la communication sociale et publique2.

Pourtant deux Papes et surtout une figure, celle de Mère Teresa, étaient d'origine

albanaise. Le premier président élu démocratiquement en Albanie eh 1924, M. NOLI,

était orthodoxe.

L'interdiction de la religion en Albanie contraste avec la liberté au Kosovë et en

Macédoine où l'Etat yougoslave permettait voire stimulait la construction des mosquées.

Ceci pourrait être dû aux liens étroits que l'Etat yougoslave entretenait avec plusieurs

pays Arabes (Libye, Egypte, Irak etc.) par le biais des pays non Alignés (dont la

Yougoslavie, l'Egypte et l'Inde furent les fondateurs) et aux liens économiques et

militaires, mais aussi à une volonté d'inculquer plus une identité religieuse que nationale.

Une demande d'ouverture d'une école dans les années soixante était passible

d'emprisonnement alors que les mosquées se construisaient sans même que les Albanais

de l'Ex-Yougoslavie n'en fassent la demande. La Yougoslavie fut le premier pays au

monde qui inventa l'appellation "nation musulmane" alors que c'est sous le nom de

"bosniaques" que ces habitants se reconnaissaient. Lors des guerres en Ex-Yougoslavie le

régime de Milosevic, après avoir attaqué la Slovénie et la Croatie (majoritairement

catholiques), voulut se présenter comme défenseur des chrétiens de l'Europe.

La ligue Arabe ayant critiqué l'OTAN (aperçu comme des libérateurs par la majorité des

Kosovars) lors des bombardements au Kosovë, cela n'a fait que renforcer le caractère

isolé de l'influence du monde musulman.

Le 11 septembre 2001, à Prishtina, s'organisa spontanément la première manifestation de

solidarité avec les habitants de New-York.

Avec une communauté de 310'000 personnes, les musulmans de Suisse ont doublé en dix

ans. Ce phénomène est dû principalement aux apports migratoires des Balkans (Bosnie et

Herzégovine, Kosovë, Macédoine, Serbie du Sud- région de Sanxhak), et de Turquie.

Plus de 40'000 d'entre eux ont désormais la nationalité suisse. Les catholiques (42'7%) et

les protestants (35'3%) perdent nettement du terrain. Cette érosion profite surtout a la

2Albert DOJA, "Naître et grandir chez les Albanais" La construction culturelle de la personne, page 182

catégorie des "sans confession" (11 '7% en 2000 contre 7'4% en 1990)3. Les Kosovars en

Suisse étaient considérés comme des Yougoslaves, car la majeure partie des Albanais en

Suisse provenait de la République Fédérale de la Yougoslavie.

Le caractère pluriethnique et pluriculturel de la Yougoslavie révèle l'existence des

Kosovars seulement après la violence de ces dernières années.

Dans les médias suisses, les Kosovars ont été absents quasiment partout des questions

relatives aux problèmes des musulmans en générai.

En Suisse, nous pouvons remarquer que même si les Albanais constituent la communauté

musulmane la plus nombreuse, leur fréquentation des mosquées reste très timide. Si on

prend un exemple; le Centre Islamique Albanais de Lausanne ou Centre Islamique de

Chavannes-près-Renens, les membres qui fréquententces centres ne dépassent pas 100

individus4.

Mais ces derniers temps, avant et pendant les dernières votations du 26 septembre 2004,

en citant le nombre des musulmans en Suisse, certains politiciens ont voulu

instrumentaliser les immigrés et surtout les immigrés musulmans. Les images négatives

servent à justifier des politiques discriminatoires.

Les Kosovars sont devenus simplement un chiffre pour les "statistiques". Le débat sur les

religions des Albanais en Suisse ne peut ni ne devrait se réduire à une simple question de

chiffres. Toute analyse sérieuse sur la religion de la communauté Kosovare en Suisse doit

aller au-delà de la simple logique comptable.

Donc, il est temps de faire des études, recherches plus approfondies sur les Albanais en

Suisse qui sont sous représentés pour ne pas dire pas du tout représentés dans des études

sur l'ensemble de la population suisse.

Connaître une population, faire des recherches, doit faire partie de la politique suisse

surtout que maintenant on parle beaucoup de l'intégration des étrangers en Suisse.

L'intégration est non seulement une nécessité, c'est une longue procédure de

3 Adrien BRON, "24 heures", le mercredi 23 janvier 2002, page 5. 4 L'archipel inconnu de "l'islam vaudois", Nicolas Verdan, 24heures, pages, 2-21-22, 19.10.2004

compréhension mutuelle et de participation où les deux parties (Suisses-Etrangers)

doivent faire les efforts indispensables.

Migjen Kajtazi

Promotion de l'intégration Responsable pour la région La Côte

La Fraternité du CSP [email protected]

.

Multietniciteti në Kosovë si „Mission (im) possible“!

Nga këndvështrimi historik Kosova me anë të dhunës është shëndruar në një vend

multietnik (ardhja/dyndja e sllavëve me anë të dhunës drejt tokave shqiptare), vend i cili

karakterizohet shumë nga etnitë dhe e kaluara. Në diskursin politik shpesh shtrohen

pyetje, se me ç’ka identifikohet vendbanimi/territori kosovar, ç’ka e bën identitetin dhe

qenien e tij? Në Kosovë përveç shqiptarëve (diku reth 91% -shumica i përkasin besimit

Islam dhe një pakicë e vogël atij katolik) jetojnë edhe disa pakica tjera etnike dhe

religjioze si për shembull sërbët (7% - që i takojnë besimit ortodoks) Turqit, Boshnjakët,

Romët etj. Secili grup branda territorit kosovar ka dëshirat, ambiciet pëkatësisht qëllimet

e veta se si dëshiron të jetoj.

1.- Shqiptarët, të cilët e përbëjnë shumicën e popullatës, ëndërojnë për një bashkësi

shqiptare, që për qëllim ka dërtimin e një identieti shqiptar(ndoshta si reakcion i

pazgjidhur i statusit të Kosovës ose sipas Calic, Janine-Marie „qështjes së pazgjidhur

shqiptare në Ballakn“83

2. - Sërbët e Kosovës: në fakt janë një njesi homogjene, në tri-kater parti të ndara. Ky

grup mundet të luaj një rol shumë konstruktiv për të ardhmën e Kosovës. Por në realitet

ky grup përkatëisht keto parti identifikohen me shtetin e Sërbisë. Në shumicën e rasteve

nuk paguajnë taksat dhe nuk shprehin dëshirë për t’u integruar në instituciinet kosovare.

Pakica Sërbe nga administrata e UNMIK-ut në shumë aspekte është e privilegjuar p. sh.

përfaqsimi i tyre në parlament me 10 vende të rezervuara (diskriminim pozitiv). Ky

vendim për ç’do shtet të BE-se do te ishte „absurd“. (Krahaso me siper disa vende për

shembull vendet antare të BE-së që kanë mbi 5% pakica).

3.- Të tjerët (Turqit, Boshnjakët, Romët etj) si atdhe të tyre e konsiderojnë Kosovën, të

gjithë janë të përfaqsuar në parlementin e Kosovës. Në këtë mënyrë i mbrojnë të drejtat e

veta në mënyrë legjitime. Domethënë direkt apo indirekt e përkrahin pavarsinë e

Kosovës.

83Calic, Janine-Marie Kosovo-2004. Optionen deutscher und europaischer politik. Stiftung fur Wiessenschaft und Politik. Berlin, 2004 fq.14

Ndërsa raportet fetare edhe në të kaluaren, në esencë nuk kanë pasur ndonjë rol të

veçantë. Si te shqiptarët po ashtu edhe te sërbët( sërbët në shumë raste identifikojnë veten

me Kishen ortodokse sërbe gjegjesisht me manastiret sërbe që nënkupton një

fundametalizëm religjioz që askush se thotë). Për mendimin tim vetëm pala sërbe(për

arsye politike) i ka acaruar raportet fetare edhe kur nuk kanë ekzistuar, janë përdorur

perkatësisht përdoren në fushën mediale për ta arritur urrejtjen ndërfetare. Realisht të

gjitha komunitet që jetojnë në Kosovë munden ti zbatojnë ritet apo zakonet e tyre fetare,

pa përjashtime.

Është për tu habitur me faktin se autoritetet e UNMIKU-ut mundohen për me ndërtue një

shoqëri multietnike pa i plotësuar kushtet për një gjë të tillë, e për mos-sukese fajsohen të

tjerët. Situata momentale në Kosovë edhe nën prezencën e trupave të KFOR-it është ende

jostabile dhe paraqet gjegjësisht shfaqen rreziqe latente(përshkak se në luftën e Kosovës

në 1999 rreth 1.000000 kosovar u debuan, rreth 10.000 u vranë, masakruan dhe 2.500

kosiderohen si të zhdukur. Por një gjë s‘duhet harruar edhe historine e hidhur që e kanë

përjetuar shqiptarët qe 100 e ca vjetë duke vuajtur nga dhuna e regjimit fashist sërbe).

Mbas përfundimit të luftës kemi ekzodin serbë, sepse një pjesë e tyre (e madhe) ka

bashkëpunuar me regjimin fashist serbë. Që nga 1999 e dieri sot nuk ka kthim masiv të

sërbëve në shtëpitë e tyre (ka shumë raste që ata i kanë shitur tokat dhe shtëpitë disa herë

dhe kanë përfituar shuma maramendëse materiale) për momentin nuk është vetem shkaku

i sigurisë por mungesa e përgjithshme e perspektivës jetesore sidomos te rina sërbe por

njëkohsisht edhe e rinësë shqiptare e cial me vite të tëra në shumë aspekte është

shkatërruar (ekonomik, kulturor, politik, social etj.)

Me gjithë optimizmin që mund ta ketë një njeri për një bashkëjetesë paqësore në mes

shqiptarëve dhe sërbve, në një të ardhme të afërt është vështirë të imagjinohet. Përshak se

ende gjenden varreza masive, plagët ende janë të freskëta, shumica e kriminelëve-sërbë të

luftës ende nuk janë dënuar, në shumicën e rasteve ata edhe çmohen shumë larte për

punën „partiotike“ që kanë bërë, pra krimive që i kanë kryer ndaj shqiptarëve etj. Pra

duhet kohë shumë kohë, e koha është ai luksi që nuk e kemi. Trazirat e 2004 janë

indikatori më i mire që tregon si situata është e tensionuar dhe mundet shumë lehtë të del

jashtë kontrollit.

Nga ky argument shtrohet pyetja a ekziston te komunitet në kosovë një identitet i

përbashkët kosovar? Në kohën e fundit në shoqërinë kosovare ka pasur debate të nxehta

rreth idenitetit kosovar. Ç’ka është dhe ç’ka duhet të jetë?

Nga ky fakt mundem të konkludoj se në Kosovë më e rëndësishme është identiteti etnik

sesa religjioz. P. sh. për sërbët nuk është religjoni si thonë ata: Kishat, manastiret etj, por

me rëndësi të veçantë është kujt i takon e kaluara, atij duhet ti takoj edhe e ardhmja.

Poashtu në kët aspekt edhe Tim Judah dallon: „For in Kosovo, history is not really about

the past, but about the future. In other words, he who holds the past holds the future. “84

Mbas te gjitha këtyre investimeve dhe përpjekeve, prap nuk ka gjegjësisht nuk ekziston

një identitet i përbashkët kosovar mes shqiptarëve dhe sërbve. Nuk as një shtet në botë

me 7% deri 10% pakica që është multietnik (Zvicra ka reth 20%, Austria ka mbi 10%,

Sllovakia ka mbi 11%, Sllovenia diku reth 6.9%, Bullgaria mbi 14%, Rumania mbi 9%,

Maqedonia diku rreth 30-deri 40% sepse Statistikat në Maqedoni në disa raste kanë

shumë pasaktësi etj.). UNMIK-u në fakt është munduar tërë kohën që ta zhvilloj një

identitet multietnik kosovar, por me strategji të gabushme. Sepse një identitet kolektiv

përkatësisht një ndjenjë e bashkëperkatësisë mungon (per shkak të gjuhës, kulturës,

religjonit etj). Pa ndonjë përcaktim të qartë të komunitetit, nuk mundet me u formue një

bashkësi e tërë. Për kët arsye ky misson i fabrikimit të një kosove multietnike do të jetë

për UNMIK-un një “mission impossible.” Arsyet pse në Kosovë nuk ka pikësëpari

shoqëri të mirëfilltë demokratike dhe multietnike janë: derisa nuk ka siguri, nuk mundet

të ketë paqe (liri) derisa nuk ka derjtësi gjithëpërfshirëse nuk ka as zhvillim ekonomik e

s’mund të ket as zhvillim kulturor pra shumë thjesht në mungesë të këtyre segmenteve

elementare do të mungojë gjëja më e rëndësishme: toleranca njerzore. E për këte arsye

nuk mundet të formohet një shoqëri multietnike e as demokratike. D. m. th. njëra prej

arsyeve kryesore është se gjendja e përgjithshme politike, sociale dhe ekonomike në

Kosovë për vite të tëra ka mbetur e pandryshueshme.(krahaso papunsinë deri në 50%,

varfërinë deri në 37%, që do thotë thjesht mungon një perspektivë për të gjitha komunitet

e posaçërisht për rinënë shqiptaro-kosovare). Sa i përket qytetarëve shqiptarë në realitet

po ndodh apo zhvillohet një „institucionalizim i qytetarëve“ Një parakusht për ndërtimin

84 Judah, Tim: Kosovo: War and Revenge. Yale University Press, 2000, fq.2

e identitetit shtetëror (që nuk ndodh te pakica sërbe në kosovë) është një përhshtatje dhe

integracion i popullsisë përbrenda institucioneve shtetrore. Me fjalë të tjera ky është një

proces që ende nuk ka përfunduar.

Në këtë përmbledhje mundë te konstatoj se: as shqiptarët e as sërbët e kosovës nuk

munden ta ndryshojnë të kaluarën. Për sërbët sipas tyre „Kosova pak a shumë ka një

kuptim “religjioz“, ndërsa për shqiptarët si të kaluarën(për shkak të prejardhjes ilire), të

tashmen dhe prosperitetin e së ardhmës. Ç’ka do të ishte e mundur përkatësisht e arritur,

sikur Kosovarët në kët kontekst mendohet në të gjihë njerzit që jetojnë në Kosovë, të

mundohen, të orvatën dhe të besojnë se të tashmën dhe të ardhëm munden ta

ndryshojnë.(Për ardhmërine e fëmijëve kosovarë)

Por vetëm nëse vlen teza e Booth S.:

“for people, states and the global community there will be no predictable peace without

justice, no justice without security and no permanent security without peace“

Mr. Dritëro Q. Arifi - PhD Canditat [email protected]

redaktori- revista elektronike fmn - diplomacisë - globi

Documents