q001 durango 24/11/11 12:40 página 1 hurrengo hamar urteetan ildo beretik jarraitu ahal izateko...

q001_durango 24/11/11 12:40 Página 1

Administrazioa euskaraz aldizkaria

Revista Vasca de Administración Pública

Pertsonak eta Antolakunde PublikoakKudeatzeko Euskal AldizkariaRevista Vasca de Gestión de Personas yOrganizaciones Públicas

Udal Gida. Guía Local. 2011

Trebakuntzako EskuliburuaIVAP • IKA

Trebakuntzako Ariketa-LiburuaIVAP • IKA

Aldizkariak

Liburuak

2 p DURANGOKO 46. EUSKAL LIBURU ETA DISKO AZOKA

q002_durango 24/11/11 12:43 Página 1

DURANGOKO 46. EUSKAL LIBURU ETA DISKO AZOKA p 3

4 Sarrera eta egitaraua6-7 Jon Irazabalen elkarrizketa8-9 Argizaiola saria10-11 Galiziako literatura12-13 Asel Luzarragaren elkarrizketa14-15 Xabi Solanoren elkarrizketa16 ‘Astola’ aldizkaria17 Plateruena18 BERRIAren txokoa19 Diskoak20-21 Erakustazokaren planoa22 Liburuak23 Liburu elektronikoak24-25 Juan Mari Irigoienen elkarrizketa26-27 Mikel Markezen elkarrizeta30 Durangoko giroa 31 Erakustazokaren kartela32 Elkar argitaletxearen iritzi artikulua33 Gaztelupeko Hotsak, iritzi artikulua34-35 Leire Bilbaoren elkarriketa36-37 Xabier Bastidaren elkarrizketa38 Joseba Jaka lasterketa

Aurkibidea

Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Testuak: Aritz Maldonado,

Jon Eskudero eta Bixente Merino

Azokako kartelaren egilea: Cristobal AguiloDiseinua: BERRIAko diseinu taldea

Publizitatea: Iragarri SM2011ko abendua

Juan

Car

los

Rui

z /

Arg

azki

Pre

ss

q003_durango 24/11/11 14:22 Página 1

du Galiziako kulturak. Orain sei urte besteherrialdeetako ordezkaritzak gonbidatzeariekin zioten antolatzaileek, eta aurten Gali-ziak izango du ohore hori. Helburua besteherrialdeetako kultura Euskal Herrian era-kustera ematea da, eta alderantziz, euskalkultura munduan zehar hedatzea. Jon Iraza-bal zuzendaria Galizian bertan izan zen iaz,eta «jende multzo handia biltzen duen kul-tura bat» dela egin zitzaionez, Durangoragonbidatzea erabaki zuen. Inaugurazio ekitaldiko sarrera hitzaldia Anton Reixakegingo du, Galizia denak gara izenburu-pean.


EGITARAUA

Abenduak 412:00 Inaugurazio ekitaldia Elkartegian:Galizia denak gara hitzaldia emango duAnton Reixak.14:00 Bertso saioa egingo dute balkoitikJon Maiak eta Sebastian Lizasok, Bertsolarialdizkariaren 20. urteurrenaren aitzakian.18:00 Jose Antonio Ardanzaren liburu aur-kezpena Aretoan: Euskadi bihotzean. Oroi-tzapenak.20:30 Iñaki Beobidek Argizaiola saria jaso-ko du, San Agustin kulturgunean.Abenduak 510:00 Haur literaturaren aretoaren aurkez-pen ofiziala.13:00 Berriketaldia Aretoan: Galegoz etaeuskaraz, Galizia eta Euskal Herriaz...16:30 Ekitaldia Kabi@-n. Mikel Urdanga-rin, Julian Iantzi eta etxetik konektatutakohiru herritarren eskutik: Gaztebizz zuzene-an.19:30 Irakurketa dramatizatua azokan.20:30 Kontzertua San Agustin kulturgune-an: Txistua XXI. mendean.Abenduak 610:00 Irudienearen aurkezpen ofiziala.10:30 Euskal wikipediaren edizio-maratoiaKabi@-n: 10 urte ezagutza osoaren batue-ra banatzen.17:00 Galix eta Galtzagorri haur literatura-ren aretoan.19:00 Antzerki maratoia Szenatokian.Abenduak 710:30 Aurkezpena Ahotsenean: XabierLete zuzenean, azken kontzertua.12:00 Laburbira Irudienean.15:00 Proiektu berri baten aurkezpena Are-toan: Kafea eta Galletak.18:30 Solasaldia Szenatokian, antzerkigin-tza eta hizkuntza gutxituen inguruan.20:00 Estreinaldia Szenatokian: Gure bidegalduak.Abenduak 810:45 Joseba Jakaren oroimenezko laster-keta.13:00 Omenaldia Aretoan Bittor Kapana-gari: Bagare, bagera, bagire, bagara...16:30 Euskarazko lehen dokumentalak Iru-dienean.20:00 Amaiera ekitaldia Plateruenea kafeantzokian.

Presta ditzala begiak irakur gosez dagoenak.Presta ditzala belarriak musika gosez dago-enak.Presta ditzala burua eta bihotza eus-kal kultura gosez dagoenak.Hemen baitaDurangoko 46.Azoka,herritarrek urtero ber-tako kulturarekin bat egiteko daukaten topa-gune nagusia.Euskal liburu eta diskoen hiri-buru bihurtu da Durango,eta aurten erehainbat eta hainbat pertsonaren bisita es-pero dute Gerediaga elkarteko antolatzaile-ek.Bertaratzen dena ziur ez dela damutuko,beti bezala izango baita zer ikusia eta zer go-zatua.

Durangoko Azoka ez da ohiko feria bat:euskal kulturaren gailurra da. Urte osoaneginiko lanak ikusteko eta entzuteko aukeraizaten da. Hitz batean, euskal lanen uzta ja-sotzeko sasoia da. Argitalpen batzuk, gaine-ra, lehendabizikoz bertan bistaratzen dira.Urteroko topagunea izateko, lan ugari eginbehar izan dute askok: bai antolatzaileek,bai artistek. Horren guztiaren oparotasuna-ren ondorio da, nolabait, azken zortzi urtee-tan Landako erakustazokan egitea. Lekuhandia izan arren, jendea gainezka izaten da.Merkatua krisian dagoen honetan, beraz,euskal kultura osasuntsu dago.

Nork pentsatuko zuen garai batean AndraMariko elizpeko feria xume hura hainbeste-koa izatera iritsiko zenik? Hasieran pentsae-zina izango zen halako ametsak egitea.Bai-na horren meritua,hein handi batean,Gere-

diaga elkartearena da.Urtez urte berrikun-tzak sartzen joan dira,eta aurten aspaldikogehien egongo dira.Haien izerdia fruituakematen ari da,zalantzarik gabe.Orain artekohainbat ekinbideri eutsi egin diete,baina gu-ne berrien alde ere egin dute,beste erakundeeta elkarte batzuekin elkarlanean jardunda.

Gune berriakIrudienea izeneko gunea da berrikuntza na-gusietako bat. Euskarazko ikus-entzunezko-en ingurukoak bilduko dira hor. Euskara El-karteen Topagunearen laguntzarekin era-man dute aurrera. Szenatokia gunea izangoda beste berrikuntza bat. Antzerkigintzarieskainita egongo da, eta Gerediaga elkarte-ak Euskal Herriko Antzerkizaleen Elkarteko-en laguntzarekin zabaldu du. Kabi@ izenekogunea izango da berritasun garrantzitsuena,sareko eta euskarri teknologiko berrietaneuskaraz dauden kultur ekintza, proiektu etaproduktuen gunea.

Teknologia berriak sekulako eragina iza-ten ari dira gaur egungo gizartean, eta, horre-gatik, Durangoko Azokan tartea egitea era-baki dute. Gune hori UEU, wikilariak eta IXAtaldekoekin eraman dute aurrera. Abian ipi-niko diren gune hauek ez dira bost egunetanizango: lehenengo urtea izanda, gauza xu-mea egin nahi izan dute eta bizpahiru egu-neko egitaraua izango du bakoitzak.

Egitaraua aipatuta, pisu handia hartuko

Urte osoan egindako liburu eta diskoak ikusi eta erostekoaukera izango da Durangoko 46. Azokan. Gerediagaelkarteak hainbat berritasun antolatu ditu, eta tarteangune berriak bisitatzeko aukera izango da.

Ikusiz eta entzunaz,gozatu euskal kulturaz!

Irudian ikus daitekeenez, iaz ere jende ugari batuzen azokara. Juan Carlos Ruiz - Argazki Press

q004_durango 24/11/11 12:21 Página 1


q005_durango 23/11/11 16:54 Página 1

JonIrazabal( )

«Orain 30 urte gutxiago irakurtzen zen euskaraz;ikastolen lana emaitzak ematen ari da»

Inor gutxik bezala ezagutzen du Durangoko Azoka Jon Irazabalek.Iazkoa amaitu orduko, aurtengoari begira aritu da buru-belarri la-nean, eta konturatu orduko «ate-joka» dagoela adierazi du.1980. urteaz geroztik, azoka antolatzen duen makulurik garran-tzitsuenetakoa da, eta, aurrekoetan bezala, argi dauka 46. ekital-dian ere izango dela zer ikusia eta zer gozatua. Azokako zuzenda-ria izateaz gain, Irazabal Gerediaga elkarteko kide ere bada.Durangoko Azokaren 46. aldia iritsi da, eta berriz ere zuzendaripostuan zu zeu zaude. Nabaritzen al duzu tripa barruan txime-letarik?Noski, erantzukizun handiko lana da, eta azokaren data iritsi aha-la gero eta urduritasun handiagoa nabaritzen da barruan. Betiegoten dira ezustekoak, eta, momentuko arazoak konpontzeko,ahalegin berezia egin behar da. Alde horretatik, normala da nola-baiteko ezinegona sentitzea. Baina esperientzia ez da alferrikedukitzen, eta loa, behintzat, ez dit kentzen. Nahiko lasai nago,eta ea guztia normal-normal joaten den.Zeintzuk dira aurtengo azokaren ezaugarri nagusiak? Eta berri-kuntzak?Batetik, kultura galegoa gonbidatu dugu gure artera. Iaz katalu-niarren txanda izan zen, eta aurten, berriz, galiziarrena. Bestetik,espazio berriak egongo dira aurtengoan. Orain arte pauso ga-rrantzitsuak eman izan ditugu, besteak beste duela lau urte Aho-tsenea abian ipinita, eta aurten kulturaren beste sormen batzueiere egingo diegu lekua. Hain ohikoak ez diren hainbat mundurierreparatuko diegu: antzerkiari, teknologia berriei, zinemari... Ho-riek izango dira nobedade nagusiak. Gure helburua jendeak go-zatzeko aukera gehiago edukitzea da, eta eskaintza areagotzea.Kultura galegoa gonbidatzea erabaki duzue. Zergatik egin du-zue haren aldeko hautua? Ezagutzen al duzu?Iaz, gure azokaren inguruko hitzaldia ematen izan ginen Galizianbertan, eta ikusi genuen jarraipen handia daukala hango jendea-ren artean. Oso interesgarria iruditu zitzaigun. Gure kulturarekinkonparatuta, antzekoak direla esango nuke, gainera. Hurbilekokultura egin zitzaigun, eta horregatik gonbidatu ditugu. Inaugura-zio ekitaldiko sarrera hitzaldia Anton Reixak emango du, Galiziadenak gara izenburupean. Entzuteko modukoa izango da.Zer moduzko osasuna dauka Durangoko Azokak?Osasuna ona, eta etorkizuna ere baietz uste dut. Ikerketa lan bategiten dihardugu orain Gerediaga elkartean, azokak ongi funtzio-na dezan zer-nolako bidea jarraitu behar dugun aztertuz. Ustedugu hurrengo hamar urteetan ildo beretik jarraitu ahal izatekoteknologia berriei ateak zabaldu behar dizkiegula. Produktuak,ongi funtzionatzeko, etengabeko berrikuntza behar du, eta aba-nikoa zabaltzea da gure asmoa. Horrez gain, beste hainbatproiektu ere baditugu aurrera begira.Teknologia berriek, beraz, garrantzi handia hartuko dute azo-kan, gizartean daukaten bezala. Nola ikusten duzu paperezkoidatziaren eta komunikabide liburuaren etorkizuna?Aldaketa gertatzen ari da, hori begi bistakoa da, baina ez sarritan

pentsatzen dugun bezainbesteko abiaduran. Azken urteei begi-ratuz gero, espazio berbera mantentzen ari dira liburuak zein dis-koak, eta hala jarraitzen dute. Beraz, teknologia berriek ez dutegainontzekorik irentsiko. Nik pentsatzen dut uztartu egin behardirela guztiak. Zalantzarik ez daukat urte luzeetan denentzako le-kua izango dela.Durangoko Azoka zer da, zure ustez, produktuak begiratzekotoki bat, edo jendeak zuek nahi adina kontsumitzen du?Guk nahi adina ez dakit, baina asko saltzen da. Eta horixe da azo-karen sekretua, kultur mundua negozio munduarekin lotzen due-la. Bestela, ez genuen etorkizunik izango. Baina, era berean, sorre-ratik azokak eduki duen topagune funtzioa betetzen jarraitu nahidugu. Horregatik antolatzen dugu egitarau bat, kultura funtziohori azpimarratzeko. Lanik handiena horrek eragiten du, bainajendearen parte hartzeari eta ilusioari esker, topagune itxura sen-doagoa da.Zein irizpide hartzen duzue kontuan azokan postua jartzeko?Bi baldintza betetzea ezinbestekoa da; euskal kulturarekin loturaedukitzea beharrezkoa da. Liburuei dagokienez, euskaraz idatzitadagoen edozein liburu aurkez daiteke; beste hizkuntza bateanidatzita baldin badago, Euskal Herriaren inguruko gairen bat jo-rratu behar da. Berdin dio zein. Musikari begira ere irizpide berakjarraitzen ditugu. Hitzak euskaraz badira, edozein artistak erakusedota sal dezake bere lana; hala ez den kasuetan, Euskal Herrikosortzaile baten musika izan beharko du.Aurtengo azokan, iaz baino liburu eta disko gehiago edo gutxia-go egongo dira?Zehazki ez dakit, baina pentsatzen dut nahiko parean egongodela kontua. Partaidetza apur bat jaitsi egin da, %4 inguru, etabaliteke horrek ondorioak izatea. Normala izango litzateke behe-rakada txiki-txikia nabaritzea, krisia ere ez baitugu alde baterautzi, baina, oro har, parean izango dira zenbakiak.Sarritan esan ohi da Euskal Herrian ez dela asko irakurtzen.Alegia, irakurtzeko behar baino zaletasun gutxiago dagoela.Ez dut uste hala denik. Noski, beti litzateke hobea gehiago irakur-tzea, baina hori arlo guztietan. Pentsatzen dut irakurtzeko zaleta-suna badaukagula, eta kultura oso aberatsa. Orain 30 urte gu-txiago irakurtzen zen euskaraz; ikastolen lana emaitzak ematenari da.Zenbateraino kontsumitzen dute kultura herritarrek?Kultura oso hitz zabala da, baina nik uste dut moden araberakoadela. Moda nolakoa, kulturaren kontsumoa halakoa. Agian, ara-zoa guk nahi dugun momentuan guk nahi dugun kultura mota ezkontsumitzea da; jendeak liburu eta disko gehiago erostea nahidugu, baina sarritan ez da hala gertatzen. Gaizkien pasatzen aridirenak diskoetxeak dira. Egun pirateriak industria osoa baldin-tzatzen du, eta diskoetxe txikien kasuan, baldintzatu baino gehia-go ere egin dezake. Musikagile batzuek beren lanak euren kabuzekoizten dituzte. Azken finean, ezin da jakin luzera nolako eragi-nak izango dituzten horrelako astinduek.

p

p

p

p

p

p

p

p

p

p

DDurangoko Azokako zuzendaria


q006-007_durango 23/11/11 16:54 Página 1


Raul Bogajo - Argazki Press

q006-007_durango 23/11/11 16:54 Página 2

Euskal diskogintzarenjatorrizko bertsioa

Lanabes ezberdinekin eta arlo ezberdine-tan, baina beti xede berbera buruan duelaegin du lan Iñaki Beobide Agirrezabalagak(Zumaia, 1934); aitzindari bat izan dela ereesan daiteke. Jarrai antzerki taldean, HerriGogoa diskoetxean zein telebistan, euskara-ren zabalkundea izan du buruan beti Beobi-dek. Erretiroa hartuta dagoen arren, euska-raren alde lanean jarraitzen duela onartzendu gipuzkoarrak, «Nire helburua euskaraizan da beti» laburtzen du. Bizitza osoan ze-har eginiko lanari sarituko du Gerediaga el-karteak, Argizaiola saria emanez. Zumaia-rrarentzako ohorea da saria jasotzea, halaere, Xabier Gereñok ere jaso ahal izatea gus-tatuko litzaioke; apirilean zendu zen idazlebilbotarra.

Ez da ahuntzaren gauerdiko eztula Beobi-dek kulturgintzan izan duen ibilbidea. Eus-kara eta kulturgintza ardatz hartuta, gazte-tan ekin zion zumaiarrak bidea egiteari. Eza-guna da herri gipuzkoarrak antzerkiarekikoduen zaletasuna, eta 50. hamarkadan Do-nostiara joan zenean, Jarrai antzerki taldeasortu zuen Beobidek. Industria-teknikaria,ikasketen arabera, zortzi urtean antzerkikonpainiako zuzendaria izan zen; euskalgaiekin loturiko antzerki obrak euskaratu zi-tuen, eta nahikoa arrakasta lortu zuen beregaraian Jarrai taldeak, batez ere, Gipuzkoainguruan. Antzerkigintzan euskaraz jardute-az gain, jorratzen zituzten gaiak berritzaileakizateak antzerki taldearen meritua onartzendu. Besteak beste, Ramon Saizarbitoria etaXabier Letek parte hartu zuten Jarrain; kon-tutan hartu behar da, baita, Antzerti aldizka-riaren sorkuntzan ere lagundu zuela Beobi-dek. Antzerkigintzaren alorrean egindako la-nagatik, merezitako saria jaso zuen iaz; hainzezen ere, Euskal Herriko Antzerkizaleen el-karteak bere lehenbiziko saria eman zion zu-maiarrari.

Antzerkigintzatik diskogintzara igarozen Beobide. «Nire bizitzako atal bat itxi,eta berri bat irekitzeko asmoz sortu nuenHerri Gogoa» azaltzen du zumaiarrak.Giro berri bateko diskoa argitara emateazen helburua; liburugintzari eusteko saia-kera ere egon zen (Ikuska), eta guztia, nolaez, euskaraz. Ez Dok Amairu bilakatu zene-

ko partaideek bultzatuta sortu zuen Beobi-dek Herri Gogoa; Mikel Laboa, Xabier Leteeta Lurdes Iriondo artisten karrerarekin ba-tera eman zituen lehen pausoak Beobide-ren diskoetxeak. Ez Dok Amairutik kanpokojendearen lanak ere plazaratzen ziren HerriGogoaren bidez, hala nola, Xabier Saldias,Mikel Arbea bezalako abeslarien lanek argiaikusi zuten diskoetxe honi esker. Herri Gogo-ak ez zuen sorkuntza mugatzen, aldiz, be-raien bidez lana kaleratzeko baldintza baka-rra bete beharra zegoen: euskaraz izatea.«Pentsa, bi disko grabatu genituen txistuhutsarekin, Baztango Maurizio Elizalderenobrak biak» gogoratzen du Beobidek. Eus-kaldunak musikara, eta musikazaleak eus-karara hurbiltzeko saiakera ezberdinak kon-tuan hartu zituen, baita. Hala nola, diskote-ketan dantza egiteko abestien grabazioetanere parte hartu zuen Beobidek; Akelarre sai-lean izan zen hazi horren fruitua.

Zentsuraren itzala Herri Gogoaren garaiari buruz galdetuta,oroitzapen onak dituela nabarmentzen duBeobidek; balizko trabei buruz galdetutaere, irribarre artean erantzuten du: «Diskoakargitara emateko baimena ematen ez zigu-tenez, Edigsa zigiluaren babespean kaleratugenituen gure erreferentziak. EDIGSA/H.Gizenarekin kaleratzen ziren, eta hor zegoentranpa». Ehunka lan kaleratu zituen HerriGogoa diskoetxeak urte guzti horietan.

Bide berriak probatzeko joera izan dutbeti Beobidek. Esan bezala, antzerkigintzanlan ugari egin eta euskal eszena modukobat sortu ostean diskogintzara igaro zen.Hamabost urtean zehar diskogintzan arituzen Iñaki Beobide; Borroka garai bezala go-goratzen ditu horiek. «Telebistan gora behe-rak egon ziren Gipuzkoako Aldundiarekin,

eta ostean baita Eusko Jaurlaritzarekin. Ra-mon Labayen tolosarra zen garai horretanKultura sailburua. Hain zuzen, ETB sortzekoproiektuan aholkulari gisa sartu zen, bainaekoizle lanak ere egin zituen Beobidek. Ho-rrez gain, 70.hamarkada amaieran Gipuzko-ako dantza, antzerki eta ahozko literaturaarduradun legez aritu zen. Telebistan egonda lanean Beobide, jubilatu artean.

Durango gogoanHainbeste urtean euskal kulturgintzan ari-tuagatik, Iñaki Beobidek ezaguna du Duran-go, baita Liburu eta Disko Azoka bera ere.«Lehenbizikoan ez nintzen egon, baina baihurrengoetan» aitortzen du Beobidek.Egungo eraikinik ez zegoen orduan, eta An-dra Mariako elizpean erakusmahaiak jartze-arekin konformatzen ziren urte horietan,gaur egungo Landako erakustazokarekinzerikusirik ez zuen horrek. «Azoka egunetanerakusmahaietan egoten ginenok jasatengenuen hotzaz gogoratzen naiz, batez ere,

kar kar». Egun, urte ugari igaro badira ere,Azokara hurbiltzeko ohiturari eusten dio-la aitortzen du Beobidek. «Urteroko zitada Azoka egunetan Durangora hurbil-tzea; itzuli bat emateaz gain, beti ikustendut ezagunen bat, eta horiek agurtzerajoateagatik soilik merezi du hara joate-

ak», esan du.


Antzerkigintzan, diskogintzan zein telebistan euskararenzabaldundea izan du helburu Iñaki Beobidek, eta berelanagatik Argizaiola saria emango diote.

Antzerkigintzarenalorrean egindako

lanagatik Euskal HerrikoAntzerkizaleen elkarteak

bere lehenbiziko sariaeman zion Beobideri, iaz

( )

Iñaki Beobidek argitaratu zituenAsterix eta Obelixen lehenengokomikiak. Imanol Otegi - Argazki Press

q008-009_durango 24/11/11 12:30 Página 1


ARGIZAIOLA SARIAK.AURREKO URTEETAKO IRABAZLEAK

1992: Jon Bilbao.1993: Bernardo Estornes Lasa 1994: Eusko Ikaskuntza / Euskaltzaindia 1995: Koldo Larrañaga, Benito Ansola, PioCaro Baroja, Fernando Larrukert, NestorBasterretxea, Euskadiko Filmoteka 1996: Antonio Zabala Etxebarria 1997: Bittor Kapanaga 1998: Juan Jose Agirre 1999: Jose Maria Jimeno Jurio 2000: Klaus F. A. Niebel 2001: Juan San Martin 2002: Labayru ikastegia 2003: Gerardo Bujanda 2004: Jose Luis Alvarez Enparantza, Txi-llardegi 2005: Gotzon Garate 2006: ‘Jakin’ aldizkaria 2007: ‘Maiatz’ aldizkaria 2008: Juan Zelaia 2009: Ikastoletako lehen andereñoak.Ordezkariak: Izaskun Arrue, Libe Goñi, Izaskun Gastesi, Karmele Esnal eta Begoña Aranguren.2010: Imanol Urbieta

q008-009_durango 24/11/11 12:31 Página 2

Sagardoa eta albariñoabaino gehiago

Abenduan, Durangoko Azokaren harira, he-rria euskal kulturgintzaren hiriburu bilaka-tzen da; alta, bestelako kulturak ezagutzekoaukera ere badago. Seigarren urtez, mundu-ko beste txoko bateko kultura gonbidatu duazokara Gerediagak. Euskal kultura ezagu-tzera emateaz gainera, munduko beste kul-turak etxera ekartzeko ere baliagarria da.Azken finean, kultura arteko zubia bilakatuda azoka.

Feiratik azokaraAurtengo kultura gonbidatua Galiziakoa da;aurretik, Eslovenia, Georgia, Finlandia etaKataluniako kultura eta kultura kurdua igarodiren bezala, Landako erakustazokan hangouzta erakutsiko da. Herrialde horietakoordezkariek Durango bisitatu ohi dute, etaazokak irauten duen egunetan konpromi-so ugari izan ohi dituzte. Ordezkaritzagaliziarrari dagokionez, beraien azokapropioa antolatu ostean iritsiko dira Eus-kal Herrira. Hain zuzen ere, abenduaren2tik 4ra bitartean, Galiziako industria kul-turalaren azoka izan da Pontevedran.

Azoka hori Culturgal elkarteak antolatu du,eta Durangon ere hango kideek ordezkatu-ko dute Galizia. Kulturgintzaren aldeko azo-kak bata bestearen atzetik batuko ditu era-gile galiziarrak, beraz. Horiekin batera, JuanCarlos Fasero (Agadic erakundeko kudea-tzailea) eta Anton Reixa izango dira Duran-gon.

Esan bezala, bestelako kulturak gonbida-tzearen funtsa herrien arteko harremanasustatzea da, eta, bide horretan, aurrera-pausotzat har daiteke bien arteko elkarlanhau. Batasun hori islatzeko, egitarau oparoaprestatu dute Culturgalek eta Gerediagak.Durangoko 46. Azoka honetako inaugurazioekitaldian Faserok eta Reixak parte hartuko

dute, besteak beste. Galiziako kulturgintzanfuntsezko pertsona da Reixa (Vigo, 1957);Poesian, telebistan, zineman... alor ezberdi-netan aritu da Reixa, baina musika mun-duan egindako ibilbideagatik da ezagun.80ko eta 90eko hamarkadatan SiniestroTotal, Os Resentidos eta Nacion Reixa tal-deetan aritu zen. Vai un sol de carallo kan-tua ereserki bilakatu zuen. Bihar izango dainaugurazio ekitaldi hori, igandean, goizekohamabietatik aurrera. Arratsaldean, berriz,euskal idazleek galegora itzulitako testuenirakurketa egingo dute. 18:30ean, Landakoerakustazokan; hain zuzen ere, HarkaitzCano, Leire Bilbao eta Urtzi Urrutikoetxeaidazleek parte hartuko dute egitasmoan.

Gerediagakoen berbetan, Durangaldekoelkarteak hainbat hil darama elkarlaneanCulturgalekoekin. Horrez gainera, EuskalHerriko Galiziako Etxeekin harremanetanjartzen saiatu dira Gerediagakoak. Hartu-emana estutuz, bien arteko harremana sus-pertu nahi da. Gaineratu dute asmo horrekDurangoko Azoka bukatuta ere jarraitukoduela.

Xohan, Aristi eta EstevezAbenduaren 5erako ekintza bakarra dagoantolaturik; bakarra izan arren, erakargarria

da oso. Dario Xohan eta Pako Aristi idaz-leek solasaldia izango dute. Besteakbeste, Galizia eta Euskal Herria izangodituzte hizpide; hala eta guztiz ere, gairikgarrantzitsuena hizkuntzak eta literatu-ra izango dira. Bi artista horien artekomintzaldia dinamizatzen, Euskal Herrian

bizi den Xose Estevez idazlea arituko da.


Galizia izango da aurtengo herri gonbidatua, eta CarlosFasero eta Anton Reixa izango dira ordezkariak. Bestelakokulturak gonbidatzearen funtsa harremanak sustatzea da.

Galiziako kultura sustatunahi dute aurtengo

azokan, eta, horretarako,egitarau oparoa prestatu

dute Culturgalek etaGerediagak

( )

Galiziako kulturgintzan osogarrantzitsua da Anton Reixa. Culturgal

Atzo eta herenegun Galiziakoindustriak kulturaren azoka ospatu

zuen Pontevedran. Culturgal

q010-011_durango 24/11/11 12:49 Página 1

Guraso eta seme-alabei zuzendutako tailerra. 8-14 urte bitarteko gaztetxoentzat .Gehienez 15 bikote, heldu bat eta gaztetxo bat.Izenemateak: www.jolasean.eu

ABENDUAK06ASTEARTEA/DURANGOKO AZOKA 10:30 ◊14:00 /16:00 ◊19:00

Zertan jolasten dira nireZertan jolasten dira nireseme-alabak eta zergatik jolastuseme-alabak eta zergatik jolastubeharko nuke beraiekin?beharko nuke beraiekin?

ARTELEKU–TABAKALERA2011 AZA–ABE/TOPAKETAK ETA TAILERRAK

JOLASEAN(BIDEO)JOKOA KULTURA(BIDEO)JOKOA KULTURAGARAIKIDEANGARAIKIDEAN

www.jolasean.eu#jolasean

DURANGO 190x122.indd 1 21/11/11 16:04:38

Herrira, 2009az geroztik haren garraiobideahori da-eta. Durangok esklusiban izango duzinema areto bat roulotte baten barruan,munduko bakarra ei da-eta. Abenduaren6a atzean utzi gabe, animaziozko ikuskizu-na egongo da Elkartegiko Haur LiteraturAretoan. Galixek eta Galtzagorrik ume etagazteenentzako prestaturiko ikuskizunazgozatu ahalko da arratsaldeko bostetatikaurrera; Pako Aristi, Castillo Suarez eta Feli-pe Juaristirekin batera, Concha Blanco,Perre Tobaruela eta Ledicia Costas idazlegaliziarrek parte hartuko dute. Jarduerarenfuntsa ipuin kontaketa da.

Ekitaldiz lepo dator abenduaren 7a. Tinti-man kazetariaren abenturez gainera, beste-

Azokan itzuli bat eman, eta bazkaltzerajoan aurreko tarte horretan izango da sola-saldia. Hain zuzen ere, eguerdiko ordu bate-an hasiko da.

Hurrengo bi egunetan tailerrak izangodira etxekoen eta galiziarren arteko elkarla-neko protagonista. Bi egunetan, Caixina demistos: un misterio para Tintiman enDurango ikus-entzunezko lana proiektatu-ko da. Tintiman kazetariaren ikerketa batiburuzko film labur honetan misterioa pre-sente egongo da. Ostean, gaiari loturiko tai-lerrak egongo dira. Barrutiaren berbetan,ikus-entzunezko lana azokaren kariaz pres-tatu da; ekimen polita izango da, beraz. MrMisto karabana batean iritsiko da Euskal

lako ekimenek osatzen dute egitaraua.18:30etik aurrera, hizkuntza gutxituen etaantzerkigintzaren arteko lotura aztertukodute mahai inguru batean; San Agustinekotaula gainean izango da hori. Euskal antzer-kigile batek galegoz eta euskaraz ekoiztendiren antzerki lanei buruz hitz egingo duArtur Trillo Sendonekin batera.

Azoka ixteko, ikus-entzunezkoakDurangoko Azokak ateak itxiko ditu aben-duaren 8an. Hori gertatu aurretik, galiziarrakberaien kultura hedatzeko azokan izangoduten azken aukeraz baliatzen saiatukodira. Bereziki, ikus-entzunezkoei emangodiete garrantzia egun horretan. Goizekohamaiketatik aurrera, azoka itxi bitartean,talde galiziarren bideoklipak eskainiko dirapantailetan. 12:00etatik 18:30era bitartean,ostera, film laburrak izango dira ikusgai.Gato Encerrado (Peque Varela, 2010),Radiografia dun autor de Tebeos (MarcosNine, 2010), Instalacion (Xose Diaz, 2010),Estereoscopia (Xacio Baño, 2011) eta Bird-boy (Alberto Vazquez-Pedro Rivero, 2011)lanak eskainiko dira. Eguerdian, 13:30ean,Digna Rabia izeneko dokumentala eskaini-ko da. Francoren garaian kokatzen da isto-rioa; garai horretan emakume galiziarrenbizimodua azaltzen da. Arratsaldeko laure-tan, soinuari buruzko hitzaldia egongo daaretoan, Vigoko Sinsalaudio kolektiboareneskutik. Martxan duten eskola gaur egungogizartearen memoria akustikoa berreskura-tu nahian dabil. Umeentzako zein nagu-sientzako modukoa da hitzaldia, eta bertansoinuarekiko esperimentazioa sustatu nahida.


Gerediaga elkarteak denbora dezentedarama Culturgalekin berbetan. Culturgal

q010-011_durango 24/11/11 12:50 Página 2

AselLuzarraga( )

«Hein batean,denok daramagugezurra odolean,baina batzuek neurrizkanpo daramate»

Txilen sufritutako amesgaiztoa paperera eraman, eta seigarrenliburua kaleratu du Asel Luzarragak (Bermeo, 1971), Txalapartaargitaletxearen bidez. Txileko Padre de las Casas herrian bizitzenhilabeteak zeramatzala, atxilotu egin zuten, La Araucania eskual-deko Justizia Arautegiaren aurka izandako atentatu saio batekineta beste hiru erasorekin lotura izatea egotzita. Kartzelan egunakigaro zituen, eta, gerora, etxeko atxiloaldia ezarri zioten. Denborahorretan guztian, «erabateko injustizia» sufritu du Luzarragak,eta berak bizitakoa zein herrialdeko egoera krudela nobela bihur-tu du.Gezurra odoletan. Esanahi handiko bi hitz ageri dira tituluan.Liburuan biltzen den istorioa kartzelan hasi zitzaidan bururatzen,eta gero etxean, Txilen bertan ekin nion idazteari. Fikziozko nobe-la izan arren, oso lotuta dago nik bizi izandakoari, baina batez ereTxilen jasaten duten errepresio itogarriari. Hainbeste gezur bizi-tzea tokatu zitzaidanez, hori jaso nahi izan dut liburuan. Amaiera-ko proiektua horren guztiaren isla da. Hein batean, denok dara-magu gezurra odolean, baina batzuek neurriz kanpo daramate.Nola lortu duzu sentipenak paperera eramatea? Ez da lan erra-za izango.Arriskua hartzea erabaki nuen apropos, protagonistetako bateknire antzeko ezaugarriak izanda. Ahalegindu naiz nortasun etagertaera aldetik pertsonaiak oso ezberdinak izaten. Nire antzaeduki dezakeen pertsona horrek ez dauka zerikusi handirik nirekinizaera aldetik. Distantzia bat hartu nahi izan dut. Eta zuzenean nirigertatutakoari baino gehiago heldu nahi izan diot bai maputxeekbaita mugimendu anarkistek sufritzen duten jazarpen polizial etaerrepresio horri. Azken zatian badago niri zuzenean gertatutakoa-ri lotutako zerbait, baina horri pisu gutxi ematen saiatu naiz isto-rioan. Hasieran eta bukaeran daude gehienbat nire gertaera zeinkeinu batzuk, baina, oro har, egoera orokorrari buruz idatzi dut.Objektiboa izatea ez da erraza, baina saiatu naiz.Barrena husteko baliagarri egingo zitzaizun idaztea.Neurri batean, bai. Etxeko atxiloaldian nengoela hasi nintzenidazten, eta protagonistetako bat, esaterako, fiskala da, eta horizen-abizenen joko maltzurra erabili dut. Fiskal bi daude istorioan,eta niri tokatutakoen izen-abizenak trukatu egin ditut. Nire men-deku txikia izan da eurekiko. Fiskal nagusiaren baitan sartu izannaizenean, berriz, izugarri gozatu dut. Ahalegindu naiz karikaturabat ez izaten; hau da, bere arazo pertsonaletan ez sartzen, bainaariketa oso ona izan da niretzat gezurpean bizi direnen larruansartu eta hausnartzeko. Interesgarria izan da, eta bai, husteko etalasaitzeko balio izan dit.Protagonisten izenak nondik atera dituzu? Ba al dute loturarikerrealitatearekin?

Jolas bat baino gehiago dago izenen artean. Eta, noski, Txilenegindako lagunei, orain familiatzat ditudanei egindako hainbatkeinu daude. Hugo maputxeak lotura dauka hango pertsona bi-rekin, adibidez. Emakume maputxearen kasuan, berriz, bere abi-zenak esanahi sinbolikoa dauka. Hori aztertzen ere aritu nintzen:zelako sinbologia daukaten, zeintzuk diren esanahiak... Badaudezirikada batzuk izenetan, neure burua asetzeko balio izan dute-nak. Eta akaso nik bakarrik ulertuko ditudanak.Utopiaren itzalak liburua ideologia hitzarekin lotu zenuen; noladefinituko zenuke hau?Bateren batek esan dit ezaugarri askotan nobela beltza delabete-betean. Gauza askotan bat nator, baina nik esango nukepolizial beltz politikoa dela, zeren lotuta dago errepresio politiko-ari. Alde horretatik, ideologia dezente ere suma daiteke barruan.Niretzat, beste ezaugarri garrantzitsu bat sinbolismoarena da.Agian batzuei urruna edo arraroa irudituko zaie momentu ba-tzuetan, baina maputxeak oso pertsona sinbolikoak dira, garran-tzi handia ematen diete ametsei. Nire liburua eurei egindakoomenaldi modukoa ere bada.Zer izan da zailena urte eta erdi iraun duen lan honetan?Nire aldartea izan da zailena. Ni hemen nengoenean, nire neska-laguna Txilen zegoen. Hona ekarri nahi nuen, baina prozesu gatzaizan zen. Tarteka nahiko blokeatuta ibili nintzen idazterako ga-raian, baina egia da erregai ona eduki dudala bidean. Izan ere, li-buru on asko irakurri dut, asko lagundu didatenak.Twitter bidez zertzelada batzuk azaltzen joan zara idatzi ahala.Nire Bermeoko lagun batek eman zidan ideia bitxi hori, eta jolashorretan sartzea erabaki nuen. Idazten nuen bakoitzean Twitte-rren esaldi esanguratsu bat ipintzen nuen. Ez hainbeste edukiaargitzeko, baizik idazterako garaian buruan izandako hausnarke-tak azaltzeko. Idazteko momentu bakoitzean nire barruan zegoe-na argitu dut era horretan. Esperientzia berria eta interesgarriaizan da, eta idazten bukatu orduko kolpean nola laburbildu ereikasi dut. Halere, Interneten idazten dudanean beti pentsatu ohidut ez daukala oihartzunik. Nire sentipena izan da idazten nuena-ren atzean ez zegoela inor.Jendearen iritzirik entzuteko aukerarik izan al duzu?Orain arte editoreak pentsatzen duena baino ez dut aditu, eta,tira, bere iritzia oso ona izan da. Alde horretatik, oso pozik nago.Berari aurreko liburua baino askoz gehiago gustatu zaio, nonbait.Editoreak izugarri lagundu dit hainbat gauzatan, eta jendeari erenobela erakargarri egitea espero dut.Gezurra odolean salgai egongo da Durangoko Azokan. Zeresan nahi du zuretzat?Azoka erraldoiarekiko sentipen oso kontrajarriak dauzkat. Aldebatetik, batere gogoko ez dudan kontsumismoaren isla da, me-gadenda handi bat. Gero eta ikuspegi komertzial handiagoa ikus-ten diot. Bestetik, baina, uste dut euskaraz egindako kulturak ba-tzuetan horrelako erakusleihoak behar dituela, halakoak gutxidaudelako. Ekitaldirik garrantzitsuena da, alde horretatik. Beraz,neurri batean euskal kulturarentzat beharrezkoa da, eta ni bertanegongo naiz, baina nahiko kritikoa naiz horren bidez bultzatzenden kontsumismoarekin.Neska-laguna txiletarra duzula esan duzu. Ez al zaizu sekulaburutik pasa liburuak itzultzea?Bai, bai. Bat badaukat gaztelerara itzulita, hain zuzen ere nire nes-ka-lagunak irakur zezan. Bere urtebetetze egunean opari eginnion. Inoiz lagunen bati bidali izan diot, baina ez dut sekula zabal-tzeko halako lanik hartu. Hori bai, asmoa badaukat horretarako.Nire nahia apurka-apurka idatzi ditudan liburu guztiak itzultzeada. Utopiaren itzalak itzultzen hasi, hasi nintzen, baina aspaldigeratu nintzen, motibazio eta denbora faltaren erruz. Asmoa ba-daukat azeleragailua zapaltzeko. Polita litzateke azken nobelahau egunen batean Txilen gazteleraz argitaratzea.

p

p

p

p

p

p

p

p

p

p

D‘Gezurra odoletan’


q012-013_durango 23/11/11 16:57 Página 1

��

��

��


Marisol Ramirez / Argazki Press

q012-013_durango 23/11/11 16:57 Página 2

«Parrandan nagoela nire ahotsa entzuteanharrituta geratu izan naiz, bere fintasuna ikusita»

egin digu apur bat izenarekiko loturak, baina bestelakoan harre-mana zuzena da. Lehenengo asmoa diskoa bederatzi kantuzosatzea zen, baina hamabostekoa geratu da.Esne Beltzak badu kantu bat Hiru kolpetan izenekoa. Horrekizan du zerikusirik izena aukeratzerako garaian?Ideia hortik sortu zitzaigun, baina ez daukate inolako zerikusirik bikontuek. Horri baino gehiago beste hainbat arlori erreparatu dio-gu. Esaterako, DVDa hiru lekutan dago grabatuta, eta hiru urte-tan. 2007an Japonen emaniko zuzeneko kontzertu batean, iazDurangon bertan, eta aurten Donostiako estropadetan eskaini-takoan, hainbat pertsona ezagunen laguntzarekin. Bistan denez,ia guztiak dauka hiru zenbakiarekin lotura.Diskoan, kantuak dituzue; liburuan, argazkiak. Eta dokumenta-la zeren gainean eraiki duzue?Taldekideok elkarrekin hasi eta orain arteko ibilbidea laburbildudugu apur bat. Baita norberaren honainoko bidea ere: zein talde-tan jotakoak garen... Hasiera horren ingurukoa da, Esne Beltzarairitsi arte. Hortik aurrera taldearen azalpen ugari ematen ditugu;besteak beste, zer musika jotzen dugun, kontzertu on bat emate-ko egin beharreko pausoak zeintzuk izan ditugun... Hori bai, guztianahiko modu arraroan eta bitxian azaltzen da.

p

p

Durangoko Azokarako lan ezin aproposagoarekin dator Xabi So-lano (Hernani, 1980), Baga Biga argitaletxearen eskutik. Hiru eus-karri ezberdin biltzen dituen obra erakargarria kaleratu du EsneBeltza taldeko lankideekin, eta «oso pozik» geratu da. «Harrituriketa esker oneko» dago azken urtean bereziki izan duten arrakas-tarekin, baina aurrerantzean Euskal Herriko plazarik apenas bisi-tatuko duen.Hiru euskarriko obra egin duzue. Zehazki, zer da bertan biltzendena?Apur bat, denetik dagoela esan daiteke. Alde batetik, DVD batdago lan horretan, dokumental gisako batez osatua, ordubetepasatxo irauten duena. Noski, diskoa ere bai, hainbat kantuz osa-tua. Esne Zopak taldearen hiru abestiz, Esne Beltzaren sei kantuzeta beste sei remixez, hain zuzen ere. Eta, azkenik, liburu modukobat egongo da, hainbat argazkiz betea. Liburu horren barruanazalduko dira DVDa eta diskoa.Hiru kolpetan izenak, hortaz, badu bere logika.Hori da. Guztia hiru zenbakiarekin lotzen ahalegindu gara, ahalgenuen heinean, behintzat. Hasiera batean, Esne Beltzaren hirusoilik sartu behar genituen diskoaren barruan, baina batzuk ezgenituen kanpoan utzi nahi, eta sei izan dira azkenean. Hor ihes

p

p


XabiSolano ( ) Esne Beltza ‘Hiru kolpetan’

D

q014-015_durango 23/11/11 16:59 Página 1

Bitxia dela esan duzu, taldearen izena bezalaxe.Gure musikak hainbat estilo biltzen ditu, eta Fermin Muguruzakproposaturiko izena da. Berak esan zigun polita izango zela izenhorrekin plazak betetzea, eta egokia iruditu zitzaigun, gustagarria.Azken batean, kontraesana da, esnea ez delako beltza. Bainapentsatzen jarriz gero, gure musika ere kontraesana da, guk, txu-riak izanik, beltzen musika egiten baitugu.Beltzen musika egin, zer eta trikitiarekin. Euskal Herrian hain-besteko sona daukan musika tresna batekin iraultza egin duzu.Bai, nire ibilbideari begiratuta ere aldaketa nabarmena ikus daite-ke, hasi Etzakit taldetik eta Esne Beltzaraino. Baina disko honetantrikiti tradizionalaren aldeko apustua ere egin nahi nuen, eta ho-rrexegatik sartu ditugu Esne Zopen hiru abesti. Nire sustraietaraitzuli nahi nuen. Bertan entzun daitekeenak antz handiagoa dau-ka entzutera ohituta gaudenarekin. Nire aitak hala esan zidan

p

p

p

p

p

p


GAUILUN

orain gutxi: «Trikitia ikasi zenuen jotzen, baina nire garaikorik ezdizut batere entzuten!». Eta, tira, hori ere hiru abesti horiek sar-tzearen arrazoia izan da.Esne Beltzarekin sekulako arrakasta izan duzue. Espero zenu-ten halakorik?Inola ere ez. Proiektu honek guztiak 2007an izan zuen hasiera,Fermin Muguruzarekin bira batean geundela. Eta hori bukatzerazihoala, zera esan nien taldekide batzuei, ea prest ote zeuden el-karrekin lanean jarraitzeko. Izan ere, ni izugarri gustura nengoeneurekin. Eta halaxe hasi zen dena. Nik musika egina neukan, etahorren gainean lanean hasi ginen. Lagunarte paregabea geneu-

kan, eta guztioi musika egitea eta entzutea gustatzen zitzaigu-nez, indartsu hasi ginen lanean. Oholtzaren gainean zein kanpo-an egoten garen taldekide guztion arteko harremana paregabeada, eta hori ezinbesteko baldintza da talde batek funtziona de-zan. Arrakastari begiratu gabe ekin genion proiektuari, eta begira,200 kontzertutik gora eman ditugu.Zure ahotsa berezia bezain ona da. Goiko notetara erraz iristenzara. Berezkoa duzu, ala landu ere egiten da?Egia esan, txosnatan edo tabernatan parrandan nagoela nireahotsa entzutean harrituta gelditu izan naiz, bere fintasuna ikusi-ta. Abesteko hainbat taktika ikasita dauzkat; esaterako, lehen ezbezala, orain afoniarekin kantatzeko ez dut arazorik izaten. Ja-rraian kontzertu asko tokatuz gero, hala abesten ikasi beste erre-mediorik ez da geratzen, eta hori ikasia daukat. Baina gehiena be-rezkoa dela esango nuke. Hori bai, sarritan tripako min eta guztiamaitu izan ditut kontzertuak.Zertan da Esne Beltzaren etorkizuna?Azken kontzertua Durangon bertan emango dugu, Plateurenaantzokian, azokaren aitzakian. Deitu leku askotatik deitzen jarrai-tzen dute, baina dagoeneko ezezkoak ematen ari gara leku guz-tietan. Taldekide guztiok geure lana daukagu, eta nahiago duguatseden pixka bat hartu. Datorren urteari begira oso kontzertugutxi emango ditugu Euskal Herrian, eta sei hilabetetan bira egin-go dugu. Izugarrizko plaza pila egin ditugu hemen, eta nahiagodugu neurtu.Durangoko Azoka aipatuta, zer esan nahi du zuretzat?Musika munduan gabilen guztiontzat erakuslehio aparta, eta el-karrekin topo egiteko leku berezia. Parranda egiteko aitzakia gutxibehar izaten dugu, baina Durangokoa aitzakia ezin hobea da. Mu-sikari asko sarritan irten izan gara elkarrekin gauren batean edobestean. Ekitaldi gustagarria da, gozatzeko modukoa.

Gure produktuak hirueuskarri biltzen ditu: batetik,

dokumentala sartu dugu;bestetik, hainbat kantuz

osaturiko diskoa; eta,azkenik, argazki bilduma

“ ”

q014-015_durango 23/11/11 16:59 Página 2

Urtero legez,Gerediaga elkarteak urteariegindako begiratua aldizkari formatuan ka-leratzen du Durangoko Euskal Liburu etaDisko Azokaren egunak iritsi ahala; azaro er-dialdean,Astolaurtekariaren bosgarrenzenbakia kaleratu zuen Durangaldeko elkar-teak.Orotariko gaiak jorratzen ditu Astola-k,ohiko sakontasunarekin.Urtekari hau bereiz-ten duen ezaugarri nagusia sakontzeko joerahori da,hain zuzen ere,eta bosgarren zenba-ki honetan are nabarmenagoa da hori.

Durangaldeari buruzko ikerketak eta az-terlanak argitara emateko asmoz sortu zenAstola, orain bost urte. Denbora honetanguztian, 40 lan eta 900 argazkitik gora pu-blikatu dira; milaka lan ordu, eta hainbatikerketa eta eztabaidaren fruitua, hain zu-zen. 2011. urteko zenbaki hau egile ezagunenhamar lanek osatzen dute. Irakurleak aurre-ra eta atzera egingo du jauzi denboran, As-tola denboraren makina balitz legez.

Hain zuzen ere, Gerediagarena joan-eto-rrikoa da; memoria berreskuratzeaz gainera,etorkizuneko Durangaldeko lehen zertzela-dak eman nahi ditu. Bidaiaren abiagunea,Askondoko kobazuloa (Mañaria); bertan,duela 25.000 urte Goi Paleolitoan egindakomargoak aurkitu dira; arkeologoak aurkikun-tza horren garrantziaz mintzo dira urtekariahasten duen erreportajean.

Astola urtekariaren bosgarren zenbakihonek hainbat jauzi egiten ditu denboran:atzera, zein aurrera. Hain zuzen ere, 2027.urteko Durango dute hizpide Kimetz E.Munitxak, Hodei Zenikaonandiak eta DaniMaeztuk. Egiten ari den Lurralde Plan Par-tzialaren isla da aipaturiko ikerketa hori.Ondorio gordina ateratzen dute ikerketa-ren egileek; horien arabera, arlo honetanorain arteko politikek ez dute balio izan.Durango beste ikerketa batzuen kokaleku

ere bada; Maria Gonzalez Gorosarri Durango1936 kultur elkarteko lehendakariaren esku-tik, 1939 eta 1940 bitartean emakumeekDurangoko kartzelan bizitakoak jakin ditza-ke irakurleak. Bestalde, Durangaldeko hiri-buruak trenarekin izandako lotura aztertzendu Jose Mari Uriarte historialariak Durango,Geltoki Nagusia izena duen lanean.

Elorriok ere protagonismo berezia du zen-baki honetan. Bolbora Usaina lanean KarlosEriz kazetariak Errebonbilloen jaia ezagutze-ko aukera emango du; Los Tesoros Ocultosde Elorrio lanean, ostera, Lorea Madina ka-zetariak petrolioa aurkitzeko egin zen ahale-ginari buruzkoak kontatzen ditu. Bestalde,Maite Ibañez historialaria Arria Erreka lane-

an Oizen jaiotzen den errekaren balio hi-draulikoari buruz jarduten da. Gainontzekolanetan Durangaldea da protagonista, orohar; Jon Irazabal Gerediaga elkarteko lehen-dakariak eskualdeko ondarearen alde egite-ko deia egiten du Ondarearen ZalantzakoEtorkizuna lanean; Gontzal Aizpurua aboka-tuak, berriz, Durangaldeko zuzenbide zibilezberdinen azterketa egiten du Bizkaiko Zu-zenbide Zibila Durangaldean ikerketan.Oihane Buruaga de Sancha kazetariarenAtxondo: Hirurak Bat lanak ixten du ikerke-ten arloa. Axpe, Apatamonasterio eta Arra-zola elizateak batu, eta Atxondoko udalerriasortu zeneko 50. urteurrena ospatzear dela,batasun horren arrazoiak zeintzuk izan zirenargitzen du kazetariak.

Lan mardulaHitzek ez ezik, egileen argazkiek janzten di-tuzte erreportajeak; besteak beste, TxeluAngoitiaren argazkiak daude publikaturik.Aurreko edizioetan bezala, Gerediagak askozaindu du itxura; ia berrehun orrialdeak kolo-retan daude, eta irakurlearentzako erakar-garria da Astola-ren formatua. Azkeneko bizenbakietan bezala, irudi eta argazkiek pro-tagonismo berezia hartu dute, gainera. Ho-rrela, gaiak gustuko ez dituztenei ere erakar-garria egin dakieke aldizkaria. Ahalik eta ira-kurle gehienengana iristeko asmoz,ahalegina egin du Gerediagak, urtekariarenprezioa bost eurotan mantenduz. Ohikokioskoetan egoteaz gain, Durangoko EuskalLiburu eta Disko Azokan ere eskuratu ahalizango da Astola.

Ikerketa lanez gain,albiste laburren atalarieutsi dio urtekariak; iazko lanean estreinatu

zen Barruko Ibilbideak atalean Durangal-deko bost gonbidatuk beren leku kutune-

tara eramango dituzte irakurleak.Amai-tzeko,eskualdeari buruzko ikerketa lane-tan dabiltzanentzako interesgarriak izandaitezkeen liburuen zerrenda ere eskain-tzen du Astola-k; halaber,bibliografia ho-ri Durangaldeko Dokumentegian kontsul-

tagai dauden liburuek osatzen dute.


‘Astola’ aldizkariak Durangaldeko berri garrantzitsuakkaleratu ditu. Horien artean aipatu behar dira memoriaberreskuratzeko lana eta etorkizunean Durangaldeaizango denaren zertzeladak.

Erreportaje eta koloretako argazki ugariditu ‘Astola’ aldizkariak. ‘Astola’ aldizkaria

‘Astola’ aldizkariarenbosgarren zenbaki honek,

erreportajeei ez ezik,argazkiei eta albiste

laburrei garrantzi handiaeman die

( )

Bost urte Durangaldea ikertzen

q016_durango 23/11/11 16:59 Página 1

Ikuskizuna, goiz zein gau

Bihar hasiko du ibilbidea Durangoko 46.Euskal Liburu eta Disko Azokak; hala ere,Gerediagaren ekimenak ateak zabaltzeare-kin batera hasiko den giroak ostegunera arteiraungo du, ziur. Plateruenak azokaren boz-gorailu lanak egingo ditu. Bertako taula gai-nean aurkeztu ohi da euskal musikagintzakDurangoko Azokarako prestatzen duenuzta. Aurten ez da salbuespena izango. Izanere, musika joera berrien topagune izateazgainera, «etxeko» ekoizpenaren aterpea erebada Durangoko antzokia.

Kulturgintzaren topagunea izatea onartubehar zaio Plateruenari. Musikagintzaz gain,antzerkirako eta literaturarako tartea ereegon ohi da antzokian; aurreko urteetan egi-niko lanari esker lorturiko ospeari eusteko,egitarau aberatsa prestatu dute aurten erebertako langileek.

Azokako lehenbiziko eguneko protagonis-ta nagusia Gartxot izango da; hain zuzen ere,haren pertsonan oinarritutako filmaren aur-kezpen jaia egingo da Plateruenan. AsiskoUrmenetak eta Juanjo Elordik zuzendurikofilma proiektatzeaz gainera, musikariak erearituko dira 13:00etatik aurrera. Gauean, os-tera, Kerobiarekin banatu beharko du prota-gonismoa Gartxotek. Ontzia (2010) lanare-kin Materia organikoa eta gainerakoak(2008) eta Papera eta Kartoia (2009) la-nekin hasitako trilogia itxi ostean, Kerobiataldeko nafarrak taula gainean kontzertuakematen aritu dira azken aspaldian.Zuberoako,Nafarroa Behereko eta Lapurdi-ko sorkuntzari protagonismoa eman nahiizan diote aurten ere antzokian.Erika Urangakultur teknikariaren berbetan,herrialde ho-rietako sorkuntza hegoaldera «hurbiltzea»

da ekimen honen asmoa.«Egun osoan an-tzokitik jende asko igaro ohi da,eta Ipar Eus-kal Herriko artistentzat aukera ona da eza-gutzera emateko»,dio Urangak.Abendua-ren 5ean,hain zuzen,EliralE konpainiak Gor-putzikuskizuna eskainiko du; dantza,musikaeta olerkiak uztartzen ditu ikuskizun horrek.

Azokako bigarren egunean, Ze Esatek!taldeak berotuko du Durangoko antzokikogiroa. Donostiarrek Rock & Ron (Oihuka,2011) lana labetik atera berri aurkeztukodute.

Lisaboren itzuleraAbenduaren 6an, Ganbara talde mitikoakemanaldia eskainiko du Plateruenako ohol-tza gainean. 80ko hamarkadan hasi zuenibilbidea folk eta rock estiloak uztartzen di-tuen talde honek. 80ko eta 90eko hamar-kadetan folk aurrerakoiaren aitzindariak izanziren hauek emanaldi berezia prestatu duteazokarako; esan bezala, egun osoan jende-tza batu ohi da Durangoko antzokian, etaordu horietan ezinezkoa litzateke kontzertuoso bat eskaintzea. Gaua, ordea, bestelakoaizango da; Esne Beltzak dantzan jarriko du,beste behin, Plateruena antzokira hurbiltzenden oro. Xabi Solanok eta haren taldekideekondo ezagutzen dute Durangoko audientzia;giroa ziurtaturik egongo da, beraz.

Urteak eman duena bertan entzuteazgainera, arrunt erraza da taldeek beraien la-nak, primizian, Plateruenan bertan aurkez-tea. Horren adibidetzat har daiteke Lisabo-ren kasua. 2008an eskaini zuten azkenekokontzertua; atsedenaldi horren ostean es-kainiko duten lehenbiziko kontzertua izangoda Plateruenakoa; Animalia Lotsatuen Pu-tzua (BideHuts, 2011) seigarren lana aurkez-teko asmoz oholtzaratuko dira. Aurretik, Ju-piter Jon taldea arituko da taula gainean.

2011ko azokako egitaraua ixteko, bi eki-men. Alde batetik, urtero bezala, Joseba Ja-karen omenezko herri lasterketako sari ba-naketa Plateruena barruan egingo da. Bes-talde, arratsaldean, Etxe eta Akrobatekemanaldia eskainiko dute, doan.

Plateruenak azokaren bozgoragailu lanak egingo ditu.Bertako taula gainean, azokan berrikuntza izango direntalde askoren azken diskoak zuzenean entzuteko aukeraizango da.


Talde ugari izaten da Plateruenako taula gainean; argazkian,Korrontzi taldea, iazko azokan. Juan Carlos Ruiz / Argazki Press

Aurreko urteetan eginikolanari esker lorturiko

ospeari eusteko, egitarauaberatsa prestatu dute

Plateruenan( )

q017_durango 23/11/11 17:00 Página 1

BERRIAk bere ohiko produktuak eta az-ken berrikuntzak eskainiko ditu Duran-goko Azokan.Goienkaleko 63 eta 64saltokietan,BERRIA eta Hitza-ren era-kusmahaia izango da,eta eskaintza za-bala izango da bertan.Besteak beste,2012ko agenda eta egutegia erostekoaukera izango da.Aipatutakoaz gain,egunkariarekin batera argitaratutakopromozioak ere eskura izango dira.

Diseinu berria dakar 2012ko agen-dak, barrutik zein kanpotik. Ohiko for-matuari eutsi diote, baina azaleko iru-dia eta barruko kolorea aldatu. Egute-gia ere urteroko ohiko eskaintza izatenda BERRIAren erakusmahaian. Forma bereziadu, diseinuari garrantzia eman baitzaio, etaedukietan berrikuntza bat izango du, aurtentenporak noiz diren adieraziko baitu.

Bi berrikuntza nagusi izango ditu BERRIAkaurtengo eskaintzen artean: Mantangorri-ren eskulan tailerra, batetik, eta Murgil histo-riaren itsasoan mahai jokoa, bestetik. Lehe-nengo eskaintzak eskulanak egiteko hainbatproposamen biltzen ditu, eta 24 fitxaz osa-turik dago. Karmele Cruzek egin ditu eskula-nen proposamenak, eta haurrek ez dute as-pertzeko astirik izango ariketak egiten dituz-ten bitartean. Jolasaren bidez irudimenatrebatuko dute, sormena eta irudimena lan-tzea baita tailer horien helburua. Fitxen bi-dez, eskulana egiteko behar diren azalpenaketa tresnak azaltzen dira. AHainbat aukeraizango dituzte; horietako batek, forma geo-metrikoekin esperimentatu eta marrazkiakegiteko aukera emango die. Puzleeak noladiseinatu eta egin erakutsiko die, besteakbeste.

Murgil historiaren itsasoan, berriz, taldeanjolasteko galdera-erantzunen mahai jokoada. Familia guztiari begira eginda dago, hel-duek nahiz gazteek historiako hainbat pa-sarte ezagutzea eskatzen baitu joko horrek.Historia abiapuntua hartuta, 1.500 galderabost ataletan banatzen ditu: pertsonaiak,gizartea, kultura, gertakariak eta geografia.

Sukaldaritza liburuakAzken urteotan, euskarazko lehen sukaldari-tza bilduma plazaratu du BERRIAk, eta aurtenere bi liburu berri eskainiko ditu: Sasoian sa-soiko sukaldaritza eta Barazki mokadu go-xoak. Josema Azpeitiak egin du lehenengoliburua, eta, hilabetez hilabete, sasoiko pro-duktuen berri zehatza ematen du. Produktuhoriek prestatzeko dauden era ezberdinakazaldu, eta, gainera, errezetak sukaldarihandiek emandakoak dira. Bestetik, jatetxegida aparta dakar.

Barazki mokadu goxoak liburuak, berriz,errezeta begetarianoen bilduma da. Donos-tiako Kaskazuri jatetxeko sukaldari taldeaaritu da janari begetarianoen eskaintza za-baltzen, Elias Argotek zuzendurik. Bertan,hainbat errezeta aurki daitezke, sarrerakoplateretik hasi eta azkenburukoetaraino. Li-burua atalka antolatuta dago, eta entsala-dak, zopak, kremak, zerealak, lekaleak, pos-treak eta irabiatuak egiteko hamaika eraproposatzen ditu.


BERRIAren erakustazokan,agenda eta egutegia ezezik ‘Mantangorri’-reneskulan tailerrak, ‘Murgilhistoriaren itsasoan’jokoak eta sukaldaritzariburuzko liburuak diraeskaintza nagusiak.

Mahai jokoak eta sukaldaritzaliburuak aukeran

Eskulantailerrak etajokoak izangodira aurtengoberrikuntzak .

q018_durango 23/11/11 17:01 Página 1

Erramun MartikorenaGure Lurretik (ELKAR)

Sentimenduz beteriko abestiakkantatzen ditu Erramun Marti-korenak. Kanta bakoitzean saia-tzen da bere historia, bere ingu-rua eta bere sentimenduak kon-tatzen, eta Gure Lurretik lanean,familiaren historia ardatz hartu-ta, maitasuna, herrimina etaAmeriketako euskal exodoa ale-tzen ditu. Lan honetan ingurukokantarien laguntza izan du.

HesianHitzetik (ELKAR)

Hitzetik Hesian Altsasuko talde-aren laugarren lana da, eta orainarteko biribilena. Pitzadurarikgabeko lana dela esan daiteke,disko trinkoa eta osoa egin dute,mamia nahiz edukia kontuanhartuz gero. Doinu indartsu etasamurrak uztartzen dituzte, zi-tala eta gozoak batera, eta pen-tsatzeko betarik eman gabe, ziz-tada batez harritzen gaitu goitikbehera.

LainLeihoak (ELKAR)

Bi urteko lan gogorraren fruituada Lain taldearen Leihoak dis-koa. Oso disko heldua eta era-ginkorra egin dute; intuizioa etalana izan dituzte oinarri. Bi urte-ko prestakuntza handi batenondorioa da Leihoak lana. Ingu-ruko profesionalen aholkuakjaso dituzte, eta bi urteotan,buru–belarri aritu dira kantaksortzen.

Ruper OrdorikaHodeian azpian (ELKAR)

Hodeien Azpian diskoak 11 kantuberri biltzen ditu, eta guztiendoinu eta hitzak Ruperrek eginditu. Disko hau egiteko, NewYorkera jo zuen Ordorikak. Hanizan da musikari lagun handiekinjotzen eta disko berriaren kan-tak grabatzen. Haren alboanSteve Ulrich, Skuli Sverrinsson,Kenny Wollesen eta Ben Mon-der izan ditu, eta kantu berriak

disko batean gauzatzeko ga-raian, sonoritate eta testura be-rezien mugak gainditu ditu.

Mikel MarkezHiri hartan izan zen (ELKAR)

Bederatzigarren diskoa kaleratudu Mikel Markezek. Oso lan be-roa eta atsegina egin du. Graba-ketan, besteak beste, Pello Ra-mirezek, Harkaitz Minerrek, Erra-mun Martikorenak, EñautElorrietak eta Uxue Alberdikparte hartu dute. Gizarteari inte-resatzen zaizkion gaiak dira Mar-kezek jorratzen dituenak, ba-tzuetan, berak idatzitako kan-tuen bitartez, eta besteetan,idazle nahiz bertsolarien hitzakhartuta.

LeihotikanOroimenak erretzen - 18 Urte(GOR)

Leihotikan taldeak bi zatiz osa-tutako diskoa kaleratu du. Aldebatetik, orain arte kaleratu dituz-ten lau diskoen abesti onenekinbilduma egin dute. Hori egiteko,Leihotikan taldearen jarraitzai-leek hautatu dituzte abestiak,posta elektronikoaren bidezkantu kutunenak zein dituztenesanez. Era berean, hain ezagu-nak ez diren beste bertsio ba-tzuk ezagutarazteko, 1996komaketako kantu jakin batzuk ereerantsi dituzte.

The SparteensBi Doberman Beltz (GOR)

Ipar Euskal Herriko taldeak biabestiren bertsioak egin etabeste bat konposatu du azken

lanean, eta, aldi berean, bi bide-oklip egin dituzte horietako biabestirekin: Eustakioren bertsobatzuk eta Bi Doberman Beltz.Gainera, azkenaldian sortutakoabestirik erakargarrienetarikobat gehitu dute, 60ko hamarka-dako Kaliforniako giroko Bagareabestiaren surf bertsioa.

BasakiEgunero hasten da (OIHUKA)

Basaki taldeak bigarren lana ka-leratu du. Disko landua egindute. Iker Herrerok, Alfonso Rodriguezek, Natxo Velezek eta Pako Gonzalezek produkziolan handia egin dute estudioansartu aurretik. Soinuari ukitu berri bat eman diote, aire berribat, oxigenatua, erantsi nahiizan diote. Oinarri astunagoz eta pisutsuagoz jantzi dituztedoinuak, AEBetako rock moder-noaren aldera hurbiltzeko as-moz.

Xabier MontoyaMundu Miresgarria(BIDEHUTS)

Mundu miresgarria lanarekinmusikagintzara bueltatu da Xabier Montoya. Lan berrianelektronika alde batera utzi,eta oinarrizkora jo du.Horretarako, Maite Arroitajaure-gi eta Ibon Rodriguez izan ditu lagun egitasmo berrian.Ni ez naiz Xabier Montoia diskoaargitaratu zuenetik, bederatziurte pasatu dira, eta edozein ga-rai eta talderekin jo ahalko lituz-keen kantuak bildu ditu lan be-rrian.

KaotikoX (Baga Biga)

X du izena Kaotiko taldearen az-ken lanak. Aurtengo BilbokoAste Nagusian grabatutako DV-Dak eta CDak osatzen dute ara-barren lan berria. DVDak 28abesti eta taldearen bideoklipakdakartza. Bertan musikari ospe-tsuk parte hartu dute; Reinci-dentes taldeko Fernando; Boi-koteko Juankar, Gatibuko Alexeta Lendakaris Muertoseko Ai-tor. Punka eta rocka uztartzenditu lan honetan, eta kantu ze-rrendako altxorrak ekarri ditu.

EtxeHaize berri bat (Baga Biga)

Bakarlari moduan egindakolana da honako hau. Gitarraz etaahotsaz lagunduta, Haize berribat kaleratu du. Hirugarren lanadu, telebista saio batean Acon-caguan izan zen eta kantu bategin zuen (Munduaren amaierakonkistatzen). Hori da abestiberri bakarra, beste bederatziakgitarraren laguntzarekin eginda-ko orrazketa intimoa da, goxoa.

Pirritx, Porrotx etaMarimotots(Bonberenea Ekintzak)

Pirritx, Porrotx eta Marimototseta Bonberenea txarangarenindarrak batuta sortu dute lanhau. Pailazoen bederatzi abestientzutetsuenen moldaketaketa Bonbereneako bi abestijasotzen dira diskoan. Bideokli-pez osaturiko DVDa ere kaleratudute, diskoarekin batera.Lax’n’busto talde kataluniarrakBonberenean grabatutako T’es-timo molt abestiaren bideokli-pa, Bonberenea bideoklipa...Diskoaren sorrera, prozesua etagarapena kontatzen dituen iaordu laurdeneko ikus-entzune-ko bat ere jaso dute DVDan.Pailazoek eta txarangak bidela-gun asko izan dituzte diskohonetan. Euskal Herriko hainbatmusikari handik parte hartudute lanean.

Udazkenekodiskoak


q019_durango 23/11/11 17:02 Página 1

JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS

Berria - H

itza

7675

7473

77

7170

72

69

12

34

56

78

910

13

3839

117116

115114

113112

111110

109 108 107 106 105 104 103 102 101 100 99

51 5253

54

1617

18

2829

3031

3233

3435

3637

3839

4041

4243

4445

4647

4849

5051

52

9897

9695

9493

9291 90

8988

8786

8584

8382

81 8079

7877

1819

2526

2728

2930

3132

3334

3536

37

4041

4243

50

1617

5655

5453

5251

4039

3837

3635

3332

3130

2827

2625

24

21

910

1112

1314

15

78

45

6

62

1415

115114

113112

111

117116

34

2223

4746

41

20

1819

12

34

56

9

78

32

1

1112

5657

55

2021

4544

2223

24

4849

5859

6061

63 64

118

19

9798

99100

29

2021

22

2625

2423

27

110 109 108 107

1011

1213

1415

1617

7978

9695

9493

9291

88

9089

8786

8584

8382

81 80

7675

74

7271 70

69

73

67 66

68

65

5455

5657

53

5960

58

61

6867

6263

6465

66

GOIENKALE

GOIENKALE

ARTEKALE

ARTEKALE

Informazioa

Turismo

bulegoa

Gerediaga

elkartea

Ahotsenea

Azokako

aretoa

BARRENKALE

Prentsa

bulegoa

Kulturgal

ARTEKALE

.eus domeinua

Abarka

Aek-aizu!

Agorila

ahotsak.com

Arabako Foru Aldundia

Arantzazu

Arteaz-Pimientos

Artez Papergintza

Askapena

Ataramiñe

Azkue Fundazioa

Badihardugu

Barton Films

BBK Fundazioa

Bertsolari Aldizkaria

Bideografik

Bilboko Udala

Bizkaiko Foru Aldundia

Bizkaiko Museoak

Deustuko Unibertsitatea

Durangaldeko Argitalpenak

Durangoko Udala

Eguzki Bideoak

EHAEO/COAVN

EHAZE

Elhuyar

Elkar

Elkar

Elkar

Ena

Eroski

Euskadiko Gazteriaren Kontseilua

Euskal Dantzarien Biltzarra

Euskal Herria Sozialista

Euskal Herrian Euskaraz

Euskal Herriko Unibertsitatea

Euskaltzaindia

Eusko Ikaskuntza

Eusko Jaurlaritza

Eusko Legebiltzarra

Gakoa

97

46-47

60

53

22

12

95

54

65-66

70

69

23-25

21

79

3-4

107

100

110

7-9

111

38-39

1

2

76-77

37

93

101-103

104-106

43-45

48-52

98

5-6

82

90

68

59

34-35

116-117

31-32

13-16

112

64

Gatuzain

Gazte Sorkuntza

gaztezulo.com

Gipuzkoako Foru Aldundia

Gite=Ipes/Ahaztuak/Bilg. Feminista

HABE

55

71-72

75

10-11

62-63

29-30

Mondragon Unibertsitatea

Presoen Lagunak

Sabino Arana Fundazioa

Silboberri Txistu Elkartea

Sortzen - Ikasbatuaz

The Balde - Entzun!

Tmeo

Trikitixa Elkarteak

Txapelgames

Txertoa

Txistulari Elkartea

UEU

University Of Nevada Press

Zenbat Gara Elkartea

ZTK-Euskalzaleen Biltzarra

Zutoia

33

67

113-114

84

83

74

73

91

26-27

40-42

92

36

18

61

58

85-86

Aktibista

Baga - Biga

Bidehuts

Bonberenea Ekintzak

Brixton Records

DDT Diskak

Elkar

Elkar

Elkar-Argiak

Gor Diskak

Hala - Dzipo

Hiri Records

Irrien Lagunak

Jk. Irizar

Kap

Katxiporreta

kiliklon.com

Klasikart

Leonen Orroak

Mauka

Mendebala Jaialdia Diskak

Metak - Esan Ozenki

19

4-6

25

11

24

13

32-37

41

38

20-22

23

26

18

3

27

15-16

31

1-2

30

28

14

40

Musikherria

Oihuka

Pirritx, Porrotx eta Mari Motots

Su ta Gar

Talka / La Chiquilla

www.hotsak.com

12

39

17

10

29

7-9

Hamaika Telebista

Hik Hasi

Idatz Argitaldaria

Ikas Zentroa

Intxorta 1937 Kultur Elkartea

Jakin

Kontseilu Ebanjelikoa

Kutxa Fundazioa

La Gallina Vasca / Euskalema

Labayru Ikastegia

Lemuria

Maiatz

Mendebalde - Adorez

Mintzola Fundazioa

99

94

96

56

89

17

80

108-109

78

19-20

81

57

115

28

Barrenkale

Artekale

Aise Liburuak

Aizkorri

Alberdania

Altaffaylla - Arabera

Ametsik Nahi? - Gaumin

Argia

Astero

Berria - Hitza

Bitarte

Deia-Noticias Taldea

Denonartean

Desclée

El Mundo de los Pirineos

Elkar

Erein

Euskal Herria Aldizkaria

Euskal Herriko Bertsozale Elkartea

Gara

Goiatz Multimedia, S.L.

Gure Liburuak

Hiru Argitaletxea

Ibaizabal

Igela

Ikaselkar

Luditoys

Maluta

Meettok

Mezulari

Mundua

Nabarralde

Pamiela

Sua Edizioak

Susa - Literatura

Travel Bug

Ttarttalo

Txalaparta

Urtxintxa Eskola - Bizkaia

Utriusque Vasconiae

83-85

110

77-82

86

12

96-97

59

63-64

45

62

44

8-9

67-68

25-37

1-7

69-70

65-66

60-61

24

87

42-43

102-109

38-39

111-118

98

11

46

99-101

21-23

40-41

51-58

71-73

74-76

47-49

13-20

88-95

10

50

Goienkale

20 p DURANGOKO 46. EUSKAL LIBURU ETA DISKO AZOKA DURANGOKO 46. EUSKAL LIBURU ETA DISKO AZOKA p 21

Landakoerakustazoka

q020_durango 24/11/11 14:44 Página 1

Edurne Elizondo ‘Ez dugu nahi. Intsumisioarenahotsak Euskal Herrian’.Txalaparta

1990eko hamarkada arte ohi-koa zen gizonak soldadutzarajoatea,baina hamarkada horre-tan milaka euskal gaztek ukoegin zioten Espainiako eta Fran-tziako armadatan soldatutzaegiteari. Intsumisioaren urteanziren,eta intsumiso izateko mila-ka arrazoi: antimilitarismoa,abertzaletasuna,bakezaletasu-na.Edurne Elizondok itsumisio-aren barneko haots eta ikuspegihoriek guztiak bildu ditu liburuhonetan, irakurleak bere ondo-rioak atera ditzan,protagonistenhitzetan ezinbesteko hariketaizango baita hori oraingo etaetorkizuneko borrokei ekiteko.

Isabel Minhos & MadalenaMatoso ‘Inuiten mila zuriak’. Txalaparta

Urruti-urrutiko leku batean, haurinuit bat bizi da, eta munduaikusten lagunduko digu, bere be-gien bidez. Eta harritu egingogaitu: inuitek, izan ere, mila zuribereizten dituzte, desberdinakdirelako haientzat, guretzat ho-ria eta urdina diren bezain des-berdinak. Tantaren zuria, elur-malutaren zuria, hodeiaren zu-ria…

Joxean Agirre ‘Zwei Frauen’. Elkar

Literaturak eta emakumeen pa-sioek bat egiten dute Joxan Agi-rreren eleberi honetan. Gaztetanhasi eta zahartzaroaren atarirai-no, maite dituen andreekikohainbat esperientzia eta amo-dioaren zenbait zoko-mokoazalduko dizkigu, lau ataletan,miresten dituen beste hainbatidazleren imitazioak egitearekinbatera.

J.M. Olaizola ‘Txiliku’‘Bizien gaubeilan’. Elkar

Istorioak, mitoak eta bestelakonarrazioak bildu ditu Jesus Mari

Olaizola Txiliku-k Bizien gaubei-lan lanean. Sutondoan ipuin batkontatzen ari den amonaren iru-dia gaurkotu nahi izan du Txili-kuk bere lan berrian, eta 23 isto-rio bildu ditu lan honetan. Gerta-tzen edo kontatzen diren gauzezdihardu liburuak. Hala ere, isto-rioek ez dute ipuin kutsua soilik,kondaira eta mitologiako zerbaitbadutelako euren kontakizunek.

Juan Gorostidi ‘Lau kantari’. Pamiela

Beñat Axiari, Mikel Laboa, Ima-nol Larzabal eta Ruper Ordorika.XX. mendean herri musikakizandako aldaketen barnean,lau kantari esanguratsuok egin-dako ibilbideari tentuz errepara-tzen dion gogoeta kritiko batera-ko apunte gisa har liteke liburuhau. Lau kantariok, antzekodenbora baten barruan eta dis-tantzia urriko geografian biziizanda ere, ezberdintasun han-diko soinu eremu eta barne pai-saia erakusten dute.

Leire Salaberria ‘Euria ari duenean’. Pamiela

Euria ari duenean liburu poeti-koa da, eguneroko errealitatearibeste modu batez begiratzendion horietakoa. Horrelako libu-ruak, normalean, hodeiak etaeuria tristeziarekin eta umoretxarrarekin lotzen dira, baina,hemen, baikortasunerako etafantasiarako ate dira. Kontaki-zun labur honen narratzailea-rentzat festa dira egun euri-tsuak: aitak autoz eramaten dueskolara, eta, putzuetan, plisti-

plasta ibiltzen da, eta alegiazkoarrainak harrapatzen ditu. Orekaegokia dago testuaren eta iru-dien artean. Kontakizunaren li-rismoak eta hitzak eta irudiak in-guratzen dituen giro magikoakirakurleen enpatia eta bihotzapizten dituzte.

Mariano Ferrer, Imanol Murua ‘Mariano Ferrer. Lo que dije ydigo’. Ttarttalo

Imanol Murua Uria kazetariakegin du artikulu bilduma hone-tarako hautaketa. Bi hamarka-dari (1991-2010) buruzko erra-diografia zehatz eta interesgarribat eskaintzen du, batez ere po-litikan gertatutakoari buruzkoa,baina garai hartako historia so-zial, kultural eta ekonomikoa ereaurkezten du. Mariano Ferrereredu da informazioaren alorre-an, haren zorroztasun eta fida-garritasunagatik, baina baitaetika zein moralaren alorretanere, haren koherentzia eta egia-rekiko konpromisoagatik.

Harkaitz Cano‘Twist’. Susa

Harkaitz Canoren nobela berriaksuplantazioa izango du ardatznagusi. Egilearen esanetan, nor-tasunaren eraikuntzarako era-biltzen ditugun estrategietanonarritzen da bere lana: «Nolazurrupatzen diguten gurea etanola defenditzen garen zurrupa-tze horretatik guk ere besteenakzurrupatuz». Twist liburuanidazle-itzultzaile bat da prota-gonista, 80ko hamarkadako ge-rra zikinaren barnean bahitu,

torturatu eta erail zituzten lagu-nen oroitzapenekin eta justizianahiarekin obsesionatuta dago-ena.

Joseba Sarrionandia ‘Kartzelako poemak’. Susa

Sei olerki gehiago ditu Kartzela-ko poemak liburuak. Bi atalnagusi ditu liburu honek. Kartze-lako poemak 1980-1985 luzee-na da; kartzelan igarotakogaraian idatzitako poemak bil-tzen ditu. Martuteneko kartze-latik ihes egitea lortu ondorenidatzitakoak dira hauek, bizirikzuen esperientziaren ondokoak.Sei poema berri hauek ereespetxean egon zenean idatzi-takoak dira.

Joseba Lozano‘Argiaren erreinua’. Alberdania

Praga inguruan kokatzen da Jo-seba Lozanoren eleberriaren is-torioa. Han, emakume batengorpua azaldu da: lepoa moztudiote, eta begiak atera. Hurrengoegunetan emakume gehiagoagertu dira, eta bakoitzari gor-putz atalen bat falta zaio. Erru-duna edo hiltzailea harrapatze-ko asmoz, hiru ezezagun bildukodira: Jan, ikerketaren ardurauna;Anna, liburu denda bateko ja-bea; eta Fran, bere burua nahi-gabe abenturan murgilduta iku-si duena.

Inazio MujikaXabier Lete (Auto)biografiabat. Alberdania

Urteetan Xabier Leteri egindakoelkarrizketak bildu, transkribatueta Leteri berari aukera emanzion Inazio Mujikak bere bizitza-ren berri emateko. Bere lanarenberri, bere bizikizunena, berefedearena, bere adiskidetasu-narena, iritzi politikoak, kantuariburuzko iritziak, gure herriariburuzkoak eta herritarrei buruz-koak. Elkarrizketatzaileak desa-gertu egiten dira, eta XabierLetek berak hartzen du protago-nismo osoa.

Udazkenekoliburuak


q022_durango 23/11/11 17:03 Página 1

nahi beste aukera

MUndu bat

902 110 436www.mondragon.edu/prest

Enpresagintza Fakultatea

Irun ABENDUAK 17 larunbata, 11:00

Oñati ABENDUAK 15 osteguna, 18:00

Goi Eskola Politeknikoa ArrasateABENDUAK 17 larunbata, 10:30

Gastronomia Zientzien Fakultatea DonostiaABENDUAK 17 larunbata, 10:30

ATE IREKIAK ARETONAGUSIANEtorri aurretikizena eman!

Liburu elektronikoa,etorkizunekoa ote?

Liburu elektronikoa. Liburu digitala. Hamai-ka izen ditu, baina oraindik ere DurangokoAzokan ezin da saldu irakurgailurik, Geredia-ga elkarteak daukan araudiaren arabera.Halere, merkatuetan ate-joka dago, etaargitaletxeak ez daude ateak ixteko. Horrekhainbat galdera eragiten ditu irakurzaleenartean: zein da hobea, liburu digitala alapaperezkoa? Ordezkatuko al du batak bes-tea? Etorkizunek ba ote du liburu elektroni-koek?

Aro digitalak literaturara ekarri dituen edoekarriko dituen aldaketez jabetuta, Gurebo-ok euskal liburu elektronikoen sareko dendasortu zuten hainbat argitaletxek, eta Inter-

neten ataria egin: www.gurebook.com.Alberdania, Elkar, Erein, Pamiela, Ttarttalo,Txertoa eta Arrainek izan ziren sortzaileak,besteak beste. Webgunean aipatzen direnproduktuak salgai daude, eta ekimenarenhelburua euskal produktu jakin horiek ikusa-raztea da.

Susa argitaletxea ere ez da atzean geratu,eta liburu digitala beste espiritu batekin jarrizuen eskura orain gutxi: 66 idazleren 142liburu dituen katalogo bat daukate abian,eta, oraingoz, poesia zein narratiba alorrekolanak bildu dituzte, 1983tik 1986ra doanSusa saileko aleak barne. Halere, sartu gabeutzitako hainbat liburu eta etorkizunean

kaleratuko dituzten argitalpenak gehituzjoango dira eskaintza horretan.

Deskarga libreko liburuak dira, giltzarrapoedo DRM kontrolik gabekoak, eta PDF for-matuetan daude eskura. Bakoitzak 3,54euroko salneurria du; dena den, deskargalibrekoak izanik, jendeak erabakitzen du

ordaindu edo ez. 3,54 euro horietatik bi idaz-leak jasoko ditu, euro bat argitaletxeak, etagainerako 0,54ak BEZ zerga ordaintzekodira. Liburua denda batean erosiko balitzbezala planteatzen dute prozedura: liburuadeskargatu, nolakoa den ikusi eta, interesa-tuz gero, erosi. Aurrerantzean, argitaletxeakliburu bat paperean aurkezten duen egunberean lortu ahal izango du irakurleak liburuelektronikoa denda digitalean.

Argi dago argitaletxeak liburu digitalenaldeko apustua egiten ari direla, baina gara-pena batzuek uste zuten baino mantsoa-goa ari da gertatzen. Batetik, faktore tekno-logikoez gain, sozialak ere badaudelako; eta,bestetik, funtzio asko dituzten tresnaknagusitzen ari direlako —azken belaunaldi-ko eskuko telefonoak, adibidez—. Nolanahiere, digitala gure artean luzaroan geratzekoetorri den tresna dela diote hainbat adituk.Hori bai: ez du erraza izango paperezkoaritokia kentzen. Jakina da paperezkoak jarrai-tzaile sutsuak dituela, tintak eta paperakematen dituzten sentsazioak beste inorkematen ez dituelako. Hor islatzen da irakur-leen eta liburuaren arteko harreman emo-zionala.

Liburu tradizionala eta digitala. Hortxedago elkarren arteko talka. Egun, zein dugunnahiago garbi dago, baina etorkizunean zergertatuko den, ez. Oraindik ez dago arginolakoa izango den bilakabidea, baina libu-ruak digitalizatuz joateko asmoa badago.Hori bai, apurka-apurka, eta instituzioeiinteresatzen zaien arabera. Oraingoz, pape-rezko liburua darabilgu esku artean, eta urtebatzuetan hala izango dela dirudi. Aipatuta-ko moduan, Durangoko Azokan ez da irakur-gailurik salduko; bai, ordea, liburu elektroni-koak.

Durangoko Azokan salgai egongo ez diren arren,argitaletxeek hainbat liburu irakurgailu dituzte kalean.Ikusteko dago paperezkoaren xarma gaindituko duten.


Gorka Arrese Susakoeditorea, liburuelektronikoei buruzeginiko saio batean.Juan Carlos Ruiz - ARP

Liburu digitala besteespiritu batekin jarri zuen

eskura Susaargitaletxeak orain gutxi;

66 idazleren 142 liburueskura daitezke

( )

q023_durango 24/11/11 12:50 Página 1

Joan MariIrigoien( )

«Durangoko Azokaezinbestekoa da;euskarak guztiaren etaguztion beharra du»

Orbetarren trilogia amaitu ondotik, nobela normalago batekinitzuli da Joan Mari Irigoien (Altza, 1948). 300 orrialdeko liburuaargitaratu berri du Elkar argitaletxearen eskutik, eta beretzat hain«garrantzitsua» den Durangoko Azokan izango da. «Pozik» ge-ratu da amaierako produktuarekin, baina ez dago atseden har-tzeko, eta lanean jarraitzen du.Ur arreak, ur garbiak. Zergatik?Istorioa Nafarroako herrixka batean dago kokaturik, Urgainen, etaibaia igarotzen da bertatik. Eta, noski, bertako urak arreak dira ba-tzutan, garbiak besteetan.Nondik sortu zitzaizun ideia?Nobela honek Egunkaria-n duela hamar urte idatzi nuen ipuin

p

p

‘Ur arreak, ur garbiak’


Juan Carlos Ruiz / Argazki Press

D

q024-025_durango 24/11/11 12:51 Página 1

batean du sorburua. Urgain herri txiki bat da, nik asmaturikoa, in-guruan eraikitako urtegi bateko urek azpiratuko dutena. Ipuin horihamar orrialdekoa besterik ez zen. Hasieratik ohartu nintzen no-bela bateko hazia izan zitekeela, eta jakin nuenean Elkarrek gaz-teentzako literatura sari bat bultzatzen zuela, ipuina lantzen hasinintzen, gerora nobela bihurtuz. Ustez ongi egin nuen lana, bainaXabier Mendiguren nire zuzendariak eskasa zela esan zidan, etahalaxe zen. Baina nik banekien nobela hark bazuela obra on ba-ten oinarria. Eta zera erabaki nuen, tiraderan sartu eta itxarotea.Aurten, hamar urteren ondoren, berriro hartu dudan arte.Zergatik ez zen la ona? Zergatik ez zuen funtzionatu?Nobelak hiru plano bereizi zituen, hasiera batean: lehenengoan,Leon Iraizozek herrian gertatutakoak kontatzen zituen, aurrenekopertsonan; bigarren planoan, Leon Iraizozek «zuka» eraikitzenzuen Saturren bizitza; eta hirugarrenean, herrian gertatzen zireneta Leon Iraizozek ez zekizkien pasadizoak kontatzen ziren. Aur-tengo martxoan-edo, nobela berrirakurri, eta berehala konturatunintzen non zegoen arazo nagusia: egituran.Eta nola konpondu duzu?Konponbidea emateko bide bakarra ikusi nuen, jubilatu kuadrillabat sartzea, Urgaingo drama bizi izan zutenak. Jubilatu horiekorainean mintzo dira, baina iraganaz hitz egingo dute etengabe,herrian gertatutakoak kontagai. Hala, bada, egin nuen neure lana,eman nion Xabierri, eta «orain bai», esan zidan. Azken berridaz-ketan asko gozatu dut, gutxienez baleko nobela egin dudala ikusibaitut.Kuadrillaren ideia egokia izan da, beraz. Nola otu zitzaizun?Hori ez dugu sekula jakiten. Idazleok beti buruari bueltaka aritzengara, eta halako batean jubilatu kuadrilla bat sartzea egokia zelabururatu zitzaidan. Ikusi nuen ongi funtzionatzen zuela, eta batezere idazketari bizitasuna ematen ziola. Ideia horrekin egin dut no-bela, eta baita bukatu ere.Galtzen den herri bat, kultura bat… Zure Babilonia-n ere horixeizan zitekeen gai zentrala. Zertan da hau desberdin?Babilonia-n baserri bat desagertzen da,eta hemen herri bat.Pa-rekotasun bat badago,baina honek oilarraren promesa konta-tzen du.Alegia,oilarraren promesan herri baten degradazioa kon-tatzen da,zementuaren eta anarkia urbanistikoaren eraginagatik.Gertalekua Nafarroan kokatu duzu. Zer dela eta?Etxeko istorio batengatik. Ez nuen aukerarik izan gure osaba Ma-ñuel ezagutzeko. Osaba Ezkaba mendiko San Kristobal gotorle-kura eraman zuten preso. Egun batean libre zegoela esan zioten.Atera zen gotorlekutik, eta bertan akatu zuten. Horregatik auke-ratu nuen, Nafarroako herri balizko bat, baina errealitatearekinoso lotua. Horregatik kontatu ditut Nafarroako herri bateko pasa-dizoak. Horregatik erakutsi, bere krudeltasunean, pasarte batzuk,1936ko gerrari eta gerraondoari lotuak. Horren guztiaren azpiandago memoria, gaur egun hainbeste aipatzen dena. Etxeko isto-rio horiek barnean izanda, uste nuen herri bat aukeratu beharnuela, Nafarroakoa betiere. Horrela landu dut nire behar literariotaxutua, baina benetakoa.Eleberrian bi ahots tartekatzen dira. Zertan da hori?Bi ahots daude, bai. Bi plano. Lehenengoan, jubilatu kuadrillaren

p

p

p

p

p

p

p

p

p


memoria egiten da; bigarrenean, berriz, Leon Iraizoz izeneko jubi-latua dago, eta horrek eraikitzen du zuka, prosa poetiko batean,Satur izeneko pertsona bat. Ez da herriko tontoa, berezia baizik.Gainera, Nafarroako herri batean ezagutu nuen, eta oraindik eza-gutzen dut Salomon nire laguna. Bada, bere inguruan eraikiadago istorioa. Askotan joaten naiz bere herrira, eta elkarri kontuakkontatzen dizkiogu. Orain hogei urte ezagutu nuen, eta beti na-hastu izan ditu Moisesen eta abarren kontuak gaur egungoekin.Horregatik, nobela eraikia dago denbora horiek hautsiz, eta Bi-bliako ia pertsonaia guztiak sartuz.Xabier Mendigurenen oniritzia jasoa du zure nobelak. Besteinoren ikuspunturik aditu al duzu?Bai, noski, baina lehenbizi beti Xabierrena. Nire aingeru guarda-koa da. Ez da epelkeriatan ibiltzen, eta gauzak diren bezala esa-ten ditu. Nire emazteari, lehengusina bati eta anaiari ere emandiet liburua irakurtzeko aukera, eta gustatu zaie.Durangoko Azokan salgai egongo da zure liburua. Zer esan nahidu zuretzat euskal kulturaren ekitaldi erraldoiak?Euskal Herria halako ekitaldiak antolatu zalea da. Ibilaldia, Kilo-metroak… ere egiten dira. Jende bat beti azaltzen da horren kon-

tra, eta zera esaten du, hobeto litzatekeela egunero euskaraz hitzegitea, irakurtzea eta abar, ekitaldiak egitea baino. Eta ni beti izannaiz bien aldekoa. Egia da euskaraz egunero arduratzea hobetoizango litzatekeela, zalantzarik gabe, baina gure hizkuntzak hala-koak behar ditu. Ni naiz bata eta bestearen aldekoa. Ez gehienakbezala, bata edo bestearen aldekoa. Eta/edo lotura horrek ga-rrantzi handia dauka. Durangoko Azoka ezinbestekoa da, eta nibertan izango naiz. Euskarak guztiaren eta guztion beharra du.Eta, aurrera begira, proiekturik ba al daukazu esku artean?Bai, noski. Oraintxe egiten ari naiz arma industriaren inguruan no-bela bat. Bultzada polita eman diot dagoeneko, eta ari naiz lane-an. Izan ere, modan dago egun gai hori. ETAk armak utzi ditu, bai-na galdetu behar genioke euskaldunok geure buruari: benetanizan ote den ETAkoen biolentzia hemen izan den handiena edoarma industriak egin duena. Azken horrek eragiten ditu gauzaasko, eta gure gizarte honetan ez da hitzik egiten. Erraza zen ETAren kontra egotea, eta zein zaila den arma industriaren kontraegotea. Gainera, horiek gizon jantziak izango dira, eta zera esangodute: «Arma fabrika bat daukat nik». Hori izugarria da. Noizbaitbeharko dugu zerbait egin ustezko mendebalde honetan armaindustriaren kontra. ETAkoak ez dira, ez, karitateko mojak izango,baina are gutxiago arma ekoizleak.

Nobelak duela hamar urte‘Egunkaria’-n idatzitako ipuin

batean du sorburua;hasieran lan eskasa irtenzitzaidan, baina banekien

oinarria ona zuela“ ”

q024-025_durango 24/11/11 12:51 Página 2

MikelMarkez( ) ‘Hiri hartan izan zen’


Iñig

o U

riz -

Arg

azki

Pre

ss

D

«Beste disko batzuekin atzera egindudan bezala, honekin aurrera egin dut;inoiz baino bibrazio hobeak ditut»

q026-027_durango 23/11/11 17:04 Página 1

40 urte betetzearekin batera, disko berriarekin dator Mikel Mar-kez (Errenteria, 1971). Hiri hartan izan zen izeneko lana bere ibilbi-deko bederatzigarrena da, eta orain arteko «distiratsuena» deladio. Erabat ase geratu da osatu dituen 11 kantuekin, eta orain kon-tzertuak emango ditu han eta hemen.Hiri hartan izan zen. Zein hiriri buruz ari zara?Diskoen izenburuak irekiak izan daitezen gustatzen zait, nire au-rreko lanetan ere antzeman daiteke hori. Eta disko honi kantu ba-tek ipini dio titulua, nik egindako abesti bat horrela hasten delako.Lagun batek esan zidan ipuin baten hasiera dirudiela, eta balite-ke. Entzuleak Hiri hartan izan zen entzuten duenean, oroitzape-nen bat etorriko zaio gogora, edo abenturaren bat. Kantuan zeindiskoan hiri asko aipatzen dira: Bartzelona, Londres, Donostia,Bilbo...Nola definituko zenuke diskoa? Latinoamerikako ikuturik baomen dauka.Gaiei begiratuta, lau ildo daude. Badaude bertso jarriak, poemak,nik idatzitako testuak; eta gero, badago horretan guztian errefe-rentzia bat Latinoamerikari. Bertsoetan, adibidez, Otañoren ba-tzuk daude Argentinan idatzitakoak, Euskal Herriarekiko herrimina adierazten dutenak. Poemen atalean ere Mario Benedetti-ren hitzak ageri dira euskaratuta, baita Pako Aristirenak ere Bue-nos Airesi buruzkoak... Atal guztietan daude erreferentziak.Eta hori zergatik? Zerk erakartzen zaitu?Kantagile moduan beti interesatu izan zait han egiten den musi-ka. Disko honetan, adibidez, Silvio Rodriguezen kantu bat dago:Haizea zu zara. Iruditzen zait oso kantagintza soziala daukatela,herriarekin lotua, eta estetika aldetik ere maisuki erabiltzen dutegitarra. Kantari mordoxka daude interesatzen zaizkidanak, bai le-hengoak bai oraingoak, eta eurekin harremana badut.40 urte bete berri dituzu, eta bederatzigarren diskoa kaleratuduzu. Esperientziak zer eman dizu, eta zer kendu?Kendu ezer ere ez; eraldatu bai. Egia da gauzak ikusteko moldeaaldatu egiten dela, baina ez dut uste egun traiziorik egiten dioda-nik 20 urte nitueneko gazte hari. Garai hartan berotasun etapresa gehiago neukan, baina, bestela, ezer gutxi aldatu naiz.Kantari baten kasuan, badago beti komunean mantentzen dengauza bat: ahotsa. Berari erreparatuta, tendentzia badago gra-beago kantatzeko tesitura mailan. Urteekin grabera jotzen dugunormalean guztiok. Agudoak galtzen ditugun heinean, besteerregistro batzuen jabe egiten gara. Halere, ahotsa da zahartzengehien kostatzen dena. Kantatzearekin ahotsak ez du okerreraegiten.Uxue Alberdi, Eñaut Elorrieta, Erramun Martikorena eta besteizan dituzu bidelagun. Zer moduzko esperientzia izan da?Azken finean, lagunekin aritzea plazera besterik ez da. Aspalditikezagutzen ditut guztiak: Uxueri, adibidez, gitarrako klaseak ema-ten nizkion, eta Eñaut Lor taldeko abeslaria zenean ezagutunuen. Lagunekin lan egitea beti da erraza. Erramunekin duela 22urte ekin nion kantatzeri; beraz, pentsa zer harreman sendoa du-gun. Diskoan egiten duguna naturalki egiten dugun gauza batenlekukotasuna da.

p

p

p

p

p

p

p

p

p

p


Ahotsak orekatzea aise lortu duzue?Kontuan eduki behar dena norberaren tesitura da. Nik tonu jakinbat hartu nuen, jakinik Eñautek ahots agudoa duela eta gora iris-ten dela. Bere gainetik hirugarren ahotsa behar zenez, nor hoberikUxue baino. Kalkulu horrekin abiatu, eta ongi geratu da azkenproduktua. Pare bat entsegu egin genituen grabaketaren aurretik,eta berehala ikusi nuen funtzionatuko zuela. Hasieran pentsatunuen hiru ahotsak neronek egitea, eta asmo horixe neukan. Bainaazkar ikusi nuen nire maketa propioa etxean egin eta ez zuela ba-lio. Kantua a cappella hasi nahi nuen, eta hala ezinezkoa zen. Dis-koa ipini eta pertsona bera hiru aldiz kantatzen entzutea ez danaturala, elektronikoa da. Orain hiru koloreen enpastea ezin ho-beto geratzen da.Hitzak nondik nora aukeratu dituzu?Denetik dago. Aipatu moduan, Latinoamerika ageri da, eta poe-mak argitaratu ahala irakurtzen ditudanez, poemak ere bai, ber-tso sortak bezalaxe. Azkar igartzen dut zein zaidan baliagarri etazein ez. Jokin Sorazabalen bertsoak ageri dira diskoan, Olentzero-ren eta Gabonen inguruan sortzen den kontsumismoari kritikaironiko bat eginez; Jon Martinek meditazioari buruz Indian idatzi-takoak ere badaude... Gaiak beti dira antzekoak, gizarteari intere-satzen zaizkionak, alegia: maitasuna, harremanak, heriotza... Hirihartan izan zen izeneko kantua, berriz, nik idatzitakoa da, etaUxueri pasatu nionean zera esan zidan: «Hara! Kantu porno erro-mantikoa da». Neurri batean asmatu zuen. Ez dut uste pornoadenik, baina badu ikutu berezi bat, zalantzarik gabe.11 kantuz osatu duzu lana. Oro har, gustura gelditu al zara?Izugarri kontent. Beste disko batzuekin atzera egin dudan bezala,honekin aurrera egin dut. Musikarien gainetik gitarra eta ahotsaipini ditut, eta uste dut asmatu dudala. Horrek presente egon be-har zuela argi neukan hasieratik. Beste kasu batzuetan ez dut ha-lakorik egin, baina oraingoan bete-betean asmatu dut. Musikatresnei dagokienez, biolina eta biolontxeloa ageri dira batetik, etaakordeoia eta bandolina bestetik. Oreka horretan ibili gara, kon-binazio egokiak aurkitu arte.Orain, kontzertuen txanda da.Hori da. Badauzkat batzuk hitzartuta, eta ilusiorik ere ez zait falta.2005. urteaz geroztik kantu berririk kaleratu gabe nengoen, etaorain inoiz baino bibrazio hobeak ditut. Jendearen orain arteko iri-tziak oso onak izan dira. Hitz goxoak besterik ez ditut entzun. Eabide berean jarraitzen dugun Durangoko Azokan.Durangoko Azoka aipatuta, hitzaldi bat ematekoa zara.Bai, Ahotsenean hitzaldi bat emango dut, elkarrizketa modukobat, baina kantatu ez dut egingo. Eta, ondoren, nola ez, Elkarargitaletxearen gunera joan, eta zaleen esku egongo naiz, alebatzuk sinatzeko eta eurekin egoteko. Horixe da azokatik gehiengustatzen zaidana, elkarrekin topatzeko gunea delako. Aldebatetik, jendearekin hitz egiteko aukera dago, eta, beste aldebatetik, gainontzeko artistekin egoteko aukera ere izaten da. Tra-dizionalki, euskal kulturaren topalekua izan da azoka beti, etahala jarraitzen du izaten. Euskaldunok halako erreferentziakbehar ditugu.

q026-027_durango 23/11/11 17:04 Página 2


q028_durango 24/11/11 12:55 Página 1


q029_durango 23/11/11 17:05 Página 1

Liburuak eta diskoak baino gehiago

Urtero bisitatu beharrekoa da askorentzatDurangoko Euskal Liburu eta Disko Azoka;egutegietan gorriz markaturiko egunak, la-gunekin, familiekin zein bakarrik Bizkaiko he-rrira joan eta osteratxo bat emateko. Hilabe-te hotza izan ohi da abendua Euskal Herrian,baina, hala ere, Durangoko kaleak betetaegon ohi dira, eta giroa, berriz, puri-purian.Liburu eta Disko Azokak irauten duen egu-netan Landako erakustazoka da Durangokoardatza. Hala ere, ez da topagune bakarra; li-buru zein CDz beteriko erakusmahaiez hara-tago ere, bizia dago herri bizkaitarrean. Kul-turgintzako jende ugari ikus daiteke eguno-tan Durangon. Hala ere, protagonistabanakoa da, irakurle anonimo edota musi-kazale ezezagun hori, eta azokatik igaro os-tean, herrian galtzea du gustuko honek. As-korentzako urteroko ohitura da hori, azokatikirten eta erosketa poltsa eskuan hartuta in-guruko kaleetako tabernetan tragoren bathartzea. Eskaintza ez da arazo bat Duran-

gon, kolore eta gustu guztietakoak daudeeta: rockzaleentzako tabernak, dantza egi-teko pistak, lasai afaltzeko tokiak eta trikitia-ren giroarekin tragoak hartzeko aukera ema-ten dutenak, besteak beste. Bata dela edobestea dela, autoktono zein bisitariek mo-saiko berezia eratzen dute azokak irautenduen egunetan.

Ostalaritzak indar handia du Durangon,eta Gerediaga elkarteko kideek ere badakitehori. Horregatik, Landako erakustazokatikkanporako ere prestatzen dituzte ekitaldiak.Ez dira bakarrak, ordea. Ohiko bilakatu diratrikitia eta panderoa eskuan euren kabuzgiroa alaitzen ausartzen diren lagun taldeak.Pauso bat harago doazenak ere badira: gauregun, ohiturak aldatzea hain gustukoa dengaraiotan, arrunt erraza da gitarra elektrikoaeta bateria aldean hartuta 80ko hamarka-dako ereserkiak abesten kalean gora etabehera dabiltzan elektro-txarangak aurki-tzea.

Zirkuitu komertzialetik kanpo geratzenden eskaintza bilatzen duenarentzat ere ba-dago tokia Durangon. Underground kontzer-tuak eskaintzeaz gain, egitarau oso bat es-kaini izan da urteetan Azoka Alternatiboadelakoan; azoka tradizionaleko erakusma-haietan lekurik ez duten produktuak izatendira bertan. Bestelako kontsumo bat susta-tzea daukate asmotzat.

Gaua heldu ordukoGaua heltzen denean, giroak ez du beheraegiten. Azoka bisitatu eta etxera itzultzen di-renak daude alde batetik; bestetik, ordea,azoka zapaldu gabe tabernetatik irteten ezdirenak ere badaude. Iluntzean tabernakerruz betetzen dira, eta tabernariek lan han-dia izan ohi dute guztien egarria asetzen.Gaueko giroaz hitz egiten hasita, ezin dira ai-patu gabe utzi Plateruena antzokiko kon-tzertuak; askok hasten dituzte han gauak,eta ostean alde zaharrera jotzen dute. Nor-baitek esan omen zuen historia ziklikoa dela;Durangon, azokak dirauenean bederen, beteegiten da premisa hori. Gaua amaitzean,Morfeorekin elkartzen dira batzuk; hainbat,berriz, goiza agurtu eta azokara abiatzendira.

Urtero bisitatu beharrekoa bihurtu da Durangoko Azoka,euskal kulturak duen plazarik zabalena baita. Disko etaliburuez gozatzeaz gain, beste hainbat aukera daude.Kontzertuak, hitzaldiak, parrandak... ez dira faltako.


q030_durango 24/11/11 12:55 Página 1

Interneten erabilerak hainbat hesi gainditzen lagundu duela esanohi da. Horietako bat distantzia da, zinez. Epaimahai batek auke-ratzen du Durangoko Liburu eta Disko Azoka iragarriko duen kar-tela, eta aurten, iaz bezala, urrunetik dator afixa garailearen egi-lea. Hain zuzen ere, murtziarra da Cristobal Aguilo. Liburu eta dis-ko azokak Euskal Herrian duen garrantziaren jakitun, ohoretzatdu ekitaldi garrantzitsu hori bere sinadura daraman lan batekaurkezteak. Diseinatzailea izaki ofizioz eta afizioz, 40 lehiaketarabaino gehiagotara aurkeztu ditu bere lanak 2011n; azokakoak ezezik, bere lanek beste bost lehiaketa irabazi dituzte.Zer esan nahi du zuretzat Durangoko Azoka aurkezten duenkartelaren egilea izateak?Pozarren hartu nuen berria. Egia esateko, gogo handia nuenlehiaketa horretan parte hartzeko, eta iruditzen zait aukera apro-betxatu dudala. Horrez gain, ohore bat da horrela oihartzunaduen ekitaldi bat iragartzeko kartelaren egilea izatea.Ezagutzen al zenuen azoka? Zerk bultzatu zintuen parte har-tzera?Egia esateko, aitortu behar dut lehiaketaren berri izan arte eznuela ezagutzen azoka. Interneten kuxkuxean ari nintzela izannuen lehiaketaren berri. Sare sozialen erabiltzailea naizen aldetik,horrelako ekimenen berri bertatik izaten dut; aurreko urteetako

lanek kalitate ona zutela ikusteak bertan parte hartzera bultzatuninduen.Zer adierazi nahi izan duzu kartelean?Irudi txundigarri bat lortzea zen nire asmoa; aldi berean, irudi erra-za izan zedin nahi nuen, gainera. Horrez gain, azokako bi elemen-tu nagusiak, liburuak eta diskoak, lehen begiratuan identifikatuahal izatea nahi nuen. Oro har, irudiak indar handia du; irakurlea bielementuen lotura da, eta, horri esker, nabarmendu egiten diraelementuok. Irudiarekin lan egiteko biniloaren koloreak joko han-dia ematen du, gainera.

Oro har, harrera nahiko ona izan duela uste dut. Diseinuari bu-ruzko foroetan harrera ona izan du, baita Euskal Herrikoetan ere;euskaraz ez dut tutik ulertzen, baina bertako lagunek hori esan di-date behintzat, kar-kar!Nolakoa izan zen sortze prozesua?Bada, hasiera nuen ideia guztiz ezberdina zen. Nire ideia liburue-kin eskultura bat eraikitzea zen; asko saiatu nintzen, hala ere, askonahasten zela ikusita, ideiaz aldatu nuen. Biniloarena otu zitzai-dan ostean. Duten eraketa dela eta, oso gaitza da biniloa ondoateratzea, hala ere, biniloak eskaintzen duen aukera sortak aurre-ra egitera animatu ninduen; kartelak asko adierazten du, testua-ren beharrik barik. Azkenean, oso gustura geratu naiz lorturikoemaitzarekin.Ezagutzen al dituzu euskal literatura eta musika?Ezer edo ia ezer ezagutzen ez dudala aitortu beharra dut. Euskaraez dut deus ulertzen, eta hori oztopoa izan da niretzako.Azoka egunetan Durangora joateko asmorik duzu?Saiatuko naiz; ez dakit posible izango dudan, ordea; gogo falta-gatik ez da izango, hori ziur. Egun, hainbat proiektu ditut eskuarte-an, baina atsegin handiz hurbilduko nintzateke Durangora. Karteliragarlearen aurkezpen egunean bertan egon nintzen, hala ere,denbora kontuengatik ez nuen ia ezagutu, eta gehiago ikustekogogoz geratu nintzen. Ezagutu nuen jendea oso jatorra iruditu zi-tzaidan, gainera.Eta hemendik aurrera, zer?Gogor lan egiten jarraituko dut, nire estudioan eta abar; hainbatproiektu ditut eskuartean, gainera. Horrez gain, lehiaketetan par-te hartzen jarraituko dut. Nire lanak lehiaketetan aurkezten jarrai-tuko dut; 2011an 40 lehiaketetan parte hartu dut, eta oraindikurte amaitu orduko beste batzuetan aurkezteko asmoa dut.


p

p

p

p

p

p

p

«Azokako bi elementugarrantzitsuenak lehenbegi kolpeanidentifikatzea nahi nuen, eta lortu dudala pentsatzen dut»

CristobalAguilo( ) Kartelaren egilea

D

Luis Jauregialtzo - Argazki Press

q031_durango 23/11/11 17:06 Página 1

Artisauak izateaz harro

Durangoko Liburu eta Disko Azokaren itzale-an hainbat egitasmo hazi dira. Horietako batArbaso elkarteak antolatzen duen EuskalDenda da. Aurtengoa antolatzen den 16.al-dia du azoka honek, urteekin sendotu eginden ekimen batez hitz egiten ari gara, beraz.Zazpi herrialdeetako eskulangileek osaturi-ko lanak aurkitu daitezke Euskal Herriko arti-sau azokarik garrantzitsuenetakoa den ho-netan. Aurtengo edizio honetarako, Nire tai-lerra, nire ogibidea, nire bizimodua daazokarako aukeratu duten leloa.

Bizitzeko moduaGaur irekiko ditu ateak Euskal Dendak. Libu-ru eta Disko Azokak baino egun bat lehena-go irekiko ditu ateak Euskal Dendak. Besteurte batez, sektoreko produktuen erakus-leiho bikaina izango da Euskal Denda. Esku-lan tradizionalaren zein garaikidearen susta-

penaz eta merkaturatzeaz gain, Euskal He-rrian eginiko produktuen zabalkundea duhelburu azoka honek; egun bizi den krisi ego-eran, artisau zein bezeroek eskertu egitendute zuzeneko harreman zein salerosketa,gainera. Azken urteak garai zailak izan direlaaitortu arren, iazkoa bisitari kopuru handienaizan zuen Euskal Denda izan zen, antolatzai-leen berbetan; guztira, 20.000 bisitari inguruigaro ziren Merkatu plazatik.

Aurretik esan bezala, 16. edizio honen le-loa Nire tailerra, nire ogibidea, nire bizimo-dua; Arbasok, artisautza bizimodu bat delaerakutsi nahi du modu honetara, hau da,ogibide bat izateaz gainera, jarrera kontu batere badela. Antolatzaileen aburuz, eskula-naren bidez Euskal Herriko ondare kulturalahedatzen da; horrez gainera, jadanik ia bete-tzen ez diren ofizioak mantentzen laguntzendu, eta horri, sor dezakeen pizkunde ekono-mikoa ere gehitu behar zaio Arbasoko kide-en berbetan.

Esan bezala, zazpi herrialdeek izango di-tuzte ordezkariak Euskal Dendan. Beraienlanez gain, aurtengo azokan Galiziako arti-sauen lanak ere egongo dira ikusgai. Finiste-rreko ofizio zaharrean jarduten diren hainbat

eskulangileek ordezkatuko dute Galizia.Guztira 60 erakusmahaitik gora egongo diraMerkatu plazako azokan; eskulangintza tek-nika ezberdinak jorratzen dituzte postuaezarri ohitu duten artisauek, besteak beste,metala, harria, larrua edota beira lehengaibezala erabiltzen dituzten lanak aurkitukoditu bisitariak.

Erakusmahaikoez haratago, zer ikusigehiago ere badago Euskal Dendan. Arti-sautza azokak dirauen egunetan, esparruanhainbat ekimen egingo dira, bisitarien entre-tenimendurako. Bisitariek hainbat joko etalehiaketetan parte hartu ahalko dute, etatxikienentzako tailerrak ere prestatu dituzteArbasokoek; gaztetxoenek eskulangintza-ren munduan barrena sartzeko aukera izan-go dute artile berria edo zapien margotzeabezalako tailerren eskutik. Elkarte honen us-tetan, artisau-bisitari arteko komunikazioafuntsezkoa da, eta hori sustatzeko hainbatneurri hartzen ditu; horietako bati esker, bisi-tariek gustukoen duten erakusmahaia boz-katuko dute.

Egindako lanari esker onezEskulangintzaren hedapenean lagundu du-tenen lana eskertzeko asmoz, 2005.urtetikaurrera Artetsu sariak banatu ditu urtero Ar-baso elkarteak. Aurtengoa sari hauek bana-tzen diren zazpigarren aldia izango da, etabesteak beste, Mariano Santa Cruzek etaKriskitin dantza taldeak eskulangintzarenhedapenean eginiko lana babestuko da. Ko-munikabide eta erakundeei ere banatu ohizaie saria. Omenduek, esku baten itxuraduen saria jasotzen dute; beirazkoa da eskuhori, eta eskulangintzan duen garrantzia sin-bolizatzen du.

Bestalde, aurtengo Euskal Azokak badubestelako nobedade bat. Historian lehenbi-zikoz, kartel iragarleko protagonistak hiru ar-tisau dira; hain zuzen ere, Alex Gonzalez el-tzegileak, egurra zizelkatzen aditua denAmaia Condek eta Igor Obeso putzgileakaurtengo artisau azokaren leloa pertsonifi-katzen dute.

Arbaso elkarteak EuskalDenda antolatuko du 16.urtez, eta bertan Zazpiherrialdetako eskulangileenlanak ikus daitezke.

Euskal Herriko artisau ugarik parte hartuko duteEuskal Dendan. Jon Hernaez / Argazki Press

Bisitarienentretenimendurako joko

eta lehiaketak izangodira, eta haurrek

tailerretan parte hartuahalko dute

( )


q032_durango 24/11/11 14:24 Página 1

Krisia aukera bihurtu

Ez da zaila asmatzen aurtengo DurangokoAzokan bilduko garenon arteko elkarrizke-tagai «arruntena» zein izango den.Igogai-luetan eguraldiari buruzko aipamenak nola,krisi egoera orokor eta partikularrak izango

ditugu mostradorearen bi alboetan mintzagai nagusiak.Tamalez,ez dira hitz hutsak askoren poltsikoetarako; ba-tzuen patrikak,momentuz,beldurrez edo galdera ikurrezbete dira,eta beste batzuenak hustu egin dira dagoenekoeta nekez beteko dira epe labur eta ertainean.

Euskalgintzan eta kulturgintzan ari garen eragileonegoera ere horixe da.Gurean, izaeraz ahula den kultur in-dustriaren inbertsio eta apustu ahalmena mugatzen arida nabarmen azken urteotan.Beraz,ez gaitu oraingo era-sanak ustekabean harrapatu.Eta zer esan sortzetik ber-tatik ia musu truk,sosik gabe edo diru laguntza meharbatekin proiektuak aurrera atera dituzten talde eta elkar-teen egoeraz. Baldintza hauetan,oso zaila da proiektuakedukiz eta formaz betetzen dituztenen lan baldintzakduinak izatea,lantaldeak egonkortu eta sendotzea,for-mazioa…azken finean,profesionalizazioa deitzen denhori.

Durangoko Azokak behin baino gehiagotan erakutsidu, iragan urrunera joan gabe ere, era desberdinetakoerasanen aurrean, herritarron arteko babes afektiboa ezezik, herritarren babes efektiborako ere gune garrantzi-tsua dela; ea bestela nork egiten dion muzin urteko sal-menta puntu garrantzitsuenari. Baina nago herritar asko

eta askoren ekarpen eta babes efektibo natural edo be-hartua ez dela nahikoa izango abian ditugun proiektuakoro sustengatzeko. Eta zer nahi duzue esatea, babesasoilik ez, (kultur eta hizkuntza) politika efektiboak ezar-tzeko ardura duten herri administrazioek ez dute kapazi-taterik edota interesik erakutsi herri honen kultur adie-razpenei lehentasuna emateko.

Gertakari historikoak bizi ditugu gure herrian. Aukeraberriak sortu ei dira herria oinarri-oinarritik beste moldebatean eraikitzeko eta krisiak ere aukera omen dira erro-tik irauli bat emateko prest dagoenarentzat. Kultur eragi-leok ere erronkari heltzeko erantzukizuna dugula ustedut, eta bakoitzak bere esparrutik eta esparrurako ereduberriak berrasmatzen badihardugu ere, zailtasun handizgehienetan, ez diogu heldu herri ikuspegi orokorrei etaepe luzerako premiei erantzungo dien helburu, diskurtsoedota estrategia berriak erro-errotik birplanteatzeari.Ezagutu genituen Kultur Kezka eta Euskararen Uniber-tsoa bezalako mugimenduak eta baita maila lokalagokobeste hainbat kultur dinamikaren harira sortutako gogo-eta eta eztabaidak ere. Emaitzen balorazioan sartugabe, ukaezina da beren arrastoa utzi zutela hainbat era-gilerengan eta gizartean bertan. Bestelako moldez etamoduz, beharbada, baina ditugun erronkei eta aukereieutsi nahi badiegu, krisia aukera bilakatuko bada, elka-rrekin hitz egiten, norbere gogoetak trukatzen hasi be-harko dugu lehentxeago edo geroxeago. Eta Durangonbertan ekingo bagenio?

Olatz OsaElkarargitaletxekozuzendaria


q033_durango 23/11/11 17:07 Página 1

LeireBilbao( )

«Gehienetan, liburusinplea egitea da zailena»

Poesia gosea da. Halaxe idatzi du Scanner liburuan Leire Bilbaok(Ondarroa, 1978). Eta, gosea ase nahian, bigarren poema liburuakaleratu berri du, Susa argitaletxearen bitartez. Orain bost urte,Ezkatak izeneko liburua idatzi zuen, eta orain «normalago etasinpleago» batekin itzuli da. Gustura dago egin duen obrarekin,«erabat aseta», baina berriro gosetzeko prest dago. Bera bezala,Durangoko Azokara biltzen direnak ere «etxera gosez ez itzul-tzea» espero du.Scanner. Elementu soil bezain hotza izenburuan. Zer dela eta?Hotza da, bai, eta, horrez gain, ez poetikoa. Eguneroko elementubat delako aukeratu dut berau, egunero-egunerokoa delako.Orain gutxi arte ez nintzen konturatu zer-nolako tresna arruntaden baina nolako garrantzia duen, leku guztietan dagoelako: os-pitaleetan, bulegoetan, aireportuetan... Inguru guztiak hartzenditu, eta poetikoa ez zen hitz batekin egin nahi nuen poesia.Scanner entzutean denok dakigu zer egiten duen, barrura begira-tu eta kanpora atera. Aitzakia ederra iruditu zitzaidan azalean jar-tzeko. Logikaz pentsatutako izena da.Liburua kanpoko aldetik ezagututa, zer dauka barruan? Noladefinituko zenuke oro har?Ez da erraza horri erantzuten. Akaso, egokiagoa litzateke irakurle-ak esatea. Baliteke batzuek modu batean ulertzea eta beste ba-tzuek beste modu batean. Nik hasieratik argi neukan poesia es-kuragarriagoa egin nahi nuela; hau da, lehen aldian irakurri etamezua garbi ulertzeko modukoa. Hizkuntza aldetik ere saiatunaiz sinpleki egiten, baina ez da gauza samurra izan. Gehienetanliburu sinplea egitea da zailena.Zein ezaugarriri saiatu zara indar ematen? Argi eta garbi ikus-ten da emakumeak pisu dezentea daukala liburuan.Bai, ni emakumea naizen aldetik, eta nire ahotsa emakumearenaden aldetik, nahita egindako gauza bat izan da. Ezeren gainetik,horixe aldarrikatzen saiatu naiz. Eta gainontzean eguneroko bizi-tzako elementuak aipatu ditut: garbigailua, aiztoa, ibilgailuak...Gauza sinpleekin saiatzen da bat norbere unibertsoa eraikitzen.Noski, unibertso poetikoa betiere.Obra sei kapitulutan banatuta dago, baina denek badute elka-rren artean nolabaiteko lotura.Bai, guztietan identitateaz hitz egiten da. Hemen eta orain dago-en banako baten identitateaz ari da etengabe liburua. Eta egiada, esandako moduan, banako hori emakumea dela; hargatikateratzen da haren ahotsa. Lehenengo atalean, familiaz da min-tzo; identitatearen horma eraikitzeko beharrezkoa den lehenen-go harriaz, hain zuzen ere. Bigarrenean, sorkuntzaz hitz egiten da,sorkuntza literarioaz. Hirugarren kapituluan, gorputza aipatzenda, bai sorkuntzarako bai sexurako. Ondoren, eguneroko elemen-tuak ageri dira, norberaren ingurua osatzen dutenak. Bosgarrene-an, ibilgailuak daude; hau da, non nago?, nora noa? eta halakoak.Nolabaiteko bidea azaltzen da. Eta, azkenekoan, galderak daude.Bistan dago, guztiek identitatea osatzen dutela.

p

p

p

p

p

p

p

p

p

p

‘Scanner’


Bitxia da lehen kapituluko titulua: 1977ko urriko gau bat. Fami-liaz mintzo zara, eta zu jaio baino lehenagotik, gainera.Hasiera oso zehatza da, eta horixe nahi nuen. Beti pentsatzendugu norbera jaiotzen denetik hasten dela bizitza, baina nik apurbat aurreraxeago joan nahi izan dut. Bederatzi hilabete lehenagoere bazegoen mundu bat, bazeuden bi pertsona. Ni sortzerakobazen beste unibertso bat. Zerbait ezberdina egin nahi izan dut,eta horregatik igaro dira bost urte aurreko liburua idatzi nuene-tik.Ezkatak izan zen hura. Zein desberdintasun du Scanner-ek ha-ren aldean?Lehenengo liburua zen orain bost urte egin nuena, eta beti egotenda halako nahaste bat. Dena esan nahia edukitzen da, eta horriforma eman ezina sarritan gertatu ohi da. Nahiz norberarenahots poetikoa eta zentzua eduki, nahastea egotea normala da.Oraingo honetan argi neukan egitura. Ordena kronologiko egokiaidatzi baino lehen neukan pentsatuta, eta beste hainbat gauzaere bai. Proiektu bat nintzenetik orain arteko bizitza azaldu dut.Bai nola jaio nintzen, hazi, hezi... Literarioki nolakoa den nire gor-putza eta beste hainbat kontu. Badago halako ordena bat gauzeibegiratuz gero. Eta, batez ere, estiloa ahalik eta sinpleena egitenahalegindu naiz. Oso adjektibo gutxi daude, poesiaren ekonomiaegitera joan naizelako. Gauza gutxirekin ahalik eta gehien esatenahalegindu naiz. Horregatik dira hain motzak poemak. Gehiagokendu dut idatzi baino.Ziur kentzea idaztea baino lan zailagoa egin zaizula.Bai, ez da batere erraza kentzea. Asko gustatzen zaidan poemabat honako hau da: Idatzi, ezabatu; idatzi, ezabatu; idatzi, ezaba-tu; ezabatu, ezabatu, ezabatu. Eta idaztea horixe da azken fine-an, idatzitakoa ezabatzea eta berridaztea. Askotan, guztiari oso-

tasun bat emate aldera, gauza asko kendu behar izaten dira, etapoema guztietan dezente kendu dut.Orain bost urtekoarekin konparatuz gero, bestelako liburuaidatzi duzu. Aldaketa nabarmena da. Eta zuk poemagile gisa,aldaketa handia egin al duzu?Nik uste dut lehendabizi irakurlea naizela poemagilea baino.Bost urte hauetan poesia asko jan dut, eta hango eta hemengoidazteko hainbat estilo ezagutu eta ikasi ditut. Irakurri ahala, zureahotserako egokia zein den ikusten joaten zara, eta nik niretzategokiena denean idatzi dudala pentsatzen dut. Estilo narrati-boago baten alde egin dut, eta ongi irten zait. Hitzen arteko jola-sak egiten saiatu naiz, baina begirada batean ulertzeko moduko-ak.Ahalegin handia egin duzu liburua ulerterraza egiten. Jendeakesan al dizu hala dela?Bai, nire lana irakurtzeko aukera izan duen hainbatek esan dithori, eta izugarri poztu naiz, ahalegin berezia egin dudalako horre-tan. Ingurukoei asko gustatu zaie, eta ezin naiz kexatu. Ea Duran-goko Azokara joaten direnek ere iritzi berbera izaten duten.Durangoko Azoka aipatuta, zer da zuretzat? Aurreko urteetako zein urteko produkzioak batzeko plaza bat;soilik tarteka egoten garen lagunekin trago batzuk hartzeko plazabat; literaturaz eta kulturaz hitz egiteko plaza bat. Azken finean,oraindik hemen gaudela esateko erakusleihoa.

Ni emakumea naizen aldetik,liburuan pisu dezentea

hartzen du emakumearenahotsak. Gainontzean,

eguneroko elementuak ageridira: aiztoa, ibilgailuak...

“ ”

D

q034-035_durango 24/11/11 12:59 Página 1


Juan Carlos Ruiz - Argazki Press

q034-035_durango 24/11/11 12:59 Página 2

XabiBastida( )

«Momentu hau guremoduan itxaropenez etailusioz bizi duten guztieieskainita dago diskoa»

Estudioko bederatzigarren lanarekin dator Su Ta Gar,Ametsak pi-latzenizeneko diskoarekin.Bost urte kantu berririk atera gabeeman ondoren,zaleak erabat gogobetetzeko moduko abestiakjoko ditu Euskal Herriko talde ikonikoetakoak.Orain arteko proiek-turik «itxaropentsuena eta eraikitzaileena» da,eta kantu indar-tsuak zein lasaiak entzuteko aukera eskaintzen dute.Lehen kon-tzertua eman zutenetik 23 urte igaro dira dagoeneko,baina ez diranekatu,eta lanerako daude.Aurrerantzean emango dituzten kon-tzertuen berri www.sutagar.comwebgunean egongo da ikusgai.Ametsak pilatzen. Zein amets dauzkazue gogoan hori esate-an?Ametsak pilatzen, berez, kantu baten izena da, eta oraingo garaipolitikoari lotuta dago. Oso garai itxaropentsua dugu; zalantzarikgabe, behar genuen momentu hau. Nahiz eta ideologikoki ezber-din pentsatu momentu hau gure moduan itxaropenez eta ilusiozbizi duten guztiei eskainita dago diskoa. Hargatik ipini diogu izen-buru hori. Nik uste dut guretzat oso momentu garrantzitsua dela,baina oro har gizarte guztiarentzat.Nola definituko zenuke diskoa?Sorkuntza aldetik buruhauste gutxien sortutako abestiak sartuditugu. Hori bai, saiatu gara kantu bakoitza tonu batean egiten,diskoak aniztasuna eduki dezan, eta freskoago edota entzunga-rriago egin dadin. Elkarren antz gutxi dute abestiek, baina, era be-rean, Su Ta Gar taldearen esentzia edo zigilu propioa dute. Hale-re, buruhauste gutxiago sortze horrek ez du esan nahi inola ereabestiak errazagoak direnik. Artean badaude teknika aldetik kan-tu zailak direnak. Abestiak berezko asko dute, bat-batean sortubezala eraman ditugu aurrera, aldaketa handirik gabe. Diskoa za-baltzen duen kantua oso instrumentala da: Egan. Gainera, osobitxia da, bateriarik ez daukalako; klasiko kutsua dauka.Nola lortzen da kantu berriak eginaz zuen esentziari eustea?Kantuak konposatzean, beti saiatu gara euren artean ezberdinakizan daitezen. Bakoitzak bere espiritua edukitzea nahi izatendugu, eta lan honetan hori lortu dugu. Denetik dago; badaudekantu leunak zein bortitzak. Patroi batzuetatik gehiegi irten gabeibiltzen gara. Diskoko bosgarren kantua ez da Su Ta Garren estilo-an esanguratsuena; baina, urrunetik entzunda ere, badakigu gu-rea dela, eta hori ez dakit zergatik den.2006az geroztik lan berririk atera gabeak zineten. Nork zuengose handiagoa disko berria ateratzeko, zuek ala zaleek?Bai eurek eta bai gu premian geunden jada. Denbora zeramaten

p

p

p

p

p

‘Ametsak pilatzen’


zaleek lan berriren bat eskatzen, eta guk ere nahi genuen. Horrelaesanda, badirudi ez dugula ezer egin bost urte hauetan, bainanahi baino arinago pasatu zaigu denbora. 2008an disko honeta-rako kantu berriak egiten hasi ginen, baina gure 20. urteurrenazen, eta kontzertuak ematea zein jira bat egitea pentsatu genuen.Horretarako, kantu zaharrak berreskuratzen hasi ginen. Ondoren,CD bikoitza eta DVDa atera genituen, eta sekulako lana eman zi-gun horrek. Horrela, iazko urtea heldu zen, eta hor bai, hasi zenjendea kantu berriak eskatzen. Hemen dago emaitza. Hilabetegutxi batzuetako lana izan da. Hasieran beti ematen du beldurapur bat proiektu berri batean sartzeak, baina egia da abesti be-rriek taldea oxigenatu egiten dutela, indar berriak ematen dituela.Espektatiba berriak sortzen dira, eta bagenuen horretarako go-goa.Zuen bederatzigarren lanean, aurrekoetan bezala, antzemandaiteke herriarekiko daukazuen konpromiso sozial eta politi-koa.Su Ta Garrekin hasi ginenean pentsatzen genuen orain daukagunadinera iristean lasaituko ginela, baina kontua da gaur egungo gi-zartean zergati asko daudela hitz kritikoak idazteko eta jendea zi-rikatzeko, gu barne. Halere, disko honetan abesti eraikitzaileago-

D

q036-037_durango 24/11/11 12:37 Página 1


p

go dira. Lan autogestionatua egiten 2006an hasi ginen, eta gurearrazoia garbia zen, ekoizpenen jabe gu geu izatea eta lana geu-rea sentitzea ehuneko ehunean. Horrek ez du esan nahi argitale-txearekin kaleratzean lana zeurea sentitzen ez denik, baina auto-gestioak xarma berezia dauka. Lan bikoitza izan arren, merezi du.Arrazoia, ekonomikoa baino gehiago, sentimentala da. Diskoe-txeekin atera ditugun lanak ere etxera itzultzen aritu gara, maste-rrak erosiz. Orain, adibidez, mundua aldaketa etengabean dago-enean, munduko toki batean edo bestea egoteko erabakiak gukhartuko ditugu.Erabakiak hartzeko, eskaera eduki behar duzue. Nahi adinakontzertu emateko aukera izaten al duzue?Hori norberaren antolakuntzaren baitan ere badago. Diskoa aur-keztu genuenetik astebururo eman ditugu kontzertuak. Ez dugubat bera ere libratzerik izan. Durangoko Azokako egunetan gel-dialdi txiki bat egingo dugu, eskaera guztiei ezetz esatea erabakibaikenuen zaleekin egoteko. Eta otsailean aurkezpen jira amaitu-ko dugu. Hortik aurrera, berriz, ikusi egin behar ea deitzen diguten.Udaberria eta udara garai onak izaten dira kontzertuak emateko,herri festen txanda izaten baita. Espero dugu kontzertuak atera-tzea.

p

ak eta itxaropentsuagoak egin ditugu. Guztia ez da kritika hutsbatean gelditzen. Beste kantu batean jendartea hartzen ari denbizitzeko erritmo biziegia kritikatzen dugu, baina hor ere autokriti-ka egiten dugu. Gu geu gabiltza askotan estresak jota: hainbestetelefono, Internet eta abarrekin. Batzuetan benetako esentzia

galtzeko arriskuan gaude. Diskoan, jaioberri baten irribarre zin-tzoa aipatzen dugu momentu batean; bizitzako poztasunak etaesentziak sarritan galdu egiten ditugu nahi gabe.Diskoa autogestionatua da. Zer moduz joan zaizue? Hori aurrerago ikusi beharko da, diru aldetik behintzat. Baina gauregun diskoek ez dute dirurik ematen; gastuei aurre egiteko gehia-

Zaleak kantu berriakentzuteko premian zeuden,

baina guk ere bagenuenegiteko beharra;

diskoak indarberritu egiten du taldea

“ ”

Monika del Valle - Argazki Pess

q036-037_durango 24/11/11 12:37 Página 2

Bost egunez ezohiko jardunez bete ohi diraDurangoko kaleak, azokaren aitzakian, etaazkeneko egunean Joseba Jakaren oroime-nezko herri lasterketa egiteko ixten dira kale-ak. Aurreko egunetan kontzertuak, hitzal-diak eta halakoak ikusteko aukera parega-bea izaten da, baina lasterketan sekulakojende andana biltzen da, korrikalariak ikus-teko. Eguraldiak laguntzen badu, goiz ederrapasatzeko aitzakia ezin hobea da. BERRIAkantolatzen du lasterketa, eta aurten hamarurte beteko ditu; beraz, sona handia hartzenari da. Guztiek helmuga izaten dute helburu,baina, gehienbat, Jakari omenaldia egitendiote parte hartzaile guztiek.

Jakaren oroimenezkoa Durangon antola-tzea ez da kasualitate hutsa. Izan ere, zega-marra zen, baina azokaren sortzaileetakobat izan zen. Bere eskutik hasi ziren euskal li-buru eta diskoak bertaratzen. Euskararenalde lan izugarria egindakoa da, eta hori es-kertzeko antolatzen da lasterketa, Kike Zu-rutuza antolatzailearen esanetan. Elkar argi-

taletxeko arduradun postuan ere lan eginizan zuen Jakak, eta, noski, Egunkaria-rensortzailea izan zen, Martin Ugalde eta Jose-mi Zumalaberekin batera. Beraz, parte har-tzaile guztien asmoa garbia da: hura bezala-ko euskaltzale bat gogoratzea, eta, era bere-an, haren lana eskertzea.

Hiru dira herri lasterketa hau zutik man-tentzen duten zutabeak. Lehendabizikoa,euskara eta kirola uztartzea da. Horrekin ba-

tera, herri kirola bultzatzea. Eta, azkenekoa,Jaka zer izan zen gogoratzea. Oso kirolzaleazen; lasterketa dezentetan ibiltzen zen, etahainbat herri lasterketatan parte hartzenzuen. Horregatik egiten dute korrika partehartzaileek hura oroitzeko.

Umeak eta nagusiakAzken urteetan arrakasta izugarria lortzen arida lasterketa,eta horren erakusgarri da iza-ten den parte hartzaile kopurua.Haurrenzein nagusien mailan jokatzen da,eta guztira1.000 lasterkari inguru bilduko dira.Haurrenartean hainbat mailatan banatuko dira,hasibenjamin mailatik eta kadeteetara heldu ar-te.Kadeteek ia bi kilometro egin behar izan-go dituzte.Durangoko eskualdeko ikastole-tako ume guztiak gerturatzen dira,eta goizpasa polita osatzen da.Guztira 700 haur el-kartuko dira aurten,eta proba 10:30ean ha-siko da.

Nagusietan, berriz, 300 pertsonak egingodute lasterka, zazpi kilometro osatu arte.Tartean egon ohi dira Jakaren emaztea, bialabak eta anaia. Aurten ere, okerrik ezean,lasterka egiteko elastikoa jantzita izangodira. Horiez gain, «ia profesionalak diren»hainbat korrikalari ere bilduko dira, Zurutu-zaren esanetan. Probari 11:45ean ekingo dio-te.

Sari banaketa Plateruena kafe antzokianegingo da, urteroko moduan.


Abenduaren 8an egingo da Joseba Jakarenoroimenezko lasterketa.Aurten hamar urte beteko ditu, eta arrakastahandia lortzen ari da.

Herri lasterketa, Joseba Jaka gogoan

Oier Ariznabarreta iazko garailea helmugarairisten. Jon Urbe / Argazki Press

q038_durango 24/11/11 14:30 Página 1


q039_durango 23/11/11 17:09 Página 1

q040_durango 24/11/11 12:44 Página 1

q001 durango 24/11/11 12:40 página 1 hurrengo hamar urteetan ildo beretik jarraitu ahal izateko...

Documents