8/3/2019 Rap or 2

1/98

T.C.ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLII

TEFT KURULU BAKANLII

MENTO FABRKALARINDA SALII VE GVENL

DENETM PROJESGENEL DEERLENDRME RAPORU

Tefti KuruluYayn No: 12

8/3/2019 Rap or 2

2/98

T.C.ALIMA VE SOSYAL GVENLK

BAKANLII

TEFT KURULU BAKANLII

MENTO FABRKALARINDA SALII VE GVENL DENETM PROJES

GENEL DEERLENDRME RAPORU

2006 KASIM ANKARA

8/3/2019 Rap or 2

3/98

8/3/2019 Rap or 2

4/98

8/3/2019 Rap or 2

5/98

8/3/2019 Rap or 2

6/98

NSZ

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl olarak temel amacmz, kaynaklarmz etkin ve verimli kullanarak, alma barnn ve sosyal gvenliin salanmas yolunda, sunduumuz hizmetlerin uluslararas normlara, i hayatnngereklerineve deienartlarauygunhalegetirilmesive srekli iyiletirilmesidir.

Bu amala, grevde bulunduumuz 4 yl boyunca, sosyal taraflarn katlmlaryla pek ok idari ve yasal dzenlemehayatageirilmitir.

alma hayatn etkileyen ekonomik, sosyal ve siyasal koullar,uygulamadakarlalan sorunlar veAvrupaBirliiile Uluslararas alma rgt (ILO) normlarna uyum almalar dorultusunda 4857 Sayl Kanunuhazrlanarak yrrlekonulmutur.

Bu Kanun uyarnca karlan yeni ynetmelikler, Avrupa Birlii Mktesebatnn stlenilmesine likin TrkiyeUlusal Program erevesindeAvrupa Birlii Konsey Direktiflerideesasalnarakhazrlanmtr.

alma barnn tesisi ve alanlarn salk ve gvenliinin salanmas amacyla tefti hizmetlerini yrtenBakanlmz Tefti Kurulu Bakanl, sektr baznda proje teftilerini yeni yaklam nda, sosyal taraflarndaetkinkatlmylayrtmektedir.Her projeteftii sonucundabir"DeerlendirmeRaporu"hazrlanmaktadr.

Son drt ylda gerekletirilen proje teftileri sonucu hazrlanan deerlendirme raporlar; elde edilen verilerin ii,

iveren ve dier ilgili taraflarla paylalmas, daha sonra yaplacak eitim ve deerlendirme almalarndakullanlabilmesidncesiyle,kitaphalinegetirilmitir.

Bu almalarn yrtlmesinde ve elinizdeki bu kitabn hazrlanmasnda emei geen bata Bakanlmz TeftiKurulu Bakanl yneticileri olmak zere, tm Mfettilerine, Bakanlmz alanlarna ve dier ilgilitaraflarateekkr ederim.

Bu kitabn, i sal ve gvenlii konusunda yaplacak almalara katkda bulunmas temennisi ile salkl vegvenlialmalardilerim.

Sayglarmla.

Murat BAESGOLUalma ve Sosyal Gvenlik Bakan

8/3/2019 Rap or 2

7/98

8/3/2019 Rap or 2

8/98

TEEKKR

Faik ARSEVEN Tefti Kurulu Bakan

alma barnn tesisi ve alanlarn salk ve gvenliinin salanmas amacyla grev yapan Tefti Kurulu Bakanl, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl'nn alma hayatndenetlemeye yetkili birimidir. Bakanlmz, alanlarn salk ve gvenlik koullarnniyiletirilmesi ve i kazalar ile meslek hastalklarnn nlenmesi iin programlar dahilindeiyerlerindedenetimlerini srdrmektedir.

imento retimi i sal ve gvenlii asndan nemli riskler tamaktadr. yerlerindenleme politikalarnn gelitirilmesi, i sal ve gvenlii kltrnn oluturulmas, kalc vesistematik iyileme salanmas, ilgili taraflara rehberlik edilmesi, i sal ve gvenliiynnden yeni yaklamn etkin klnmas ve teftiler iin veri taban oluturulmas amacylaimento retimi yaplan iyerlerininbirprojekapsamndadenetimealnmasnakararverilmitir.

Bakanlmzda yrtlen hazrlk almalar sonucunda "imento Fabrikalarnda Salve Gvenlii Denetim Projesi" hazrlanmtr. Proje kapsamnda 41 adet entegre tesis ve 14 adet

tme-paketleme tesisi olmak zere toplam 55 iyerinde denetimler yaplm, bu denetimler neticesinde sektrdeki genel sorunlar ile iyerlerinde i sal ve gvenlii asndan mevzuataaykrlklar tespitedilmitir.

Sektrdeki genel durum, mevcut problemler ve bunlarn giderilmesi hususunda nemli bilgi birikiminin olumasn salayan bu projenin hazrlanmas ve gerekletirilmesinde grev alanmfettilere,katkvekatlm olan tmtaraflara, verilerinelde edilmesindeyardmcolan iveren

ve alanlara, ayrca proje denetim raporunun baslmasn salayan imento MstahsilleriverenleriSendikas'na teekkrederim.

8/3/2019 Rap or 2

9/98

8/3/2019 Rap or 2

10/98

NDEKLER

1. BLM

2.BLM

3.BLM

4. BLM

5. BLM

6. BLM

7.BLM

8. BLM

9. BLM

SAYFA

Proje Bilgileri 1

Proje Kapsamnda Yaplanalmalar ....... 3

imento retimi HakkndaGenel Bilgiler ............. 5

imento Fabrikalarnn Sal ve Gvenlii Asndan Deerlendirilmesi 2

imento Fabrikalarnda Sal ve Gvenlii Uygulamalar .......... 27

imento Fabrikalarna likin Bilgiler ve Tefti statistikleri ................ 31

Sal ve GvenliiYnndenSaptananNoksanlara likinBilgiler ......... 41

Sonu ve neriler ........ 71

Ekler ........... 77

..........................................

..................

8/3/2019 Rap or 2

11/98

8/3/2019 Rap or 2

12/98

1. BLMPROJE BLGLER

ProjeninAd

ProjeninAmac

Konusu

ProjeYrtcs

ProjeKoordinatr

Proje UygulamaSorumlusu

GrevAlanMfettiler

almaTakvimi

iYaplanyeriSays

TeftiYaplanBlgelerveller:

MarmaraBlgesi

imento Fabrikalarnda Sal ve Gvenlii DenetimProjesi

imento fabrikalarnda ncelikli olarak toz ve grltdenkaynaklanan i sal ve gvenlii risklerinin belirlenerek nleme politikalar ile i sal ve gvenlii kltrnngelitirilmesinde, kalc ve sistematik iyileme salanmasndailgili taraflararehberliketmekve zellikle riskdeerlendirmesitemelinden hareketle i sal ve gvenlii ynnden yeniyaklam etkin klarak i kazalarn ve meslek hastalklarnnlemek iin alnmas gerekli tedbirleri tespit etmek ve teftiler iin veri taban veklavuz oluturmaktr.

imentoFabrikalarnda SalveGvenlii

FaikARSEVEN TeftiKuruluBakan

G.ZaferYAVUZARSLAN TeftiKuruluBk.Yrd.

Ziya UZEL Ba Mfettii

Ziya UZEL Ba MfettiiskenderYILMAZ BaMfettiiAbbas DENZ MfettiiSleymanKARADUMAN Mfettii

ProjePlanlamaveHazrlk almalarSafhas 01.03.2006- 31.03.2006Tefti UygulamaSafhas 01.04.2006- 31.08.2006

Rapor Hazrlama Safhas 01.09.2006- 30.09.2006Genel DeerlendirmeRaporu Dzenlenmesi 01.10.2006 - 01.11.2006

55

7blgedebulunan44il.

Balkesir, Bursa, anakkale, Edirne, stanbul, Krklareli,Kocaeli.

Tefti

1

8/3/2019 Rap or 2

13/98

EgeBlgesi

AnadoluBlgesi

KaradenizBlgesi

AkdenizBlgesi

Gneydou AnadoluBlgesi

Dou Anadolu Blgesi

Afyon, Aydn,Denizli, zmir, Ktahya.

Ankara, Eskiehir, Kayseri, Konya, Nevehir, Nide, Sivas,Yozgat .

Bartn, Bolu, orum, Karabk, Ordu, Samsun, Trabzon,Zonguldak.

Adana, Antalya, Burdur,Hatay, Isparta,Mersin.

Adyaman, Diyarbakr, Gaziantep, Mardin, Siirt, anlurfa.

Elaz, Erzurum, Kars, Van

2

8/3/2019 Rap or 2

14/98

2. BLMPROJE KAPSAMINDAYAPILAN ALIMALAR

Proje kapsamnda yaplan almalar, 01.03.2006 - 30.09.2006 tarihleri arasnda 3 anahtar safhadagerekletirilmitir.

Bu safhada Tefti Kurulu Bakanlnda 01.03.2006 - 31.03.2006 tarihleri arasnda aadakihazrlkalmalaryaplmtr.

Proje konusu ile dorudan ve dolayl olarak ilgili i sal ve gvenlii mevzuat belirlenerekincelenmitir.

Projekonusuhakkndaliteratr taramasyaplm vegerekli bilgilerderlenmitir.

Projekonusuile ilgiliTrk Standartlar veENnormlar belirlenerekincelenmitir.

Ulalan her trl bilgi ve belge proje almalarnda kullanlabilecek ekildedzenlenmitir.

Konu ile ilgili iveren kuruluu imento Mstahsilleri verenleri Sendikas (MS) ile

grlerek i sal ve gvenlii uygulamalar ve proje hakknda bilgi alveriinde bulunulmutur.

ProjeYrtcsnn bakanlnda,Proje Koordinatr, projede grevli Mfettileri vesosyal taraf olarak imento Mstahsilleri verenleri Sendikas (MS), Trkiye imentoMstahsilleri Birlii (TMB) ve Trkiye Cam, imento, Seramik ve Toprak Sanayiileri Sendikas (T.MSE-) yetkililerinin katlm ile bir toplant dzenlenmitir.Toplantda proje hakknda bilgilendirme yaplm ve taraflarn gr ve deerlendirmelerialnmtr.

Projekapsamnda lkemizdebulunan btnimento retimtesisleri vetmetesislerinindenetimealnmas kararlatrlmtr.

Planlanan almalarn uygunluunu grmek asndan proje balangcnda Ankara'da bulunanbirimento retimtesisi ilebirtmetesisindepilotuygulamayaplmtr.

Pilot uygulama kapsamnda iyerlerinde yaplan grmelerde iletmelerin i sal vegvenlii konusuna genel yaklamlar, retim prosesleri, sektre zg ncelikli i salve gvenlii riskleri ile alnmas gerekli nlemler hakkndabilgiler derlenmitir. Derlenen bilgilerprojedegrevalandiermfettilereaktarlmtr.

2.1 ProjePlanlamaveHazrlkalmalarSafhas

3

8/3/2019 Rap or 2

15/98

Proje kapsamnda gerekletirilecek denetimlerin genel uygulama esaslar belirlenerek,denetimlerde vedzenlenecekraporlardakullanlacakdokmanlar hazrlanmtr.

Proje kapsamnda, 44 entegre tesis ve 11 tme - paketleme tesisi olmak zere toplam 55imento fabrikasn kapsayacak denetim almalar 2006 yl Nisan -Austos aylar arasnda ikiheyet tarafndangenel teftiler eklindeuygulanmtr.

yerlerinde, denetimlere balamadan nce iyeri yetkililerinin (Genel Mdr, Teknik GenelMdrYardmcs,retim Mdr, retimefleri ve SGUzman) katld toplantda projeninkonusu ile amalaranlatlmvedenetimuygulamaplanhazrlanmtr.

yerlerinde yaplandenetimlerdencelikle;

Kullanlan i ekipmanlar,retimmetotlarveretilen imento tipleri, alan ii saylar vebunlarnsigortallk durumlar, Risk deerlendirmesialmalar, Acildurum eylem planlar, Salkgzetimikapsamndayaplan almalar, kazalar vemeslekhastalklarylailgili istatistikler,

konular incelenmivemevzuataaykrlklar tespitedilmitir.

Denetimler sonrasnda ise i sal ve gvenlii kurul yelerinin katlm ile toplantdzenlenerek iyerine ilikin izlenimler ve denetime ilikin tespitler hakknda bilgi verilmi,gerekli aklamalar yaplmve toplant tutanadzenlenmitir.

Proje kapsamnda yaplan denetimler ve dzenlenen raporlardan elde edilen bilgiler deerlendirilerek, imento fabrikalarna zg, ncelikli i sal ve gvenlii riskleri ve burisklerin nlenmesine ve kontrolne ynelik zm nerilerini ieren "Proje Deerlendirme

Raporu"hazrlanmtr.

2.2. DenetimUygulamaSafhas

2.3 ProjeDeerlendirmealmalarSafhas

4

8/3/2019 Rap or 2

16/98

3. BLMMENTO RETM HAKKINDA GENEL BLGLER

HidrolikBalayc,Klinker, imento

3.1.KullanlanHammaddelerveKatkMaddeleri

3.1.1.KullanlanHammaddeler

3.1.1.1.Kireta(Kalker)

3.1.1.2.Kil

Hidrolik Balayc;

Klinker ;

imento;

Su ile tepkimesinde havada veya su altnda sertleerek etrafndakimaddeleribirbirineyaptrmazelliinesahipmalzemelere "hidrolikbalayclar" denir.

Balca silisyum, kalsiyum, alminyum vedemir oksit (CaO, SiO ,Al O , Fe O ) ve azmiktarda dier maddeler ihtiva eden hammadde karmnn (farin, pasta veya amur)sinterlemescaklna kadar piirilmesi ileeldeedilen imentoanabileenidir.

Klinkerinbir veya daha fazla katk maddesi iletlmesi suretiyle eldeedilen, su ile

kartrldnda hidratasyon reaksiyonlar ve prosesler yardm ile priz alan ve sertleen bir hamur (pasta) oluturan ve sertleme sonras su altnda bile dayanmn ve kararlln koruyan,inorganik ve incetlmhidrolikbirbalaycdr.

imentonun ana bileeni klinker olup klinker de balca kireta (kalker), kil ve marndanolumaktadr. Puzzolonik maddeler (yksek frn crufu, uucu kl, al ta, demir cevheri ve benzeri katk maddeleri) klinkere katlarak 5 ana imento trnde 27 eit tipte imento imalatyaplmaktadr.

Kimyasal bileiminde en az %90 kalsiyum karbonat (CaCO ) bulunan kayalara kalker ya dakireta ad verilmektedir. Kalkerler, bileimlerinde kalsiyum karbonatnyan sra, magnezyumkarbonat,kilmineralleri,demir silikat-oksitveslfrleri, silikatasidigibi bileikler ierirler.

imento sektrnde hammadde veya dzenleyici olarak kullanlacak kalkerlerin kalitesinde,ierdikleri yabanc unsurlardan oluan safszlklarn durumu dorudan etkili olmaktadr.KalkerlerinierdikleriCaCO veCaOyzde miktarlar saflklarn gstermektedir.

imento retiminde kullanlan kalkerin kimyasal zelliklerinin yan sra, yataklarn fabrikayayaknl, cevherin sklme, krlma, tlme, piirilme nitelikleri, nem oran ve homojenliiretim maliyetinietkileyennemli faktrlerdir.

Kil, yerbilimleri tarafndan killi kaya ve killer olarak iki anlamda kullanlmaktadr. Bu adan

2 2 3 2 3

3

3

5

8/3/2019 Rap or 2

17/98

kil minerallerinden olumu kayalar olarak tanmland gibi baz kaynaklarda tane boyutlar 2mikrondandahakk paracklardanolumu kayalarve keller olarak da tanmlanmaktadr.Gerek anlamda kil tanm, mineralojik bileiminde % 90'a kadar kil mineralleri bulunan kayaolarak yaplmaktadr. Kil minerallerinin temelzellii kimyasal bileimlerinde alminyumoksit bulunmasve sulualminyumsilikatlardan meydanagelmi olmasdr.

imento hammaddesi olarak kullanlacak killerin kimyasal analizindeAl O , SiO , Fe O , CaO,MgO, K O, Na O, SO ve kzdrma kayb yzde oranlarnn tespit edilmesi gerekir. Mineralojik analizlerinde ise kil minerallerinin dnda bulunan safszlklar oluturan unsurlar ve bunlarnyzde oranlar belirlenir. imento yapmnda kullanlacak kilin kimyasal bileiminde Al O /Fe O orannn 2/1 civarnda olmas, SiO miktarnn belirli bir st snrda kalmas ve alkalioksitlerin miktarnn % 1'in altnda olmas istenir. Beyaz imento yapmnda kullanlan kaolin,kilminerali olarakimento sanayiinde ayr birnem tamaktadr.

Doada, % 50-70 orannda kalker ve % 50-30 orannda kil karmndan olumu kayaca marndenir. imento klinkeri, ortalama % 70 kalker ve %30 kil ieren hammaddenin tldktensonra yksek scaklklarda piirilmesi ile elde edilmektedir. Marn doal olarak bu bileimitadndan idealimento hammaddesidir.Ayrcakalkeregredahayumuak olduundan kolaytlebilmektebu nedenlekrma-tme ilemleri srasndaenerji tketimi dkolmaktadr.

imento maliyetlerinin drlmesi ve imento ana bileeni olarak retilen klinkerin entasarrufluekilde kullanlmas iinkatk maddelerikullanlmaktadr.

Puzzolanik maddeler, kendi balarnahidrolik balayczellikleri olmadklar halde ince olarak tldklerinde, nemli ortamda ve normal scaklkta kalsiyum hidroksitle tepkimeye girerek balayc zellikte bileikler oluturan, esasen reaktif silisyum dioksit (SiO ) ve alminyumoksitten(Al O )olumu doal maddelerdir.

Puzzolanik maddeler, su ile kartrldnda kendi kendine sertlemezler fakat, incetldnde ve suyun mevcudiyetinde normal evre scaklnda znm kalsiyumhidroksitle (Ca(OH) ) dayanm gelitiren kalsiyum silikat ve kalsiyum alminat bileiklerioluturmak zere reaksiyona girerler. Bu bileikler, hidrolik maddelerin sertlemesinde oluan bileiklerle benzerdir.

Puzzolanik maddeler, retim ve teslim durumuna bal olarak seilmeli, homojene edilmeli,kurutulmal ve tlmelidir. lkemizde imento sanayinde doal puzzolanik katk maddesiolarak, tras ve bazik nitelikli volkanik ilevlerin bir rn olarak oluan doal cruflar yaygn

olarakkullanlmaktadr. Doal puzzolanlarn,puzzolanik aktiviteve kimyasalzelliklerindebaznormlar aranmaktadr. Kimyasalzellikler asndan; SiO +Al O + Fe O toplamnn enaz % 70olmas,MgOorannn%5,SO miktarnn%3verutubetorannn%10'danazolmasistenir.

2 3 2 2 3

2 2 3

2 3

2 3 2

2

2 3

2

2 2 3 2 3

3

3.1.1.3.Marn

3.1.2.KullanlanKatkMaddeleri

3.1.2.1.PuzzolanikMaddeler

6

8/3/2019 Rap or 2

18/98

3.1.2.2.YksekFrnCrufu

3.1.2.3.UucuKller

3.1.2.4.Alta

3.1.2.5.DemirCevheri

Puzzolanik zellie sahip olan yksek frn cruflar da katk maddesi olarak kullanlmaktadr.Demir cevherinden demir retimi esnasnda yksek frnda kireta veya dolomit varlndaerimicruf oluur. Bu cruf,erimihaldeki demirinzerindenakar veayrk haldedepolanabilir.1500-1600 C scaklndaeriyikcruf yaklak olarak% 30-40 orannda silisyum dioksit (SiO )ve % 40 orannda kalsiyum oksit (CaO) ierir ki bu Portland imentosunun kompozisyonuna benzemektedir. ukurlarda yavaa soutulursa kristalleerek melilit veya mervinitminerallerini oluturur. Bu mineraller okaz hidrolik deer tadndanbeton agregas veya yoltemel tabakas olarak kullanlabilirler. Suda granle edilerek hzlca soutulduunda cams bir yap oluturur. Bu cams yap kurutularak tldnde hidrolik zellik kazanr. Ksaca,metallerin izabesinde frnda en st ksmda toplanan ve yerine gre atlan veya zel ileme tabitutularak inaat kumu, kaldrm ta, cruf imentosu vb. imalatnda kullanlabilen bu artk maddeyeyksekfrncrufudenir.

Uucu kl, plverize kmr yaklan frnlardan atlan baca gazndaki toz taneciklerininelektrostatik veya mekanik olarak ktrlmesi ile elde edilen materyallerdir. Uucu kller silissiveyakalkersi yapdaolabilir.

Silissi uucu kl ounluu puzzolanik zelliklere sahip partikllerden ibaret ince bir toz olup,esas olarak reaktif silisyum dioksit (SiO ) ve alminyum oksit (Al O )'den oluur. Geri kalanksmisedemiroksit(Fe O )vedierbileikleriihtivaeder.

Kalkersi uucu kl, hidrolik ve/veya puzzolanik zellikleri olan ince bir toz olup, esas olarak kalsiyum oksit (CaO), silisyum dioksit (SiO ) ve alminyum oksit (Al O )'den oluur. Gerikalandemiroksitvedierbileikleriihtivaeder.

Alta kimyasal bileimi kalsiyum slfat (CaSO ) olan birmineraldir. Bileiminde ikimoleklkristalizasyon suyu bulunan trne jips (CaSO .2H O) denir. Susuz kalsiyum slfat ise anhidrit(CaSO ) olarak adlandrlr. imento sanayinde genelde jips kullanlmaktadr. Alta slfatierikli madde olmasndan dolay imentonun donma sresinin ayarlanmasnda etkili roloynamaktadr.

Sanayinin en nemli hammaddelerinden birini oluturan demir, saf halde gm parlaklndaolup kolayca oksitlendiinden doada serbest halde ender olarak bulunur. Demir cevherleri;oksitli demir cevherleri, slfrl demir cevherleri, slfatl demir cevherleri ve karbonatl demir cevherleri olmak zere drt grupta toplanr. imento sanayinde oksitli demir cevherleri

kullanlr.

o

2

2 2 3

2 3

2 2 3

4

4 2

4

7

8/3/2019 Rap or 2

19/98

3.2.imento retimiimento retimi anahatlar ile2 balkta toplanabilir.

a.1. Ocaklardan gelen hammaddenin krclardakrlmas vefarindeirmenlerinde tlmesiaamalarndanoluur.

a.2. Farindeirmenlerinde elde edilen farinin dner frn nitesinde ~1350C'yekadar stlarakpiirilmesi aamasdr. Pienrneimentonunanabileeniolanklinkerdenir.

b.1. stenilen trde imento tiplerini elde etmek iin klinkere katkmaddelerikatlarak,imentodeirmenindetlmesidir.

b.2. imento deirmeninden elde edilen imentonun sata sunulmak zereimento tipine uygun silolarda stoklanmas ve torbal veya dkme olarak kamyon veyasilobaslarayklenmesiilerini kapsamaktadr.

a.Klinker(YarMamul)retimi

b.imento (Mamul) retimi

Hammadde retim ve Hazrlama Prosesi:

Piirme Prosesi:

imento tme Prosesi:

Paketleme Prosesi:

KIRMA(Krc)

TME(Farin

Deirmeni)

KrlmHammadde

Farin

HOMOJENZASYONVE STOKLAMA

(Stok silosu /Homojene Silosu)

( )F r n P RME

Kmr

SOUTMA(Soutma

Kulesi) Klinker

N ISITMA(Siklonlar veKalsinatr)

Kalker

Kil

Demir Cevheri

KLNKER RETM

TME(imento

Deirmeni)Klinker

Alta KatkMaddeleri

STOKLAMA(imentoSilosu)imento imento

PAKETLEME(Paketleme

nitesi)

TORBALIMENTO

DKME

MENTO RETM

8

MENTO

8/3/2019 Rap or 2

20/98

3.2.1.Klinkerretimi

Klinker retiminde hammadde olarak kalker (kireta), kil veya marn kullanlr. Buhammaddeler kalsiyumoksit, silisyumdioksit, alminyumoksit ve demiroksit (CaO, SiO , Al O ,Fe O ) bileenleribakmndan zengindir.

Klinkerretimi srasndahammaddeye uygulanan ilemler unlardr;

1. Krma2. nhomojenizasyon3. tme4. Stoklama(gerektiindehomojenizasyon)5. nstma6. Piirmevesoutma

Ocaklardan getirilen hammaddenin boyutlar, klinker retim prosesine dorudan besleme iinfazla iridir. Bu nedenle malzeme nce krclara verilerek krma ileminden geirilir. Krma,hammaddenin tmeden nceki aamada stoklama ve harmanlama ilemlerinin yaplabilmesiiingerekenboyutakltlmesi ilemidir.

Krclar; birincil krc, ikincil krc ve nadirde olsa ncl krc eklinde seri haldedir.Hammaddenin karld ocakta ilk krma ilemi gerekletirildii gibi imento fabrikasnda bulunan krclarda da ilk krma ilemi gerekletirilebilir. Birincil krclar byk aptakikayalar kabul edilebilir, minimum kaypla (kullanlmayacak ksm) ve minimum boyutadrecekzellikteolmaldr.

Krlacak malzemenin indirilecei boyut kullanlacak deirmenin tipine baldr. Krlm kaya parasnn boyutu bilyal deirmende tlecekse 12 mm'nin altna, valsli deirmendetlecekse30-80mm'yeindirilir.

Gnmzde kullanlan balca krclar, eneli krclar, konik krclar, merdaneli krclar,

darbeli krclar ve ekili krclardr. lkemiz imento fabrikalarnda ise ounlukla ekili veeneli krclarkullanlmaktadr.

Ocaklarn deiken yap gstermesi nedeni ile krcdan gemi olan hammaddeler yeterincehomojen deildir. imento fabrikalarnn ok yksek kapasitelere ulamas ve n kalsinasyonilemi uygulanan prosesin giderek yaygnlamas sonucu yksek kapasitelere eriebilmek iinfrnlarn homojen hammadde ile beslenmesi nkoulu, hammaddede n homojenizasyon vestoklamasisteminidezorunlu halegetirmitir.

2 2 3

2 3

3.2.1.1.Krma

3.2.1.2.nHomojenizasyon

9

8/3/2019 Rap or 2

21/98

3.2.1.3.tme

3.2.1.4.Homojenizasyon

Uygun bileimdeki homojen hammadde karm, farin deirmenlerinde tme ilemindengeirilir. Hammaddelerin tme ilemine tabi tutulmasnn ana sebepleri, sistem kapasitesiniartrmak ve enerji tketimini azaltmaktr. Deirmen ierisinde tlen hammadde frndangelenscakgazile temas sonucundarutubetini kaybeder. Deirmende,0-50 mm boyut vedeiik rutubettekihammadde,ortalama20mikronbyklnde verutubeti enfazla% 1 olacak ekildetlr ve farin silolarna beslenir. stenilen kimyasal ve fiziksel zelliklere sahip kuru,tlmhammaddeye farindenir.

Modern deirmenler valsli tipte dik deirmenler olmasna ramen en ok kullanlanlar yatay bilyal tipte deirmenlerdir. Valsli deirmenler % 15 nemlilikte hammadde tme ileminiyaparken bilyal deirmenlerde tlen hammaddenin nem orannn % 8'den az olmas istenir.Valsli deirmenler bilyal deirmenlerden daha az enerji tketirler. Enerji tketimi,hammaddenin sertliine ve bilyann performansna bal olarak deiir. Genelde valsli

deirmenin enerji tketimi bilyal deirmeneoranla% 30dahadktrvebuoran deirmenenezicidesteiuygulanmashalinde%10-30oranndadahadadrlebilir.

n homojene sisteminde kabaca homojene edilen ve farin deirmenlerine beslenen hammaddekarmnn farin deirmenlerinde tlme ileminin tamamlanmasndan sonra "Gamma-RayAnalizr" cihaznda srekli analizi yaplr.Analiz sonularna gre hammadde besleme oranlarayarlanr.

Hammaddeyihomojenyapma yntemleri ikibalkta toplanabilir:

Bu yntemde; her bir hammaddenin kimyasal kompozisyonu doru oranlarda olmak zere krcda ayarlanr. ki veyadaha fazla hammadde bileeni kendi aralarnda hedeflenen oranlarda kartrlm olarak stoklanr. Bu yntemilkyatrm maliyetinin dk olmasnedeniyle, tercihedilenbiryntemdir.Ancak yntemden istenilen sonucun alnabilmesi, hammaddenin zelliklerinin ok iyi bilinmesine baldr.

Bu yntemde,hammadde bileenleri ayr ayr kmeler olarak ele alnr. Farin deirmenine besleme yaplrken,doru hammadde terkibine eriilmesini salama asndan, olduka elverili bir yntemdir.Hammadde karmnn hedeflenen deere gre, tek tek homojenize edilmi hammadde bileenleri besleme bunkerleri ve tartl besleyiciler ile doru olarak oranlandktan sonra, farindeirmenine beslenir. Bu yntemin ilk yatrm maliyeti, dier yntem ile karlatrldndadahayksektir.

1. Hammadde bileenlerini kartrma esasna dayanan yntem:

2. Hammadde bileenlerinin ayr ayr kmeler olarak ele alnd yntem:

10

8/3/2019 Rap or 2

22/98

3.2.1.5.nIstma

3.2.1.6.PiirmeveSoutma

Farin, frna beslenmeden nce frndan kan scak gazla, farkl siklon kademelerinde, farklscaklk seviyelerinde n stclardan geirilerek hazrlanmaktadr. Siklon n stma sistemleri,1950'li yllardan beri hzl bir biimde gelimi veson 25yldr frnlabirlikte kurulan tek tip halednmtr. lk tipleri 4 siklonludur. Sadecenstcl frnlargnlk4500 tonretimyaparkeniki ve hatta n kalsinasyonlu frnlar gnlk retimlerini 10000 tona kadar kartabilmektedirler. Drt siklonlu n stclarda farinin ulat genel scaklk dereceleri; enstten balayarak birinci siklonda 350 C, ikinci siklonda 550 C, nc siklonda 670 C vedrdnc siklonda yaklak 800 C civarndadr. Farinin frna giri scakl yaklak olarak 1100 C'yekadar ulamaktadr.

nstmailemifarinin,1. Nemininalnmas,2. Yapsndakimyasalolarak bal suyun(kristal suyu) uurulmas,

3. YapsndakiCO 'inbyk birksmnnuurulmas(prekalsinasyon),amac ileyaplmaktadr.

imento retiminin temel prosesi, klinker elde etme aamasdr. Farin, dner frn nitesinde~1350- 1400 C'ye kadar stlarakpiirilir. Pienanarneklinker denir.

O O O

O

O

O

2

11

8/3/2019 Rap or 2

23/98

Piirme ilemi iin ihtiya duyulan s enerjisi genellikle kmrden salanmaktadr. Kmrnfrnda kullanma uygun olmas iin belli kimyasal ve fiziksel zellikleri tamas gerekir. Bunedenle; kmrn baz kimyasal ve fiziksel zellikleri salamasna dikkat edilmelidir. Kmr,kullanlmadan nce kullanmahazr hale gelmelidir.Yakt hazrlama diye adlandrlanbusretekmr, deirmenlerde kurutma ve tme ilemlerinden geirilir. Genellikle 0-50 mm boyut vedeiikrutubette temin edilenkmr, ortalama10mikron tanebykl veenfazla % 2 rutubetolacak ekilde deirmenlerdetlereksilolara beslenir.

12

8/3/2019 Rap or 2

24/98

Toz haldeki kmr iki ayr noktadan; frn kafas olarak tabir edilen frn giriinden vekalsinatrdenfrnabeslenir.

Frn boyunca malzeme scakl 1450 C' ye kadar ykselir. Malzemenin frn k scakl1300 Ccivardr. nstcdavefrnda meydana gelenreaksiyonlaraada zetlenmitir.

100 C Hammadde rutubetinin umas Endotermik 500Cvezeri Kilminerallerininkristalsuyununumas Endotermik 650-700 C MgCO ' n kalsinasyonu Endotermik 800-900 C CaCO ' n kalsinasyon balangc Endotermik 900C ve zeri Kil minerallerininkristalizasyonu Ekzotermik 900- 1200C AlminyumsilikatlarnCaOilereaksiyonu Ekzotermik 900Cve zeri Monokalsiyum alminat(CaO.Al O ) oluumu

Monokalsiyumsilikat (CaO.SiO )oluumuvedikalsiyumsilikata (2CaO.SiO ) dnm1185- 1285 C Trikalsiyumalminat (3CaO.Al O ) ve

tetrakalsiyum alminoferrit (4CaO.Al O .Fe O ) oluumu;dikalsiyumsilikat(2CaO.SiO ) oluumunun tamamlanmas

1250-1280 C Sv faz balangc Ekzotermik 1280Cvezeri Sv fazoluumuilebirliktekat fazda Ekzotermik

sonrnlerin(3CaO.SiO ) oluumu

Pime ilemi srasnda farindeki bir takm oksitler birbirleri ile reaksiyona girerek yeni kristalyaplarolutururlar. Pimihaldeki bumalzemeyeklinkeradverilir.

Frndankan1200 C scaklktakiklinker,kta100C'ninaltnadecek ekildeanisoutmailemine tabi tutulur. Soutma ilemi,klinkerinpime ileminde oluankristal yapsn korumasasndan byk nem tamaktadr. Soutma k sonrasnda klinker, uygun stoklama blmlerinealnr.

imentonun retilmesi iin iki ana malzeme; klinker ve altana ihtiya vardr. Bumalzemelerin yan sra katk olarak snflandrlan tras, marn, kalker, curuf, uucu kl, yksek frn curufu ve benzeri malzemeler de retilen imento trne bal olarak katlmaktadr. Bellioranda al ta katlarak tlen klinkere portland imentosu, katk malzemesi ilave edilerek tlen imentoyada katkl imento denir. Standartlarda tarifi yaplan katkl imentolar, katkcinsivemiktarnagreisimlendirilirler.

Klinkerin retilmesinden sonra istenen trde katk maddesi katlarak farkl tipte imento eldeedilir. Alta ve katk olarak kullanlacak hammadde imento deirmenlerine dorudan beslenemeyecek kadar iri paralardan olutuklarndan, nce krclardan geirilerek imento

O

Scaklk Meydana Gelen Olay Tr .

3

3

2 3

2

2

3 3

3 3 3 3

2

2

3.2.2.imentoretimi

3.2.2.1.imentotmeProsesi

13

8/3/2019 Rap or 2

25/98

deirmenlerine beslenir. Scak klinker besleme ve tme ilemi sonucunda imentodeirmenlerinde malzeme scakl yaklak 100-110 C'ye ykselir. Bylece malzemetlrkenbiryandandarutubetialnmolur.

O

14

8/3/2019 Rap or 2

26/98

3.2.2.2.PaketlemeProsesi

3.3. imento Fabrikalarnda Tipik Yerleim ve imento retiminde KullanlanEkipmanlar

imento deirmenikndaimento, stoklanmakzere tipinegresilolardadepolanr. imentosat, dkme ve torbal olmak zere iki ekilde yaplr. Dkme imento silolardan dorudansilobaslara yklenir. imento paketleme nitesinde 50 kg.'lk kat torbalara doldurulan torbalimento da taycbantlar yardm ilekamyonlarayklenir.

Bir imento fabrikasnn belli bal niteleri olarak; ocaklar, konkasr, amur deirmeni, dner frn, kmr deirmeni, imento deirmenleri, paketleme ve kazan dairesi, bakm gruplar vb.yardmc tesisler saylabilir.Yukardakiyerleimdeimento retimmetotlarndan kurusistemileyasistemarasndaki fark daoklarla belirtilmitir.

Kuru Sistem

1 Ocak 2 Delme makinesi3 Ykleyici4 Krc5 n Homojenizasyon6 Farin Deirmeni7 Filtre8 n Istc9 Dner Frn10 Soutucu11 Klinker Stoklama12 Katklar 13 imento tme14 imento Silolar-

Sevkiyat

Ya Sistem

15 Ya tme16 amur Silolar17 Filtre18 Dner Frn

15

8/3/2019 Rap or 2

27/98

3.4.tme-PaketlemeTesislerindeTipik Akmemas

3.5.imentoTipleri

3.5.1.imentonunaretlenmesi

tme-paketleme tesisleri, imento fabrikalarnn klinker retiminden sonraki aamalardanoluan tesis olarak tarif edilebilir. tme-paketleme tesislerinde, tesise getirilen klinkere, alve katk maddeleri katlarak istenilen tipte imento imalat yaplr. Aada tme-paketlemetesislerineaittipikiakmemasverilmitir.

TS EN 197-1; imentolar,CEMI'den (Portlandimentosu) CEMV'e (kompozeimento) kadar beanatipte iaretlenmektedir. aretlemeunlar iermektedir:

16

Klinker

Al

Tras

Kalker

Curuf

Klinker Al Tras Curuf

KURUTUCU(Trommel)

SATI

KANTAR2KANTAR1

MENTO DERMEN

SLO 1 SLO 2

SEPARATR

ROLLER PRESS

8/3/2019 Rap or 2

28/98

1. Anaimentotipi,2. Portlandimento klinkerioran,3. kincianabileen,4. Standart (28-gnlk) dayanmsnf,5. Erkendayanmkazanma hz.

aretlemernei;

Ana imento tipi : CEM IIPortland imento klinkeroran : B = % 65-79Altt ip(ikincibileen) :V =SilissiuucuklDayanmsnf :32,5=28gnlkbasndayanm (N/mm )Alt snf erken dayanm : N = normal erken dayanm,

(R=hzlerkendayanm)

Yukardarnei verilenimento portlanduucu kllimentodiyeadlandrlr.

TS EN 197-1'deki imento tiplerinegre imentonun bileen malzemelerine ait rnekler aadaverilmitir.

1. Anabileen: Portlandimentosuklinkeri;2. kinci anabileen: Uucukl, yksekfrn crufu, kalker, silis duman;3. Minr ilavebileen:Uucukl, yksekfrn crufu, kalker, doalpuzzolan;4. Prizayarlayc: Kalsiyumslfat;5. Kimyasal katklar:Pigmentler, havasrkleyici katklar.

2

3.5.2.imentonunBileenMalzemeleriveimentoTipleri

17

CEM II / B V 32,5 N

imento Tipi Alt snf erken dayanm

Klinker Oran Dayanm snf

Alt Tip(ikinci bileen)

8/3/2019 Rap or 2

29/98

TSEN197-1'dekiimentoTipleri

Btnimentotiplerininminrilavebileenoran%0-5'dir.

kincianabileenibelirtenharfleruekildedir:S yksekfrncrufu, D silisduman,P doal puzzolan, Q doal kalsine puzzolan (endstriyel puzzolan),Vsilissiuucukl, Wkalkersiuucukl,T pimi ist, Lve LL Kalker

enler (Ktlece % olarak) Yksek Endstri- Silissi Kalkersi

Frn Silis Doal yel Uucu Uucu PimiKilinker Crufu Duman Puzolan Puzolan Kl Kl ist Kalker Kalker

K S D P Q V W T L LLCEM I Portland

imento CEM I 95 -100 - - - - - - - - -PortlandCruflu CEM II/A-S 80 - 94 6 -20 - - - - - - - -imento CEM II/B-S 65 - 79 21 - 35 - - - - - - - -PortlandSilisDumanl CEM II/A-D 90 -94 - 6 -10 - - - - - - -imentoPortland CEM II/A-P 80 - 94 - - 6 -20 - - - - - -Puzolanl CEM II/B-P 65 - 79 - - 21 - 35 - - - - - -imento CEM II/A-Q 80 - 94 - - - 6 -20 - - - - -

CEM II/B-Q 65 - 79 - - - 21 - 35 - - - - -Portland CEM II/A-V 80 - 94 - - - - 6 -20 - - - -Uucu CEM II/B-V 65 - 79 - - - - 21 - 35 - - - -

CEM II Kll CEM II/A-W 80 - 94 - - - - - 6 -20 - - -imento CEM II/B-W 65 - 79 - - - - - 21 - 35 - -PortlandPimi CEM II/A-T 80 - 94 - - - - - - 6 -20 - -istliimento CEM II/B-T 65 - 79 - - - - - - 21 - 35 - -Portland CEM II/A-L 80 - 94 - - - - - - - 6 -20 -Kalkerli CEM II/B-L 65 - 79 - - - - - - - 21 - 35 -imento CEM II/A-LL 80 - 94 - - - - - - - - 6-20

CEM II/B-LL 65 - 79 - - - - - - - - 21-35PortlandKompoze CEM II/A-M 80 - 94 6 -20imento CEM II/B-M 65 - 79 21 - 35 Yksek CEM III/A 35 - 64 36 - 65

CEM III Frnl CEM III/B 20 - 34 66 - 80imento CEM III/C 5 - 19 81 - 95

CEM IV Puzzolanik CEM IV/A 65 - 89 11 - 35imento CEM IV/B 45 - 64 36 - 55

CEM V Kompoze CEM V/A 40 - 64 18 - 30 18 - 30imento CEM V/B 20 -38 31 - 50 31 - 50

Ana Bile

imentoTipi Ad Notasyon

18

8/3/2019 Rap or 2

30/98

19

imento tiplerinindayanmsnflar ve fizikselzelliklerine ilikintabloaadasunulmutur.

* 32,5/ 42,5/ 52,5 saylar; 28 gnlk norm basn dayanmnn N/mm cinsinden minimumdeerinigstermektedir. lgilideney, standartkumkullanlarak imento harcileyaplr.

imento sanayinde klinker retimi iin ya, yar kuru veya kuru retim proseslerikullanlmaktadr. Gnmzde retimde genellikle kuru sistem metodu kullanlmaktadr. Yarkuru ve ya retim metotlar gibi eski retim metotlarnn kullanm terk edilmeye balanmtr.Ya sistem ve yar kuru sistemler ile kuru sistem arasndaki temel fark klinker elde etmek iinfrnabeslenenmalzemeninfiziksel zellikleridir.

Ya sistemde, krlm hammaddeler belirlenen oranlardahammadde deirmenine beslenirler ve burada birlikte tlrler. tme esnasnda hammadde deirmenine beslenen hammadde ile birlikte arlka % 36 - 40 orannda su verilir. Deirmende tlen malzemenin kta amur kvamndaolmasnedeniylebudeirmenlereamurdeirmenide denir. Bu ekilde retilen farinhomojenize edildikten sonra amur pompalar ve malaksr ad verilen sevk sistemleri ile zincirliuzun frnlara sevk edilir. amur giri tarafndaki zincir blgesinde rutubetini kaybeder, orta blgedekalsine olurvesoutucuya dklr.

Ya sistemfrnlar aadabelirtilenblmlerden olumaktadr.

a. amurun n stlmas, malzeme yzeyinden serbest suyun buharlamasve malzemedekapiller etki ve adsorpsiyon suretiyle tutulmu nemin buharlamas blmlerinde

2

3.6.imento retimMetotlar

3.6.1.YaSistem

Kurutma Blgesi:

s 2 gnlk 7 gnlk 28 gnlk

32,5N - 16,0 32,5

32,5R 10,0 -

42,5N 10,0 - 42,5

42,5R 20,0 -

52,5N 20,0 - 52,5

52,5R 30,0 -

Bas n Dayan m N mm

Priz a

Erken dayanm Standard dayanm * b lama Genleme

sresi (dk) (mm)

52,5 75

62,5 60 10

- 45

( / )2

Dayan m

n f

8/3/2019 Rap or 2

31/98

oluan kurutma prosesinin gerekletii blmdr. Kurutma prosesi, e zamanl bir s ve ktletransferi demektir. k gazlarnn ss malzemeye aktarlr ve su buhar eklinde ktle,malzemeden gazakmiinde buharlar.

b. Maln kurumasnn tamamlanmasyla, malzemenin scaklk derecesi dekalsinasyon balangscaklnadoru ykselmeye balar.

c. Kil minerallerinin dehidratasyonu ve yeni fazlarn olumaya balamasylamalzeme kalsine olur.

d. Klinker oluumunun olduu blmdr.

zetle, yasistemfrnlarnda110 C'de malzeme tamamen kurumu,550-600 C'de kalsinasyon balamve800-900 C'de kalsinasyontamamlanmtr.

Ya retim sistemi, hammaddenin ok rutubetli (% 35 - 40) olmas nedeniyle, birim klinker retimi bana enerji tketimi ok (1800 - 1900 kcal/kg klinker) olduundan ekonomik deildir.lkemizdeki ya frnlarn ou 1965-1973 yllar arasnda retim kapasitelerinin artrlmas ve1974 ylndanitibaren yakt tasarrufusalamakamac ilekuru sistemeevrilmilerdir.

Hammaddelerin uygun oranda kartrlarak hammadde deirmeninde birlikte tlmeleriyleelde edilen farin, % 12 14 orannda su ilavesi ile dner tabak ad verilen sistemlerde granl

(nodl) haline getirilir. Bu nodller, kurutulmak ve stlmak zere lepol zgaralarna beslenir.Kurutma ve stma kamaras olarak iki ksmdan oluan lepolde, granller kurutma ve ksmi bir kalsinasyondan geirilip dner frna verilir. Bu ksm kuru sistemdeki n stcnn benzeri bir ilev grmektedir. Dner frnda geri kalan kalsinasyon ve klinkerleme reaksiyonlar meydanagelmektedir. Dner Frn knda scak klinker, soutucudan geerek soutulmaktadr. Yasistemde n stc bulunmadndan ve kurutma, stma, kalsinasyon ve klinkerlemeilemlerinin tm frn ierisinde gerekletii iin yar kuru (lepol) sistemlerdeki dner frn boyuna oranla % 15 - 30 daha uzun olabilmektedir. Yakt tketimi de rutubet nedeniyle (yasistemde%3540H O,yarkuruda%1214H O) kurusistemegre dahafazladr.

"Blm3.2. imento retimi" balkl ksmda kuru sistemgenibirekilde anlatlmtr.

n Istma Blgesi:

Kalsinasyon Blgesi:

SinterlemeBlgesi:

O O

O

3.6.2.YarKuru(Lepol)Sistem

3.6.3.KuruSistem

2 2

20

8/3/2019 Rap or 2

32/98

4. BLMMENTO FABRKALARININ SALII VE GVENL

AISINDAN DEERLENDRLMES

4.1.TozHammaddelerin, ara maddelerin ve son rn olan imentonun zellii nedeniyle imentoretimindetozolmas kanlmazdr.

imento retimindetoz;

1. Hammadde ocaklarndan balamakzerehammaddenin kamyonlarla tanmas,2. Hammaddenin istenilenboyutlara indirilmesiiinkrclardakrlmas,3. Silolardastoklanmas,4. Farindeirmenlerindetlmesi,5. Frndapiirilmesi,6. Al vekatk maddelerininkatlpklinkerilebirlikteimento deirmenlerindetlmesi,7. Paketlenmesi veya dkmeolaraksatasunulmas,

aamalarndaortamayaylmaktadr.

imento retimindenkaynaklananve evreyeyaylan ennemliemisyonlar srasylahammaddetozu, farin tozu, kmr tozu, klinker tozu, al tozu, katk maddesi tozu, imento tozu, dner

frnda veyakurutma ilemlerinde kullanlantlmkmrtozudur.

Aadakitablodanite-emisyonkaynaklar ilebukaynaklardankan tozeitleri verilmitir.

Dier toz emisyon kaynaklar ise; malzeme tanma, aktarma boaltma ilerinin yapldyerlerdir.

lkemiz imento sektrnde faaliyet gsteren tm tesislerde yksek toz tutma verimine sahipelektrostatik filtreler, torbal filtreler veya hibrit filtreler (elektrostatik + torbal filtre karm) bulunmaktadr. Torbal filtreler, dner frnlar hari imento fabrikalarndaki btn nitelerdeyaygn olarak kullanlmakta olup toz tutma verimleri (>% 99.75) ok yksektir. Elektrostatik filtreler de, torbal filtreler gibi toz tutma verimi (> % 99.75) ok yksek, enerji sarf dk,

Ocaktan hammadde karma ve krma Hammadde tozuHammadde kurutma Hammadde tozuHammadde tme Hammadde tozuDner frn, klinker soutma, kmr tme Farin, klinker ve kmr tozu

imento tme Klinker, al ve katk maddesi tozuPaketleme imento tozu

nitenin - Emisyon Kaynann Ad Toz eidi

21

8/3/2019 Rap or 2

33/98

bakm kolay olup enerji dalgalanmalar nedeniyle sk sk devreden kmas nemli bir dezavantaj arz etmektedir. Elektrostatik filtrelerin bu dezavantajna kar lkemiz baz imentofabrikalarnda dauygulananszkonusufiltrelerin bamsz birgkaynana balanmas tedbir olarak hayata geirilmektedir.

imento retim srecinde her trl kat partikllerin tutulmas hem yasal, hem teknolojik, hemde ekonomik zorunluluktur. imento fabrikalarnda kullanlan filtrelerin bakmlar srekliyaplmakta, toz kaaklar nlenerek, toz emisyon deerleri, 02.11.1986 tarihli Resmi Gazetedeyaymlanan "Hava Kalitesinin Korunmas Ynetmelii" ile 07.10.2004 tarihli Resmi Gazetedeyaymlanan "Endstriyel Kaynakl Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmelii" 'nde belirlenen tozemisyonusnrdeerlerininaltnadrlmektedir.

imento fabrikalar Endstriyel Kaynakl Hava Kirliliinin KontrolYnetmelii'nde "kirleticivasf yksek izne bal tesisler" kapsamnda yer almakta olup bu tesislere ynelik kriterler ynetmeliin " " bal altndadr.

lkemiz imento sektrnde faaliyet gsteren tesislerde toz emisyonu aada belirtilenyntemlerle kontrol edilmektedir.

1. Hammaddenin ve katk maddelerinin krclarda krlmas srasnda filtre sistemi ve su pulverizasyonsistemleri,

2. Farin deirmenlerindekapal, seperatrl tiptedeirmenlerinkullanm,3. Frnda veklinker soutmada filtresistemleri,4. Paketleme kantarlarnda alttan eki sistemleri ve konveyr bantlar ile dk noktalarnda

filtresistemleri.

imento fabrikalarnda, fanlar, jeneratrler, motorlar, tc deirmenler gibi ekipmanlar bulunmaktadr. Buna ilave olarak imento fabrikalar, hammadde kaynaklarna sahip ocaklarayakn kurulduu zaman ar tama aralar ile patlatma ve sondaj ilemleri ek grltoluturmaktadr. Sonu olarak imento fabrikalar, yukarda aklanan nedenlerle grlt vevibrasyonriskleri ilekarlalaniyerleridir.

imento fabrikalarnda grltnn etkilerini azaltmak iin alnabilecek tedbirler aada

sunulmutur:

a) Grltnnkaynanda mhendislik almalar ile azaltlmasveyanlenmesi;Grltye yol aan eski ekipmanlarn daha az grlt karan yeni ekipmanlarladeitirilmesi,Grltyeyolaanparalardayapsal deiiklikleryaplmas,Ekipmanntitreimi nleyecekekildeyerletirilmesi,Ekipmann kapal, ses geirmeyen blmler ierisine alnarak alma ortamna grltyaymasnnnlenmesi,

C.7.imento retenTesisler

4.2.Grlt

22

8/3/2019 Rap or 2

34/98

b) Sesyaltmnsalayanmateryallerinkullanlmas;Binalardasesyaltmnsalayanmateryallerinkullanlmas,Kullanlan ekipmanda grlty azaltc nlemlerin uygulanmas, (rnek: deirmenlerdemanto ileplakalar arasna sesgidericiplastiklerkonulmas)

c) Grltnn evreye yaylmasnn nlenmesi iin aalandrma, duvar ve dier fiziksel bariyerlerin uygulanmas.

imento fabrikalarnda grlt kaynaklar, grltyesebep olan ilemler ile grltnn en fazlaolduu blmler aadakiekilde zetlenebilir:

Krclardakrlmak zere getirilen iri boyuttakihammaddeninkamyondanboaltlmasvekrclardakrlmas,Farin deirmeni mahali ve farin deirmeni kumanda odas, (kumanda odas farindeirmenin bulunduublmdeise),Dner frnmantosoutmafanlarnnbulunduualanlar,Klinker soutma nitesi,Dner frnelektrofiltre, abgaz, alevborusu vantilatrlerininbulunduublmler,imento deirmeni mahali ve imento deirmeni kumanda odas (kumanda odas imentodeirmenin bulunduublmdeise),imento silolarnafllerpompaileimentosevkiyatyaplyorsasevkiyat kompresrodas,Paketlemekompresrodas,Kmrdeirmenleri mahalivezelliklekmrdeirmenimotorksmevresi,okcihaz devredeykenbeton laboratuar,Laboratuar blm krc vedeirmenekipmanlarnnbulunduublm,

Yukarda saylanlar arasnda grltnn anakayna ve byk ksmn oluturantme ilevinigerekletirendeirmenlerdir.

imento fabrikalarnda yangn ve patlama ynnden ncelikli riskler kmr ile yaplanalmalardan kaynaklanmaktadr. Sz konusu bu riskler; kmrn depolanmas, deirmenlerde

tlmesi,yaklmassrecindeyangnile tozvegazpatlamalar eklindeortayakar.

Kmr tozlarnn yanmasna ve patlamasna kar ntr bir ortam oluturularak kontrol salanr.Kmr deirmenlerinde ntr ortam oluturulmas CO gaz ile salanmakta, kmrn stok edilmesi srasnda ise su pulverizasyonsistemi kontrolnlemi olarak uygulanmaktadr.

Yangn ve patlama ynnden nemli risklerden biri de LPG, doalgaz ve/veya svlatrlmdoalgaz gibi petrol trevlerinin depolanmasndan ve kullanmndan doan risklerdir. Dner frndailkatelemesrasndadoalgazkullanlmakta, svlatrlm doalgazveLPGisemutfak ksmnda yemek piirme ilemleri srasnda ve snmada kullanlmaktadr. Bu tr yaktlarndepolanmasnda ve kullanlmasnda ilgili standartlarda belirtilen kurallara uyulmas hem yasalhemdegvenlikynndenbirzorunluluktur.

4.3.PatlamaveYangn

2

23

8/3/2019 Rap or 2

35/98

Lastikkonveyr bantlar dayangnynnden risktekileden birbakaunsurdur. Konveyrde kmr transferi srasnda skma, srtnme sonucu lastik bantlar yangna neden olabilecei gibi, konveyr bant boyunca uzanankablokanallar ierisindetanan elektrikkablolardayangnnedeniolabilir.

imento fabrikalarnda kullanlan dner frnlarda, ilk atelemenin gecikmesi sonrasnda aniyanmann balamas ile alev borusunda bulunan hava salayan ekipmann bozulmas gibinedenlergazpatlamalarnaneden olabilir.

Solunum yolu hastalklar, imalat srecinde her trl tozun solunmas ve tesis blmleriarasndaki scaklk farkllklarndan dolay imento endstrisinde en sk rastlanlanrahatszlklardr.Bukapsamda, kronik bronit en skbildirilenhastalktr.

Genel olarak imento serbest silis iermediinden silikozise yol amaz ancak kullanlanhammaddenin yksek oranda serbest silis iermesi halinde silikozis vakalar grlebilir. Refrakter malzeme ve tula retiminde kullanlan zel tipteki aside dayankl imento yksek oranda serbestsilis iermekteolup,buzel tiptekiimentoyamaruz kalanlardasilikozis grlmeolasl byktr.

imento sektrnde ska rapor edilen hastalklardan biri de deri rahatszlklardr. Derirahatszlklarnn en sk rastlanlan tr imento egzamas olarak bilinen Cr (+6) 'ya (krom +6) bal olarak gelien kontakt dermatitlerdir. imento sektrnde bilinen Cr (+6) kaynaklar;klinker retiminde kullanlan volkanik zellikteki hammaddeler, frnlarda kullanlan refrakter malzemeler, bilyal deirmenlerdekullanlanbilyalar olarak sralanabilir.

imentodaki Cr (+6) miktar da; klinker retiminde kullanlan hammaddelerin seiminde dahazen gsterilerek, kromsuz refrakter malzemesi kullanlarak ve bilyal deirmenlerde kullanlan bilyalarn seimine dikkat edilerek azaltlabilir. 17.07.2003 tarihli AB resmi gazetesindeyaymlanan ve 17.01.2005 tarihinde tm AB lkelerinde yrrle giren 2003/53/CE no'luKonsey Direktifi, piyasaya arz olunan imentolarn ierdii suda znen Cr (+6) miktarylailgili snrlama getirmektedir. Szkonusudirektifle17.01.2005 tarihinden itibaren suda znenCr (+6) miktar 2 ppm'den fazla olan imentolarn AB pazarna girii engellenmitir.

imentodaki Cr (+6) miktar AB lkelerine ihracat yapan firmalar tarafndan demir II slfat ileindirgenmektedir.

imento fabrikasnn eitli blmleri arasndaki scaklk farkllklar; romatizma, eitli kasrahatszlklar,bel rahatszlklarvesinirsitemine ilikinrahatszlklarayolamaktadr.

Yukarda belirtilen hastalklardan u ana kadar imento sektrnde meslek hastal tehisikonulmubirvakaya rastlanlmamtr.

4.4.MeslekHastalveKazas

4.4.1.MeslekHastal

4.4.2.Kazas

imento sektrnde ensk rastlanlankazanedenleriaadabelirtilmitir.

24

8/3/2019 Rap or 2

36/98

4.4.2.1.Yksektealmalar

Gezer Vin Platformlar:

Revizyon,Bakm veBoya lerindeYksektealma:

Platformlar:

4.4.2.2.ScakYzeyler

Farin Deirmeni ve n Istc Kuleler:

Scak Klinker:

Scak imento:

Yksektendmelerebal enokgrlen i kazalaraadakiekilde zetlenebilir:

Gezer vincin arpmas sonucu veya gezer vin byk araba platformundanaa dme,

Silo temizlii, at temizlii, bakm verevizyonsrasndayksektendme,

Frnvesikloniinkurulaniskeleninkrlmasnedeniiledme,

Yksekte alma veya belirli blgelerde almaya ilikin nlemler, alanlarn tehlikeler konusunda bilgilendirilmesi, doru alma metotlarnn takip edilmesi ve uygun nlemlerinalnmasn kapsamaktadr. Yksekte almalarn ve kapal - belirli alanlarda almalarn zel

izne tabi olmasbublmlereilikinkaza oranlarnndmesinde nemliroloynayacaktr.yerlerinin yksek yerlerinde, zellikle siklon katlarnda korkuluklarn olmas yaplanalmalarda dmeriskine karennemli tedbirdir. Korkuluklarnkrlarakkoruyucuzelliinikaybetmesi, korkuluklarda tehlikeli boluklarnolmas, korkuluklarn amacna uygun olmamasdurumlarndakorkuluklarn tekrar gzdengeirilmeleri gereklidir.

Yankla sonulanan kazalar; scak farin ve klinker veya imento tozu temasyla olumaktadr.

Tehlikenoktalargenelde scakklinker tozu venstclardabulunan tozlardr.

Farin deirmenlerinde farin tozu yaklak 120 Ccivarnda iken n stc kulelerde 900 C scaklklara kadar kmaktadr. Farin deirmeniierisindeki farin tozu ve n stc kulelerdeki tozla temas; n stclarda tkanma olduuzamansiklonilemesi srasnda ve izolasyonu iyiolmayan blmlerde tozkamas sonucuolmaktadr.Siklon almas srasnda ileme kapandan dar malzeme pskrmesi siklon ileme iiniyapan elemann yanmasnaveilemekapandanpskren malzemenin aa katlara yaylmasdurumundabukatlardabulunanalanlarnyanmasnasebep olmaktadr.

Scak klinker ile temas, klinker numunesi almak iin soutucu k koval bantlarda numune alan alann dengesinin yitirip scak klinker tayan koval banda derek yanmasna ve klinker soutucusundaki klinker krc ierisinde topa krma srasnda scak malzemeninalannzerinederekyanmasnasebepolmaktadr.

Scak imento ile temas, imentonun transfer bantlarndan dklmesiyle veya buralardabiralma yapldndaolmaktadr.imento fabrikalarnda siklon tkanmalarnn skl ve iddeti; frn iletme koullar, farin bileimi,yakt tr (kmr, petrokok,deiikkaynaklvebileimliatk yaktlar vb.) vebelli balyanma zelliklerinebalolarak deimektedir.

O

O

25

8/3/2019 Rap or 2

37/98

Siklon Tkanmalar:

Proses lm Metodu:

zellmMetotlar:

4.4.2.3.DnenAksamlar

yankla sonulanan kazalarn yan sra retim kaybna, iletmenindurmasnave enerji sarfiyatnnartmasnaneden olmaktadr.

Siklon tkanmalarna bal olarak rastlanlan kaza trlerinden biri de yaklak 400 bar basnlaalan su jeti ile siklon temizlii yaparken tabancann kontrolden kp alanlarn lmne

sebep olankazadr.imento sektrnde siklontkanmalarn alglamakiiniki eitmetotuygulanmaktadr:

a. Siklon kndaki basn ve scaklk gibi eitli parametrelerinsrekli izlenmesi

b. Gamandetektrleri,mikrodalgadedektrlerivb.

imento sektrnde en sk grlen kazalardan bir bakas da dnen aksamlarauzuv kaptrmadr.Genelde bu tr kazalar bantl konveyrlerde, rulo, tambur, ut vb. dnen aksamn bulunduutehlike blgesinde koruyucu olmamas durumundagereklemektedir. Bu tr dnen ve hareketli paralar bulunan i ekipmanlar zerinde enerji kesilmeden ve gerekli gvenlik tedbirlerialnmadan bakm, onarm, temizlik vb. almalarn yaplmas durumunda bu tr kazalar olmaktadr.

26

8/3/2019 Rap or 2

38/98

5. BLMMENTO FABRKALARINDA SALII VE GVENL

UYGULAMALARI

Proje kapsamnda yer alan imento fabrikalarnda; teftie balanmadan nce st dzeyyneticiler ileyaplan toplantlardaprojeanlatlm, teftiplanlamasyaplmtr.

Teftiler sonunda i sal ve gvenlii kurul yelerinin katld deerlendirme toplantlardzenlenmi, teftie ilikin izlenimler aktarlmtr. Yetkililerinden zellikle tozsuzlatrma vegrltyle mcadele programlar olmakzere i sal ve gvenliiynnden iyiuygulamalar,zelletirilenyenitesislerinyatrm planlarveprogramlar hususlarnda bilgialnmtr.

Yaplandeerlendirme toplantlarnda tesis yetkilileri tarafndan dile getirilen sektrde i sal

ve gvenliine ilikin "iyi uygulamalar" toplant tutanaklarndan alnarak balklar altndaaadabelirtilmitir.

Tozsuzlatrma program kapsamnda elektrofiltre says artrlacaktr. 8-9 adet yksek kapasiteli torbal filtresiparii verildi.Btnfabrika sahas betonlakaplanacaktr.

Tozla mcadele kapsamnda filtrelerde iyiletirme almalar yapacaz, yapmaya da baladk.Gezer vinkabinlerinde iyiletirmeler yapacaz.

Gezer vincin bulunduu stokholde tozun kalkmas iin ierisinde bir eit kimyasal bulunan su ile tozu kaldrmadan yerde pulverize edeceiz. Bylelikle izolasyonunuiyiletirdiimizgezervin alann salnn korunmasna ynelik ek tedbirolarak tozunalann bulunduu gezervin seviyesine kaldrmayacaz. Bu husus ile ilgili bir uzmanfirmailegrmelerimizsrmektedir.

Elimizdeki kmr stounu bitiriyoruz. Kmr stok sahasn iletme ierisinde baka bir yeretayacaz.Yenistoksahas zemini betonolacaktr.

Yeni hattn kurulmasnda bir endstriyel mimarla altk. Onun nerileri dorultusundahakim rzgar yn dikkate alnarak yeni hat kuruldu ve yine hakim rzgar ynne greaalandrma almalar yaptk. letmemizde toz sorunu yok ama toz olmas halindeanlattmhusustozuniletme genelineyaylmasna engel oluyor.

Filtre emi noktalarnn iyiletirme almalar devam ediyor. Paketleme nitesinde torbatemizleme ve alma ortamn iyiletirmek iin filtre ile ilgili almalarmz devametmektedir.

Fabrika ierisinde 4 noktada srekli olarak veri aldmz toz emisyon lmlerimiz var.

Bu lm sonular bir veri bankasna aktarlyor ve tozsuzlatrma projesine yn verennemli kriterleroluyor.

"Tozsuzlatrma Program

27

8/3/2019 Rap or 2

39/98

letme genelinde yeillendirme almalarmz devam ediyor. Hatta toz reten tesisimizierisine elale yapmay planlyoruz ve bu planmz gerekletireceiz. nallah bir sonraki geliinizde yeillikler ierisinde, iinde elale bulunan bir imento fabrikas bulacaksnz.

Bacadan atlan toz ve gaz emisyonlarna ilikin verileri online olarak evre lMdrl'ne aktaryoruz. evre l Mdrl yetkilileri bizim dakika dakika attmztozvegazmiktarlarn izleyebiliyor.

Hammadde, klinker ve mamul madde olan imentomuzu kapal mekanlarda, silolardave/veya stokhollerde depoluyoruz. Ayrca tesimizde var olan n homojenizasyon vehomojenizasyon sistemleri hem mal kalitesini artryor hem de tozsuzlatrma projemizin byk birksmn oluturuyor.

Tesis iindeki demiryolu trafiini kullanarak 70 kamyonluk trafii ortadan kaldrdk. Builemde tozsuzlatrma projesi kapsamnda yaplan bir itir.Aynzamanda bu durum enerjitasarrufunu da beraberinde getiriyor. Karayolunda ayn mesafede 2 birim yaktharcanyorsa,buyaktsarfiyatdemiryolunda 1 birimedmektedir.

Frnlardaki kapasiteartna paralelolarak elektrofiltrelerde dekapasiteartna gittik.

Elektrofiltreleri ayrca bamsz g kaynana baladk. Enerji kesilmesi srasnda devred kalan elektrofiltreler bamsz g kayna sayesinde hemen tekrar devreyegirmektedir.

Fabrika ierisindeyol temizlii iinkullanlanaracmzyenileyeceiz.

Tesisimiz yeni bir tesistir. yeri kurma almalar srasnda son teknoloji kullanlm olup bu durumun sonularndan biri olarak iyerimizdeki en yksek grlt seviyemiz yaplanlmlersonucunda74dBkmtr.

Grlty kaynanda nlemek zere bir ekip kuruyoruz. zolasyon panolar koyarak,farin deirmeni manto ile plakalar arasna ses emdirici plastikler koyarak almalarmzyrtyoruz.

Yatay bilyal deirmenlerimizi bilyal tipte deirmenlere eviriyoruz. Bu da grltnn byk ldeazalmasn salayacaktr.

letmemizde grltyle mcade iin bir ekip kurduk. zellikle grlty kaynandanlemek zere mhendislik almalar gerekletiriyoruzve bu hususta uzman firmalarlagrmeler yapyoruz. Bu mhendislik almalarna rnek olarak dner frn mantosoutmalarda kullanlan fanlara susturucu taklmas, susturucularn uygunluunun tespiti

GrltyleMcadeleProgram

28

8/3/2019 Rap or 2

40/98

gibi hususlar verebiliriz. almalarn verimliliinin tespiti ve almalarn seyrinin belirlenmesi iin grlt lmcihazsiparii verildi.

Sene sonunda kiisel performans deerlendirmesi yapyoruz. Eitim ynndenalanlarn tek tek eksik ynleri belirleniyor, eitim alma takvimleri hazrlanp, hangialannhangi eitimprogramnaalnmasnakarar veriliyor.

Tesisimizde alanlarn arasnda lise mezunundan aa renim durumundaolan yoktur.Ayn durumu taeron firmalarda arayarak, taeron alanlarnn meslek lisesi mezunuveya lise mezunu olmasn tercih ediyoruz. Eitim dzeyi ykseldike alanlarneitimleridahaolumlu sonularveriyor.

neri sistemimiz var. Gelen neri beenildii zaman ayn irket bnyesindeki btniletmelerimize uygulanmaktadr. Beenilen neriyi getiren alanmz da getirdiineriyegredllendirilmektedir.

Riskbildirimkartlarmzvar. Tesisimize gelen herkiiye tesis giri noktasndabu kartlarmzveriliyor ve sadece alanlarmz deil bizleri ziyarete gelenlerin de profesyonel krlk diye tabir edilen, bizimgremediimiznoktalar sistemekazandrmalarn salyoruz.

Dzeltici ve nleyici Faaliyet (DF) sistemimiz var. Geen yl gelen 324 DF'ten 286adedi (% 88.27) i sal ve gvenlii konular ile ilgilidir. Beenilen DF' getirenalanmzayrca dllendirilmektedir.

Deirmen kna online analiz cihaz koyduk. Sz konusu bu cihazn annda lt ve bilgisayara aktard verilere gre senaryolar reterek malmzda kalite seviyesiniartrmay hedefliyoruz.

ISO9001,ISO14001veOHSAS18001ynetim sistemlerini birletirerekentegre ynetimsistemi kurmaalmalarna baladkvealmalarmzdevam etmektedir.

letmemizde kiisel koruyucularn alanlarmz tarafndan kullanlmasna byk nemveriyoruzvesahadenetimlerisrasndakiisel koruyucudonanmlarnkullanmad tespitedilen kiiler hakknda cezai ileme gidiyoruz. zellikle taeron firmalarla ilgili kiiselkoruyucu donanmlarn kullanm hususunda bir uygulamamz var: Saha denetimlerisrasnda kiisel koruyucu donanm takmayan taeron eleman grdmz zaman,kendisine alt ivereninin ilgili kiisel koruyucu donanm vermedii tespit edildiinde bizhemen malzemeambarndan ilgilikiiselkoruyucudonanmtaeron elemannaveriyoruz.

Eitim

ilerinSal veGvenliiYnetimSistemineKatlmlar

Kalite

KiiselKoruyucularnKullanm

29

8/3/2019 Rap or 2

41/98

lgili kiisel koruyucu donanmnn birim fiyat diyelim 1 lira. Biz alt iverenden 5 liratahsil ediyoruz.Aradaki ceza miktar olan 4 lirabir bankada oluturulan hesabayatrlyor.Buparadahayrilerindevealanlaraynelikharcanyor.

lkemiz imento sektrnde faaliyet gsteren 16 entegre tesis "Tehlikeli ve zel Atklarlave Yakt Olarak Kullanma Lisans na sahiptir. Bu lisans kapsamnda tesislerde; I. ve II.Kategori atk yalar, kullanlm lastik, boya amuru, kontamine atk, atk plastik, petroldipamuru yaklmaktaveyayaklabilirdurumdadr.

Belediye,niversiteve fabrikamz l ibirlii ileplanlama aamasnda olan birprojemizvar. Bu proje kapsamnda ehrimizde bulunan pln yerinin deitirilmesi, deiimesnasnda plerin ayrmnn yaplarak yaklabilecek trde olan atklarn tesisimizfrnlarnda yaklarakbertaraf salanacaktr.

AtkBertaraf

"

30

8/3/2019 Rap or 2

42/98

6. BLMMENTO FABRKALARINA LKN BLGLER VE TEFT

STATSTKLER

Proje kapsamnda 43 adedi entegre retim tesisi ve 16 adedi tme-paketleme tesisi olmak zere toplam 59 adet iyeri programa alnm, 2 adet tme - paketleme tesisi ile 2 adet entegreretim tesisinin gayri faal olduutespit edildiinden, faal olan41adet entegre retim tesisi ile 14adettme-paketleme tesisinin i sal vegvenliiynndenteftiiyaplmtr.

Tamam zel sektre ait olan imento fabrikalar bulunduklar blgelerin ekonomisi asndan byknemarzetmektedirler.

Yllk 39.009.253 ton klinker ve 66.127.843 ton imento retim kapasitesine sahip lkemizimento sektr, 2005 yl imento ve klinker retim rakamlarna bakld zaman dnyasralamasndadokuzuncusradayer almaktadr. 2004 ve2005 yllarnda dnyada enokimentoretimi yapan lkelere ilikinistatistiklerieren tabloektedir.

Trk imento sanayii srekli yeniletirme almalar ile yeni teknolojileri yakndan takipetmektedir. Entegre tesislerin 39'unda kuru, 3'nde yar kuru ve 3'nde ya sistemle imentoimalat yaplmaktadr. Bu tesislerde 5 ana imento tipi altnda 27 tip imento TS EN 197-1standardna greretilmektedir.

imento retiminde; yksek frn crufu, uucu kl, gbre sanayi at fosfojips gibi kat atklar imento katk maddesi olarak, inaat hafriyatlar ve benzeri maddeler hammadde olarak, atk yalar, kimyasal atklar, rafineri atklar, kullanlm oto lastikleri, pler ile tersane atklar,sintine suyu, gemi yzey temizliinde kullanlan madde olan grit ve benzeri atklar da yaktolarak kullanlmaktadr.

Yakt olarakkullanlan atklarnbertarafimento frnlarndaki 1400 - 1500 C scaklktakisinter blgesinde gerekletirilmektedir.Atk bertaraf konusunda imento frnlarnn nemli bir yeri bulunmaktadr. imento sektrnde faaliyet gsteren 16 entegre retim tesisi, tehlikeli atklarn

bertaraf ile ilgili mevzuat uyarnca "Tehlikeli ve zel Atklar lave Yakt Olarak KullanmaLisans na sahiptir. Bu lisans kapsamnda tesislerde yaklan veya yaklabilecek atk trleri; I. veII.Kategori atk yalar, kullanlm lastik,boya amuru, kontamineatk, atk plastikvepetroldipamurudur.

O

"

31

8/3/2019 Rap or 2

43/98

6.1.lkemiz imento SektrnelikinBilgiler

6.1.1.lkemizimentoSektrndeFaaliyetGsterenTesisler

Aadakitablodaimento tesislerinincorafi dalmbelirtilmitir.

Proje kapsamnda i sal ve gvenlii ynnden denetimi yaplan tesislerin listesi aadakitablodaverilmitir.

Blgeler Entegre Tesis tme-Paketleme TesisiFaal Gayri-faal Faal Gayri-faal

Marmara 8 2Ege 5 1 1 Anadolu 8 1 4 1Karadeniz 6 3 1 Akdeniz 4 4Dou Anadolu 4Gneydou Anadolu 6TOPLAM 41 2 14 2

Klinker retimra

imento retimS Kapasitesi Kapasitesi

Blge (Bin Ton) (Bin Ton)No li1 anakkale 2.000 3.5002 Kocaeli 1.250,85 2.7003 Kocaeli 3.600 4.2004 Krklareli 701 824,45 Edirne 577,5 1.1526 stanbul 1.500 2.4507 Bursa 1.350 2.9008 Balkesir 339,9 5009 stanbul 1.400

10 Kocaeli 356,41 zmir 1.400 2.1002 zmir 1.520 1.987,2913 Aydn 925 9854 Denizli 1.815 2.4505 Afyon 450 5506 Ktahya 153,6

Marmara

Ege

32

8/3/2019 Rap or 2

44/98

imento retimS Kapasitesi Kapasitesi

Blge (Bin Ton) (Bin Ton)

Klinker retimra

No li1 Ankara 749,703 2.4122 Ankara 851 972

3 Eskiehir 500 7004 Kayseri 663 763,85 Yozgat 412 7506 Konya 1.500 2.0737 Nide 415,2 947,6258 Sivas 455 6159 Ankara 450

10 Bolu 55011 Ankara 150

12 Nevehir 5001 Bolu 1.320 2.6002 orum 535 7353 Ordu 1.485 1.8004 Samsun 577,5 1.267,25 Bartn 234,3 4266 Trabzon 325 4107 Samsun 155,5218 Zonguldak 1809 Karabk 2101 Adana 2.300 3.5002 Mersin 1.070 2.1003 Isparta 2.040 2.923,64 Burdur 1.029 1.203,845 Hatay 1.070,6166 Antalya 5007 Antalya 159,68 Burdur 361,81 Erzurum 450 7502 Elaz 627 9533 Kars 330 4704 Van 198 2501 Siirt 669,9 9722 Mardin 720 1.1203 Diyarbakr 513 6844 Adyaman 627 909,155 Gaziantep 430 9186 anlurfa 555,4 590

39.009,253 66.127,843

Anadolu

Karadeniz

Akdeniz

Dou Anadolu

Gneydou Anadolu

GENEL TOPLAM33

8/3/2019 Rap or 2

45/98

6.1.2.retilenimentonunTiplerine likin statistiki Bilgiler

6.1.3.imentoFabrikalarnaAitBelgelerelikinBilgiler

imento sektrnde faaliyet gsteren 41 adet entegre retim ve 14 adet tme-paketlemetesisinin rettikleriimento tipleri veyzde oranlaraadakitablolardasunulmutur.

lkemiz imento sektrnde faaliyet gsteren 41 adet entegre retim tesisi ve 14 adet tme- paketleme tesislerineait belgelere ilikinsaysal veriler aadakitablodasunulmutur.

tme-PaketlemeTesisSays:14

Tablo-2 : tme-PaketlemeTesisleri inTablo -1 : Entegre Tesisler instatistiki Bilgiler statistiki Bilgiler

EntegreTesisSays:41

retilenTesisSay s Oran retilen imento Tipi %

CEM I Portland imento 32 78,05%Portland Cruflu

imento 7 17,07%Portland Silis

Dumanl imento 0 0,00%Portland

Puzolanl imento 11 26,82%

Portland UucuKll imento 0 0,00%

Portland Pimiistli imento 0 0,00%

Portland Kalkerliimento 10 24,39%

Portland Kompozeimento 27 65,85%

CEM III Yksek Frnl

imento 0 0,00%CEM IV Puzzolanik imento 9 21,95%CEM V Kompoze imento 10 24,39%MC Har imentosu 2 4,88%

CEM II

retilenTesisSay s Oranretilen imento Tipi %

CEM I Portland imento 7 50,00%Portland Cruflu

imento 2 14,29%Portland Silis

Dumanl imento 0 0,00%Portland

Puzolanl imento 1 7,14%

CEM II Portland UucuKll imento 0 0,00%

Portland Pimiistli imento 0 0,00%

Portland Kalkerliimento 2 14,29%

Portland Kompozeimento 6 42,86%

CEM III Yksek F r nl

imento 4 28,57%CEM IV Puzolanik imento 3 21,43%CEM V Kompoze imento 2 14,29%

BelgeTr zni Belgesi Ruhsat zni zni Belgesi

OHSAS SO SOKurma letme GSM Emisyon Dearj 18001 9001 14001

Belgesi BelgesiEntegre

Tesis 22 39 33 32 30 28 30 13tme

PaketlemeTesisi

6 11 11 12 8 6 8 1

34

8/3/2019 Rap or 2

46/98

6.1.4.RiskDeerlendirmealmalarnalikin statistikler

6.2.alanlara likin Bilgiler

6.2.1.iSaylar

6.2.2.SalkPersonelinelikinstatistikler

imento sektrnde faaliyet gsteren;

41 entegre tesisin 30'unda risk deerlendirme almalar yaplm olup, bu almalarn

26'sFine-Kinneymetodu, 4'matrismetodu, 14 tme-paketleme tesisinin 7'sinde risk deerlendirme almalar yaplm olup,6'sFine-Kinneymetodu,1'imatrismetodu,

kullanlarakyaplmtr.

imento sektrnde faaliyet gsteren 41 entegre tesiste 12543 erkek ve 517 kadn olmak zeretoplam 13060 ii almaktadr. Entegre tesislerde asl iverenler 8595 erkek ve 455 kadnolmak zere toplam9050ii, alt iverenler3948erkek ve62kadn olmak zere toplam4010iialtrmaktadr.

imento sektrnde faaliyet gsteren 14 tme-paketleme tesisinde 681 erkek ve 38 kadnolmak zere toplam 719 ii almaktadr. tme-paketleme tesislerinde asl iverenler 457erkek ve26 kadn olmak zere toplam 483 ii, alt iverenler 224 erkek ve12kadn olmak zeretoplam 236iialtrmaktadr.

Yukardaki veriler dikkate alndnda imento sektrnde faaliyet gsteren 41 entegre tesis ve

14 tme-paketleme tesisinde 13224 erkek ve 555 kadn olmak zere toplam 13779 iialmaktadr.

imento sektrnde faaliyet gsteren 41 entegre tesisinde 41 iyeri hekimi ve 47 salk memuruveyahemire almaktadr.

lkemiz imento sektrnde faaliyet gsteren 14 tme-paketleme tesisinden 5inde 50den

fazlaiialmaktaoluptamamndaiyerihekimi grevlendirilmitir.

bualmalarn

Cinsiyet Erkek Kadn Erkek Kadn Asl veren 8595 455 9050 457 26 483 Alt veren 3948 62 4010 224 12 236Toplam 12543 517 13060 681 38 719

GenelToplam

95334246

13779

Tesis Tr Entegre Toplam tme-Paketleme Toplam

35

8/3/2019 Rap or 2

47/98

6.2.3. Gvenlii ileGrevliMhendisveyaTeknikElemanlaralikin statistikler

6.3. KazasveMeslek Hastalnalikin statistiki Bilgiler

imento sektrnde faaliyet gsteren 41 entegre tesisin 30'unda i gvenlii ile grevlimhendis veya teknik eleman grevlendirilmitir. Bu iyerlerinin ikisinde 2, birinde 3 igvenlii ile grevli mhendis veya teknik eleman almaktadr. Sz konusu entegre tesislerdegrevlendirilen i gvenlii ile grevli mhendis veya teknik elemanlarn mesleklere gresaysal dalmaadakigibidir.

Jeoloji Mhendisi : 4Maden Mhendisi : 5Kimya Mhendisi : 5evre Mhendisi : 6Tarm Makinalar : 1Makina Mhendisi : 9Elektrik Elektronik Mhendisi : 1naat Mhendisi : 2Kimyager : 1

imento sektrnde faaliyet gsteren 14 tme-paketleme tesisinin 3'nde i gvenlii ilegrevlimhendisveyateknik elemanalmaktadr. Szkonusu kiiler makina mhendisidir.

Projekapsamnda iyerlerindedzenlenenveekte sunulan iyeri tantmformununsonsayfas, ikazalarve ramakkalmaya ilikinistatistiklerin tespitineynelikbir almadr. Sektrdefaaliyetgsteren iyerlerininbyk bir ounluu i sal ve gvenlii ynetim sistemine sahip olup ikazalarnailikinkaytve istatistiklerini tutmaktadr.

Son 5 ylda imalat blmlerinde 657 adet i kazas meydana gelmi,, bu kazalar 19.515 ignkaybna yol amtr. Sz konusu i kazalarnn imalat blmlerine gre dalm aadasunulmutur.

malat Blm Kaza Says % OranKrc 28 4,26Farin 102 15,53Frn 232 35,31Kmr 56 8,52imento 114 17,35Paketleme 34 5,18Katk Kurutma 1 0,15TOPLAM 657 %100

36

8/3/2019 Rap or 2

48/98

Sektrdemeydanagelen i kazalarndanbazrnekler aadasunulmutur:

Tula skm srasnda anzastn skm yapan kiinin elindeki alete arpmas sonucu,kiinin elindeki levyeyi refleks olarakgeri ekmesiyle levyeninyze arpmas,

Anzastnbaadmesi,

Balyozdan malzemesramas,

Manivela ile ar bir para kaldrlrken kayma sonucu manivelann ene kemiinearpmas,

Silo temizlii yaplmas srasnda sepet ierisinde vince bal allrken vin halatnnduvar yzeyinedevaml srtmesi sonucu kopmas,

Alevgzetlemeyerindenalevinkoluyakmas,

Scak su hortumunun yerindenkmas sonucu yaralanma,

Bant yry yolunda kontrol iin giderken tahtalar rk olduu iin balantlar ile birlikte iinin aayadmesi,

Dner frn siklontkanmasn amakiin yaplanalmadaayaklarnyanmas,

Siklon tkanmas sonucu gelberi ile temizlik yaplrken ayak kaymas sonucu scak malzemeiinde ayakyanmas,

4,26

15,53

35,31

8,52

17,35

5,18

0,15

Krc Farin FrnKmr imento Paketleme

Katk Kurutma

Son 5 ylda sektrde imalat blmndemeydana gelen kazalarn

imalat blmlerine gre dalm.

37

8/3/2019 Rap or 2

49/98

Planya tezgahndan malzeme alrken iinin sa elinin iaret ve orta parmaklarnn uksmlardnenplanyabanatemasetmesisonucu kesilmesi,

Yukarda belirtilen rnekler dnda ezilme, krlma ve yanma ile sonulanan ok sayda kazaolmutur.

Sektrde faaliyet gsteren iyerlerinin ounda uygulanan risk bildirim kartlarnn iiler tarafndan doldurulmas ile elde edilen olay (kazaya ramak kalma durumu) rneklerinden bazlarksazetler halindeaadasunulmutur:

Frn tozodas nnden merdivenleregiderken dk zeminin iinedklen farin tozlarnfark edemedim. Birden bire toz kmesinin iine diz boyuma kadar girdim. Toz ok scaktaolabilirdi.

Numune almaya giderken merdivenlere dikkatsiz basma sonucu dengemizi kaybettik.Dmetehlikesi geirdik.

Soutma kulesinde korkuluk kesilmi sadece sprgelik kalm. Ayam takld,decektim.

Frn alev borusunu yenisiyle deitirmek iin eskisini demonte ederken, boruya balananhalatnkopmas sonucuhalatabal olan makarayere dmtr.

Fabrika silobas tarafndan, frn elektro filtre tozlar, imento deirmeni 3 nitesine

baslrken, silobasn st kapan tutan civata kopmu ve oradan gemekte olan bir iininnnedmtr.

Fabrika Direktr ynetiminde, btn efler ve mdrlerin katld, genel saha denetimiesnasnda bir kiinin, imento deirmeni 3 nitesinde yerdeki metal ubuu fark etmeyipaya taklm vedmetehlikesigeirmitir.

Elektrik panosu bakmnda, malzemenin k faz ile gvde arasna skmas sonucualter amtr.

Laboratuarda numune alma sistemine enerji verilmesi esnasnda kabloda ksa devremeydanagelmitir.

Paketleme 2,2. silodkmekumanda odasndakiyal radyatrn bakalit blmyand.

Rzgardasacmalzemekopmasonucupersonelinyanna dmtr.

Atlyede,sobadankankvlcmplastik malzemelere sram vemalzemeleryanmtr.

Kmr deirmeninde bakm srasnda deirmenstartalmtr.

38

8/3/2019 Rap or 2

50/98

Paketlemekompresrodasndakablolar tutumutur.

Katkdeirmeni4.katndaki tavanvincininhalatklavuzu zeminedt.

Kmrdeirmenianamotorkontrol srasndaelektrikustasnnzerinde olduuplatform

salland.

Farin deirmeni motoru ile deirmen aras gei kapsndaki eik tehlike yaratyor. Taklpmerdivenedorudtm.

Frn n stc binas altndaki elektrik odasnn (mcc 3-5) 2. Farin tarafndaki kapsndardan aarken her seferinde dme tehlikesi geiriyorum. Asansrn nndeki gibi platformyaplmas.

Ambalaj nitesine ait silodolum krkleri arzasnda kullanlan seyyar sehpann st ksmkaynaklar kopmu, kaza riski atlattk. Sehpa zerinde iken ok sallanyor, korkuluklaryok.Sehpannuygun halegetirilmesi.

39

8/3/2019 Rap or 2

51/98

40

8/3/2019 Rap or 2

52/98

7. BLM SALII VE GVENL YNNDEN SAPTANAN NOKSANLARA

LKN BLGLER

Proje kapsamnda yaplan teftilerde tespit edilen noksanlklar 27 balk altnda aada belirtilmitir. Belirtilen noksanlarn yanndaki rakamsal bilgiler, sz konusu noksanln projekapsamnda tefti edilen kaiyerindesaptandnveyzdeorann ifadeetmektedir. (noksanlk saptananiyeri says / toplamiyeri says - % oran)

veren, iyerinde yaplan ilerin zelliklerini dikkate alarak ve risklerden zel olarak etkilenebilecek ii gruplarnn durumunu da kapsayacak ekilde iyerlerinde var olan ya dadardan gelebilecek tehlikelerin, iilere, iyerine ve evresine verebilecei zararlarn ve bunlara kar alnacak nlemlerin belirlenmesi amacyla yaplmas gerekli almalar ihtivaeden salk ve gvenlik ynnden risk deerlendirmesi yapacak, yapt risk deerlendirmesisonucuna gre, alnmas gereken koruyucu nlemlere ve kullanlmas gereken koruyucuekipmana karar verecektir. verence alnan nleyici tedbirler ile seilen alma ekli ve retimyntemleri, iilerin salk ve gvenlik ynnden korunma dzeyini ykseltmeli ve iyerininidariyaplanmasnnherkademesindeuygulanmaldr.veren, iyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadn tespit etmek ve tehlikelikimyasal madde bulunmas halinde, iilerin salk ve gvenlii ynnden olumsuz etkilerini belirlemek zereriskdeerlendirmesiyapmaklaykmldr.Risk deerlendirmesi yaplarak, Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri HakkndaYnetmelikte belirtilen nlemler alnmadan tehlikeli kimyasal maddelerleallmas yasaktr.a) Risk deerlendirmesi, aada belirtilenhususlardikkate alnarakyaplr;

1) Kimyasalmaddeninsalkvegvenlikynnden tehlike vezararlar,2) malat, ithalatveyasatclardan salanacak malzemegvenlikbilgi formu,3) Maruziyetin tr,dzeyivesresi,

4) Kimyasalmaddeninmiktar,kullanmaartlar vekullanmskl,5) Bu Ynetmelik eklerinde verilen mesleki maruziyet snr deerleri ve biyolojik snr

deerleri,6) Alnanyadaalnmas gerekennleyici tedbirlerinetkisi,7) Varsa,dahanceyaplm olansalkgzetimlerininsonular.

veren, tedarikiden veya dier kaynaklardan risk deerlendirmesi iin gerekli olan ek bilgilerisalar. Bu bilgiler, kullanclara ynelik olarak, varsa kimyasal maddelerin yrrlktekimevzuattayeralanzelriskdeerlendirmelerinide iermelidir.

b) veren, Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri HakkndaYnetmelii'nin 7 nci ve 8 inci maddelerinde belirtilen nlemlerden hangilerinin alnm

RiskDeerlendirmesi-SalkveGvenlikPlan1. yerinde risk deerlendirmesi yaplmamtr. / yerinde risk deerlendirme almalarbalamoluptamamlanmamtr.(18/55-%32.73)

41

8/3/2019 Rap or 2

53/98

olduunu belirlemekle ykmldr. Risk deerlendirmesi yazl belge haline getirilerek,istenildiindeyetkili kiileregsterilmekzereiyerindebulundurulacaktr.

c) Risk deerlendirmesiaadakihallerdeyenilenecektir;1) Riskdeerlendirmesindebelirlenensrelerde,2) alma koullarnda nemli birdeiiklikolduunda,3) Ortamlmlerivesalkgzetimlerininsonularnagregerektiinde,4) Kimyasalmaddelernedeniileherhangibirkaza olduunda,5) Enazbeyldabirdefa.

d) Risk deerlendirmesi, tamir ve bakm ileri de dahil olmak zere kimyasal maddelerleallan tmilerikapsayacaktr.

e) Birden fazla kimyasal madde ile allan ilerde, bu maddelerin her biri ve birbirleri ileetkileimleridikkatealnarakriskdeerlendirmesiyaplacaktr.

f) Tehlikeli kimyasal maddeler ieren yeni bir faaliyete ancak risk deerlendirilmesi yaplarak belirlenen her trlnlem alndktansonrabalanacaktr.

(4857 Sayl Kanunu Madde : 77, Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleriHakkndaYnetmelik Madde: 6)

veren veya proje sorumlusu, yap iine balamadan nce, yap alannda yrtlen faaliyetleridikkate alarak, uygulanacak kurallar belirleyen bir salk ve gvenlik plan hazrlayacak veyahazrlanmasn salayacaktr.Yap alanndaYap lerinde Salk ve GvenlikYnetmelii Ek-II'de belirtilen ileryaplyorsa, builerleilgilizelnlemlerplandayeralacaktr.(Yap lerindeSalkveGvenlikYnetmeliiMadde:5,7)

veren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan almalarda, asbestin tr ve fiziksel zellikleriilealanlarnmaruziyetderecesinidikkatealarak riskdeerlendirmesiyapmaklaykmldr.(Asbestlealmalarda Salk veGvenliknlemleriHakkndaYnetmelik Madde:5)

veren, alma merkezlerinde, ekranl aralarn kullanmndan kaynaklanan zorlayctravmalara neden olabilecek riskleri belirleyecek ve bu riskleri ortadan kaldracak veya en azaindireceksalkvegvenliknlemlerinialacaktr.veren, ekranl aralarla yaplan almalardankaynaklanan i yknve etkilenmeyi azaltmak amacyla, uygun alma plan yaparak, operatrlerin periyodik olarak ara vermesini veyadnmlolarak bakailerde almalarn salayacaktr.(EkranlAralarlaalmalardaSalkveGvenliinlemleriHakkndaYnetmelik Madde:5,7)

2. letmedeyapm almalar devam eden imento silosuve deirmen inaat almalarnda salk ve gvenlik plan yaplmamtr. / Yeni dner frn yatrm projesindeki temel kazalmalarnnsalkvegvenlikplanyaplmamtr.(3/55-%5.46)

3. yeri Risk Deerlendirme almalarnda asbestli salmastralarn kullanm vedepolanmasndan doan risklerdeerlendirilmemitir. (13/ 55- %23.64)

4. Risk deerlendirmesinde ekranl aralarn kullanmndan kaynaklanan riskler belirlenmemivealmaplanyaplmamtr. (3/55-%5.46)

42

8/3/2019 Rap or 2

54/98

Patlayc Ortamlar 5. yerinde patlayc ortamlar belirlenip snflandrlarak patlamadan korunma dokmanhazrlanmamtr.(47/55-%85.46)veren, patlamalarn nlenmesi ve bunlardan korunmay salamak amacyla, aada belirtilentemel ilkelere ve verilen ncelik srasna uyarak, yaplan ilemlerin doasna uygun olan teknik

veorganizasyonayneliknlemlerialacaktr:a) Patlaycortamolumasn nlemek, b) Yaplan ilemlerin doas gerei patlayc ortam olumasnn nlenmesi mmkn deilse

patlaycortamn tutumasnnlemek,c) ilerin salk ve gvenliklerini salayacak ekilde patlamann zararl etkilerini azaltacak

nlemlerialmak.Bu nlemler, gerektiinde patlamann yaylmasn nleyecek tedbirlerle birlikte alnacaktr.Alnan bu tedbirler dzenli aralklarla ve iyerindeki nemli deiikliklerden sonra yenidengzdengeirilecektir Risk deerlendirmesinin temel ilkelerine ve yukarda belirtilen hususlara uygun olarak alanlarn salk vegvenliini korumakiiniveren:a) ilerin ve dier kiilerin salk ve gvenlii iin tehlikeli patlayc ortam oluma ihtimali

olanyerlerdegvenlialma artlarn salayacak, b) ilerin salk ve gvenlii iin tehlikeli patlayc ortam oluma ihtimali olan yerlerde,

yaplan risk deerlendirmesi sonucuna gre alma sresince uygun teknik yntemlerle buksmlarngzetimaltnda tutulmasnsalayacaktr.

veren, iyerinde risk deerlendirmesi yaparken patlayc ortamdan kaynaklanan zel risklerideerlendirecek, szkonusudeerlendirmede aadakihususlardadikkatealacaktr:a) Patlaycortamolumaihtimali vebuortamn kalcl, b) Statik elektrik de dahil tututurucu kaynaklarn bulunma, aktif ve etkili hale gelme

ihtimalleri,c) yerinde bulunan tesis, kullanlan maddeler, prosesler ile bunlarn muhtemel karlkl

etkileimleri,d) Olabilecekpatlamannetkisininbykl.Patlama riski, patlayc ortamlarn oluabilecei yerlere ak olan veya alabilen dier yerler dedikkatealnarakbirbtnolarak deerlendirilecektir.veren,a) Patlayc ortam olumas ihtimali olan yerleri 26.12.2003 tarihli resmi gazetede yaymlanan

"Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik" inekinde bulunan Ek-I'de belirtildiiekilde snflandracak,

b) Yukarda (a) fkrasna gre snflandrlm olan blgelerde sz konusu ynetmelik ekinde bulunanEk-II'deverilen asgari gereklerinuygulanmasn salayacak ve

c) ilerin salk ve gvenliini tehlikeye atabilecek miktarda patlayc ortam oluabilecek yerleringiriine szkonusuynetmelikekinde bulunanEk-III'deverilen iaretkonulacaktr.

veren, patlama riskini deerlendirirken "Patlamadan Korunma Dokman" olarak anlan belgelerihazrlayacaktr. Patlamadan KorunmaDokmannda,zellikle;

43

8/3/2019 Rap or 2

55/98

a) Patlama riskinin belirlendiivedeerlendirildii, b) "Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik"te

belirlenen ykmllklerinyerine getirilmesi iinalnacaknlemler,c) yerindeszkonusuynetmeliin Ek-I' inegre snflandrlmyerler,d) Szkonusuynetmelik Ek-II'de verilen asgarigereklerin uygulanacayerler,e) alma yerleri ile uyar cihazlar da dahil i ekipmannn tasarm, iletilmesi, kontrol ve

bakmnngvenlikkurallarnauygun olarak saland,f) yerinde kullanlan tm ekipmann " Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik

artlarYnetmelii" neuygun olduu,hususlaryazl olarak yeralacaktr.Patlamadan korunma dokman, iin balamasndan nce hazrlanacak ve iyerinde, iekipmannda veya organizasyonunda nemli deiiklik, genileme veya tadilat yapldndayenidengzdengeirilerek gncelletirilecektir.

veren, yrrlktekimevzuatagre hazrlad patlama riskdeerlendirmesini, dokmanlar ve benzeridierraporlarbirlikte elealabilir.(Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik Madde: 5,6,7,9,10,11)

yerinde kullanlan tm kimyasal maddelerin malzeme gvenlik bilgi formlar Trke olarak, bu maddelerin tedarikilerinden salanacak ve iyerinde bulundurulacaktr. Bu formlar aadakibilgileri ierecektir:

1- Kimyasalrnvefirma kimlikbilgileri.2- Formlasyon/bileenler hakkndabilgiler.3- Tehliketanmlamas.4- lk yardmnlemleri.5- Yangnnlemleri.6- Kazaradklmelerekar nlemler.7- Tamavedepolamayla ilgilibilgiler.8- Maruziyetkontrol ileilgilibilgiler.9- Fizikselvekimyasal zellikler.10- Kararllk vereaktiflik.11- Toksikolojikbilgiler.

12- Ekolojikbilgiler.13- Atkbertarafbilgileri.

Kimyasallar 6. yerinde kullanlan kimyasallarn malzeme gvenlik bilgi formlar yoktur. (13 / 55 - %23.64)

7. yerinde kullanlan kimyasallarn ierii konusunda kimyasal maddelerle alanlar bilgilendirilmemitir.(17/55-%30.91)

44

8/3/2019 Rap or 2

56/98

14- Nakliye ile ilgilibilgiler.15- lgilimevzuat.16- Dier Bilgiler

Malzeme gvenlik bilgi formlar tehlikeli kimyasal maddelerle alanlarn eitimi ve bilgilendirilmesi amacylakullanlacaktr.(4857 Sayl Kanunu Madde: 78, Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde: 6, 10, evre ve Orman Bakanl Gvenlik BilgiFormlarnnDzenlenmesinelikinTebliiMadde: 6)

Salk birimi, salkl ve gvenli bir alma ortam oluturmak zere iyerlerinde fiziksel,kimyasal ve biyolojik risklerin belirlenmesi, ortadan kaldrlmas iin gerekli tedbirleri almak ve buamalalm, analiz vekontrollerin yaplmasnsalamakla ykmldr.

(yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri ile alma Usul ve Esaslar HakkndaYnetmelikMadde:16)

veren, iyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadn tespit etmek ve tehlikelikimyasal madde bulunmas halinde, riskdeerlendirmesindekullanmakzere imalat, ithalatveyasatclardan salanacak malzemegvenlikbilgi formlarnbulundurmaklaykmldr.veren; tehlikeli kimyasal maddeler iin tedarikiden salanan malzeme bilgi formlar,hakkndabumaddelerin kullanldvedepolandyerlerdealanlarabilgi salamakveeitimvermekle ykmldr. Gerektii durumlarda yazl talimatlar hazrlanarak ilgili yerlereaslacaktr.ilere veya temsilcilerine verilecek bilgi, Kimyasal Maddelerle almalarda Salk veGvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelie gre yaplan risk deerlendirmesi sonucu ortayakan riskin derecesi ve zelliine bal olarak, szl talimat ve yazl bilgilerle desteklenmieitim eklindeolacaktr. Bubilgilerdeienartlaragregncellenecektir.(4857 Sayl Kanunu Madde: 78, Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde: 6/a-2, 10/a-4, evre ve Orman Bakanl Gvenlik BilgiFormlarnnDzenlenmesinelikinTeblii Madde: 6)

8. yeri salk birimince kimyasal maddeler ve etkileri konusundaki riskler belirlenmemitir.(24/55-%43.64)

9. yerinde kullanlan kimyasal maddelerin malzeme gvenlik bilgi formlar kullanm vedepolamaalanlarnaaslmamtr.(6/55-%10.91)

10. yerindetozlmalmalaryaplmamtr.(10/55-%18.18)11. Hammadde krc az ksmnda malzeme dklrken toz yaylmasna kar tedbir

alnmamtr./Krcblmndetozakarsupulverizasyonsistemiyoktur.(13/55-%23.64)12. yerindeki ekipmanlarn (sevkyatbantlar, torbal paketlemekantarlar, kmr deirmeni,

v.b.) bir ksmndan alma ortamna toz yaylmaktadr. / yerinde bulunan makinaekipmanlardan bir ksmnda alma ortamna toz yayma riski tayan izolasyonu iyiolmayanblmlerbulunmaktadr.(29/55-%52.73)

13. yeri iletme sahas ierisinde aralarn kulland yol ve stok sahasndan youn bir ekildeortamatoz yaylmaktadr. (2 / 55- % 3.64)

Toz

45

8/3/2019 Rap or 2

57/98

14. Eski paketleme nitesi 1. silo alt dner kantar nitesinde toza kar filtreli emi sistemi yoktur.(1/55/%1.82)

15. yerindekiisel maruziyete ynelik tozlmalmasyaplmamtr. (15/ 55-%27.27)16. yeri hammadde kapal stok holnde bulunan gezer vincin kabin izolasyonu yeterli

deildir./ Kmr stok holnde ve hammadde stok holnde bulunan gezer vinlerin

izolasyonlaryeterlideildir.(6 /55-%10.91)17. Konveyrbantlar dkme noktalarnn havalandrmasistemi filtreleri uygun deildir. (1 / 55

-%1.82)

18. yerindegrltlmyaplmamtr. (11 / 55- % 20.00)19. yerindekiisel maruziyetin tespitineynelik grlt lmyaplmamtr. (4 / 55- % 7.27)20. yerinin retim blmnden (deirmenler, kompresrler v.b. ) dier blmlere grlt

yaylmaktadr.(10/55-%18.18)21. Hammadde krc / Farin deirmeni blm kumanda odasnn ses izolasyonu yeterli

deildir.(14/55-%25.46)

yeri alma ortamna ynelik alma ortam hava kalitesi ve kiisel toz maruziyetinin belirlenmesineynelik tozlmalmalar yaplacak, tozlm sonular tespit edilecek, tozynnden riskli olan blgelerde alanlar tozdan kaynaklanabilecek salk sakncalar dikkatealnarak zel salk gzetimine alnacak, riskin kabul edilebilir dzeye drlmesi iinteknolojikgelimelerdedikkate alnarakalmalaruygun yntemlerleyaplacak, uygun makinaveekipmansalanacaktr.

Toz karan i ekipmanlar, tozlar kaynanda tutacak ve/veya ekecek uygun sistemlerledonatlacaktr. Toz riskinin kabul edilebilir dzeyde olmad yerlerde yaplan almalardaalanlar, zararl dzeydetozvebenzeri zararl etkenlerdenkorunacaktr.(4857 Sayl KanunuMadde: 77, Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlarYnetmelii Madde: 6, yeri Bina ve EklentilerindeAlnacak Salk ve Gvenlik nlemlerinelikinYnetmelikMadde: 6)

yerinde grlt lm yaplarak, grlt seviyesi yksek olan blmler tespit edilecek, bu blmde alan iilerin listeleri karlarak bu iiler zel salk gzetimine tabi tutulacak, periyodik genel salk muayenelerinin yan sra duyma durumu ve derecesi llecek, duymadurumundaazalmaveherhangibirbozuklukgrlenler ilekulakvesinir sistemihastal bulunanlar vehipertansiyonlu olanlar, altklar ilerden ayrlacaklar, kontrolvetedavialtnaalnacaktr.Grltl blmlerde grltden kaynaklanan maruziyetin nlenmesi veya azaltlmas iinncelikle teknik gelimelere uygun nlemler alnarak grltye maruziyetten kaynaklananrisklerle kaynanda mcadele edilecektir. Grltl blmlerde bulunan kumanda odalarnngrltye kar ses izolasyonlar yeterli hale getirilerek bu blmlerde alanlarn grltyemaruziyetleri enazaindirilecektir.Grltdenkaynaklanan risklerinazaltlmasndazellikle;

1) Grltyemaruziyetindaha azolduubakaalma yntemleri semek,

2) Yaplan ii gz nnde bulundurarak, mmkn olan en dk dzeyde grlt yayanuygun i ekipmann semek,

Grlt

46

8/3/2019 Rap or 2

58/98

3) yerininveallanyerlerin tasarmndzenlemek,4) ilere, i ekipmann grltye en az maruz kalacaklar doru ve gvenli bir ekilde

kullanmalar iin,gerekli bilgiyi veeitimi vermek,5) Grltyteknikyollarlaazaltmakiin;

Hava yoluyla yaylan grlty, perdeleme, kapatma, grlt emici rtlerle ve benzeriyntemlerleazaltmak,

Yapdan kaynaklanan grlty,yaltm vebenzeriyntemlerleazaltmak,6) yeri, alma sistemlerivei ekipmanlar iin uygunbakmprogramlarn uygulamak,7) Grltyazaltacakbir iorganizasyonuile;

Maruziyetsresini vegrlt dzeyinisnrlamak,Yeterli dinlenmearalar verilerekalma srelerinindzenlemek,

gibinlemleralnacaktr.

(4857SaylKanunuMadde:77,iSalveGvenliiTzMadde:22,78)

yerinin byklne, yaplan iin zelliine, kullanlan ve depolanan maddelerin fiziksel vekimyasal zellikleri ve miktarlar ile alanlarn saysna gre iyerinde etkili ve yeterli yangnsndrme ekipman ile yangn detektrleri ve alarm sistemleri bulunacaktr. Yangn sndrmeekipman kolay kullanlr olacak, grnr ve kolay eriilir yerlere konulacak, nlerinde engel bulunmayacaktr.Yangnihbarsistemi bamszbirkesintisizgkaynanabalolacaktr.yerlerinin alma alanlarnda kullanlmakta olan kat vb yanc maddeler ihtiyatan fazla bulundurulmayacaktr.yerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yaplacak, bu denemeler, yetkili ve tecrbeli bir ef, iyeri bekileri ve yeteri kadar yardmclardan kurulu bir ekibin gzetimi altndayaplacakve iyeriyangnplannauygun olarak tertiplenecektir.

Yangn22. yerikmrdeirmenindeyangnsndrmesistemifaaldeildir.(1/55-%1.82)23. Yangnalglamaveihbarsistemikesintisizgkaynanabaldeildir.(2/55-%3.64)24. Ambarblmndeyangnriskine kar gerekli tedbirler(yangn alglama dedektr, yangn

alarm sistemi, sulu yangn sndrme sistemi, vb.) alnmamtr. Paketleme blm kat torba stok sahasnda yangn riskine kar gerekli tedbirler (yangn alglama dedektr, yangnalarmsistemi,sulusndrmesistemi,vb.)alnmamtr.(7/55 -%12.73)

25. yeri torba paketleme blmnde alma ortamnda ihtiyatan fazla kat torba stoklanmaktadr.(1/55-%1.82)

26. yeri genelindeyangna hassasblmlerde yangn ihbar sistemi bulunmamaktadr. (1 / 55 -%1.82)

27. Trafoodasndauygunseyyaryangnsndrmecihazyoktur.(2/55-%3.64)28. Atk lastik depolama sahasnda yangna kar sulu yangn sndrme sistemi yoktur. (1 / 55 -

%1.82)29. Akaryakttanksahasndaseyyaryangnsndrmecihazyoktur.(1/55/%1.82)

30. Yangnalarm, sndrme tatbikatve tahliye denemeleri yaplmamtr. (3 / 55- % 5.46)

47

8/3/2019 Rap or 2

59/98

zel itfaiye tekilat bulunan iyerlerinde, en az ayda bir defa yangn savunma ve sndrmedenemeleri, zellikle beklenmedik anlarda ve gerek yangn artlarna en uygun bir ekildeyaplacakvebusradagerekli savunma tehizatve tertibatdakullanlacaktr.(4857 Sayl Kanunu Madde: 77, yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik Ek 1 - Madde: 5, i Sal ve Gvenlii Tz Madde:131,132)

veren, iyerindeki tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanacak kaza, olay ve acildurumlarda yaplacak ileri nceden belirleyen bir acil eylem plan hazrlamak ve planngerektirdii dzenlemeleri yapmakla ykmldr. yerinde belirli aralklarla acil eylem planileilgiliuygulamal eitimvetatbikatyaplacak veuygunilkyardmimkanlarsalanacaktr.veren acil durum eylem plann hazrlarken ncelikle acil durum tanmlamas yapacak, acildurum yaratan riskler belirlenecek, aadaki hallerde ne yaplmas gerektiini belirleyen iler hakkndaprosedrleroluturulacaktr.

yangn, patlama, gaz/sv kaaklar, kontrol edilemeyen kimyasal reaksiyonlar, acil ve plansz frn durulargibi iyerinezg acil durumlar,kimyasal kazalaramdahaleprosedrleri, benzin, toz kmr stoklar, kmr deirmenleri, dolu LPG tpleri, tme grubu yalar v.b.,patlamarisklerinekaralnan tedbirler,yangn durumumdahaleplan(lar),acildurumlardailkyardmmdahalesi,radyasyonieren cihazlardankaynaklanabilecekrisklerekaralnan tedbirler,sel, deprem, heyelan gibi iyerinin bulunduu yerin corafik zelliklerine gre acildurumlar, (zellikle deprem ynnden riskli corafyada konulanmsa tesis, farin veimento silolarnn dayankllnn karot numuneleri alnarak tespit edilmesi ve gerek grlmesihalindeglendirme almalarnnyaplmas)sabotajlardankaynaklananacildurumlar,