Republika e Kosovës

Republika Kosova - Republic of KosovoQeveria - Vlada - Government

MINISTRIA E DREJTËSISËMINISTARSTVO PRAVDE MINISTRY OF JUSTICE

RAPORTI NGA PROCESI I KONSULTIMIT PËR KODIN E PROCEDURËS PENALE TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS

Janar 2019

Hyrje

Hartimi i Kodit të Procedurës Penale të Republikës së Kosovës është paraparë në kuadër të Planit Vjetor të Punës së Qeverisë të Ministrisë së Drejtësisë për vitin 2018.

Respektivisht lidhur me sektorin e Sundimit të Ligjit është paraparë rishikimi dhe miratimi i Legjislacionit Penal që ka për qëllim forcimin e mëtejmë të gjyqësorit në luftimin e dukurive negative si korrupsioni dhe krimi i organizuar, parandalimin dhe luftimin e terrorizmit dhe ekstremizmit, si dhe sigurimin e qasjes së drejtë dhe efektive në sistemin e drejtësisë për të gjithë qytetarët pa dallim.

Gjatë procesit të hartimit të Projekt Kodit të Procedurës Penale për bazë është marrë Kodi aktual dhe pëmes ndyshimeve të bëra Projekt Kodi i Procedurës Penale synon eliminimin e të gjitha mangësive, zbrazëtirave dhe vështirësive të evidentuara gjatë zbatimit të Kodit aktual nga ana e institucioneve përgjegjëse në këtë fushë, vlen të ceket se në draftin e Kodit të Procedurës Penale përveç amendamenteve të shumta teknike, të cilat do ta bëjnë punën e gjyqtarëve dhe prokurorëve të Kosovës më efektive, nga propozimet për ta ndryshuar Kodin e Procedurës Penale, vihen në pah dhe dispozita të reja që kanë të bëjnë me Fshirjen e shqyrtimit të dytë, Rishikimi komplet i Kapitullit të Konfiskimit, zgjatjen e Afatit të hetimit, Përcaktimin e Seancës për caktimin e dënimit pas pranimit të fajësisë apo aktgjykimit fajësues, Shtimi i dispozitave të reja lidhur me Suspendimin e Personit Zyrtar nga Detyra (lidhur me veprat penale të keqpërdorimit të detyrës zyrtare dhe korrupsionit), Gjykimi në Mungesë, Ndryshime në Kapitullin e Masave Të Fshehta, Masat për ta lehtësuar marrjen në pyetje të dëshmitarëve ose të viktimave në lidhje me peshën e veprës penale, Procedura lidhur me ankesën kundër aktvendimit në Gjykatën Supreme, Qasja në aktakuzë nga publiku, si dhe qasja në dokumentacionet në rastet kur ngritët aktakuza, Marrëveshja për pranimin e fajësisë dhe dëshmitaret bashkëpunues, Mbrojtësi me shpenzime publike kur mbrojtja nuk është e detyruar, Dorëzimi i shkresave në mënyrë elektronike dhe Procedura e Dorëzimit Elektronik, në pajtim me acquis të BE-së etj.

Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Kosovës gjatë hartimit është bazuar në parimet kushtetuese të shtetit të së drejtës, të barazisë

2

përpara ligjit, të drejtësisë në caktimin e fajësisë dhe të dënimit po ashtu është hartuar në përputhje me standardet evropiane dhe shënon një hap përpara në reformimin e drejtësisë në Republikën e Kosovës.

Hartimi i Kodit të Procedurës Penale është bërë nga grupi Punues i udhëhequr nga Ministria e Drejtësisë si dhe është mbështetur nga ana e ekspertëve nga Ambasada Amerikane.Grupi punues për hartimin e Kodit të Procedurës Penale ka qenë gjithëpërfshirës: Profesor të Universitetit nga fusha e Procedurës Penale, Gjyqtar, Prokuror, përfaqësues nga Policia, Avokat, përfaqësues nga shoqëria civile , përfaqësues nga Zyra e BE-së në Kosovë, përfaqësues nga OSBE-ja, përfaqësues nga EULEX-i, etj.

Finalizimi i draft Kodit të Procedurës Penale është pasuar nga procesi i konsultimit i cili është bërë në formë elektronike. Meqë rekomandimet e dala Agjenda për Reforma Evropiane, kërkojnë procedim me të shpejt në qeveri dhe bazuar në nenin 7 paragrafi 3 nën paragrafi 3.3 të Rregullores së Punës së Qeverisë nr. 09/2011, me kërkesë në zyre të Kryeministrit është shkurtuar afati i konsultimeve me publikun në tetë (8) ditë.

Mundësia për të dhënë komente ka qenë e hapur për të gjithë qytetarët e Republikës së Kosovës dhe për ekspertë të ndryshëm përmes platformës elektronike te publikuar në Web faqen e Qeverisë së Republikës së Kosovës. Konsultimi i draft Kodit Penal është bërë ne pajtim të plotë me Rregulloren Nr.05/2016 për standardet minimale për procesin e konsultimit publik.

Ecuria procesit të konsultimit

Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Kosovës është publikuar për konsultim me publikun në platformën elektronike për konsultimet me datë 21/11/ 2018 dhe ka qenë e hapur për komente deri me datë 30/11/2018. Sipas Rregullores për standardet minimale të konsultimit publik, Draft i Kodit të Procedurës Penale është publikuar së bashku me Dokumentin e Konsultimit, i cili në formë të shkurtër ka paraqitur informatat e përmbledhura për Kodin e Procedurës Penale, qëllimet, objektivat, opsionet dhe hapësirën për konsultim, informatat për hapat pas përfundimit të procesit të konsultimit etj.

3

Përveç publikimit të dokumenteve për konsultim, Ministria e Drejtësisë ka dërguar me shkrim në mënyrë elektronike draftin e Kodit të Procedurës Penale për konsultim tek institucionet publike (përfshirë kategoritë e palëve të interesit) si: zyra e BE-së, OSBE-ja, policia, Zyra e Presidentit, Zyra e Kryeministrit, MPMS, Ministria e Financave dhe të gjithë anëtarëve të cilët kanë qenë pjesë e grupit punues.

Konsiderohet se konsultimi me shkrim dhe përmes platformës elektronike, kanë qenë mjet i përshtatshëm për të marrë të gjitha kontributet nga ana e palëve të interesit.

Metodat e Konsultimit Datat/kohëzgjatja Numri i pjesëmarrësve/kontribuesve

Konsultimet me shkrim / në mënyrë elektronike;

8 ditë pune 8 pjesëmarrës

Publikimi në ueb faqe/Platforma elektronike

8 ditë pune 8 pjesëmarrës

Punëtoritë me nëngrupet

Nëngrupi i Procedurës Paraprake;

Nëngrupi i Shqyrtimit Gjyqësor;

Nëngrupi i Apelit ;

Nëngrupi Alternativ;

Nëngrupi i Konfiskimit.

Janar-Dhjetor 2018

Janar-Dhjetor 2018

Janar-Dhjetor 2018

Janar-Dhjetor 2018

Janar-Dhjetor 2018

8 pjesëmarrës

8 pjesëmarrës

8 pjesëmarrës

8 pjesëmarrës

8 pjesëmarrës

Punëtoritë me grupin e madh punues

Janar 2018

Gusht 2018

Gusht 2018

25 pjesëmarrës

34 pjesëmarrës

28 pjesëmarrës

4

Gusht 2018

Shtator 2018

Shtator 2018

Shtator 2018

28 pjesëmarrës

13 pjesëmarrës

14pjesëmarrës

14 pjesëmarrës

Përmbledhje e komenteve të pranuara gjatë procesit të konsultimit

Komentet për draft Kodin e Procedurës Penale janë dhënë me shkrim nga palët e interesit përmes komunikimit të drejtpërdrejtë nga ana e palëve të interesit. Përmes e-mail-it janë dhënë propozime relevante nga Zyra e BE-së, UNHCR, OSBE, MPMS, Prokurorë, Gjyqtarë, Avokat, Profesorë të UP-së, SHKK, BIRN dhe Internews Kosova; Organizata për Demokraci, Antikorrupsion dhe Dinjitet, Çohu!, Instituti Demokratik i Kosovës – KDI.

Çështje tjera

Të gjitha kontributet e pranuara janë shqyrtuar veç e veç nga Zyra Ligjore , kabineti i Ministrit dhe Eksperti nga Ambasada Amerikane. Të gjitha kontributet e pranuara janë shqyrtuar veç e veç, ndërsa raporti i detajuar për komentet e pranuara, kontribuuesit dhe statusin e kontributeve janë paraqitur në formë të plotë ne shtojcën nr. 1 të këtij raporti.

Hapat e ardhshëm

Draft Kodi i Procedurës Penale është finalizuar, dhe është proceduar në Qeveri me datën 15 Janar 2019.

5

Shtojca – tabela e detajuar me informatat për kontribuesit, arsyetimet për përgjigjet e pranuara dhe të refuzuara.

Respodentët

Zyra e BE-së në Kosovë Arsyetimi i organit

propozues për

përfshirje apo

mospërfshirje të

komentit tëdhënë

BIRN dhe Internews Kosova; Organizata për Demokraci, Antikorrupsion dhe Dinjitet, Çohu!, Instituti Demokratik i Kosovës – KDI

Arsyetimi iorganit

propozues për

përfshirje apo

mospërfshirje

të komentit të

dhënë

UNHCR Arsyetimi iorganit

propozues përpërfshirje apomospërfshirje

tëkomentit të

dhënë

Çështjet

Kyçe 1

I.Komentet dhe Rekomandimet e Përgjithshme

Direktiva e BE-së për të Drejtat e Viktimave

Për të qenë

Është pranuar

Neni 240Publiciteti i Aktakuzës dhe Qasja

1. Aktakuza konsiderohet publike dhe është e qasshme për publikun nga

Nuk është

Pranuar

Neni 14, paragrafi 6 – Gjuhët dhe Shkrimi

Propozojmë që së pari të jipet mundësia e dorëzimit të parashtresave në gjuhën amtare të të

Refuzohet për arsye se:Dispozitat aktuale lidhur me gjuhët i përmbushin të gjitha kërkesat kushtetuese

6

plotësisht në përputhje me acquis të BE-së në lidhje me garancitë minimale që u ofrohen viktimave të një krimi, disa dispozita të KPP-së duhet të ndryshohen për të përfshirë të gjitha të drejtat dhe garancitë e mishëruara në Direktivën e BE-së 2012/29 / BE-së të datës 25 tetor 2012 për krijimin e standardeve minimale për të drejtat, mbështetjen dhe mbrojtjen e viktimave të krimit, dhe zëvendësimin e Vendimit Kornizë të Këshillit 2001/220 / JHA.

moment i dorëzimit të aktakuzës në gjykatë.

2. Pjesët e mëposhtme të aktakuzës nuk janë asnjëherë publike:

2. 1 muaji dhe dita e lindjes e cilitdo të pandehur;2. 2 adresa e cilitdo të pandehur; 2. 3 numri personal i cilitdo të pandehuri;2.4. çdo informacion që lidhet me personat që i nënshtrohen mbrojtjes sipas Kapitullit XIII të këtij Kodi.

huajit dhe pastaj edhe si mundësi tjetër e dorëzimit në gjuhën të cilën e kupton. E njejta parashihett edhe me Ligjin nr.06/L-026 per Azil.

që burojnë nga insturmentet nërkombëtare

Çështjet

Neni 19, nënparagrafi Është pranuar

Neni 299 Nuk është pranuar.

Neni 166, paragrafi 2 – Njoftimi i Personit të

Refuzohet për shkak se:

7

Kyçe 2 1.7 i projektin e KPP-së duhet të ndryshohet për të fshirë "drejtpërdrejtë" nga teksti, që të mos kufizojë lidhjen e nevojshme shkakore të nevojshme për personat që kanë pësuar vetëm dëmtim ose humbje të drejtpërdrejtë. Ky fshirje është e nevojshme për të siguruar mbrojtje të plotë të palës së dëmtuar ose viktimës.

Mbajtja e Rendit dhe Mediat në Gjykatore

Paragrafi 6:Kur lejohet incizimi i shqyrtimit gjyqësor, gjyqtari i vetëm gjykues ose kryetari i trupit gjykues, për arsye të justifikueshme, mund të ndalojë incizimin e pjesëve të posaçme të seancës, për të cilat arsye të justifikueshme vendosë me aktvendim të arsyetuar me shkrim.

Arrestuar për të Drejtat e tij;

Propozojmë të përcaktohet organizata ndërkombëtare për refugjatë që në këtë rast është zyra e UNHCR-së në Kosovë.

Propozojmë të shtohet edhe njoftimi i përfaqësuesit të organizatës kompetente vendore për të drejtat e refugjatëve dhe azilkërkuesve, ngase organizatat e tilla ekzistojne ne Kosove dhe kryejne sherbime ligjore per refugjatet dhe azilkerkuesit.

Si praktikë e hartimit të ligjeve, nuk përmendet organizatat në mënyrë specifike.

8

Çështjet

Kyçe 3

Neni 19, nënparagrafi 1.7 i projektin e KPP-së duhet të ndryshohet për të fshirë "drejtpërdrejtë" nga teksti, që të mos kufizojë lidhjen e nevojshme shkakore të nevojshme për personat që kanë pësuar vetëm dëmtim ose humbje të drejtpërdrejtë. Ky fshirje është e nevojshme për të siguruar mbrojtje të plotë të palës së dëmtuar ose viktimës.

Familja e BE-së është e kënaqur që janë bërë përmirësime të mëdha për rritjen e të drejtave të palës së dëmtuar në draftin e KPP-së. MSHL-ja megjithatë ka vërejtur se disa të drejta të mishëruara në Direktivën e BE-së nuk janë specifikuar në nenin 63 i projektit të KPP-së. Për të qenë në përputhje me Direktivën e BE 2012/29/ BE, duhet të përfshihen ndryshimet e sugjeruara:

Neni 4 (1) dhe (2) i Direktivës

Është pranuar

Neni 199, paragrafi 2 – Vizitat dhe e Drejta për të Komunikuar

Propozojmë të përcaktohet organizata ndërkombëtare për refugjatë që në këtë rast është zyra e UNHCR-së në Kosovë.Propozojmë të shtohet edhe njoftimi i përfaqësuesit të organizatës kompetente vendore për të drejtat e refugjatëve dhe azilkërkuesve, ngase organizatat e tilla ekzistojne ne Kosove dhe kryejne

Refuzohet për shkak se:Si praktikë e hartimit të ligjeve, nuk përmendet organizatat në mënyrë specifike.

9

së BE-së 2012/29 / BE:1.3. kur identifikohet,

pala e dëmtuar ka të drejtë të marrë informacion, pa vonesa të panevojshme, nga kontakti i tij i parë me policinë, prokurorin e shtetit ose organin tjetër që zhvillon procedurën penale, varësisht nga karakteristikat personale të viktimës, nevojat, lloji ose natyra e krimit dhe rrethanat e veprës penale:

1.3.1. llojin e mbështetjes që ai ose ajo mund të marrë duke përfshirë, aty ku është relevante, informacionin themelor lidhur me qasjen në ndihmë mjekësore,

sherbime ligjore per refugjatet dhe azilkerkuesit.

Propozojme te shtohet edhe kategoria e azilkerkuesit/aplikuesit per mbrojtje nderkombetare, e që nënkupton të huajin që gjindet ne procedure per marrjen e statusit te refugjatit apo mbrojtjes plotësuese sipas Ligjit nr.06/L-026 per Azil te Kosoves.

10

mbështetjen psikologjike, strehimin alternativ dhe çdo dispozitë specifike të parashikuar në këtë Kod ose ligj pas një vlerësimi individual nga policia, prokurori i shtetit, gjyqtari ose organi tjetër që zhvillon procedurë penale. Vlerësimi individual merre parasysh llojin ose natyrën e krimit dhe rrethanat e veprës penale;1.3.2. Procedurat për paraqitjen e një kërkese në lidhje me veprën penale dhe rolin e tij ose të saj në lidhje me një procedurë të tillë;1.3.3. Si dhe në çfarë kushtesh ai ose ajo mund të fitojë mbrojtje, duke përfshirë masat

11

mbrojtëse;1.3.4. Si dhe në cilat kushte ai/ajo mund të ketë qasje në këshilla ligjore, ndihmë ligjore dhe çdo lloj këshille tjetër;1.3.5. Si dhe në çfarë kushtesh ai / ajo mund të ketë qasje në kompensim;1.3.6. Si dhe në çfarë kushtesh ai ose ajo ka të drejtë në interpretim dhe përkthim;1.3.7. Nëse ai ose ajo është shtetas i huaj, ai ose ajo ka të drejtë të njoftojë ose të ketë njoftuar dhe të komunikojë me ambasadën, zyrën e ndërlidhjes ose me misionin diplomatik të shtetit ku ai është shtetas ose me përfaqësuesin e një organizatë ndërkombëtare

12

kompetente, nëse ai ose ajo është refugjat ose është ndryshe nën mbrojtjen e një organizate ndërkombëtare;

1.3.8. Procedurat në dispozicion për të bërë ankesa ku të drejtat e tij ose të saj nuk respektohen nga policia, prokurori i shtetit ose organi tjetër kompetent që zhvillon procedurën penale;1.3.9. Detajet e kontaktit për komunikimin në lidhje me rastin e tij;

1.3.10. Shërbimet e përtëritëse në dispozicion; dhe1.3.11. Si dhe në cilat kushte shpenzimet e bëra si rezultat i pjesëmarrjes së tij/saj në

13

procedurën penale mund të rimbushen.

Neni 22 (3) i Direktivës së BE-së 2012/29 / BE:

1.4. Pala e dëmtuar që është viktimë e terrorizmit, krimit të organizuar, trafikimit të qenieve njerëzore, dhunës me bazë gjinore, dhunës në marrëdhënie familjare, dhunës seksuale, shfrytëzimit ose diskriminimit dhe viktimës që ka pësuar dëmtime të konsiderueshme për shkak të ashpërsisë së krimit si dhe viktimave me aftësi të kufizuara dhe ata që janë veçanërisht të cenueshëm, duhet të merren parasysh;

Neni 3 (1) i Direktivës së BE-së 2012/29 / BE:

1.5. Pala e dëmtuar ka

14

të drejtë të ndihmohet për të kuptuar dhe për t'u kuptuar nga kontakti i parë me policinë ose autoriteti tjetër kompetent që zhvillon procedurat dhe gjatë çdo ndërveprimi të mëtejshëm të nevojshëm me policinë ose autoritetin kompetent gjatë zhvillimit të procedurat penale;

Neni 3 (3) i Direktivës së BE-së 2012/29/BE:

1.6. Pala e dëmtuar mund të shoqërohet nga një person i zgjedhjes së tij ose saj në kontaktin e parë me policinë, prokurorët e shtetit ose organin tjetër që zhvillon procedurat penale, ku për shkak të ndikimit të krimit, viktima kërkon ndihmë për të

15

kuptuar ose për t'u kuptuar;

Neni 6 (3) i Direktivës së BE-së 2012/29/BE

1.9. Pala e dëmtuar ka të drejtë të marrë informata rreth procedurës penale në lidhje me një vepër penale në lidhje me: çdo vendim për të mos vazhduar me ose për të përfunduar një hetim ose për të mos ndjekur penalisht të dyshuarin ose të pandehurin me arsyet pse kështu përveç në rastet kur arsyet janë konfidenciale ose, [...]

Neni 3 (2) i Direktivës së BE-së 2012/29/BE:

1.10.pala e dëmtuar ka të drejtë të marrë informacion dhe të komunikojë me policinë, prokurorët e shtetit, gjyqtarët ose

16

organin tjetër që zhvillon procedurën penale në një gjuhë të thjeshtë dhe të qasshme, me gojë ose me shkrim. Ky komunikim duhet të marrë në konsideratë karakteristikat personale të palës së dëmtuar duke përfshirë çdo aftësi të kufizuar që mund të ndikojë në aftësinë për të kuptuar ose për t'u kuptuar;

Neni 6 (4) i Direktivës së BE-së 2012/29 / BE:

1.11.pala e dëmtuar ka të drejtë të zgjedhë nëse do të marrë informacion dhe komunikim ose jo, përveç nëse informacioni ose komunikimi duhet të sigurohet për shkak të të drejtave të viktimës për pjesëmarrje në

17

procedurën penale. Pala e dëmtuar ka të drejtë të ndryshojë dëshirën e tij ose saj në lidhje me shërbimin e një informacioni apo komunikimi të tillë.

Neni 7 (1) i Direktivës së BE-së 2012/29 / BE:

1.12. pala e dëmtuar ka të drejtë për të drejtat e parapara në nenin 14 të këtij Kodi dhe, sipas kërkesës, të drejtën e interpretimit pa pagesë gjatë çdo interviste ose marrje në pyetje të palës së dëmtuar dhe gjatë seancave gjyqësore nëse pala e dëmtuar merr pjesë në procedurën penale ;

Neni 5 (2) i Direktivës së BE-së 2012/29 / BE:

1.13. pala e dëmtuar, nëse ai ose ajo nuk e kupton ose nuk flet

18

gjuhën e procedurës, ka të drejtë të paraqesë një parashtrese dhe ankesë në një gjuhë që ai ose ajo kupton ose duke marrë ndihmën e nevojshme gjuhësore;

Nenet 5 (3), 7 (3) dhe 7 (6) të Direktivës së BE-së 2012/29 / BE:

1.14. pala e dëmtuar, nëse ai ose ajo nuk e kupton ose nuk flet gjuhën e procedurës, I sigurohet përkthimi pa pagesë, i defteses se pranuar me shkrim të kerkeses ose te ankeses së tij ose saj të parashtruar, nëse ata kërkojnë, dhe të informacionit të rëndësishëm për ushtrimin e të drejtave të tij/saj në procedurën penale në një gjuhë që ai/ajo e kupton. Përkthimi

19

gojorisht mund të sigurohet në vend të një përkthimi me shkrim nëse nuk cenon paanshmerine e procedurës;

Çështjet

Kyçe 4

Neni 78, paragrafi 1 i projektit të KPP-së duhet të riformulohet për të fshirë "kur pala e dëmtuar i përket një prej kategorive të referuara në nenin 63, paragrafi 1i këtij Kodi" dhe shtoni "ose përfaqësuesi i viktimës, nëse ka" fundi i fjalisë.

Është pranuar

Neni 200, paragrafi 3 – Disiplina e të Paraburgosurve

Propozojmë të përcaktohet organizata ndërkombëtare për refugjatë që në këtë rast është zyra e UNHCR-së në Kosovë.

Propozojmë të shtohet edhe njoftimi i përfaqësuesit të organizatës kompetente vendore për të

20

drejtat e refugjatëve dhe azilkërkuesve, ngase organizatat e tilla ekzistojne ne Kosove dhe kryejne sherbime ligjore per refugjatet dhe azilkerkuesit

Propozojme te shtohet edhe kategoria e azilkerkuesit/aplikuesit per mbrojtje nderkombetare, e që nënkupton të huajin që gjindet ne procedure per marrjen e statusit te refugjatit apo mbrojtjes plotësuese sipas Ligjit nr.06/L-026 per Azil te Kosoves.

21

Çështjet

Kyçe 5

Neni 142 i projekt-KPP-së duhet të përfshijë një paragraf të ri për të përfshirë përmbajtjen e nenit 20 (d) të Direktivës së BE-së 2012/29 / BE duke deklaruar:

4. Ekzaminimi fizik i kryer ndaj viktimës ose të palës së dëmtuar duhet të mbahet në minimum dhe të kryhet vetëm kur është e domosdoshme për qëllimet e procedurës penale.

Është pranuar

Çështjet

Kyçe 6

Neni 231, paragrafi 1 i draftit të KPP-së duhet të përfshijë "dhe nëse ndërmjetësimi është në interes të palës së dëmtuar" siç kërkohet me nenin 12 (1) të Direktivës së BE-së 2012/29 / BE.

Neni 231, paragrafi 2 i drafti i KPP-së duhet të shtojë një dënim të ri në përputhje me Nenin 12 (1) të Direktivës së

Është pranuar

22

BE-së 2012/29/BE, ku thuhet: "Para fillimit të ndërmjetësimit, ndërmjetësi duhet të informojë viktimën me informacione të plota dhe të paanshme rreth procesit dhe rezultateve të mundshme, si dhe informacionin rreth procedurave për mbikëqyrjen e zbatimit të çdo marrëveshjeje".

Neni 231, paragrafi 3 i drafitit të KPP-së duhet të riformulohet në përputhje me Nenin 12 (1) të Direktivës së BE-së 2012/29/BE duke deklaruar pas "palës së dëmtuar": "bazuar në pëlqimin e lirë dhe të informuar të palës së dëmtuar. Pëlqimi i palës së dëmtuar mund të tërhiqet në çdo kohë ".

Direktiva e BE-së mbi të drejtën e informimit

23

Për të qenë plotësisht në përputhje me acquis-in të BE-së në lidhje me të drejtën e informimit në procedurat penale, disa dispozita të KPP-së duhet të ndryshohen në mënyrë që të përfshihen të gjitha të drejtat dhe garancitë e mishëruara në Direktivën e BE-së 2012/13/BE të datës 22 maj 2012 mbi të drejtën e informimit në procedurën penale.

Çështjet

Kyçe 7

Neni 10 paragrafët 1, 2 dhe 4 të draftit të KPP- të duhet të ndryshohen për të pasqyruar përmbajtjen e nenit 3 (1) dhe (2) të Direktivës së BE-së 2012/13/BE:

1. Gjatë arrestimit të tij dhe marrjes në pyetje për herë të parë, paraqitja e parë ose njoftimi i parë se ai ose ajo është i pandehur në procedurën penale i pandehuri menjëherë njoftohet në hollësi për llojin dhe shkaqet e akuzës kundër

Është pranuar

24

tij në gjuhën që ai e kupton. 2. Me arrestimin e tij/saj dhe gjatë marrjes në pyetje për herë të parë, paraqitjen e parë ose njoftimin e parë se ai ose ajo është i pandehur në procedurën penale ose në çdo kohë gjatë procedurës penale, i pandehuri nuk ka detyrim të paraqesë mbrojtjen e vet ose të përgjigjet në ndonjë pyetje, dhe nëse mbrohet, nuk është i detyruar të akuzojë vetveten ose të afërmit e tij e as të pranojë fajësinë. Kjo e drejtë nuk përfshin rastin kur i pandehuri hyn vullnetarisht në marrëveshje për të bashkëpunuar me prokurorin e shtetit.[…]

4. Të drejtat e përfshira në këtë nen ofrohen me gojë ose me shkrim, në një gjuhë të thjeshtë dhe të kuptueshme, duke marrë parasysh çdo nevojë të veçant të të pandehurve të cenueshëm.

25

Në mënyrë të ngjashme, neni 11 paragrafët 5 dhe 7 i projektit të KPP-së duhet të ndryshohen për të përfshirë të drejtat e parapara në nenin 3 (1) dhe (2) të Direktivës së BE-së 2012/13/EU:

5. Gjate marrjes në pyetje për herë të parë, paraqitja e parë ose njoftimi i parë se ai ose ajo është i/e pandehur në procedurën penale, gjykata ose organi kompetent i cili e drejton procedurën penale detyrohet ta njoftojë të pandehurin për të drejtën e tij/saj në mbrojtës që nga marrja në pyetje për herë të pare, ashtu siç parashihet me këtë Kod. […]

7. Të drejtat e përfshira në këtë nen sigurohen gojarisht ose me shkrim, në një gjuhë të thjeshtë dhe të qasshme, duke marrë parasysh çdo nevoje të

26

veçant të të pandehurve të cenueshëm.

Një paragraf i ri duhet të shtohet në nenin 13 i projektit të KPP-së për të mbuluar të drejtat e parapara në nenin 3 (2) të Direktivës së BE-së 2012/13 / BE:

4. Të drejtat e përfshira në këtë nen sigurohen gojarisht ose me shkrim, në një gjuhë të thjeshtë dhe të qasshme, duke marrë parasysh çdo nevoje të veçant të të pandehurve të cenueshëm.

Çështjet

Kyçe 8

Neni 163 nënparagrafi 4.2 i projektit të KPP-së duhet të ndryshohet për të përfshirë të drejtat e parapara në nenin 4 (1) dhe (5) të Direktivës së BE-së 2012/13/BE, përkatësisht:

4.2. me shkrim me një Letër të Drejtave që përmban të gjitha të drejtat e përcaktuara në nenin 166 të Kodit

Është pranuar

27

aktual dhe të gjitha të drejtat e tjera që ai/ajo gëzon sipas këtij Kodi në një gjuhë që ai ose ajo kupton.

Çështjet

Kyqe 9

Neni 166 paragrafi 1 i projektit të KPP-së duhet të ndryshohet për të përfshirë të drejtat minimale që i sigurohen personit të arrestuar, të përfshira në nenin 4 (2) dhe (3) të Direktivës së BE-së 2012/13/EU:

1.3. qasja në shkresat e lëndës në vetëm ne rastet e përjashtimeve të parapara në nenin 211 të këtij Kodi;[…]1.6. informimi për numrin maksimal të orëve që atij ose asaj mund t'i hiqet liria para se të paraqiten para gjyqtarit;1.7. kundërshtimi mbi ligjshmërinë e paraburgimit të tij ose saj ose për të bërë kërkesë për lirim të

Është pranuar

28

përkohshëm;

Direktiva e BE-së mbi të Drejtën e Interpretimit dhe Përkthimit

Për të qenë plotësisht në përputhje me acquis të BE-së në lidhje me të drejtën për interpretimit dhe përkthimit në procedurat penale, disa dispozita të KPP-së duhet të ndryshohen në mënyrë që të përfshihen të gjitha të drejtat dhe garancitë e mishëruara në Direktivën e BE-së 2010/64/BE të 20 Tetor 2010 për të drejtën e përkthimit dhe interpretimit në procedurën penale.

Çështjet

kyqe 10

Neni 14 i projektit të KPP-së duhet të ndryshohet për të përfshirë të gjitha të drejtat e parapara në nenin 2 (1), (2), (5) dhe (8), nenin 3 (1), (2), (4), ), (8) dhe (9), Neni 8 (5) i Direktivës së BE-së 2010/64/BE:

Është pranuar

29

2. Personi që merr pjesë në procedurë penale i cili nuk e flet ose kupton gjuhën në të cilën zhvillohet procedura, ka të drejtë të flasë gjuhën e vet dhe të jetë i informuar nëpërmjet përkthimit pa pagesë me faktet, provat dhe procedurën. Përkthimi të jetë i një cilësie të mjaftueshme për të mbrojtur paanshmërinë e procedurave dhe sigurohet përmes një përkthyesi të pavarur

3. I pandehuri, i cili nuk flet ose nuk kupton gjuhën e procedurës, ka të drejtën në përkthim të cilësisë të mjaftueshme për të siguruar që ai ose ajo ka njohuri të rastit kundër tij ose saj dhe është në gjendje të ushtrojë të drejtën e tij të mbrojtjes .

4. I pandehuri, i cili nuk flet ose nuk e kupton gjuhën e procedurës, ka të drejtën e interpretimit për komunikim me avokatin e tij mbrojtës, nëse ai nuk flet ose nuk e

30

kupton gjuhën e të pandehurit:

4.1. Kur i pandehuri merret në pyetje;

4.2. Gjate seancës dëgjimore; ose

4.3. Kur paraqet parashtresa me shkrim ose ankesë

5. Personi nga paragrafi 2., 3 dhe 4 i këtij neni njoftohet për të drejtën e tij në përkthim. Ai mund të heqë dorë nga kjo e drejtë nëse e di gjuhën në të cilën zhvillohet procedura gjyqësore. Nëse personi është i pandehur, një heqja dorë e tillë behet pasi ai ose ajo të ketë marrë këshilla ligjore paraprake ose nëse ka siguruar njohuri të plota për pasojat e një heqje dore të tillë dhe lirimi nga dënimi është e qartë dhe e dhënë vullnetarisht. Njoftimi për këtë të drejtë dhe deklarata e pjesëmarrësit shënohet në procesverbal.

31

6. Personi i përmendur në paragrafët 2, 3 dhe 4 të këtij neni ka të drejtë të kërkojë nga gjyqtari kompetent ose autoriteti kompetent që të zhvillojë procedura penale për interpretim të ri nëse cilësia e interpretimit nuk është e mjaftueshme për të mbrojtur paanshmërinë e procedurës .[…]

8. Personit të arrestuar, i pandehuri që mbahet në paraburgim dhe personit që mban dënimin i cili nuk e kupton gjuhën e procedurës i sigurohet brenda një periudhe të arsyeshme kohore, përkthimin e thirrjeve, vendimeve dhe parashtresave, në tërësi ose pjesërisht, varësisht nga fakti nëse ato janë relevante për qëllimet e mundësimit të të pandehuri ose personi që është në vuajtje të dënimit të ketë njohuri të rastit kundër tij/saj, në gjuhën që ai ose ajo

32

përdor në procedurat ose dokumentet e tjera të cilat janë thelbësore për të siguruar që ai ose ajo të jetë në gjendje të ushtrojë të drejtën e tij/saj të mbrojtjes dhe të sigurohet paanshmëria e procedurave. Dokumentet thelbësore përfshijnë çdo vendim që heq lirinë personin e tij/saj, çdo akuzë për aktakuzë dhe çdo aktgjykim

9. Një përkthim gojarisht ose përmbledhje gojarisht e dokumenteve thelbësore të renditura në paragrafin 8 të këtij neni mund të sigurohen në vend të një përkthimi me shkrim nëse një përkthim i tillë ose përmbledhje gojarisht nuk paragjykon paanshmërinë e procedurës.

10. I pandehuri, i cili nuk flet ose nuk kupton gjuhën e procedurës, ka të drejtën e përkthimit të një cilësie të mjaftueshme për të mbrojtur paanshmërinë e procedurës,

33

veçanërisht duke siguruar që i pandehuri ka njohuri për rastin kundër tij dhe është në gjendje të ushtrojë të drejtën e tij ose të saj për mbrojtës.

11. I pandehuri ka të drejtë të paraqesë ankesë kundër një vendimi për të mos siguruar interpretim ose përkthim.

Çështjet

kyqe 11

Neni 213 i projektit të KPP-së duhet të përfshijë një paragraf shtesë në përputhje me nenin 5 (3) të Direktivës së BE-së 2010/64/BE ku thuhet:

2. Personi që shërben si interpreter ose përkthyes sipas këtij Kodi duhet të interpretojë ose të përkthejë me konfidencialitet.

Është pranuar

Çështjet

kyqe 12

Dispozitat për kontroll dhe konfiskim

Është pranuar

34

Dispozitat për kërkim dhe konfiskim të i projektit të KPP-së janë ndryshuar me qëllim që t'i harmonizojnë ato me acquis të BE-së dhe të harmonizohen ato me njëra-tjetrën. Megjithatë, forma aktuale e Projekt-KPP- së nuk ka përfshirë të gjitha ndryshimet e sugjeruara, duke bërë disa dispozita jopraktike, sidomos lidhur me dispozitën e prezantuar rishtazi të hetimit të konfiskimit dhe faktit që prona e re që i nënshtrohet konfiskimit mund të zbulohet pas ngritjes së aktakuzës.

MSHL-ja fuqishëm rekomandon MD-së të ndryshoje nenet ne vijim:

Neni 110 paragrafi 12 i projektit të KPP-së duhet të specifikojë se cila pronë mund të konsiderohet si pronë e

35

specifikuar e konfiskuar qe i nënshtrohet konfiskimit, gjegjësisht duke shtuar "identifikimin e sendit si të tillë në aktakuzë ose në njoftimin sipas nenit 281 paragrafi 5 të këtij Kodi" pas " prokurori shtetit ".Ngjashëm, gjuha e njëjtë duhet të shtohet në nenin 110 paragrafi 13 i projektit të KPP-së.

Përveç kësaj, neni 110 paragrafi 15 i projektit të KPP-së duhet të riformulohet, të zëvendësojë " përfitimit material ose të mjeteve " me "pronën e specifikuar" dhe duke shtuar pas "në aktakuzë": sic vijon "ose në njoftimin sipas nenit 281 paragrafi 5 të këtij Kodi ".Neni 114 paragrafi 1 i projektit të KPP-së duhet të ndryshohet për të specifikuar se objekti do të shitet "me urdhër të prokurorit të shtetit në Agjencinë për Menaxhimin

36

e Pasurive të Sekuestruara dhe të Konfiskuara". Kjo do të lejojë që AMPSK të kryejë punën e saj në mënyrë efektive.

Çështjet

kyqe 13

Neni 238 i projektit të KPP-së duhet të ri-fusë përmbajtjen e nenit 241 nën-paragrafi 1.9 të KPP-së aktuale, i cili është fshirë dhe duhet të ri-hartohet si më poshtë:

1.9. aktakuza përshkruan çdo pronë të specifikuar që i nënshtrohet konfiskimit të njohura për prokurorin e shtetit në kohën e ngritjes së aktakuzës.

Është pranuar

Çështjet

kyqe 14

Është e domosdoshme që aktakuza të përshkruaj cilat prona të specifikuara i nënshtrohet konfiskimit. Përveç kësaj, dispozitat e tjera të i projektit të KPP-së i

Është pranuar

37

referohen kësaj dispozite, nenit 238 nënparagrafi 1.9 i projektit të KPP-së (p.sh. neni 276 paragrafi 1 dhe neni 280 paragrafi 1 i projektit të KPP-së).

Në nenin 263 nënparagrafin 3.3 i projektit të KPP-së, fjala "ulje" duhet të fshihet dhe zëvendësohet me " shpërndarje apo zhvleftësim ". Kjo lejon të përfshijë jo vetëm uljen në vlerë por shpërndarjen e saj. Në mënyrë të ngjashme, brenda nenit 264 nënparagrafi

1.3 të Projekt-KPP-së fjala "ulje" duhet të fshihet dhe zëvendësohet me " shpërndarje apo zhvleftësim ".

"Neni 386 i" duhet të fshihet nga neni 263 paragrafi 5 i

38

projektit të KPP-së, pasi që numërimi i Kodit Penal, aktualisht para Kuvendit, ka ndryshuar.Pas konsultimeve të frytshme me AMPSK, neni 267 i projektit të KPP-së - të përmbajë një paragraf të ri 6 ku përcaktohet si më poshtë:

6. Gjykata të dorëzoj urdhri kufizues përfundimtar të në Agjencinë për Administrimin e Pasurisë së Sekuestruar dhe të Konfiskuar, e cila do ta ekzekutojë atë brenda pesëmbëdhjetë (15) ditëve nga dita e dorëzimit të urdhrit.

Çështjet

kyqe 15

Neni 272, paragrafi 1 i projektit të KPP-së të ndryshohet për të specifikuar qartë se cilat prone e specifikuar është konfiskuar, përkatësisht "të gjitha pronat e specifikuara detajuara në aktakuzë ose në njoftim sipas

Është pranuar

39

nenit 281 paragrafi 5 të këtij Kodi".

Brenda nenit 272 paragrafi 2 i projektit të KPP-së, fjalët "përfitim material ose dhuratë korruptive" duhet të zëvendësohen me "pronën e specifikuar".

Paragrafi 3 i nenit 272 duhet të fshihet tërësisht.

Paragrafi 4 i nenit 272 duhet të riformulohet pasi formulimi i tij i tanishëm është konfuz, siç pretendohet me të drejtë nga zbatuesit vendorë gjatë nën grupit punues të KPP-së në fund të shtatorit 2018. Paragrafi 4 duhet të lexohet në vend të tij:

4. Vlera monetare e përfitimit të pasurisë së specifikuar material të pasurisë ose dhuratës korruptive është vlera më e madhe e përcaktuar

40

ose në kohën e dënimit ose kur është siguruar së pari nga i pandehuri ose nga pala e tretë.

Çështja Kyqe

16

Neni 276, paragrafi 1 i projektit të KPP-së duhet të harmonizohet me dispozitat e tjera në mënyrë që të zëvendësojë " i/e specifikuar" me "detalisht në aktakuzë" dhe të përfshijë "ose në njoftimin sipas nenit 281 paragrafi 5 të këtij Kodi". E njëjta vlen edhe për nenin 277 paragrafët 2 dhe 4 i projektit të KPP-së.

Është pranuar

Çështja Kyqe

17

Neni 280 i projektit të KPP-së duhet të ndryshohet për të përfshirë urdhrin për konfiskim brenda vetë aktgjykimit, në vend që të jetë në një urdhër të veçantë. Në praktikë, një urdhër i veçantë do të krijojë konfuzion, veçanërisht në rastet kur procedurat paralele të ankesës janë në vazhdim për aktgjykimin dhe urdhrin e konfiskimit ndaras. Neni 280

Është pranuar

41

paragrafi 1 i projektit të KPP-së duhet të lexojë në vend të kësaj "Aktgjykimi përmban gjyqtari i vetëm gjykues ose trupi gjykues, në harmoni me aktgjykimin , të nxjerrë një urdhër ...".Përveç kësaj, neni 280 paragrafi 1 do të shtrijë konfiskimin në pronën e përfshirë në njoftimin në përputhje me nenin 281 paragrafi 5, kështu që "ose në njoftimin sipas nenit 281 paragrafi 5 të këtij Kodi" duhet të shtohet. Në mënyrë të ngjashme, neni 280

paragrafi 2 i projektit të KPP-së gjithashtu përmban "ose në njoftimin sipas nenit 281 paragrafi 5 të këtij Kodi".

Paragrafët 9 dhe 10 të nenit 280 i projektit të KPP-së duhet të fshihen pasi që urdhri për konfiskimin tani

42

është përfshirë në aktgjykim.

Çështjet

Kyqe 18

Neni 281 paragrafi 1 i projektit të KPP-së duhet të përdorë foljen "may" në vend të "can".

Duhet shtuar një paragraf i ri 5 brenda nenit 281 i projektit të KPP-së duhet te shtohet për të lejuar prokurorin e shtetit të njoftojë palët për zbulimin e ndonjë pasurie të re të specifikuar që i nënshtrohet konfiskimit pas ngritjes së aktakuzës:

5. Nëse hetimi i konfiskimit rezulton në zbulimin e ndonjë pasurie të re të specifikuar që nuk dihet në kohën e ngritjes së aktakuzës, prokurori i shtetit njofton me shkrim gjykatën dhe palët ne procedure.

Është pranuar

43

Brenda nenit 282 paragrafi 9 i projektit të KPP-së, në fund të paragrafit duhet të shtohet: "nëse informacioni i dhënë nuk tejkalon qëllimin e Urdhëri për zbulim të informacionit" për të kufizuar fushën e provave të papranueshme.

Çështjet

kyqe 19

Neni 372 paragrafi 9 i projektit të KPP-së fshihet dhe në vend të tij duhet të futet teksti i mëposhtëm: "Aktgjykimi përmban edhe arsyetimin e detajuar në paragrafët 2 dhe 3 të nenit 277 të këtij Kodi".

Është pranuar

Çështjet

Kyqe 20

Neni 490 paragrafi 3 i projektit të KPP-së të ndryshohet për të ri-përfshire një pjesë të paragrafit origjinal 3 që është fshirë, përkatësisht që kopja e aktgjykimit të formës së prerë

Është pranuar

44

i dërgohet AMPSK-së. Për më tepër duhet të shtohet një paragraf i ri 4 i nenit 490 i projektit të KPP-së:

3. Nëse aktgjykimi përmban urdhrin për konfiskimin e pasurisë, prona e tillë automatikisht bëhet pronë e shtetit. Një kopje e vërtetuar e aktgjykimit të formës së prerë duhet t'i dërgohet menjëherë Agjencisë për Menaxhimin e Pronave të Sekuestruara dhe të Konfiskuara, të cilat mund t'i shesin objekteve ose t'i vendosin ato në përdorim të Qeverisë. Të ardhurat monetare nga shitja e objekteve të tilla do të kreditohen në buxhet.

4. Përveç rihapjes së procedurës penale ose kërkesës për mbrojtjen e ligjshmërisë, urdhri i formës së prerë për konfiskimin e sendit mund

45

të ndryshohet në çështje gjyqësore civile nëse lind një mosmarrëveshje në lidhje me pronësinë e sendit të konfiskuar.

Çështjet

Kyqe 21

Aktgjykimi për Kërkesën për Mbrojtjen e Ligjshmërisë

Propozimi i paraqitur kërkon t’i të shtohet një fjali në paragrafin 2 të nenit 441 të KPP-së, që parasheh një standard të ri të shqyrtimit për kërkesat për mbrojtjen e ligjshmërisë të paraqitur në dem të të pandehurit, si në vijim: “Kërkesa për mbrojtjen e ligjshmërisë në dem të të pandehurit do të jepet vetëm kur vendimi i Gjykatës së Apelit është dukshëm i papërshtatshëm ose i bazuar në gabime të qarta.”

BE-ja nuk pajtohet me këtë propozim për disa arsye.

Është pranuar

46

1. Standardi i Shqyrtimit

Standardi i shqyrtimit për kërkesat për mbrojtjen e ligjshmërisë tashmë gjendet në nenin 435 paragrafi 1 të KPP-së, përkatësisht që një kërkesë për mbrojtjen e ligjshmërisë mund të paraqitet në:- në rast të shkeljes së ligjit penal;- në rast të shkeljes esenciale të ligjit të procedurës penale ( nga neni 384, paragrafi 1. i këtij Kodi); ose- në rast të shkeljeve të tjera të dispozitave të procedurës penale kur shkeljet e tilla kanë ndikuar në ligjshmërinë e vendimit gjyqësor.

Përveç kësaj, neni 435 paragrafi 2 i KPP-së shprehimisht parasheh që kërkesa e tillë nuk mund të paraqitet për shkak të vërtetimit të gabueshëm ose jo të plotë të gjendjes faktike.

47

Theksohet se ky tashmë është një standard shumë i vështirë. Ne vërejmë në këtë drejtim se pragu për çfarë mund të përbëjë shkelje esenciale të procedurës penale është vendosur shume më i lartë në KPP-ne e ndryshuar krahasuar me formulimin e KPP-së tanishëm.

Duke shtuar një standard të ri të shtresës së dytë në nenin 441 të KPP-së është e pajustifikueshme.

2. “Gabimet e papërshtatshme ose i bazuar në gabime të qarta”

Propozimi i ri shton një fjali në nenin 441 të KPP-së duke deklaruar se kërkesa për mbrojtjen e ligjshmërisë në dëm të të pandehurit duhet të jepet vetëm kur "vendimi i

48

Gjykatës së Apelit është qartazi i papërshtatshëm ose i bazuar në gabim të qartë".

Këto dy koncepte ("qartazi i papërshtatshëm" dhe "gabim i qartë") janë të panjohura për KPP-në. Nuk ka përcaktim se çfarë përbën një vendim të papërshtatshëm ose një vendim të bazuar në një gabim të qartë. Nëse shtohet, ata mbajnë një rrezik serioz duke krijuar konfuzion ne mesin e zbatuesve vendor.Edhe më e rëndësishmja, kuptimi i gjerë dhe i përgjithshëm i këtyre dy koncepteve të formuluara në propozim lë hapësirë për interpretim arbitrar.

Me fjalë të tjera, edhe pse Gjykata Supreme konstaton se ka shkelje siç përshkruhet në nenin 435 paragrafi 1 të KPP-së, gjyqtarët mund të përdorin diskrecionin tyre për të mos dhënë kërkesën për mbrojtjen e ligjshmërisë

49

bazuar vetëm në faktin se ata konstatojnë se vendimi i Gjykatës së Apelit nuk ishte qartazi i papërshtatshëm ose i bazuar në një gabim të qartë.

Lejimi për një mundësi të tillë ngre shqetësime në lidhje me paanshmërinë e procedurave. Shkeljet e renditura në nenin 435 të KPP-së që kanë bazë për të kërkuar mbrojtjen e ligjshmërisë janë të natyrës serioze. Propozimi i ri do të lejonte që shkeljet e tilla të ndryhen bazuar në një diskrecion të pakontrolluar të gjyqtarëve.

Përveç kësaj, duhet të theksohet se në Kosovë nuk ka doktrinë precedentësh dhe ende nuk ka kulturë të fortë të pasimit të linjave të përcaktuara të jurisprudencës. Prandaj, paraqitja e standardeve të reja, të panevojshme dhe të panjohura brenda KPP-së nuk është e këshillueshme.

50

3. Barazia e të gjitha palëve në procedurën gjyqësore

Një përparim i madh që rezultoi nga shqyrtimi dhe ndryshimi i KPP-së ishte lejimi i kërkesave për mbrojtjen e ligjshmërisë në favor të të pandehurit, por edhe në dëm të tij. Kjo rezultoi në ndryshimin e fjalisë së parë të parapare në paragrafin 2 të nenit 441.

Një nga arsyetimet për një ndryshim të tillë të miratuar ishte sigurimi i barazisë së të gjitha palëve në procedurën gjyqësore midis palëve në procedurat penale lidhur me paraqitjen e kërkesave për mbrojtjen e ligjshmërisë, duke vendosur në mënyrë të barabartë të dyja edhe prokurorinë edhe mbrojtjen.

51

Propozimi i ri parasheh që një standard i ri shtesë të zbatohet për kërkesat për mbrojtjen e ligjshmërisë në dëm të të pandehurit. Kjo do të çekuilibroi barazinë e të gjitha palëve në procedurën gjyqësore që është ri-futur në ndryshimet e pranuara tashmë të paraqitura në nenin 441 të KPP-së.

Përdorimi i terminologjive lidhur me palët e dëmtuara dhe përfaqësuesit e tyre

MSHL ka vërejtur mospërputhje në përdorimin e terminologjive të caktuara në lidhje me palët e dëmtuara / viktimat dhe përfaqësuesit e tyre (avokati i viktimave ose përfaqësuesi i viktimës). i projektit të KPP-së duhet të harmonizohet duke përdorur formulimin e saktë:

- Avokati i viktimës ose

52

përfaqësuesi i viktimës, në vend të "përfaqësuesit ligjor" ose "përfaqësuesi i autorizuar". Përveç disa dispozitave nuk i referohet mbrojtësit të viktimës apo përfaqësuesit të viktimës. Dispozitat e mëposhtme duhet të ndryshohen: Neni 38 nënparagrafët 1.2 dhe 1.4; Neni 43 nënparagrafët 1.2 dhe 1.4; Neni 44 paragrafi 1; Neni 65 paragrafi 1; Neni 127 paragrafi 6; Neni 138 paragrafi 4; Neni 173 paragrafi 5; Neni 206 paragrafi 1; Neni 285 paragrafi 1; Neni 286 paragrafi 1; Neni 288 paragrafi 2; Neni 289 paragrafi 1; Neni 293 paragrafi 1; Neni 297 paragrafi 1; Neni 300 paragrafi 1; Neni 317 paragrafi 1; Neni 353 paragrafi 1; Neni 355 paragrafi 1; Neni 368 paragrafët 2 dhe 4; Neni 372 paragrafi 2; Neni 395 paragrafi 2; Neni 414

53

paragrafi 1; Neni 452 nënparagrafi 2.8; Neni 454 paragrafi 1;

- Palët e dëmtuara janë palë në procedurë, prandaj teksti i KPP-së nuk i referohet "palëve dhe palës së dëmtuar": Neni 206 paragrafi 1; Neni 286 paragrafi 1; Neni 288 paragrafi 2; Neni 293 paragrafi 1; Neni 297 paragrafi 1; Neni 328 paragrafi 3; Neni 344 paragrafi 3; Neni 349 paragrafi 1; Neni 353 paragrafi 1;

- - "Pala e dëmtuar" mungon nga neni në vijim: Neni 138 paragrafi 2;

Çështjet

kyqe 22

• Teksti i identifikuar q ë mungon

Në disa dispozita, disa pjesë të teksteve janë fshire gabimisht, duke i bërë ato të paqarta ose jo-praktike:

Është pranuar

54

- Neni 38 paragrafi 3 i projektit të KPP-së mungon "paraqitet" në fund të fjalisë.

- Neni 84 paragrafi 8 i projektit të KPP-së mungon teksti "një vendim i arsyetuar që".

- Një pjesë e titullit të nenit 90 i projektit të KPP-së mungon: "Urdhëra për".

- Neni 149 paragrafi 1 i projektit të KPP-së mungon "viteve" pas "(5)".

- Neni 211 paragrafët 6 dhe 7 i projektit të KPP-së mungojnë "kompetent" pas gjyqtarit.

- Neni 228, paragrafi 1 i projektit të KPP-së mungon "me burgim" pas "(1) viti".

- Neni 388 nënparagrafi 1.5 i projektit të KPP-së mungon "gjykata e tejkalon autoritetin

55

e saj sipas ligjit" në fund.

• "Dhomat e Avokatisë së Kosovës"

"Shoqata e avokatëve" duhet të zëvendësohet nga "Odat e Avokatëve të Kosovës" në të gjithë KPP-në (neni 60 paragrafi 4 dhe neni 457 paragrafi 2).

Çështja kyqe

23

• Teksti i identifikuar q ë mungon

Në disa dispozita, disa pjesë të teksteve janë fshire gabimisht, duke i bërë ato të paqarta ose jo-praktike:

- Neni 38 paragrafi 3 i projektit të KPP-së mungon "paraqitet" në fund të fjalisë.

- Neni 84 paragrafi 8 i projektit të KPP-së mungon teksti "një vendim i arsyetuar që".

- Një pjesë e titullit të nenit

Është pranuar

56

90 i projektit të KPP-së mungon: "Urdhëra për".

- Neni 149 paragrafi 1 i projektit të KPP-së mungon "viteve" pas "(5)".

- Neni 211 paragrafët 6 dhe 7 i projektit të KPP-së mungojnë "kompetent" pas gjyqtarit.

- Neni 228, paragrafi 1 i projektit të KPP-së mungon "me burgim" pas "(1) viti".

- Neni 388 nënparagrafi 1.5 i projektit të KPP-së mungon "gjykata e tejkalon autoritetin e saj sipas ligjit" në fund.

• "Dhomat e Avokatisë së Kosovës"

"Shoqata e avokatëve" duhet të zëvendësohet nga "Odat e Avokatëve të Kosovës" në të gjithë KPP-në (neni 60 paragrafi 4 dhe neni 457 paragrafi 2).

57

Çështjet

kyqe 24

Komentet dhe Rekomandimet Nen për Neni

• Neni 86 i projektit të KPP-së

Ekziston një gabim teknik në këtë dispozitë. Neni 86 paragrafi 2 i projektit të KPP-së duhet t'i referohet nenit 89 i projektit të KPP-së (dhe jo Nenit 90).

• Neni 88 i projektit të KPP-së

Neni 88 nënparagrafi 2.4 i projektit të KPP-së duhet të jetë më i gjerë në mënyrë që të përfshijë numrin IMEI dhe adresën IP. Kjo përfshin më shumë adresa dhe numra të IT që mund të jenë subjekt i masave të posaçme hetimore.

Është pranuar

58

• Neni 139 i projektit të KPP-së

Titulli i Nenit 139 duhet të ndryshohet për të pasqyruar përmbajtjen e kësaj dispozite, pasi që ai gjithashtu merret me emërimin e ekspertëve nga Gjyqtari i Procedurës Paraprake.

• Nenet 156 dhe 425 i projektit të KPP-së

MSHL vë në dukje se një paragraf që është futur me miratimin e grupit nën-punues të KPP dhe grupi i madh i punës nuk është i pranishëm në i projektit të KPP-së. Prandaj, MSHL rekomandon ri-përfshirjen e tij si një paragraf të ri 4 të nenit 156 i projektit të KPP-së4. Nëse aktakuza nuk është paraqitur në afatin e paraparë në nenin 240

Neni 156 paragrafi

4 nuk është

pranuar

Dhe

Neni 260 paragrafi

4

59

të këtij Kodi, çdo masë për të siguruar praninë e të pandehurit të zbatuar në pajtim me nenet 175 deri 192 të këtij Kodi, skadon menjëherë.

Për më tepër, neni 156 paragrafi 7 i projektit të KPP-së duhet të ri-hartohet për të inkorporuar çdo vepër penale që mund të kryhet nga prokurori i shtetit duke shkaktuar ndërprerjen e hetimit, përveç veprës penale abuzimi me funksionin zyrtar:

7. Nëse hetimi ndërpritet si rezultat i kryerjes së një vepre penale nga shpërdorimi i funksionit zyrtar të prokurorit të shtetit, [...]

Rrjedhimisht, neni 425

60

paragrafi 1 i projektit të KPP-së duhet të ri-hartohet për të fshirë "abuzimin e funksionit zyrtar" dhe të përfshijë "të kryera" nga prokurori i shtetit, për ta vënë atë në përputhje me modifikimet e bëra në nenin 156 paragrafi 7 i projektit të KPP-së.

• Neni 163 i projektit të KPP-së

MSHL vë në dukje se një fjali e shtuar në nenin 163 paragrafi 6 i projektit të KPP-së është hequr, megjithëse jemi pajtuar me konsensus të përgjithshëm për ta inkorporuar atë në mënyrë që të sigurojë mbrojtje për personin e arrestuar. Fjalia duhet të rishikohet duke thënë: "Nëse prokurori i shtetit nuk e parashtron kërkesën për paraburgim

61

brenda afatit të parashikuar në këtë paragraf, personi i arrestuar do të lirohet".

• Neni 180 i projektit të KPP-së

"Përkohësisht" mund të fshihet nga neni 180 paragrafi 5 i projektit të KPP-së, pasi sekuestrimi është i natyrës së përkohshme në vetvete.

• Neni 204 i projektit të KPP-së

MSHL sugjeron fshirjen e nenit 204 paragrafi 3 i projektit të KPP-së tërësisht pasi kjo dispozitë është e tepërt dhe konfuze. Palët që janë të interesuara tashmë janë të detyruara të nënshkruajnë procesverbalin në pajtim me nenin 207 i projektit të KPP-së. Kjo dispozitë

62

sugjeron që pala e interesuar duhet të nënshkruajë dy herë regjistrimin.

• Neni 232 i projektit të KPP-së

MSHL është e mendimit se është e nevojshme që brenda nenit 232 të ndryshuar i projektit të KPP-së të ri-vendoset afati tre mujor për përfundimin e negociatave për pranimin e fajësisë, ashtu siç është parashikuar në nenin 233 paragrafi 10 të KPP. Kjo do të parandalojë që negociatat të zvarriten për një kohë të gjatë dhe të ndikojnë dhe të shkaktojnë vonesa në procedurë. Prandaj këshillohet të shtohet "por mund të caktojë një afat të arsyeshëm jo më shumë se tre (3) muaj për përfundimin e

63

negociatave për të parandaluar vonesat në procedurë" pas "këtyre diskutimeve".Për më tepër, paragrafi 12 i nenit 232 lexohet "hyri në" në vend të "nënshkruar" pasi formulimi i saktë është hyrja në një marrëveshje mbi pranimin e fajësisë.

• Neni 233 i projektit të KPP-së

Fjala "dhe" që përmbahet në nenin 233 paragrafi 2 i projektit të KPP-së duhet të zëvendësohet me "ose" pasi që kërkesat e tilla nuk janë kumulative.

• Neni 238 i projektit të KPP-së

Neni 238 paragrafi 4 i projektit të KPP-së duhet të ndryshohet për të përfshirë "gjyqtarin e

64

vetëm gjykues ose kryesuesin e gjykimit" përpara gjyqtarit.

• Nenet 246 dhe 247 i projektit të KPP-së

Ekziston një gabim teknik brenda nenit 246 paragrafi 1 dhe nenit 247 paragrafi 1 i projektit te KPP-së , i cili aktualisht i referohet nenit 243 paragrafi 5 megjithëse ato duhet t'i referohen paragrafit 7.

• Nenet 367 dhe 390 i projektit te KPP-së

Neni 234 i KPP aktuale që ka të bëjë me "Heqjen dorë nga dënim" është fshirë nga i projektit të KPP-së. Si rezultat i kësaj, të gjitha referencat e mbetura për këtë heqjen dorë nga dënimi duhet të fshihen nga projekti i KPP, përkatësisht:

65

- Neni 367, nënparagrafi 1.3 i projektit te KPP-së -së; dhe- Neni 390, paragrafi 2 i projektit të KPP-së

• Neni 293 i projektit të KPP-së

Ekziston një gabim teknik në kuadër të nenit 293 paragrafi 1 i projektit te KPP-së i cili dështon ti referohet nenit 340 i projektit të KPP-së, i cili është përjashtim si shtesë e neneve 300 dhe 306.

• Neni 299 i projektit të KPP-së

Neni 299, paragrafi 4 i projektit te KPP-së duhet të ndryshohet për të kufizuar të drejtën për të bërë një regjistrim të një seance dëgjimore të

66

hapur për palët për qëllimet e të drejtave të tyre procedurale dhe pjesëmarrjen në procedurë. Ky kufizim është e nevojshme për të parandaluar rrjedhjen e informacionit për qëllime të tjera (p.sh. mediat):4. Palët dhe avokatët mbrojtës mund të bëjnë regjistrimin audio të një seance dëgjimore të hapur për qëllimet e të drejtave dhe pjesëmarrjes së tyre procedurale brenda procedurës penale [...]

• Neni 305 i projektit të KPP-së

MSHL është i mendimit se "ose përndryshe lëshon një aktvendim për pezullimin e procedurës penale, derisa i akuzuari të sillet para gjykatës" duhet të fshihet nga neni 305 paragrafi 1 i

67

projektit të KPP-së pasi që nuk ka nevojë të lëshojë një aktvendim me të cilin pezullohet procedurë penale në këtë rast. E njëjta dispozitë tashmë parasheh që gjyqtari (et) kompetent do të shtyjë shqyrtimin gjyqësor. Përveç kësaj, alternativat e tjera i ofrohen gjykatësit kompetent sesa pezullimi i procedurës, siç është ndërprerja e çështjes ose mbajtja e një gjykimi në mungesë. Prandaj nuk ka nevojë të nxjerrë një aktvendim për pezullimin e procedurës penale në krye të një shtyrjeje.

• Neni 306 i projektit të KPP-së

Familja e BE-së pranon dëshirën e Ministrisë së Drejtësisë për të përfshirë dispozita të reja brenda KPP të ndryshuar

68

për të lejuar mundësinë për të gjykuar personat në mungesë. Duke marrë parasysh afatin e shkurtër kohor për dhënien e komenteve gjatë fazës së konsultimit paraprak, familja e BE-së do të shqyrtojë më tej këtë propozim dhe do ta vlerësojë atë me standardet evropiane dhe ndërkombëtare për të siguruar që këto standarde përmbushen me të vërtetë. Komentet e mëtejshme do të ndahen gjatë fazës së konsultimit publik.

Ndërkohë, familja e BE-së ka identifikuar disa ndryshime që duhet të përfshihen në nenin 306 të draftit të KPP për të përfshirë këto standarde të të drejtave të njeriut.

Neni 306, nënparagrafi 5.1.

69

(referuar 1.1.) të projektit të KPP-së duhet të zhvendoset brenda tekstit të paragrafit 5 si vlerësimi i shpjegimit dhe dëshmive në lidhje me atë nëse i akuzuari ka vendosur vullnetarisht të mungojë nga gjykimi apo jo është parakusht para se të vlerësohet 1.2, 1.3 , 1.4 dhe 1.5. Pastaj, nënparagrafët do të rinumërohen në përputhje me rrethanat (1.2 deri në 5.1, 1.3 në 5.2, 1.4 në 5.3 dhe 1.5 në 5.4).

Neni 306 paragrafi 7 i projekt KPP nuk siguron që personi i gjykuar në mungesë pa i përmbushur kriteret e sigurimit të prezencës së tij/saj siç është e paraparë në këtë nen është i përfaqësuar, në mungesë të tij/saj, nga avokati mbrojtës. Kjo e

70

drejtë parashihet në nenin 8 të Direktivës 2016/343 e 9 marsit 2016 mbi forcimin e aspekteve të caktuara të prezumimit të pafajësisë dhe të drejtës për të qenë prezent në gjykim në procedure penale. Prandaj, sugjerohet fuqishëm shtimi i një rreshti të ri që parasheh si vijon: “Në këtë rast, i akuzuari duhet të përfaqësohet nga avokati mbrojtës gjatë tërë procedurës penale, deri në aktgjykimin e plotfuqishëm.”

Neni 306 paragrafi 8 i projekt KPP duhet të riformulohet për të siguruar që të akuzuarit që mungon i lejohet që të ketë vendim të ri meritor, si në ligj ashtu edhe në fakte, në rastin e ngritur kundër tij/saj përmes një gjykimi të ri “ex-novo”.

71

Neni 332 i projekt KPP

Neni 332 paragrafi 5 i projekt KPP duhet të ndryshohet për të zgjeruar fushëveprimin për të përfshirë çdo provë të mbledhur gjatë procedures paraprake, dhe jo vetëm të përfshijë marrjen në pyetje dhe deklaratat në procedure paraprake. Përveç kësaj, dëshmitarët ekspertë gjithashtu sigurojnë prova të përfshira në dokumente tjera, siç janë raportet e ekspertëve të cilat nuk janë të mbuluara në tekstin aktual të paragrafit 5. Për këtë, marrja në pyetje dhe deklarata në procedure paraprake” duhet të zëvendësohen me “provat në procedure paraprake”.

72

Neni 359 i projekt KPP

Neni 359 i projekt KPP prezanton një procedure të re në KPP, e kjo është mundësia për të mbajtur seancë për caktimin e dënimit pas pranimit të fajësisë apo aktgjykimit fajësues..

Përderisa MSHL vëren se diskutimi i dënimeve, përfshirë rrethanat lehtësuese dhe rënduese, nuk është i paraparë në KPP aktual, janë disa shqetësime në prezantimin e seancës për caktimin e dënimit në projekt KPP ashtu si është i draftuar tani. Mund të ekzistojë rreziku i ikjes së të pandehurit të shpallur fajtor në pritje të seancës për caktimin e dënimit të tij/saj. Përveç kësaj, prezantimi i seancës për caktimin e

73

dënimit gjithashtu ndikon në vazhdimin e procedurës penale dhe në procesin e këshillimit të gjyqtarëve. Duke pasur në mendje këto rreziqe dhe shqetësime, familja e BE-së ka vlerësuar që kjo dispozitë kërkon më shumë analizë. MSHL-ja do ta përdorë kohën e vënë në dispozicion për konsultime publike për të vlerësuar si duhet përmbajtjen e nenit 359 të projekt KPP dhe do t’i ndajë komentet e saj në fazën e mëvonshme.

Neni 365 i projekt KPP

Neni 365 nënparagrafi 1.4 i projekt KPP duhet të ndryshohet për të shtuar si në vijim: “për veprën penale që nuk ndiqet ex officio”. Është me rëndësi që të bëhet dallimi në

74

mes të veprave penale që ndiqen ex officio dhe atyre ku procedurat penale iniciohen me propozim të palës së dëmtuar. Aktgjykimi mund të refuzohet vetëm nëse pala e dëmtuar e tërheq propozimin për veprat penale të cilat iniciohen me propozim.

Neni 387 i projekt KPP

Neni 387 nënparagrafi 1.4. i projekt KPP duhet të ndryshohet për të zëvendësuar “e drejta për përkthim është mohuar” me “nuk është siguruar përkthimi”. Kërkesa për përkthim mund të mohohet nëse i pandehuri e flet ose e kupton gjuhën në procedurë dhe kjo nuk duhet të konsiderohet si shkelje esenciale e dispozitave të

75

procedurës penale.

Neni 404 i projekt KPP

Titulli i nenit 404 i projekt KPP duhet të pasqyrojë përmbajtjen e dispozitës dhe të zëvendësojë “Refuzim” me “Hudhje me poshtë”.

Neni 469 i projekt KPP

MSHL është e mendimit që prokurori i shtetit duhet të jenë pozitë të aplikojë masat e përkohshme për të siguruar kërkesën pronësore. Për këtë sugjerohet që të shtohet në fund të nenit 469 paragrafi 1 i projekt KPP “ose nga prokurori i shtetit” që të mbulohet kjo mundësi, në rast të dështimit të personit të

76

autorizuar që ta bëjë këtë

Respodentët

Zekrije BEQIRI

Udhëheqëse e Strehimores për

mbrojtjen dhe rehabilitimin e viktimave të

trafikimit me qenie njerëzore

MINISTRIA E PUNËS DHE MIRËQENIES

SOCIALE

Arsyetimi i organit

propozues për

përfshirje apomospërfshirje

tëkomentit të

dhënë

Artan Qerkini Arsyetimi iorganit

propozues për

përfshirje apo

mospërfshirje

të komentit të

dhënë

Admir Shala Arsyetimi iorganit

propozues përpërfshirje apomospërfshirje

tëkomentit të

dhënë

Çështjet

Kyçe 1

Neni 63Të drejtat e të Dëmtuarit

Propozohet përfshirja e një dispozite të re ligjore (paragraph i i ri 1.14.) në këtë projekt Kod i cili ka të bëjë më

Nuk është Pranuar

Neni 6Veprimet Fillestare dhe Fillimi i Procedurës Penale, paragrafi 3

Ky paragraf bie ndesh me nenin 10.2 te Kodit, sipas te

Refuzohet sepse kjo dispozitë është dispozite e përgjithshme

Neni 22Veprat Penale që Konsiderohen Krime të Rënda për Qëllime të këtij Kodi

Ne Nenin 22 duhet shikuar nese ne Kodin Penal eshte shtuar nje veper e re lidhur me

Pranohet sepse në Kodin Penal është shtuar kjo vepër e re.

77

vendosjen apo strehimin e viktimave, në Strehimores shtetërore për mbrojtjen dhe rehabilitimin e viktimave të trafikimit me qenie njerëzore. Strehimorja, konform dispozitave të Rregullores së MPMS: Nr. 01/2016 funksionon 24 orë ditë. Me kushtet sipas standardeve ndërkombëtare, nën masat e sigurisë, strehon personat që janë viktima të trafikimit (femra dhe meshkuj) me shkallë të mesme dhe të lartë të rrezikshmërisë. Strehimorja ka mandat të strehojë, akomodojë, rehabilitojë dhe të

cilit ne Aktvendimi per fillimin e hetimeve duhet te ceken edhe provat dhe te dhenat tjera te mbledhura deri ne ate moment. Ky nen po i jep mundesi te filloje proceduren penale (te bie aktvendim per fillimin e hetimeve) vetem ne baze te informacionit. Aktvendimi per fillimin e hetimeve duhte te mbeshtet ne prova te cilat mbeshtesin dyshimin e arsyeshem, e jo ne informacion.

mashtrimet ne tendera dhe nese po duhet te plotesohet ketu.

78

ofrojë shërbime psiko-sociale për viktimat, dëshmitarët e veprave penale të trafikimit me njerëz (si vendore ashtu edhe ndërkombëtare), duke përfshirë gjithashtu fëmijët (mosha deri në 18 vjeç). Mendoj që përfshirja e dispozitës së re në kuadër të këtij Projekt-Kodi do të ishte një akt i cili në masë të madhe do të përforconte luftën kundër këtij fenomeni e cila bënë pjesë në luftën kundër krimit të organizuar. Duke pasur parasysh specifikat e luftës kundër TQNJ, si dhe bazuar në faktin që kjo është edhe një

79

fushë që faktori ndërkombëtarë e ka vendosur si prioritet si pjesë e luftës kundër krimit të organizuar, dhe gjithashtu, bazuar në gjendjen reale ku vendi ynë është një ndër të rrallët në rajon që e ka privilegjin që viktimat e kësaj kategorie të i vendos për të i strehuar në një institucion shtetëror, mendoj se propozimi për një dispozitë të re do të mënjanonte shumë dilema të cilat në veçanti ndërlidhen me ofrimin e statistikave të sakta e të besueshme të cilat pasqyrojnë lëvizjen e trendit në Kosovë kur kemi të bëjmë me TQNJ.

80

Çështjet

Kyçe 2

Neni 7 Detyrimi i Përgjithshëm për Vërtetimin e Plotë dhe të Saktë të Fakteve paragrafi 2.Nuk ka mundesi qe mbrojtjes dhe te pandehurit ti ipet mundesia qe para fillimit te procedures penale ti shfrytezojne faktet dhe provat qe jane ne favor te te panxehurit. Kjo duhet ti mundesohet te pandehurit vetem pasi qe te filloje procedura penale me Aktvendim per fillimi ne hetimeve.

Nuk është Pranuar

Neni 70Veprimet Fillestare të policisëNese duhet te qartesohet 72 ore pas veprimit te fundit

Është pranuar

81

Çështjet

Kyçe 3

Neni 9Barazia e Palëve, paragrafi 3

Te shtohet : ekspertet

Është Pranuar

Neni 81Paraqitja e Kallëzimit Penal i paraqitet Prokurorit të Shtetit

Ndoshta me qarte eshte vetem “Paraqitja e kallezimit penal” te shenohet pasi qe brenda nenit flet se kallezimi penal mund t’i paraqitet edhe institucioneve tjera, gjykates etj.

Është Pranuar

82

Çështjet

Kyçe 4

Neni 11Përshtatshmëria e Mbrojtjes, paragrafi 3

Te fshihet “nga arresti e tutje” dhe te zevendesohet “ nga arresti” .

Është Pranuar

Neni 89Veprat Penale për të Cilat Mund të Lëshohen Urdhrat Sipas Nenit 88

Ketu duhet te vendosen edhe veprat e reja penale te vendosura ne kodin e ri sepse siq kam kuptuar eshte futur edhe v.p. mashtrimi ne tendere (duhet te verifikohet)

Është Pranuar

Çështjet

Kyçe 5

Neni 12Ligjshmëria e Privimit nga Liria dhe Vendosja në Procedurë të Përshpejtuar paragrafi 2

Ne asnje nen te ketij kodi nuk eshte e rregulluar procedura e kundershtimit te

Refuzohet sepse kjo çështje është diskutuar në grupin punues.

Neni 90Urdhrat për Masat e Veçanta Hetimore

Duhet te permiresohen teksti “masat e veçanta hetimore”Ne paragrafin 3 të nenit 90 ...

Ketu duhet te shtohen nje fjali “perveç nëse

Pranohet të fshihen paragrafi 7 dhe 8 i këtijë neni

83

arrestit apo ndalimit. Eshte e rregulluar vetem procedura e kundershtimit te kerkeses se prokurorit per caktimin e paraburgimit.

nuk është paraparë ndryshe ne kete kapitull” pasi qe Hetimi i fshehte ka afat 1 vit e 6 muaj ndersa, ketu po thuhet qe afati ligjor max. eshte 3 muaj dhe nuk specifikon per cilat masa por flet per te gjtiha masat. Per te mos pasur keqinterpretime mire eshte qe te shenohet siç propozova ose ketu te shenohet qe “Hetimi i fshehte zgjate 1 vit me mundesi vazhdimi edhe per 6 muaj.”

Ne paragrafin 5 të nenit 90 ..Duhet te shenohet “masat e veçanta hetimore”

84

Paragrafi 7 dhe 8.. Kjo pjese mendoj se duhet te fshihet krejte pasi qe eshte pak ne kundershtim me paragrafet tjere sepse flitet per 2 lloje te pergjimit dhe per afate tjera. Per te mos u komplikuar nuk bene asgje dem nese edhe e hjekim krejte paragrafin 7 dhe 8.

Çështjet

Kyçe 6

Neni 54Kufizimet në Përfaqësim nga Mbrojtësi

Te shtohet nje paragrafe me permbajtjen si ne vijim :“ Nese mbrojtesi shkarkohet apo i revokohet autorizimi ai ka te drejte qe ne te njejten procedure te

Nuk Pranohet

Neni 94Njoftimi për Masat e Veçanta Hetimore paragrafi 3

Nuk specifikohet koha kur mund te shkaterrohen materialet

85

perfaqesoje te bashkpandehurin, nese ne mes tyre nuk ka konflikt interesi”

Çështjet

Kyçe 7Neni 90Urdhrat për Masat e Veçanta Hetimore, paragrafi 8

Duhet te jete ne pjtim me nenin 86 par 2.3

Paragrafi 8.3Ne kundershtim me nenin 92.3

Nuk pranohet

Pranohet të fshihet paragrafi 8,3

Neni 102Aktvendimi për Fillimin e Hetimit paragrafi 2

Kjo çeshtje mund te na shkaktoj probleme serioze ne praktike sepse ne prokurori dorezohen edhe kallezimet penale me kryes te panjohur N.N. dhe keso raste kemi mbi 20.000 kallezime . Nuk e di ne praktike si mund te hapen hetimet kunder N.N. Duhet shqyrtuar edhe njehere. Une mendoj qe duhet te fshihet ky paragraf.

Nuk pranohet

86

Çështjet

Kyçe 8

Neni 115Marrja e Provave gjatë Hetimit Paragrafi 2.

Ose te zgjeroj hetimin ekzistues

Neni 103Kontrolli dhe Sekuestrimi i Përkohshëm i Provave dhe Pasurisë së Specifikuar në Urdhër të Gjykatës paragrafi 7

Sipas paragrafit 7 a nenkupton qe prokurori nuk do te parashtroj fare kerkese per sekuestrim apo urdher ndalues te perkohshem por vetem do te parashtroj kerkese per urdher ndalues perfundimtar. A e mbulon urdhri per bastisje kerkesen per sekuestrim dhe urdher ndalues te perkohshem.

Nuk pranohet

87

9 Neni 149Marrja në Pyetje e të Pandehurit para Ngritjes së Aktakuzës paragrafi 1

Nga prokurori

Pranohet Neni 156Pushimi dhe Rifillimi i Hetimit, 1.4

Ne te dy rastet eshte perfshi Amnistia. Ndoshta duhet te korrigjohet teksti.

Pranohet

88

10 Neni 158Provat dhe Faktet Shtesë

Ky nen duhet te fshihet ne teresi, sepse ngatrron fazen e hetimeve me fazen e shqyrtimit gjyqesore

Nuk Pranohet

Neni 158Provat dhe Faktet Shtesë pçaragrafi 1

A nenkupton kjo se duhet te nxirret Aktvendim i ri me shkrim per fillimin e hetimeve apo vetem te mbledh prova pa nevojen per nxjerrjen e Aktvendimit te ri per fillimin e hetimeve.

89

11 Neni 164Kërkesa për Caktimin e Masës për Sigurimin e Pranisë së të Pandehurit Paragrafi 2.5

Nuk mund te pershkruhen provat per rrezik te arratisjes, apo per rrezik te shkatrrimit te provave.....

Nuk Pranohet

Neni 163Arrestimi dhe Ndalimi gjatë Fazës së Hetimit, paragrafi 1.

Ndoshta duhet te sqarohet ketu se a eshte e domosdoshme te fillohet hetimi paraprakisht per tu arrestuar nese ekziston dyshimi se personi ka kryer nje veper penale. Ketu mund te shkruhet qe pas arrestimit menjehere duhet te fillohen hetimet dhe te mos jete kusht fillimi i hetimeve per te pasur te drejte policia ne arrestim.

Nuk Pranohet

90

12 Neni 172Masat për Sigurimin e Pranisë së të Pandehurit

Duhet te shenohet si pike edhe masa e pezullimit nga detyra e zyrtarit sepse mungon ne kete nen.

Pranohet

13 Neni 232Negocimi i Marrëveshjes mbi Pranimin e Fajësisë, paragrafi 2.2

Nese ka mundesi me sqaru kete situate sepse eshte e paqarte. Nuk ka qene e parapare deri me tani kjo pike. Duhet poashtu te mendohet

Nuk Pranohet..Kjo çështje është diskutuar në grupin punues.

91

nese eshte e duhur heqjen e kryeprokurorit sepse kjo mund te kete efekt ne zvogelimin e rasteve te marreveshjeve sepse prokuroret do te hezitojne per ta marr pergjegjesine edhe sadopak behet nje mbikeqyrje e marreveshjeve.

92

14 Neni 240Qasja në Aktakuzë nga Publiku

Kjo sadopak e komplikon situaten. Me mire eshte eshte te shenohet qe aktakuza eshte publike nga momenti i dorezimit te saj ne Gjykate por duke i fshire te dhenat personale qe shkelin te drejtat e personave

Nuk Pranohet

93

Respodentët Prof. EJUP SAHITI

DHE Prof.REXHEP

MURATI

Arsyetimi i organitpropozues përpërfshirje apomospërfshirje tëkomentit tëdhënë

Komente të Misionit të OSBE-së në Kosovë për Projektkodin e Procedurës Penale të Kosovës

Arsyetimi iorganitpropozues për përfshirje apomospërfshirjetë komentit tëdhënë

Shërbimi Korrektues

Arsyetimi iorganitpropozues përpërfshirje apomospërfshirje tëkomentit tëdhënë

94

Çështjet

Kyçe 1

VËREJTJET E PËRGJITHSHME

1.Propozojmë që hartuesi i nenit 282-Urdhrin për zbatim të informacionit në tërësi ta rishikoj. Inkriminimi i veprave penale bëhet me Kod penal e jo me KPP siç figuron në nein 282 paragrafet 5-9 të Projektit të KPP-së.

2.Mjetit të jashtëzakonshëm juridik – rishikimit të procedures penale mendojmë se duhet t`i shtohen edhe dy baza të reja të rishikimit të procedurëës penale në dëm të pandehurit siç kemi propozuar te

Janë Pranuar

Komente të përgjithshme: Të harmonizohen dallimet gjuhësore ndërmjet versioneve të gjuhëve në të gjithë Projektin e KPP-së duke përdorur edhe përkthimin jozyrtar të Kodit të Procedurës Penale të vitit 2013 në gjuhën serbe, të ofruar nga OSBE-ja për Ministrisë së Drejtësisë. 1. OSBE ka vënë re disa mospërputhje gjuhësore në mes të versionit të gjuhës shqipe dhe atij të gjuhës serbe në të gjithë projektin e KPP-së (SHIH SHTOJCËN I

Ligji për Ekzekutimin e Sanksioneve PenaleNeni 201 1. Nëse gjatë kohës së ekzekutimit të masës, i paraburgosuri kryen shkelje disiplinore, apo cilën do kundërvajtje, drejtori i institucionit korrektues e udhëheqë procedurën disiplinore dhe për atë e informon gjykatën.

Draft Kodi i Procedurës Penale

Neni 200Disiplina e të Paraburgosurve

1.Gjyqtari i procedurës paraprake, gjyqtari i vetëm gjykues ose kryetari i trupit gjykues mund të shqiptojë dënim

Janë Pranuar

95

vërejtjet konkrete.

3.Me nenin 177 të Projektit të KPP-së (nen i ri ), Suspendimi nga detyra është rradhitur në mesin e masave për sigyrimin e pranisë së të pandehurit në procedurën penale. Nese është menduar të mbetet si masë për sigurimin e pranisë së të pandehurit në proceurën penale, atëherë duhet të përfshihet si e till edhe në nenin 172 të Projektit, ku numrohen shprehimisht masat e tilla.

4. Teksti i ofruar për diskutim publik i Projektit të KPP-së,

për përshkrim specifik). Përveç kësaj, në bashkërendim me Ministrinë e Drejtësisë, si sponsor i hartimit të projekt KPP-së, OSBE-ja siguroi përkthim jozyrtar të Kodit të Procedurës Penale të vitit 2013 në gjuhën serbe dhe i njëjti iu dorëzua Ministrisë së Drejtësisë me qëllim të përdorimit të procesit të tanishëm të ndryshim-plotësimeve për të korrigjuar dallimet gjuhësore themelore dhe teknike. Kemi vërejtur që përkthimi i KPP në

disiplinor të ndalimit ose kufizimit të vizitave apo korrespondencave ndaj të paraburgosurit që ka bërë shkelje disiplinore.

Andaj Propozoj që në Kodi i Procedurës Penale Neni 200 Disiplina e të Paraburgosurve të riformulohet:

1.Gjatë kohës së ekzekutimit të masës së paraburgimit, kur i paraburgosuri kryen shkelje disiplinore, apo cilën do kundërvajtje, drejtori i institucionit korrektues e udhëheqë procedurën disiplinore dhe për atë e informon gjykatën, përveç rasteve të veçanta kur gjyqtari

96

në gjuhen serbe, vende, vende është i gabueshëm substancialisht si për shembull: në kapitullin XIX “shprehja në gjuhen shqipe “shqyrtimi gjyqësor”- në gjuhen angleze “main trial” është përkthyer si” sudski pregled” në vend të shprehjes “glavni pretres”në gjuhen serbe ‘’; shprehja në gjuhen shqipe “caktimi i shqyrtimit gjyqësor“ , anglisht “preparation for the Main Trial” në nenin 283, është përkthyer “imenovanje sudske revizie” . Për t`i pare lëshimet të ngjashme mjafton të të krahasohen titujt e neneve 289, 308,

gjuhën serbe, nuk është përdorur nga hartuesi dhe që dallimet e identifikuara kanë mbetur të pranishme edhe në projekt KPP-në aktual. Prandaj, rekomandojmë fuqishëm që Ministria e drejtësisë të merr parasysh versionin e përkthyer nga OSBE-ja të dispozitave aktuale të Kodit të Procedurës Penale me qëllim të korrigjimit të dallimeve gjuhësore mes versionit në gjuhën shqipe dhe atij në gjuhën serbe të KPP-së. Rekomandojmë fuqishëm që këto

parasheh ndryshe me vendim.2.Kunder vendimit të Drejtorit të institucionit për shqiptimin e masës disiplinore, i paraburgosuri ka të drejtë ankese te gjyqtari i vetëm gjykues ose kryetari i trupit gjykues në afat prej tri ditë pune.

Shkeljet dhe masat të vlejnë dispozitat e LESP.

Gjithashtu propozoj që Neni 196 të riformulohet:Drejtori i Përgjithshëm, me propozim të drejtorit të qendrës së paraburgimit në të cilën është vendosur i paraburgosuri, mund

97

318, 328, 332, 333, 354, 368, 377, 411, 448 etj .e etj,

Nëse teksti në gjuhen serbe nuk përmirësohet, ne si pjesëmarrës në hartimin e Projektit të KPP- së, do të detyrohemi të distancohemi nga teksti në gjuhen serbe cili është ofruar për diskutim publik .

5.Teksti i Projektit, duhet të rregullohet teknikisht ashtu që distanca egzistuese në tekstin e një mori paragrafesh dhe nënpragrafesh duhet përafrohet , si psh. neni 13 paragrafi 3, neni 89 paragrafi 1, neni 187 paragrafi 5 etj.

dallime gjuhësore të korrigjohen nga hartuesi në mënyrë që projekti i ri i KPP-së të jetë i harmonizuar në të gjitha gjuhët zyrtare. • Rishikim i neneve që i referohen Kodit Penal në mënyrë që të sigurohen referenca korrekte. 2. OSBE-ja ka vërejtur disa nene (p.sh. neni 22 dhe neni 89) në projektin e KPP-së që i referohen një liste të neneve të Kodit Penal. Mirëpo, disa referenca janë të pasakta.1 Ekzistojnë dy zgjidhje për

ta transferojë të paraburgosurin nga lokalet e një institucioni të paraburgimit në tjetrin për shkaqe sigurie, rendi dhe mbajtjeje të disiplinës ose për zbatim të suksesshëm dhe të arsyeshëm të procedurës penale.

Deri tani në praktike ka qene vështirë e zbatueshme që gjyqtari te nxjerr vendim për transferin nga një institucion në tjetrin, kjo praktikisht edhe tani kryhet nga Drejtori i Përgjithshëm dhe me pas njoftohet gjykata nga Institucioni që ka transferuar të Paraburgosuri.

1

98

6.Të hiqet hiezimi (bolld) i disa numrave të neneve, për të cilet sherbejn si reference, psh, neni 19, paragrafi 1, nënpragrafi 1.37, neni 24 paragrafi 6, neni 39 etj.

7. Titujt e neneve në tekstin shqip, të shkruhen sipas rregullave të shkrimit të gjuhës shqipe, pa përdorim të shkronjave të mëdha për secilën fjalë.

adresimin e këtyre gabimeve. Hartuesit mund të rishikojnë secilin nen në listën që parasheh veprat penale për ta rregulluar saktësinë, gjë që do të kërkojë punë mjaftë të madhe jo vetëm tani, por çdo herë që të ndryshohet e plotësohet ky Kod apo Kodi Penal. Derisa, do të ishte më e përshtatshme dhe efikase për hartuesit që thjesht të hartojnë një rregull përshkrues që shpjegon se cilat vepra penale kërkojnë që çështja të dëgjohet para Gjykatës së Krimeve të Rënda. OSBE-ja rekomandon

99

zgjidhjen përshkruese, më shumë se atë të parën. • Të rishikohen nenet që iu referohen provave forenzike në frymë të konsideratave të veçanta për viktimat e krimeve seksuale dhe krimeve tjera. 3. OSBE-ja ka vënë re që projekti i KPP-së nuk bën dallime ndërmjet veprave penale "të zakonshme" atyre që përcaktohen me Direktivën e BE-së 2012/29/ të Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 25 tetor 2012, që përcakton standardet minimale për të

100

drejtat, mbështetjen dhe mbrojtjen e viktimave të krimit, dhe zëvendëson Vendimin Kornizë të Këshillit 2001/220/JHA. Në veçanti do të tërheqim vëmendjen në paragrafin 38 të preambulës së Direktivës, e cila thekson parimin se viktimat e krimit të dhunshëm duhet të jenë në gjendje të punojnë me autoritetet në: “mjedis mbështetës që i trajton ato me dinjitet, respekt dhe ndjeshmëri. Llojet e mbështetjes [...] mund të përfshijnë sigurimin e strehimit dhe

101

akomodimit të sigurt, mbështetjen mjekësore të menjëhershme, referimin në ekzaminim mjekësor dhe forenzik për prova në raste të përdhunimit ose sulmit seksual, këshillimin psikologjik afatshkurtër dhe afatgjatë, trajtimin e traumës, këshillimin ligjor, avokimin dhe shërbimet specifike për fëmijët si viktima të drejtpërdrejta ose të tërthorta.” Brenga e OSBE-së është se policia është e autorizuar - në fakt, obligohen - që të marrin prova forenzike. Nëse një

102

person është përdhunuar, përveç nëse ekzaminimi bëhet me pëlqimin e informuar të individit, mbledhja e provave të tilla do të jetë e barabartë me ri-viktimizimin. Derisa niveli i mbështetjes së specializuar dhe shërbimeve në dispozicion do të ndryshojë ndjeshëm, janë të nevojshme disa dispozita që kërkojnë nga autoritetet që të veprojnë në përputhje me Direktivën 2012/29/EU. Rekomandojmë që hartuesit të punojnë me Koordinatorin

103

Kombëtar kundër Dhunës në Familje për ta përfshirë formulimin që mbulon këtë çështje.

Çështjet

Kyçe 2

Neni 19 - Përkufizimet • Të zëvendësohet fjala "instrumentalitet" me fjalën "mjet" siç është pasqyruar tashmë në amendamentin e miratuar të Projektkodit Penal. 4. Neni 19 (1.39) parasheh përkufizimin e "Instrumentalitetit të veprës penale". Mirëpo, të gjitha Komisionet e Kuvendit kanë miratuar propozimin e

Pranohet

104

Komisionit Legjislativ për të zëvendësuar fjalën "instrumentalitete" me fjalën "mjete" në të gjithë Projekt Kodin Penal. Prandaj, për të harmonizuar Projektin e KPP-së me amendamentin e propozuar të Projekt Kodit Penal, sugjerojmë zëvendësimin e fjalës "instrumentalitet" me "mjet" në nenin 19 (1.39).

105

Çështjet

Kyçe 3

Neni 22 - Veprat penale që konsiderohen krime të rënda për qëllime të këtij Kodi • Të fshihet neni 22 (1.2.73) dhe (1.2.70) i projekt-KPP-së. 5. Neni 22 (1.2.73) i projekt-KPP-së e konsideron "Posedimin e paligjshëm të armëve të zjarrit" si vepër të rëndë siç parashihet me nenin 366 të Kodit Penal. Mirëpo, Ligji Nr. 05/L-032 për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit Nr. 03 / L-199 për gjykatat (që ka hyrë në fuqi më

Nuk Pranohet

106

15 korrik 2015) , që ndryshon nenin 15 (1.1.21) të Ligjit për gjykatat, përcakton se Departamenti i Krimeve të Rënda i Gjykatës Themelore gjykon çdo vepër penale të dënueshme me më shumë se dhjetë vjet burgim, siç parashihet me ligj. Ashtu siç qëndron në projektin e KPP-së, përfshirja e "posedimit të paligjshëm të armëve të zjarrit" në krimet e rënda është e pasaktë qoftë si referencë apo edhe si kompetencë. Aktualisht, neni

107

374 i Kodit Penal rregullon "Pronësinë, Kontrollin apo Posedimin e Paautorizuar të Armëve"; dhe dënimi maksimal për posedimin e mbi katër armëve është dhjetë vite burgim. Kjo do të thotë se vepra penale e posedimit të paligjshëm të armëve të zjarrit (sic) duhet të trajtohet nga Departamentet e Përgjithshme, pasi Ligji për gjykatat nuk e konsideron më këtë vepër si krim të rëndë. Përveç kësaj, dhe në përputhje me Ligjin e ndryshuar për

108

gjykatat, më 29 shtator 2016 Kolegjiumi i Gjykatës Supreme të Kosovës lëshoi Opinionin Ligjor Nr. 578/2016 , i cili shprehimisht thekson se në aspektin e kompetencës lëndore, Departamenti i Përgjithshëm i Gjykatës Themelore është kompetent për t'u marrë me rastet e posedimit të paligjshëm të armëve të zjarrit. Ky është rasti edhe me nenin 22 (1.2.70), veprën penale të "Parave të falsifikuara", pasi dënimi maksimal për këtë vepër penale nuk tejkalon

109

dhjetë vjet burgim. Andaj, sugjerojmë fuqishëm fshirjen e nenit 22 (1.2.73) dhe (1.2.70) të projekt-KPP-së.

Çështjet

Kyçe 4

Neni 54 - Kufizimet në përfaqësim nga mbrojtësi • Të merret para sysh fshirja e paragrafit 1 të nenit 54. 6. Neni 54(1) thekson si vijon: “Në një procedurë penale, mbrojtësi nuk mund të mbrojë dy ose më tepër të pandehur në të njëjtën çështje, pavarësisht se a është bërë veçimi

Refuzohet për shkak se nuk është e pranueshme që i njejti mbrojtës ti mbrojë 2 apo më tepër të pandehru në të njejtin rast.

110

i procedurës apo fazës së procedurës. Një mbrojtës nuk mund të përfaqësoj personin juridik dhe personin fizik në të njëjtin rast, përveç nëse personi fizik është i vetmi person që ka në pronësi, menaxhon dhe është i punësuar nga personi juridik”. OSBEja ka vërejtur se neni 54 (1) kufizon në mënyrë të panevojshme të drejtën e të pandehurit për të zgjedhur lirisht mbrojtjen e vet ligjore, veçanërisht në rastet kur avokati

111

përfaqëson njëkohësisht një të pandehur tjetër në të njëjtin rast. Duke lënë mënjanë aspektet praktike Neni 6 (3) (c) i KEDNJ-së përcakton "të drejtat minimale" të personave të akuzuar për vepra penale, duke përfshirë: "(c) të mbrohet personalisht ose nëpërmjet ndihmës juridike sipas zgjedhjes së tij ose, nëse nuk ka mjete të mjaftueshme për të paguar ndihmën juridike, t'i jepet falas, kur kjo kërkohet nga interesat e drejtësisë". Për më tepër, neni 14 (3) (d) i Paktit

112

Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike (PNDCP) parasheh që "[në përcaktimin e çfarëdo akuze penale kundër tij, secili ka të drejtë [...] të mbrohet personalisht ose nëpërmjet ndihmës juridike sipas zgjedhjes së tij; të informohet nëse nuk ka asistencë ligjore për këtë të drejtë; dhe të ketë ndihmë ligjore të caktuar për të, në çdo rast kur interesat e drejtësisë e kërkojnë dhe pa pagesë nga ai në çdo rast të tillë nëse ai nuk ka mjete të mjaftueshme për

113

ta paguar atë". “Në rastin Hoechst kundër Komisioni, Gjykata Evropiane e Drejtësisë (GJED) ka konstatuar shprehimisht se e drejta në përfaqësim ligjor është një nga të drejtat themelore që rregullojnë procedurën administrative, shkelja e të cilave mund të çojë në shqiptim të gjobave. Procedurat nuk ishin penale, por deklarata e GJED përgjithësisht përcaktonte si në vijim “edhe pse disa të drejta të mbrojtjes kanë të bëjnë vetëm me procedurat

114

kontestimore që ndjekin paraqitjen e deklaratës së kundërshtimeve, të drejta të tjera, si e drejta në përfaqësim ligjor [...] duhet të respektohen që nga faza e hetimit paraprak [...]”.

Çështjet

Kyçe 5

Neni 57 - Mbrojtësi me shpenzime publike, kur mbrojtja nuk është e detyruar •Të ndryshohet neni 57(3) duke qartësuar nëse vendimi i gjyqtarit të procedurës paraprake mund të kundërshtohet nga palët e pakënaqura.

Cështja e interesesit të drejtësisë refuzohet sepse është diskutuar në grup pununes dhe është refuzuar. Mbetet në diskrecion të gjyqësorit që ta intepretojë

115

•Të shtohet paragraf të ri në nenin 57 për të renditur kriteret e Gjykatës për sqarimin e "interesit të drejtësisë", siç janë: 1) serioziteti i veprës dhe ashpërsia e dënimit; 2) kompleksiteti i çështjes; dhe 3) kapaciteti për vetë-përfaqësim nga i akuzuari. Ndryshe, të përkufizohet termi “interes i drejtësisë” në kuadër të përkufizimmit në nenin 19 të projekt-KPK-së. 7. Ndër tjera, neni 57(3), përcakton “Nëse policia ose

interesin e drejtësisë dhe të ndërtojë një praktikë gjyqësore.

116

prokurori i shtetit refuzon kërkesën e të pandehurit për t’i caktuar mbrojtës me shpenzime publike, i pandehuri mund t’i ankohet gjyqtarit të procedurës paraprake.” Megjithatë, dispozita nuk specifikon nëse vendimi i gjyqtarit të procedurës paraprake mund të apelohet më tej nga pala e pakënaqur dhe, nëse po, kujt. Prandaj, është i nevojshëm sqarimi i mëtejmë i kësaj dispozite. 8. Neni 57 i projekt KPP-së

117

përcakton një test të dyfishtë që duhet të bëhet nga gjykata kur të vendosë nëse avokati me shpenzime publike do të emërohet për të përfaqësuar një të pandehur, nëse nuk plotësohen kushtet për mbrojtje të detyrueshme. Me kërkesë të të pandehurit, mbrojtësi caktohet me shpenzime publike nëse është në interes të drejtësisë dhe nëse i pandehuri nuk ka mjete të mjaftueshme për të paguar koston e mbrojtjes së tij/saj. Neni 57 i projekt KPP-së

118

megjithatë nuk jep ndonjë sqarim të mëtejshëm në lidhje me kriteret që përcaktojnë "interesat e drejtësisë". GJEDNJ, vendimet e së cilës janë të zbatueshme drejtpërsëdrejti në Kosovë , përdor të njëjtat standarde, por ka zhvilluar disa kritere në kuadër të praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së. Gjatë vendosjes nëse interesi i drejtësisë kërkon përfaqësim ligjor falas, GJEDNJ shqyrton tre kritere: 1) serioziteti i veprës dhe ashpërsia e dënimit; 2)

119

kompleksiteti i çështjes; dhe 3) kapaciteti për vetë-përfaqësim nga i akuzuari. Përveç kësaj, çështja e nënpërfaqësimit të të pandehurve u monitorua nga OSBE-ja dhe është shënuar si shqetësim në Raportin e saj të vitit 2016.9 Prandaj, konsiderojmë se shprehja “Interesat e drejtësisë” e përcaktuar në nenin 57 të projekt KPP-së kërkon sqarime të mëtejshme. Për këtë qëllim, sugjerojmë që të shtohet paragraf i ri në nenin 57, duke renditur tre

120

kriteret e lartpërmendura të GJEDNJ lidhur me përfaqësimin e të pandehurit në sistemin akuzator të Kosovës. Ndryshe, të ofrohet një përkufizim i këtij termi në nenin 19 të projekt KPK-së.

Çështjet

Kyçe 6

Neni 70 - Veprimet fillestare të Policisë Neni 71 - Autorizimet e Policisë • Të qartësohet neni 70(1) dhe neni 71(6) duke specifikuar afatin kohor kur policia duhet t’ia dorëzojë raportin prokurorit lidhur me një rast.

Mospërputhja ndërmjet nenit 70 dhe 71 refuzohet sepse nuk ekziston asnjë mospërputhje.

121

• Të ndryshohet Neni 71(4.9) si vijon: të zbulojë, mbledhë dhe ruajë gjurmët dhe provat nga vendi i ngjarjes ku vepra e dyshuar penale mund të ketë ndodhur dhe të urdhërojë testimin mjeko-ligjor të atyre provave nga ana e Agjencisë Kosovare të Forenzikës apo një laborator tjetër i mjekësisë ligjore në pajtim me nenin 72 të këtij Kodi”. 9. Neni 70(1) përcakton që “Policia i ndërmerr veprimet e parapara në

122

nenin 71 të këtij Kodi dhe ia raporton ato prokurorit të shtetit sa më shpejt që te jetë e mundur, por jo më vonë se shtatëdhjetë e dy (72) orë”. Ndërsa, në anën tjetër, neni 71(6) përcakton që: “Posa policia të pranoj kërkesën për ndjekje penale nga pala e dëmtuar ose njoftohet se një vepër penale e cila ndiqet sipas detyrës zyrtare është kryer, tentuar, është duke u kryer apo do të kryhet së shpejti, policia është e detyruar që menjëherë të njoftojë

123

prokurorin e shtetit dhe t’i dorëzojë raport policor brenda njëzet e katër (24) orëve.” Ne konsiderojmë se ekziston një mospërputhje ndërmjet nenit 70(1) dhe nenit 71(6) lidhur me afatin kohor kur policia duhet të informojë dhe t’i dorëzojë raport prokurorit nëse një vepër penale është kryer, është tentuar, është duke u kryer apo do të kryhet së shpejti. Prandaj, për të siguruar qartësinë juridike, sugjerojmë që të sqarohen këta dy paragrafë dhe të specifikohen

124

afatet kohore për dorëzimin e një raporti të tillë nga policia te prokurori. 10. Neni 71(4.9) autorizon policinë që “të zbulojë, mbledhë dhe ruajë gjurmët dhe provat nga vendi i ngjarjes për veprën penale të dyshuar dhe të urdhërojë testimin mjeko-ligjor të atyre provave nga laboratori i mjekësisë ligjore në pajtim me nenin 72 të këtij Kodi”. Kjo dispozitë është e paqartë meqë nuk përcakton se cili organ ose institucion është

125

përgjegjës për testimin e provave, si p.sh. Agjencia e Kosovës për Mjekësi Ligjore (AKF). Për më tepër, AKF mund të dërgojë prova në një laborator tjetër, qoftë brenda Kosovës qoftë jashtë vendit, për të kryer testime ose analiza, nëse ata nuk posedojnë me ekspertizën e duhur teknike për t’i kryer ato. Prandaj, për të siguruar qartësi juridike, sugjerojmë ndryshimin e nenit 71(4.9) si vijon: të zbulojë, mbledhë dhe ruajë gjurmët dhe provat nga

126

vendi i ngjarjes ku vepra e dyshuar penale mund të ketë ndodhur dhe të urdhërojë testimin mjeko-ligjor të atyre provave nga ana e Agjencisë Kosovare të Forenzikës apo një laborator tjetër i mjekësisë ligjore në pajtim me nenin 72 të këtij Kodi”.

Çështjet

Kyçe 7

Neni 72 - Mbledhja e provave nga vendi i ngjarjes • Të ndryshohet neni 72(1) me formulimin vijues: “Policia me kujdes mbledh provat që gjenden në

Nuk është pranuar

127

vendin e ngjarjes për veprën e dyshuar penale dhe i ruan ato në mënyrë të përshtatshme që lejon që provat të testohen nga Agjencia Kosovare e Forenzikës apo një tjetër entitet i autorizuar kompetent”. 11. Ngjashëm, me nenin 71(4.9), neni 72(1) i referohet kësaj çështjeje ashtu që në formën aktuale është i pasaktë dhe formulimi i ri i sugjeruar do t’i adresonte paqartësitë. Për arsye të qartësisë juridike, sugjerojmë

128

ndryshimin e nenit 71(1) si vijon: “Policia me kujdes mbledh provat që gjenden në vendin e ngjarjes për veprën e dyshuar penale dhe i ruan ato në mënyrë të përshtatshme që lejon që provat të testohen nga Agjencia Kosovare e Forenzikës apo një tjetër entitet i autorizuar kompetent”.

Çështjet

Kyçe 8

Neni 84 - Hudhja e Kallëzimit Penal Sugjerojmë që të qartësohet më tutje apo të fshihet paragrafi 3 i nenit 84 të projekt KPK-së 12. Paragrafi 3 i

Pranohet propozimi për paragrafin 3.

129

nenit 84 përcakton që “Nëse nuk është paraparë ndryshe me këtë Kod, kundër aktvendimit të Prokurorit të Shtetit për hudhjen e kallëzimit penal nuk lejohet ankesë”. Megjithatë, ky kufizim duket të jetë në kundërshtim me nenin 32 të Kushtetutës, ku theksohet se çdo “Secili person ka të drejtë të përdorë mjetet juridike kundër vendimeve gjyqësore dhe administrative të cilat cenojnë të drejtat ose

130

interesat e saj/tij në mënyrën e përcaktuar me ligj.” Tutje, paragrafi 6 i të njëjtit nen përcakton që: “Në qoftë se prokurori i shtetit e ka hedhur poshtë kallëzimin penal, personi që ka parashtruar kallëzimin penal, i dëmtuari apo viktima mund të paraqesë ankimim kundër aktvendimit për hudhjen e kallëzimit penal brenda tetë (8) ditëve nga pranimi i njoftimit sipas paragrafit 4 ose 5 të këtij neni. Ankesa paraqitet në Prokurorinë e

131

Apelit përmes Prokurorisë Themelore. Ankesa duhet të përmbajë faktet dhe arsyet e ankimit”. Këtu, përderisa paragrafi 6 i jep të drejtën në ankesë/apel në Prokurorinë e Apelit, që është saktë, meqë secila palë që preket nga një vendim duhet të ketë të drejtë në ankesë, paragrafi 3 e kufizon këtë të drejtë dhe nuk ofron hapësirë për ankesë ndaj vendimit të prokurorit të shtetit. Duke pasur këtë parasysh, propozojmë ose

132

të sqarohet tutje paragrafi 3 ose i njëjti të fshihet. Praktika standarde - bazuar në Kushtetutë - është që personi i prekur nga vendimi i prokurorit të shtetit duhet të ketë të drejtën e ankesës.

9 Neni 133 - Ekspertimi • Të ndryshohet neni 133(1.2) me formulimin vijues: “eksperti duhet të ketë kualifikim të duhur të pavarur akademik dhe të jetë i certifikuar për përfundim të trajnim të specializuar si

Refuzohet për shkak se shkon kundër frymës së Kodit të Procedurës Penale. Një ekspert mund të mos jetë i certifikuar ose të ketë trajnime specifike,

133

dhe të ketë përvojë që është relevante dhe aktuale”. 13. Konsiderojmë që për të bërë analizë të provave, ashtu siç përcaktohet në nenin 133 (1.2), personat që kryejnë analiza duhet të kenë kualifikime të duhura akademike, duhet të jenë të akredituar apo të certifikuar dhe duhet të sigurojnë përditësimin e rregullt të dijës së tyre për të siguruar inkorporimin e metodave/praktikave të reja në analizën e tyre.

por mund të ketë përvojë të gjatë pune.

134

Prandaj, sugjerojmë ndryshimin e kësaj dispozite, si vijon: “eksperti duhet të ketë kualifikim të duhur të pavarur akademik dhe i certifikuar për përfundim të trajnim të specializuar si dhe të ketë përvojë që është relevante dhe aktuale”.

10 Neni 145 – Analiza kompjuterike • Të ndryshohen paragrafët 3, 4.5 dhe 4.6 të nenit 145. 14. Neni 145 në paragrafët e tij parasheh kualifikimet

Refuzohet sepse rregullohet me procedurat e brendshme.

135

akademike të përmendura më sipër dhe gjithashtu kërkon dokumentimin e procesit të zhvillimit të analizës në një raport. Praktika aktuale e policisë dhe e AKF me mundësi të zhvillimit të analizës në provat nga teknologjia informative çon në praktikë të komprometimit të provave, meqë praktika më e mirë kërkon që provat duhet fillimisht të kopjohen dhe se analiza duhet kryer mbi kopjet. Origjinali është në dispozicion për verifikime të

136

nevojshme në të ardhmen. Prandaj, për hir të qartësisë ligjore sugjerojmë ndryshimin e paragrafëve 3, 4.5 dhe 4.6 të nenit 145 si vijon: - Paragrafi 3: “Eksperti i autorizuar i forenzikës ose personi tjetër i autorizuar duhet të ketë arsimim, trajnim ose përvojë të duhur në forenzikë kompjuterike për analizë dhe kërkim” - Paragrafi 4.5: Eksperti i autorizuar i forenzikës ose personi tjetër i

137

autorizuar përshkruan hapat e ndërmarrë për të realizuar kopjimin, identifikimin dhe analizimin e provave digjitale apo informacioneve të ruajtura elektronike në një raport e që është në përputhje me praktikat më aktuale në fushën e forenzikës kompjuterike. - Paragrafi 4.6: “Eksperti i autorizuar i forenzikës ose personi tjetër i autorizuar tjetër përshkruan rezultatet e kërkimit të tij apo saj dhe i

138

bashkëngjit kopjen elektronike të dosjeve kompjuterike që janë të rëndësishme për kërkimet

11 Neni 149 - Marrja në pyetje e të pandehurit para ngritjes së aktakuzës • Të ndryshohet fjalia e fundit e nenit 149(6) duke i shtuar formulimin “pas autorizimit nga prokurori” pas fjalës “policia”. • Për më tepër, fjalë “vjet” mungon në nenin 149(6) pas fjalës “(pesë) 5”.

Është Pranuar

139

15. Neni 149(6) fjalia e fundit thotë që: “Nëse i pandehuri hetohet për vepër apo vepra penale për të cilat dënimi maksimal i paraparë është deri në pesë (5) vjet burgim, mjafton që i dyshuari apo i pandehuri të jetë marrë në pyetje në polici”. Ky paragraf, ashtu siç është i shkruar, është i paqartë dhe mund të shkaktojë konfuzion në zbatim. Neni 70(3) thotë që prokurori i shtetit udhëheqë dhe mbikëqyrë punën e policisë dhe organeve tjera që

140

zhvillojnë hetime penale. Prandaj, për hir të qartësisë ligjore, sugjerojmë ndryshimin e fjalisë së fundit të nenit 149(6) duke i shtuar formulimin “pas autorizimit nga prokurori” pas fjalës “policia”.

12 Neni 240 - Qasja në aktakuzë nga publiku • Të ndryshohet neni 240(10) për të lexuar si vijon: “Ky nen nuk zbatohet në rastet e të miturve apo rastet në të cilat përfshihet integriteti seksual i

Është Pranuar

141

viktimës apo i palëve të treta”.

13 • Të ndryshohet neni 373(2) ashtu që të kufizohet gjykata nga publikimi i aktgjykimeve të plota që lidhen me krime seksuale. 16. Neni 240 i ofron qasje publikut në aktakuzë (me disa informacione të kufizuara) pas shqyrtimit fillestar. Megjithatë, paragrafi 10 i të njëjtit nen thotë: “ky nen nuk zbatohet në rastet e të miturve dhe rastet e veprave penale të kryera

Është Pranuar

142

brenda marrëdhënies familjare”. Për të siguruar mbrojtje të viktimave të krimeve seksuale, konsiderojmë duhet të inkorporohen masa ligjore edhe në projekt KPP kur gjykata vendos të publikojë çfarëdo dokumente (për shembull aktakuzë sipas nenit 240 apo aktgjykim sipas nenit 373) lidhur me veprat penale që bien nën integritetin seksual. Prandaj, sugjerojmë ndryshimin e nenit 240(10) ashtu që të lexojë, si vijon: “Ky nen nuk zbatohet në

143

rastet e të miturve, veprat lidhur me integritetin seksual, ose në rastet e veprave penale të kryera brenda marrëdhënies familjare”. 17. Në nenin 373(2) duhet gjithashtu të përfshihet kufizimi që mundëson largimin e emrave dhe karakteristikave të tjera identifikuese të viktimës në publikimin e aktgjykimeve të plota në rast të dënimit për vepra penale që lidhen me integritetin seksual.

144

145