quantitative analysis of volatile organic compounds btex ... · 405...

405

การวเคราะหปรมาณสารอนทรยระเหยงาย BTEX ในนานมแมเขตกรงเทพมหานคร Quantitative analysis of Volatile Organic Compounds BTEX

in human milk in Bangkok area

เสาวนย เสมาทอง1, ธนสร ตนศฤงฆาร1, พรรณฑรา เกตแกว2, สรลกษณ ถาวรวฒนะ3, กลยา ซาพวง1, ปราลบ พรมลวน1, วรรณภา คมจนดา2

บทคดยอ

งานวจยนเปนการศกษาเพอพฒนาวธการวเคราะหหาปรมาณสารเบนซน โทลอนเอธลเบนซน และ ไซลน ในตวอยางน านม โดยใชเทคนค โซลดเฟสไมโครเอกแทรกชน วเคราะหโดยใชเครองแกสโครมาโตกราฟ จากการศกษาโครมาโตแกรมของสารมาตรฐาน BTEX พบวาเกดพคทเวลา 3.10 นาท โทลอนเกดพคทเวลา 4.32 นาท เอทลเบนซนเกดพคทเวลา 6.0 นาท เมตา,พารา-ไซลนเกดพคทเวลา 6.1 นาท และ ออโท-ไซลน เกดพคทเวลา 6.25 นาทสาหรบการสรางกราฟมาตรฐาน BTEX ในน านมแมดวยวธ Internal standard เพอทาปรมาณวเคราะหพบวากราฟมาตรฐานใหคาความเปนเสนตรง โดยมคา R2 อยในชวง 0.9981 – 0.9995 สาหรบการศกษาความเทยงของเทคนคการวเคราะหในรปเปอรเซนตเบยงเบนมาตรฐานสมพทธ พบวาตากวารอยละ 5 ในทกระดบความเขมขนทวเคราะห โดยมคาอยระหวาง 0.09 – 3.87 สาหรบการศกษาความถกตองของการวเคราะหสารในรปเปอรเซนตการไดกลบคนพบวาสามารถวเคราะหไดมคาใกลเคยงความเขมขนของสารมาตรฐาน BTEX ทเตมในน านมอางอง สาหรบผลการวเคราะหปรมาณน านมแมในเขตชมชนเมองพบวามคาเฉลยสงกวาในกลมตวอยางทอาศยนอกเขตชมชนเมอง โดยในชมชนเมองพบการปนเปอนสาร BTEX จานวน 21 ราย (รอยละ 70) ไมพบ BTEX 9 ราย (รอยละ 10) สามารถตรวจพบสาร Benzene จานวน 6 ตวอยาง (รอยละ 20) โดยมปรมาณทตรวจพบอยในชวงตงแต 0 – 12.74 ppb มคาเฉลยเทากบ 2.04 ppb ตรวจพบสาร Toluene จานวน 19 ตวอยาง (รอยละ 63.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 181.02 ppb มคาเฉลยเทากบ 28.47 ppb ตรวจพบสาร Ethylxylene 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 - 50.59 ppb มคาเฉลย 1.69 ppb สาร m,p – Xylene ตรวจพบ 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 18.61 ppb มคาเฉลยเทากบ 0.62 ppb และตรวจพบ o-Xylene จานวน 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 11.7 ppb มคาเฉลย 0.39 ppb ในขณะทแม ทอาศยในเขตนอกชมชนเมอง ตรวจพบสาร BTEX เพยง 5 ตวอยาง (รอยละ 16.67) โดยตรวจไมพบสาร Benzene, Ethylbenzene และ m,p – Xylene ในทกตวอยาง และสามารถตรวจพบสาร Toluene ได 5 ตวอยาง (รอยละ 16.67) โดยมปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 57.35 ppb มคาเฉลยเทากบ 5.43 ppb และตรวจพบสาร o – Xylene 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) มคาเฉลยเทากบ 0.46 ppb

406

บทท 1 บทนา

1.1 ทมาและความสาคญของงานวจย

“นมแม” อาหารทดทสดสาหรบทารก องคการอนามยโลกใชเวลากวา 20 ป กอนจะประกาศเปลยนคาแนะนาการไดรบนมแมอยางเดยว จาก 4 เดอนเปน 6 เดอนเตม เนองจากจากการทบทวนรายงานการศกษาวจย มขอมลแสดงใหเหนวาการใหนมแมแกทารกอยางเดยว (Exclusive Breastfeeding; ECBF) โดยไมมอาหารอนแมแตน าเปนเวลานาน 6 เดอน มผลดตอสขภาพทารกและแมมากกวา โดยศกษาสขภาพของทารกทไดรบนมแมอยางเดยว (ECBF) นาน 6 เดอน เปรยบเทยบกบทารกกลมทเรมไดรบอาหารเสรมรวมกบนมแมทอาย 4-5 เดอน หรอกลมทไมไดกนนมแม พบวา ทารกทไดรบนมแมอยางเดยว 6 เดอนไมมขอเสยทสาคญ ทารกมอตราการเจรญเตบโตทเปนปกต ปวยดวยโรคทางเดนอาหาร-อจจาระรวง โรคทางเดนหายใจตากวา ผลดตอสขภาพแม ไดแก การทแมมน าหนกตวลดลงสปรกตเรวกวา ระยะเวลาปลอดประจาเดอนของแมนานขนทาใหทงระยะหางในการมบตรคนถดไปและลดการเสยเลอดประจาเดอน และมการทบทวนการศกษาเพมเตมทแสดงใหเหนวา การไดรบนมแมทนานพอมผลตอการเพมพฒนาการของสมอง ลดโอกาสการเกดโรคภมแพ และโรคเรอรงบางโรค รวมทงมผลดอนๆตอแม [1] สาหรบในประเทศไทยกระทรวงสาธารณสขเรมรณรงคการเลยงทารกดวยนมแมลวนอยางเดยว 6 เดอน และกนนมแมควบคกบอาหารเสรมตามวยจนกระทงอาย 2 ป ในป 2546 [1] ซงจากการสารวจขอมลประเทศไทยในป พ.ศ. 2548 – 2549 พบวามจานวนแมเลยงลกดวยนมแมลวนอยางเดยว 6 เดอน อยในอตราทตามากของโลก มเพยงรอยละ 5.4 เทานน โดยในภาคกลางรวมกรงเทพมหานคร มแมทเลยงลกดวยนมแมลวนอยางเดยว 6 เดอนเพยงรอยละ 2.4 [2] กระทรวงสาธารณสขจงเรงรณรงคใหเหนความสาคญของการเลยงลกดวยนมแม รวมทงเสนอแนะแนวทางใหแมทตองทางานนอกบาน ซงสวนใหญเปนแมในกรงเทพมหานคร เมอพนกาหนดลาคลอดแลว มความจาเปนตองออกไปทางานนอกบาน หนมาสนใจการบบ เกบนม จากททางานนากลบไปใหลกกนทบาน ปจจบนกรงเทพมหานครกาลงประสบปญหาดานสงแวดลอมอยางมาก ทงนเนองจากกรงเทพมหานครเปนศนยกลางความเจรญของประเทศในดานตางๆ เชน ดานเศรษฐกจ การคาขาย การคมนาคมขนสง และการอตสาหกรรมเปนตน จงสงผลใหประชาชนเขามาอยอาศยหรอประกอบอาชพในกรงเทพมหานครเพมมากขน ปญหามลพษทางอากาศเปนหนงในปญหาหลกดานสงแวดลอมของกรงเทพมหานคร มสาเหตหนงมาจากจานวนรถยนตทเพมขนมากอยางรวดเรว แตการขยายพนทถนนมจานวนนอย เมอเทยบกบสดสวนยานพาหนะทเพมขนมาก [3] จากผลตรวจวดคณภาพอากาศโดยกรมควบคมมลพษ ในชวงป พ.ศ. 2532 – 2546 พบวา ปญหาเกยวกบการ

407

ปนเปอนของสารตะกวในกรงเทพมหานครลดนอยลง เนองจากมมาตรการลดปรมาณสารตะกวในน ามนเบนซนอยางตอเนองตงแตป พ.ศ. 2532 จนกระทงปพ.ศ. 2540 จงมมาตรการบงคบใชน ามนไรสารตะกวท งหมด เ ปนผลใหปรมาณสารตะกวในบรรยากาศลดลง ในสวนของกาซคารบอนไดออกไซดนน เรมมปรมาณลดลงตงแตป พ.ศ. 2536 เนองจากมการบงคบใชอปกรณขจดมลพษในระบบไอเสยรถยนตเปนประเภท Catalytic Converter เพอให เครองยนตมการเผาไหมอยางสมบรณ นอกจากนยงมการจดทาระบบขนสงมวลชนทไมใชน ามน เชน รถไฟฟามวลชนในเขตกรงเทพมหานคร สวนปรมาณกาซไนโตรเจนออกไซดและกาซซลเฟอรไดออกไซด พบวายงมปรมาณคอนขางตา จากขอมลดงกลาวขางตนบงชใหเหนวา ปญหามลพษทางอากาศนาจะลดลง แตปญหาดงกลาวกลบไมลดลงแตอยางใด แตกลบทรนแรงมากขนทกปสวนหนงอาจเปนผลมาจากฝ นละอองทมากขน รวมทงมการใชรถยนตมากขน [4] จากรายงานสถานการณมลพษทางอากาศในกรงเทพมหานคร พบวายานพาหนะเปนแหลงกาเนดมลพษทางอากาศทสาคญ โดยตดตามตรวจสอบมลพษจากยานพาหนะทงสน 2,538 คน แบงเปนยานพาหนะทใชเครองเบนซน 1,054 คน และรถยนตทใชเครองดเซลจานวน 1,484 คน พบวารอยละ 39 ของจานวนรถทตรวจวดมมลพษทางอากาศทเกนมาตรฐาน [3] ทงนในไอน ามนเชอเพลงพบวามองคประกอบของสารกลมอะโรเมตก เชน เบนซน โทลอน เอทธลเบนซน และไซลน ซงสารเหลานองคการอนามยโลกไดจดอยในกลมของสารกอมะเรง โดยเฉพาะสารเบนซน เปนสารมลพษทไมมระดบความปลอดภยซงจะตองถกควบคมใหมปรมาณนอยทสด หรอไมมเลย [5] เบนซน (Benzene) โทลอน (Toluene) เอทธลเบนซน (Ethylbenzene) และ ไซลน (Xylene) เรยกรวมโดยยอวา BTEX เปนสารอนทรยระเหยงายในกลมของสารไฮโดรคารบอน มอยในน ามนเชอเพลง จดไดวาเปนสารเคมทการใชมากทสดกลมหนง โดยใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมประเภทปโตรเคม พลาสตกและโพลเมอร สารกลมนถกนาไปใชในโรงงานอตสาหกรรมหลายประเภท อาท เปนเชอเพลง ตวทาละลาย และใชเปนสารตงตนในการผลตเรซน โพลเมอร พลาสตก ระเบด หรอ สารเคมทางการเกษตร เปนตน สารดงกลาวเมอปลอยสสงแวดลอมแลวสามารถกระจายสคน สตว และพช รวมทงยงสามารถถายทอดผานหวงโซอาหาร (Food chain) อกดวย [6] เบนซน เปนสารทมอยในธรรมชาตโดยเปนสวนประกอบของน ามนปโตรเลยม ประชาชนสวนใหญไดรบเบนซนโดยการหายใจเอาอากาศทปนเปอนเบนซนเขาไป โดยเฉพาะในบรเวณทมการจราจรหนาแนน บรเวณรอบสถานบรการน ามนรถยนต โรงงานทใชเบนซนในกระบวนการผลต หรอแมแตจากควนบหร โดยจากการศกษาในสตวทดลองพบวาเบนซน เมอดดซมเขาสรางกาย จะไปสะสมทไขมนและเยอไขมน เบนซนเปนสารทมความเปนพษเฉยบพลน (Acute toxicity) ตา แตจากการศกษาความเปนพษเรอรง (Chronic toxicity) พบวาการไดรบเบนซนเปนระยะเวลานานมผลทาใหเกดพษตอไขกระดกและการสรางเมดเลอดท งในคนและสตว โดย International Agency for Research on Cancer (IARC) จดใหเบนซนอยในกลมท 1 คอเปนสารกอ

408

มะเรงในคน เนองจากไปกระตนใหเกดการสรางเมดเลอดขาวมากกวาปกต ทาใหเกดเปนมะเรงเมดเลอดขาว (Leukemia) ได [7] โทลอน เปนผลพลอยไดของอตสาหกรรมถานหน และอตสาหกรรมปโตรเคม โดยใชประโยชนเปนตวทาละลายในอตสาหกรรมยา เคม ยาง พลาสตก รวมทงใชเปนองคประกอบในสตรผสมน ามนเชอเพลงเครองยนต โทลอนสามารถเขาสรางกายโดยการหายใจและดดซมผานผวหนงได เมอทดสอบความเปนพษพบวา มความเปนพษเฉยบพลนสงกวาเบนซน สวนความเปนพษเรอรงไมกอใหเกดความมนงงแบบรนแรงหรอเกดการเปลยนแปลงของเมดเลอด แตจะกอใหเกดความไมสมพนธกนของการเคลอนไหว (Impairment of co-ordination) และระบบประสาทสมผสไมด ซงมผลทาใหเกดการอบตเหตหกลมไดงาย นอกจากนยงกอใหเกดความระคายเคองตอผวหนง และผวหนงอกเสบ [8] เอทธลเบนซน ใชประโยชนอยางกวางขวางในอตสาหกรรมเคม พลาสตก ยา สงพมพ สารกาจดศตรพช อตสาหกรรมปโตรเคม รวมทงใชเปนสวนประกอบของนามนเชอเพลง แหลงกาเนดทสาคญของสารเอทธลเบนซนไดแก การเผาไหมน ามนเชอเพลงจากยานพาหนะ ควนบหร รวมทงโรงงานอตสาหกรรมตางๆ ผลการศกษาในสตวทดลองพบวามผลทาใหเกดมะเรงทปอด ตบ และไต [9] หนวยงาน International Agency for Research on Cancer (IARC) จดใหเอทธลเบนซนอยในกลม 2B คอเปนสารทมความเปนไปไดทจะทาใหเกดมะเรงในมนษย [10] ไซลน เกดจากอตสาหกรรมถานหน และจากกระบวนการกลนน ามนปโตรเลยม นามาใชอยางแพรหลายทงในอตสาหกรรมพลาสตก เสนใยสงเคราะห ใชเปนตวทาละลายในการผสมสารเคมทางการเกษตร รวมทงเปนสวนผสมในน ามนเชอเพลงเครองยนต ไซลนสวนใหญเขาสรางกายโดยการดดซมผานทางผวหนงและการหายใจ มความเปนพษเฉยบพลนรนแรงกวาเบนซน และโทลอน โดยจะทาใหเกดความระคายเคองตอผวหนงอยางรนแรง เมอเขาสปอดกจะสามารถดดซมเขาสประแสโลหตได สาหรบการไดรบพษแบบเรอรงจะมอาการคลายคลงกบอาการทเกดขนจากการสมผสแบบเฉยบพลน คอ มอาการผวหนงอกเสบ แหง เยอตาอกเสบ สนกระตก เปนตน [11]

ปจจบน United States Environmental Protection Agency (U.S.EPA) ไดแนะนาวาควรกาจดสาร BTEX ใหเหลอนอยทสดและควรหลกเลยงการไดรบสมผส [6] ทงนจากการศกษาปรมาณสารเบนซนในอากาศในบรเวณรมถนนทมการจราจรหนาแนนในกรงเทพมหานครในชวงป พ.ศ. 2548 พบสง 15.49 – 65.70 สวนในพนลานสวน (ppb) มคาเฉลยประมาณ 33.71 สวนในพนลานสวน (ppb) [12] ซงสอดคลองกบขอมลการศกษาในโครงการศกษาปรมาณสารอนทรยระเหยงายในกรงเทพมหานคร พบระดบความเขมขนของเบนซนสงถง 30.3 – 56.8 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร ซงแสดงวาประชากรในกรงเทพมหานครบางพนทมความเสยงตอการเปนมะเรงเมดเลอดขาวถงประมาณ 1 ตอ 10,000 คน และเมอเทยบกบผลการศกษาอนๆ พบวาความเขมขนของ

409

สารเบนซนในเขตเมองของกรงเทพมหานครมคาสงกวาเขตเมองของอเมรกา 4 เทา และสงกวาเขตเมองสวเดนประมาณ 2 เทา [13] ทงนคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตไดกาหนดคามาตรฐานเบนซนในบรรยากาศโดยทวไปใน 1 ป ตองไมเกน 1.7 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร [14] องคการอนามยโลกไดกาหนดใหเบนซนเปนสารทไมมระดบความปลอดภย โดยกาหนดคามาตรฐานการปนเปอนในอากาศเขตเมองตลอดปอยระหวาง 5 – 20 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร [15] สาหรบปรมาณการปนเปอนสารโทลอน เอทธลเบนซน และไซลน จากการการศกษาโดยกรมควบคมมลพษ รวมกบกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม และ JICA เรมดาเนนการสารวจตงแตป พ.ศ. 2549 พบวามการปนเปอนในอากาศกรงเทพมหานคร [16] ปจจบนในประเทศไทยยงไมมการกาหนดคามาตรฐานของโทลอน เอทธลเบนซน และไซลน ในบรรยากาศ แตเมอเปรยบเทยบกบเกณฑคามาตรฐานการปนเปอนในอากาศในเขตเมองทกาหนดโดยองคการอนามยโลกพบวายงอยในเกณฑมาตรฐาน อยางไรกตามสารระเหยเหลานเปนสวนประกอบในนามนเชอเพลง หากมการใชในปรมาณสงมากขนยอมสงผลใหเกดปญหามลพษ และปรมาณมสะสมทมากขนไดในอนาคต ซงตองควรมการเฝาระวงอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงยงไมมขอมลการศกษาผลกระทบตอสขภาพระยะยาวจากการไดรบสมผสสารโทลอน เอทธลเบนซน และไซลน ทตรวจพบในกรงเทพมหานครโดยเฉพาะขอมลในประชากรกลมเสยง เชน เดก หญงมครรภ หรอคนชรา

จากขอมลการศกษาปรมาณการปนเปอนสาร BTEX ในอากาศกรงเทพมหานคร แสดงใหเหนวา การเดนทางผานการจราจรในกรงเทพมหานคร ยอมมโอกาสสมผสและไดรบสาร BTEX โดยอาจดดซมผานการหายใจและสามารถดดซมผานผวหนงได ปจจบนแมใหบตรในกรงเทพมหานครหลายคนมความจาเปนตองเดนทางมาทางานดวยเหตผลทางเศรษฐกจ โดยเลอกวธบบ เกบ นากลบไปปอนลกทบาน หรอออกมาทางานนอกบาน และกลบเขาบานเพอใหลกดดจากอก ซงตองมการเดนทางผานการจราจรในกรงเทพมหานคร ทงนจากรายงานการศกษาโดยการเกบตวอยางนานมแมจานวน 23 ตวอยางจากธนาคารนานม ทโรงพยาบาลเดก ในกรงโรมประเทศอตาล เพอตรวจหาปรมาณเบนซนและโทลอนในนานมพบวามปรมาณเบนซนปนเปอน 0.01 – 0.18 ไมโครกรมตอกโลกรม และปรมาณโทลอนเทากบ 0.04 – 2.54 ไมโครกรมตอกโลกรม โดยพบวาแมทมปรมาณสารเบนซนและโทลอนปนเปอนในนานมมาก จะเปนผอยอาศยในเขตเมอง หรอกงชมชนเมอง และมการจราจรทหนาแนน [17] โครงการนเปนการศกษาเบองตนเพอพฒนาวธการวเคราะหหาปรมาณสาร BTEX รวมทง

ศกษาปรมาณการปนเปอนสาร BTEX เบองตนในนานมของหญงใหนมบตรทตองเดนทางผาน

การจราจรในกรงเทพมหานคร เพอนาผลการศกษามาเปนขอมลพนฐานในการขยายโครงการเพอ

พฒนาโครงการเพอเฝาระวงการปนเปอนของสาร BTEX ในนานมแมเขตกรงเทพมหานครตอไป

ผลการศกษานจะสามารถใชเปนขอมลพนฐาน เพอใชในการเฝาระวงปญหาสขภาพโดยเฉพาะดาน

อนามยแมและเดกในกรงเทพมหานคร

410

1.2 วตถประสงคของโครงการ 1. เพอพฒนาวธการวเคราะหหาปรมาณสารอนทรยระเหยงาย BTEX ในนานมแม 2. เพอหาปรมาณเบองตนของสาร BTEX ในนานมแม ทตองเดนทางในกรงเทพมหานคร

1.3 ขอบเขตการดาเนนงานโครงการ ศกษาวเคราะหสารอนทรยระเหยงาย 4 ชนด ประกอบดวย สารเบนซน โทลอน เอทธลเบนซน และไซลน ในนานมของหญงใหนมบตรจานวน 60 ราย โดยแบงเปนกลมของหญงทใหนมบตรทตองเดนทางผานการจราจรในกรงเทพมหานครหรออยอาศยในชมชนเมองทมการจราจรหนาแนนจานวน 30 ตวอยาง และหญงใหนมบตรทอาศยอยนอกเขตชมชนเมองไดแก ผอาศยในชมชนเกษตรกรรม หรออยหางไกลจากถนนสายหลก มโอกาสไดรบสาร BTEX จากการเผาไหมของน ามนเชอเพลงนอย และไมมการเดนทางผานการจราจรเขาส กทม ในชวงใหนมบตร จานวน 30 ตวอยาง 1.4 สถานททาการวจยหรอเกบขอมล

1. วทยาลยวทยาศาสตรสาธารณสข จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2. ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร 3. คลนคนมแม สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน 4. ศนยอนามยท 3 จงหวดชลบร

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทราบวธการวเคราะหหาปรมาณสาร BTEX ในนานม 2. ทราบถงประมาณการปนเปอนสาร BTEX ในนานมแม กรงเทพมหานคร 3. สามารถเฝาระวงการปนเปอนสาร BTEX ในนานมแม 4. สามารถขยายโครงการเพอเฝาระวงการปนเปอนสาร BTEX ในนานมแม

411

บทท 2 วธการศกษา

2.1 การคดเลอกลมตวอยาง การวจยนเปนการศกษาแบบ cohort study โดยมวธการศกษาดงน 2.1.1 คดเลอกกลมตวอยาง โดยกลมตวอยางทคดเลอกตองมคณสมบตเบองตนดงน

- เลยงลกดวยนมแม - อยระหวางการใหนมบตร - มน านมมากเพยงพอสาหรบบตร - มสขภาพแขงแรง และไมเปนโรคตดตอรายแรง - ไมดมเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล - ไมสบบหร หรอตดสารเสพตดอนๆ - ไมรบประทานยาตอเนองเปนประจา

2.1.2 จาแนกกลมตวอยางเปน 2 กลม ดงน กลมท 1 ไดแกกลมแมทตองเดนทางผานการจราจรในกรงเทพมหานคร หรออยอาศยในเขตชมชนเมองทมการจราจรหนาแนน จานวนอยางนอย 30 ตวอยาง กลมท 2 ไดแกเปนกลมแมทอาศยอยนอกเขตชมชนเมองทมโอกาสสมผสมลพษทางอากาศนอย จานวนอยางนอย 30 ตวอยาง

2.2 การจดทาแบบสอบถามและสมภาษณ 2.2.1 จดทาแบบสอบถาม เพอสอบถามพฤตกรรม และขอมลตางๆ ทเกยวของกบการเดนทาง และปญหาสขภาพ เชน พฤตกรรมการกนอาหาร โรคประจาตว ยาทใชประจา เสนทางการจราจร ทอยอาศย ลกษณะงาน และสถานททางาน (ภาคผนวกท 1) 2.2.2 การสมภาษณใชวธการสมภาษณแบบมโครงสราง (Structure Interview) 2.3 วธการเกบตวอยางนานม 2.3.1 เครองมอและอปกรณ 1) เครองปมนมแบบสญญากาศยหอ Ameda รน one-handed breastpump EHP with flexshield (PC) dt en 2) ขวดแกวสชา 3) กระตกนาแขง 4) พาราฟลม 5) ตแชอณหภม -20 องศาเซลเซยส

412

2.3.2 วธการเกบตวอยางนานมแม 1) การเกบตวอยางนานมแมอางอง (Blank milk) เกบตวอยางนานมอางองจากหญงใหนมบตรจานวน 2 คนทอาศยอยในเขตชนบท หางไกล

จากเสนทางการจราจรและไมมการเดนทางโดยใชรถยนตหรอเครองยนตอยางนอย 1 สปดาห กอนการเกบตวอยาง โดยเกบตวอยางน านมประมาณครงละ 60 มลลลตร โดยใชเครองปมนมแบบสญญากาศ เกบในชวงเชาหลงจากตนนอนเปนเวลา 3 วน (รวม 180 มลลลตร) หลงจากนนเกบตวอยางน านมอางองใสขวดแกวสชา ปดฝา และปดผนกดวยพาราฟลม แชในกระตกน าแขงอณหภมประมาณ 5 องศาเซลเซยส และนาเดนทางกลบมาแชในตแชอณหภม -20 องศาเซลเซยส ในหองปฏบตการกอนทาการวเคราะห

2) การเกบตวอยางนมแม (Sample milk) จาแนกเปน 2 กลม ตามการทดลองในขนตอนท 2.1.2 เกบตวอยางน านมโดยใชเครองปม

นมแบบสญญากาศ เกบตวอยางน านมปรมาตรประมาณ 30 มลลลตร บรรจลงในขวดแกวสชา ปดฝาสนททนทและพนดวยพาราฟลม เพอปองกนการระเหยของสาร BTEX เกบตวอยางในกระตกน าแขงอณหภมประมาณ 5 องศาเซลเซยส แลวนาไปเกบในตแชทอณหภม -20 องศาเซลเซยสทหองปฏบตการกอนนามาวเคราะหพรอมกน 2.3.3 สถานทเกบตวอยาง

กลมท 1 เกบตวอยางในสถานททางานภายหลงการเ ดนทางผานการจราจรในกรงเทพมหานคร หรอในทอยอาศยในบรเวณทมการจราจรหนาแนน

กลมท 2 เกบตวอยางในโรงพยาบาลชมชน

(ก) (ข) ภาพท 1 แสดงการเกบตวอยางนมแม

(ก) การเกบนานมดวยเครองปมนมแบบสญญากาศ (ข) ขวดเกบตวอยางนานมแม

413

2.4 วธการวเคราะหสารอนทรยระเหยงาย BTEX ในนานมแม 2.4.1 เครองมอและอปกรณ 1) เครอง Gas Chromatography (GC) ยหอ Varian รน CP3800 : Star Chromatography Workstation 2) Manual SPME Holder ผลตโดยบรษท SUPELCO 3) SPME Fiber: Polydimethylsiloxane, PDMS (red) ผลตโดยบรษท SUPELCO 4) เครองชงไฟฟาทศนยม 2 ตาแหนง รน PG2002-S ผลตโดยบรษท METTER TOLEDO 5) เทอรโมมเตอร 6) Magnetic bar 7) เครอง Stirrer MS-1 2.4.2 สารเคม 1) สารละลายมาตรฐานผสม BTEX ประกอบไปดวย Benzene (C6H6), Toluene (C7H8), Ethylbenzene (C8H10), m,p-Xylene (C8H4(CH3)2) เขมขนอยางละ 100.00 ppm ละลายใน Methanol ผลตโดย Dr. Ehrenstorfer GmbH 2) alpha,alpha,alpha-Trichlorotoluene (C7H5F3, 99.5% purify) ความเขมขน 200.00 ppm ผลตโดย Dr.Ehrenstorfer GmbH (Internal Standard) 3) เมทานอล (CH3OH, 99.99% purify, HPLC Grade) บรษท Fisher Scientific 4) โซเดยมคลอไรด (NaCl, 99.99% purify) บรษท Ajax Finechem 2.4.3 การตงสภาวะของเครองแกสโครมาโตกราฟทใชในการทดลอง การพฒนาวธการวเคราะหสาร BTEX ในน านมแม ใชหลกการของ Fustinoni (1999) และ Tansaringkarn และคณะ (2004) จากการพฒนาวธการวเคราะหการหาปรมาณเบนซน โทลอน เอธลเบนซน ไซลน และเอมทบอ ในเลอดโดยเทคนคเฮดสเปซ-โซลดเฟสไมโครเอกซแทรกชน โดยตงสภาวะของเครอง GC ดงน

414

ตารางท 1 แสดงสภาวะของเครอง GC-FID พารามเตอร สภาวะ

อณหภม Injector 180 oC ชนดของคอลมน Zebron ZB 5 MSi ขนาดคอลมน 30 m x 0.25 mm x 0.25 um Phenomenex อณหภมคอลมน 50 oC hold 3 min. to 180 oC (rate: 15 oC/min) Detector FID temp. 180 oC (make up (He): 28 ml/min,

Air 300 ml/min, H2 30 ml/min) Carrier gas He Flow rate 1.5 ml/min 2.4.4 การสกดและการเตรยมตวอยาง การวเคราะหสาร BTEX ในน านมแมใชเทคนคเตรยมตวอยางทศกษาโดย สพรรณ กาบเครอและชาญยทธ แผนทอง (2552) โดยใชสภาวะทเหมาะสมตามการเตรยมตวอยางนมทมไขมน ตารางท 2 แสดงภาวะทเหมาะสมในการเตรยมตวอยางนมทมไขมน

พารามเตอร สภาวะทเหมาะสมในการเตรยมตวอยาง อณหภมทเหมาะสมในการดดซบ 60 oC เวลาทเหมาะสมในการดดซบ 30 นาท ปรมาตรนานมตวอยาง 5.0 มลลลตร ปรมาณเกลอโซเดยมคลอไรด 0.5 กรม 2.4.5 การศกษาโครมาโตแกรมของสารละลายมาตรฐาน BTEX ในนานมแม

1) ปเปตนมอางองปรมาตร 5.0 มลลลตร ใสลงใน vial ขนาด 20 มลลลตร ทมเกลอโซเดยมคลอไรด 0.5 กรม เตมสารละลายมาตรฐาน BTEX ความเขมขน 100 ppm ปรมาตร 5 μl ลงในขวด vial ปดฝาดวยเซปตม ปดทบดวยพาราฟลมและปดดวยอะลมเนยม กวนดวยเครองกวนแมเหลก 30 วนาท จากนนนาไปใช PDMS ไฟเบอรดดซบไอของสารละลาย เปนเวลา 30 นาท ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส

2) นาไฟเบอรทดดซบไอของสารละลาย BTEX ไปทาการคายสารเปนเวลา 15 นาท โดยใชเครอง Gas Chromatography

415

2.4.6 การสรางกราฟมาตรฐานของสารอนทรยระเหยงาย BTEX ในนานมแม 2.4.6.1 ขนตอนการเตรยม Mix Standard 1) เตรยมสารมาตรฐาน mix standard (Benzene, Toluene, Ethylbenzene, m,p-Xylene, o-Xylene) เพอทา Calibration curve ความเขมขน 20, 40, 60, 80 และ 100 ppb 2) Stock mix standard 50 ppm: ปเปต Methanol 500 μl ใสใน vial ขนาด 2 ml และปเปต mix standard ความเขมขน 100 ppm 500 μl ตารางท 3 แสดงการเตรยม Mix Standard ทความเขมขนตางๆ

ปรมาตรทปเปต (μl) ความเขมขน Mix standard

(ppb) Stock mix standard

50 ppm Stock Internal standard

100 ppm

NaCl (g)

20 2 5 0.5 40 4 5 0.5 60 6 5 0.5 80 8 5 0.5 100 10 5 0.5

2.4.6.2 ขนตอนการสรางกราฟมาตรฐาน

ปเปตนมอางอง 5 ml ใส vial ขนาด 20 ml ปเปต Stock mix standard, Stock Internal Standard และเกลอ ตาม ตารางท 3 นาไปดดซบดวย SPME โดยใชการเตรยมตวอยางตามสภาวะทเหมาะสมตามตารางท 2 และนาไปวเคราะหดวยเครอง Gas Chromatography ตอไป

2.4.7 การศกษาความเทยงของเทคนคการวเคราะหในรปเปอรเซนตเบยงเบนมาตรฐานสมพทธ

(%RSD) - ปเปต นมอางอง (blank milk) ใส Vial ขนาด 20 ml ปเปต mix standard (20, 60

และ 100 ppb), stock Internal standard (100 ppb) และ เกลอ (0.5g) นาไปดดซบดวย PDMS fiber ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส พรอมทงกวนสารดวยเครอง magnetic stirrers เปนเวลา 30 นาท จากนนนาไปวเคราะหดวยเครอง GC ตามสภาวะทเหมาะสมตามตารางท 1

- ทาการทดลองซา 3 ครง - คานวณหาความเขมขนเฉลยของสารมาตรฐาน BTEX และหาคาความเทยงของ

เทคนคการวเคราะหในรปคาเบยงเบนมาตรฐานสมพทธ (%RSD) โดยการคานวณจาก

% คาเบยงเบนมาตรฐานสมพทธ (% RSD) = คาเบยงเบนมาตรฐาน (SD) X 100

คาเฉลย (X)

416

2.4.8 การศกษาความถกตองของการวเคราะหในรปเปอรเซนตการไดกลบคน (%Recovery) - ปเปต นมอางอง (blank milk) ใส Vial ขนาด 20 ml ปเปต mix standard (20, 60

และ 100 ppb), stock Internal standard (100 ppb) และ เกลอ (0.5g) นาไปดดซบดวย PDMS fiber ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส พรอมทงกวนสารดวยเครอง magnetic stirrers เปนเวลา 30 นาท จากนนนาไปวเคราะหดวยเครอง GC ตามสภาวะทเหมาะสมตามตารางท 1

- ทาการทดลองซา 3 ครง - คานวณหาเปอรเซนตการไดกลบคน โดยเทยบกบกราฟมาตรฐาน

2.4.9 การทาปรมาณวเคราะหสารอนทรยระเหยงาย BTEX ในนานมแม

ปเปตนมตวอยาง 5 ml ใส vial ขนาด 20 ml ปเปต Stock Internal Standard 5 μl และ เกลอ 0.5 กรม นาไปดดซบดวย SPME ทอณหภม 60 องศาเซลเซยสพรอมทงกวนสารดวยเครอง magnetic stirrers เปนเวลา 30 นาท จากนนนาไปวเคราะหดวยเครอง Gas Chromatography ตามสภาวะทเหมาะสมตามตารางท 1 2.5 สรปผลการวเคราะหปรมาณสาร BTEX ในนานมแม ระหวางแมทตองเดนทางผานการจราจรในกรงเทพมหานคร และแมทอาศยอยนอกเขตชมชนเมอง 2.6 จดทารายงานฉบบสมบรณ และเสนอแนะแนวทางการลดการปนเปอนสาร BTEX ในนานมแม

417

บทท 3 ผลการศกษา

3.1 ขอมลทวไปกลมตวอยาง 3.1.1 ขอมลทวไป กลมตวอยางในเขตชมชนเมองมจานวนอายเฉลยเทากบ 32.2 ป ซงมากกวากลมตวอยางนอกเขตชมชนเมองทมอายเฉลยเทากบ 26.9 ป ในกลมเขตชมชนเมองมอายบตรเฉลย 8.8 เดอน สวนนอกเขตชมชนเมองมอายบตรเฉลย 6.3 เดอน สาหรบจานวนบตรโดยเฉลยมคาใกลเคยงกนคอในกลมเขตชมชนเมองมจานวนบตรเฉลย 1.5 คน ในขณะทนอกเชตชมชนเมองมจานวนบตรเฉลย 1.6 คน กลมตวอยางในเขตชมชนเมองใหนมบตรเฉลย 8 มอ โดยมจานวนแมทปอนนมทปมเกบจากททางานจานวน 11 ราย (รอยละ 36.7) และเปนการปอนนมทปมอยางเดยวโดยไมไดดดจากอกจานวน 4 ราย (รอยละ 13.3) โดยเฉลยจะปอนนมทปมจานวน 1.7 มอ เฉลยครงละ 4.3 ออนซ มจานวนแมทใหนมบตรโดยการดดจากอกอยางเดยวจานวน 17 ราย (รอยละ 56.7) ในขณะทกลมตวอยางนอกเขตชมชนเมองใหนมโดยการดดจากอกอยางเดยวจานวน 27 ราย (รอยละ 90) และมจานวนแมทปอนนมโดยเกบจากททางานจานวน 3 ราย (รอยละ 10) (ตารางท 4) ตารางท 4 แสดงประวตทวไปกลมตวอยางในเขตชมชนเมองและนอกเขตชมชนเมอง

จานวน ขอมล ชมชนเมอง นอกเขตชมชนเมอง

อายเฉลย มากทสด นอยทสด

32.3 ป 42 ป 16 ป

26.9 ป 42 ป 15 ป

อายบตรเฉลย มากทสด นอยทสด

8.8 เดอน 2 ป 3 เดอน

15 วน

6.3 เดอน 1 ป 7 เดอน

1 เดอน จานวนบตรเฉลย มากทสด นอยทสด

1.5 คน 3 คน 1 คน

1.6 คน 4 คน 1 คน

วธการใหนมแม จากเตาอยางเดยว จากขวดโดยการบบ/ปม อยางเดยว ใชรวมกนทง 2 วธ

17 ราย (รอยละ 56.7) 4 ราย (รอยละ 13.3) 9 ราย (รอยละ 30)

27 ราย (รอยละ 90)

0 3 ราย (รอยละ 10)

จานวนมอใหนมแมเฉลย (ตอวน) จากเตา จากขวด : ปรมาณเฉลย

8 มอ 6.4 มอ 1.7 มอ

4.3 ออนซ/มอ

7.6 มอ 7.2 มอ 0.4 มอ

418

3.1.2 ขอมลประวตการทางาน กลมตวอยางในเขตชมชนเมองสวนใหญทางานนอกบานและมการเดนทางจานวน 24 ราย (รอยละ 80) ทางานทบานหรอเปนแมบานโดยทไมมการเดนทาง 6 ราย (รอยละ 20) ลกษณะหนาทการทางานสวนใหญจานวน 14 ราย (รอยละ 46.7) ทางานบรหาร ธรการ หรองานเกยวของกบเอกสาร มจานวน 5 ราย (รอยละ 16.7) มอาชพคาขายอาหารหรอเปนพนกงานรานคาทขายของรมฟตบาทหรอมทตงรานบรเวณรมถนน เปนแมบานจานวน 5 ราย (รอยละ 16.7) นอกจากนมอาชพอนๆ ไดแกพนกงานในหางสรรพสนคา 2 ราย พยาบาล 2 ราย ขบรถยนต 1 ราย และทางานกอสราง 1 ราย มจานวนชวโมงการทางานเฉลยตอวน 8 ชวโมง ทางานมานานเฉลย 6.5 ป สาหรบนอกเขตชมชนเมองกลมอยางสวนใหญจานวน 27 ราย (รอยละ 90) เปนแมบานและไมไดทางานนอกบาน (ตารางท 5) ตารางท 5 ประวตการทางานกลมตวอยางในเขตชมชนเมองและนอกเขตชมชนเมอง


ลกษณะการทางาน ทางานนอกบาน (มการเดนทาง) ทางานทบาน แมบาน

24 ราย (รอยละ 80) 6 ราย (รอยละ 20)


27 ราย (รอยละ90๗ ตาแหนง / หนาท การทางาน งานบรหาร ธรการ เอกสาร คาขาย พนกงานขาย/หางสรรพสนคา พยาบาล แมบาน อนๆ (กอสราง ขบรถยนต)

14 ราย (รอยละ 46.7)

5 ราย (รอยละ 20) 2 ราย (รอยละ 6.7) 2 ราย (รอยละ 6.7) 5 ราย (รอยละ 16.7) 2 ราย (รอยละ 6.7)


0 0 0

27 ราย (รอยละ 90) 0

ระยะเวลาเฉลยการทางาน (ตอวน) นอยทสด มากทสด

8 ชวโมง 5 ชวโมง 10 ชวโมง

8 ชม - -

ทางานมานานเฉลย (ป) นอยทสด มากทสด

6.5 ป 1 ป 17 ป

- - -

419

3.1.3 ขอมลสขภาพ จากการสารวจกลมตวอยางในเขตชมชนเมอง พบวากลมตวอยางสวนใหญมสขภาพแขงแรงด ไมมโรคประจาตว จานวน 26 ราย (รอยละ 86.7) มโรคประจาตว 4 ราย ไดแกโรคกระเพาะ โรคเบาหวาน พาหะธาลสซเมย และภมแพอากาศ สวนสขภาพบตรกลมตวอยางระบวาบตรมสขภาพแขงแรงดทกราย โดยอาการปวยทพบมาก 5 ลาดบแรกไดแก 1) เปนหวด มน ามก 2) มผนแพผวหนง 3) มไขสง 4) รองกวน งอแง โดยไมทราบสาเหต และ5) อาเจยน สาหรบกลมตวอยางนอกเขตชมชนเมองพบวากลมตวอยางสวนใหญมสขภาพแขงแรงด ไมมโรคประจาตว จานวน 27 ราย (รอยละ 90) มโรคประจาตว 3 ราย ไดแกโรคภมแพ พาหะธาลสซเมย สวนสขภาพบตรกลมตวอยางระบวาบตรมสขภาพแขงแรงดทกราย โดยอาการปวยทพบมาก 5 ลาดบแรกไดแก 1) เปนหวด มน ามก 2) มผนแพผวหนง 3) มไขสง 4) รองกวน งอแง โดยไมทราบสาเหต และ5) อาเจยน ตารางท 5 แสดงประวตดานสขภาพกลมตวอยางในชมชนเมองและนอกเขตชมชนเมอง


สขภาพแม 1) มโรคประจาตว 2) ไมมโรคประจาตว

4 ราย (รอยละ13.3) ไดแก 1) โรคกระเพาะ 1 ราย 2) เบาหวาน 1 ราย 3) พาหะธาลสซเมย 1 ราย 4) ภมแพอากาศ 26 ราย (รอยละ 86.7)

3 ราย (รอยละ 10) 27 ราย (รอยละ 90)

สขภาพบตร 1) แขงแรงด 2) เจบปวยบอย


0


0

อาการปวยของบตรทพบบอย 5 ลาดบแรก

1) เปนหวด มน ามก 2) มผนแพผวหนง 3) มไขสง 4) รองกวน งอแง โดยไมทราบ สาเหต 5) อาเจยน

1) เปนหวด มน ามก 2) มผนแพผวหนง 3) มไขสง 4) รองกวน งอแง โดยไม ทราบสาเหต 5) อาเจยน

420

3.1.3 ขอมลการเดนทางของแมทอาศยในเขตชมชนเมอง กลมตวอยางในเขตชมชนเมองไดดาเนนการเกบตวอยางจาแนกไดตามแหลงทอยโดยเปนผ ทมบานอาศยอยในเขตจงหวดกรงเทพมหานคร 21 ราย ในพนท 11 เขต ไดแก เขตปทมวน พญาไท บางคอแหลม สะพานสง ดอนเมอง บางซอ บางรก บางนา หวยขวาง สายไหม วงทองหลาง และในเขตจงหวดนนทบร ปทมธาน สมทรปราการ และนครปฐม สาหรบสถานททางานอยในเขตจงหวดกรงเทพมหานคร จานวน 9 เขตไดแก เขตปทมวน พญาไท ราชเทว คลองเตย บางคอแหลม บางซอ บางรก สาทร จตจกร แฃะในพนทปรมณฑล ไดแก จงหวดนนทบร (ภาพท 2)

ภาพท 2 แผนทแสดงจดทอยอาศยและททางานของกลมตวอยางในเขตชมชนเมอง

สาหรบการศกษาขอมลการเดนทางพบวากลมตวอยางเดนทางโดยใชพาหนะในการเดนทางเรยงตามลาดบไดดงน รถเมลจานวน 8 ราย (รอยละ26.7) รถมอเตอรไซด 7 ราย (รอยละ 23.3) รถต 6 ราย (รอยละ 20) รถยนตสวนตว 5 ราย (รอยละ 16.7) ไมมการเดนทาง 6 ราย (รอยละ 20) และเดนทางโดยใชรถไฟใตดน 1 ราย (รอยละ 3) ทงนมกลมตวอยางจานวน 3 ราย ใชพาหนะ 2 ชนดในการเดนทาง (ตารางท 6)

421

ตารางท 6 แสดงขอมลพาหนะทใชและเวลาในการเดนทางของกลมตวอยางในเขตชมชนเมอง

เวลาไปทางาน เวลากลบบาน หมายเลข พาหนะทใชในการเดนทาง ออก ถง เวลาเดนทาง ออก ถง เวลาเดนทาง

1.1 รถต 05.15 06.15 1 ชม. 17.30 19.30 2 ชม. 1.2 รถมอเตอรไซด 08.15 08.35 20 นาท 17.35 18.00 25 นาท 1.3 รถเมลและรถต 06.30 8.00 1 ชม 30 นาท 16.30 17.30 1 ชม. 1.4 รถยนตสวนตว 07.00 08.30 1 ชม 30 นาท 17.00 17.40 40 นาท 1.5 รถมอเตอรไซด 08.00 0.84 40 นาท 16.00 16.30 30 นาท 1.6 รถมอเตอรไซด 15.00 15.10 10 นาท 21.00 21.15 15 นาท 1.7 รถเมล 12.30 14.00 1 ชม 30 นาท 21.00 22.30 1 ชม 30 นาท 1.8 รถมอเตอรไซด 06.00 07.00 1 ชม 18.00 18.30 30 นาท 1.9 รถมอเตอรไซด 07.00 07.10 10 นาท 15.30 15.40 10 นาท

1.10 รถยนตสวนตว 06.00 06.30 30 นาท 17.30 18.30 1 ชม 1.11 รถยนตสวนตว 07.00 09.00 2 ชม 18.00 20.00 2 ชม 1.12 รถมอเตอรไซด 09.00 09.30 30 นาท 17.30 18.15 45 นาท 1.13 รถตและรถเมล 07.30 09.00 1 ชม 30 นาท 16.30 18.00 1 ชม 30 นาท 1.14 รถยนตสวนตว 08.00 09.30 1 ชม 30 นาท 16.00 17.30 1 ชม 30 นาท 1.15 ทางานทบาน 1.16 รถไฟใตดน 08.00 09.30 1 ชม 30 นาท 15.00 16.30 1 ชม 30 นาท 1.17 แมบาน 1.18 รถเมล 09.30 11.30 2 ชม 20.30 21.45 1 ชม 15 นาท 1.19 รถยนตสวนตว 07.30 09.00 1 ชม 30 นาท 16.30 18.00 1 ชม 30 นาท 1.20 รถเมล 09.00 09.20 20 นาท 19.00 19.15 15 นาท 1.21 รถมอเตอรไซด

และรถต 11.00 11.45 45 นาท 21.30 22.00 30 นาท

1.22 รถเมล 07.00 08.30 1 ชม 30 นาท 17.00 18.30 1 ชม 30 นาท 1.23 รถต 06.00 07.00 1 ชม 16.30 18.00 1 ชม 30 นาท 1.24 แมบาน 1.25 แมบาน 1.26 แมบาน 1.27 รถต 06.00 07.30 1 ชม 30 นาท 17.00 18.30 1 ชม 30 นาท 1.28 รถเมล 06.00 08.00 2 ชม 16.30 18.00 1 ชม 30 นาท 1.29 แมบาน 1.30 รถเมล 06.00 07.00 1 ชม 17.00 19.00 2 ชม

422

3.2 ผลการศกษาการวเคราะหปรมาณสาร BTEX ในนานมแม 3.2.1 ผลการศกษาโครมาโตแกรม จากการศกษาโครมาโตแกรมของสารละลายมาตรฐาน BTEX ในน านมแม และ Internal standard โดยการวเคราะหดวยเครอง Gas Chromatography พบวาเบนซนเกดพคทเวลา 3.10 นาท Internal standard เกดพคทเวลา 3.15 นาท Internal standard เกดพคทเวลา 3.41 นาท โทลอนเกดพคทเวลา 4.32 นาท เอทลเบนซนเกดพคทเวลา 6.0 นาท เมตา,พารา-ไซลนเกดพคทเวลา 6.1 นาท และ ออโท-ไซลน เกดพคทเวลา 6.25 นาท

ภาพท 3 โครมาโตแกรมของสารละลาย BTEX 3.2.2 การสรางกราฟมาตรฐานของสารละลาย BTEX ในนานมแม จากการทดลองตามขอ 2.4.6 แสดงผลของพนทใตพคและความเขมขนของสารละลายมาตรฐาน BTEX ไดตามตารางท 5 และกราฟมาตรฐานตามภาพท 3 – 6 ตารางท 5 แสดงคาพนทใตพคของสารมาตรฐาน BTEX เพอทาปรมาณวเคราะห

พนทใตพค ความเขมขนของสารมาตรฐาน BTEX (ppb) Benzene Toluene Ethylbenzene m,p-

Xylene o-Xylene

100.0 0.96 1.46 1.52 2.46 1.32 80.0 0.78 1.19 1.22 1.94 1.03 60.0 0.58 0.87 0.88 1.51 0.76 40.0 0.37 0.60 0.56 0.94 0.51 20.0 0.19 0.27 0.28 0.47 0.24

423

กราฟมาตรฐานของสารละลาย Benzene มความเปนเสนตรงในชวงความเขมขน 20.0 – 100.0 ppb และมคาความแปรปรวน R2 = 0.9995 (ภาพท 3)

ภาพท 3 กราฟแสดงความสมพนธระหวางพนทใตพคกบความเขมขนของสารละลายมาตรฐาน

Benzene กราฟมาตรฐานของสารละลาย Toluene มความเปนเสนตรงในชวงความเขมขน 20.0 – 100.0 ppb และมคาความแปรปรวน R2 = 0.9993 (ภาพท 4)

ภาพท 4 กราฟแสดงความสมพนธระหวางพนทใตพคกบความเขมขนของสารละลายมาตรฐาน

Toluene

y = 0.0096x

R2 = 0.9995

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

0 20 40 60 80 100 120Concentration (ppb)

Area std. benzene / area int. std.

y = 0.0147x

R2 = 0.9993

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

0 20 40 60 80 100 120

Area std. toluene / area int. std.

Concentration (ppb)

424

กราฟมาตรฐานของสารละลาย Ethylbenzene มความเปนเสนตรงในชวงความเขมขน 20.0 – 100.0 ppb และมคาความแปรปรวน R2 = 0.9981 (ภาพท 5)

ภาพท 5 กราฟแสดงความสมพนธระหวางพนทใตพคกบความเขมขนของสารละลายมาตรฐาน Ethylbenzene กราฟมาตรฐานของสารละลาย m,p-Xylene มความเปนเสนตรงในชวงความเขมขน 20.0 – 100.0 ppb และมคาความแปรปรวน R2 = 0.999 (ภาพท 6) ภาพท 6 กราฟแสดงความสมพนธระหวางพนทใตพคกบความเขมขนของสารละลายมาตรฐาน m,p-Xylene

y = 0.015x

R2 = 0.9981

00.20.40.60.8

11.21.41.6

0 20 40 60 80 100 120

Area std. Ethylbenzene/ area int. std.

Concentration (ppb)

y = 0.0245x

R2 = 0.999

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

0 20 40 60 80 100 120

Area std. m,p-Xylene/ area int. std.

Concentration (ppb)

425

กราฟมาตรฐานของสารละลาย o-Xylene มความเปนเสนตรงในชวงความเขมขน 20.0 – 100.0 ppb และมคาความแปรปรวน R2 = 0.9989 (ภาพท 7)

ภาพท 7 กราฟแสดงความสมพนธระหวางพนทใตพคกบความเขมขนของสารละลายมาตรฐาน o-Xylene

3.2.3 การศกษาความเทยงของเทคนคการวเคราะหในรปเปอรเซนตเบยงเบนมาตรฐานสมพทธ

(%RSD) จากการศกษาความเทยงของเทคนคการวเคราะหในรปเปอรเซนตเบยงเบนมาตรฐานสมพทธ

(%RSD) โดยการวเคราะหความเขมขนของสารมาตรฐาน BTEX ในน านมอางองทความเขมขน 20, 60 และ 100 ppb โดยทาการวเคราะหซ าความเขมขนละ 3 ครง พบวามคา %RSD ตากวารอยละ 5 ในทกระดบความเขมขนทวเคราะห (ตารางท 6) ตารางท 6 แสดงคาเฉลยผลการวเคราะหและเปอรเซนตเบยงเบนมาตรฐานสมพทธ

Mean + SD % RSD สารเคม 20 μg/L 60 μg/L 100 μg/L 20 μg/L 60 μg/L 100 μg/L

Benzene 20.3 + 0.45 60.59+0.27 99.41+1.16 2.21 0.45 1.17 Toluene 20.02 +0.64 59.79+0.3 100.09+1.19 3.19 0.50 1.19 Ethylbenzene 19.74+0.21 60.08+0.86 99.94+1.42 1.06 1.43 1.42 m,p – Xylene 20.07+0.67 60.02+1.71 100.46+0.10 3.34 2.84 0.09 O – Xylene 19.87+0.77 59.52+0.84 100.7+1.31 3.87 1.41 1.30

y = 0.013x

R2 = 0.9989

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

0 20 40 60 80 100 120

Area std. o-Xylene/ area int. std.

Concentration (ppb)

426

3.2.4 การศกษาความถกตองของการวเคราะหสารในรปเปอรเซนตการไดกลบคน (%Recovery) การศกษาความถกตองของการวเคราะหสารในรปเปอรเซนตการไดกลบคน (%Recovery) พบวาสามารถวเคราะหไดมคาใกลเคยงความเขมขนของสารมาตรฐาน BTEX ทเตมในน านมอางอง โดยทระดบความเขมขน 100 ppb มคา % Recovery ใกลเคยงรอยละ 100 มากกวาทระดบความเขมขนตากวา โดยทระดบความเขมขน 20 ppb มคา % Recovery อยในชวง 95.1 – 104 ทระดบความเขมขน 60 ppb มคา % Recovery อยในชวง 97.7 – 102.9 และ ทระดบความเขมขน 100 ppb มคา % Recovery อยในชวง 98.22 – 101.6 (ตารางท 7) ตารางท 7 แสดงผลการวเคราะหสารในรปเปอรเซนตการไดกลบคน (% Recovery)

Mean + SD % Recovery สารเคม 20 μg/L 60 μg/L 100 μg/L 20 μg/L 60 μg/L 100 μg/L

Benzene 101.52 + 2.27 100.98+0.44 99.41+1.16 101.52 100.98 99.41 Toluene 100.12 +3.18 99.57+0.51 100.09+1.19 100.12 99.57 100.09 Ethylbenzene 99.93+1.07 100.13+1.43 99.94+1.42 99.93 100.13 99.94 m,p – Xylene 100.35+3.37 100.03+2.84 100.46+0.10 100.35 100.03 100.46 O – Xylene 99.33+3.84 99.19+1.40 100.7+1.31 99.33 99.19 100.70

3.2.5 ผลการทาปรมาณวเคราะหสารอนทรยระเหยงาย BTEX ในนานมแม

กลมท 1 จากการทาปรมาณวเคราะหสารอนทรยระเหยงาย BTEX นานมแม ทอาศยในเขตชมชนเมอง จากการสมตวอยางจานวนทงหมด 30 ราย ตรวจพบสาร BTEX จานวน 21 ราย (รอยละ 70) ไมพบ BTEX 9 ราย (รอยละ 10) สามารถตรวจพบสาร Benzene จานวน 6 ตวอยาง (รอยละ 20) โดยมปรมาณทตรวจพบอยในชวงตงแต 0 – 12.74 ppb มคาเฉลยเทากบ 2.04 ppb ตรวจพบสาร Toluene จานวน 19 ตวอยาง (รอยละ 63.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 181.02 ppb มคาเฉลยเทากบ 28.47 ppb ตรวจพบสาร Ethylxylene 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 - 50.59 ppb มคาเฉลย 1.69 ppb สาร m,p – Xylene ตรวจพบ 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 18.61 ppb มคาเฉลยเทากบ 0.62 ppb และตรวจพบ o-Xylene จานวน 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 11.7 ppb มคาเฉลย 0.39 ppb (ตารางท 8)

427

ตารางท 8 แสดงปรมาณสาร BTEX ในนมแม ทอาศยในเขตชมชนเมอง ความเขมขน (ppb) หมายเลข

Benzene Toluene Ethylbenzene m,p – Xylene o – Xylene 1.1 ND ND ND ND ND 1.2 ND 21.95 ND 18.61 ND

1.3 ND 15.47 ND ND ND

1.4 ND 84.12 ND ND ND

1.5 10.94 ND ND ND ND

1.6 ND 25.13 ND ND ND

1.7 ND 181.02 ND ND ND

1.8 ND 32.31 ND ND ND

1.9 ND 66.22 ND ND ND

1.10 ND ND ND ND ND 1.11 ND 61.43 ND ND ND

1.12 ND 16.50 50.59 ND ND

1.13 ND 18.9 ND ND 11.7 1.14 ND 57.99 ND ND ND

1.15 ND 48.43 ND ND ND



1.20 6.28 7.18 ND ND ND

1.21 7.29 8.83 ND ND ND

1.22 15.90 ND ND ND ND

1.23 8.16 37.72 ND ND ND

1.24 ND ND ND ND ND 1.25 ND ND ND ND ND 1.26 12.74 17.13 ND ND ND


1.29 ND ND ND ND ND 1.30 ND ND ND ND ND

Mean 2.24 28.47 1.69 0.00 0.83

428

กลมท 2 จากการทาปรมาณวเคราะหสารอนทรยระเหยงาย BTEX นานมแม ทอาศยในเขตนอกชมชนเมอง จากการสมตวอยางจานวนทงหมด 30 ราย ผลจากการวเคราะหตรวจไมพบ BTEX จานวน 25 ตวอยาง (83.33) ตรวจพบ BTEX จานวน 5 ตวอยาง (รอยละ 16.67) โดยตรวจไมพบสาร Benzene, Ethylbenzene และ m,p – Xylene ในทกตวอยาง และสามารถตรวจพบสาร Toluene ได 5 ตวอยาง (รอยละ 16.67) โดยมปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 57.35 ppb มคาเฉลยเทากบ 5.43 ppb และตรวจพบสาร o – Xylene 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) มคาเฉลยเทากบ 0.46 ppb (ตารางท 9) ตารางท 9 แสดงปรมาณสาร BTEX ในนมแม ทอาศยในเขตนอกชมชนเมอง

ความเขมขน (ppb) หมายเลขทตรวจพบ Benzene Toluene Ethylbenzene m,p – Xylene o – Xylene

2.2 - 57.35 - - 13.29 2.5 - 27.99 - - - 2.9 - 26.02 - - -

2.18 - 16.43 - - - 2.28 - 29.59 - - -

429

บทท 4 สรปและวจารณ

งานวจยนเปนการศกษาเพอพฒนาวธการวเคราะหหาปรมาณสารเบนซน โทลอนเอธลเบนซน และ ไซลน ในตวอยางน านม โดยใชเทคนค โซลดเฟสไมโครเอกแทรกชน วเคราะหโดยใชเครองแกสโครมาโตกราฟ จากการศกษาโครมาโตแกรมของสารมาตรฐาน BTEX พบวามการแยกพคอยางชดเจน (ภาพท 3) โดยเบนซนเกดพคทเวลา 3.10 นาท Internal standard เกดพคทเวลา 3.15 นาท Internal standard เกดพคทเวลา 3.41 นาท โทลอนเกดพคทเวลา 4.32 นาท เอทลเบนซนเกดพคทเวลา 6.0 นาท เมตา,พารา-ไซลนเกดพคทเวลา 6.1 นาท และ ออโท-ไซลน เกดพคทเวลา 6.25 นาท สาหรบการสรางกราฟมาตรฐาน BTEX ในนานมแมดวยวธ Internal standard เพอทาปรมาณวเคราะหพบวากราฟมาตรฐานใหคาความเปนเสนตรง โดยมคา R2 อยในชวง 0.9981 – 0.9995 (ตารางท 10) ตารางท 10 แสดงขอมลจากกราฟมาตรฐานสาหรบการวเคราะหปรมาณ BTEX

การวเคราะหดวยวธ Internal standard สารละลายมาตรฐาน ชวงความเขมขน (ppb) สมการเสนตรง R2

Benzene 20.0 – 100.0 Y = 0.0096X 0.9995 Toluene 20.0 – 100.0 Y = 0.0147X 0.9993 Ethylbenzene 20.0 – 100.0 Y = 0.015X 0.9981 m,p – Xylene 20.0 – 100.0 Y = 0.024X 0.999 O – Xylene 20.0 – 100.0 Y = 0.013X 0.9989

สาหรบการศกษาความเทยงของเทคนคการวเคราะหในรปเปอรเซนตเบยงเบนมาตรฐานสมพทธ พบวามคา %RSD ตากวารอยละ 5 ในทกระดบความเขมขนทวเคราะห โดยมคาอยระหวาง 0.09 – 3.87 สาหรบการศกษาความถกตองของการวเคราะหสารในรปเปอรเซนตการไดกลบคน (%Recovery)พบวาสามารถวเคราะหไดมคาใกลเคยงความเขมขนของสารมาตรฐาน BTEX ทเตมในน านมอางอง โดยทระดบความเขมขน 100 ppb มคา % Recovery ใกลเคยงรอยละ 100 มากกวาทระดบความเขมขนตากวา โดยทระดบความเขมขน 20 ppb มคา % Recovery อยในชวง 95.1 – 104 ทระดบความเขมขน 60 ppb มคา % Recovery อยในชวง 97.7 – 102.9 และ ทระดบความเขมขน 100 ppb มคา % Recovery อยในชวง 98.22 – 101.6

ดงนนการวเคราะหสาร BTEX ในน านมแมโดยใชเทคนค โซลดเฟสไมโครเอกแทรกชน จงเปนวธทเหมาะสมเนองจากสะดวกในการเตรยมตวอยาง ประหยดเวลา และลดผลกระทบจากการใชสารเคมในกระบวนการเตรยมตวอยาง

430

สาหรบผลการวเคราะหปรมาณน านมแมในเขตชมชนเมองพบวามคาเฉลยสงกวาในกลมตวอยางทอาศยนอกเขตชมชนเมอง โดยในชมชนเมองพบการปนเปอนสาร BTEX จานวน 21 ราย (รอยละ 70) ไมพบ BTEX 9 ราย (รอยละ 10) สามารถตรวจพบสาร Benzene จานวน 6 ตวอยาง (รอยละ 20) โดยมปรมาณทตรวจพบอยในชวงตงแต 0 – 12.74 ppb มคาเฉลยเทากบ 2.04 ppb ตรวจพบสาร Toluene จานวน 19 ตวอยาง (รอยละ 63.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 181.02 ppb มคาเฉลยเทากบ 28.47 ppb ตรวจพบสาร Ethylxylene 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 - 50.59 ppb มคาเฉลย 1.69 ppb สาร m,p – Xylene ตรวจพบ 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 18.61 ppb มคาเฉลยเทากบ 0.62 ppb และตรวจพบ o-Xylene จานวน 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) ปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 11.7 ppb มคาเฉลย 0.39 ppb ในขณะทแม ทอาศยในเขตนอกชมชนเมอง ตรวจพบสาร BTEX เพยง 5 ตวอยาง (รอยละ 16.67) โดยตรวจไมพบสาร Benzene, Ethylbenzene และ m,p – Xylene ในทกตวอยาง และสามารถตรวจพบสาร Toluene ได 5 ตวอยาง (รอยละ 16.67) โดยมปรมาณทตรวจพบอยในชวง 0 – 57.35 ppb มคาเฉลยเทากบ 5.43 ppb และตรวจพบสาร o – Xylene 1 ตวอยาง (รอยละ 3.33) มคาเฉลยเทากบ 0.46 ppb

จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาแมทอยอาศยในเชตชมชนเมองมโอกาสไดรบสมผสสาร BTEX มากกวาในแมทอาศยนอกเขตชมชนเมอง อยางไรกตามปกตคนเราจะไดรบสารอนทรยระเหยงาย BTEX จากการหายใจเขาเปนหลก โดยสามารถรบไดจากการปนเปอนทงจากควนทอไอเสยรถยนต การสบบหร หรอแมกระทงจากอปกรณภายในสานกงานเชน หมกพมพ หรอ เฟอรนเจอร เปนตน สวนการไดรบสมผสจากการรบประทานอาหารหรอเครองดม พบวายงมคานอย จากการศกษาในประเทศแคนาดาไดจดลาดบชองทางการไดรบสารเบนซน โดยเรยงลาดบดงน 1) จากการหายใจ 2) จากน าดม 3) กจกรรมทเกยวของกบเครองยนต และ 4) จากเครองเรอน

ทงนขอมลจากการศกษานเปนเพยงการศกษาเบองตนโดยยงไมศกษาผลกระทบจากการปนเปอนจากการทางานในสานกงาน หรอการใชเครองเรอน อยางไรกตามเพอเปนการปองกนการปนเปอนสาร BTEX ในนานมแมควรแนะนาใหหญงใหนมบตรทกคนทตองมการเดนทาง ควรสวมใสอปกรณปองกน เชน หนากากปองกนควนพษ เปนตน

431

เอกสารอางอง 1. ศราภรณ สวสดวร. ใหนมแมแกทารกอยางเดยวนาน 6 เดอน (Exclusive breast feeding for 6

month). 2549. สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน. http://www.thaibreastfeeding.com/academicDetail.asp?academicID=21 [สบคนวนท 29

เมษายน 2551] 2. สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. 2549. การสารวจ สถานการณเดกในประเทศไทย ธนวาคม พ.ศ. 2548 - กมภาพนธ พ.ศ. 2549.

http://service.nso.go.th/nso/nso_center/project/table/files/S-mics/2549/000/00_S-mics_2549_000_000000_00800.xls [สบคนวนท 29 เมษายน 2551]

3. กองจดการคณภาพอากาศและเสยง สานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร. 2549. รายงานสถานการณคณภาพอากาศและเสยง กรงเทพมหานคร. ศาลาวาการกรงเทพมหานคร; กรงเทพมหานคร.

4. สมเกยรต ศรรตนพฤกษ. 2548. รายงานการศกษาเรอง สถานการณอาชวอนามยและสงแวดลอมในประเทศไทย. สานกงานพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ.

5. กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 13 กมภาพนธ 2550. ดนแดง โชคชย 4 ยานจฬาฯ พบสารเบนซนกอมะเรงสง. www.environnet.in.th/news/news_detail.asp?id=2613 [สบคนวนท 29 เมษายน 2551]

6. Envirotools Project Team, Michigan State University. 2008. BTEX. http://www.envirotools.org/factsheets/btex.shtml [สบคนวนท 30 เมษายน 2551] 7. กองจดการสารอนตรายและกากของเสย กรมควบคมมลพษ กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลย

และสงแวดลอม. 2542. เบนซน (Benzene). บรษทศรเมองการพมพ; กรงเทพฯ. หนา 11 – 37. 8. กองจดการสารอนตรายและกากของเสย กรมควบคมมลพษ กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลย

และสงแวดลอม. 2541. เอกสารชดสารเคมเฉพาะเรอง (Monograph) โทลอน (Toluene). บรษทอนทเกรเตด โปรโมชน เทคโนโลย จากด; กรงเทพฯ. หนา 10-15.

9. Agency for Toxic Substance and Disease Registry (ATSDR). 2007. ToxGuideTM for Ethylbenzene. US. Department of Health and Human Service, Public Health Services.

10. International Agency for Research on Cancer (IARC). 2000. IARC monograph on the evaluation carcinogenic risk to human; Volume 77. World Health Organization. p 277.

11. กองจดการสารอนตรายและกากของเสย กรมควบคมมลพษ กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม. 2542. ไซลน (Xylene). บรษทศรเมองการพมพ; กรงเทพฯ. หนา 10 – 35.

12. Panida Navasumrit, Mathuros Ruchirawat and Chulabhorn Mahidol. 2005. Environmental and occupational exposure to benzene in Thailand. 31st Congress on Science and Technology of

432

Thailand. Suranaree University of Technology, Nakorn Rachasima, Thailand. 18 – 20 October 2005.

13. พรรณวด สวฒกะ และวงศพนธ ลมปะเสนย. 2550. สารประกอบอนทรยระเหยงายในกรงเทพมหานคร: ระดบความเขมขน การแพรกระจายตามฤดกาลและแหลงทมาสาคญ. วารสารวจยสภาวะแวดลอม 29(1). 35 – 49.

14. คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต. 2550. ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 30 (พ.ศ. 2550) เรองกาหนดคามาตรฐานสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศทวไป ในระยะเวลา 1 ป. ประกาศ ณ วนท 14 กนยายน 2550.

15. World Health Organization. 2001. Air Quality Guideline for Europe, Second edition. WHO Regional Publication. Europe Series Number 91. WHO Regional Office for Europe. 283 p.

16. Project on the Development of Environmental and Emission Standards of VOCs. 2007. (Draft) VOCs Ambient Air Monitoring Report. Pollution Control Department and Department of Environmental Quality Promotion, Ministry of Natural Resources and Environment.

17. F. Fabietti, A. Ambruzzi, M. Delise and M.R. Sprechini. 2004. Monitoring of benzene and toluene in human milk. Environment International 30(3). 397 – 401.

quantitative analysis of volatile organic compounds btex ... · 405...

Documents