RAZVOJ NOTARIJATA U EVROPSKOJ UNIJI I

ZEMLJAMA U TRANZICIJI

Notarska služba kao i ostale profesije, odvjetnička ili sudačka nisu jedinstveno regulirane i nemaju osnov za izvorno pravo Evropske unije.

U ugovoru o osnivanju Evropske unije notarijat nije reguliran, prema tome i dalje spada u kompetenciju država članica.

Ugovorima Evropske zajednice stvoren je jedan novi pravni poredak koji u državama članicama ima prednost nad nacionalnim pravom.

Ujedinjeno Kraljevstvo pripada drugom značajno drugačijem pravnom krugu Common Law-u, koje se zasniva na precedentnom pravu.

Na područiju primjene Common Low-a težište je na sudskoj praksi, a ne na pisanom pravu.

Postoje razlike između nacionalnih zakonodavstava država članica Evropske unije po kojima je sistem notarske obrade isprava veoma različito postavljen.

Institut notarijata je vrlo liberalno postavljen, a samim tim i sistem pružanja usluga od strane notara.

Onaj koji daje izjavu ili zaključuje ugovor ima mogućnost da traži pomoć advokata ili notara.

Ovakvo stanje ne susrećemo u kontinentalno evropskim zemljama, ovdje su notari slobodno zanimanje jer je država zakonom jedan dio svoje ovlasti prenijela na notare putem javnih ovlašćenja

Služba notara u Evropskoj uniji različito je postavljena, a u zemljama romansko/germanskog područija izgrađen je jedan opći princip, gdje je notar nosilac javne službe koju mu dodjeljuje država.

U ovaj notarijat spada i notarijat u Bosni i Hercegovini (Federacija Bosne i Hercegovine, Republika Srpska i Distrikt Brčko).

Proces Evropskih integracija dostigao je jedan kvalitetno viši nivo koji je jaka osnova za oblik buduće Evrope.

Ugovor u Amsterdamu 1988. godine, gdje su se države članice obavezale da će učiniti sve da Evropska unija predstavlja prostor slobode, sigurnosti i prava.

Novi položaj pravosudne politike unutar zajednice također je predviđen Amsterdamskim ugovorom..

Javno bilježništvo i odvjetništvo imaju važnu ulogu u stvaranje zajedničkog tržišta gdje će stranke kroz korištenje kontakata sa inozemnim pravnim savjetnicima i njihovim sveobuhvatnim poznavanjem nacionalnog i međunarodnog prava, moći savjetovati i pomoći kod trgovačkog međunarodnog prometa.

To možemo primjeniti i za savjete i pomoć notara i kod notarskih poslova izvan granica jedne zemlje.

Unutar prava Evropske unije a naročito u Ugovoru Evropske zajednice nedostaju odredbe koje reguliraju notarijat, ali za notarijat kao vrlo značajan institut mogu biti važne neke temeljne odredbe prava reguliranog Ugovorom, a to je sloboda izbora poslovanja odnosno sjedišta i sloboda pružanja usluga.

Teško se može računati s tim da nacionalni notarijati unutar država Evropske unije mogu ostati trajno u okviru svojih država, i ograditi se od razvoja koji nas prati u Evropu, a posebno, ako imamo u vidu stalno proširenje Evropske unije.

Imajući to u vidu realno je očekivati da će monopol nacionalnih notara biti ugrožen konkurencijom cijena i kvalitetom usluga jer će notari početi pružati usluge pravnim i fizičkim osobama i preko granica svoje države.

Granica uticaja Evropske unije u nacionalna prava notarijata

Na temelju prava prvenstva pravo Evropske unije višestruko ulazi u postojeće nacionalne pravne sisteme. Kao primjer može se navesti područije zaštite potrošača, na kojem se evropske norme višestruko nameću nacionalnom pravu, prodiru u njega ili ga pak potiskuju.

Koje su granice uticaja prava Evropske unije na nacionalna zakonodavstva presudno ovisi o tome potpadaju li ovlasti javnih bilježnika u vezi sastavljanja javnih isprava pod javnopravno područije pravosuđa ili pod zajedničko tržište pružanja pravnih usluga, u koje spadaju npr. Odvjetnici i porezni savjetnici. Samo za zajedničko tržište vrijede osnovne slobode Ugovora o Evropskoj zajednici i samo za to područije Evropska unije može koristit ovlasti na polju regulative ili prigovarati povredama osnovnih sloboda. Državno pravosuđe, naprotiv, spada u područije isključive zakonodavne kompetencije zemalja članica.