RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWAPODSTAWY

MGR ANNA KAMIŃSKA anna.maria.kaminska@pwr.wroc.pl

Zagadnienia

• Przedmiot i podmiot rachunkowości

• Zasady rachunkowości

• Majątek przedsiębiorstwa i źródła jego finansowania

• Struktura bilansu

• Przykłady

• Zadania

Przedmiot i podmiot rachunkowości• Przedmiotem rachunkowości są określone zjawiska i procesy

gospodarcze występujące w podmiotach gospodarczych.

• Podmiotami rachunkowości są jednostki prowadzące rachunkowość, która obejmuje:• Przyjęte zasady rachunkowości

• Prowadzenie ksiąg rachunkowych na podstawie dowodów księgowych

• Okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji stanu aktywów i pasywów

• Wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

• Sporządzanie sprawozdań finansowych

• Gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej przewidzianej ustawą dokumentacji

• Poddanie badaniu i ogłaszanie sprawozdań finansowych (gdy dana jednostka jest do tego zobowiązana

Zasady rachunkowości1. Memoriału

2. Współmierności

3. Periodyzacji

4. Istotności

5. Ciągłości

6. Ostrożnej wyceny

7. Wyższości treści nad formą

8. Kontynuacji działalności

Majątek

Kryterium rzeczowe (przedmiotowe)

W jakiej postaci występują składniki majątku?

( np. postać rzeczowa, pieniężna, prawna)

Zasoby majątkowe określane jako

AKTYWA

Kryterium finansowe ( podmiotowe)

Jakie są źródła finansowania (pochodzenia) majątku?

( np. kapitał właścicieli, kredyt bankowy)

Kapitały ( fundusze) określane jako

PASYWA

Aktywa trwałe

I Wartości

niematerialne i prawne

II Rzeczowe

aktywa trwałe

III Należności

długoterminowe

IVInwestycje

długoterminowe

VDługoterminow

e rozliczenia międzyokresow

e

Wartości materialne i prawne to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a więc jej działalności statutowej (operacyjnej), nabyta wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych przewidzianych do wdrożenia. Do praw majątkowych zaliczmy:

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje

• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych

• know-how

Nabyta wartość firmy jest to różnica między ceną nabycia (przejęcia) określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a miższą od niej wartością godziwą przyjętych aktywów netto. Koszty zakończonych prac rozwojowych to koszty ulepszania ściśle określonych produktów bądź technologii przewidzianych do wdrożenia.

Rzeczowe aktywa trwałe to aktywa potrzebne przedsiębiorstwom do realizacji działalności operacyjnej, określonej w statucie lub w umowie spółki, takiej jak procesy produkcji, obrotu towarowego, świadczenia usług, czy też w celach administracyjnych. Są to aktywa o przewidywanym okresie ekonomicznym użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zaliczamy do nich:

• Środki trwałe:a) grunty (w tym prawo do ich wieczystego użytkowania)b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej,c)urządzenia techniczne i maszynyd) środki transportue) inne środki trwałe

• Środki trwałe w budowie

• Zaliczki na środki trwałe w budowie

Należności długoterminowe definiujemy jako stan należności niezwiązanych z działalnością operacyjną czy finansową, których termin spłaty jest dłuższy niż rok bilansowy. Są to np. kaucje wpłacone z tytułu leasingu czy wynajmu lokali, jeżeli odpowiednie umowy wygasają później niż rok po dniu bilansowym.

Inwestycje długoterminowe obejmują:• inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne,• długoterminowe aktywa finansowe• inne inwestycje długoterminowe.

Inwestycje w nieruchomości to inwestycje w grunty, prawa użytkowania wieczystego gruntu, budowle, budynki, lokale stanowiących odrębną własność, a także spółdzielcze prawa do lokali Długoterminowe aktywa finansowe obejmują udziały, akcje i inne papiery wartościowe, należności finansowe i pożyczki udzielone, dotyczące zarówno jednostek powiązanych jak i pozostałych. Są to aktywa których termin wymagalności jest dłuższy niż 12 miesięcy. Inne aktywa długoterminowe to np. długoterminowe lokaty bankowe czy długoterminowe należności z tytułu leasingu finansowego.

• Inne inwestycje długoterminowe to takie składniki majątku trwałego, które nie były wcześniej wyszczególnione ze względu na charakter. Zaliczamy do nich: metale szlachetne, dzieła sztuki nie przeznaczone do sprzedaży w następnym roku obrotowym

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe obejmują:

• Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego- jest to kwota podatku dochodowego od osób prawnych, o jaką będzie można w przyszłości pomniejszyć podatek bieżący, wykazany w rocznej deklaracji podatkowej.

• Inne rozliczenia międzyokresowe- wykazuje się w nich tę część już poniesionych kosztów, która ze względu na okres ich skutkowania ma zostać odpisana w drugim roku i następnych latach, licząc od dnia bilansowego, np. koszty większego remontu środka trwałego, koszty przygotowania nowej produkcji.

Aktywa obrotowe

I Zapasy

II Należności

krótkoterminowe

IIIInwestycje

krótkoterminowe

IVKrótkoterminowe

rozliczenia międzyokresowe

Zapasy (rzeczowe aktywa obrotowe) są to zasoby majątkowe przeznaczone do zużycia lub sprzedaży. Zalicza się do nich:

• materiały - zasoby obrotowe, których charakterystyczną cechą jest to, że w procesie produkcyjnym zużywają się całkowicie. Materiały dzielimy na:• materiały podstawowe: używane są bezpośrednio w produkcji i przetwarzane na wyroby gotowe;

• materiały pomocnicze zużywa się bezpośrednio w produkcji wyrobów, którym nadają odpowiedni wygląd, zabezpieczają przed zniszczeniem lub na cele pośrednie związane z produkcją;

• paliwa - materiały zużywane na cele technologiczne, energetyczne, gospodarcze;

• części zapasowe maszyn i urządzeń zużywane w czasie dokonywania remontów maszyn i urządzeń;

• opakowania;

• odpadki użytkowe powstałe w procesie produkcyjnym lub w trakcie likwidacji środków trwałych, nadające się do wykorzystania na inne cele w jednostce lub do sprzedaży;

• inwentarz żywy

• produkty w toku - produkty rozpoczęte, niezakończone pod względem technologicznym, znajdujące się nadal w toku produkcji, wymagające dalszej obróbki;

• produkty gotowe - są to produkty wytworzone przez jednostkę, niepodlegające dalszej obróbce, odpowiadające określonym normom technicznym, jakościowym; przeznaczone do sprzedaży odbiorcom zewnętrznym;

• towary - występują w jednostkach handlowych. Są to wyroby gotowe przemieszczone z produkcji do handlu w celu ich odsprzedaży odbiorcom zewnętrznym.

Należności krótkoterminowe - obejmują grupę należności, które stają sie wymagalne w okresie nie przekraczającym 12 miesięcy do dnia bilansowego. Należności mogą powstać z tytułu:

• sprzedaży wyrobów gotowych, towarów, usług na zewnątrz jednostki - wówczas nazywamy je należnościami od odbiorców,

• dotacji lub nadpłaconych instytucjom publicznoprawnym kwot podatków, składek ubezpieczeń społecznych - takie należności to należności publicznoprawne,

• kwestionowanych, nie uznawanych należności przez odbiorców, pracowników; wówczas, gdy jednostka skieruje sprawę do sądu w celu rozpatrzenia poddanych wątpliwości należności, nazywać będziemy należnościami dochodzonymi na drodze sądowej,

• wypłaconych pracownikom i nierozliczonych zaliczek, pożyczek, są to tzw: należności od pracowników,

• nadpłaconych składek wobec instytucji, tj. Związków Zawodowych, Kas Zapomogowo-Pożyczkowych, z tytułu odszkodowań do wypłaty przez Zakłady Ubezpieczeniowe; należności od pozostałych instytucji nazywamy pozostałymi należnościami.

Inwestycje krótkoterminowe - obejmują nabyte aktywa finansowe w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożytków. Inwestycje te są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, daty ich nabycia bądź wystawienia. Zalicza się do nich:

• krótkoterminowe aktywa finansowe w postaci:• udziałów lub akcji przeznaczonych do obrotu w najbliższym roku (nabytych w celach

handlowych),

• innych papierów wartościowych, np. nabytych bonów skarbowych, obligacji, weksli i czeków obcych o terminie wykupu dłuższym niż 3 miesiące, a krótszym niż 12 miesięcy,

• udzielonych pożyczek na okres krótszy niż 1 rok,

• inne krótkoterminowe aktywa finansowe, np. lokaty bankowe założone na okres dłuższy niż 3 miesiące, a krótsze niż 12 miesięcy,

• środki pieniężne w postaci:• gotówki przechowywanej w kasie,

• środków na bieżących rachunkach bankowych,

• innych aktywów pieniężnych, tj. czeków, weksli obcych płatnych w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy, lokaty terminowe założone na okres krótszy niż 3 miesiące

AKTYWA

AKTYWA TRWAŁE

I Wartości niematerialne i prawne1. Koszty zakończonych prac rozwojowych2. Wartość firmy3. Inne wartości niematerialne i prawne4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

II Rzeczowe aktywa trwałe1. Środki trwałe2. Środki trwałe w budowie3. Zaliczki na środki trwałe

III Należności długoterminowe

IV Inwestycje długoterminowe1. Nieruchomości2. Wartości niematerialne i prawne3. Inne inwestycje długoterminowe

V Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

AKTYWA OBROTOWE

I Zapasy:1. Materiały2. Półprodukty i produkty w tok3. Produkt gotowe4. Towary5. Zaliczki na dostawy

II Należności krótkoterminowe:1. Z tytułu dostaw i usług2. Z tyt. Podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych i innych świadczeń3. Inne4. Dochodzone na drodze sadowej

III Należności krótkoterminowe1. Krótkoterminowe aktywa finansowe:

- udziały, akcje, inne papiery wartościowe- udzielone pożyczki- środki pieniężne w kasie i na

rachunkach- inne środki pieniężne-inne aktywa pieniężne

2. Inne inwestycje krótkoterminowe

IV Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Kapitał własny

I Kapitał

podstawowy

II Kapitał

zapasowy

III Kapitał z

aktualizacji wyceny

IVKapitał

rezerwowy

VWynik

finansowy (zysk lub strata)

Zobowiązania

I Rezerwy na

zobowiązania

II Zobowiązania

długoterminowe

III Zobowiązania

krótkoterminowe

IVRozliczenia

międzyokresowe

PASYWA

KAPITAŁ WŁASNY

I Kapitał ( fundusz) podstawowy

II Należne wpłaty na kapitał obrotowy (wielkość ujemna)

III Udziały(akcje) własne (wielkość ujemna)

IV Kapitał (fundusz) zakładowy

V Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

VII Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII Zysk ( strata) netto

IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

I Rezerwy na zobowiązania

II Zobowiązania długoterminowe:a) Kredyty pożyczkib)Zobowiązania z tytułu dłużnych papierów wartościowychc) Inne zobowiązania długoterminowe

III Zobowiązania krótkoterminowea)Kredyty i pożyczkib) Zobowiązania z tytułu dłużnych papierów wartościowychc) Zobowiązania z tytułu dostaw i usług:- Do 12 miesięcy- Powyżej 12 miesięcyd) Zaliczki otrzymane na dostawye) Zobowiązania wekslowef) Zobowiązania z tyt. podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeńg) Zobowiązania z tytułu wynagrodzeńh) Innej) Fundusze specjalne

IV Rozliczenia wekslowe

Bilans- schemat przykładowy

Zasady bilansowe:1. Zasada równowagi bilansowej2. Zasada ciągłości bilansowej3. Zasada rzetelności

Przykład

Zadanie 1

Rozwiązanie

Zadanie 2

Rozwiązanie

Zadanie 3

Rozwiązanie

Zadanie 4

Zadanie 5

Rozwiązanie

Zadanie 6

Literatura

• Bartel T., Chałupczak J., Potulska E., Stec K., Zasady rachunkowości zbiór zadań 1, ODDK Gdańsk 2011

• Dyduch A., Sawicka J., Stronczek A., Rachunkowość finansowa-wybrane zagadnienia, wyd. C.H. BECK, Warszawa 2004, s.45-48

• Gierusz B. , Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, wyd. ODDK, Gdańsk 2003, s. 37

• Gierusz B., Zbiór zadań do podręcznika samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk 2011

• Helin A., Ustawa o rachunkowości. Komentarz, wyd. C.H. BECK, Warszawa 2005, art.3

• Lichtarski J., Podstawy nauki o przedsiębiorstwie", Wrocław 1997

• Padurek B., Zasady rachunkowości, Wrocław 2007r., s.6-12

• Sierpińska M. , Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych",, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005

• Ustawa z dnia 29 września 1994 r.o rachunkowości.