puitling ss zirlai, 2013 - sam ii & iii

Upload: mizoram-presbyterian-church-synod

Post on 04-Apr-2018

496 views

Category:

Documents


17 download

TRANSCRIPT

  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    1/391

    1SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    MIZO SUNDAY SCHOOL UNION

    Thuthlung Hlui Hrilhfiahna

    S A M II & III(42 - 89)

    2013 PUITLING SUNDAY SCHOOL ZIR

    Buatsaihtu

    Rev. Dr. R. Lalbiakmawia

    SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    2/391

    2SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Published by

    The Synod Literature & Publication Boardfor

    The Mizo Sunday School Union (MSSU)

    Chhut khatna 2012Copies 60,000

    Synod Literature & Publication Board

    Typeset by

    Synod Literature & Publication Board

    Printed at

    The Synod PressAizawl - 796 001Mizoram

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    3/391

    3SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    MSSU PUITLING SUNDAY SCHOOLSYLLABUS 2013

    SAM II & III (42 - 89)

    THLA NI ZIRLAI THUPUI

    JAN 6 - Pwl siam rem ni13 1 Sam Thuhmahruai I20 2 Sam Thuhmahruai II

    27 3 Pathian ngaia \awng\aina

    FEB 3 4 Vng him tra dlna10 5 Lal nupui neih hla17 6 Kan hnna Pathian awm24 7 Lalber fakin zai rawh u

    MAR 3 8 Zion Pathian khawpui10 9 Hausakna rin tthlkzia17 10 Pathian biak dn dik 24 11 Ngaihdam dlna

    (Tumkau Ni)

    31 - Easter Sunday

    APR 7 12 Pathian rorlna14 13 Mihring sualzia21 14 Hmelma laka vn him dlna28 15 |hianin a phatsan \awng\aina

    MAY 5 16 Pathian ring \awng\aina12 17 Hlauhna hmun a\anga

    \awng\aina

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    4/391

    4SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    19 - Pentikos Ni26 18 Mi sual hrem tra dlna

    JUN 2 19 Himna dla \awng\aina9 20 Chhanchhuah dlna16 21 Humhim dlna

    (Rualbanlote Ni)

    23 22 Venghimtu Pathian30 23 Pathian thlahleltu

    JUL 7 24 Vn him dlna(Health & Hospital Sunday)14 25 Ruah leh thil dangte avnga

    lwmthu sawina21 26 Fakna leh lwmthu sawina28 27 Malswmtu Pathian

    AUG 4 28 Hnehna Hla11 29 |anpui dlna18 30 Mangang |awng\aina25 31 Lal tna dilsakna

    SEP 1 32 Pathian rorlna dikzia8 33 Hnam chhan tra dlna15 34 Pathian chu rorltu leh hnehtu

    a ni22 35 Mangan laia thlamuanna29 36 Pathian leh a mite

    (Nu leh Pa Ni & Kristian

    Chhungkaw Ni)

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    5/391

    5SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    OCT 6 37 Hnam pum tna \awng\aina13 38 Hnam tung ding leh tra dlna20 39 Kt Ni Hla

    27 40 Rorltu ropui ber Pathian

    NOV 3 - Khawvl Sunday School Ni10 41 Hmlmate titlwm tra dlna17 42 Pathian Ina awm hlutzia24 43 Hnam hmuingilna tra dlna

    DEC 1 44 |anpui ngenna(Bible Sunday)8 45 Jerusalem fakna15 46 |anpui dl au hla22 47 Lal tna \awng\aina29 48 Thlirltna

    SUNDAY SCHOOL THILTUMTE

    1. Pathian hriatna leh rinna dik tak nei tra

    kaihhruai leh \anpui.

    2. Pathian thu (Bible) zirtr.

    3. Kristian thurin zirtr.

    4. Pathian biak zirtr.

    5. Kohhran mi \ha tak leh khua leh tui \ha tak ni tra

    buatsaih.

    6. Kristian tih tr leh awm dn tr zirtr.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    6/391

    6SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    A CHHUNGA THU AWMTE

    Sunday School thil tumte ................ 5

    Chhuahtu Board Thuchang ................ 9

    Thuhmahruai .............. 11

    Ziaktu Thuhma .............. 12

    Synod Ni pawimawhte (2013 Synod Calendar) .............. 142013 Calendar .............. 16

    Zirlai - 1 Sam Thuhmahruai I .........................................18

    Zirlai - 2 Sam Thuhmahruai II ....................................... 29

    Zirlai - 3 Pathian ngaia \awng\aina .................................40

    Zirlai - 4 Veng him tra dilna .........................................49

    Zirlai - 5 Lal nupui neih hla ............................................ 59

    Zirlai - 6 Kan hnna Pathian awm ..................................68

    Zirlai - 7 Lalber fakin zai rawh u ....................................77Zirlai - 8 Zion Pathian khawpui ......................................85

    Zirlai - 9 Hausakna rin tthlkzia ...................................93

    Zirlai - 10 Pathian biak dn dik ..................................... 100

    Zirlai - 11 Ngaihdam dilna .............................................107

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    7/391

    7SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Zirlai - 12 Pathian rorlna.............................................116

    Zirlai - 13 Mihring sualzia .............................................. 124

    Zirlai - 14 Hmelma laka ven him dilna ............................132

    Zirlai - 15 |hianin a phatsan \awng\aina ........................ 139

    Zirlai - 16 Pathian ring \awng\aina ................................. 147

    Zirlai - 17 Hlauhna hmun a\anga \awng\aina .................. 153

    Zirlai - 18 Misual hrem tra dilna ...................................161

    Zirlai - 19 Himna dila \awng\aina ...................................168

    Zirlai - 20 Chhanchhuah dilna ........................................ 176

    Zirlai - 21 Humhim dilna ................................................ 184

    Zirlai - 22 Vnghimtu Pathian ........................................ 190

    Zirlai - 23 Pathian thlahleltu ...........................................196

    Zirlai - 24 Vn him dilna ................................................ 202

    Zirlai - 25 Ruah leh thil dangte avnga lwmthu sawina .... 207

    Zirlai - 26 Fakna leh lwmthu sawina .............................214

    Zirlai - 27 Malswmtu Pathian....................................... 222

    Zirlai - 28 Hnehna hla ................................................... 228

    Zirlai - 29 |anpui dilna .................................................240

    Zirlai - 30 Mangang \awng\aina.....................................249

    Zirlai - 31 Lal tna dilsakna ........................................... 256

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    8/391

    8SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Zirlai - 32 Pathian rorlna dikzia ....................................264

    Zirlai - 33 Hnam chhan tra dilna ..................................272

    Zirlai - 34 Pathian chu rorltu leh hnehtu a ni .................. 281

    Zirlai - 35 Mangan laia thlamuanna ................................ 289

    Zirlai - 36 Pathian leh a mite ..........................................296

    Zirlai - 37 Hnam pum tna \awng\aina ...........................309

    Zirlai - 38 Hnam tungding leh tura dilna.......................... 315

    Zirlai - 39 Kt ni hla ..................................................... 322

    Zirlai - 40 Rorltu ropui ber-Pathian ..............................328

    Zirlai - 41 Hmlmate titlwm tra dilna .......................... 333

    Zirlai - 42 Pathian ina awm hlutzia ................................. 341

    Zirlai - 43 Hnam hmuingilna tra dilna............................ 347Zirlai - 44 |anpui ngenna ..............................................353

    Zirlai - 45 Jerusalem fakna ............................................ 359

    Zirlai - 46 |anpui dil au hla ........................................... 365

    Zirlai - 47 Lal tna \awng\aina ....................................... 371

    Thu Belh - I .................................................. 381

    Thu Belh - II ................................................ 384

    Lehkhabu rawnte .......................................... 389

    _________________________________________________

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    9/391

    9SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    CHHUAHTU BOARD THUCHANG

    Kumin hian Sam II & III (42-89) Rev. Dr. R. Lalbiakmawiaziak kan zir dwn a. Sam Bu II hi 42-72 thleng niin Bu III hi 73-89thleng a ni a. Tn hmain Puitling Sunday School-ah hian Sam hi anlo zir sil nial nual tawh a. Kum 1954 khn Rev. Saiaithanga ziakJohana Lehkhathawn I, II & III leh Sam thlan chhuah zir a lo nitawh a. Kum 1956-ah Rev. P.D. Snan Sam thlan chhuah aziak leh Rev. Liangkhaian Petera Lehkhathawn I & II a ziak chuzir kawp a ni leh a. Rev. Dr. Lalswman Sam Bu I, Hla Thlankhwm te, Thufingte a ziak chu kum 1974-ah zir a ni leh a.Kuminah hian bu II & III kan zir thung dwn a ni.

    Kumina kan zirlaibu ziaktu, Rev. Dr. R. Lalbiakmawia hian kanSynod rawngbwlnaah mawhphurhna chi hrang hrang lo chelhtawhin ban pawimawh tak a lo ni tawh \hn a. Pastor Bial thumah

    Pastor hna a thawh tawh bkah hng mawhphurhna chi hrang hrangField Secretary, Chhim Bial; Leader, CK|P; Lecturer, ATC;Programme Director, SMTC; Field Secretary, Kolkata MissionField leh Executive Secretary, Mizoram Synod te hi a lo chelh tawha. Kan Minister-te znga daihriat (experience) tam tak lo nei tawhinzirlaibu min buatsaihsak hi a lwmawm tak zet a, a hnnah lwmthukan sawi a ni.

    Kan Bible bu hrang hrangah hian Sam hi mi mal leh a huhovaPathian kan pwl tamna ber a ni hial wm e! Mi tinrngte Lalpa faktrin min swm a, phurrit phurte hnnah chawlhna nuam akawhhmuh a, tuihlte hnnah in tr a pe a, chau leh nguite a tiharhsawng sawng a, kun rengte hnnah chung lam a thlrtr a, beiseinarng nei tawh lote beiseina nung a neihtr a, mittui nna \hute hnnahthlamuanna aw a hriattr \hn.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    10/391

    10SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    He zirlaibu hi khwla chhuttr a nih hmain Editing Group memberpasarihten uluk takin an endik hmasa a; siam \hat ngaite siam \hain,belh ngai nia an hriatte an belh bawk a. Hetiang hian zir theih trin

    peih a lo ni ta a. Mahni hna \l tam tak kalsana pht let nei miahlova min endiksaktute chungah lwmthu kan sawi a. He zirlaibuhmangtu zawng zawngten thlarau malswmna in dawn \heuh theihnn duhsakna kan hln a che u.

    (REV. K. LALPIANGTHARA)Editor

    Synod Literature & Publication Board

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    11/391

    11SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    THUHMAHRUAI

    Puitling Sunday School zir tr thupui leh a bu ziak tr thlan hi

    thil awlai lo tak mai a ni a. Kohhran leh ringtu mi malin an swtpuitr ngaihtuaha uluk taka thlan ngai a ni. Zirtute thlarau lam mamawhphuhru kim vek sng lo mah se, a tlngpui thu chuan kan ramdinhmun nna inhmeh tak zl zirlai kan zir \hn a. Hei hi a thlangtuMizo Sunday School Union Committee-in ngaihtuahna tak tak snga\awng\aina nn an thlan \hin vng pawh a ni ngei ang.

    Kum 2013-a Puitling zirlai atn MSSU Committee chuan Sam

    II & III (42-89) thlangin a bu ziaktu atn Rev. Dr. R. Lalbiakmawiaa ruat a. Ani hi thu ziak mi tak a nih bkah zirtu lam dinhmun lehmamawh hrethiam tr mi, Synod Executive Secretary a nih laiakum eng emaw zt Sunday School changtu a ni a, zir pawh achkawm hle.

    SL&PB lehkhabu chhuah uluk zwka chhut chungchngainkaihhruaina Synod Executive Committee-in a siam angin, a bu ziaktuinziaktute kaihhruaina a zui \ha em, tih MSSU Text Book Cell-in Janu-ary March chhng en a, March thla chhnga SL&PB-a theh lttra tih a ni a (SEC 234:11 (2) of 7-9, 2011). A bu ziaktu hian Marchthla chhnga a ziah zawh hman loh deuh avngin MSSU Text BookCell chuan a tih tr a ti hman ta lo va, March 30, 2012-ah SL&PB-ahpk niin anni lamin chhut theih trin an lo buatsaih ta a ni.

    Mizote hi hla lama tui mi kan ni a, Bible-a chutiang lam buhlwm kan neih znga mi Sam kan zir tr hi a phrawm hle a,

    zirtute pawhin hlwkpui tum takin zir \heuh ila a lwmawm hle ang.

    (REV. ZOSANGLIANA COLNEY)Executive Secretary

    i/c Mizo Sunday School Union

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    12/391

    12SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    ZIAKTU THUHMA

    MSSU Committee chuan kum 2013 Puitling Sunday School ziratn Sam bu 2-na leh bu 3-na (Sam 42-89) a thlang a. A ziaktu atnmin ruat ve a. Hetianga kei min ruat ve hi duhsakna sng tak a ni tihka hria a, ropui pawh ka ti khawp mai. Thuthlung Hlui lam thiam taktak an awm laia kei min han ruat ve hi kawng lehlamah chuan ahrehawm hle a, mahni insit a na duh hle a ni.

    Sunday School zirlai bu ziak kawngah MSSU chuaninkaihhruaina \ha tak a nei a. A tlngpuiin mi thiamten ziak dn tnah an hln a, chumi z

  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    13/391

    13SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    annin an theihtwpin min \anpui \hn a, an lehkhabu ziakte hi ka\angkaipui >m >m bawk a ni.

    Sam buah hian Hebrai \awng harsa tak tak, a awmzia hriat

    thiam mang lohte pawh a awm a. Bible letlingtute pawhin harsa anti ve \hn. Mizo \awng Bible kan hman laiah pawh hian hriat thiamharsa tak takte a awm a, chuvngin Bible lehlin thar te, Mizo StudyBible te leh English Bible-te ka hmang nasa hle a. Zirtrtute pawhinBible lehlin thar leh Sap\awng Bible te thlr zau theih chuan a \hakhawp ang.

    Sunday School zir t

  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    14/391

    14SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    2013 SYNOD CALENDAR

    (*Synod Office chawlhni)

    JANUARY 1* Thawhlehni Kumthar Ni24* NilainiZirtawpni Kumthar chawlh

    7 Thawh\anni Synod Office hawn ni11* Zirtawpni Chanchin |ha Thlen Ni

    2527 ZirtawpniPathianni Bial K|P Conference26* Inrinni Republic Day

    FEBRUARY 810 ZirtawpniPathianni Bial Hmeichhe Inkhawmpui12 Thawhlehni SMB Committee14 Ningani Synod Finance Committee

    20* Nilaini State Day22 Zirtawpni K|P Day

    2628 ThawhlehniNingani Synod Executive Committee

    MARCH 13 ZirtawpniPathianni Central K|P Rorel Inkhawm810 ZirtawpniPathianni Kohhran Hmeichhe

    Inkhawmpui Lian24 Pathianni Tumkau Ni

    29* Zirtawpni Good Friday31 Pathianni Easter Sunday

    APRIL 1* Thawh\anni Easter Monday4* Ningani Harhna Thlen Ni

    2628 ZirtawpniPathianni Bial Inkhawmpui30 Thawhlehni SMB Committee

    MAY 1 Nilaini PRESCOM Board Comtt.7 Thawhlehni Synod Pastoral Committee9 Ningani Synod Social Front Comtt.

    19 Pathianni Pentikos Ni20* Thawh\anni Whit Monday2223 NilainiNingani Synod Finance Committee

    31 Zirtawpni SLWF Annual Meeting

    JUNE 46 ThawhlehniNingani Synod Executive Committee15* Inrinni YMA Day16 Pathianni Rualbanlote Ni

    30* Pathianni Remna Ni

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    15/391

    15SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    JULY 7 Pathianni Health & Hospital Sunday

    AUGUST 15* Ningani Independence Day31* Inrinni Ramthar Ni

    SEPTEMBER BEIHRUAL THLA5 Ningani Synod Finance Committee

    29 Pathianni Kristian Chhungkaw Ni lehNu leh Pa Ni

    OCTOBER 2* Nilaini Gandhi-a piancham1013 NinganiPathianni Presbytery Inkhawmpui

    20 Pathianni NEICC |awng\ai rual21 Thawh\anni PPF Board Committee22 Thawhlehni PRESCOM Board Comtt.

    23 Nilaini Sunday School Committee2425 NinganiZirtawpni SMB Committee

    28 Thawh\anni Theological Edn Board Comtt29 Thawhlehni Hospital Board Committee30 Nilaini Synod Pastoral Committee31 Ningani Synod Edn. Board Comtt.

    NOVEMBER 1 Zirtawpni SL&PB Committee3 Pathianni Khawvel Sunday School Ni5 Thawhlehni Synod Social Front Comtt.

    6 Nilaini Synod Music Committee1214 ThawhlehniNingani Synod Executive Committee1921 ThawhlehniNingani Synod Finance Committee

    27 Nilaini Synod Executive Committee28 Ningani Synod Executive Committee

    (Budget Session)29 Zirtawpni Synod Pastoral Committtee

    (Pro. Pastor Interview)29 Zirtawpni Kohhran Hmeichhe Ni

    DECEMBER 1 Pathianni Bible Sunday2 Thawh\anni Synod Pastoral Committee3 Thawhlehni Synod Nomination Comtt.

    38 ThawhlehniPathianni Synod Inkhawmpui15 Pathianni MSSU Pathian Thu Exam Ni

    2331* Thawh\anniThawhlehni Krismas chawlh25* Nilaini Krismas Ni31* Thawhlehni Kumtawp Ni

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    16/391

    16SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    2013 CALENDAR

    JANUARY FEBRUARY MARCH

    Pathianni 6 13 20 27 3 10 17 24 31 3 10 17 24Thawh\anni 7 14 21 28 4 11 18 25 4 11 18 25

    Thawhlehni 1 8 15 22 29 5 12 19 26 5 12 19 26

    Nilaini 2 9 16 23 30 6 13 20 27 6 13 20 27

    Ningani 3 10 17 24 31 7 14 21 28 7 14 21 28

    Zirtawpni 4 11 18 25 1 8 15 22 1 11 18 25 29

    Inrinni 5 12 19 26 2 9 16 23 2 12 19 26 30

    APRIL MAY JUNE

    Pathianni 7 14 21 28 5 12 19 26 30 2 9 16 23

    Thawh\anni 1 8 15 22 29 6 13 20 27 3 10 17 24

    Thawhlehni 2 9 16 23 30 7 14 21 28 4 11 18 25

    Nilaini 3 10 17 24 1 8 15 22 29 5 12 19 26

    Ningani 4 11 18 25 2 9 16 23 30 6 13 20 27

    Zirtawpni 5 12 19 26 3 10 17 24 31 7 14 21 28

    Inrinni 6 13 20 27 4 11 18 25 1 8 15 22 29

    JULY AUGUST SEPTEMBER

    Pathianni 7 14 21 28 4 11 18 25 1 8 15 22 29

    Thawh\anni 1 8 15 22 29 5 12 19 26 2 9 16 23 30

    Thawhlehni 2 9 16 23 30 6 13 20 27 3 10 17 24

    Nilaini 3 10 17 24 31 7 14 21 28 4 11 18 25

    Ningani 4 11 18 25 1 8 15 22 29 5 12 19 26

    Zirtawpni 5 12 19 26 2 9 16 23 30 6 13 20 27

    Inrinni 6 13 20 27 3 10 17 24 31 7 14 21 28

    OCTOBER NOVEMBER DECEMBER

    Pathianni 6 13 20 27 3 10 17 24 1 8 15 22 29

    Thawh\anni 7 14 21 28 4 11 18 25 2 9 16 23 30

    Thawhlehni 1 8 15 22 29 5 12 19 26 3 10 17 24 31

    Nilaini 2 9 16 23 30 6 13 20 27 4 11 18 25

    Ningani 3 10 17 24 31 7 14 21 28 5 12 19 26

    Zirtawpni 4 11 18 25 1 8 15 22 29 6 13 20 27

    Inrinni 5 12 19 26 2 9 16 23 30 7 14 21 28

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    17/391

    17SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    18/391

    18SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Zirlai - 1

    SAM THUHMAHRUAI I

    Chhiar tr : Genesis 4:21-24; Exodus 15:1-5; Sam 150:1-6

    Genesis 4:21-24 : 21A nau hming chu Jubala a ni a; ani chu\ing\ang leh phnglwng tumtuho zawng zawng thlahtu ani. 22Tin, Zillai pawh chuan Tubal-kaina, dr leh thrhriamhrei tinrng chhertu a hring a. Tin, Tubal-kaina farnuchu Naami a ni. 23Tin, Lameka chuan a nupuite hnnahchuan: Adai leh Zillai-te u, ka aw hria ula; Lamekanupuite u, ka thusawi hi ngaithla rawh u. Mi tihhliamavngin mi ka that a, Mi vuak thithlin avangin tlangvlka that a ni. 24Kaina phuba mah a leh sariha an lk dwnchuan, Lameka phuba chu a leh sawmsarih leh pasarihinan la ngei ngei ang, a ti a.

    Exodus 15:1-5 : Chutichuan, Mosia leh Israela thlahtechuan LALPA chawimawiin he hla hi an sa a, an sawi dualdual a: LALPA chawimawiin hla ka sa ang, ropui takin ahneh tk hi! Sakawr leh a chunga chuang chu tuipuiah apaih thla ta a! 2Lalpa chu ka chakna leh ka hla a ni, Anichu ka chhandamna a lo ni ta bawk a; Ka Pathian a ni a,amah chu ka fak ang; Ka pa Pathian a ni a, amah chu kachawimawi ang. 3LALPA chu indo mi a ni; A hming pawhLALPA a ni. 4Pharaoa tawlailirte leh a sipaihote chutuipuiah a paih thla ta a; Tin, a sipai hotu thlante pawhTuifinriat Senah an tla hlum zo ta. 5Tui thk takin a chmzo ta; Lung angin tui thk takah an pil ta.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    19/391

    19SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Sam 150:1-6 : Lalpa chu fak rawh u. Pathian chu a hmunthianghlimah chuan fak ula; A thiltihtheihna boruak zautakah khian amah chu fak rawh u. 2A thiltih ropui takte

    avngin amah chu fak ula; A ropui nasatzia ang zelin amahchu fak rawh u. 3Tawtawrwt riin amah chu fak ula;Perhkhuang leh \ing\angin amah chu fak rawh u. 4Khuangtleh lmin amah chu fak ula; |ing\ang chi hrang hrang lehphnglwngin amah chu fak rawh u. 5Drbenthek ri thmmiin amah chu fak ula; Drbenthek ri fiak miin amah chufak rawh u. Engkim thaw thei tawh phawt chuan Lalpa chufak rawh se. Lalpa chu fak rawh u.

    Thuvawn : Sam 150:1,21Lalpa chu fak rawh u. Pathian chu a hmun

    thianghlimah chuan fak ula; A thiltihtheihna boruak zautakah khian amah chu fak rawh u. 2A thiltih ropui takteavngin amah chu fak ula; A ropui nasatzia ang zelin amahchu fak rawh u.

    Tun \umah hian Hebrai hla lo pian chhuah dn te, Sam lopian chhuah dn te, a phuahtu chungchng te, Sam hla kalhmangte, Sam chi hrang hrangte kan zir dwn a. Hng thu pawimawhtak takte hi a chipchiarin kan zir hman dwn lo va, a tlngpuichauhvin kan zir dwn a ni.

    Thuthlung Hlui ziakna \awng bul ber Hebrai \awng chuan

    Sam bu hi Tehillim1 fakna hlate emaw, Sapher Tehillim2fakna hla bu emaw tih a ni. Sam bu chhnga hla zawng zawngtehi fakna hla (hymn) an nih vek loh avngin a bu chhng thusawifiah nn chuan a fn kim chiah lo. Amaherawhchu Juda-hozingah chuan Fakna Hla Bu tih hi Sam bu hminga an pawm tlnber a ni a, a \awng bul awmzia an dah thupui teh chiam lo niin alang. Lal Isua pawh khn Sam bua mi a sawi chhwn khn

    Fakna Hla Bu tiin a sawi a (Lk. 20:42; 24:44). Petera pawh

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    20/391

    20SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    khn Fakna Hla Bu tiin a sawi bawk (Tirh.1:20). Mizo \awngaSam tih hi Sap \awngaPsalm (sam) tih a\anga lk a ni a, Sap\awng pawh hi Latin \awngapsalmi(salmi) tih a\anga lk a ni.

    Latin \awngapsalmitih pawh hi Grik \awngapsalmos (salmos)emaw,psalterion (salterion) tih emaw a\anga lk a la ni leh zla, hei hi Hebrai \awnga \ing\ang chi khat hmingMizmortihlehlinna a ni. Sam bu-a hlate hi \ing\ang leh thil tum chi hranghrang nna sak chi an ni deuh ber.

    1. Hebrai hla \obul: Pathian fak leh chawimawina hla hi Sambuah chauh ni lovin Bible bu hrang hrangah pawh kan hmu a.

    Thufingte, Thuhriltu, Hla Thlankhawm te, |ah Hla, Obadia,Mika, Nahuma, Habakuka leh Zephania bute hi hla thu hmangaziak a ni a. Joba, Isaia, Hosea, Joela leh Amosa bute pawh hi atam zwk chu hla thu hmanga ziak a ni a. Jeremia bu pawh hi achanve zet chu hla thu hmanga ziak a ni bawk. Thuthlung Hluihmun thuma \hena hmun khat lai hi hla thu hmanga ziak a ni.3

    Sam Bu an rem khwm hma daih a\ang tawhin mi hrang

    hrangin Pathian fakna hla hi an lo phuahin an lo sa tawh \hin tihBible a\angin kan hre thei. Lameka fapa Jubala chu |ing\angtumtuho zawng zawng thlahtu tih a ni a (Gen. 4:21). Tin,Lameka pawh hi hla phuah thiam niin sawi a ni bawk (Gen.4:23-24). Jakoba Malswmna hla (Gen. 49:2-27) te, TuipuiSen kn hla (Exod. 15:1-18) te, Thuthlung Bwm hla (Num.10: 35-36) te, Balaama hla (Num. 23-24) te, Mosia hla (Num.

    33) te, Debori hla (Ror. 5:1-31) te, Hani hla (1 Sam. 2:1-10)te hi Davida hun hma daiha mi a ni a, hng lo pawh hi hla tamtak hmuh tr a la awm bawk a ni.

    2. Sam bu lo pian chhuah dn: Bible-a kan hmuh ang hianSam bu hi bu ngaah \hen a ni. Hetiangin

    Bu I-na - 1-41Bu II-na - 42-72Bu III-na - 73-89

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    21/391

    21SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Bu IV-na - 90-106Bu V-na - 107-150

    Eng vnga hetianga bu ngaa \hen nge an nih tih hi hriat ahar hle. Juda-te Pathian thu hrilhfiahna Midrash chuan Mosiandn bu panga Israel-te a pe a, Davida pawhin Fakna Hla Bupanga Israel-te a pe a ti a.4 Mosia lehkhabu panga entawnhian Sam bu pawh hi bu ngaah an siam a ni mai thei.

    A zir mite chuan Sam bu hi mi pakhat kutchhuak ni mailovin, mi hrang hrangte lk khwm sa, Temple-ah pawh Pathianfak leh chawimawi nn an hman fo tawh lk khwm a nih anring a, an rinna chhante chu hetiang hi a ni:

    (1) Sam buah hian thu inang a awm nual a, entr nn Sam14 leh 53; 40:13-17 leh 70:1-5 te hi. Hngte hi mi pakhatkutchhuak a nih chuan dah kawp loh tr niah an ngai a ni.

    (2) Sam 1-41-ah hian Pathian hming sawi nn Yahweh5

    tih vawi 278 hman a ni a, Pathian hming sawina tho Elohim6 tih

    chu vawi 15 chauh hman a ni. Chutih laiin Sam 42-83-ah chuanYaHWeH tih hi vawi 44 hman a ni a, Elohim tih erawh chu vawi201 lai hman a ni thung. Hetiang thil a lo awm theihna chhan nialang chu, hla lo awm tawh sa, Pathian hminga YaHWeH tih hmangleh Elohim tih hmang hla bu pahnih emaw, pathum emaw tidanglamlova an remkhwm tk mai vng niin a lang.

    (3) Sam 72:20-ah chuan, Jesaia fapa Davida \awng\aina

    thute chu a twp ta, tih a ni a. Mahse, Sam 72 hnu lamah hianDavida hla 16 lai telh leh a ni. A bk takin Sam 86-na pawh hiDavida \awng\aina tih a ni. Hetianga thil a lo awm theihnachhan ber nia lang chu, Sam 72-na an lk khwm hnuah hianhla dang an la khwm leh a nih a rinawm.

    (4) Sam 1-89 te hi Davida, Asapha leh Kora fapate faknahla an ni deuh ber a. Sam 90-150-ah hian a phuahtu leh a sak

    dn tr kaihhruaina ziak lan loh eng emaw zt a awm bawk a.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    22/391

    22SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Hetiang thil a lo awmna chhan ber chu - Davida hla te, Asaphaleh Kora fapate hla an lk khwm hnu hian hla dang an la khwmleh niin a lang.

    (5) A twpah chuan hng an lk khwmte hi hlwm ngaah\henin, bu khatah an siam ta a ni. Hlwm tin twpah hian akhrna ang deuhvin Pathian fakna (doxology) an dah vek a(Sam 41:13; 72:18f; 89:52; 106:48). A hnuhnung ber Sam 150-na hi Pathian fakna hla a ni a, Sam bu ngana khrna mai ni lovinSam bu pum pui khrna nia ngaih a ni.

    Mizo \awng Bible lehlin thara Sam thuhmahruaiah chuanheti hian an ziak

    Davida hovin hla tam tak an lwr khwm a, amaphuah ngei pawh a awm a. Temple-a zai mite phuah, Asapha

    leh Kora hova an lk khwm pawh a awm bawk a, bu dang

    pawh a awm ang. Sam \henkhat \awng enin Davida lal hmaa

    phuahte pawh a awm niin a lang. A \hen erawh chu Babulon

    sal tng chhuah hnua phuah a ni. Kum 800 chhng Israelhla phuah thiamte hla phuah lwr khwm tiin a sawi theih

    bawk ang.7

    Sam bu hi kum B.C. zabi pathumna ral hma khn an phuahkhwm hman niin an ngai.8

    3. Sam phuahtu chungchng: Sam hrang hrang 116-ah tehian a phuahtu nia rin theih trin, a chung lamah hawrawp sna

    ziak (heading) emaw, a sak dn tr kaihhruaina emaw ziak a nia. Sam 150 zngah hian 73 chu Davida hminga dah a ni a.Solomona hmingin pahnih, Mosia hmingin pakhat, Asaphahmingin 12, Kora fapate hmingin 11, Ezra mi Hemana leh Ethanahmingin pakhat ve ve dah a ni.

    Davida phuah chungchngah hian ngaih dn hrang hrang aawm a. Hebrai \awnga Davida hla (le David) tih hian kawh hrang

    hrang a nei thei a. Davida phuah tih te, Davida ta tih te, Davida

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    23/391

    23SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    tna phuah tih tea lehlin theih a ni9 (Thu Belh I-ah chipchiarzawkin sawi a ni). Davida phuah nia ngaih theih hla 15-ah chuana phuah hun laite pawh tihlan a ni.

    Davida hi hla phuah thiam tak leh rimawi tum thiam tak anih thu kan hmu a (1 Sam. 16:18; 2 Sam. 1:17; 23:1). Hla engemaw zt chu a phuah ngei ang tih a rinawm. Davida phuahanga trlan zingah Davida phuah ni lo, Davidan mi dang phuah,temple-a sak atn a lk khwm emaw, mi dangin Davida tn anphuah emaw, Davida lal\hutthleng luahtu lal dangte tn an phuahemaw a ni hlawm.

    Kora fate phuah anga lang chu hla 11 a ni a (Sam 42-49,84-88). Kora hi Kohatha fapa a ni a (1 Chro.6:16-22). PathianBiak Ina rawngbwltu pawimawh tak a ni (1 Chro.9:19). Tin,Hezekia hun lai thlengin Temple enkawltute zngah a hote hi antel (2 Chro. 20:19).

    Asapha hi Davidan Lalpa bwm hmaa rawngbwl tr leh

    a hnna lawmthu sawi tra a ruatte znga hotu ber a ni a (1Chro. 16:4-7). Hezekia hunah pawh a hla phuahte chu Temple-ah an sa \hin (2 Chro. 29:30). Sam buah hian a hla phuah 12dah a ni a (Sam 50, 73-83). Hng hlate hi ama phuah vek a nihloh pawhin a hminga a hoten an phuah a ni ngei ang.10Sam 72-na leh 127-na te hi Solomona phuah anga dah a ni.

    Mosia, Ethana leh Hemana te hi an hla phuah pakhat \heuh

    dah a ni a. Ethana leh Hemana te hi Davida Temple-a hla satra ruat leh drbenthek ring taka bng tra ruatte an ni (1Chro.15:19).

    4. Sam hla kalhmang: Sam hla kalhmang hi a ngaihnawmhle. Chipchiar deuhva kan sawi hman dwn loh avngin a tlngpuichauh kan sawi dwn a ni.

    Hebrai hla kalhmang hi kawng li-a sawi theih a ni a, chngte

    chu

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    24/391

    24SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    (1) Hla thu inlwm (Paralellism)

    (2) Hla thu inrem (Metre/rhythm)

    (3) Hla hlwma dah (Strophic arrangement)

    (4) Hla thunawn nei (Repetition)

    (1) Hla thu inlwm: He hla thu inlwm hi chi li laiin a\hen theih a. Chngte chu

    (a) Hla \henkhat chu a tlar hmasa kha a tlar hnihnain\awngkam dangin a sawi tum tho kha a rawn sawi nawn leh\hn. Entr nn:

    Tuifinriat chungahte amahin a din a ni si a,Luipui chungahte pawh a tinghet bawk a (Sam 24:2)

    (b) Hla \henkhat chu a tlar hmasa kha a tlar hnihnain athu kalh zwngin a rawn sawi \hin. Entr nn:

    Lalpa chuan mi felte kawng chu a hre si \hn a;Mi suaksuakte kawng erawh chu a boral ang (Sam

    1:6).(c) Hla \henkhat chu a tlar hmasa thu kha a kim lo va, a

    tlar hnihnaah tihkim a ni. Entr nn

    Mi chuan a rilruin,Pathian rng rng a awm lo a ti a (Sam 14:1)

    (d) Hla \henkhat chu a tlar hmasa berin a sawi kha tlar

    hnihna leh tlar thumna thu belh an nei a, a tlar linaah a thufamkimna siam chauhte a ni. Entr nn Aw mi thiltithei fate u, LALPA hnnah pe ula,LALPA hnnah chuan ropuina leh chakna pe rawh u,LALPA hnnah a hming ropuina chu pe ula,Thianghlim mawina inbelin LALPA chu chibai bk rawhu (Sam 29:1-2).

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    25/391

    25SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    (2) Hla thu inrem:Hebrai hlate hi a tlar thu inrem a \hahle a, chhiar pawh a nuam hle a ni. A thu inrem dn erawh chua inang lo. A \hen chu hlwm (sentence) khatah thu uar tr bk

    pathum lai a awm a, a \henah chuan pahnih a awm a, a \henahchuan a inzt lo deuhte pawh a awm a ni. Eng pawh ni se hnghla thu inremte hian hla chhiar a tinuam a, a timawi m m bawka ni.

    (3) Hla hlwma dah: Hla, a hlwma dah hi a tam lo hle.Sam 119-na hi hlwm (strophes) 22-a dah a ni a. Hlwm tinhian chng riat a nei vek bawk a ni. A hlwm tin hawrawp

    in\annaah hian Hebrai A AW B indawt anga dah a ni bawk.(4) Hla thunawn nei: Sam hla \henkhatah chuan a

    thunawn ang deuh hmuh tr a awm a. Mahse an dah dn ainang vek lo. Sam 42 leh 43-ah chuan Aw ka nunna, engahnge i kn reng tih hi a thunawn ang deuhva dah a ni a. Sam107-ah chuan chng 6,8,13,15,19,21,28 leh 31 te hi a thunawnanga sawi theih a ni. Mahse hetah pawh hian a thunawn pawh hi

    a thu a inang chiah chuang lo.

    5. Sam chi hrang hrangte: Sam bua hlate hi chi hrang hranginan \hen a. Hetianga chi hrang hranga \hen hmasa bertu chuGerman mi, Hermann Gunkel-a a ni. Ani hi chuan chi nga angina \hen a. (1) Fakna Hla (2) A huhova harsatna hla (3) Mi mallwmthu sawina (4) Mi mal thlarau nun harsatna hla (5)Inchawhpawlh hla tiin a \hen a.11A hnuah hian \hen dn chipchiarzwk pawh an rawn siam chhuak leh ta zl a ni. Tun \umah hiana \hen dn chipchiarin kan \hen hman dwn lo a ni.

    (1) Fakna leh chawimawina hla: Heng hlate hi Sam buhming put chhan pawh a ni thei hial wm e. Hng hlaahte hianPathian chawimawi tra swmna te, Pathian an chawimawichhan trte a trlang a. |awng\aina leh Pathian fakna thu tein atitwp deuh ber \hn. Fakna leh chawimawina hlate chu Sam 8,

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    26/391

    26SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    29, 33, 95:1-7, 100, 103, 104, 111, 113, 114, 117, 135, 145-150 te hi a ni.12

    (2) Mi mal \ah hla:Mi mal \ah hlate hi mi malin harsatnaa neihte tikiang tra Pathian an dlna leh an hriatthiam loh thil te,hrilhfiahsak tra Pathian an dlna leh an harsatna a\anga chhanchhuak tra dlna a ni ber a. A \henah chuan phuba lksak traPathian ngennate pawh a awm. Mi mal harsatna hlate chu Sam 3, 5, 7, 13, 17, 22, 26, 31, 35, 37, 51, 56, 57, 59, 69,88, 109, 130 te hi a ni.

    (3) Mi mal lwmthu sawina hla: Mi mal lwmthu sawinaSam te chu, Sam 30, 32, 34, 41, 52, 66, 92, 116, 138 an ni.Hng Sam-ah hian Pathian fakna leh lwmthu sawina te, harsatnaleh manganna laka Pathianin a chhanchhuah dn te kan hmu a.Tin, Pathian fakpui tra mi dangte swmna leh Pathian rorldn pawm thiam tura swmnate a awm bawk.

    (4) Hnam \ah hla: Hng hlate hi hmlmate avnga

    harsatna te, \am leh retheihna avnga harsatna leh thil dangavnga harsatna a ni ber a. Pathian hnna chhanchhuah dlachawngheia \awng\ai te, \awng\ai ni ruat a, sima Pathian hnnakir leh tra dilnate pawh a tel a ni. Sam 12, 44, 58, 60, 74, 79,83, 85, 89, 90, 108, 123, 126, 137, 144 te hi hnam pum \ahhla leh \awng\aina hla a ni a. Mi \henkhat chuan Sam 80-na leh124-na te pawh telin an hria.

    (5) Lal tna dlna hla: Lal tna dlna hla hi chi hranghrang a awm. Rl do dwna lal tna dlna hla te, lal inneihnaatna dlna te, lal tharin lallukhum a khum dwna dlsakna hlatea ni. Sam 2; 8; 20; 21; 45; 77; 10; 110; 132-te hi lal tnadlsakna hla niin an ngai.13 A \hente chuan Sam 28; 61; 63 leh89 te pawh hi hemi huangah hian an telh bawk.

    (6) Finna hla:Sam buah hian Finna Hla an tih mai hi

    eng emaw zt a tel a, a kalhmangah te, a \awngkam leh tihlan a

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    27/391

    27SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    tumah te Finna bute nn a inang hle. Hngte avng hian FinnaHla tiin an vuah. Sam 1; 37; 49;73; 127; 128 leh 133 te hi a lrzualte chu a ni.

    (7) Hng bkah hian Mahni inrin twkna hla an tih te(Sam 4; 11; 16; 23; 27; 62), Temple luh dwn hla an tih te(Sam 15; 24; 69; 118; 132), Zwlnei hla an tih te (Sam 2; 12;50; 75; 81; 82; 85; 91; 95; 110), Inzirtrna hla te (78; 105;106), Pathian ngaitute hla (84; 122) te a awm bawk.

    Sam hi hla leh \awng\aina 150 thlan khwm a bua siam tka ni a. Temple-a an hman \hin a ni. Hng hlate hi hla chham miangin an sa ber \hn niin an sawi. Juda-ten Sam an hman dn te,Lal Isua leh Kristianten an hman dn te, mi malin an hman \angkaidn te kan la zir dwn a ni.

    Sawi ho trte

    1. Kristian Hla Bu leh Sam Bu inan lohnate sawi ni se.2. Hla hi a phuahtu nge pawimawh a thuchah?

    END NOTES

    1. H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (OM Books,

    2003) p.12. H.D.M. Spence & Joseph S. Exell, The Pulpit Com-

    mentary, Vol. 8 (Hendrickson Publisher) p.1

    3. J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible,Vol. IV (Abingdon Press) p. 634

    4. Ibid p.659

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    28/391

    28SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    5. Yahweh (Iahueh) tih hi Hebrai Bible-ah chuan vowel tel loYHWH hawrawp pali (tetragrammaton) hmanga ziah a nia, Israel-te Pathian mi mal hming (personal name) a ni.

    An Pathian an zah m avngin he hming hi an lam ri ngai lova, he hming an chhiar apiang hian an hotu leh anzahzwngte an kohnaAdonai(Lalpa tihna emaw, kapu tihna emaw) tiin an lam hlauh \hin. Mizo \awng Bible-ah hian hawrawppuiin LALPA tia dah a ni tlngpui a, lehlinhlui hmun \henkhatah chuan Jehova tih te pawhin dah a nibawk. Yahweh tih hi tnlaia zir miten a lam dn tr wm

    bera an ngaih leh pawm tln a ni.6. Elohim tih hi Hebrai Bible-a Israel-te Pathian sawina pakhat

    a ni a, Mizo \awng Bible-ah hian Pathian tia lehlin a ni. Elohimtih hi chu Israel-te Pathian hming bk (personal name) a ni lova, hnam dang pathiante sawi nn pawh hman theih a ni.Amaherawhchu, kan Bible-ah hi chuan Israel-te Pathian sawinn hman a ni deuh ber. Thuthlung Hlui ziaktute zngah hian

    Pathian sawi nna Elohim hmang uar deuh leh Yahweh hmanguar deuh an awm niin zir mite chuan an ngai.

    7. Pathian Lehkhabu Thianghlim, (The Bible Society ofIndia, Mizo (Lushai) CL Re-edited 2005) p.724

    8. Revd. Chua u\huama, Introducing The Psalter(Lengchhawn Press 2004) p.16

    9. Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol- 19(Word Books Publisher, 1983) p. 83

    10. The Pulpit Commentary,p. iv

    11. Hermann Gunkel, The Psalms,A Form - Critical Intro-duction (Fortress Press, Philadelphia 1967) p. 30-39

    12. Introducing the Psalter, p. 29

    13. Ibid

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    29/391

    29SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Zirlai - 2

    SAM THUHMAHRUAI II

    Chhiar tr : Sam 8:1-9; Sam 119:97-109

    Aw LALPA, kan Lalpa,Lei chung zawng zawngah hian, i hming chu a va \ha m!

    I ropuina chu vn chungahte khian i dah a.2 Hmlma leh phuba latu tihdaihna trin,Nangmah dotute avnginNausnte leh hnute hne laite ka chhuak chuanin chakna i

    tinghet a.3 I vn, i kutchhuakte,Thla leh arsi i ruathote khi, ka ngaihtuah chng chuan,4 Mihring hi eng nge maw a niha, i hriat reng \hin ni?

    Mihring fapa pawh hi eng nge maw a niha, i kan \hin ni?ka ti \hin.

    5 Ani chu Pathian aia hnuai deuh chauhvin i siam a,Ropuina leh chawimawina i khumtr si a.6 I kutchhuak chungahte hian thu i neihtr a;A ke hnuaiahte engkim i dah a:7 Berm leh bwng zawng zawngte nn,A ni, ramsate nn pawh;8 Chunglng sava leh tuifinriat sangha,Tuifinriat kawnga kal apiangte nn.9 Aw Lalpa, kan Lalpa,Lei chung zawng zawngah hian i hming a va \ha m!

    97 Aw, i dn hi ka va ngaina em!Nilngin ka ngaihtuah \hn a ni.

    98 I thupkte chuan mi dotute aia fing zwkin mi siam a;Kumkhuaa ka hnna a awm fo \hin avngin.

    8

    119

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    30/391

    30SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    99 Mi zirtrtu zawng zawng aiin finna ka nei zwk a ni;I thuhriattrte hi ka ngaihtuah a nih \hin avngin.100 Tarte ai chuan ka hre thiam zwk a ni,

    I thununna thute hi ka vawn \hat avngin.101 I thu ka zawm theihna trin kawng sualah reng rengchuan ka kete hi pn ka phal lo.

    102 I rorlna lakahte chuan ka png lo;Nangin mi zirtr avngin.103 I thute hi ka tn a va thlum em!A ni, ka k atn chuan khawizu aiin a thlum zwk.104 I thununna thute avngin hriatthiamna ka nei \hn;

    Chuvngin, awm dn dik lo tinrng hi ka hua a ni.105 I thu hi ka k atnte hian khwnvr a ni a,Ka kawng atn ng a ni.106 I rorlna fel takte chu zwm trin chhia ka chham a,Ka tinghet bawk a.107 Nasa taka tihhrehawmin ka awm a;Aw Lalpa, i thu ang zlin mi tiharh ang che.108 Aw Lalpa, khawngaih takin ka ka duhthua thilpkte

    hi la la,I rorlnate chu mi zirtr ang che.109 Ka nunna hi ka kutah a awm fo \hn a;Nimahsela, i dn chu ka theihnghilh ngai lo.

    Thuvawn : Sam 8:1,2

    Aw LALPA, kan Lalpa,

    Lei chung zawng zawngah hian, i hming chu a va \ha m!I ropuina chu vn chungahte khian i dah a.2 Hmlma leh phuba latu tihdaihna trin,Nangmah dotute avnginNausnte leh hnute hne laite ka chhuak chuanin chakna i

    tinghet a.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    31/391

    31SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Sam bu lo pian chhuah dn te, a phuahtu chungchng te,lwmna leh lungngaihna nasa tak a\anga chhanchhuak tra Pathianhnna dlna leh chhanchhuah an nih avnga lwmna hla chi hrang

    hrang a nih thute kan zir tawh a. Tnah chuan Sam phuahtute Pathianthu pawm dn te, Juda-te leh Kristianten Pathian biak leh chawimawinn an hman dn te, Lal Isua ngei pawhin ama nun leh zirtr nn ahman dn te kan zir leh dwn a ni.

    1. Sam phuahtute Pathian thu pawm dn: Kan sawi tawhangin Sam bu hi Juda hla phuah thiamten kum 800 chhng vlaan hla phuah lk khwm a ni. Chuvngin, Sam phuahtute

    Pathian thu pawm dn hi, Thuthlung Hlui mite Pathian thu pawmdn a ni, tiin a sawi theih hial wm e. Sam phuahtute Pathianthu pawm dn hi a chipchiarin kan zir hman dwn lo va, a tlngpuichauhvin kan zir dwn a ni.

    (1) Pathian: Sam phuahtute hian Pathian hi an dah laipuihle. Lei leh vn leh tuifinriat siamtu a ni. A thilsiam a\ang chuanPathian chu Engkim tithei, engkim hria, khawi hmunah pawh

    awm \hn a ni tih a lantr a. Khawvl leh a chhnga thil awmzawng zawngte vnga enkawltu a ni.

    Pathian chu lei leh vna rorltu, pathian dang zawng zawngaia ropui, dn petu leh rorltu a ni. Mi rethei leh rahbeha awmtechhanchhuak a, vnga enkawla hruaitu a ni. Pathian chu zahngaithei, rinawm, dik leh fel, mihring leh angel-in an fak lehchawimawi a ni.

    Thomson-a chuan Sam phuahtute hian Pathian chu hnamtinte Pathian ni mah sela, Israel-te Pathian ni bk deuhvin anngai niin a sawi a.1 Abraham te, Isaaka te, Jakoba te hnnah ainpuang a, Mosia hmanga Aigupta bwih ata hruai chhuaktu,Israel-te hnna thu thlung a, ram tiama hruai lt a, anmahnivnghimtu niin an ngai a ni.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    32/391

    32SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    (2) Mihring:Sam phuahtute chuan mihring hi Pathian siama nih thu an sawi a. Pathian thilsiam zawng zawng chungathuneitu, Pathian aia hnuai deuh, ropuina leh chawimawina

    khumtr niin an sawi (Sam 8:5-8).Mihring chu chutianga ropui chu ni mah se, a dam chhng

    chu kum 70 emaw, kum 80 emaw chauh a ni. Tin, dam reinachu thawhrimna leh lungngaihna mai niin a sawi bawk (Sam90:10). Mihring chu derdp tak, a \hat lai pawha engmah ni lo,sa boral \hnte ang mai niin a sawi bawk (Sam 39:4-6; 49:12).

    (3) Vn leh khawvl:Khawvl leh a chhnga thil awmzawng zawngte hi Pathian siam a ni a, Pathian ta a ni (Sam24:1-2; 104:1-5). Ni, thla leh arsite pawh Pathian siam a ni a, athilsiamte chuan a ropuizia an lantr a ni (Sam 19:1).

    Pathian chuan lei leh vn leh a chhnga thil awm zawngzawngte hi a siam ringawt a ni lo va, a enkawl a, an mamawhtinrng a pe \hn (Sam 104:10-29). Pathian thinur chuan tlngte

    a tinghng a, vn khi a tiri dur dur a, rialte leh meilingte an tla durdur \hn (Sam 18:7, 13).

    Vn leh khawvl zau tak hian Pathian ropuizia a lantr a.Khawvla thil lo thleng zawng zawngte a thua lo thleng vek a ni.Chuvngin Pathian chu \ih a, amah chauh chu biak leh chawimawitr a ni.

    (4) Sual chungchng: Sam phuahtu hian mi sual leh mi

    \ha chungchng a sawi \hn. Mi sual chu Pathian dn pawisa lova, Pathian hlauhna rng nei lote an ni. Mi \ha chu Pathian \iha,a dn ngai pawimawha, zawm tum tlat mite an ni.

    Pathian dn zwm lotute chu mi sual an ni a, Pathianin ahrem ngei dwnah an ngai. Mahse Pathian dn bawhchhiaa,pawi tia, sima Pathian lam hawia, a ngaihdamna dltute chuPathianin a ngaidam ngeiin an ring (Sam 32:5; 106:1-48;

    130:1-8).

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    33/391

    33SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Sual inrochun chungchng hi Thuthlung Hlui leh Sam buahhian a langsr vak lo. Sam 51:5-ah chuan, Ngai teh khawlohnaadinin ka awm a, ka nun sualin mi pai a, tih kan hmu. He chng

    hi sual inrochun chungchng sawi nn hman a ni ve fo \hn.Mahse, Sam phuahtuten sual an sawi dn ber chu Pathian dnbawhchhiat hi a ni.

    (5) Lalpa dn:Sam phuahtute hian Pathian dn hi anngai pawimawh hle a ni. Dn chu Pathian duhzwnga an nuntheihna tra kaihruaitu a ni. LALPA dn chu a \ha famkim a,nunna a siam \ha \hn. LALPA thuhriattir chu a rinawm a,

    mimwl a tifing \hn (Sam 19:7). LALPA dn leh thupktechuan dotute aia fing zwkah a siam a, zirtirtute ai pawhin anfing zwk a, tawn hriat tam tak neite ai pawhin an hre tam zwka; chuvngin, I thu hi ka k atnte hian khwnvr a ni a, kakawng atn ng a ni, a ti hial a ni (Sam 119:97-105).

    (6) Phuba lksak tra dlna:Sam 35,58,69, leh 109nate hi phuba lksak tra dlna a ni a. Hetiang dlna hi Jeremia

    11:18 ff; 15:15ff; 18:19ff; 20:11ff-ah te kan hmu bawk a. Tin,Sam 139:19-22-ah hian mi sualte an huat thu leh, an hmlmaang hiala an ngaih thu kan hmu a ni.

    Hng Sam-te hian dik tak leh fel taka rorl tra Pathian anduhzia a lantr a. Phub chu anmahni lk tr ni lovin, Pathianlk trah an dah a ni.2

    (7) Thih hnu nun:Thomson-a chuan Sam phuahtute hianthih hnu nun chungchngah chuan beiseina chu an nei a; mahse, anrin dn hi a chiang lo niin a sawi.3 Taksa thawhlehna chungchngathurin innghahna tr chiang tak phei chu hmuh tr a awm lo.

    Mihring thlarau chu Seol-ah a kal a, Seol-ah chuan Pathianhriatrengna leh Pathian fakna a awm lo (Sam 6:5; 30:9; 88:3-12; 115:17). Hetiang hi a nih laiin, Sam \henkhatah chuan Seol-

    a hnutchhiah loh tra beiseina a awm (Sam 16:10; 73:23-26).

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    34/391

    34SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Kristiante angin thawhlehna thurin innghahna tr nei rih lomah se, Pathian pwl chkna an nei tlat \hn hi a ropui a, Pathianfak leh chawimawi hi an duh ber a ni.

    2. Juda-ten Sam an ngaih dn: Sam bu hi Juda-ten Pathianfak leh chawimawina hla hrang hrang an lk khwm, a bua ansiam a ni. Temple-a Pathian fak nna an hman \an hun hi hriattheih a ni lo. Kanaan ram an luha, an inbenbel hnuah Pathianfakna atn an la khwm \an a ni mai thei. Davida hunah khnhla phuah leh lk khwm hna chu an bei nasa ta deuh a ni.

    Davida hovin zaipwl leh rimawi tumtu trte an ruat a (1Chro. 15:16-24). Hng zaipwl hruaitute leh rimawi tumtutehian Sam hla sak dn tr te, rimawi tum dn tr te an siam ta anih a rinawm. Babulon a\anga sala an chhuah hnu thleng khnhla hi an la khwm zui zl a, kum BC zabi 3-na ral hma khntna Sam bu kan neih ang hi an phuah khwm ta a ni.4

    Sam bu hi Israel-ten eng ang chiahin nge Pathian biak nn

    an hman \hin tih hriat a har hle. Sual thupha chawina hlate himipui leh mi malin an hmang \hn a, an kt lai chuan Pathianchhanchhuahna avnga lwmthu sawina hlate hi an sain an chham\hn bawk. Tin, kt hmang tra lo kalte chuan Temple an luhhmain chhoh hla kan tihte hi an sain an sawi \hn.

    Sunagog-ah chuan inthawina an hln ve ngai lo va,chuvngin dn bu leh zwlnei lehkhabute hi chhiarin, inzirtr nn

    an hmang \hn a. A kr lakah Sam hlate hi an chhamin an sabawk \hn.

    Sam hlate hi Temple leh Sunagog-a an hman bkah, in lamahte pawh Pathian fak leh chawimawi nnte an hmang \hin a.5

    Naupangte pawhin an sain \awng\ai nn pawh an hmang. LalIsua leh Timothea naupan lai chanchin a\angin naupangten anhlwkpui dn kan hre thei a ni (Lk. 2:47; II Tim. 1:5).

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    35/391

    35SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    3. Lal Isua leh Sam: Lal Isua khn Sam bu hi a hmang nasahle mai. Thomson-a chuan, Lal Isua nun leh zirtrnaah Sam buhian hmun a luah thk hle a, ktnaah an hla bu a ni a, Sunagog-

    a an inkhwmnaah an \awng\aina bu a ni a. A zirtrnaah a hmangfo va, thlmna a tawh lai pawhin a hmang bawk a. Zanriahhnuhnung an ei zawh khn Sam-a mi an sa a, Kraws-a ankhenbeh lai pawh khn a au chhuahpui a, a thih lai mk pawhina sawi reng a ni, a ti a.6 Thomson-a thusawi hian Lal IsuanSam a hriat dn leh a hman nasatzia a tilang chiang hle a ni.

    Lal Isuan thlmna a tawh lai khn thlmtu chuan Sam 91:11-

    12 thu hmangin a thlm a. Mahse Lal Isua chuan dn lehkhabu,Lalpa i Pathian fiah suh (Deut. 6:16) tih hmangin a chhngthung a. Thinlunga thianghlim a \ulzia zirtr nn Sam 24:3-5,Kut fai leh thinlung thianghlim neia, a rilru engmahlo mai mailama dah ngai lova, tih kha a hmang niin an hre bawk.

    Jerusalema lal anga a luh lai khn (Sam 118:25-26) thu,Lalpa hminga lo kal chu a eng a thwl e, tih hmangin mipuiten

    an chawimawi a. Naupangten an chawimawina puithiam lal lehlehkhaziaktuten an hriatthiam loh lai khn, Sam 8:2 chuan,Nausnte leh hnute hne laite ka chhuak chuan chakna i tingheta, tih hmangin a hrilhfiah a ni.

    Pathian thu ang zla tuar a nihzia lantr nn Sam 69:21-nathu hmangin, Ka tui a hal e, (Joh. 19:28) tih thu a sawi a.Kraws lra mangang taka a au lai khn Sam 22:1-na thu, KaPathian, ka Pathian engah nge mi kalsan, (Mk. 15:34) tih thua hmang a. Tin, a thih dwn khn Sam 31:5 thu hmangin, Ikutah ka thlarau ka kawltr e, (Lk. 23:46) tiin a thlarau a thlahta a ni.

    Lal Isua hian Dn leh Zwlneite lehkhabu leh Sam thuhmangin a zirtr \hn a. Chu a zirtrna chu mipuiin an lawm viaulaiin Juda sakhaw hruaitute chuan an lwm lo. Lal Isua hianDn leh Zwlneite lehkhabu leh Sam thute hi a hre chiang a, a

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    36/391

    36SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    ziaktuten an ziak chhan ang ngeia a zirtr \hn hi a ropui hle a ni.Lal Isua ang hian kan Bible thute hi zir chiangin hre chiang ve ilaa \ha khawp ang.

    4. Kristiante leh Sam: Kan hriat \heuh angin Kristianhmasate kha Juda mi an ni a, an naupan lai a\anga in lam lehPathian Biak In (Sunagog)-a Pathian thu zir \hn an ni. Lal Isuathawhleh hnuin, Thlarau Thianghlimin an rilru a tivr a (Lk. 24:45),Pathian thu an lo hriat tawhte kha ngaihtuahna tharin an longaihtuah ta a. Mosia Dnah te, Zwlnei lehkhabuah te, LalIsua chanchin ziak a nih dnte an lo hrethiam ta a ni. Ni tin rilru

    hmun khatin, inpwlin, \awng\aiin, \hahnemngai taka \awng\aiinPathian Biak Inah an awm khwm \hn a. Pathian an fak a, mizawng zawng lawm zwngin an awm \hin (Tirh. 2:46-47).

    Lal Isua ang bawkin Thuthlung Thar ziaktute hian Sam hian ngaina hle niin a lang. Lal Isua chanchin ziaktute lehlehkhathawn ziaktute hian Sam hi an hmang tam hle a. ThuthlungHlui bu chi hrang hrang zngah an hman nasat ber niin an sawi.

    Kirkpatrick-a (Kikpatrika) chuan Thuthlung Thar ziaktute hianSam thu hi vawi 93 an la chhuak niin a sawi a. Delitzsch-a (Delitz-a) thung chuan vawi 70 an la chhuak niin a sawi thung.7 A inanloh chhan chu an teh dn inan loh vng mai niin a lang. Engpawhni se an trlan duh ber chu Thuthlung Thar ziaktu rilru hi Sam buhian a luah thk hle tih hi a ni.

    Kohhran \iak tirah leh hun lo kal zlah pawh Sam bu hi anhmang nasa hle a. Inkhwmnaah leh Lalpa Zanriah Sakramenan buatsaihnaahte an hmang \hn a. Inkhwm programme hranghrang nna inhmeh tr chngte la chhuakin Sam hlate hi anhmang \hn.8

    Zng lam leh tlai lama inkhwmnaah Sam thu hmangin inkhwman \an a, lungngaih hapt-ah chuan ni tin Sam 22-na an sawi \hn.Hun lo kal zlah Sam thute hi \awng\ai nn te, Pathian fak lehchawimawi nn te, inzirtir nn te an hmang ta zl a ni.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    37/391

    37SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    5. Mi mal leh Sam: Juda-te leh Kristiante hian Sam hiTemple leh Biak Inah, a huhova Pathian biak nn an hmang maia ni lo va, mi mal pawhin Pathian pwl leh chawimawi nn an

    hmang nasa hle a ni. Jerome-a chuan, Palestina rama lo lehgrep huanah te chuan Sam hla chi hrang hrangte hi a ri reng a,leilettute chuan an leilehnaah Haleluia Sam te hi an sa reng a.Buh sengtu te, grep swrtu te, berm vngtute pawhin Davidahla hi an sa \hn a. An hla sak rite chuan an ram mwi tak, savachi tinrngte mwi taka an hrmna hmun chu a timwi zual mm a ni, 9 tiin a sawi a. Jerome-a thusawi hian mi malin Sam an

    ngainatzia leh Pathian chawimawina atn an hman nasatzia atilang chiang hle a ni.

    Kohhran hun hmasa lam (A.D. zabi 1-na leh 2-na)-ah khnmi malin Pathian an pwlna tr lehkhabu buatsaih a la ni lo va.Pathian tna an nun pum pui hlna, inserh thianghlim \hnte chuanPathian pwl nn Sam bu hi an hmang \hn a ni.10 Kristiantetihduhdah an nih laia, inkhwmna an neih theih loh lai pawh

    khn Sam hla an hriat sate sawi chhuakin Pathian pwl nn anhmang \hn a, an \angkaipui m m a ni.

    Kristiante tihduhdahna a lo twp hnu khn, Kohhranahkhawvl rilru a lo lt a, an thlarau nun pawh a lo tlahniam tialtial a ni. Hetih lai hian mi \henkhat chu Pathian tna inserhthianghlimin hmun fianrialah an chng hlawm a. Hng mite hianSam hi Pathian pwl nn an hmang \hn a. A \hente chuan Sam

    bu pum pui hi ni tin en lovin an sawi chhuak \hn a ni.11

    Kohhran pa an tihte khn Sam hi an ngaina hlawm hle. Ahrilhfiahna pawh an ziak deuh vek nghe nghe a ni. Kohhranpate znga pakhat Origen-a (Aawrizen-a) chuan, Bible buhrang hrangte hian Pathian khawngaihna a trlang vek a, Sambu hi chuan thlum lehzualin Pathian khawngaihna a trlang ani,12 a ti a. Athanasius-a (Athanasias-a) chuan, Miin Sam hi

    a chhiara, a tna a lkluh chuan a thinlung a fan a, sual sim

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    38/391

    38SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    duhna a pe a, beiseina nung pein, hlimna leh lwmna a thlen a,Pathian rin duhna thinlung a siamsak \hn. Sam hlate hian simnaawmzia te, sual sim awmzia te, sim hnua sawi tr thute min hrilh

    a. Engkima lwmthu sawi tr kan nih laiin, lwmthu sawi dntrte min hrilh a. Sual thupha chawi dn tr thlengin min hrilh ani,a ti bawk.13

    Sam phuahtute hian Krista zirtirna ng a\angin thil thlr phalo mah se, thlarauva Pathian pwlna thk tak erawh chu an neihlawm a ni. An Pathian thu pawm dn pawh Krista zirtirna nga\ang chuan a famkim lo a ni thei e. Mahse heti chung hian kan

    Lal Isua chuan a ngaina hle a, a thusawi leh a zirtrnaah Sam thuvawi tam tak a hmang a ni. Kan Lal Isua angin Juda-te lehKristiante pawhin an ngaina a, Pathian biak leh chawimawi nnan hmang nasa hle a ni. Tn thlengin ringtu nun chawmtu, beiseinanung siamsaka, Pathian hriattrtu a la ni reng a ni.

    Sawi ho trte1. Thufingte leh Sam bute hian dn zawm hi an ngai pawimawh

    hle a. Keini hian ram dn leh Kohhran dnte ngai pawimawhlehzual trin engtin nge \an kan lk ang? Dn zawmpawimawhzia leh palzt mai mai pawi theihziate sawi ni se.

    2. Sam kan lo hlwkpui tawh dnte sawi ni bawk se.

    END NOTES

    1. J.G.S.S Thomson, The New Bible Dictionary (InterVarsity Press (Reprint) 1970) p. 1058

    2. Ibid

    3. Ibid

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    39/391

    39SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    4. Revd Chuau\huama, Introducing The Psalter(Lngchhwn Press 2004) p. 16

    5. Ibid

    6. The New Bible Dictionary, p. 1059

    7. H.C. Leupold,Exposition of Psalms (OM Books 2003)p. 4

    8. A.P. Carleton,How Shall I Study Psalms? (The WesleyPress, Mysore) p. xix

    9. H.D.M. Spence, & Joseph, S. Exell, The Pulpit Com-mentary, Vol. 8 (Hendrickson Publishers) p. xi

    10. A.P. Carleton p. xix

    11. Ibid p. xx

    12. The Pulpit Commentary, p. xii

    13. Ibid

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    40/391

    40SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Zirlai - 3

    PATHIAN NGAIA |AWNG|AINA

    Chhiar tr : Sam 42:1-43:5

    Hla Hruaitu tn; Kora fapate Maskil

    Sakhi, luite tui chka a thaw huam huam ang hian,Aw Pathian, ka nunna hi nangmah chkin a thaw huam

    huam a ni.2 Ka nunna hi Pathian chkin, Pathian nung chkin a tuihl a ni.Eng tikah nge Pathian hma ka thlen anga, ka inlan ang aw?3 Ka mittui hi a chhn a znin ka chaw a ni.Khawiah nge i Pathian le? mi lo ti chmchi a.4Hng thil hi ka hre reng a, ka nunna hi ka chhngah kaleihbua a,Mipui znga ka kala, hlimna leh fakna ri nna mi tam tak kt,Pathian biak in pana an hma ka hruai \hinziate kha.5 Aw ka nunna, engah nge i kun reng?Engah nge ka chhngah hian i buai ni?Pathian beisei rawh; a hmla damna avngin amah chu kala fak dwn si a.6 Aw ka Pathian, ka nunna hi ka chhngah hian a kun

    reng a;Chuvngin, Jordan leh Hermon ram a\ang te,Mizar tlng a\ang te hian ka hre reng che a ni.7 I tui luang ri dur durahte hian tui thk leh tui thk chu

    an inau va;I tuifwn leh i tui inchhawk zawng zawngte chuan mi vr

    pil ta a.8

    Nimahsela, Lalpan a ngilneihna chu chhnah thu a peang a,

    42

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    41/391

    41SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    A hla chuan znah mi awmpui ang,Ka nunna Pathian hnna \awng\aina chuan.9 Pathian, ka lungpui hnnah chuan, Engah nge mi

    theihnghilh le?Engah nge dotu hnehchhiahna avnga lungngaia ka vnruai \hin le? ka ti ang.

    10 Ka ruha khandaih awm ang maiin mi dotute chuan misawichhe \hn a;

    Khawiah nge i Pathian le? mi lo ti chmchi a.11 Aw ka nunna, engah nge i kun reng?Engah nge ka chhngah hian i buai ni?

    Pathian beisei rawh; amah chu ka la fak dwn si a,Ka hml tidamtu leh ka Pathian chu.

    Aw Pathian, ro mi rl la, Pathian ngaihsak lo hnamchungah hian ka thu mi sawipui ang che;

    Aw, mi bum hmang mi dik lo lakah hian mi chhanhim ang che.2 Nang chu ka chakna Pathian i ni si a; engah nge mi

    thlauhthlk le?

    Engah nge dotu hnehchhiahna avnga lungngaia ka vnruai \hin le?3 Aw, i ng leh i thutak chu tr chhuak la, anni chuan mi

    hruai sela;I tlng thianghlim leh i awmnate chu mi thlen rawh se.4 Chutichuan, Pathian maichm kiangah ka kal ang,Pathian, ka hlim m mna kiangah chuan;Aw Pathian, ka Pathian, \ing\angin ka fak bawk ang che.5

    Aw ka nunna, engah nge i kun reng?Engah nge ka chhngah hian i buai ni?Pathian beisei rawh; amah chu ka la fak dwn si a,Ka hml tidamtu leh ka Pathian chu.

    43

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    42/391

    42SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Thuvawn : Sam 42:5

    Aw ka nunna, engah nge i kun reng?Engah nge ka chhngah hian i buai ni?

    Pathian beisei rawh; a hmla damna avngin amah chu kala fak dwn si a.

    Vawiinah hian Sam bu 2-na kan zir \an dwn a ni. Sam bu1-naah chuan Pathian hmingah Yahweh hman a ni a, Sam bu 2-naah hi chuan Pathian hming atn Elohim an hmang tam ber

    thung a. Vawiina kan zir trah pawh hian Pathian hming atnElohim tih a hmang a ni.

    1. Hla chanchin: He hla hi Kora pwlte hla fing tiin Mizo\awng Bible lehlin tharah dah a ni.1 Kan hman tlnglwn berMizo \awng Bible-ah hi chuan Hla hruaitu tn; Kora fapateMaskil2 tiin dah a ni thung. Maskil tih hi a awmzia tak hriat nilo mah se, zirtrna emaw kaihhruaina emaw tihna ni berah an

    ngai.3

    Kora fapate tih hi Kora thlahte tihna emaw, Kora hotetihna emaw a ni a. Kora hi Levia chi, Izhara fapa, Kohathathlaha mi a ni a,(Exod. 6:21; 1 Chro. 6:22, 37) Davidan Templezaipwl atn a ruat an ni (1 Chro. 6:31-38; 9:31-33).

    2. Hla phuahtu: Sam 42-na hi Kora fapate Maskil emaw,Kora Pwlte Hla fing tia ziak a ni a. Kora pwlte phuah angin angaih theih a; mahse, Kora pwla mi tu berin nge phuah tih chua hriat theih loh.

    He hla hi Davida dinhmun nn a inang deuhvin zirtu \henkhatchuan an hria a. A fapa Absaloma hlauva a tlnchhiat lai dinhmunhre renga an phuah emaw, Davida ngeiin a phuah emaw a nihan ring. A \hente erawh chuan Davida rltln hi he Sam phuahtuhian a zui ve a, Davida tuarna leh amah ngei pawhin a tuar nasatziahre rengin he hla hi a phuah a nih an ring thung a ni.4

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    43/391

    43SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Zirtu \henkhat chuan he Sam hi Babulon saltn hnua phuaha nih an ring a. Persia thuhneihna hnuaia an awm laia PathianBiak In (Sunagog)-a an sak \hin a nih an ring.5 Mi \henkhatte

    erawh chuan he Sam hi mikhual phuah a nih an ring a. Hmun lehhma a sawite pawh hi a tak tak ni lovin, suangtuahna mitthlaa\anga a sawi niin an ring bawk.6

    He Sam hi a phuahtu tak tak hriat a ni lo va; mahse mimalin Pathian pwl nn an hman bkah hnam pum harsatna angpawhin a ngaih theih. Pathian pwl nn miin an hmang nasain anngaina hle a ni.

    3. Sam 42-na leh 43-na chungchng: Sam hrilhfiahtu tamber chuan Sam 42-na leh 43-na te hi Sam pakhat anga ngaihtr niin an ngai a. Hetianga an ngaihna chhan chu

    (1) Hebrai \awng kut ziakbu tam takah chuan pakhat angadah a ni.

    (2) Sam 42-naah hian a phuahtu leh sak dn tr

    kaihhruaina dah a ni a. Sam 43-naah erawh hi chuaneng mah dah a ni ve lo va, Sam 42-na hi a ring venghal mai niin a lang.

    (3) A thunawn (refrain) anga ngaih theih 42:5, 11 leh 43:5te hi a inang a. Hengte hi Sam pakhat a nihzia tilangtuahan ngai.7

    Sam 42-na leh 43-na \hen hran a nih chhan hi hriat a ni lo.A hranga dah ni mah sela, Kohhran hun hmasa lam, Eusebius-ate hun lai a\ang daih tawh khn hla pakhat anga ngaih a ni tawha ni.8

    4. Sam bihchianna: Sam 42 leh 43-na hi hlwm thumah a\hen theih a, a hlwm tin twpna hi a inan vek avngin a thunawntiin a ngaih theih. An \hen dn tlngpui chu hetiang hi a ni

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    44/391

    44SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    (1) Pathian Biak In ngaihna (42:1-5)

    (2) Harsatna avnga Pathian ngaihna (42:6-11)

    (3) Chhan chhuak tra dlna (43:1-5)(1) Pathian Biak In ngaihna (42:1-5): He Sam phuahtu

    hi Pathian Biak In ngaina tak, Temple pana mipuite hruaia, Pathianfak hla saa hlim taka awm \hn a ni (42:4). Mahse, tnah chuanTemple-ah a kal thei tawh lo va, a thlarau nun a ro va, Pathian angai a, sakhi tuihal, thaw huam huam ang mai niin a inhria a ni.Temple-a Pathian biak chu a chk ber a ni a. Eng tikah nge Pathian

    hmaah a kal theih ang tih chu a zawhna a ni (42:2).Pathian nung(42:2 b)tih hian Pathian nihna ropui tak a trlang

    a. Pathian chu awm mai mai lo, minung a nihzia a trlang a ni.

    Eng tikah nge Pathian hma ka thlen ang? (42:2 c) tihpawh hi eng tikah nge Pathian awmna Temple ka thlen theihang tihna ni wm tak a ni. Juda-te chuan Temple chu Pathianawmna niah an ngai a ni.

    Sam phuahtu hian Temple chu a ngai m m a, a mittuipawh a tla zawih zawih \hn a ni (42:3). Hetianga a awm lai hianamahah zawhna a lo lang a, chu zawhna chu, Khawiah nge iPathian chu ? tih hi a ni. He zawhna hi Pathian hre lo ramdang mite zawhna nge ama rilrua zawhna lo awm tih hriat a nilo. Sal tn laia zawhna a nih chuan ram dang mite zawhna niwm tak a ni. Davida tlnchhiat laia mi dangin an zawhna pawha ni mai thei bawk. Harsatna leh manganna a tawh laia zawhnaa nih chuan a thinlunga zawhna lo lt pawh a ni mai thei ang.Pathian rinhlelhna avnga zawhna ni wm tak a ni.

    Hetianga Pathian ngaia a awm lai hian a beidawng rum ruma. Chuvng chuan beidawng lo trin amah chu a infuih a. Pathianbeisei rawh, amah chu ka la fak dwn si a (42:5) tiin beisei nei

    tlat turin \an a la nasa hle a ni.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    45/391

    45SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    (2) Harsatna avnga Pathian ngaihna (42:6-11):Pathian beisei tra a infuih sauh sauh lai hian Pathian \anpuinaleh chhandamna a la chang mai lo va, chuvng chuan a la buai

    hle a ni (42:6). A awmna hmun nia a sawi chu Judai ram hmrlam, Jordan luiin hnr a neihna, Hermon tlng niin a sawi a.Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan Hermon tlng te, Mizartlng te, Jordan ram a\angte hian ka hre reng che tiin a sawi a(42:6). A chnna khua tak erawh chu a sawi lo. Mizo \awngBible lehlin thar phk hnuai lama sawifiahna (foot note)-ah chuanMizar tlng a\anga luang chhuak, Jordan ruam a\angte hian ka

    hre reng che tiin a lehlin theih niin a sawi.9

    Mizartlng hi a awmna chin hriat a ni lo. Theodore Williams-a chuan, Hermon tlng dunga tlng pakhat hming a ni mai thei tiina sawi a.10Mahse, hei pawh hi ngaihruatna mai a ni. Mizar hi thil ttak t sawina a ni e, an ti.11Zion tlng, tlng ropui tak leh Hermontlng a khaikhinna ni theiin an hre bawk.12 Hermon tlng chu Ziontlng ai chuan a dah hnuai hle tihna a ni ang.

    Sam phuahtu hian a tuarna nasat dn hi a sawi thiam hlemai. Tui luang ri dur dur leh tui luang chak tak insu ri \huai \huaiangin a sawi a. Tin, chng tui chak tak insu leh inchhawktechuan a vr pil ta angin a sawi a ni (42:7).

    Harsatna a chungah lo thlengin, vr pil hlup hlup mah sela,Pathianah beiseina a la nei a. A \awng\aina chu chhna awmin, angilneihna chu fiah takin, chhun ng ang maiin a rawn tilang ang a;harsatna zn thim hnuaiah pawh Pathian fakna hlate chuan a thinlunga tihlim dwn a ni (42:8). Pathian hian kan tuar theih bk harsatnamin pe ngai lo va, chuvngin harsatna kan neihte hi su kiang trinchakna kan nei \heuh a nian ti a. Harsatna tlnchhiatsan tum lovahmachhawntuten hnehna an chang \hn a ni.

    42:9-naah hian Pathian chu ka lungpui a ti a. Pathianchu ka himna tihna a ni. Sam phuahtu hian Pathian hnnah thilzawh tr pahnih a nei a, chngte chu - 1) Engah nge min

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    46/391

    46SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    theihnghilh le? tih leh, 2) Engah nge dotute hnehchhiahna avngalungngaia ka awm \hin? tihte hi a ni. Lal Isua pawhin kraws-aan khenbeh lai khn, Engah nge min kalsan? tiin Pathian a

    zwt a ni. Tawrh lai hian kalsan, duh loh, theihnghilh nia inhriata awl hle. Chutihlaiin mi \henkhatin kan chanchin eng eng emawan lo sawi a, chngte chuan kan nat a tizual \hn.

    42:10-ah hian dotuten an sawichhiat avng leh an hmuhsitavnga n a tih \hinzia kan hmu a. Diriam takin, Khawiah ngei Pathian le? an lo ti a ni. Hei hi tawrh har a ti a, Ka ruhakhandaih awm ang mai a ni a ti hial a ni. Lal Isua pawh khn

    hetianga diriamna leh hmuhsitna hi khenbeha a awm lai khn alo twk tawh a ni.

    3) Chhanchhuak tra dlna (43:1-5): Sam 42-na hiSam phuahtuin Temple a ngaihzia leh Temple-a Pathian biak achkzia trlanna a ni a. Sam 43-na hi chu Pathian chhanchhuahdla a \awng\aina a ni thung. Temple-a hruai thlen a nih chuanmaichm hmaah kalin, \ing\ang nn Pathian faka zai a tum thu

    kan hmu a ni (43:4).

    Pathian ngaihsak lo hnam (43:1b) - Sala hruaituteemaw Davida hmlmate emaw bum hmang leh mi dik lo a tihtehi an nih a rinawm.

    Aw, i ng leh i thutak chuan min hruai se, i tlngthianghlim leh i awmnate chu min hruai thleng rawh se

    (43:3) - Pathian awmna Jerusalem leh Temple niin a lang.Pathian maicham kianga kal (43:4) - Pathian maichm

    hmaa kal a, inthawina hlan chu a duh ber leh a hlimna ber a ni.

    Tlngkawmna

    Sam phuahtu hian Pathian a ngai a, temple pawh a ngai mm a ni. Harsatna a neih avngin Temple-ah a kal thei lo va,

    Temple-a Pathian a biak theih nn a harsatna la kiang trin

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    47/391

    47SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Pathian a dl a. Pathianin a harsatna a lk kiansak mai loh avngina bei a dawng rum rum \hn. Beidawnna leh harsatna hnuaiahPathian ring tlat trin a infuih a, beiseina nung nei turin a

    theihtawpin \an a la a ni.Sam phuahtu ang hian keini pawhin harsatna kan twk \hn.

    Kan harsatna la kiang trin Pathian kan dl \hn a; mahse, achhnna kan hrethiam lo fo. Pathian chhnna hrethiam tr lehdawngsawng thiam tra kan inbuatsaih reng a \ul a ni. Samphuahtu ang hian beiseina nung kan neih tlat a ngai a, kan nghahpeih pawh a ngai bawk a ni. Khawdur phnah ni ng a awm

    \hn tih hi kan hriat reng a ngai a ni.

    Sawi ho trte

    1. Sam phuahtu ang hian Pathian Biak In hi kan ngaina veinkan hria em? Engtin nge Pathian Biak In kan ngainat deuhdeuh theih ang?

    2. Harsatna hnuaia beiseina neih a \ulzia sawi ni se.

    END NOTES

    1. Pathian Lehkhabu Thianghlim (The Bible Soceity ofIndia, Mizo (Lushai) C.L. Re-edited 2005) p. 738

    2. Ibid p. 576

    3. Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol.19.(Word Books Publisher, 1983) p. 264

    4. H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (OM Books,2003) p. 336

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    48/391

    48SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    5. J. Clinton Mc Cann Jr, The New Interpreters Bible, Vol.IV (Abingdon Press, Nashvile, 1996) p. 852

    6. Ibid p. 852

    7. Word Biblical Commentary, Vol. 19 p. 325

    8. Ibid

    9. Pathian Lehkhabu Thianghlim (The Mizo Society ofIndia, Mizo (Lushai) C.L. Re-edited 2005) p. 738

    10. Theodore Williams, God Alive, Studies in Psalm Vol I,

    GLS Press, Bombay, 1989, p. 16411. Derek Kidner, The Tyndale Old Testament Commen-

    taries, Psalm 1-72) p. 166

    12. Ibid

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    49/391

    49SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Zirlai - 4

    VENG HIM TRA DILNA

    Chhiar tr : Sam 44:1-26

    Hla Hruaitu tn; Kora fapate Fakna Hla. Maskil

    Aw Pathian, hmasnga an dam laia i thiltihte khaMin thlahtuten min hrilh, kan bengin kan hria.

    2 Nangin i kut ngeiin hnam tin chu i hnawt chhuak a,anni chu i phun ta thung a;Mi tin chu i tirethei a, anni chu i zr zautr ta thung a.3 Ram hi luah tra anmahni khandaiha an lk a ni lo va,Anmahni bna inchhandam an ni hek lo;An chunga i lwm avnginI kut ding lam leh, i bn leh, i hml ngin a ni zwk.4 Aw Pathian, nang chu ka Lal i ni;Jakoba chhanhim nn thu pe ang che.5 Nangmah avngin min dotute chu kan si thlu ang a;I hming avngin min beitute chu kan chl nek ang.6 Ka thal ngul hi ka ring dwn si lo va,Ka khandaih hian mi chhandam hek lo vang.7 Mi dotute lakah chuan nangin min chhandam ta zwk a,Min hawtute chu i timualpho ta bawk.8 Nilngin Pathian kan chhuang a,I hming chu kumkhuain kan fak bawk ang. (Selah)9 Tnah erawh chuan nangin min thlauthla a, min tizak a;Kan sipaiho hnnah lah i chhuak ve ta ngai lo va.10 Dotute lakah chuan min tlnchhiattr \hn a,Min hawtute chuan sum chu an duh duh an la \hn.11

    Berm talh tr angin min dah a,

    44

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    50/391

    50SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Hnam tin zngah min tidarh bawk a.12 I mite hi engmahlovah i hralh a,An man chu i hausakpui chuang si lo.13

    Nangin kan vla mite sawichhiatin min awmtr a,Kan dep vla mite hmuhsit leh nuihsanin min awmtr bawk a.14 Nangin hnam tin zngah a chhe lam tehkhinnaah min

    awmtr a,Mi tin znga mite lu thinsanin min awmtr bawk a.15 Ka zahna hi nilngin ka hmaah a awm \hn a,Ka mualphona hian mi khuh zo ta,16 Sawihnwmtu leh sawichhetu aw avng leh,

    Hmlma leh phuba latu avngin.17 Chng zawng zawng chu kan chungah a thleng a;Nimahsela, kan theihnghilh ngai lo chia,I thuthlungah hian a derin kan ti ngai hek lo.18 Kan thinlung hi a hawi kr lo va,Kan ke pnte hian i kawng chu a pnsan ngai hek lo.19 Nangin sihalte awmnaah min sawisak neka,Thihna daihlima min khuhna tr hian.20

    Kan Pathian hming kan theihnghilh emaw,Ram dang Pathian lama kan kutte kan phar emaw chuan,21 Pathianin chu chu a zawng chhuak lo vang em ni?Thinlunga thurkte hi a hre reng si a.22 A ni, nangmah avngin nilngin thahin kan awm \hn;Berm talh trte anga ngaih kan ni.23 Aw Lalpa, harh ta che, engah nge i muthilh ni?Meng la, kumkhua chuan min thlauthla suh ang che.24

    Eng vngin nge i hmai i thupa,Kan hrehawmzia leh hnehchhiah kan tuarzia hi i theihnghilh\hn ni?

    25 Kan nunna hi vaivut sinin a kn a;Kan pum lah leiah a bet tlat si a.26 Min \anpui trin tho la,I ngilneihna avngin min tlan ang che.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    51/391

    51SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Thuvawn : Sam 44:5

    Nangmah avngin min dotute chu kan si thlu ang a;I hming avngin min beitute chu kan chl nek ang.

    Zir mite chuan Sam 42-na leh 43-na kha mi mal harsatnaemaw mi mal \ah hla tiin an vuah a. Sam 44-na hi chu rampum harsatna hla tiin emaw, ram pum \ah hla tiin emaw anvuah thung a ni.

    1. Hla chanchin: Sam 44-na chungchngah hian sawi tr

    leh zir tr a awm nual a. A bu chhng thu kan luhchilh hmain, aphuahtu chungchng te, a phuah hun leh a bu chhnga mi mal\awngkam kan hmuhte sawi hmasak kan tum dwn a ni.

    (1) A phuahtu: Sam 42-na ang bawkin Sam 44-na pawhhi Hla hruaitu tn; Kora fapate Fakna Hla, Maskil tih a ni a.Bible lehlin tharah chuan Hla hruaitu tn, Kora pwlte hla fingtiin dah a ni thung. Kora fapate hian hla chi hrang hrang an siam

    a, chngte chu kan la zir zl dwn a ni.(2) A phuah hun: He Sam phuah hun hi hriat chian theih

    a ni lo va, hrilhfiahtuten ngaih dan hrang hrang an nei a, chngtechu lo sawi dwn ila

    (a) Derek Kidner-a chuan he Sam-ah hian hnam tin zngatihdarh an nih thu leh ram dang pathian biakchungchng sawi lan a nih avng hian Babulon sal tngchhuah hnu niin a ring. 1

    (b) John Baigent (Zawn Baigen-a) chuan Babulon sal tnhma ram dang mite leh an \henawm ram, Amor ho te,Philistia leh hnam dangten an do \hin lai emaw, Josiathih hnua sawrkar nghet an neih theih loh lai hunavngtu sipai \ha pawh an neih loh lai emaw, Assurialal Senakerib-an Jerusalem mipuite a vau lai emaw

    kha niin an ring 2 (2 Lal. 18:13-19:37).

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    52/391

    52SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    (c) Peter Craigie (Peter Kreizi)-a chuan Jehosaphata lehEdom mite indo chungchng behchhana phuah a nih aring thung3 (2 Chro. 20:1-30).

    (d) John Calvin-a leh hrilhfiahna siamtu tam tak chuanMakabia hun lai (B.C. 168165) vela AntiochusEpiphanes-an (Antiokas Epifanes-an) Temple atihbawrhbn hun lai vl behchhana he Sam hi phuah anih theih thu an sawi a.4 John Calvin-a phei chuan,Babulon sal tng chhuah hnu a\ang kha chuan Juda-te hi awpbettu nei lovin an awm ngai lo va. Chuvngin,

    sal tng chhuah hnu eng hun lai pawh kha a ni thei veka ni 5 a ti zui nghe nghe.

    He Sam hi ram pum pui Pathian hnna an \awng\aina atnan hman \hin a ni a. Mipuiin emaw hnam pum aiawha \awng\ainahlntuin \awng\ai nn an hmang \hn a ni. He Sam-a harsatna asawite hi tu hun lai emawa harsatna an tawh ang ngawta sawidwn chuan hmehbel kim theih pawh a ni chiah lo va, chuvngin

    he Sam phuahtu hian a phuah hun lai leh a hun kal tawha antawrhna zawng zawngte hre rengin a phuah a nih a rinawm.

    (3) Mi mal \awng\aina: He Sam hi ram pum pui \ah hlaan tih znga mi a ni a; mahse, chng 4, 6 leh chng 15-ah hian mimal \awngkam kan hmu a, he \awngkam hi ram leh hnam aiawhalalin Pathian hnna a dlna niin an ring a.6 Baigent-a (Baigen-a)chuan lal emaw sakhaw hruaitu, ram pum aiawha Pathian hmaading \awngkam a nih a ring thung.7

    Sam buah hian he Sam ang hi hmuh tr a awm nual a.Mipuiin he Sam hi Pathian biak nn an hmang a nih pawhin kalal ka thalngul tihte pawhin an hmang ve thei tho a ni. Ka tihleh kan tihte hi hman pawlh vek theih tho a nih avangin thilthar leh danglam bk anga ngaih tr a ni lo niin mi \henkhatchuan an ngai a ni.8 Pathian hnna an dil ber chu an harsatnaa\anga chhanchhuah a ni.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    53/391

    53SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    (4) SELAH: Selah tih hi Sam buah hian vawi 71 a langa. Mahse a awmzia hriat a ni lo. |henkhat chuan chawlh trtihna emaw, rang taka rimawi tum tr tihna emaw niin an ring.9

    2. Sam bihchianna: He Sam-ah hian thu hlwm hrang hranga awm a, hlwm hrang hrang dah dn erawh chu a inang vek lo.Keini pawhin hlwm ngah kan \hen dwn a ni.

    (1) Pathian hnathawh thlir ltna (44:1-3): Deuteronomybuah chuan Pathianin Israel-te Aigupta bwih a\anga a hruaichhuah dn leh Pathianin Kanaan ram a pk dn an fate zirtrtra thu a pk thu kan hmu (Deut. 6:20-25).

    He an inzirtrna hi a hlawhtling hle a. An thlahtute chungaPathian thiltihte chu an bengin an hre \hn a ni (44:1). Kanaanram lo luah hmasatute chu Pathianin kut chak tak hmangin ahnawh chhuahsak a, an chhuahsan ramah chuan Israel-te chu aawmtr ta thung a (44:2). An hmlmate chu Pathianin atihtlwmsak a, Israel-te chu a inzr zauhtr thung a ni. Israel-tehi grep nn tehkhin a ni \hn a, grep chu an phun \hn angin

    Pathian pawhin Israel-te chu Kanaan ramah a phun a ni. Kohhranpawh hi Pathian phun anga sawi \hin a ni.

    Chng 3-naah hian Pathianin ram a pk dn a sawi a. Ramchu khandaiha an lk a ni lo va, an chak avnga inhumhim an nilo va, Pathianin a duhsak m avnga la an ni.

    I kut ding lam leh, i bn leh, i hml ngin... (44:3)-Bible lehlin tharah chuan, I kut ding lam, i bn pharin i awmpuia, tiin a dah a. I hml ngintih hi duhsak tia lehlin theih anih avngin, I duhsak m avngin, tia dah a ni bawk.

    (2) Pathian chauh rin (44:4-8): Israel-te chuan an hnamPathianin a hruai dnte ngun takin an thlr lt \hn. Pathianin ahruai tawh dnte chu an rinna tichak thar lehtu a ni a, an hunhman mk leh an hman leh zel tr atn a pawimawh hle a ni.Hun kal tawha an thiltih \hatte chhunzawm a, an thiltih sualte

    sim a, nun thara nun a pawimawh a ni.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    54/391

    54SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    44:4-a Aw Pathian nang chu ka lal i ni, titu hi Israel-teaiawha Pathian hma ding, an lal emaw an sakhaw hruaitu emawa nih an ring. Pathian chu an dote hnehtrtu a ni tih an hre reng a

    ni. Pathian vngin an hmlmate an hneh a, an tudawl a. Anrlthuam neih chhun, thal leh khandaihte avnga chhandam anni lo va, Pathianin a chhandam zwk a ni.

    Ka thal ngul hi ka ring dwn si lo va (44:6) tih hianPathian an rinzia a tilang. Mi hawtute i timualpho ta bawk a(44:7) tih hian an hmlmate Pathianin a tihtlwm chianzia a tilanga ni.

    Pathian chu anmahni chhanhimtu leh an dote hnehsaktu anih avngin an chawimawi a (44:8). Nilngin Pathian kanchhuang a tih hi Ni tin Pathian kan chawimawi a, tiin Biblelehlin tharah dah a ni. Ni tina an chawimawi Pathian chukumkhuain an fak dwn a ni.

    (3) Hnam dangte hnehchhiahna (44:9-16): Kan zir

    tawhah khn Pathianin an hmlmate a hnehsak dn leh achhanhim dn kan hmu a. Kan zir leh tr chngte erawh hi chuanPathianin a hawisan avnga hrehawm an tihzia leh an hmlmatenan hneha, an tihtlawm dn a trlang a ni.

    Tn hma chuan Pathianin a hruai a, indonate a hnehsak\hn. Tnah erawh chuan Pathianin a hawisan a, hneha awminan mualpho va, an sipai rualte zngah a tel ve ta lo va. An

    tlnchhia a, an tlnchhiatsan an ro leh sumte chu an hmlmatenan duh duh an lksak ta a ni (44:10). Salah an man a, engmah tithei lovin, berm talh tr ang maiin an dah a, hnam tin zngah antidarh bawk a ni (44:11).

    Pathian chuan a mite chu an hmlmate hnnah a hralh anghialin a sawi a. A hralh tlwm m avngin a hausak phah chuangsi lo (44:12). Hetiang taka an tlwm avng hian an hmlmate

    chuan an hmusitin an diriam a, an nuihzat bawk a ni (44:13).

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    55/391

    55SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Tnah chuan an hmlmaten nuihza siam nan an hmang a, an lan thin khum a (44:14). An hmlmate chuan mualpho takin ansiam a, an zak a, an kn reng mai a ni.

    44:15-na hi Bible kan hman lai leh lehlin thara an lehlin dna inang lo va. Lehlin tharah chuan Ka tih hi Kan tih a ni.Bible kan hman laiah chuan, Ka zahna hi nilngin ka hmaah aawm \hn a, Ka mualphona hian min khuh zo ta, tih a ni a.Lehlin tharah chuan, Ni tin mualpho takin kan awm \hn a,zakin kan kn reng mai a ni, tih a ni. Sp \awng Bible bu hranghrangte chuan Ka tih hi an hmang deuh vek a ni.

    Hnam dangte hnehchhiahna chungchng kan zir hian Is-rael-ten harsatna an tawh dn min hriattr a. Tn hma chuanPathian hruaina avngin hnehna an chang \hn a, an hlimin anlwm m m \hn a ni. Tnah erawh chuan Pathianin a kalsan a,tihtlwmin an awm a, hrehawm an ti m m a ni. An tlwmnahian an nun pum pui a fan chhuak a, beidawnnain an khat a niber mai. Kidner-a chuan, Inrin twkna an neih ve zawng zawngte

    an hloh vek a, mite diriam leh nuihzat mai mai niin an inhria a,hnehin an awm tih mai hian a sawi chhuak zo lo va, an nun pumpui a fan chhuak vek a ni10 a ti hial a ni.

    (4) Pathian rin tlatna (44:17-22): Israel-te chu anhmlmaten nasa taka hnehin tiduhdah hle mah sela Pathianchhanchhuahna an la beisei tlat a ni. A thim zwnga thlr lovin ang zwngin an thlr lui hrm hrm a ni.

    Pathian chuan hawisanin, an hmlmaten hnehin diriam hle\hn mah se, Pathian chu an theihnghilh ngai lo va, kan hawisanngai lo che a, i thuthlung pawh kan bawhchhe ngai lo an ti luitlat a ni.

    Pathian thu zwm a, a kawng ata png bo lova an awmchung hian Pathian chuan sihalte chnna ram, ram hnuai leh thim

    zngah a dah lui tlat niin an hria a, hrehawm an ti hle a ni (44:19).

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    56/391

    56SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Pathian chuan engkim a hre vek a, an ngaihtuah \hinte pawh ahre vek a, ram dang Pathian an biak leh biak loh chungchngtepawh a hre vek si a (44:20). Heti chunga harsatna an chunga lo

    thleng hi hriatthiam harsa an ti a, Pathian an chhuahchhl a niber mai.

    (5) |anpui tra Pathian ngenna (44:23-26): Israel-techuan harsatna an tawh a\anga chhanchhuak trin nasa takinPathian an ko va. Pathian an koh dn pawh hi a mak hle mai.Aw Lalpa, harh ta che, engah nge i muthilh ni? Meng la,kumkhua chuan min thlauthla suh ang che, an ti hial a ni (44:23).

    Muhl ang hiala an sawi hi Pathian kan rin dan nn chuan ainang lo hle a ni.

    Pathian chuan an hrehawmna leh hnuaichhiah an nihte chua hre duh lo va, hawisan lui tlat angin an ngai a (44:24).|awng\aiin leiah an bawkkhup a (44:25) thawh zai pawh an rlhlei thei lo a ni. Pathian chu a ngilneihna avnga lo tho chhuak a,\anpui ngei trin tih takzetin an dl a ni (44:26). Beidawng lova

    Pathian hnna an \awng\ai lui zel hi an fakawm hle a ni.

    Tlngkawmna

    Juda-te chuan an t leh fate hnnah Aigupta ram a\angaPathianin a hruai chhuah dn te, Kanaan rama a hruai luh dntean zirtr \hn a. An kt chi hrang hrangte pawh hi hetianga aninzirtr theih nn Pathianin a siamsak a ni. Hetiang taka an inzirtr

    avng hian ram hmangaihna leh Pathian \ih a pawimawhziate anhriatthiam phah niin a lang.

    A chngin hmlmaten an hneh a, an bei a dawng fo \hn.Mahse beiseina nei trin an inzirtr zel a, hei hian nasa takin rah\ha a chhuah bawk a ni.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    57/391

    57SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Sawi ho tr

    1. Israel-te angin engtin nge kan ram hi Pathian min pk anihzia kan t leh fate hnnah nasa lehzuala kan zirtr ang?

    2. Ram hi Pathian ta a nihzia hriatnain ram enkawl dnahhmasawnna min neihtr thei ang em?

    END NOTES

    1. Derek Kidner, Tyndale Old Testament Commentaries,Psalms 1-72 (Leicester, Inter-Varsity Press 1973) p. 168

    2. F.F. Bruce, The New International Bible Commentary,(Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 585

    3. Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, (WordBooks Publisher, 1983) p. 332

    4. H.D.M. Spence & Joseph S. Exell, The Pulpit Commen-tary (Hendrickson Publishers) p. 341

    5. The New Interpreters Bible Volume IV (AbingdonPress, 1996) p. 856

    6. Word Biblical Commentary Vol 19 p. 332 leh The NewInternational Bible Commentary, p. 856

    7. The New International Bible Commentary, p. 585

    8. H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (O.M.BooksSecunderabad, 2003) p. 345

    9. Selah: Selah hi Hebrai \awng chuan Sela tih a ni a. Hebraithumal \obul pakhat sll a\anga lo kal a nih chuan aw tihsn tr tihna a emaw a ni a, slh a\anga lo kal a nih chuanhmai lei sia kn tur tihna emaw a ni thung a. Mi \henkhat

    chuanSelah tih awmna apiangah chuan Chatuanin tia au

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    58/391

    58SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    rual tr tihnaah an ngai. Hetiang hi a nih avngin a awmziatak hriat theih a ni lo (Revd Chuau\huama,Zo\awng BibleDictionary, 2011 p. 1006)

    Selah tih hi Sam-ah hian vawi 71 a lang a, Habakukabuah hian vawi thum a lang bawk a ni. Sawifiah dntlnglwn berah chuan he Hebrai thumal Shelah hi chwltihna nia sawi a ni. Hla sak laia han chawlh deuh detna trniin a lang. Thlamuang tak leh \awng\aina rilru pu chungachawlhna tr niin an ngai. Delitzsch-a chuan hla tlarpawimawh zual lai bk a pawimawhzia tr lan nna hla satuin

    a sak zawh chiaha zai chawlh zawka, rimawi erawhchhunzawm riai riai tr niin a ngai.

    10. The Tyndale Old Testament Commentaries, Psalm 1-72 p. 169

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    59/391

    59SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Zirlai - 5

    LAL NUPUI NEIH HLA

    Chhiar tr : Sam 45:1-17

    Hla Hruaitu tn; Sosanim-a sak tr;

    Kora fapate Fakna Hla. Maskil. Hmangaihna Hla

    Ka thinlung hi thil \hain a liam zawih zawih a;Lalber chungchng thua ka thil phuah chu ka sawi

    dwn e;Ka lei hi lehkha ziak thiam tak kawlawm a ni.2 Mihring fate ai hian i hml a \ha zwk a;Khawngaihna hi i hmuiah leih a ni;Chuvngin, Pathianin kumkhua atn mal a swm che a ni.3 Aw, mi chak, i khandaih chu i kwngah vawng rawh,I ropuina leh i mawina nn.4 Thutak leh thuhnuairawlhna leh felna avngin,I mawina inbelin hmuingl takin sakawr chunga chuangin

    kal zl ang che;Tichuan, i kut ding lamin thil rpthlk takte a zirtr dwn

    che nia.5 I thal chu a zum a,Lalber dotute thinlungah chuan a br reng a;Mi tin chu i hnuaiah an tlu \hn.6 Aw Pathian, i lal\hutphah chu chatuanin a awm tr a ni;Thlei bk neih lohna lal tiang chu i ram lal tiang chu a ni.7 Felna chu i ngaina a, suahsualna chu i huat kha;Chuvngin, Pathian, i Pathian chuan, i \hiante aia nasainhlimna hriak a thih tk che hi.8 I silhfn zawng zawng chu murra rim te, aloe rim te,

    thakthng rim te a nam rum rum a;

    45

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Puitling SS Zirlai, 2013 - Sam II & III

    60/391

    60SAM II & III (42 - 89)

    www.mizoramsynod.org

    Sainghova siam lal intea \ing\ang chi hrang hrang ri lochhuakte chuan a tihlim che a nih hi.9 I hmeichhe \hate zngah chuan lalho fanute an tel ve a;

    I ding lamah chuan Ophir rangkachaka incheiin lalnu chua ding a.10 Aw ka fanu, ngaithla la, ngaihtuah la, beng chhi rawh;I mi