BOCHNIA 2015

raport końcowy

Pomysł i organizacja warsztatów:

Moderowanie i opracowanie raportu:

FUNDACJA NAPRAW SOBIE MIASTO ANNA KARŁOWSKA, PAWEŁ JAWORSKI

strona 1

I. WPROWADZENIE

1. ZAKŁADANE CELE I EFEKTY WARSZTATÓW A ICH

REALIZACJA

Warsztaty Urbanistyczne CHARRETTE są elementem projektu p.n. „BOCHNIANIE

WSPÓŁDECYDUJĄ – partycypacja szansą na rewitalizację miasta”, którego

pomysłodawcą i realizatorem jest Bocheńska Fundacja „Salina NOVA”. Projekt jest

współfinansowany ze środków Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Lichtenstein,

Norwegia) w ramach programu „Obywatele dla Demokracji”, którego operatorem jest Fundacja

im. Batorego.

Celem warsztatów jest podjęcie partnerskiej dyskusji pomiędzy wszystkimi stronami

zainteresowanymi procesem odnowy i rozwoju śródmieścia Bochni. W związku z tym

zgromadzono głównych aktorów życia społecznego i ekspertów, którzy zajmują się:

- planowaniem przestrzennym oraz administracją urbanistyczną,

- projektowaniem architektonicznym, w tym przekształceniami zespołów salinarnych

i przestrzeni publicznych,

- konserwacją zabytków,

- inżynierią komunikacji i budownictwem drogowym,

- zarządzaniem obiektami sportowymi oraz turystycznymi, a także obsługą ruchu

turystycznego,

- usługami w zakresie uzdrowiskowym i rekreacji,

- organizowaniem działalności kulturalnej,

- prowadzeniem samorządowych instytucji kultury,

- przedsiębiorczością lokalną,

- promocją samorządu.

Głos ekspertów za każdym razem konfrontowano z uwagami mieszkańców miasta, żeby:

- kierunek zmian był sformułowany w sposób jasny i czytelny dla społeczności lokalnej,

- zbudować konsensus pomiędzy osobami, które korzystają z przestrzeni miejskiej Bochni. Oczekiwanym i zrealizowanym efektem warsztatów było natomiast wypracowanie wspólnej

wizji programowo-przestrzennej rewitalizacji śródmieścia, a także programu aktywizacji

społeczno-kulturalnej i gospodarczej, które łącznie nadałyby tej części miasta nową dynamikę

rozwoju. W związku z tym przygotowano zaprezentowaną w niniejszym raporcie

w niniejszym raporcie interdyscyplinarną i zintegrowaną koncepcję działań, która oparta jest

na projekcie flagowym „Kampusu Salinarnego” oraz szeregu projektów powiązanych.

W celu zwiększenia efektywności zarządzania procesem rewitalizacji cała koncepcja została

podzielona na trzy perspektywy: krótko-, średnio-, i długookresową, którym

w przybliżeniu odpowiadają następujące kamienie milowe: 2015 r., 2020 r. i 2030 r.

Zaproponowane podejście pozwala również na monitoring i ewaluację poszczególnych kroków,

testowanie przyjętych założeń, a także weryfikację pomysłów na każdym etapie procesu.

strona 2

2. DOKUMENTY POWIĄZANE

Koncepcja oparta jest na analizie:

- wyników Konkursu na Rewitalizację Śródmieścia Bochni, który zorganizował Urząd Miasta

Bochni,

- ustaleń dokumentu Warsztaty Future City Game „Nowe Miasto Soli - Wspólna wizja

rozwoju Centrum Bochni”. 28-29 marca 2014 roku. Raport z Realizacji, opracowanego

przez Dorotę Pomadowską i Danutę Pająk-Bener.

- raportu z mini warsztatów „Mapowanie potencjału Śródmieścia Bochni ” i ustaleń tzw.

Białej Księgi” (analiza dokumentów planistycznych, strategicznych i urbanistycznych

Gminy Miasta Bochnia), które zostały przeprowadzone w ramach projektu „Bochnianie

Współdecydują”

3. NARZĘDZIA WDRAŻANIA

Realizacja koncepcji o charakterze strategicznym służy odnowie systemu przestrzeni

publicznych. Są to działania, które będą podejmowane przez różne instytucje

i podmioty, dlatego ważną rolę będą ogrywały dokumenty koordynacyjne, które przeniosą

ustalenia kierunkowe na poziom operacyjny lub prawny.

W związku z powyższym wnioski z warsztatów mogą być podstawą do:

- opracowania szczegółowego planu działań – masterplanu,

- uszczegółowienia zapisów Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Bochnia - Stare

Miasto i Osiedla na lata 2014-2020 oraz Strategii Rozwoju Gminy Miasta Bochnia

na lata 2014-2020,

- zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

- ustalenia specyfikacji istotnych warunków zamówienia do przetargów na wykonanie

dokumentacji projektowych oraz studiów wykonalności dla pojedynczych projektów.

4. METODA I HARMONOGRAM PRACY

Koncepcja została przygotowana metodą warsztatową. Spotkania trwały pięć dni i były

podzielone na dwa bloki merytoryczne oraz podsumowanie.

BLOK 1 POPRAWA JAKOŚCI PRZESTRZENI PUBLICZNEJ I KOMUNIKACJI

Czas trwania: 10 i 11 stycznia 2015 r.

Temat: sposób funkcjonowania i stan układu komunikacyjnego oraz najważniejszych

przestrzeni publicznych śródmieścia.

Produkt: koncepcja zmian we wskazanych obszarach zaopatrzona w mapę drogową wdrażania

wypracowanej wizji urbanistycznej.

Przebieg:

- I Sesja ekspercka, w tym prezentacje Krzysztofa Kępy, Piotra Langera i Stanisława

Albrichta,

- II Sesja ekspercka, w tym prezentacje Krzysztofa Kępy i Piotra Langera,

strona 3

- I Sesja plenarna – podsumowanie złożone z prezentacji i dyskusji w formule World Café.

BLOK 2 OŻYWIENIE SPOŁECZNO-KULTURALNE I POBUDZENIE

PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Czas trwania: 12 i 13 stycznia 2015 r.

Temat: kondycja sektora kultury, NGO, biznesu staromiejskiego i branży turystycznej,

w szczególności w kontekście rozwoju turystyki miejskiej, historycznej i salinarnej.

Produkt: program aktywizacji społeczno-kulturalnej i gospodarczej w oparciu o model

współpracy międzysektorowej.

Przebieg:

- III Sesja ekspercka, w tym prezentacja Fundacji Napraw Sobie Miasto oraz projektowanie

usługi turystycznej metodą design thinking,

- IV Sesja ekspercka, w tym prezentacja Doroty Halberdy i Rafała Kłosowskiego,

- II Sesja plenarna – podsumowanie złożone z prezentacji i dyskusji.

PODSUMOWANIE

Czas trwania: 14 stycznia 2015 r.

Temat: znalezienie powiązań pomiędzy projektami z Bloków 1 i 2.

Produkt: mapa najważniejszych „zintegrowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych” śródmieścia

w odniesieniu do zagadnień przestrzennych, społecznych i ekonomicznych.

5. ZESPÓŁ MODERATORÓW

Warsztaty prowadzone były przez zespół Fundacji Napraw Sobie Miasto pod kierunkiem

Anny Karłowskiej i Pawła Jaworskiego, członków Zarządu, w ścisłej współpracy z Adamem

Piskór, Arturem Loryś i Zdzisławem Szklarzewiczem, członkami Zarządu Bocheńskiej Fundacji

„Salina Nova”.

W pracach brali udział współpracownicy i wolontariusze organizacji, absolwenci

i studencki kierunków gospodarka przestrzenna, transport, architektura i urbanistyka,

socjologia, wzornictwo: Agnieszka Majorek, Karolina Fonfara, Agata Filipowicz, Tobiasz

Nykamowicz, Agata Janko, Dominika Milata, Weronika Banik, Anna Pyziak, Kaludia Mańka,

Łukasz Harat, Jakub Adamczyk, Dariusz Mikołajczyk, Magdalena Miśkowiec, Justyna

Szałkowska, Izabela Bryńska, Anna Szudy, Monika Lipińska, Martyna Wyrwas.

Niniejszy raport został opracowany przez Annę Karłowską i Pawła Jaworskiego.

W dokumencie uwzględniono uwagi wniesione przez Bocheńską Fundację „Salina NOVA”.

strona 4

6. UCZESTNICY WARSZTATÓW

Łącznie w pracach warsztatowych – sesje plenarne i eksperckie - udział wzięło ponad 200

osób, reprezentujących rozmaite instytucje i organizacje, a także – osoby prywatne –

mieszkańcy Bochni. Zaznaczyć jednak trzeba, iż nie wszyscy brali udział we wszystkich sesjach

warsztatowych. Zbiorcza lista uczestników sesji eksperckich - 60 osób przedstawia się

następująco:

L.P Imię i nazwisko L.P Imię i nazwisko

Władze miasta, radni Urzędy/jednostki/szkoły

1. Stefan Kolawiński 31. Ewa Bień

2. Robert Cerazy 32. Beata Janusz

3. Jan Balicki 33. Dariusz Gruszka

4. Marek Gruca 34. Ireneusz Sobas

5. Piotr Dziurdzia 35. Robert Hołda

6. Krzysztof Sroka 36. Jan Truś

7. Bogusław Dzwigaj 37. Sabina Kierepka

8. Marek Bryg Społecznicy/dziennikarze

Stowarzyszenia/ fundacje 38. Marta Sosin

9. Adam Piskór 39. Maciej Trela

10. Dorota Rzepka 40. Teresa Szydłowska

11. Stanisław Kobiela

HalberdaKrzysztof Zięba

41. Anna Morajko

12. Dorota Halberda 42. Jolanta Sulma

13. Rafał Kłosowski 43. Patryk Salomon

14. Mirosław Cibor 44. Tomasz Stodolny

15. Zdzisław Szklarzewicz

Mielniczek

45. Paweł Michalczyk

16. Andrzej Maywald 46. Tomasz Przybyłko

Przedsiębiorcy/wolne zawody 47. Przemysław Konieczny

17. Barbara Biernat 48. Paweł Wieciech

18. Krzysztof Zięba Woluntariusze/studenci

19. Wojciech Martyka 49.. Agnieszka Trela

20. Artur Loryś 50. Agnieszka Majorek

21. Wojciech Mielniczek 51.. Karolina Fonfara

22. Maciej Famielec 52. Agata Filipowicz

23. Grzegorz Stodolny 53. Tobiasz Nykamowicz

Projektanci/urbaniści/architekci 54.. Agata Janko

24. Stanisław Albricht 55. Dominika Milata

25. Piotr Langer 56. Weronika Banik

26. Krzysztof Kępa 57. Anna Pyziak

27. Sławomir Tront 58. Klaudia Mańka

Stanisław Lessaer 28. Marcin Kozłowski 59. Łukasz Harat

29. Elżbieta Langer 60. Jakub Adamczyk

30. Zdzisław Kubala

Lista uczestników sesji eksperckich warsztatów; (źródło: materiały własne organizatora)

strona 5

Realizatorzy warsztatów CHARRETTE; (źródło: materiały własne organizatora)

strona 6

Uczestnicy sesji eksperckich i plenarnych CHARRETTE, (źródło: materiały własne organizatora)

.

strona 7

II. SPOŁECZNA WIZJA BOCHNI 2030

W trakcie warsztatów wyłoniła się następująca społeczna koncepcja przyszłości

Bochni 2030, która opiera się na harmonijnej wizji urbanistycznej i rewitalizacyjnej

całego miasta i obszaru śródmiejskiego. To dobry punkt wyjścia do kreowania strategii

marki BOCHNIA.

MIASTO BOCHNIA – WZORCOWE MIASTO KOMPAKTOWE, PRZYJAZNE DLA

PIESZEGO, Z ŻYWĄ, WARTOŚCIOWĄ PRZESTRZENIĄ PUBLICZNĄ I WYJĄTKOWĄ

KOMPOZYCJĄ HISTORYCZNEGO CENTRUM, STANOWIĄCĄ ESENCJĘ MIEJSKOŚCI

ORAZ IKONĘ MARKI KULTUROWEJ (MIASTO SOLI I SÓL MISTA), OPIERAJĄCĄ

SWOJĄ TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ NA TRZECH PODSTAWOWYCH FILARACH:

- SILNEJ TOŻSAMOŚCI HISTORYCZNEJ I LOKALNEJ,

- KREATYWNOŚCI MIESZKAŃCÓW I PRZEDSIĘBIORCÓW,

- WSPÓŁPRACY I DIALOGU.

ŚRÓDMIEŚCIE BOCHNI - WYJĄTKOWA DZIELNICA W SKALI REGIONU I KRAJU,

BĘDĄCA RDZENIEM MARKI KULTUROWEJ MIASTA (SOLĄ MIASTA),

WSPÓŁTWORZONA W PROCESIE PARTYCYPACYJNEJ REWITALIZACJI PRZEZ

MIESZKAŃCÓW, PARTNERÓW SPOŁECZNYCH I PARTNERÓW GOSPODARCZYCH,

WYKORZYSTUJĄCA ISTNIEJĄCE ZASOBY ORAZ POTENCJAŁY ROZWOJOWE

ZAWARTE W SPECYFICZNYM I UNIKATOWYM DZIEDZICTWIE SALINARNYM.

Powyższa wizja realizowana będzie z uwzględnieniem czterech kierunków rozwojowych:

1) usprawnienie komunikacji w śródmieściu zgodnie z ideą miasta kompaktowego poprzez

nadanie priorytetu dla ruchu pieszo-rowerowego i transportu zbiorowego;

2) kreowanie pełnowartościowych przestrzeni publicznych w śródmieściu Bochni

z zachowaniem oraz wyeksponowaniem dziedzictwa i wartości salinarnych;

3) pobudzenie aktywności gospodarczej poprzez rozwój sektora usług i nowe inwestycje w

śródmieściu z udziałem kapitału prywatnego i publicznego;

4) ożywienie społeczno-kulturalne poprzez inwestycje kulturotwórcze i wspieranie rozwoju

inicjatyw oddolnych (nieformalnych) i instytucjonalnych (formalnych).

Beneficjentami zmian będą:

- wszyscy mieszkańcy Bochni – zarówno ci ze śródmieścia, jak i pracujący w nim, uczący się

i spędzający na tym terenie wolny czas – ze względu na nową jakość tej części miasta jako

dobrego miejsca do zamieszkania, pracy i wypoczynku,

- firmy, instytucje i organizacje społeczne, które chcą działać i inwestować

w mieście – z uwagi na wzrost wartości ekonomicznej obszaru śródmiejskiego oraz odnowę

infrastruktury społeczno-kulturalnej i wdrożenie systemu współpracy,

- przyjezdni – pracujący, uczący się lub korzystający ze śródmiejskich atrakcji (w tym

turyści).

strona 8

III. REALIZACJA WIZJI

DOCELOWE ROZWIĄZANIA PROJEKTOWE

Podstawą zmian projektowych jest tożsamość miasta oparta na śladach kultury salinarnej,

obecnych w wielu miejscach. Większość istniejących budynków, które wcześniej były związane

z górnictwem lub warzelnictwem soli, nie jest jednak właściwie wyeksponowana w przestrzeni

Bochni, więc wymaga to zmiany.

Warsztaty Future City Game, zorganizowane w dniach 28-29 marca 2014r. przez Bocheńską

Fundację „Salina Nova” zakończyły się delimitacją siedmiu tzw. Kwartałów Salinarnych, w

których znajdowały się kiedyś różne tereny salinarne i obiekty wydobywcze lub budynki

administracji górniczej, a także charakterystyczne przestrzenie publiczne (wnętrza miejskie).

Uczestnicy Warsztatów charrette postulowali, żeby stworzyć spójny system połączeń pomiędzy

tymi „wnętrzami”, aby w ten sposób zbudować „strukturę urbanistyczną” (tzw.„kościec”) dla

procesu rewitalizacji obszarowej śródmieścia. Integralnymi elementami tej „struktury” są ciągi

piesze wyciszone oraz korytarze aktywności o różnych funkcjach miastotwórczych spajające

najważniejsze „wnętrza miejskie”w ramach „Specjalnej Strefy Salinarnej”.

Ostatecznie wyodrębniono następujące kluczowe „wnętrza miejskie”, które powinny być

przedmiotem dalszych zintegrowanych opracowań projektowych:

- Plac Bolesława Wstydliwego

- Plac Floris (tzw. Ruski Rynek)

- Plac Kazimierza Pułaskiego

- Park im. Józefa Turka

- Plac gen. Leopolda Okulickiego

- Planty Salinarne

- Rynek Staromiejski

- Plac św. Kingi

- Plac. Ks. Antoniego Czaplińskiego (fragment obszaru dawnego Rynku Górnego).

Należy je postrzegać jako tematycznie i funkcjonalnie powiązane elementy, wkomponowujące

się razem w specyfikę miasta oraz tworzące jego odpowiedni klimat. Mają one istotne znaczenie

dla dalszych działań rewitalizacyjnych związanych z budowaniem nowego oblicza

śródmieścia, poprawą jakości przestrzeni publicznej, wizerunku miasta i standardu życia

mieszkańców.

Spośród wspomnianych przestrzeni, obszar Plant Salinarnych oraz Placu gen. Leopolda

Okulickiego może spełniać rolę flagowego, a zarazem pilotażowego projektu przywracania

prawidłowego znaczenia centrum miasta oraz podnoszenia jakości jego otoczenia.

Przekształcenia i nowe inwestycje w ramach projektu flagowego bazują na koncepcji

urbanistycznej Kampusu Salinarnego ze względu na unikatowość „wnętrza urbanistycznego”

zespołu parkowego i jego otoczenia w skali europejskiej.

strona 9 z 33

Rysunek 1 Granice Kwartałów Salinarnych.

strona 10 z 33

Rysunek 2 Związek Kwartałów Salinarnych z najważniejszymi przestrzeniami publicznymi w śródmieściu.

strona 11 z 33

Rysunek 3 Kampus Salinarny – schemat zagospodarowania.

strona 12 z 33

1. PROJEKT FLAGOWY – „KAMPUS SALINARNY”

Kampus Salinarny jako modelowa rewitalizacja współtworzona przez mieszkańców

W trakcie warsztatów ustalono, że najważniejszą jakościową zmianą obszaru śródmiejskiego

Bochni będzie „flagowy” projekt Kampusu Salinarnego, który zlokalizowany będzie w „sercu

miasta” na obszarze Plant i Placu gen. Leopolda Okulickiego. Najważniejsze znaczenie należy

przypisać czterem obszarom problemowym Kampusu Salinarnego: odnowie przestrzeni,

dynamice społecznej, aktywności gospodarczej oraz funkcjom miastotwórczym. Obszary

te zostaną szczegółowo omówione w odrębnym opracowaniu pn. Społeczny Program

Rewitalizacji dla Śródmieścia Bochni, który ma szansę stać się pierwszym w Polsce

modelowym programem rewitalizacji, współtworzonym przez mieszkańców. Program ten

będzie także punktem wyjścia do stworzenia operacyjnego planu rewitalizacji pn. Master Plan

dla Śródmieścia Bochni wraz z programem funkcjonalno-użytkowym i wykonawczym dla

projektu flagowego Kampusu Salinarnego. Master Plan po jego uzgodnieniu z zapisami

Lokalnego Programu Rewitalizacji ma szansę stać się dodatkowo przydatnym narzędziem dla

władz miasta w procesie rewitalizacji obszarowej tej części miasta.

Postulaty oraz pomysły uczestników warsztatów (sugerowane funkcje miastotwórcze

Kampusu)

Obecnie zwrócimy uwagę jedynie na najważniejsze postulaty i pomysły uczestników

warsztatów w zakresie zagospodarowania Kampusu Salinarnego, które zostaną rozwinięte w

odrębnym opracowaniu (Społeczny Program Rewitalizacji), a następnie zweryfikowane pod

kątem wykonalności i realności w Master Planie.

Po pierwsze, zdaniem uczestników warsztatów należy podjąć skoncentrowany wysiłek na rzecz

adaptacji istniejących obiektów posalinarnych do współczesnych funkcji, co stanowi

równocześnie odpowiedź na realne potrzeby społeczne związane z pozyskaniem nowych

obiektów dla funkcji kulturalnych i edukacyjnych, a także integracji i animacji społecznej.

Poniżej najważniejsze sugerowane przez uczestników warsztatów funkcje miastotwórcze dla

obiektów posalinarnych:

- w Zamku Żupnym, po odbudowie w formie z czasów austriackich, można urządzić

Eksperymentalne Muzeum Techniki, Turystyki i Kultury Salinarnej, wyposażone w ścieżkę

edukacyjną (na wzór Centrum Nauki Kopernik) i „Laboratorium Kultury”, które mogłoby

stanowić z jednej strony atrakcję i dopełnienie trasy zwiedzania miasta dla osób, które

spędzają w Bochni tylko kilka godzin, z drugiej zaś strony uzupełnienie oferty edukacyjno-

kulturalnej, szczególnie dla osób młodych,

- dawne Stajnie Salinarne po rozbudowie należy przystosować do potrzeb nowej biblioteki

ze strefą cichą „książki i bajki”, czytelnią zbiorów własnych, mediateką, przestrzenią

wystawienniczą oraz miejscem spotkań („salonem kultury”) dla mieszkańców,

- dawną kuźnię zamienić na przestrzeń warsztatową dla młodych artystów („Kuźnia

Talentów”),

- dawną siedzibę administracji salinarnej (obecnie budynek straży miejskiej) zamienić na

centrum integracji i animacji społecznej oraz inicjatyw obywatelskich siedzibę

dla stowarzyszeń, fundacji, spółdzielni socjalnych, wolontariatu młodzieżowego,

oraz strefy co-workingowej.

strona 13 z 33

Po drugie, interwencjom architektonicznym powinny towarzyszyć zmiany funkcjonalno-

przestrzenne i urbanistyczne związane z przekształceniami tej części miasta. W tym celu obszar

kampusu podzielono na dwie strefy (części).

Pierwsza strefa, zlokalizowana w części południowej Kampusu, związana z ww. obiektami

salinarnymi w obrębie Plant, powinna być wykorzystywana jako „Forum Kultury Salinarnej”

przez instytucje kultury, oddolne inicjatywy kreatywne, operatorów turystycznych i

animatorów społecznych. Kluczem do sukcesu jest wykreowanie w tej przestrzeni markowych

produktów kulturowych i turystycznych w skali regionu i kraju, które generowałyby

odpowiednie przychody równoważące koszty utrzymania i gwarantowałyby racjonalną stopę

zwrot inwestycji przeprowadzonych ze środków publicznych i unijnych, w tym z budżetu

Gminy Miasta Bochnia.

Dodatkowo zlokalizowany w tej strefie Plac gen. Okulickiego mógłby pełnić uzupełniające

funkcje kulturotwórcze jako „Strefa Sztuki i Tożsamości” podejmująca oprócz działań stricto

artystycznych (np. koncerty muzyczne czy projekcje filmowe w plenerze ) także lokalne

wartości historyczne i patriotyczne. Służyć temu może adaptacja tej przestrzeni na instalacje

artystyczne nawiązujące do tożsamości lokalnej oraz amfiteatr plenerowy z mobilną sceną,

rozkładaną w sąsiedztwie siedziby Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych. Takie

rozwiązanie wykorzystuje także naturalne walory miejsca wynikające z jego ukształtowania.

Druga strefa , zlokalizowana w części północnej, po przeniesieniu placu zabaw na teren boiska

szkolnego (Szkoła Nr 2) i przywróceniu dawnych elementów wodnych, pełniłaby funkcję

„Ogrodu Tematycznego” („Storynka i Stawisko”) z funkcjami parkową i rekreacyjną oraz

nieuciążliwych usług komercyjnych. Zagospodarowanie tej strefy powinno odwoływać do

tradycyjnego układu założenia ogrodowego, stąd pożądane jest przywrócenie stawu salinarnego.

Opierając się na analizie prac konkursowych uczestnicy warsztatów dostrzegli, że w narożniku

północno-zachodnim można rozważyć zlokalizowanie tężni solankowej, jako jednej z atrakcji

„Ogrodu Tematycznego”.

Opisane zmiany wymagają jednak intensywnych przekształceń także w skali całego miasta

(rozbudowa układu drogowego w celu uspokojenia ruchu), co będzie omówione w dalszej

części raportu.

strona 14 z 33

Rysunek 4 Docelowe rozwiązania projektowe - opracowanie graficzne kierunków rozwoju.

strona 15 z 33

2. UPORZĄDKOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNYCH

ZWIĄZANYCH Z KAMPUSEM SALINARNYM

Jak wskazano we wstępie Kampus Salinarny (Planty Salinarne oraz pl. gen. Leopolda

Okulickiego) powinien być częścią systemu przestrzeni publicznych związanych

z Kwartałami Salinarnymi. W jego skład będą wchodziły ponadto place: Bolesława

Wstydliwego, Floris, Kazimierza Pułaskiego, Rynek, Józefa Turka, ks. Antoniego

Czaplińskiego i św. Kingi. Uzupełniającymi elementami będą deptaki i woonerfy (podwórce

miejskie).

W trakcie warsztatów zdefiniowano ponadto, że:

- pl. Kazimierza Pułaskiego powinien zostać przebudowany do formy przestrzeni

o charakterze recepcyjnym, wprowadzającej użytkowników śródmieścia i turystów

w jego obręb,

- ul. Solna wraz z północną pierzeją Rynku powinna być deptakiem, wykorzystywanym na

potrzeby jarmarków ulicznych i wydarzeń kulturalnych,

- Rynek powinien odzyskać charakter pełnowartościowego wnętrza miejskiego, łączącego

w sobie trzy funkcje: placu handlowego (np. „zielony jarmark”), kawiarniano-restauracyjną

oraz miejsca spotkań, odpoczynku i spaceru.

3. ROZWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE

Infrastruktura drogowa o charakterze obwodnicowym

Przebudowa śródmiejskich przestrzeni publicznych wymaga uprzedniej realizacji łączników

drogowych, na które będzie można przekierować ruch tranzytowy. Są to:

- w części wschodniej – połączenie pomiędzy autostradą A4 i drogą krajową

nr 75 na wysokości skrzyżowania z ul. Brzeską poprzez ul. Krzyżanowicką oraz nowy,

planowany odcinek drogowy (inwestycja na etapie decyzji środowiskowej),

- w części północnej – połączenie drogi wojewódzkiej nr 965 (ul. Proszowska)

i wspomnianym wyżej „łącznikiem autostradowym”,

- w części północno-wschodniej – rozbudowa ciągu ulic: Legionów Polskich – Ofiar Katynia

– Solidarności – ks. Józefa Poniatowskiego (tzw. „trasa KN2”) w kierunku drogi krajowej

nr 75, tzn. w części zachodniej na wysokości ul. Brudzińskiego, a w części wschodniej na

wysokości ul. Brzeskiej.

Powyższe rozwiązanie jest warunkiem koniecznym przeniesienia trasy drogi wojewódzkiej

nr 965 z ciągu ulic: Kazimierza Wielkiego – Tadeusza Kościuszki – Józefa Ignacego

Kraszewskiego – Regis – Konstytucji 3 Maja. Na ulicach położonych w centrum będzie można

wówczas wprowadzić elementy spowalniające i uspokajające ruch. Nie wywoła to jednocześnie

konieczności realizacji tzw. „trasy śródmiejskiej” w dolinie rzeki Babicy, która w ten sposób

zachowa swoje walory ekologiczne.

strona 16 z 33

Rysunek 5 Układ komunikacyjny - stan istniejący.

strona 17 z 33

Rysunek 6 Zmiany w zakresie układu drogowego umożliwiające odciążenie zatłoczonego śródmieścia.

strona 18 z 33

Węzeł przesiadkowy zintegrowany z systemem komunikacji publicznej

Dodatkowym walorem zaproponowanej rozbudowy układu drogowego jest połączenie

z węzłem przesiadkowym (ul. ks. Józefa Poniatowskiego), który powstanie w rejonie dworca

kolejowego i będzie łączył różne typy transportu (kolej aglomeracyjna, miejska komunikacja

zbiorowa, rower, samochód). Uczestnicy warsztatów zaproponowali, żeby teren wyposażyć

ponadto w zadaszony parking rowerowy.

Jednocześnie zwrócono uwagę na konieczność zaprojektowania wygodnego

i czytelnego połączenia pieszego pomiędzy terenem dworca (węzła przesiadkowego)

i centrum, wskazując na możliwość dostosowania do tego celu ciąg pieszy wzdłuż rzeki Babicy

na północ od ul. Solnej.

Jednocześnie zaznaczano, że zmianie powinien ulec przebieg linii autobusowych,

w taki sposób, żeby obsługiwały: największe skupiska mieszkańców, przede wszystkim

istniejące osiedla (źródła podróży), miejsca pracy (cele podróży), obszar śródmiejski, a także

węzeł przesiadkowy przy dworcu.

Zmianom w zakresie sposobu organizacji ruchu i infrastruktury powinno towarzyszyć

wprowadzenie zintegrowanego biletu na wszystkie środki komunikacji zbiorowej, w miarę

możliwości połączonego z opłatami za parkowanie.

Polityka i infrastruktura parkingowa

W trakcie warsztatów zdiagnozowano, że najważniejszym i najprostszym

do rozwiązania problemem w zakresie dominacji samochodów w przestrzeni publicznej

centrum jest zajmowanie miejsc parkingowych przez pojazdy osób, które przyjeżdżają do pracy

w godzinach szczytu porannego i opuszczają je w godzinach szczytu popołudniowego. Nie mają

potrzeby użytkowania pojazdu w międzyczasie, dlatego mogą stać się w naturalny sposób

klientami przewoźnika komunikacji miejskiej, jeżeli tylko jej funkcjonowanie będzie lepiej

dostosowane do ich obsługi, o czym mowa powyżej.

Priorytetem polityki komunikacyjnej powinna być również częściowa likwidacja

istniejących miejsc parkingowych w sąsiedztwie Rynku, a także zwiększenie rotacyjnego

wykorzystania pozostałych. W celu zbilansowania ich liczby ogólnej zaproponowano

wprowadzenie sieci:

- mniejszych parkingów na 10 – 15 stanowisk w otoczeniu centrum, w strefie 5-minutowego

dojścia pieszego,

- większych parkingów spiętych z siecią połączeń autobusowych w taki sposób, żeby

kierowcy zasili potoki ruchu transportu zbiorowego.

W trakcie warsztatów wielokrotnie podkreślano, że nie bez znaczenia dla rozwiązania

problemu chaotycznego parkowania w przestrzeni publicznej jest również zwiększenie

skuteczności egzekwowania i wysokości opłat (np. wprowadzenie taryfy progresywnej).

strona 19 z 33

Rysunek 7 Założenia komunikacyjne

strona 20 z 33

Infrastruktura i polityka rowerowa

Zamiany w zakresie polityki rowerowej, które służą realizacji wizji rozwoju Bochni, dotyczą:

- dostosowania układu drogowego do ruchu lokalnego,

- realizacji nowej infrastruktury dla ruchu turystycznego,

- zaktualizowaniu dokumentów planistycznych i urbanistycznych (studium uwarunkowań

i kierunków zagospodarowania przestrzennego), w koordynacji ze standardami techni-

cznymi.

Płynność lokalnego ruchu rowerowego może zostać zwiększona w ramach przebudowy

przestrzeni publicznej śródmieścia ze względu na spadek natężenia ruchu samochodowego w

wyniku realizacji dróg o charakterze obwodnicowym, a także wprowadzenie strefy "tempo 30",

o czym mowa poniżej.

Usprawnienie ruchu turystyczno-rekreacyjnego wymaga natomiast korekty rozwiązań

ponadlokalnych. W szczególności należy dążyć do przyłączenia proponowanej ścieżki pieszo-

rowerowej w dolinie rzeki Babicy do trasy VeloRaba. W ten sposób udostępni się okolice

Rynku i – poprzez przebudowany pl. Kazimierza Pułaskiego i ul. Solną – również szyb Sutoris.

Zmiany organizacyjne i infrastrukturalne dot. śródmiejskiej przestrzeni publicznej

Najważniejsze zmiany służące poprawie płynności i bezpieczeństwa ruchu

w mikroskali polegać będą na wprowadzeniu strefy „tempo 30” (ograniczenia prędkości

poruszania się do 30 km/h) w obrębie śródmieścia.

Rynek oraz ul. Solna powinny zostać wyłączone z ruchu, na ul. Dominikańskiej

powinny stacjonować wyłącznie taksówki, natomiast ul. Wolnica, fragment

ul. Bernardyńskiej i pl. św. Kingi powinny zostać przebudowane na woonerfy (podwórce

miejskie), czyli taki rodzaj ulicy, z której wszyscy uczestnicy ruchu korzystają na równych

prawach.

Inspiracja: woonerf (podwórzec miejski) na ul. 6 sierpnia w Łodzi (źródło: materiały Zarządu Dróg

i Transportu w Łodzi)

strona 21 z 33

4. ZINTEGROWANA OFERTA TURYSTYCZNA I KULTURALNA

Zasadą spajającą przekształcenia w obrębie śródmieścia jest zapewnienie połączenia

pomiędzy szybami Campi i Sutoris. Jest to z jednej strony idea porządkowania przestrzeni

publicznej poprzez zorganizowanie sieci ciągów pieszych, prowadzących przez obszary, które

są atrakcyjne dla jej użytkowników. Z drugiej strony stanowi pomysł kulturalno-biznesowy,

ponieważ obecność ruchu pieszego powinna wzmacniać walory tej przestrzeni dla prowadzenia

działalności animacyjnej i gospodarczej.

Stworzenie i zinstytucjonalizowanie systemu współpracy w zakresie biznesu, turystyki

salinarnej i kultury

Przy tworzeniu oferty należy uwzględnić:

- opisany kierunek zmian urbanistycznych, w szczególności wytyczne w zakresie

kształtowania przestrzeni publicznych,

- działania operatorów turystyki salinarnej i usług powiązanych, przedsiębiorców lokalnych i

organizacji pozarządowych,

- różne formy turystyki, tzn. kilkugodzinna, jednodniowa, weekendowa i wielodniowa,

- możliwość łączenia atrakcji i usług na poziomie p

Złożony system działań wymaga instytucji zarządzającej, dlatego zaproponowano powołanie

Samorządowej Agencji Marketingu Bochni i Subregionu Bocheńskiego. Podmiot mógłby

być finansowany z budżetów gminnego oraz powiatowego i pracować w systemie zadaniowym,

co wymagałoby wydzieleni ze struktur urzędowych.

IV. SYSTEM ZMIAN KRÓTKOTERMINOWYCH

strona 22 z 33

REALIZACJA DO 2015 ROKU

W perspektywie krótkoterminowej celem przekształceń jest wprowadzenie pierwszych

impulsów do pobudzenia aktywności gospodarczej i kulturalnej w przestrzeni publicznej, a

także przetestowanie w mniejszej skali zmian, które będą wdrażane na późniejszych etapach.

strona 23 z 33

Rysunek 8 Krótkoterminowe rozwiązania projektowe - opracowanie graficzne kierunków rozwoju

strona 24 z 33

1. PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

Obszar Rynku i jego bezpośredniej okolicy

Zmiany powinny polegać na:

- całkowitym zamknięciu dla ruchu wschodniej części placu oraz przeniesieniu postoju

taksówek na ul. Dominikańską albo – alternatywnie – wyłączeniu tego terenu z ruchu dla

samochodów indywidualnych (narzędzia organizacji ruchu

lub zadanie inwestycyjne),

- poszerzeniu chodnika w północnej części i udostępnieniu wygospodarowanej przestrzeni na

ogródki kawiarniane (elementy mobilne lub trwała zmiana wynikająca z przebudowy

infrastruktury, jeżeli będą dostępne środki finansowe),

Inspiracja: ul. Taczaka w Poznaniu przekształcona bezinwestycyjnie na przestrzeń o dominującej funkcji

gastronomicznej (źródło: www.poznan.pl).

- zorganizowaniu Święta Ulicy Solnej, w trakcie którego wyłączona zostanie z ruchu

samochodowego i udostępniona wyłącznie pieszym (eksperyment urbanistyczny).

Dolina rzeki Babicy

Należy usunąć części roślinności i udrożnić przejścia co pozwoli przygotować teren pod

realizację ciągu pieszo-rowerowego w dalszym etapie przekształceń.

Boisko szkolne położone przy Plantach Salinarnych

Do południa z boiska mogą korzystać jedynie uczniowie, a w godzinach

popołudniowych nie jest ono użytkowane. Obiekt wówczas powinien być otwarty dla

mieszkańców.

Chaos reklamowy i stan elewacji budynków

Kolejną barierą w zakresie przekształceń przestrzeni publicznej jest chaos reklamowy,

który obniża jej jakość. Nośniki zasłaniają część bocheńskich zabytków, pojawiają się na

płotach i obiektach. W trakcie warsztatów zwrócono uwagę na to, że należy konsekwentnie

egzekwować ograniczenia i wytyczne w tym zakresie, zawarte w miejscowym planie

strona 25 z 33

zagospodarowania przestrzennego. Równocześnie – ze względu na nikłą skuteczność działań

represyjnych – zwrócono się ku systemowi zachęt. Wyróżniono działania prowadzone w Starym

Sączu przez organizację pozarządową, która pozyskała finansowanie z grantu.

Dodatkowo zaproponowano wprowadzenie narzędzi zachęcających właścicieli

kamienic do remontowania ich elewacji np. w formie zwolnień z podatku od nieruchomości.

Fotografia: Weronika Banik.

Retusz: Weronika Banik.

strona 26 z 33

2. ROZWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE

Strefa „tempo 30”

Strefę należy wprowadzić na fragmencie obszaru śródmiejskiego, co wymaga

przygotowania oznakowania poziomego i pionowego. W ten sposób wskazane narzędzie

organizacji ruchu zostanie przetestowane w mikroskali.

Inspiracja: strefa „tempo 30” w Poznaniu (źródło: www.fakt.pl).

Polityka parkingowa

Zmiany powinny polegać na:

- zwiększeniu skuteczności egzekucji kar,

- wzroście opłat za parkowanie i wprowadzeniu progresywnego systemu naliczania,

- realizacji działań promocyjnych w zakresie prawidłowego parkowania i korzystania z

komunikacji publicznej w mieście.

Polityka rowerowa

Należy wdrożyć następujące elementy:

- realizacja stojaków rowerowych przy budynkach publicznych,

- budowa parkingu rowerowego przy dworcu kolejowym,

- wprowadzenie ułatwień dla rowerzystów w postaci kontrapasów, łączników, śluz,

- uchwalenie standardów technicznych w formie zarządzenia burmistrza.

strona 27 z 33

Inspiracja: parking dla rowerów przy PGE Arena w Gdańsku (źródło: miastowruchu.pl).

3. DZIAŁALNOŚĆ TURYSTYCZNA I KULTURALNA

Organizacja i promocja turystyki Zmiany powinny polegać na:

- lepszym oznaczeniu punktu informacji turystycznej oraz ustawieniu drogowskazów

w okolicy Rynku, które kierowałyby do tego miejsca,

- stworzeniu mapy miejsc związanych z kulturą salinarną,

- wytyczeniu wariantowych tras pieszych pomiędzy szybami Campi i Sutoris,

- opracowaniu folderu z ofertą na poziomie powiatu w zakresie turystyki weekendowej dla

osób poruszających się na rowerze, komunikacją publiczną lub samochodem.

Przedsiębiorczość lokalna W ramach przemian w śródmieściu należy obniżyć stawki opłat dla gastronomii, realizowanej w

punktach mobilnych na obszarze rynku. Ogromną szansą dla pobudzenia przedsiębiorczości

może okazać się stworzenie Programu Gospodarczego dla Kampusu Salinarnego pn. Biznes i

Sztuka (Business &Art.). Proponuje się wykreowanie oraz oferty pakietowej i powiązanie jej

z festiwalem artystycznym „Art. & Salt”, a także utworzenie inkubatora „Art

Przedsiębiorczości”.

Polityka kulturalna

Zmiany w zakresie organizacji i wspierania wydarzeń kulturalnych powinny polegać na:

- zorganizowaniu pierwszej edycji festiwalu „Art&Salt” w partnerstwie samorząd (władze

miasta i powiatu) – sektor NGO – przedsiębiorcy lokalni, obejmującego wydarzenia w

strona 28 z 33

przestrzeni publicznej, co pozwoliłoby przetestować zawarty w raporcie kierunek zmian.

Inspiracja: Festiwal „Art&Salt” (źródło: materiały własne organizatora).

- uruchomieniu mechanizmu mikrograntowego, czyli systemu niewielkich kwot, które

stanowią wsparcie finansowego dla inicjatyw w zakresie kultury, rozdzielanych w konkursie

organizowanym np. raz na kwartał.

Inspiracja: program mikrograntów w Katowicach (źródło: strona internetowa Instytucji Kultury

Katowice – Miasto Ogrodów). - skoordynowanie kalendarza imprez kulturalnych odbywających się w mieście

i w powiecie,

- uruchomienie strony internetowej informującej o imprezach kulturalnych.

strona 29 z 33

V. SYSTEM ZMIAN ŚREDNIOTERMINOWYCH

REALIZACJA DO 2020 ROKU

W perspektywie średnioterminowej celem przekształceń jest stworzenie powiązań

pomiędzy szybami Campi i Sutoris. Przybierze postać „kulturowego traktu salinarnego”

łączącego przestrzenie publiczne od ul. Solnej, poprzez Rynek, okolice Bazyliki Św. Mikołaja

oraz Planty Salinarne, będącego synonimem „zintegrowanego produktu miejskiego” oraz

„korytarza aktywności miastotwórczej” wykreowanego w oparciu o opisane poniżej działania

inwestycyjne i nie inwestycyjne. Ponadto „trakt kulturowy” będzie wymagał opracowania

połączenia w postaci ciągów pieszych wyciszonych, cichego transportu turystycznego (np.

stylowym pojazdem elektrycznym), a także – alternatywnie - tras rowerowych przy założeniu,

że w okolicy obu nadszybii powstaną stacje do ich wypożyczenia.

strona 30 z 33

3

Rysunek 9 Średnioterminowe rozwiązania projektowe - opracowanie graficzne kierunków rozwoju.

strona 31 z 34

1. PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

Obszar Rynku i jego bezpośredniej okolicy,

Zmiany powinny polegać na:

- trwałym zamknięciu dla ruchu zachodniej i północnej części placu (narzędzia organizacji

ruchu oraz zadanie inwestycyjne), a także przeznaczeniu ich

na działalność gastronomiczną, co stanowiło będzie kontynuację projektów wykonanych w

pierwszej fazie przebudowy,

- trwałym zamknięciu dla ruchu ul. Solnej i wytworzeniu przestrzeni dla jarmarków ulicznych

i wydarzeń kulturalnych,

Inspiracja: Jarmark Dominikański w Gdańsku, odbywający się w przestrzeni publicznej śródmieścia

(źródło: pl.wikipedia.org).

- trwałym zlikwidowaniu miejsc parkingowych w bezpośrednim sąsiedztwie Rynku, przy

czym część z nich zostanie zbilansowana i skompensowana w postaci małych zespołów

miejsc postojowych, zgodnie z zasadami, o których mowa poniżej,

- przebudowie ul. Wolnica, fragmentu ul. Bernardyńskiej i pl. św. Kingi na system woonerfów

(podwórców miejskich), powiązanych ze sobą i z pieszą przestrzenią Rynku.

strona 32 z 34

Inspiracja: przebudowa ulic w centrum Łodzi (źródło: materiały Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi).

strona 33 z 34

Obszar Plant Salinarnych i ich bezpośredniej okolicy

Zmiany powinny polegać na:

- uporządkowaniu zagospodarowania terenów zielonych,

- montażu mobilnej sceny z amfiteatrem na pl. gen. Leopolda Okulickiego.

Dolina rzeki Babicy

W dolinie należy zbudować ciąg pieszo-rowerowy, co warunkowane jest zaniechaniem

realizacji drogi publicznej dla samochodów (tzw. „trasa śródmiejska”).

2. ROZWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE

Strefa „tempo 30”

Strefę należy rozszerzyć na kolejne fragmenty obszaru śródmiejskiego.

Polityka parkingowa

Zmiany powinny polegać na:

- przebudowie parkingów przy Plantach Salinarnych, polegającej na rozdzieleniu miejsc

parkingowych zielenią przy ul. Regis i zmianie układu miejsc z równoległego

na prostopadły przy ul. Orackiej,

- otwarciu istniejących lub stworzeniu nowych, małych zespołów parkingów

w śródmieściu, skupiających około 10 – 15 miejsc (rozwiązanie jest dużo tańsze niż budowa

parkingów wielopoziomowych, które – jeżeli będą potrzebne – powinny być lokalizowane

poza strefą 5-minutowego dojścia do centrum).

Polityka rowerowa

Należy wdrożyć następujące elementy:

- zbudować przejazdy dla rowerów w newralgicznych miejscach,

- wprowadzić obniżenia krawężników,

- zrealizować wypożyczalnię dla rowerów (program pilotażowy).

Komunikacja zbiorowa

Zmiany powinny polegać na:

- zmianie tras kursowania autobusów,

- ograniczeniu lub zniesieniu opłat przynajmniej w godzinach szczytu porannego

i popołudniowego - alternatywnie - połączeniu opłat za parkowanie i korzystanie

z komunikacji zbiorowej,

strona 34 z 34

Inspiracja: system bezpłatnej komunikacji miejskiej w Żorach (źródło: zory.naszemiasto.pl).

- promocji poruszania się komunikacją publiczną poprzez wprowadzeniu pakietów łączonych

z innymi opłatami (za usługi uzdrowiskowe, komunalne, rekreacyjne

i sportowe).

3. ZINTEGROWANA OFERTA TURYSTYCZNA I KULTURALNA

Organizacja ruchu turystycznego

Zmiany powinny polegać na wprowadzaniu turystów do kopalni szybem Campi

i wypuszczaniu na powierzchnię szybem Sutoris – z przewodnikiem, który usługi świadczył

będzie na trasie w części podziemnej i nadziemnej. Będzie to możliwei uzasadnione ze względu

na postulowaną przebudowę przestrzeni publicznych, które będą stanowiły trasę pieszą powrotu

z centrum. W trakcie warsztatów zaproponowano również zapewnienie turystom środku

transportu pomiędzy Plantami, a szybem Campi np. meleks.

Zarządzanie ruchem turystycznym i wydarzeniami kulturalnymi

Na tym etapie prac nad rewitalizacją śródmieścia Bochni należy powołać agencję

(operatora) opisaną w części III niniejszego raportu.

strona 35 z 34

VI. PODSUMOWANIE

W trakcie warsztatów wypracowano spójną wizję przyszłości oraz szereg elementów,

które można wykorzystać dla uszczegółowienia (aktualizacji) zapisów Lokalnego Programu

Rewitalizacji Miasta Bochni dla obszaru Śródmieścia. Niniejszy raport jest równocześnie

materiałem bazowym do pracy nad koncepcją Społecznego Programu Rewitalizacji dla tej

części miasta oraz operacyjnego planu rewitalizacji dla projektu flagowego „Kampusu

Salinarnego”. Wyniki tego procesu zostaną zawarte w osobnym opracowaniu pn. „Społeczny

Program Rewitalizacji i Masterplan dla Śródmieścia Bochni”, który może następnie

stanowić podstawę do aktualizacji lub weryfikacji dokumentów planistycznych i strategicznych.

Zaprezentowane rozwiązania nie wyczerpują wszystkich zagadnień związanych

z problematyką rewitalizacji Śródmieścia, które wymagają dalszych prac studialnych

i koncepcyjnych. Zaprezentowanej metody można jednak używać przy sporządzaniu

programów rewitalizacji dla innych obszarów miejskich, w tym dla osiedli mieszkaniowych –

tzw. programy rehabilitacji osiedli mieszkaniowych (blokowisk).

Przedstawiony materiał może wspierać i uzasadniać aplikowanie o fundusze zewnętrzne.

Uspołeczniony sposób jego powstawania gwarantuje natomiast porozumienie pomiędzy

głównymi interesariuszami w kwestii zasadniczych kierunków działania, choć należy pamiętać,

że do realizacji jego zapisów potrzebne są: mobilizacja, środki i wola działania ze strony

wszystkich zainteresowanych stron.