1

saqarTvelos municipaluri ganviTarebisfondi

q. mcxeTis kanalizaciis reabilitaciis proeqti

garemoze zemoqmedebis Sefasebis

angariSi

2012

S.p.s. `gergili~

Tbilisi

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

2

s.s.i.p. ,,saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondi~

q. mcxeTis kanalizaciis reabilitaciis proeqti

q. mcxeTis sakanalizacio Camdinare wylebis gamwmendi

nagebobis mSeneblobis proeqtis

garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi

momzadebulia: garemosdacviTi sakonsultacio firma S.p.s. `gergili~

misamarTi: q.Tbilisi, diliZis q. #1; me-11 korp; b. 1gergiligeo@gmail.commob: +99 5 99 164469

direqtori: revaz enuqiZe

q. Tbilisi, 2012 weli

3

sarCevi

1. Sesavali 4

2. saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba, msofliobankis garemosdacviTi procedurebi da proeqtis skriningi

5

2.1 saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba da politika 5

2.2. msoflio bankis politika sainvesticio proeqtebisganxorcielebisas arasaurveli gverdiTi movlenebis Tavidanasacileblad

10

2.3. proeqtis skriningis Sedegi 13

3. proeqtis aRwera 14

3.1. gamwmendi nagebobis muSaobis teqnologiuri sqema 17

3.2. moTxovnileba samSeneblo masalebze 21

3.3. samSeneblo narCenebis mosalodneli tipebi 22

3.4. narCenebis mosalodneli tipebi operirebis fazaze 23

4. garemo pirobebis fonuri monacemebi 24

4.1. fizikuri garemo 24

4.1.1. mosaxleoba 24

4.1.2. infrastruqtura 24

4.1.3. miwis sakuTreba da gamoyeneba 25

4.1.4. kulturuli memkvidreoba 25

4.2. biologiuri garemo 26

4.2.1. niadagebi 26

4.2.2. hidrologia 26

4.2.3. atmosferuli haeri 27

4.2.4. flora da fauna 28

4.2.4.1. mowyvladi ubnebi 28

5. alternativebis ganxilva 30

6. garemoze zemoqmedebis Sefaseba da analizi 32

6.1. samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis faza 33

6.1.1. zemoqmedeba fizikur garemoze 33

6.1.2. biologiur sistemaze zegavlenis Sefaseba 36

4

6.1.3. zemoqmedeba kulturul memkvidreobaze 37

6.1.4. socialuri zemoqmedeba 37

6.2 zegavlena kanalizaciis sistemebis operirebis fazaSi 40

6.2.1 fizikur sistemebze zemoqmedebis Sefaseba 40

6.2.2 biologiur sistemaze zegavlenis Sefaseba 40

6.2.3. socialuri zegavlenis Sefaseba 41

6.2.4. SesaZlo avariuli situaciebi da mosalodneli Sedegebi 42

7. negatiuri zemoqmedebis Semcirebis RonisZiebebi 43

7.1. samSeneblo samuSaoebis warmoebis faza 437.2. eqspluataciis faza 46

7.3. saavtomobilo misasvleli gzebi 498. sazogadoebis informireba da sazogadoebrivi azris

Seswavla50

9 garemoze zemoqmedebis marTvis gegma 51

9.1. gegmis ganxorcielebis instituciuri safuZvlebi 51

9.2. mSenebeli kontraqtoris valdebulebebi 53

9.3. gegmis ganxorcielebis monitoringi da angariSgeba 51

9.4. zomebi garemoze zemoqmedebis marTvis gegmis moTxovnaTaugulvebelyofis sawinaaRmdegod

52

10 gamoyenebuli literatura 54

11 danarTebi 55

5

1. Sesavali

saqarTvelos mTavrobam msoflio banks mimarTa TxovniT, daxmareba gaewiaregionuli da municipaluri ganviTarebis proeqtisaTvis (RMIDP),romelic miznad isaxavs mTeli qveynis masStabiT urbanuliinfrastruqturis gaumjobesebas prioritetebis safuZvelze.municipaluri ganviTarebis fondi (MDF) arasabanko finansuri Suamavalia,romelic afinansebs da marTavs msoflio bankis mxardaWrili qve-orieqtebis danergvas RMIDP-is implementaciis farglebSi. sakanalizaciosistemis reabilitacia istoriul qalaq mcxeTaSi warmoadgens RMIDP-isfarglebSi finansirebad mimdinare qve-proeqts.

mcxeTa saqarTvelos Zveli dedaqalaqia, sadac ganTavsebulia mTeli rigiistoriuli da kulturuli Zeglebisa, maT Soris UNESCO-s kulturulimemkvidreobis siaSi Sesuli Zeglic. mcxeTa da misi mimdebare teritoriaumsxviles turistul RirsSesaniSanaobas warmoadgens. moxda mTeli rigiZeglebis da mcxeTis istoriuli centris ganaxleba da saqarTvelosmTavroba agrZelebs am dasaxlebis urbanul ganviTarebaSi investirebas.

proeqti uzrunvelyofs damatebiT kapitalur resursebs arsebuliadgilobrivi saqalaqo infrastruqturis, rogoricaa gzebi,wyalmomaragebisa da wyalarinebis sistemebi da gare ganaTebaekonomikurad gamarTlebuli reabilitaciisa da remontisdafinansebisaTvis. adgilobrivi mmarTvelobis organoebs unda SeswevdeTunari daakmayofilon SeTanxmebuli kreditunarianobis kriteriumebi raTauflebamosilni iyvnen dafinansebis misaRebad. investiciebma wvlili undaSeitanos jandacvis gaumjobesebaSi da ukeTesi sacxovrebeli pirobebisSeqmnaSi proeqtSi monawile adgilobriv mmarTvelobebSi.

qalaqi mcxeTa nawilobrivadaa kanalizebuli. sameurneo-fekaluriCamdinare wylebis daaxloebiT 80%-is gayvana xorcieldeba koleqtorebiTda Caedineba mdinareebSi mtkvarsa da aragvSi, rac sanitaruliTvalsazrisiT dauSvebelia.

proeqtis ganxorcielebiT sagrZnoblad gaumjobesdeba q. mcxeTis rogorcsanitarul pirobebi, aseve garemos arsebul mdgomareoba, gansakuTrebiTwylis ekosistemebTan mimarTebiT. proeqti xels Seuwyobs mcxeTismniSvnelovan turistul centrad Camoyalibebas, saTanadoinfrastruqturis ganviTarebis kuTxiT.

6

2. saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba, msoflio bankisgaremosdacviTi procedurebi da proeqtis skriningi

2.1. saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba da politika

saxelmwifo politikis erT-erTi ZiriTadi mimarTulebaa erovnulikanonmdeblobis, maT Soris gzS-sTan dakavSirebuli sakanonmdeblo aqtebis,evropul standartebTan SesabamisobaSi moyvana, miuxedavad imisa, romgarkveuli progresi ukve SeimCneva, saqarTvelos jer kidev seriozulisamuSao aqvs Casatarebeli im procedurebis gansaxorcieleblad, romlebicgansazRvrulia Semdeg direqtivebSi:- evrogaerTianebis sabWos 1985 wlis 27 ivnisis direqtiva 85/337/EEC

calkeuli sazogadoebrivi da kerZo proeqtebis garemoze zemoqmedebisSefasebis Sesaxeb da am direqtivis SesworebaSi – 97/11/EECdireqtivaSi.

- evrogaerTianebis sabWos 1996 wlis 24 seqtembris 96/61/EC direqtivadabinZurebis Tavidan acilebis da kontrolis integirebuli zomebisSesaxeb.

saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdeblobis safuZvels warmoadgenssaqarTvelos konstitucia (1995 weli), romlis 37-e muxlis Tanaxmad:`yvelas aqvs ufleba cxovrobdes janmrTelobisaTvis uvnebel garemoSi,sargeblobdes bunebrivi da kulturuli garemoTi. yvela valdebuliagaufrTxildes bunebriv da kulturul garemos~ (punqti 3); `adamianisjanmrTelobisaTvis usafrTxo garemos uzrunvelsayofad, sazogadoebisekologiuri da ekonomikuri interesebis Sesabamisad, axlandeli damomavali Taobebis interesebis gaTvaliswinebiT saxelmwifo uzrunvelyofsgaremos dacvas da racionalur bunebaTsargeblobas~ (punqti 4).

am uflebis realizebisaTvis miRebulia mTeli rigi sakanonmdeblo danormatiuli aqtebi, romlebic asaxaven saxelmwifo pozicias am sferoSi,iTvaliswineben mTeli rigi saerTaSoriso konvenciebis moTxovnebs damoicaven garemos dacvis RonisZiebaTa mTel kompleqss.

garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemasTan dakavSirebuli kanonebi

dReisaTvis, garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedurebisaqarTveloSi regulirdeba sami ZiriTadi kanoniT:

“licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”;

“garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb”;

“ekologiuri eqspertizisis Sesaxeb” saqarTvelos kanonebiT.Q

qveviT warmodgenil cxrilSi (cxrili 1) mocemulia im kanonebisCamonaTvali da ganmartebebi, romelTa safuZvelzec xocieldebaekoligiur eqspertizas daqvemdebarebuli saqmianobebis garemozezemoqmedebis Sefaseba (gzS) da nebarTvis (garemozezemoqmedebis/mSeneblobis) gacemasTan dakavSirebuli procedurebi.

7

garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi gasaTvaliswinebeli kanonebis

CamonaTvali:

cxrili 1

kanonis dasaxeleba miRebis TariRi ZiriTadi moTxovnebi

1 niadagis dacvisSesaxeb

1994. 05.12 kanonis mizania uzrunvelyos niadagissafaris mTlianoba, nayofierebis zrdada SenarCuneba; gansazRvravsmosargebleTa da saxelmwifosvaldebulebebs da pasuxismgeblobasniadagis dacvis pirobebis daekologiurad sufTa produqtebisuzrunvelsayofad, niadagSi saxifaTonivTierebaTa koncentraciis maqsimalurdasaSveb normebs da stanartebs,adamianis janmrTelobis, mcenareuli dacxovelTa samyaros da TviT niadagisdacvis mizniT.

2 daculiteritoriebissistemis Sesaxeb

1996.03.07 kanoni gansazRvravs daculiteritoriebis sistemis CamoyalibebissamarTlebriv sakiTxebs, adgens daculiteritoriebis kategoriebs da maTimarTvis samarTlebriv aspeqtebs.

3. wiaRis Sesaxeb 1996.05.17. uzrunvelyofs wiaRisa da sasargeblowiaRiseulis resursebis racionalurgamoyenebas, gansazRvravs wiaRiTsargeblobis samarTlebrivregulirebebs, licenzirebis sakiTxebs,wiaRiT sargeblobaze saxelmwifokontrolis sakiTxebs.

4 garemos dacvisSesaxeb

1996.12.10 kanoni aregulirebs samarTlebrivurTierTobebs saxelmwifoxelisuflebis organoebsa da fizikurda iuridiul pirebs Soris, garemosdacvisa da bunebaTsargeblobis sferoSi;warmoadgens e.w. CarCo kanons, romliTacgansazRvrulia maregulirebeblidebulebebi, principebi da normebigaremos dacvis yvela sferosaTvis daiTvaliswinebs adamianisjanmrTelobisaTvis usafrTxo garemos,unikaluri biomravalferovnebisSenarCunebisa da mdgradi ganviTarebisprincipebs.

5 cxovelTa samyarosSesaxeb

1996.12.26. kanonis mizania uzrunvelyos cxovelTasamyaros, misi sabinadro garemos dacvada aRdgena, saxeobrivimravalferovnebisa da genetikuriresursebis SenarCuneba, mdgradoba damdgradi ganviTareba; agreTve cxovelTasamyaros obieqtebiT sargeblobissamarTlebrivi uzrunvelyofa.

6 wylis Sesaxeb 1997.10.16 kanonis mizania uzrunvelyos erTianisaxelmwifo politikis gatareba wylisdacvisa da gamoyenebis sferoSi; wylisobieqtebis (maT Soris Savi zRvis) dacvada wylis resursebis racionalurigamoyeneba, wylis cxovelTa samyarosmdgradi sargebloba.

8

7 saSiSi sawarmooobieqtebisusafrTxoebisSesaxeb

1997.12.10 kanoni adgens saSiSi sawarmoo obieqtisusafrTxoebis samarTlebriv safuZvlebs,aregulirebs am sferoSi saqarTvelosaRmasrulebeli xelisuflebisorganoebis urTierTobas fizikur daiuridiul pirebTan, maT SorisiTvaliswinebs am obieqtebisusafrTxoebas garemos dacvis kuTxiT,ekologiuri eqspertizis daskvnisSesabamisad.

8 saSiSi qimiurinivTierebebisSesaxeb

1998.06.12 kanoni aregulirebs samarTlebrivurTierTobebs saxelmwifo organebsa dafizikur da iuridiul pirebs SorissaSiSi nivTierebebis Seqmnis, gamocdisada saxelmwifo eqspertizis,standartizaciis, aRricxvisa daregistraciis, warmoebis, SefuTvis,niSandebisa da etiketirebis,transportirebis, moxmarebis, eqsportisada importis, gadamuSavebis,gauvnebelyofis, ganTavsebis, SezRudvis,akrZalvisa da gamoyenebidan amoRebisaferoSi, agreTve maTze saxelmwifo dasauwyebo zedamxedvelobis wesebs.

9 birTvuli daradiaculiusafrTxoebisSesaxeb

1998.10.30 kanonis mizania maionizirebeligamosxivebis mavne zemoqmedebisaganadamianisa da garemos dacva. birTvulida radiaciuli saqmianobisusafrTxoebasTan da regulirebasTandakavSirebuli samarTlebriviurTierTobebis mowesrigeba saxelmwifoxelisuflebis dawesebulebebsa dafizikur da iuridiul pirebs Soris.

10 kolxeTis daculiteritoriebisSeqmnisa da marTvisSesaxeb

1998.12.09 kanoniT gansazRvrulia kolxeTisdaculi teritoriis kategoria,sazRvrebi, daSvebuli da akrZalulisaqmianobebi

11 atmosferuli haerisdacvis Sesaxeb

1996.06.22 kanonis mizans warmoadgens saqarTvelosmTel teritoriaze atmosferuli haerisdacva mavne anTropogenurizemoqmedebisagan. kanoniT gansazRruliaatmosferuli haeris dabinZurebisagandacvis sistema, integrirebulikontrolisa da monitoringis sistema,dabinZurebis zRvrulad dasaSvebinormebi.

12 saSiSinivTierebebiTgamowveuli zianiskompensaciis Sesaxeb

1997.11.19 kanonis mizania pasuxismgebeli pirisbralis arsebobis miuxedavad garemozesaSiSi nivTierebebis zemoqmedebisSedegad adamianis sicocxlisa dajanmrTelobis, garemos, istoriuli dakulturuli mniSvnelobis obieqtebis,qonebisa da ekonomikuriinteresebisaTvis miyenebuli zianiskompensaciis uzrunvelyofa.

13 saqarTvelosteritoriazenarCenebistranzitisa daimportis Sesaxeb

1997.10.16 kanoni awesebs saqarTvelos teritoriazenarCenebis tranzitisa da importisakrZalul da daSvebul saxeebs,aregulirebs narCenebis tranzitisa daimportis samarTlebriv urTierTobebs.

9

14 saqarTvelos tyiskodeqsi

1999.06.22 saqarTvelos tyis kodeqsi awesrigebssaqarTvelos tyis fondis da misiresursebis movlasTan, dacvasTan,aRdgenasa da gamoyenebasTandakavSirebul samarTlebrivurTierTobebs

15 saqarTvelos zRvis,wyalsatevebisa damdinareTa napireisregulirebisa dasainJinro dacvisSesaxeb

2000.10.27 kanoni adgens saqarTvelos zRvis,wyalsatevebisa da mdinareTa sanapirebisregulirebisa da sainJinro dacviszonebis kompleqsuri da racionalurigamoyenebis samarTlebriv statuss dauzrunvelyofs sanapiroebis sainJinrodacvis zonebis mdgradobas; awesrigebssamarTlebriv urTierTobebs am sferoSi;awesebs saxelmwifo kontrolisa dapasuxismgeblobis formebs sanapirossainJinro dacvis zonaSi eroziuli daabraziuli procesebis gamomwvevsaqmianobaze.

16 borjom-xaragauliserovnuli parkisteritoriisgafarToebisSesaxeb

2001.03.28 kanoni adgens borjom-xaragauliserovnuliparkis axal, gafarTovebulsazRvrebs

17 TuSeTis, bawara-babaneuris,lagodexisa davaSlovanis daculiteritoriebisSeqmnisa da marTvisSesaxeb

2003.04.22 kanoniT gansazRvrulia TuSeTis, bawara-babaneuris, lagodexisa da vaSlovanisdaculi teritoriebis daculiteritoriebis kategoriebi, sazRvrebi,daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi

18 saqarTvelos`wiTeli nusxisa~ da`wiTeli wignis~Sesaxeb

2003.06.06 kanonis awesrigebs samarTlebrivurTierTobebs saqarTvelos “wiTelinusxisa” da “wiTeli wignis” Sedgenis,gadaSenebis safrTxis winaSe myofisaxeobebis dacvisa da gamoyenebissferoSi

19 garemos dacvissaxelmwifokontrolis Sesaxeb

2005.06.23 kanoni awesrigebs samarTlebrivurTierTobebs garemos dacvisa dabunebrivi resursebis saministrosgaremos dacvis inspeqciasa daregulirebis obieqtebs SorissaqarTvelos mTel teritoriaze, garemosdacvis sferoSi saxelmwifo kontrolisganxorcielebisas; uzrunvelyofsgaremos dacvis saxelmwifo kontrolissistemis Camoyalibebis gziT bunebriviekosistemebisaTvis usafrTxo garemosSeqmnasa da SenarCunebaze saxelmwifokontrolis dawesebas, regulirebisobieqtebis mier garemosdacviTikanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebas.

20 mtiralas erovnuliparkis Sesaxeb

2006.05.25 kanoniT gansazRvrulia daculiteritoriis kategoria, sazRvrebi,daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi

21 borjom-xaragaulisdaculiteritoriebisSeqmnisa da marTvisSesaxeb

2007.07.11 kanoniT gansazRvrulia daculiteritoriis kategoria, sazRvrebi,daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi

10

22 Tbilisis erovnuliparkis Sesaxeb

2007.11.20 kanoniT gansazRvrulia daculiteritoriis kategoria, sazRvrebi,daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi

23 imereTis mRvimeebisdaculiteritoriebisSeqmnisa da marTvisSesaxeb

2007.11.22 kanoniT gansazRvrulia daculiteritoriis kategoria, sazRvrebi,daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi

24 daculiteritoriebisstatusis Sesaxeb

2007.11.22 kanoni aregulirebs “daculiteritoriebis sistemis Sesaxeb”saqarTvelos kanonis amoqmedebamdeSeqmnili daculi teritoriebisstatusTan, farTobTan da sazRvrebTan,marTvisa da funqcionirebisTaviseburebebTan dakavSirebulsamarTlebriv sakiTxebs.

25 garemozezemoqmedebisnebarTvis Sesaxeb

2007.12.14 kanoni adens savaldebulo ekologiurieqspertizisadmi daqvemdebarebulsaqmianobaTa CamonaTvals, maTgansaxorcieleblad garemozezemoqmedebis nebarTvis gacemis,nebarTvis gacemisas ekologiurieqspertizis Catarebis, garemozezemoqmedebis Sefasebisa da sazogadoebismonawileobisa da informirebissamarTlebriv safuZvebs.

26 ekologiurieqspertizis Sesaxeb

2007.12.14 kanoni adgens saqmianobaze garemozezemoqmedebis, an mSeneblobis nebarTvisgacemis procesSi ekologiurieqspertizis Catarebis wess.

27 garemos dacvissamsaxuris Sesaxeb

2007.28.12 kanoni gansazRvravs garemos dacvisa dabunebrivi resursebis saministrosgaremos dacvis samsaxuris (garemosdacvis inspeqciis) samarTlebrivstatuss, uflebamosilebebs, saqmianobissamarTlebriv safuZvlebs da misiganxorcielebis ZiriTad principebs,samsaxurSi miRebisa da misi gavlis wess,samsaxuris TanamSromelTa samarTlebrivstatussa da socialuri dacvisgarantiebs.

28 administraciulsamarTaldarRvevaTakodeqsi

kodeqsi gansazRvravs, Tu romelimoqmedeba, an umoqmedoba warmodgensadministraciul samarTaldarRvevas,romeli administraciuli saxdeli,romeli organos mier da ra wesiTSeiZleba daedos administraciulsamarTaldarRvevaTa Camdens, maT Sorisgaremos dacvis sferoSi

29 sisxlis samarTliskodeqsi

kodeqsi adgens sisxlis samarTlispasuxismgeblobis safuZvels,gansazRvravs, Tu romeli qmedebaadanaSaulebrivi da awesebs Sesabamissasjels, an sisxlis samarTlebrivRonisZiebas, maT Soris garemos dacvissferoSi.

11

2.2 msoflio bankis politika sainvesticio proeqtebis ganxorcielebisasarasaurveli gverdiTi movlenebis Tavidan asacileblad

saerTaSoriso safinanso organizaciebis, maT Soris msoflio bankispolitika da procedurebi, rogorc wesi, savaldebuloa im proeqtebisaTvis,romlebic xorcieldeba am organizaciebis dafinansebiTa da xelSewyobiT.isini warmoadgenen garemosdacviTi da socialuri standartebis saukeTesosaerTaSoriso praqtikis magaliTs.

proeqtis ganxorcielebisaTvis aucilebel pirobas warmoadgens gzS-sdokumentis momzadeba, romelic saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobisparalelurad efuZneba msoflio bankis garemosdacviTipolitikis/procedurebis iseT dokumentebs, rogoricaa:

msoflio bankis saoperacio politika/procedura 4.01, garemozezemoqmedebis Sefaseba;

msoflio bankis saoperacio politika/procedura 4.04 – bunebrivihabitatebi;

msoflio bankis saoperacio politika/procedura 4.36 – tyeebi;

msoflio bankis saoperacio politika/procedura 7.50 – saerTaSorisowyalsadinarebi

msoflio bankis saoperacio politika/procedura 4.11 – kulturuliresursebi;

proeqtis ganmaxorcielebeli mxare valdebulia garemosdacviTidokumentaciis momzadebisad ixelmZRvanelos qveynis SigniT moqmediadgilobrivi kanonmdeblobiT, aseve donori organizaciebis Sesabamisisaoperacio politikiTa da procedurebiT.

qvemoT cxrilSi (cxrili 2) mocemulia ZiriTadi gansaxvavebani garemozezemoqmedebis SefasebasTan dakavSirebiT saqarTvelos kanonmdeblobasa damsoflio bankis politikasa da procedurebs Soris.

ZiriTadi gansaxvavebani garemoze zemoqmedebis SefasebasTan dakavSirebiTsaqarTvelos kanonmdeblobasa da msoflio bankis politikasa da procedurebsSoris.

cxrili 2moTxovnebi msoflio bankis politikismixedviT

moTxovnebi saqarTveloskanonmdeblobis mixedviT

garemosdacviTi Sefaseba _saxelmZRvanelo dokumenti, romelicgansazRvravs garemoze zemoqmedebisZiriTad moTxovnebs sxvadasxva tipisproeqtisaTvis da Sefasebis formats.

strategiuli garemosdacviTiSefasebis moTxovna

proeqtis transsasazRvrozegavlenis Sefaseba

skriningis procedura

garemoze zemoqmedebis Sefaseba _tardeba mxolod kanoniTgansazRvrul CamonaTvalSimiTiTebuli saqmianobebisganxorcielebis SemTxvevaSi.

ar aris sakanonmdeblo moTxovna

ar aris sakanonmdeblo moTxovna

ar aris sakanonmdeblo moTxovna.saqmianobebis CamonaTvali,

12

skopingis procedura

A kategoriis proeqtis Taobazegadawyvetilebis miRebis procesSisazogadoebis monawileobis mizniTdainteresebul jgufebTankonsultaciebi unda Catardes sulmcire orjer: winaswarigaremosdacviTi Sefasebis Semdeg dagzS-s angariSis momzadebis Semdeg.garda amisa, msoflio bankisprocedura iTvaliswinebskonsultaciebs dainteresebuljgufebTan proeqtis ganxorcielebisperiodSic.

romlebsac sWirdebaT garemozezemoqmedebis nebarTvagansazRvrulia kanoniT. normatiuliaqtiT aris dadgenili garemozezemoqmedebis Sefasebis Catarebisetapebi, TiToeul etapzegansaxorcielebeli qmedebebi damoTxovnebi gzS-s Sinaarsisadmi,romelic erTnairia yvelaproeqtisaTvis da ar arsebobsspecifikuri moTxovnebi sxvadasxvasaxis proeqtebis gzS-sTandakavSirebiT.

“------------------------“

gadawyvetilebis miRebis procesSisazogadoebis monawileobis mizniTsajaro ganxilvis mxolod erTietapia gaTvaliswinebuli:saqmianobis organizatori,saqmianobaze nebarTvis misaRebadganacxadis saministroSioficialurad warmodgenamdeuzrunvelyofs sajaro ganxilvisCatarebas.

gansazRvravs im proeqtebisadmimoTxovnebs, romlebsac mniSvnelovanizemoqmedeba SeiZleba hqondeTbiologiur garemoze. msoflio baki arafinansebs proeqtebs, romelTacSeiZleba mniSvnelovani uaryofiTizegavlena iqonionbiomravalferovnebaze an cocxaligaremos romelime mniSvnelovanisaxeobis gavrcelebis arealze.msoflio bankis mier dafinansebuliproeqtebi xorcieldebaanTropogenuli datvirTvis mqoneteritoriebze (ukve aTvisebulteritoriebze). im SemTxvevaSi kirodesac proeqts SeiZleba hqondesuaryofiTi zegavlena cocxaligaremos garkveul arealze, bankiafasebs sesxis mimRebi mxaris mxridanzianis Semamcirebeli zomebisgatarebis SesaZleblobebs.

kanoniT gansazRvrulia imsaqmianobaTa CamonaTvali, romelTacesaWiroebaT gzS. sxvasaqmianobebisTvis, miuxedavad maTiganviTarebis adgilmdebareobisa dabiomravalferovnebaze (magaliTadsaqarTvelos `wiTel nusxaSi~Setanil saxeobebze an daculiteritoriebze) SesaZlo uaryofiTizemoqmedebisa, garemoze zemoqmedebisSefaseba ar moiTxoveba.

13

tyis im farTobebis mimarT, romlebicSesaZloa gaiCexos an daziandesproeqtis ganviTarebis Sedegadpolitika/procedurebimizanmimarTulia tyeebis sasicocxlo,adgilobrivi da globaluriekologiuri funqciebisa da xarisxisdacvaze, banki msesxebels exmarebatyis aRdgenisaken mimarTuliqmedebebis gatarebaSi, romelTamizania biomravalferovnebisa daekosistemebis funqcionirebisSenarCuneba.

im SemTxvevaSi Tu proeqti iwvevstyiT dafaruli teritoriis gaCexvasan dazianebas, sakiTxi SeTanxmebuliunda iqnes energetikisa da bunebriviresursebis saministros ssipbunebrivi resursebis saagentosTan,SesaZloa dadges mocemuli farTobissaxelmwifo tyis fondidanamoricxvis sakiTxi, rac regulirdebasaqarTvelos kanonmdeblobiT, xolosakompensacio RonisZiebebi dagegmiliunda iyos gzS-s angariSSi da aisaxosnebarTvis pirobebSi. saqarTvelos“wiTel nusxaSi” Setanili xe-mcenareebis moWra/dazianebaakrZalulia kanoniT, gardagansakuTrebuli SemTxvevbisa, racregulirdeba kanoniT.

miznad isaxavs kulturuli resursebisdacvas bankis mier ganxorcielebuliproeqtebis SesaZlo zemoqmedebisagan.politikiT gaTvaliswinebulia imkulturuli resursebis gamokvleva daaRricxva, romlebic potenciuradeqceva proeqtis zemoqmedebis qveS;agreTve is qmedebebi, romlebicSeamcirebs potenciur uaryofiTzegavlenas.dokumentSi aseve aRwerilia, Turogor unda iqnas gaTvaliswinebulikulturuli memkvidreobis obieqtebigaremoze zemoqmedebis SefasebissamuSaoebSi, rogor undaganxorcieldes konsultaciebisazogadoebasTan da aucileblobisSemTxvevaSi, rogor unda moxdesmiyenebuli zianis aRmofxvra. espolitika proeqtze gavrceldeba imSemTxvevaSi, Tu saqmianobasdaqvemdebarebuli teritoria SesaZloaaRiardes saerTaSoriso donezekulturuli memkvidreobis ubnad(iuneskos moTxovnebis mixedviT).

saqarTvelos kanoniT `kulturulimemkvidreobis Sesaxeb~ gansazRvruliakulturuli memkvidreobis dacvispirobebi msxvilmasStabianisamuSaoebis ganxorcielebis dros,romelTa mSeneblobazec nebarTvagaicema mxolod kulturisa daZeglTa dacvis saministros dadebiTidaskvnis arsebobis SemTxvevaSi.

es politika proeqtze gavrceldeba Tumisi ganxorcielebis Sedegad droebiTan mudmivad izRudeba, icvleba anikargeba uZravi qonebiT sargeblobisSesaZlebloba an misi sakuTreba amqonebiT formalurad anaraformalurad mosargebleTa mier.politika moicavs proeqtiszegavlenas, romelic savaraudodmoitans potenciur uaryofiT socio-ekonomikur riskebsa da zegavlenasmisi zemoqmedebis arealSi arsebulmosaxleobasa da qonebaze. politika

saxelmwifo, Tu sazogadoebriviinteresebidan da saWiroebebidangamomdinare, rigi saqmianobis (racgansazRvrulia kanoniT)ganxorcielebisas, SesaZloa saWirogaxdes kerZo sakuTrebis uflebisSezRudva _ qonebis eqspropriacia.saqarTvelos kanonmdeblobiTaucilebeli sazogadoebrivisaWiroebisaTvis dasaSvebiasakuTrebis CamorTmeva kanoniTdadgenil SemTxvevebSi da wesiT,gadaudebeli aucileblobisas da

14

moicavs ara mxolod fizikurrelokacias, agreTve miwisa dasacxovrebeli saSualebebis dakargvisrisks. politikis moTxovnis Tanaxmad,proeqtma Tavi unda aaridos, anminimumamde Seamciros iZulebiTigansaxleba, sadac es SesaZlebelia,proeqtis yvela realurialternatiuli variantis mosinjviT;proeqti unda daexmaros gasaxlebulmosaxleobas maTi warsulisacxovrebeli standartebis,Semosavlis Sovnis SesaZleblobaSi,warmoebis donis gaumjobesebaSi an,sul cota, SenarCunebaSi; proeqtmaxeli unda Seuwyos sazogadoebismonawileobas gansaxlebis dagegmvasada ganxorcielebaSi; proeqti undadaexmaros zemoqmedebis qveS moqceulpirebs miwis flobis samarTlebrivistatusis miuxedavad. politikisamoqmedebis SemTxvevaSi saWiroagansaxlebis samoqmedo gegmismomzadeba.

mxolod saTanado anazRaurebiT.aRniSnuli procedura gansazRvrulia“aucilebeli sazogadoebrivisaWiroebisaTvis sakuTrebisCamorTmevis wesis Sesaxeb”saqarTvelos kanoniT, romlis mizaniagansazRvros aucilebelisazogadoebrivi saWiroebisaTviseqspropriaciis uflebis miniWebisa daeqspropriaciis ganxorcielebis wesi.aucilebeli sazogadoebrivisaWiroebisaTvis eqspropriaciaxorcieldeba saqarTvelosprezidentis brZanebulebissafuZvelze da mxolod sasamarTlosgadawyvetilebiT, saxelmwifoorganos an adgilobriviTviTmmarTvelobis organos andasajaro an kerZo samarTlisiuridiuli piris sasargeblod,romelsac am kanonis SesabamisadeniWeba eqspropriaciis ufleba.procedura iTvaliswinebs agreTvesajaroobasa da qonebis mesakuTrisTanxmobas.

2.3 proeqtis skriningis Sedegi

peqti eqceva msoflio bankis OP.4.01 da OP.7.50 CarCoSi. msoplio bankispolitikis sxva regulacia am proeqts ar esadageba, radgan igi xorcieldebadegradirebul urbanul teritoriaze. wyalmomaragebis odenoba ar Seicvlebagamomdinare qveproeqtebis ganxorcielebiT, aseve ar Seicvleba Camdinare wylisodenoba, amavdroulad Semcirdeba damabiZureblebis Cadineba. gamwmendismSeneblobas ar eqneba uaryofiTi zegavlena mdinaris dinebis mimarTulebiT.warmodgenili proeqti eqvemdebareba OP/BP 7.50-s radgan gawmendili wyalisabolood xvdeba transsasazRvro mdinare mtkvarSi. mSeneblobisas ar moxdebagansaxleba, radgan samSeneblo moedani warmoadgens saxelmwifo sakuTrebas daara ris gamoyenebuli adgilobrivi mosaxleobis mier arc kanonierad da arcukanonod. mcxeTis istoriuli nawili warmoadgens kulturuli memkvidreobisZegls da turistuli marSrutebis mniSvnelovan adgils, proeqti areqvemdebareba OP/BP 4.11 regulaciis gamoyenebas, radgan gamwmendi nagebobisTvisSerCeuli teritoria ar esazRvreba kulturuli memkvidreobis TvalzarisiTmniSvnelovan adgilebs. gamwmendi nageboba mxolod jvris monastridan iqnebadanaxvadi. gadaxurva da landSftis mowyoba uzrunvelyofs gamwmendi nagebobisharmonizacias arsebul landSaftTan.

msoflio bankis regulaciebis (OP.4.01 da 7.50) mixedviT mcxeTis kanalizaciismTavari gamyvani koleqtorebisa da Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebiskompleqsis mSeneblobis an reabilitaciis proeqti msoflio bankisgaremosdacviTi politikis Sesabamisad ganekuTvneba B kategorias. proeqtisganxorcieleba, rogorc zemoT iyo aRniSnuli, saqarTvelos kanonmdeblobisTanaxmad eqvemdebareba garemoze zemoqmedebis Sefasebas (garemosdacviTiRonisZiebebis gegmis momzadebis CaTvliT).

15

3. proeqtis aRwera

qalaq mcxeTis wyalmomarageba dReisaTvis xorcieldeba Tbilisis wyalsadenisaragvis xeobis saTave nagebobebidan, kerZod, nataxtris satumbo sadguridan.qalaqis wyalsadenis qsels wyali miewodeba 5 sadawneo rezervuaridan saerTomoculobiT 1300m3 da erTi saSualedo (fiqris goris dasaxlebis) satumbosadguriT. wyalsadenis sistema nawilobriv amortizebulia da saWiroebsganaxlebas - wylis aSkara da realuri danakargebis Semcirebas.

qalaqi nawilobrivadaa kanalizebuli. sameurneo-fekaluri Camdinare wylebisdaaxloebiT 80%-is gayvana xorcieldeba koleqtorebiT da CaedinebamdinareebSi: mtkvarSi da aragvSi, rac sanitaruli TvalsazrisiT dauSvebelia.

proeqti iTvaliswinebs Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis kompleqsismSeneblobas, romlis mSenebloba dafinansdeba msoflio bankisgan miRebulikreditiT. aseve dagegmilia kanalizaciis mTavari gamyvani koleqtorebisa(koleqtori ,,a~ da ,,b~ - saerTo sigrZiT 1838m.). gayvana, romelsacganaxorcielebs mcxeTis municipaliteti sakuTari saxsrebiT.

q. mcxeTis kanalizaciis Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mSeneblobagaTvaliswinebulia mcxeTis raionSi, mdinare aragvis marjvena napirze,avtomobilTa axladaSenebul sadgomsa da mdinare aragvs Soris arsebulteritoriaze. yvelaze axlos mdebare sacxovrebeli saxli 300 metriT iqnebadaSorebuli gamwmendi nagebobisgan. nagebobisaTvis gamoyofili miwis nakveTisaxelmwifo sakuTrebaSia da mis gamoyenebaze uflebamosilia mcxeTismunicipaliteti. teritoria dausaxlebelia, ar moicavs infrastruqturiselementebs da ar aris kerZo piris formaluri an araformaluri mflobelobisqveS. teritoria dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT.

Camdinare wylis gamwmendi nagebobisaTvis gamoyofili teritoria Seadgens

9000m2-s, Senobis maqsimaluri simaRle iqneba 6.15m. nageboba Sedgeba Camdinarewylis amosatumbi sadgurisgan, avtomaturi gamwmendi ekranisa da lamisdamWerisgan, RAS-amosatumbi sadgurisgan, saaeracio auzisgan, ATV-DVWK A131standartebis Sesabamisi horizontaluri cirkulirebadi nakadis gamwmendimeqanizmebisgan da agreTve mTavari saoperatoro Senobisgan. saoperatoroSenobaSi gamoyofilia adgili erTi ofisis, laboratoriis, gamosacvlelioTaxis, sapirfareSosa da sawyobisaTvis. ofisSi moewyoba mozaikuri mimikuridiagrama, romelic asaxavs teqnikur procesebs da xels Seuwyobs gamwmendnagebobasTan dakavSirebuli samuSao pirobebis swraf vizualur aRqmas.mimikuri diagrama asaxavs realurad arsebul pirobebs nebismier dros.proeqtis farglebSi gaTvaliswinebulia saWiro danadgarebis SeZena-damontaJeba, maT Soris laboratoriis saWiro qimikatebiT aRWurva. am SenobaSipolimetrTan erTad Slamis gauwylovnebis centrifugac iqneba ganTavsebuli.

Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis ZiriTadi parametrebia:

mosaxleobis saangariSo raodenoba _ 9500 suli;

Camdinare wylebis saSualo dReRamuri xarji _ 2500 m3/dR;

Camdinare wylebis maqsimaluri saaTuri xarji _ 237,5 m3/sT (66 l/wm);

minarevTa dReRamuri raodenoba Sewonili nivTierebebis mixedviT erTsulze gadaangariSebiT _ 70 g/suli/dR;

minarevTa dReRamuri raodenoba Jbm-is mixedviT erT sulzegadaangariSebiT _ 60 g/suli/dR;

16

minarevTa dReRamuri raodenoba Jqm-is mixedviT erT sulzegadaangariSebiT _ 120 g/suli/dR.

gawmendili Camdinare wylebis mosalodneli Semadgenloba Semdegia:

Sewonili nawilakebi - 30 მგ/ლ;

Jbmსრული - 6 მგ/ლ;

Jqm - 30 მგ/ლ;

amoniumis azoti - 0,39 მგ/ლ;

nitratebi - 45 მგ/ლ;

nitritebi – 3,3 მგ/ლ;polifosfatebi – 3,5 mg/l.

qvemoT moyvanil cxrilSi Sedarebulia saqarTvelos da zogi saerTaSorisomoTxovnebi wylis gawmendasTan mimarTebaSi.

wylis gawmendis moTxovnebi

parametrebi Raw Sewage – range gawmendili wylis CaSvebis standartebi

maR. saS. dab. Msoflio

bankis

moTx.

moTxovnebi

UWWT/ WFD*(2,000-10,000

p.e.)

UWWT/ WFD*(>10,000 p.e.)

saqarTvelo(brZaneba

#74513.11.2008)

Jbm5 (მგ/ლ)

350 250 150 50

25(70-90%

Semonadenis

Semcireba)

25(70-90%

Semonadenis

Semcireba)

25

Jqm5 (მგ/ლ)

740 530 320 250

125(70%

Semonadenis

Semcireba)

125(70%

Semonadenis

Semcireba)

125

Setivtivebulinawilakebisodenoba

(მგ/ლ)

450 300 190 50

35(90%

Semonadenis

Semcireba)

35(90%

Semonadenis

Semcireba)

60

saerTofosfori

(მგ/ლ) 23 16 10 2 -

2(80%

Semonadenis

Semcireba)

2

azoti

(მგ/ლ) 80 50 30 10 (amiaki) -

15(70-80%

Semonadenis

Semcireba)

15

* evrogaerTianebis urbanuli sakanalizacio wylebis gawmendis direqtiva

gawmendili wylis parametrebi miRwevadia, rodesac Camdinare wylistemperatura aRemateba an tolia 12°C-is.

aRniSnuli proeqtis ganxorcieleba uzrunvelyofs sameurneo_fekaluri

wylebis gawmendasa da gauvneblobas, ris Semdegac mdinareSi CaSvebul iqneba

17

gawmendili wyali, romelic akmayofilebs "saqarTvelos zedapiruli wylebis

dabinZurebisagan dacvis wesebiT (damtkicebulia saqarTvelos garemosa da

bunebrivi resursebis dacvis ministris 1996 wlis 17 seqtembris # 130 brZanebiT)

dadgenil damabinZurebel nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi koncentraciebs.

mcxeTis sakanalizacio wylebis gamwmendi nagebobis mSeneblobisTvis

gaTvaliswinebuli samuSaoebis moculobebi Semdegia:

proeqtiT gaTvaliswinebuli samSeneblobi samuSaoebis moculobebi

cxrili 3.

# samuSaoTa dasaxeleba erTeuli reodenoba

1 miwis eqskavaciisa da gatanis samuSaoebi m3 12776

2 qviSis da xreSis Semotana m3 8948

3 niadagis humusovani fenis gaSla da gabalaxianeba m3 3800

4 betonis samuSaoebi m3 1459

5 gamagrebebi t 234

6 ximinjebis gaburRva D=60 sm m 180

7 sxvadasxva daniSnulebis milsadenis Calageba m 908

8 rkinis badiT SemoRobva betonis da agurisfundametis mowyobiT

m 500

9 misasvlel gzebze asfaltis dageba m2 760

10 xeebis dargva Ziri 400

18

3.1 gamwmendi nagebobis muSaobis teqnologiuri სქემა

Camdinare wylebis satumbi sadguri

Camdinare wylebis satumb sadgurSi moewyoba xeliT gamwmendi bade uxeSinawilakebis filtraciisTvis, raTa Tavidan iqnas acilebuli tumboebisdazianeba. gawmendis sixSire damokidebulia safiltracio masalis moculobaze,Tumca gawmenda aucilebelia Catardes daaxloebiT kviraSi erTxel.

gamoyenebuli iqneba erTi muSa da erTi sarezervo tumbo.

badeSi gasvlamde (gacxrilvamde), wylis nakadi izomeba elmagniturixarjmzomiT, romelic moewyoba badeSi aRmaval milSi.

ekrani/lamis damWeri

sakanalizacio wylebis gamwmendi nagebobisken gadatumbvis Semdeg, Camdinarewyalebi gadis avtomaturi gawmendis ekranze Reroebs Soris 6 mm-ianidaSorebiT da 800-iani qanobiT. ekrani da lamis damWeri Sedgeba kompaqturimodulisagan.

suraTi 1: kompaqturi modulis ekrani/lamis arxi, nogeraTis teqnologiebi

teqnikuri momsaxurebis mizniT SesaZlebelia ekranis Semobruneba. wylis donisdeteqtori TiToeuli ekranis win iwyebs gawmendis proceduras. ekranis zemoTda qvemoT ganTavsebuli arxebis sarqvelebi iZleva martivi teqnikurimomsaxurebis uzrunvelyofis saSualebas mSral arxSi.

lamis damWeris gawmenda moxdeba avtomaturad. lamis gadatana konteinerebSimoxdeba konveieris saSualebiT.

RAS satumbi sadguri/gamanawilebeli kamera 1

satumbi sadguri, saidanac xdeba aqtivirebuli lamis dabruneba (RAS - satumbisadguri) daproeqtebulia ise, rom uzrunvelyofil iqnas lamis nakadis (190m3/sT) dabruneba maqsimaluri 80%-iani koeficientiT. satumo sadguriaRWurvilia ori centridanuli tumboTi, romelTagan erTi sarezervoa.TiToeul gamwmendSi nakadis gakontroleba SesaZlebelia vertikaluradregulirebadi Semavali milebis saSualebiT.

19

nakadis siCqare wyalgamwmend nagebobaSi izrdeba nakadis gazrdis Sesabamisad.aRniSnuli miznis misaRwevad, tumboebis CarTva da gamorTva xdeba nakadissiCqaris Sesabamisad, risi gazomvac xdeba onlain reJimSi.

amasTan, kvebis wyaro muSaobs zedmeti lamis satumbi sadguris saxiT. moxdebaerTi sarezervo lamis tumbos damontaJeba, romelic daproeqtebulia imisTvis,rom moxdes lamis zedmeti dRiuri moculobis gatana gamamkvrivebelSi,erTeuli intervalis farglebSi.

orive gamanawilebeli kamera aRWurvilia moZravi (regulirebadi) uJangavisarqveliT. maTi siganis SerCeva xdeba imisTvis, rom uzrunvelyofil iqnaswylis vardnis simaRle, maqsimum 25 sm.

saeracio auzi/gamamkvrivebeli

RAS-Tan SeerTebis Semdeg, Camdinare wylebis ganawileba xdeba erT mrgvalaeroavzSi, perioduli denitrifikaciiT. Saeracio avzis SuaSi ganTavsdebagamamkvrivebeli avzi. erTi didi zomi rotori or SemrevTan erTaduzrunvelyofs saWiro Jangadis miwodebas avzSi da srul Serevas. rotorismowyobilobis sigrZea 9 m. aqtivirebuli lamis avzis moculobaa 3,500 m3, maSinrodesac gamkvrivebis moculoba centrSi daaxloebiT 250 m3-s Seadgens.

meore xazi SesaZloa aSendes moTxovnilebis gazrdis SemTxvevaSi.

gamomdinare iqidan, rom aeratorebi moklea avzebis siganeze, damatebiTigaTvaliswinebulia kedlebi aeratoris erTi sayrdenisaTvis. damatebiTimimmarTveli tixrebi Tavsdeba aeratorebis ukan. aRniSnuli tixrebimimarTulebas ucvlis qveviT mimaval buStebs, rac uzrunvelyofs aeratorebisefeqturobis zrdas.

TiToeuli aeratori saWiroebs 22 kvt energiis gamoyenebas. aRniSnuliganisazRvra saeracio avzSi Jangbadis maqsimaluri saaTobrivi moTxovnilebismixedviT, specifikuri Jangbadis raodenoba metrze cvlis aeratorebis sigrZesda 0,95-is α -faqtors zedapiris aeratorebisTvis.

aeratorebis kontroli Jangbadisa da/an azotis Semcvelobaze,gaTvaliswinebuli ar aris, magram yvela aeratori gakontroldeba drouladise, rom SesaZlebeli iyos maTi CarTva da gamorTva tipiuri nakadismaxasiaTeblis Sesabamisad.

aeratorebi gadaxurulia betonis xidebiT, mina-boWkovani plastikis analuminis safariT.

avzSi Camdinare wylebis nakadis Sedinebisa da gamodinebis procesi dagegmiliaise, rom uzrunvelyofil iqnas nakadis xangrZlivi cirkulacia, sanam nakadisgarkveuli nawili datovebs avzs.

denitrifikaciis wili aucilebelia iyos 40% an ufro maRali, raTa miRweuliiqnas kargi denitrifikacia, rac xels Seuwyobs aeratorebisTvis eleqtroenergiis dazogvas.

sruli SerevisaTvis, gansakuTrebiT aeraciis gareSe mimdinare fazebisaTvis,aeraciis avzSi moxdeba 2 Semrevis damontaJeba.

gamamkvrivebeli wuravs lams gaSrobamde ise, rom myari masis Semadgenloba

20

Seadgendes 2.5%. avzis moculoba iTvaliswinebs gamkvrivebisTvis or dRes dadagrovebisTvis - xuT dRian periods. yovel or dReSi (magaliTad orSabaTs,oTxSabaTs da paraskevs), lami gadaitumbeba satumbi sadguris saSualebiTlenturi filtris presamde. avzidan lamis gadatumbvamde, gamoyofili wylisamoReba moxdeba vertikalurad moZravi tumboTi aeraciias avzis mimarTulebiT.Semdeg CairTveba miqseri, rac uzrunvelyofs Tanabrad Sereuli lamis xarisxs.

gamwmendi

gamwmendi daproeqtebulia horizontaluri nakadis cirkularuli (wriuli)gamwmendis saxiT, ATV-DVWK A131 standartis Sesabamisad. wriuli skreperidaqanebul adgilas Camjdar lams gadaitans lamisTvis gankuTvnil centralurormoSi, romelic ukavSirdeba satumb sadgurs, romelic abrunebs lams.

Setivtivebuli lami gadaadgildeba moZravi tumbos saSualebiT sakanalizaciomowyobilobaSi, saidanacis gadaitumbeba RAS-issatumb sadgurSi.

sufTa wylis gamoyofa

xdeba wyalqveSa

naxvretebiani Inox -is

milis saSualebiT (ix.

suraTi 2).

suraTi 2: gamwmendi mili, huberis teqnologia ( SE)

lamis gauwyloeba

lamis gauwyloebis mizniT SerCeul iqna centrifuga, romelic moTavsdebasaoperatoro SenobaSi polimeris danadgarTan erTad.

21

suraTi 3: centri fuga (alfa laval, germania)

polimerebi emateba gamkvrivebul lams da centridanuli Zalebi mbrunavi

manqanis SigniT gamoyofs lams siTxisgan.

lamis gauwylovaneba ganxorcieldeba yovel meore dRes. centrifugis

warmadobac SerCeulia Sesabamisad.

lamis wamoqmna (2.5% TS: 25 m3/dRe

centrifugas warmadoba: 12 m3/sT (2.5% TS)

vinaidan gauwylovanebis Sedegad wamoqmnili lamis moculoba ar aris didi,amitom misi droebiTi ganTavsebis mizniT adgilobrivi sacavebis mowyoba araris aucilebeli. lamis, romelic moTavsdeba specialur konteinerebSi, gatanaganxorcieldeba yoveldRiurad specialuri manqanebis saSualebiT daganTavsdeba qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizaciogamwmendi nagebobebis, salame moednebze. (ix. danarTSi SeTanxmeba GWP-sTan).

saoperatoro Senoba

saoperatoro SenobaSi gamoyofilia sivrce erTi ofisis, laboratoriis,gamosacvleli oTaxebis, tualetebisa da sawyobisaTvis. erT ofisSi moewyobateqnologiuri procesis amsaxveli mozaikuri mimikuri diagrama, romelicuzrunvelyofs gamwmend nagebobasTan dakavSirebuli samuSao mdgomareobisswraf vizualizacias. mimikuri diagramebi asaxavs realurad arsebul saerTomdgomareobas nebismier dros, CarTvis/gamorTvis, an funqcionirebis moSlisSemTxvevaSi. proeqtis farglebSi gaTvaliswinebulia amisaTvis saWirodanadgarebis SeZena da damontaJeba, maT Soris laboratoriis saWiroqimiuri preparatebiT aRWurva. teqnologiuri procesis saWiroebisaTvisgaTvaliswinebulia 3 Tvis, xolo laboratoriuli analizebisaTvis 6Tvis samyofi masalis SeZena.

gamwmendi nagebobis eleqtromomarageba

gamwmendi nagebobis eleqtromomaragebisaTvis gaTvaliswinebulia oridamoukidebeli wyaros gamoyeneba.

gamwmendi nagebobidan gamosuli wylis xarisxi

gamwmendi nagebobidan gamosuli gawmendili wylis xarisxi Seesabameba

damtkicebuli zRvrulad dasaSveb CaSvebis (z.d.C.) normebs, kerZod:

22

NN ingredientebi dasaSvebi

koncentracia, mg/l

damtkice-buli z.d.C.,

g/sT.

1. Sewonili nawilakebi 30 7125

2. Jbmsruli 6 1425

3. Jqm 30 7125

4. amoniumis azoti 0,39 93

5. nitratebi 45 10688

6. nitritebi 3,3 784

7. polifosfatebi 3,5 831

3.2 moTxovnileba samSeneblo masalebze

mSenebeli kontraqtorma municipaluri ganviTarebis fonds Sesatanxmebladunda warudgenos informacia: karierebis, misasvleli gzebis, nagavsayrelebisda a.S. Sesaxeb, proeqtis msvlelobisas arc erTi aralegaluri wyaro ar iqnebagamoyenebuli. kontraqtori valdebulia samSeneblo masalebi SeiZinoslicenzirebuli organizaciebisgan. im SemTxvevaSi Tu kontraqtors survilieqneba karieris gaxsnis/operirebis, is valdebulia moipovos wiaRiTsargeblobis licenzia.

karierebis eqsploatacia da movla-patonoba unda ganxorcieldeslicenzirebuli kompaniis an mSenebeli kontraqtoris mier, romelic saWiroebisSemTxvevaSi miiRebs sakuTar wiaRiTsargeblobis licenzias. arsebobspotenciuri zemoqmedebebi, romlebic SeiZleba gamowveuli iyos karierebisgamoyenebiT mdinaris kalapotisa da Walebis mimdebared. zemoqmedebis Tavidanasacileblad aucilebelia detalurad Sesruldes licenziis pirobebi dagaremosdacviTi marTvis gegmis (gmg) moTxovnebi.

gamwmendi nagebobis maxloblad arsebuli qviSa-xreSis arsebulilicenzirebuli karierebi moyvanilia qvemot cxrilSi:

N ლიცენზიის ნომერი ჯამური მოსაპოვებელიმოცულობა მ3

1. 100764 500002. 00880 345003. 100335 453004. 0000035 9100005. 0000015 900000

23

sur. 3.1. qviSa-xreSis karierebi gamwmendi nagebobis teritoriis mimdebared

24

3.3 samSeneblo narCenebis mosalodneli tipebi

samSeneblo narCenebis raodenoba damokidebulia Sesasrulebeli

samuSaoebis moculobasa da gamoyenebuli masalebis saxeobebsa da

raodenobaze.

saamSeneblo narCenebis minimizacia SesaZlebeli iqneba maTi

klasifikaciidan gamomdinare. proeqtis mixedviT dagegmilia kanalizaciis

sistemis da gamwmendi nagebobisaTvis saWiro obieqtebis mSenebloba

(Camdinare wylebis satumbi sadguri, Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebi

da sxva). qvemoT moyvanilia savaraudo saamSeneblo narCenebis klasifikacia:

wundebuli da dazianebuli detalebi da masalebi (bloki, aguri

panelebi da sxva), arakondiciuri saamSeneblo masalebi, samontaJo

samuSaoebis dros warmoqmnili narCenebi da sxva;

metaluri narCenebi (Savi, feradi);

xis masalebis narCenebi;

polimeruli narCenebi (SesafuTi da sahermetizacio masalebi)

manqana_meqanizmebis narCenebi, maT Soris saxifaTo narCenebi

(navTobproduqtebiT dabinZurebuli gamwmendi da adsorbenti

saSualebebi).

samSeneblo teritoriebze mSeneblobisas warmoqmnili sayofacxovrebo

narCenebis droebiT Senaxva moxdeba specialur konteinerebSi, xolo

saboloo ganTavseba, oficialur nagavsayrelze, adilobrivi mmarTvelobis

organos Sesabamis samsaxurTan gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze,

romelic pasuxismgebeli iqneba narCenebis gatanasa da nagavsayrelze

ganTavsebaze.

myari samSeneblo narCenebis daxarisxeba da saxeobebis mixedviT droebiT

Senaxva gaTvaliswinebulia samSeneblo moednebze, saidanac inertuli

samSeneblo narCenebis gatana moxdeba samSeneblo narCenebis poligonze, an

nagavsayrelze, rasac uzrunvelyofs, zemoT xsenebuli mmarTvelobis

adgilobrivi organos Sesabamisi samsaxuri, masTan gaformebuli

xelSekrulebis safuZvelze. xolo saxifaTo narCenebis (navTobproduqtebiT

dabinZurebuli niadgi da adsorbenti saSualebebi, manqana-danadgarebSi

gamoyenebuli zeTi, naxmari filtrebi da saburavebi) marTvaSi SesaZlebelia

gamoyenebul iqnas garemoze zemoqmedebis nebarTvis mqone organizacia,

romelic am nebarTvis Sesabamisad uflebamosilia saxifaTo narCenebis

gadamuSavebaze da maTi teritoriidan gatanaze. narCenebis gatana,

gauvnebloba da mudmivi ganTavseba unda moxdes am organizaciasTan

gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze.

25

3.4 narCenebis mosalodneli tipebi operirebis fazaze

operirebis fazaze, sayofacxovrebo narCenebTan erTad mosalodenlia natanissaxiT Warbi Slamis warmoqmna:

Warbi Slami

saleqari rezervuaridan amotumbuli- mSrali Semadgeneli daaxloebiT 0,7 %- raodenoba daaxloebiT. 78 m3/dReSi

gasqelebuli gamasqelebelSi- mSrali Semadgeneli cca 2 %- raodenoba daaxloebiT. 27,5m3 /dRe = 10 000 m3/weli

Slamis kameraSi gasqelebuli- mSrali Semadgeneli cca 2,5 %- raodenoba daaxloebiT. 22 m3/dRe = 8 100 m3/weli

dawdeuli lentur wnexSi- mSrali Semadgeneli daaxloebiT 25 %- raodenoba daaxloebiT. 2,6 t/dR = 950 t/weli

aRniSnuli narCenebis marTvis sxvadasxva varianti arsebobs (narCenisxelmeored gamoyenebisTvis / utilizaciisaTvis):

nagavsayrelze gatana-dafarva.

soflis meurneobaSi gamoyeneba.

landSaftis arqiteqturaSi gamoyeneba (mag: gamwvanebisaTvis)

xe-tyis gaSenebaSi gamoyeneba, sadac xe Semdeg gamoiyeneba sawvav masaladan samSeneblo industriaSi.

sawvavis saxiT gamoyeneba, wiaRiseuli sawvavis nacvlad (mag. cementiswarmoebaSi).

am konkretul SemTxvevaSi, lamis, romelic moTavsdeba specialurkonteinerebSi, gatana ganxorcieldeba yoveldRiurad specialuri manqanebissaSualebiT da ganTavsdeba qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsurisakanalizacio gamwmendi nagebobis, salame moednebze. (ix. danarTSi SeTanxmebaGWP-sTan). am etapze gardabnis Camdinare wylebis gamwmend nagebobaze lamisganTavseba da gaSroba ar xdeba salame moednebze. amJamad saTave nagebobisteritoriaze aris 10 slame moedani TiToeuli farTobiT 2 ha. sul salamemoednebs ukavia 20 ha farTobi. gamomSrali lami jerjerobiT arsad argaitaneba, vinaidan mxolod teritoriis mcire nawilia dakavebuli. aRebulivaldebulebebis mixedviT, GWP 2018 wlisaTvis dagegmili aqvs nagebobisreabilitacia/gadaiaraReba, sadac gaTvaliswinebuli iqneba lamisSrobis/ganTavsebis sakiTxic.

zedapiruli Camdinare wylebi unda Segrovdes da ukan gadaitumbos gasawmendad,lamis Sesanaxi adgilebidan warmoiqmnil sadrenaJo wylebTan erTad.

26

4. garemo pirobebis fonuri monacemebi

4.1. fizikuri garemo

4.1.1 mosaxleoba

mcxeTis municipaliteti mdebareobs saqarTvelos aRmosavleT nawilSi daistoriul-geografiuli dayofiT mcxeTa-mTianeTis farglebSia moqceuli. misiteritoriis farTobi Seadgens 805.5 km2-s, romelic moicavs ZiriTadad vake-borcvian bars, dabalmTian da saSualomTian maRlobebs. municipalitetSi Sedis1 qalaqi da 55 sofeli, romlebic gaerTianebulia TviTmmarTvelobis 13teritoriul erTeulSi. qalaqi mcxeTa Tbilisidan daSorebulia 10km-iT.

municipalitetis mosaxleobis ricxovnoba 2002-2006 wlebSi aris strabiluri, ismomatebulia umniSvnelod (0,4%) da arsebuli monacemebiT Seadgens 65,2 aTasadamians. TviTon q. mcxeTaSi mosaxleobis ricxovnoba daaxlovebiT 7 500-s kacsSeadgens.

2002 wlis mosaxleobis sayovelTao aRwerebis monacemebiT municipalitetismosaxleobis 90,7% - qarTvelia, 3,4% - azerbaijaneli, 2,2% - osi, danarCeni sxvaerovnebis moqalaqeebia.

4.1.2 infrastruqtura

inrastruqtura ganpirobebulia regionis da q. mcxeTis mdebareobiT,TaviseburebebiT, garemo pirobebiT da mosaxleobis saqmianobis sferoTi.

regionSi mravali saukuneebis ganmavlobaSi soflis meurneobis ZiriTadi dargimecxoveleoba iyo. soflis meurneobis es tradiciuli dargi dResacprioritetulad iTvleba regionSi, vinaidan es zona ZiriTadad sakvebisavargulebiT – bunebrivi saZovrebiT da saTibebiT aris warmodgenili damTeli teritoriis 78% ukavia, aqedan 88% saZovrebia, 12% ki saTibebi.

2002-2005 wlebSi ekonomikuri saqmianobis mixedviT dasaqmebulTa maCveneblebimTlianobaSi momatebulia 35%-iT, aqedan soflis-meurneobis sferoSi 81%-iT,xolo mrewvelobis sferoSi 25,6%-iT.

unda aRiniSnos, rom qalaqi mcxeTa iTvleba qalaq-muzeumad, sadac mravladaaistoriuli Zegli da adgili, romlebic mimzidvelia rogorc adgilobrivi,aseve ucxoeli turistisaTvis, rasac yvelaferTan erTad xels uwyobsdedaqalaqTan siaxlovec, jerjerobiT turistuli nakadebi atarebs stiqiurxasiaTs da am mimarTulebiT viTareba ar aris mowesrigebuli dadaregulirebuli. aRsaniSnavia rom municipalitets gaaCnia turizmisganviTarebis potenciali rac momgebiani iqneba rogorc adgilobrivixelisuflebisaTvis, aseve mosaxleobisaTvis.

aRniSnulidan gamomdinare, inrastruqturac Sesabamisadaa ganviTarebuli daZiriTadad turistuli _ istoriuli da kulturuli obieqtebiT Semofargleba.ganviTarebulia agreTve mcire sawarmoebi. regionSi bolo dros didiyuradReba eqceva gzebis, sakomunikacio (gazi, wyalsadeni) da turistuliinfrastruqturis ganviTarebas.

strategiuli mimarTulebebia:

infrastruqturis ganviTareba ukeTesi sacxovrebeli garemos Seqmnisa damewarmeobis xelSewyobisaTvis

27

mcxeTis municipalitetis Sida gzebis reabilitacia;

mcxeTisa da soflebis mosaxleobis sasmeli wyliT Seuferxebeli

uzrunvelyofa;

mcxeTis municipalitetis sruli gazificireba;

mcxeTis municipalitetSi saremonto da keTilmowyobiTi samuSaoebisCatareba;

mcxeTis municipalitetis samisamarTo meurneobis mowesrigeba.

soflis meurneobis ganviTarebis xelSewyoba municipalitetis mosaxleobaSidasaqmebis donisa da ojaxuri Semosavlebis zrdis mizniT

sasoflo-sameurneo teqnikis sadguris da momsaxurebis servis-centrisSeqmnaSi daxmareba;

saTesle masalebiT da SxamqimikatebiT momsaxurebis centris SeqmnaSidaxmareba.

turizmis sferos ganviTareba mosaxleobis dasaqmebis da Semosavlebisgazrdis mizniT

turistuli marSrutebis Seswavla da dazusteba;

istoriul, kulturul da religiur RirsSesaniSnaobebTan misasvleligzebis da infrastruqturis mowesrigeba;

istoriul, kulturul da religiur RirsSesaniSnaobebis reklamireba;

turizmis sferosaTvis adamianuri SromiTi resursebis mozidva,momzadeba-gadamzadeba.

4.1.3 miwis sakuTreba da gamoyeneba

miuxedavad imisa, rom municipalitetis miwis saerTo fondis udidesi nawilikvlav saxelmwifos sakuTrebaSia, aRsaniSnavia rom sasoflo-sameurneosavargulebis 52,7% gadacemulia kerZo sakuTrebaSi, maT Soris saxnavifarTobebis 63,9%, mravalwliani nargavebis 93,8%, xexilis baRebis 98,3%, venaxis89,1%, aseve mcire raodenobiT saTibi (19,4%) da saZovari (15,3%).

TviTon saqmianobis ganxorcielebisaTvis gamoyofili teritoria agreTvesaxelmwifo sakuTrebaSia.

4.1.4 kulturuli memkvidreoba

unda aRiniSnos, rom qalaqi mcxeTa iTvleba qalaq-muzeumad, sadac mravladaaistoriuli Zegli da adgili, romlebic mimzidvelia rogorc adgilobrivi,aseve ucxoeli turistisaTvis, rasac yvelaferTan erTad xels uwyobsdedaqalaqTan siaxlovec.

istoriulad, q. mcxeTis da misi Semogarenis teritoria dasaxlebuli iyoadrindeli da Sua brinjaos xanaSi (Zv. w. III—II aTaswleuli). gviandelibrinjaosa da adrindeli rkinis xanaSi (Zv. w. II—I aTaswleuli) ki igi ukvemWidrod dasaxlebul teritorias warmoadgenda (samTavros, zemo avWalis,wiwamuris, narekvavis, werovnis, nabaRrevis samarovani da namosaxlarebi).

unda aRiniSnos, rom proeqtis mixedviT samSeneblo samuSaoebi Sesrulebuliiqneba teritoriebze, sadac ar aris ganTavsebuli kulturuli memkvidreobisZeglebi. zemoT miTiTebuli Zeglebi daSorebulni arian mSneblobis obieqtisganTavsebis teritoriidan. Tumca, miwis samuSaoebisas arqeologiuriTvalsazrisiT mniSvnelovani masalis aRmoCenis SesaZlebloba ar gamoiricxeba.

28

SemTxveviTi aRmoCenebis SemTxvevaSi, maTTan mopyrobis procedura detaluradaris gawerili da aseve wlebis ganmavlobaSi warmoadgens mgf-s saaoperaciosaxelmZRvanelos erT-erT nawils. arqeologiuri artefaqtis aRmoCenisSemTxvevaSi saqmianoba SeCerdeba da qmedebebi ganxorcieldeba saqarTveloskanonmdeblobis Sesabamisad, kerZod: amgvar SemTxvevbSi samuSaoebidauyovnebliv Sewydeba da Sesabamis saxelmwifo organoebs ecnobebaT amisSesaxeb. samuSaoebi ganaxldeba mxolod mTavari inJineris mier werilobiTinebarTvis gacemis SemTxvevaSi.

4.2. biologiuri garemo

4.2.1 niadagebi

proeqtis ganxorcielebis regionSi gavrcelebulia Semdegi ZiriTadi tipisniadagebi: aluviuri, mdelos-yavisferi, neSompala-karbonatuli, yavisferi,renZino-yomrali, yomrali, mTa-mdelos, mTa-mdelos meoradi da primitiuli.aluviuri niadagebi gavrcelebulia mdinare aragvis Walis terasebze,ZiriTadSi vertikaluri sartylianobis qveda nawilSi. aluviuri niadagebixasiaTdeba mcire simZlavriT da qvamrgvalebis didi SemcvelobiT.mdelos-yavisferi niadagebi gavrcelebulia mTiswinebis vakeebze, mdinarearagvis pirvel da meore terasebze. saerTod maT SezRuduli areali gaaCniaT.mdelos-yavisferi niadagi xasiaTdeba kargad gamoxatuli humusovani profiliTda gaTixebiT.neSompala-karbonatuli niadagebi sakmaod farTodaa gavrcelebuli da maTiareali ukavSirdeba karbonatuli qanebis gavrcelebas. neSompala-karbonatuliniadagebi xasiaTdeba muqi SeferilobiT da mZime meqanikuri SemadgenlobiT.yavisferi niadagebi sakmaod farTodaa gavrcelebuli zRvis donidan 1000metramde. yavisferi niadagi xasiaTdeba yavisferi SeferilobiT da mZimemeqanikuri SedgenilobiT.

4.2.2 hidrologia

raionSi mravali wyaluxvi mdinarea. uSualod q. mcxeTasTan uerTdebianerTmaneTs md. mtkvari da aragvi.

mdinare mtkvris daxasiaTeba

rac Seexeba md. mtkvars igi saTaves iRebs TurqeTSi, yizil-giadikis mTebisCrdilo-aRmosavleT ferdobze, 2700 metris simaRleze. mdinaris mTliani sigrZe1364 km-ia, xolo auzis farTobi—188000 km2. saqarTvelos teritoriaze mdinarissigrZe 360 km-s Seadgens. auzis farTi 26000 km2-ia. mdinare ikvebeba damdnariTovliT, wvimiTa da gruntis wylebiT. wylis umaRlesi done SeiniSnebagazafxulze, rodesac gadineba yvelaze didia, wliuri xarjis daaxlovebiT53%. zafxulis xarji Seadgens wliuri maCveneblis 25%-s. dabali maCvenebeliaSemodgomasa da zamTarSi, rodesac sezonuri xarji Seadgens wliuris 12 da10%-s Sesabamisad.

md. mtkvris maqsimaluri nakadis siCqare registrirebulia 1968 wlis aprilSi.mtkvarSi danaleqebis dagroveba mWidroTaa dakavSirebuli mdinaris xarjTan.maqsimaluri dRiuri saSualo datvirTva meryeobs 470 kg/wm-dan 32000kg/wm-Sisxvadasxva dakvirvebis sadgurTan. mniSvnelovania wylis simRvrivec, misiregistrirebuli done meryeobs 2700 g/m3-dan, 12000 g/m3-s Soris sxvadasxvadakvirvebis sadgurTan.

yinulis safari SeimCneoda Zalian mkacri zamTris pirobebSi likansa da ZegvSi.md. mtkvris auzTan aris dakavSirebuli samxreT da centraluri saqarTvelosTiTqmis yvela qalaqis komunaluri meurneobebis qselebi.

29

md. mtkvris mimdebared arsebuli qalaqebidan mdinareSi faqtiurad gamwmendinagebobebis gareSe Caedineba komunaluri Candinare wylebi.

mdinare aragvis daxasiaTeba

mdinare aragvi warmoiqmneba TeTri da Savi aragvis SerwymiT fasanaurisdasaxlebasTan 1040-metr simaRleze. Caedineba mdinare mtkvarSi marcxenanapiridan 906 km-ze SesarTavidan qalaq mcxeTasTan.

mdinaris sigrZea 66km, saerTo vardna 597m, saSualo daxra 9,1%. wyalSemkrebismoculoba 270 kv.km da saSualo simaRle 1600 m.

mdinaris auzSi iTvleba 716 mdinare, saerTo sigrZiT 1926km. maTgan yvelazemsxvili Senakadi aris mdinareebi: TeTri aragvi (41km sigrZiT), Savi aragvi (30 kmsigrZiT), arakala (12km sigrZiT), kerxi (15km.sigrZiT), fSavis aragvi (56kmsigrZiT), duSeTis xevi (15 km sigrZiT), abanos xevi (12km sigrZiT), axatnis xevi16km sigrZiT), TeZami (28km sigrZiT), narekvavi (41km sigrZiT), mdinareTa qselissaSualo sixSire 0,70km/km2.mdinaris auzi Zlier ganviTarebulia marcxena sanapiroTi, mdinare fSavis-aragvis auzis gavleniT.

mdinare ikvebeba Tovlis, wvimis da gruntis wylebiT, myinvarebi misi sididismiuxedavad mdinaris kvebaSi umniSvnelo rols asrulebs.

mdinaris reJimSi gamoiyofa wyaldidoba wlis cxel periodSi da aramdgradiwyalmciroba SemodgomiT da mdgradi zamTarSi.

saqarTvelos garemos dacvis garemos saagentos (yofili garemos monitoringisa

da prognozirebis centris) bolo monacemebis mixedviT md. aragvis wyalSi

damabinZurebel nivTierebaTa koncentraciebi Semdegia:

2010 wlis 21 seqtembris #1-3/759 xelSekrulebis danarTi md.aragvi

# gansasazRvravi ingredientebi mg/l

1 Jbm5 1.782 gaxsnili Jangbadi 8.13 amoniumis azoti 0.0084 nitratis azoti 0.1305 nitritis azoti 0.3426 fosfati 0.031

4.2.3 atmosferuli haeri

proeqtiT gaTvaliswinebul teritoriaze atmosferuli haeris damabinZurebelisamrewvelo sawarmoebi an/da sxva obieqtebi ar aris ganTavsebuli.atmosferuli haeris xarisxi, mavne nivTierebebiT dabinZurebis TvalsazrisiT,savaraudod Semdegia:

cxrili 10.4.1

nivTierebis dasaxeleba nivTierebiskodi

zdk, mg/m3 miwispira fardobiTikoncentraciis maqsimaluri

mniSvneloba, Cm /z.d.k.

azotis dioqsidi, NO2 0301 0,085 < 0,1

azotis oqsidi, NO 0304 0,150 < 0,1

30

Wvartli, C 0328 0,500 < 0,1

gogirdis dioqsidi, SO2 0330 5,000 < 0,1

naxSirbadis oqsidi, CO 0337 1,000 < 0,1naxSirwyalbadebi,(navTi)

2732 1,2* < 0,1

sumacia (0301+0330) 6009 < 0,1

* zsud-zemoqmedebis saorientacio usafrTxo done

aRniSnulis Tanaxmad, sakvlevi ubani miekuTvneba dabinZurebis armqonekategoriis raions.

amasTan erTad aRsaniSnavia, rom atmosferuli haeris dabinZurebisstacionaruli wyaroebi saproeqto obieqts ar gaaCnia da Sesabamisadeqspluataciis etapze ar eqneba adgili mavne nivTierebaT gafrqvevebs.zemoxsenebulidan gamomdinare, obieqts ar esaWiroeba atmosferuli haerisdabinZurebis wyaroebis da maT mier gafrqveul mavne nivTierebaTainventarizaciis teqnikuri angariSis da atmosferul haerSi mavne nivTierebaTazRvrulad dasaSvebi gafrqvevis normebis proeqtis SemuSaveba.

4.2.4 flora da fauna

mcenareuli safari

mSeneblobisaTvis gankuTvnili teritoria warmoadgens dabali sakonservacioRirebulebis habitats, kerZod: teritoria samSeneblo narCenebiTaadabinZurebuli. masze xe mcenareebi da Sesabamisad, saqarTvelos “wiTelnusxaSi” Setanili saxeobebi ar xarobs. mcenaruli safari warmodgeniliadabali sakonservacio Rirebulebis balaxeuli safariTa da erTeulibuCqnariT, isic mcire teritoriaze.

4.2.4.1 mowyvladi ubnebi

literaturis mimoxilvisa da savele kvlevebis safuZvelze, samSeneblo moednisganTavsebis teritoriaze maRali da saSualo mowyvladobis ubnebi ar iqna iqnadadgenili. savele kvlevebi moicavda teritoriis adgilze Sefasebas, maszesensitiuri ubnebisa da saxeobebis arsebobis dadgenis mizniT.

saqmianobis ganTavsebis regionis biomravalferovnebis Sesaxeb literaturuliwyaroebis damuSavebis Sedegad dadginda regionSi arsebuli, qvemoT mocemulimowyvladi ubnebi, romlebic sakmao manZiliT arian dacilebuli samSenebloubnis teritoriidan da masze saqmianobiT raime saxis zegavlena gamoricxulia.

31

1. saguramos qedi, romelic dafarulia muxis (Quercus iberica), rcxilis(Carpinus caucasica) da wiflis (Fagus orientalis) tyeebiT. wiflis tyeebi xSiradmaradmwvane qvetyiT dominireben qedis Txemze. qvetyes qmnis kolxuriTagvisara (Ruscus hypophyllum), baZgi (Ilex colchica), wyavi (Laurocerasus officinalis),WanWyati (Euonymus armasica), suros hirkanuli saxeobebi (Hedera pastuchovii).

2. kolxuri bzis (Buxus colchica) koromebi SeiniSneba muxnar-rcxilnarebSisof. saguramos maxloblad.

3. Walis tyeebis fragmentebi (Salix australior, Populus canescens, P. nigra, Quercuspedunculiflora, Tamarix spp., Hippophaë rhamnoides da sxv.) gavrcelebulia md.aragvis gaswvriv fasanauramde.

cxovelTa samyaro

saqmianobis ganTavsebis regionSi mravali cxoveli binadrobs, maT Soris –peplis 118 saxeoba, nematodebis 93 saxeoba. regionSi dafiqsirebulia: Tevzis 84saxeoba, maT Soris 15 aris saqarTvelos endemi; qvewarmavlebis 52 saxeoba, maTSoris 15 aris kavkasiis endemi; amfibiebis 13 saxeoba, maT Soris 3 kavkasiisendemi; frinvelis 322 saxeoba, maT Soris 15 kavkasiis endemi.

Tevzebi

md. aragvis auzSi iqtiofaunis ganawilebaze mniSvnelovan zegavlenas axdensvertikaluri zonaloba, romlis maxasiaTeblebi zegavlenas axdens Tevzebisekologiasa da iqtiofaunis saxeobriv Semadgenlobaze.md. mtkvarsa d aragvSi gavrcelebulia Semdegi saxeobis Tevzebi: kalmaxi (Salmotrutta forma fario); xramuli (Capoeta capoeta); mtkvris wvera (Barbus lacerta); murwa(Barbus mursa); kavkasiuri qaSapi (Squalius cephalus); aRmosavluri frita (Alburnoidesbipunctatus); Savwarba (Acanthalburnus microlepis); mtkvris TaRliTa (Alburnus filippi);mtkvris cimori (Romanogobio persus); mtkvris goWala (Oxynemachilus brandti);oqrosferi goWala (Sabanejewia aurata); Rorjo (Neogobius melanostomus); mcire vimba(Vimba vimba); mtkvris tobi (Chondrostoma cyri); Wanari (Barbus capito capito).

32

5. alternativebis ganxilva

warmodgenil proeqtTan mimarTebaSi ganxulul iqna obieqtis adgilmdebareobis,teqnikuri da proeqtis arganxorcielebis alternatiuli variantebi.

varianti “proeqtis arganxorcieleba”, ukugdebul iqna, radganac proeqtisrealizaciasTan dakavSirebuli dadebiTi efeqtebi gacilebiT aRematebaSesaZlo uaryofiT zemoqmedebas. proeqtis arganxorcielebis SemTxvevaSi veriqneba uzrunvelyofili sakanalizacio sistemaze mcxeTis mzardi moTxovnileba.am sistemis normaluri funqcionireba aucilebelia ara mxolod mcxeTis mudmivmacxovrebelTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobesebis TvalsazrisiT, aramedturizmis ganviTarebisaTvis pirobebis Sesaqmnelad. xsenebuliinfastruqturuli sistemebis ganviTarebis gareSe mcxeTis saerTaSoriso anerovnuli masStabis turistul obieqtad ganviTarebis perspeqtiva ar eqneba.proeqtis ganxorcieleba ar aris dakavSirebuli raime gansakuTrebul damniSvnelovan uaryofiT zemoqmedebasTan garemoze. proeqtis SesaZlo uaryofiTizemoqmedebebis speqtri ar scildeba samSeneblo saqmianobasa da kanalizaciissistemebis funqcionirebasTan dakavSirebul tipiur zemoqmedebaTa farglebs. amzemoqmedebaTa daregulireba savsebiT SesaZlebelia saTanado standartebisa danormebis da winamdebare gzS-s moTxovnaTa dakmayofilebis SemTxvevaSi.

ZiriTadi teqnikuri alternativa dakavSirebulia gamwmendi nagebobis adgilsSerCevasa da teqnologiur sistemasTan. sakanalizacio Camdinare wylebisgamwmendi nagebobis mSenblobisTvis SerCeul iqna iseTi adgiliSemoTavazebul alternativebs Soris yvelaze dabalia da saSualebas iZlevasistemam TviTdinebiT imuSaos. sxva SemTxvevaSi saWiro gaxdeboda satumbisadguris damateba, rac gamoiwvevda proeqtis Rirebulebis gazrdas dadamatebiT mavne zemoqmedebas garemoze xmauris, emisiebis, vizualuri saxiT.

gamwmendi nagebobis teqnologiuri sqemis alternativebis ganxilvisasgadamwyveti faqtorebia: moTxovnebi gawmendili wylis parametrebze, nagebobismdebareoba, sainJinro-geologiuri da topografiuli pirobebi.

vinaidan wylis CaSveba unda moxdes qalaqis farglebSi, mdinaris im monakveTzesadac samomavlod gaTvaliswinebulia rekreaciuli da turistuli zonebisganviTareba, amitom gawmendili wylis xarisxze moTxovnebi gamkacrebulia.aseTi parametrebis miRweva SesaZlebelia mxolod garkveuli teqnologiebisgamoyenebiT.

nagebobis mdebareoba qalaqis istoriul centrSi kulturuli da istoriuliZeglebis siaxloves zRudavs iseTi nagebobebis gamoyenebas rogoricaaaerirebadi tborebi, fitodepuracia da sxva. es teqnologiebi moiTxovs didfarTobze Ria teritoriis gamoyenebas tborebis an xelovnuri WaobebisSesaqmnelad, rac vizualuri da esTetikuri TvalsazrisiT miuRebelia mcxeTispirobebisaTvis.

svadasxva teqnologiebi rogoricaa mag. mbrunavi bioreaqtorebi an modulebi,Tavisi warmadobiT da wylis gawmendis xarisxis parametrebiT ver akmayofilebsproeqtiT gaTvaliswinebul mkacr moTxovnebs.

zemoTaRniSnulis gaTvaliswinebiT, upiratesoba mieniWa Tanamedrove srulibiologiuri gawmendis teqnologiur sqemas aqtivirebuli lamis principze. amsqemis ganxorcielebis SemTxvevaSi miiRweva gawmendili wylis moTxovniliparametrebi. aseve gaTvaliswinebulia, samomavalod, saWiroebis SemTxvevaSi,

33

gamwmendi nagebobis gafarToebis, warmadobis gazrdis da gawmendis damatebiTietapebis gamoyenebis SesaZlebloba.

gamwmendi nagebobis eqspluataciis dros warmoqmnili lamis marTvisalternativa

lamis, rogorc narCenis marTvis alternatiul variantebad SesaZloa ganxiluliqnas, misi xelmeored gamoyenebis/utilizaciis Semdegi SesaZlo saxeebi:

o nagavsayrelze gatana-dafarva.

o soflis meurneobaSi gamoyeneba.

olandSaftis arqiteqturaSi gamoyeneba (magaliTad regionis erozirebuliniadagis gamwvanebisaTvis)

o xe-tyis gaSenebaSi gamoyeneba, sadac xe Semdeg gamoiyeneba sawvav masalad ansamSeneblo industriaSi.

o sawvavis saxiT gamoyeneba, wiaRiseuli sawvavis nacvlad (mag. cementiswarmoebaSi).

upiratesad miCneul iqna lamis qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsurisakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salame moednebze ganTavseba, vinaidangamwmendSi warmoqmnili lamis moculoba ar aris didi da misi maqsimaluriraodenoba iqneba 25 m3/dReSi. aRniSnuli saSualeba iZleva Tavidan iqnasacilebuli lamis ganTavsebisTvis calke sacavebis mowyoba da masTandakavSirebuli uaryofiTi zemoqmedebebi arsebul garemoze. lamis, romelicmoTavsdeba specialur konteinerebSi, gatana ganxorcieldeba yoveldRiuradspecialuri manqanebis saSualebiT da ganTavsdeba qq. Tbilisi-rusTavisregionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salamemoednebze. aRniSnuli ganxorcieldeba kompania GWP-s mier, romelsac gaaCnia amsaqmianobaze garemoze zemoqmedebis nebarTva #00230 20.06.09. (ix. danarTSiSeTanxmeba GWP-sTan).

danarCeni variantebis ganxorcieleba ki moiTxovs narCenis sacavebs gamwmendnagebobaze, romelSic droebiT Seinaxeba salame moednebSi gauwylovebulinarCeni, maTi Semdgomi realizebis mizniT. Sesabamisad ufro meti raodenobiTnarCenis warmoqmnis SemTxvevaSi aqvs azri maT ganxorcielebas, realizebiskuTxiT.

aseTi sacavi auzebis daniSnulebaa:

narCenis warmoebisa da masze moTxovnis dabalanseba, romelic sezonuradcvalebadi iqneba.

sacavi moculobiT uzrunvelyofa, rac iZleva calkeul fermebsa dalandSaftis arqiteqturisTvis moTxovnis gansazRvris saSualebas, rasacdro sWirdeba.

naleqis higienizaciis uzrunvelyofa.

amasTan, narCenebis sacavis mowyoba gazrdis mosaxleobaze suniTa da higienurisituaciis gauaresebis riskiT Sewuxebis safrTxes.

amdenad, lamis marTvis danarCeni alternativebi ugulvebelyofili iqna.

34

6. garemoze zemoqmedebis Sefaseba da analizi

Sesasrulebeli samuSaoebi da mosalodneli zemoqmedeba

Casatarebeli samuSaoebi mosalodneli zemoqmedeba

samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis faza

samSeneblo moednis momzadebasamuSaoebis Casatareblad:

gare misasvleli gzebisa damisadgomebis mowyoba;

sasawyobo meurneobis da sawarmoobazis Seqmna;

mSeneblobis saWiroebisaTvisdroebiTi Senobebis da nagebobebismowyoba;

samSeneblo moednebis da ubnebisSemoRobva (damcavi da sasignalo);

miwebis rekultivaciisaTvisgamosayenebeli gruntis saniadagoSris moWra da specialuradgamoyofil adgilebSi dasawyobeba;

wyalsarini samuSaoebis Catareba(mSeneblobis periodisaTvis);

mudmivi da droebiTi Siga samoednogzebis mowyoba;

droebiTi energomomaragebisuzrunvelyofa;

wvis produqtebis araorganuli mtvrisgavrceleba;

xmauris da aRqmadi da SesamCnevivibraciis gavrceleba;

adgilobrivi gzebis safarisdazianeba;

myari da Txevadi narCenebis warmoqmna(gamoyenebuli akumulatorebi,saburavebi, zeTebi);

sawvavisa da zeTebis daRvris riski;

niadagis nayofieri fenis dakargva;

habitatebis droebiTi dakargva;

adgilobrivi veluri bunebisdroebiTi SeSfoTeba;

mosaxleobis usafrTxoebasTandakavSirebuli potenciuri riskebi.

gamwmendi nagebobis infrastruq-turaSi Semavali obieqtebismeneblobis samuSaoebi:

samSeneblo-samontaJo samuSaoebi;

avtotransportis, specialurisamSeneblo teqnikis da meqanizmebismuSaoba da maTi sawvaviT gamarTva;

droebiTi gzebis mSenebloba;

droebiTi samSeneblo bazisfunqcionireba.

atmosferul haerSi mtvris, wvisproduqtebis gavrceleba;

xmauris gavrceleba;

sawvavisa da zeTebis daRvris riski;

saxifaTo narCenebis warmoqmna.

biomravalferovnebis komponentebisdazianeba/SeSfoTeba (Zalian mcirealbaToba)

eqspluataciis faza

gamwmendi nagebobis sistemebismimdinare teqnikuri momsaxureba.

atmosferul haerSi mtvris, wvisproduqtebis gavrceleba;

xmauris gavrceleba;

sawvavisa da zeTebis daRvris riski;

momsaxure personalisusafrTxoebasTan dakavSirebulipotenciuri riskebi, rogoricaa:travmebi da mowamvla usafrTxoebis

35

zomebis darRvevis SemTxvevaSi.

gamwmendi nagebobis sistemebiseqspluatacia

mcxeTis da misi mimdebareteritoriebis sanitariuli daekologiuri mdgomareobisgaumjobeseba.

avariuli situaciebis Sedegadwarmoqmnili riskebi, rogoricaa:gauwmindavi wylis zedapirulwyalsatevSi moxvedra; agreTveaRniSnulis gamo mosaxleobishigienuri pirobebis gauaresebissafrTxe.

teqnologiuri procesis Tanmxlebilamis warmoqmna, rac, saTanadomarTvis gareSe, mZafri sunisgavrcelebis, organuli nivTierebebiTgaremos dabinZurebis da infeqciisgarvrcelebis saSiSroebas Seqmnis.

6.1. samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis faza

6.1.1 ზემოქმედება ფიზიკურ გარემოზე

emisiebi atmosferul haerSi

atmosferuli haeris dabinZurebis stacionaruli wyaroebi saproeqto obieqts(q. mcxeTis Camdinare wylebis gamwmend nagebobebs) ar gaaCnia da Sesabamisadeqspluataciis etapze ar eqneba adgili mavne nivTierebaTa gafrqvevebs.

zemoxsenebulidan gamomdinare, obieqts ar esaWiroeba atmosferuli haerisdabinZurebis wyaroebis da maT mier gafrqveul mavne nivTierebaTainventarizaciis teqnikuri angariSis da atmosferul haerSi mavne nivTierebaTazRvrulad dasaSvebi gafrqvevis normebis proeqtis SemuSaveba.

ganxilulia mSeneblobis etapis samuSaoebis warmoebisas atmosferuli haerisdabinZurebis SesaZlebloba.

aRniSnul samuSaoTa nusxidan Sefasebulia da gaangariSebulia mosalodneliemisiebi atmosferul haerSi iseTi teqnologiuri procesebidan, rogoricaamiwis samuSaoebis Sesruleba (tranSeis gaTxra, milebis SeduReba, maTitranSeaSi Cawyoba, tranSeis Sevseba miwayriliT da a.S.) am operaciebisganxorcielebisaTvis gaTvaliswinebulia mTeli rigi manqana-meqanizmebiseqsploatacia da sxva saWiro materialuri resursebis gamoyeneba maT SorisSeduRebis eleqtrodebis CaTvliT.

gamomdinare zemoaRniSnulidan identificirebulia dabinZurebis SemdegiZiriTadi wyaroebi: eqskavatori, buldozeri, amwe milCamwyobi da SemduRebeliagregati traqtoris bazaze. es meqanizmebi muSaoben sawvavis gamoyenebiT damaTi gamonabolqvi Sefasebulia saeqspluatacio simZlavris, xolo gafrqvevebisaSemduReblo operaciebidan masalebis xarjis gaTvaliswinebiT moqmednormatiul da sacnobaro dokumentaciaze dayrdnobiT.

36

samSeneblo moedanze warmoebuli samuSaoebis Sedegad mosalodneliaatmosferul haerSi mavne nivTierebaTa gamoyofa mobiluri (samSeneblosatransporto saSualebebi: eqskavatorebi, buldozerebi, avtoTviTmclelebi)wyaroebidan, ris Sedegadac gaifrqveva mtveri, naxSirJangi, azotis oqsidebi,gogirdis dioqsidi, Wvartli, naxSirwyalbadebi.

qvemoT warmodgenil cxrilSi warmodgenilia am mavne nivTierebaTa zRvrulad

dasaSvebi koncentraciis sidideebi.

cxrili 6.1

atmosferuli haeris xarisxobrivi normebi: me-6 Tavis saqarTvelos jandacvis

usafrTxoebis wesis (27.06.2007) 22-e punqtis mixedviT. socialuri jandacvis

miznis Sesabamisad, saqarTvelos jandacvis, Sromisa da socialuri dacvis

saministro qmnis da ayalibebs usafrTxo garemos xarisxobriv normebs

kacobrionisaTvis, rac moicavs dasaSveb koncentraciebs da arajansaRi

zemoqmedebis normebs. aRniSnuli wesis mixedviT, haeris dabinZurebiagan dacvis

wesebi da arajansaRi zemoqmedebis normebi mocemulia brZanebaSi, rac Seexeba

“garemos xarsisxobrivi pirobebis normebis damtkicebas”, romelic gamocemuli

iqna 2001 wlis 16 agvistos, brZaneba # 297/N saqarTvelos jandacvis, Sromisa

da socialuri dacvis ministris mier. (saqarTvelos sakanonmdeblo macne # 90

24.08.2001) garkveuli cvlilebebiTa da damatebebiT, rac Setanili iqna imave

saministros brZanebaSi # 38/N (24.02.2003). atmosferuli dabinZurebis normebi

agreTve mocemulia brZanebaSi #89 (23,10.2001). es gaxlavT brZaneba, romelic

Seexeba haeris daminZurebis indeqsis gamoTvlas.

dambinZureblebis maqsimalurad dasaSvebi koncentracia atmosfros miwiszedafenaze

xmauris standartebi: standartebi xmauris Sesaxeb daSvebulia saqarTvelos

jandacvis, Sromisa da socialuri dacvis saministros brZanebuleba # 297/N-sSesabamisad “garemos xarsisxobrivi normebze normebis damtkiceba”, romelic

gamocemuli iqna 2001 wlis 16 agvistos. iq gansazRvrulia xmauris dasaSvebi

normebi, rogorc maqsimalurad dasaSvebi normebi teritoriebis ramdenime

nivTiereba

Mmaqsimaluri zRvrulad dasaSvebikoncentracia, mg/m3

azotis dioqsidi0,085/30 wuTi0,04/24 saaTi

gogirdis dioqsidi 0,5/ 30 wuTi0,05/24 saaTi

naxSirorJangisdioqsidi

5,0/30 wuTi3,0/24 saaTi

araorganuli mtveri0,3

37

zonisaTvis

droxmauris saSualo

dasaSvebi moculoba(DCB)

xmauris maqsimaluridasaSvebi normebi (DCB)

dilis 7–saRamos 11 sT

55 70

saRamos 7–dilis 11 sT

45 60

manqana-danadgarebis xmis eqsploatacia uzrunvelyofili unda iqnassaqmianobebis msvlelobisas drois dadgenil periodSi, raTa isiniimyofebodnen karg samuSao pirobebSi, rom emisiebi ar aRematebodesatmosferoSi maqsimalur dasaSveb koncentraciebs.

xmauri

xmauris gavrceleba

saqmianobisas xmauris gamomwvevi ZiriTadi wyaroebia avtotransportis dasamSeneblo teqnikis moZraoba da muSaoba samSeneblo moedanze da masTanmisasvlel gzebze. uaxloesi mosaxle samSeneblo teritoriidan dacilebulia300 metriT. gaangariSebuli iqna, rom xmauris doneebi uaxloes mimRebTan iqneba6 decibelze dabla da amrigad, saerTaSorisod misaReb donnebze dabla.

zemoqmedeba hidrologiur balansze

gamwmendi nagebobis samuSaoebis Sesrulebis periodSi zemoqmedebamosalodnelia rogorc zedapirul, aseve miwisqveSa gruntis wylebze.zedapiruli wylebis dabinZureba SesaZlebelia Semdeg SemTxvevebSi:

navTobproduqtebis daRvra, maTi Senaxvisa da samSeneblo teqnikisa dasatransporto saSualebebis gamarTvis dros;

miwis samuSaoebis Sesrulebisas dabinZurebuli wylebis CaSvebisas;

manqanebis an aRWurvilobis narecxi wylebis CaSvebisas;

sakanalizacio koleqtorebis da satumbi sadgurebis samuSaoebisSesrulebisas;

samSeneblo narCenebis araswori marTvis SemTxvevaSi.gruntis wylebis dabinZureba mosalodnelia:

kanalizaciis mildenebis samuSaoebis Sesrulebis dros;

satumbi sadgurebis da gamwmendi nagebobebis mSeneblobis dros.

mizanmimarTuli garemosdacviTi menejmentisa da dagegmili SemarbilebeliRonisZiebebis Sesrulebis pirobebSi wylis garemoze mniSvnelovani zemoqmedebaSesaZlebelia gamoiricxos. amasTan aucilebelia kanomdeblobiT dadgenilizdC-s proeqtis momzadeba.

rogorc cnobilia, gamwmendi nagebobis teritoria ganlagebulia q. mcxeTaSimdinare aragvis da mtkvris SesarTavTan, md. aragvis marjvena napirze.aRniSnuli monakveTi xvdeba zahesis kaSxlis Setborvis zonaSi. Sesabamisad,mdinaris maqsimaluri doneebis regulireba xdeba kaSxlis wyalsagdebi dawyalgamSvebi nagebobebis farebis meSveobiT, amitom teritoriis datborvis

38

albaToba zalian mcirea. am ubanze aragvis marjvena napirze mowyobiliabetonis filebiT mopirkeTebuli napirdamcavi damba. amasTanave,gasaTvaliswinebelia, rom md. aragvis wylis maqsimaluri xarjebis regulirebaxdeba Jinvalis wyalsacaviT, romelic mdebareobs saproqto nagebobidandaaxloebiT 40 km-Si da romlis moculoba daaxloebiT 500 mln m3-ia.

niadagebis dazianeba

rogorc wina TavebSi iyo aRniSnuli, mSeneblobisaTvis gansazRvruliteritoria ukve Zlier dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT da Sesabamisadniadags umetes SemTxvevaSi dakarguli aqvs struqtura. Tumca qvemoT maincmocemulia masze zemoqmedebis saxeebi da gasatarebeli qmedebebi.

samuSaoebis mimdinareobis periodSi nidagis dabinZureba SeiZleba gamoiwvios:

navTobproduqtebis daRvram maTi Senaxvisa da samSeneblo teqnikisa dasatransporto saSualebebis gamarTvis dros;

samSeneblo moednis da sasawyobo bazis mowyobisas niadagis nayofierifenis dazianebam;

sayofacxovrebo da samSeneblo narCenebis (SesafuTi masalebi, qva daqvaqviSa, cementis, betonis da xe-tyis masalis narCenebi da a.S)arasworma marTvam. aRniSnulis Tavidan asacileblad saWiroa gatardessaTanado RonisZiebebi, romlebic mocemulia qveviT, Sesabamis TavSi.

6.1..2 biologiur sistemaze zegavlenis Sefaseba

zemoqmedeba mcenareul safarze

winaswarma vizualurma, aseve arsebuli masalis literaturulma SefasebamsamSeneblo obieqtebis arealSi ver gamoavlina romelime mniSvnelovanifloristikuli komponentis arseboba. teritoriaze saqarTvelos „wiTelnusxaSi“ Setanili mcenareTa saxeobebis ar dafiqsirda.

zemoqmedeba cxovelTa samyaroze

vizualurma Sefasebam proeqtis ganxorcielebis teritoriebze ver gamoavlinaromelime mniSvnelovani faunis saxeoba, romelsac gansakuTrebuli damcaviRonisZiebebis gatareba sWirdeba.

garkveuli droebiTi negatiuri zemoqmedeba mosalodnelia mSeneblobisperiodSi. zemoqmedeba dakavSirebuli iqneba xmauris gavrcelebasTan daantropogenuli datvirTvis zrdasTan. zemoqmedeba droebiTia da gagrZeldeba,mxolod ramdenime Tve, samuSaoebis mimdinareobis periodSi.

aRsaniSnavia iqTiofaunaze mosalodneli dadebiTi zemoqmedeba, racdakavSirebuli iqneba, qalaqis sakanalizacio koleqtorebis mowesrigebiT daSesabamisi gamwmendi nagebobebis mowyobiT gamowveul zedapiruli wyalsatevebisdabinZurebis minimizaciasTan.

iqTiofaunaze, maT Soris saqarTvelos „wiTel nusxaSi“ Setanili saxeobebzezemoqmedebis sakiTxi aisaxeba monitoringis gegmaSi, zemoqmedebis SemTxvevaSi

39

misi Tavidan acilebis, Serbilebisa da sakompensacio RonisZiebebis dagegmvismizniT.

zemoqmedeba niadagebze

gamwmendi nagebobisTvis SerCeuli adgili warmoadgens sruliad degradirebulda samSeneblo narCenebiT dafarul teritorias, gamomdinare am faqtidanmSeneblobas uaryofiTi zegavlena niadagze ar eqneba. Tu teritoriis gawmendisSemdeg aRmoCndeba humusovani fena is iqneba moxsnili da dasawyobebuli, xoloSemdgom gamoiyeneba teritoriis keTilmowyobisa da gamwvanebisTvis.mSeneblobis Semdeg, teritoriis aRdgena moxdeba kanonmdeblobis Sesabamisad.

zemoqmedeba dacul teritoriebze

mcxeTis kanalizaciis sistemebis reabilitaciis proeqtiT gaTvaliswinebulisamuSaoebis Sesrulebisas Tbilisis erovnul parkze mniSvnelovani negatiurizemoqmedeba mosalodneli ar aris, misi dacilebis manZilidan da ganTavsebisadgilidan gamomdinare.

6.1.3 zemoqmedeba kulturul memkvidreobaze

samSeneblo ubnebi ar aris ganlagebuli cnobili miwiszeda Zeglebis anarqeologiurrad saintereso ubnebis maxloblad. aqedan gamomdinare mcxeTiskanalizaciis sistemebis reabilitaciis proeqtiT gaTvaliswinebulisamuSaoebis Sesrulebisas ar aris mosalodneli maTze rame saxis uaryofiTizemoqmedeba. miuxedavad amisa, ar aris gamoricxuli mSeneblobis procesSiarqelologiuri fenebis ganadgureba. am mcire albaTobis safrTxisgamosaricxavad, aucilebeblia, rom miwis samuSaoebis procesSi ganxorcieldesarqeologiuri zedamxedveloba 4.1.4 TavSi moyvani proceduris Sesabamisad.

6.1.4 socialuri zemoqmedeba

adamianis janmrTeloba da usafrTxoeba

samSeneblo moednebze mosalodnelia zemoqmedeba adamianebis janmrTelobasa dausafrTxoebaze. SeiZleba gaizardos, jandacvisa da usafrTxoebis wesebisaraswori dacviT gamowveuli, daavadebebis gavrcelebis potenciali. iqnebasocialurad gadamdebi daavadebis, Sidsis HIV/AIDS gavrcelebis mzardi riski.Semarbilebeli RonisZiebebi moicavs: (1) adeqvaturi jandacvis saSualebebisuzrunvelyofas samSeneblo moedanze; (2) jandacvisa da usafrTxoebis menejeri,romlic dainiSneba kontraqtoris mier TiToeul moedanze, aseve pirveladidaxmarebis saSualebebi unda iyos mzad; (3) personals unda utardebodestreiningi ZiriTad sanitarul da jandacvis sakiTxebSi (mag. rogor unda iqnasTavidan acilebuli sqesobrivad gadamdebi daavadebebi, rogoricaa SidsiHIV/AIDS), zogad jandacvisa da usafrTxoebis sakiTxebSi da specifikursafrTxeebze, rac dakavSirebulia maT samuSaosTan; (4) personaluri dacvismowyobiloba muSebisaTvis, rogoricaa usafrTxoebis fexsacmeli, Cafxutebi,xelTaTmanebi, damcavi tansacmeli, muqi saTvaleebi da yurebis dacva; (5) sufTasasmeli wyali da usafrTxo sanitaria muSebisaTvis; (6) adeqvaturi dacvasaerTo sazogadoebasTan mimarTebaSi, maT Soris usafrTxoebis barierebi dasafrTxis Semcveli adgilebis markireba; (7) usafrTxo Sesvla samSeneblo

40

moedanze im xalxisaTvis, romelTa dasaxleba da misasvleli gzebi droebiTmowyvetilia gzis samSeneblo samuSaoebis gamo; (8) Sesabamisi drenaJi samuSaomoednebze, raTa uzrunvelyofili iqnas is, rom daavadebis gadamtanebi,rogoricaa dadmdgari wylis sxeulebi da gubeebi ar warmoiqmnas; da (9)septikuri avzi da nagvis yuTi daidgmeba samSeneblo moedanze, romelicperiodulad gasufTavdeba kontraqtorebis mier, raTa Tavidan iqnas acilebulidaavadebaTa epidemia.

mZime satransporto saSualebebis intensiuri moZraoba aucilebelia imisaTvis,

rom saWiro raodenobis masalebi miwodebuli iqnas Sesabamis moednebze

samSeneblo koridoris SigniT. aRniSnulTan mimarTebaSi unda gaTvaliswinebul

iqnas iseTi zemoqmedebani rogorica xmauri da vibracia, satransporto

sacobebi, haeris dabinZureba, mtveri da is riskebi, romlebic dakavSirebulia

sawvaviT gamarTvasTan da satransporto saSualebebis gawmendasTan. samSeneblo

moednebi qmnian garkveul usafrTxoebis riskebs mosaxleobisaTvis da, amis gamo,

mniSvnelovania usafrTxoebis normebTan Sesabamisoba. kontraqtori

pasuxismgebelia imaze, rom uzrunvelyos yvela samSeneblo satransporto

saSualebebis mier siCqaris SezRudvebis dacva samSeneblo moednebze da

sazogadoebriv gzebze, aseve uzrunvelyos Sesabamisi gamafrTxilebeli niSnebis

da barierebis dayeneba, aseve gamoyofil unda iqnas personali moZraobis

gakontrolebis mizniT. yovelgvari satransporto saSualeba unda aRWurvili

iyos smenadi gamafrTxilebeli xelsawyoebiT, rodesac axdenen ukusvlas.

kanalizaciis sistemebis mSeneblobis samuSaoebis mimdinareobis periodSi

adamianTa usafrTxoeba reglamentirebulia Sesabamisi standartebiT,

samSeneblo normebiT da wesebiT, agreTve sanitaruli normebiT da wesebiT.

samSeneblo da aRdgeniTi samuSaoebis reglamentirebuli ganxorcielebis

pirobebSi adamianebis janmrTelobasa da usafrTxoebaze uaryofiTi zemoqmedeba

pirdapiri saxiT mosalodneli ar aris.

dawesebuli reglamentis darRvevis (magaliTad, satransporto saSualebis an/da

samSeneblo meqanizmis araswori marTva), agreTve sxvadasxva mizezis gamo

Seqmnili avariuli situaciis SemTxvevaSi SesaZlebelia rogorc arapirdapiri,

ise meoradi uaryofiTi zemoqmedeba sakmaod mZime saxifaTo SedegebiT

(travmatizmi, sikvdili), magram aRniSnuli zemoqmedebis riskis done

kanalizaciis obieqtebis mSeneblobis dros ar gansxvavdeba im riskisagan,

romelic damaxasiaTebelia nebismieri sxva saqmianobisaTvis, sadac

gamoyenebulia analogiuri satransporto saSualebebi da samSeneblo

meqanizmebi. mosalodneli arapirdapiri zemoqmedeba (magaliTad, travmatizmis

riskis amaRleba) da meoradi zemoqmedeba (magaliTad, atmosferuli haeris

xarisxis gauareseba, xmauris gavrceleba) aq moklevadiani iqneba.

sareabilitacio samuSaoebis mimdinareobis periodSi adamianebis janmrTelobasa

da usafrTxoebaze kumulaciuri xasiaTis uaryofiTi zemoqmedeba gulisxmobs,

rogorc pirdapiri/arapirdapiri da meoradi xasiaTis zemoqmedebebis Sejamebas

(rac mosalodneli ar aris) ise analogiuri (magaliTad, mSeneblobis periodSi

satransporto saSualebis da samSeneblo meqanizmis gamoyeneba sxva

saqmianobasTan dakavSirebiT) an/da gansxvavebuli xasiaTis saqmianobiT

gamowveul zemoqmedebebTan Sejamebas, rac samuSaoebis mimdinareobis periodSi

SesaZlebelia rogorc reglamentirebul (saStato) reJimSi, ise avariul

situaciebSi.

41

samSeneblo samuSaoebis adamianebis janmrTelobasa da usafrTxoebazemosalodneli zemoqmedebis matrica mocemulia qvemoT cxrilSi:

adamianebis janmrTelobasa da usafrTxoebaze mosalodneli zemoqmedeba mSeneblobisperiodSi

mosalodnelizomoqmedebisxasiaTi

mosalodneloba /pirobebi

mudmivi droebiTi

mokle-vadiani

saSua-lo

grZel-vadiani

pirdapiri mosalodneli ar aris

arapirdapiri reglamentis darRveva,avariuli situacia

+

meoradi +

kumulaciuri sxva saqmianoba +

socialuri pirobebis Secvlis SesaZlebloba

nebismieri socialuri zemoqmedeba, romelic dakavSirebulia sareabilitacio ansamSeneblo saqmianobasTan, iqneba xanmokle da lokalizebuli. zemoqmedebaSeiZleba moicavdes: safrTxeebs sazogadoebis wevrebisTvis da uaryofiTzegavlenas adgilobriv infrastruqturaze.

sareabilitacio samuSaoebis socialur-ekonomikur pirobebze mosalodnelizemoqmedebis ganxilvisas gasaTvaliswinebelia Semdegi faqtorebi:

SesaZlo demografiuli cvlilebebi;

mosaxleobis dasaqmeba;

samSeneblo RonisZiebebis SezRuduli bunebis gamo, mniSvnelovani zemoqmedebacxovrebis tradiciul stilze, an adgilobriv demografiul situaciaze araris mosalodneli, radgan samuSaoebis mimdinareobis procesSi ZiriTadadgamoyenebuli iqneba adgilobrivi muSa resursi. amgvarad, pirdapiri zemoqmedebaar aris mosalodneli, rac Seexeba arapirdapir an meorad zemoqmedebas(magaliTad, axali ojaxebis Seqmna), aq prognozi SeuZlebelia.

sareabilitacio samuSaoebze ZiriTadad dasaqmebuli iqneba adgilobrivimosaxleoba, rac dadebiT zemoqmedebad unda CaiTvalos.

miwis sakuTreba da miwaTsargebloba

gamwmendi nagebobis sistemebis mSeneblobis proeqtis farglebSi dagegmilisamSeneblo da aRdgeniTi samuSaoebi Catardeba saxelmwifo (municipalur)sakuTrebaSi arsebul teritoriebze. kerZo mflobelobaSi arsebuli miwisnakveTebis gamoyeneba ar aris dagegmili.

dasaqmeba da ekonomikuri saqmianoba

proeqtis mimdinareobis periodSi samuSaoebze mSenebeli kontraqtoris miergamoyenebuli iqneba garkveuli raodenobis adgilobrivi specialistebi damuSebi, rac mosaxleobis dasaqmebaze dadebiTi zemoqmedebaa.

zemoqmedeba satransporto nakadebze

droebiTi zemoqmedeba satransporto nakadebze mosalodnelia mxolodmSeneblobis periodSi. satransporto nakadebze zemoqmedebas adgili eqneba

42

samSeneblo masalebis da narCenebis transportirebisas. mTavari datvirTvamosalodnelia samSeneblo masalebisa da sakanalizacio milebistransportirebisas samSeneblo moedanze.garkveuli sakiTxebi da qveiTad mosiaruleTa usafrTxoeba, SesaZlozemoqmedebani da Semarbilebeli zomebi mocemulia gmg-Si.

moZraobis detaluri gegma momzadebuli unda iqnas kontraqtoris miermobilizaciis dawyebamde da SeTanxmebuli unda iqnas mgf-sTan da sagzaopoliciasTan, raTa Tavidan iqnas acilebuli avariuli SemTxvevebi.

6.2 zegavlena kanalizaciis sistemebis operirebis fazaSi

6.2.1 fizikur sistemebze zemoqmedebis Sefaseba

gamwmendi nagebobis sistemebis eqspluataciis periodSi fizikur sistemebzenegatiuri zemoqmedeba mosalodnelia komunikaciebis mimdinare SekeTebisperiodSi, rac dakavSirebuli iqneba atmosferul haerSi xmauris, mtvris dawvis produqtebis gavrcelebasTan. aRniSnuli zemoqmedeba moklevadiania da ariqneba mniSvnelovani.

garemoze mniSvnelovani zemoqmedeba mosalodnelia sakanalizaciokoleqtorebze SesaZlo avariuli situaciebis dros.

6.2.2 biologiur sistemaze zegavlenis Sefaseba

is faqti, rom mcxeTis municipalitetSi ar aris Camdinare wylebis gamwmendinageboba da Camdinare wylebi pirdapir Caedineba mdinareSi gawmendis gareSe,ganapirobebs uaryofiT garemosdacviT da sanitarul pirobebs. es ukanaskneliiwvevs mdinaris dabinZurebas da saSiSi infeqciebis gavrcelebas.gauwmendavi Camdinare wylebis gamoyofis parametrebi mocemulia qvemoTcxrilSi:

cxrili 6.3.2.1

# Semadgenlebiarsebuli

koncentraciaerTeuli

1. BOD5 (Janbadis biologiurimoTxovnileba)

60 g/1 sulze/dR

2. COD (Janbadis qimiuri moTxovnileba) 120 g/ sulze /dR

3. Sewonili myari nawilakebi 70 g/ sulze /dR

4. BOD-koncentracia 171 mg/l

5. COD- koncentracia 343 mg/l

6. gafiltvradi myari nawilebi 200 mg/l

7. Kjeldahl-azotis koncentracia 34 mg/l

arsebuli viTarebidan gamomdinare miRebul iqna gadawyvetileba, aSendesCamdinare wylebis gamwmendi nageboba, romelic uzrunvelyofs q, mxeTis

43

sakanalizacio wylebis gawmendas da CaSevbuli Camdinare wylis xarisxisgaumjobesebas. saxeldobr, gamwmendi nagebobis mSeneblobiT dadaproeqtebuli teqnologiuri sqemis wyalobiT mdinaris da misiSemogarenis ekologiuri da sanitaruli pirobebi gaumjobesdeba. gardaamisa, garemoze uaryofiTi zemoqmedebisa da avariuli situaciebisTavidan acilebis mizniT saWiroa Sesabamisi marTvis RonisZiebebisganxorcieleba. wiaaRmdeg SemTxvevaSi gaizrdeba mdinaris dabinZurebisada infeqciuri daavadebebis gavrcelebis riski.

Camdinare wylis gawmendis Semdeg, mdinareSi CaSvebis parametrebinaCvenebia qvemoT mocemul cxrilSi:

cxrili 6.3.2.2

# SemadgenlebidasaSvebi

koncentracia mg/l

maqsimalurad dasaSvebi

CaSveba g/sT

1.Sewonili

nawilakebi30 7125

2. BODtotal 6 1425

3. COD 30 7125

4. Aazotis amoniumi 0,39 93

5. nitratebi (NO3) 45 10688

6. notritebi(NO2) 3,3 784

7.polifosfatebi

(PO4)3,5 831

mocemuli maCveneblebidan gamomdinare, mdinaris wylis bilogiur garemozezemoqmedeba iqneba dadebiTi proeqtis ganxorcielebis Semdeg da gamwmendinagebobis funqcionirebis mTeli periodis ganmavlobaSi.

kanalizaciis sistemis eqspluataciis periodSi biologiur sistemebzemniSvnelovani negatiuri zemoqmedeba mosalodneli ar aris. zemoqmedebaZiriTadad mosalodnelia wylis biomravalferovnebaze, isic im SemTxvevaSi, TumdinareSi raime mizeziT moxvdeba gauwmendavi Camdinare wyali.

6.2.3 socialuri zegavlenis Sefaseba

kanalizaciis sistemebis eqsploataciis periodSi negatiuri zemoqmedebamosalodnelia komunikaciebis mimdinare SekeTebis dros, rac gamoixatebamosaxleobis droebiTi SewuxebiT. agreTve narCenebis araswori marTvisSemTxvevaSi (rogoricaa gamwmendSi dagrovili lami da misi, rogorc narCenisaraswori marTvis SemTxvevaSi, anu teritoriidan gatanis pirobebis da vadebisdarRvevisas) mosalodnelia mosaxleobis suniT Sewuxeba.

proeqtis ganxorcielebis SemTxvevaSi mosalodnelia mniSvnelovani dadebiTisocialuri efeqti, kerZod:

zedapiruli wylis obieqtebSi sameurneo_fekaluri Camdinare wylebisgawmendis gareSe CaSvebis aRkveTa

44

kanalizaciis sistemebis proeqtis ganxorcieleba uzrunvelyofssakurorto infrastruqturis mdgrad ganviTarebas, rasac mniSvnelovaniroli eniWeba qalaqisa da raionis socialur_ekonomikuriganviTarebisaTvis.

6.2.4 SesaZlo avariuli situaciebi da mosalodneli Sedegebi

Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis proeqtSi mocemuli teqnologiurireglamentis monacemebis gaanalizebis safuZvelze Camoyalibebuli iqnaavariuli situaciebis warmoqmnis SesaZlo variantebi, romlis mixedviTacuzrunvelyofili unda iqnes avariebis Tavidan acileba saWiro RonisZiebebisSemuSavebis safuZvelze. RonisZiebebis SemuSavebamde unda moxdes avariulirisk-faqtorebis Sefaseba, romlis mizania erTis mxriv xeli Seuwyosgadawyvetilebis miRebas proeqtis ganxorcielebis mizanSewonilebisTvalsazrisiT, meores mxriv, rogorc zeviT aris aRniSnuli, Seqmnas safuZveligaremoze negatiuri zemoqmedebis Tavidan asacilebeli an mniSvnelovnadSemarbilebeli RonisZiebebis dasadgenad.

amasTan arsebiTia is garemoeba, rom riskis Sefaseba pirdapir arisdamokidebuli am RonisZiebebis kompleqsis Semadgenlobaze.

garemosdacviTi mimarTulebis receptorebze zemoqmedebis moxdena warmoadgensmizez-Sedegobrovi jaWvis bolo rgols, romlis ZiriTadi komponentebia:

teqnologiuri sqemiT gaTvaliswinebuli calkeul samuSaoebTandakavSirebuli riskis Semcveli situaciebis warmoqmna (xanZari,satransporto saSualebebidan da samSeneblo teqnikidannavTobproduqtebis daRvris saSiSroeba);

mgrZnobiare receptorebze (atmosferuli haeri, niadagi, grunti anzedapiruli wylebi, habitatebis zogierTi saxeobebi) negatiurizemoqmedeba.

negatiuri zemoqmedebis maxasiaTeblebia damabinZurebeli wyaroebis albToba,xarisxi da moculoba (SesaZlebelia zemoqmedebis wyaros albaToba iyosmaRali, magram zemoqmedebis sidide _ saSualo).

Sesabamisad, RonisZiebebi SesaZlebelia mimarTuli iyos erTi mxriv am jaWvisnebismieri rgolis cdomilebis albaTobis anu zemoqmedebis albaTobisSemcirebisaken, meores mxriv _ RonisZiebaTa mizania zemoqmedebis sidideebisminimizacia. RonisZiebaTa saxeebis yvelaze kargi mimarTulebaa SesaZleblobisfarglebSi negatiuri zemoqmedebis nulamde dayvana.

zogadad SeiZleba iTqvas, rom avariebis Tavidan acilebis mizniT, daculiiqneba saqarTveloSi moqmedi usafrTxoebis standartebis teqnikuri moTxovnebi.gaTvaliswinebulia zogadi da specialuri moTxovnebi mavne nivTierebebismimarT, feTqebusafrTxoeba, biologiuri usafrTxoeba,. eleqtrousafrTxoeba,usafrTxoebis moTxovnebi samSeneblo teqnikis mimarT, usafrTxoebismoTxovnebi CasatvirT-gadmosatvirTi samuSaoebis Catarebisa da tvirTebisgadaadgilebis dros.

45

7. negatiuri zemoqmedebis Semcirebis RonisZiebebi

7.1 samSeneblo samuSaoebis warmoebis faza

emisiebi atmosferoSi da xmauri

atmosferul haerze mSeneblobiT gamowveuli negatiuri zemoqmedebisminimizaciisaTvis gaTvaliswinebuli unda iyos:

transportis moZraobis SeTanxmebuli marSrutebis mkacri dacva;

avtotransportis gamarTulad muSaobis uzrunvelyofa, agreTve cxeldReebSi teritoriis morwyva, raTa ar moxdes emisiebis zRvruladdasaSveb normaze gadameteba, mtvris warmoqmna;

samSeneblo samuSaoebis Catarebis grafikis dacva emisiebis doneebisgadaWarbebis Tavidan asacileblad;

xanZarsawinaaRmdego RonisZiebebis gatareba;

mSeneblobis ubnebis sazRvrebis (mSeneblobis miznebisaTvis droebiTgamoyofili moednebis CaTvliT) savaldebulo dacva;

garemosdacviTi monitoringis gegmis Sesabamisad garemosdacviTisamsaxuris moTxovnebis Sesruleba.

qalaq mcxeTaSi saavtomobilo mimosvlis Seferxeba satvirTo manqanebis dateqnikis gadaadgilebis gamo

transportis nakadebze zemoqmedebis Serbilebis mizniT SemuSavdebatransportis (gamwmendis mSeneblobisa da gegmiuri SekeTebisas mZime teqnikisada saSeni masalis gadamzidi, agreTve gamwmendis funqcionirebisas narCenebisgatanisaTvis gankuTvnili satransporto saSualebebi) moZraobis grafiki,romelic gansazRvravs maTi gadaadgilebis dadgenil vadebs, q. mcxeTaSisaavtomobilo mimosvlis Sefrebis Tavidan acilebis mizniT.

garemos dabinZureba sawvav-sapoxi masalebiT

samSeneblo samuSaoebisaTvis gankuTvnili samSeneblo teqnika da satransporto

saSualebebi ganTavsdeba sagangebod gamoyofil ubanze. teqnikis momsaxurebaganxorcieldeba ise, rom Tavidan iqnas acliebuli avariuli daRvris da sawav-sapoxi masalebisalebiT teritoriis dabinZureba avtotransportisa da teqnikaSemowmdeba yoveldRiurad, daRvris SeniSvnisTanave gaCereba da mizeziaRmoifxvreba.

samSeneblo narCenebis marTva

samSeneblo narCenebis raodenoba damokidebulia Sesasrulebeli samuSaoebismoculobasa da gamoyenebuli masalebis saxeobebsa da raodenobaze.

saamSeneblo narCenebis minimizacia SesaZlebeli iqneba maTi klasifikaciidangamomdinare. proeqtis mixedviT dagegmilia wyalsadenis da kanalizaciissistemebis, rogorc arsebuli komunikaciebis aRdgena_reabilitaciissamuSaoebis Catareba, aseve axali obieqtebis mSenebloba (sasmeli wylissaamarago rezervuari, Camdinare wylebis satumbi sadguri, Camdinare dasaniaRvre wylebis gamwmendi nagebobebi da sxva). qvemoT moyvanilia savaraudosaamSeneblo narCenebis klasifikacia:

wundebuli da dazianebuli detalebi da masalebi (bloki, aguri panelebida sxva), arakondiciuri saamSeneblo masalebi, samontaJo samuSaoebisdros warmoqmnili narCenebi da sxva;

46

metaluri narCenebi (Savi, feradi);

inertuli narCenebi (grunti, qva, xreSi);

xis masalebis narCenebi;

polimeruli narCenebi (SesafuTi da sahermetizacio masalebi)

myari samSeneblo narCenebis daxarisxeba da saxeobebis mixedviT droebiTSenaxva gaTvalswinebulia samSeneblo moedanze, saidanac inertuli samSeneblonarCenebis gatana moxdeba mcxeTis municipalitetTan SeTanxmebulnagavsayrelze, xolo saSiSi narCenebis gatana, gauvnebloba da mudmiviganTavseba unda moxdes xelSekrulebis safuZvelze Sesabimisi nebarTvis mqonekontraqtoris mier. nebismieri saxis narCenebis dawva Ria garemoSikategoriulad dauSvebelia.

zemoqmedeba florasa da faunaze

vinaidan saqmianobisaTvis gansazRvruli teritoria moklebulia mcenareulsafars da agreTve dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT, ZiriTadadzemoqmedebas daeqvemdebareba balaxeuli safari, isic mcire teritoriaze.amitom, rogorc Semarbilebeli RonisZieba, moxdeba miwis nayofieri fenismoxsna (iq sadac niadagi ar aris narCenebiT dabinZurebuli da degradirebuli),dasawyobeba da SemdgomSi rekultivacia. agreTve moxdeba balaxovani safarisaRdgena. SesaZlebelia agreTve: „balaxis xaliCebis“ Semotana; nayofieriniadagis fenis arsebobis SemTxvevaSi SeiZleba aseve ganxorcieldes hidroTesvabalaxovani safaris aRdgenis mizniT. garda aRniSnulisa, saproeqtoteritoriaze dairgveba 400 Ziri xe.

cxovelebze zemoqmedebis Tavidan acilebis da Serbilebis mizniT undaganxorcieldes Semdegi qmedebebi:

miRebul iqnas zomebi samuSaoebis dros mtveris raodenobis SemcirebisaTvis.

miRebul iqnas zomebi samuSaoebis dros xmaurisa da vibraciis donisSesamcireblad.

ar moxdes yofiTi da samSeneblo narCenebis dagroveba Ria nagavsayrelebze, anteritoriaze da maTi Cayra wyalSi.

gakontroldes navToproduqtebis daRvra wyalsa da niadagze.

ormoebi, tranSeebi da misT. SemozRudul iqnas raime winaaRmdegobiTcxovelebis Sig Cavardnisagan – didi saxeobebisaTvis mkveTri feris lenti,mcire cxovelebisaTvis yvelanairi brtyeli masala – Tunuqi, polieTileni dasxv. tranSeebsa da ormoebSi RamiT cali mxriT unda Caidos grZeli ficrebi anxis morebi, imisTvis, rom wvril cxovelebs saSualeba hqondeT amovidneniqidan. ormoebi da tranSeebi Semowmdes miwiT Sevsebis win.

wylis biomravalferovnebaze zemoqmedeba SesaZlebelia gamwmendis raime mizniTdazianebis gamo, an avariuli situaciebisas, romelTa Tavdian asacilebladsaWiroa mudmivi monitoringi. agreTve avariuli situaciebis TavidanacilebisaTvis dadgenili wesebis dacva (ix. Sesabamisi Tavi). iqTiofaunaze, maTSoris saqarTvelos „wiTel nusxaSi“ Setanili saxeobebze zemoqmedebis sakiTxiaisaxeba monitoringis gegmaSi, zemoqmedebis SemTxvevaSi misi Tavidan acilebis,Serbilebisa da sakompensacio RonisZiebebis dagegmvis mizniT.

47

inertuli saSeni masalebis mopoveba

karierebis adgilmdebareobis saboloo SerCevas ganaxorcielebs mSenebelikontraqtori, Tumca 3.1 TavSi mocemulia obieqtTan axlos mdebare arsebuli 5karieris monacemebi. mSenebels SeuZlia gamoiyenos arsebuli licenzirebulikarierebi da miiRos inertuli masala licenzianti kompaniisagan an SeiZinoslicenzia sakuTari karieris damuSavebaze. arsebobs karierebis gamoyenebiTgamowveuli potenciuri zemoqmedebebi mdinaris kalapotsa da Walismdebareobaze.

Semdegi zemoqmedebebi iqna identificirebuli:

xmauri da vibracia;

haeris dabinZureba (mtveri; emisiebi);

samSeneblo mowyobilobebisa da teqnikis samoZrao gzebisa da maTidagegmvis saWiroeba;

sacobebi (diskomforti) adgilobriv gzebze;

talaxi gzebze;

sawvavis Casxma, remonti da transportis gawmenda, rasac ukavSirdeba niadagisada wylis dabinZurebis safrTxe.

arqeologiuri aRmoCenebi

arqeologiuri Zeglebis potenciuri SeSfoTeba mosalodnelia Camdinarewylebis gamwmendi nagebobis mSeneblobis periodSi. aRniSnuli samuSaoebismimdinareobis periodSi arqelologiuri Zeglebis SeSfoTebis minimizaciismizniT saWiroa Semdegi RonisZiebebis gatareba:

mSenebeli kontraqtori movalea nebismieri saxis miwis samuSaoebisdawyebamde Caataros Zeglis gamovlenis winaswari samuSaoebiliteraturis mimoxilvisa da savele sadazvervo gasvlebis kombinaciissaSualebiT.

arqeologiuri Zeglis gamovlenis SemTxvevaSi, damkveTi da mSenebelikontraqtori movaleni arian uzrunvelyon Zeglis Seafaseba (am mizniTSesabamisi maregulireberli organos mowveva), misi mniSvnelobisgamosavlenad.

Tu gamovlenili resursi mniSvnelovnad CaiTvleba, damkveTs da Sesabamismaregulirebel organos daevaleba kulturuli memkvidreobis obieqtiszedamxedveloba da isini SeimuSaveben konkretuli Zeglis resursebisaRdgenis strategias, rac SesaZloa gulisxmobdes ZeglisaTvis gverdisavlas an mis mogviano gaTxrebs monacemTa damuSavebisa da SesabamisiangariSis Sedgenis mizniT.

Zeglis gviani aRmoCenebis Sesaxeb debulebaTa Sesabamisad damkveTi damSenebeli kontraqtori movaleni arian gaakontrolos humusis fenismoxsnis procesi.

SemTxveviTi aRmoCenisas, samuSaoTa kontraqtors moeTxoveba,dauyovnebliv SeaCeros yovelgvari fizikuri saqmianoba da drouladSeatyobinos mgf-s. es ukanaskneli ki iformacias gadascems kulturisa daZeglTa dacvis saministros. es saministro uxelmZRvanelebs moedanzearsebuli viTarebis Sefasebas da gansazRvravs Semdgom moqmedebis gegmas,rac SeiZleba gulisxmobdes gaTxrebis Catarebas, xelovnebis nimuSebisadgilze konservacias, maT gatana-transportirebas moednidan da a.S.rogorc ki moedani gasufTavdeba, miwis samuSaoebis ganaxlebisaTvis, esambavi gadaecema mgf-s, xolo es ukanaskneli ki oficialurad darTavsnebas samuSaoTa kontraqtors, gaagrZelos muSaoba.

48

ladSaftis esTetiuri iersaxis dazianeba

samSeneblo samuSaoebis da droebiTi Senoba-nagebobebis demontaJis damTavrebisSemdeg unda Sesruldes samuSaoTa kompleqsi, romelic moicavs teqnikur dabiologiur rekultivacias, maT Soris:

mineraluri gruntis Semkriveba;

niadagis nayofieri Sris ukudayra da sarekultivacio nakveTebisdoneebis gansazRvra;

proeqtiT gaTvaliswinebul ubnebze rekultivirebuli miwis gamwvaneba.

proeqti ZiriTadi teqnologiuri nagebobebis mowyobis garda iTvaliswinebsteritoriis keTilmowyobas, SemoRobvas liTonkonstruqciebis da aguris wyobisRobiT, romelic unda Seesabamebodes q. mcxeTis restavrirebuli centrisarqiteqturul iersaxes. wyalgamwmendi nagebobis xilvadoba mcxeTisa damimdebare teritoriebze ganlagebuli turistuli obieqtebidan ganapirobebswyalgamwmendi nagebobis saoperacio Senobis gadaxurvis aucileblobas imgvarifaqturisa da faeris masaliT, romelic Tavsebadi iqneba qalaqis arqiteqturuliersaxesTan da bunebriv garemosTan. waylagamwmendi nagebobis teritoriazegaTvalisiwnebulia 400 Ziri xis dargva, niadagis fenis aRdgena da balaxisdaTesva.

7.2 eqspluataciis faza

mimdinare SekeTebis samuSaoebi

avariuli situaciebiSesaZlo avariuli situaciebis albaTobis gansazRvra da mosalodneli

Sedegebis Sefaseba

sareabilitacio samuSaoebis dros mosalodnelia avariuli situaciebia:

samarago rezervuaridan, satransporto saSualebebidan da samSenebloteqnikidan navTobproduqtebis daRvra;

xanZris warmoqmna da gavrceleba.

eqsploataciis periodSi ki SesaZlebelia Semdegi avariuli situaciebi:

wneviani sakanalizacio koleqtorebis dazianeba;

gamwmendi nagebobebis an satumbi sadgurebis dazianeba da Camdinarewylebis avariuli CaSveba.

saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdeblobis moTxovnebis mixedviT,navTobproduqtebis daRvrisa da garemoSi maTi gavrcelebis saSiSroebisSemTxvevaSi aucilebelia ~navTobis daRvris avariul SemTxvevebze reagirebisgegmis~ SemuSaveba. gegmaSi dokumentirebuli unda iyos avariuli SemTxvevebiTgamowveuli daRvrebis dros swrafi, saTanado da efeqtiuri reagirebis yvelaaspeqti.

avariul SemTxvevebze reagirebis gegmis safuZvels warmoadgensnavTobproduqtis daRvraze reagirebis gegmis moqmedebis zonisa da gegmisSemuSavebis samarTlebrivi da normatuli bazis gansazRvra. garda amisa, gegmisSemuSavebisaTvis aucilebelia samSeneblo moednebis ganlagebis ekologiuridaxasiaTeba, gansakuTrebiT mgrZnobiare (sensitiuri) ekosistemebis gansazRvra,rac Sesrulebulia winamdebare garemoze zemoqmedebis Sefasebis farglebSi.

49

gegma unda Seicavdes rekomendaciebs daRvrili navTobproduqtis mocilebismeTodebis da saSualebebis Sesaxeb, agreTve xanZris gaCenis acilebisRonisZiebebis Sesaxeb. mniSvnelovan aspeqts warmoadgens incidentis SesaxebSetyobinebis qselis dagegmva da Seqmna, agreTve sakontaqto informaciisformebis gansazRvra. gegmaSi gansazRvruli unda iyos incidentze reagirebisada moqmedebebis teqnikuri uzrunvelyofa: daRvris odenobis dadgenis xerxebi,daRvrili navTobproduqtebis lokalizaciisa da likvidaciisaTvis gankuTvniliinventari, agreTve navTobproduqtebiT dabinZurebuli wylis, niadagis da sxvaamoRebuli masalebis miRebis, dasawyobebisa da utilizaciis sakiTxebi.

sareabilitacio samuSaoebis mimdinareobis periodSi avariul SemTxvevebzereagirebis gegmis moqmedebis zona Semoifargleba samSeneblo moednisteritoriiT, zonis gafarToeba SesaZlebelia mxolod Zlieri xanZrisSemTxvevaSi.

ZiriTadi resursebi, romelTac avariulma SemTxvevam SeiZleba seriozuli dagamousworebeli ziani miayenos, warmodgenilia rogorc xmeleTis da mtknariwylebis ekosistemebiT (biologiuri garemo), ise momijnave teritoriebzearsebuli dasaxlebebiT da satransporto infrastruqturiT.

avariis Sesaxeb Setyobineba

avariul situaciaze reagirebisa da moqmedebis gegmaSi mniSvnelovania:

avariis Sesaxeb Setyobinebis qselis Seqmna:o saxelmwifo struqturebisaTvis Setyobineba, maT Soris

saqarTvelos garemos dacvis saministrosaTvis Setyobineba;o mosaxleobisaTvis Setyobineba;o momijnave obieqtis samsaxurebis Setyobinebas.

sakontaqto informaciis formebis damuSaveba, romelic undaiTvaliswinebdes;o avariis Sedegad Seqmnili situaciis Sefaseba da reagirebis

RonisZiebaTa dawyeba;o reagirebis kategoriis gansazRvra;o avariuli SemTxvevis Sedegebis likvidaciis samsaxuris mobilizeba da

mzadyofnaSi moyvana;o avariuli SemTxvevis (garemos SesaZlebeli dabinZurebis)

adgilmdebareobis situaciuri sqema;o garemos SesaZlebeli dabinZurebis raodenobrivi Sefaseba da

SesaZlebeli gavrcelebis gansazRvra;o avariul SemTxvevasTan dakavSirebuli usafrTxoebis moTxovnebis

Sefaseba;o reagirebis strategiis SemuSaveba;o arsebuli resursebis Sefaseba da mobilizeba;o mimdinare reagirebis samuSaoTa xelmZRvaneloba;o salikvidacio samuSaoTa damTavrebis pirobebis gansazRvra;o salikvidacio samsaxuris moqmedebis Sewyveta;o mobilizebuli resursebis mdgomareobis Semowmeba;o samTavrobo da dainteresebuli organoebis da pirebis Setyobineba

salikvidacio samuSaoebis dasrulebis Sesaxeb.

avariuli situaciis dokumentirebao avariuli SemTxvevis TariRi, dro da klasi (garemos

SesaZlebeli/aRmoCenili dabinZurebis mixedviT);

50

o gamomvlenis/informaciis momwodeblis vinaoba;o garemos dabinZurebis (magaliTad, daRvrili zeTis) mdgomareoba, misi

gavrceleba da dabinZurebuli teritoriis farTobi;o meteopirobebi (qaris siCqare, mimarTuleba, da sxva);o dabinZurebis daxasiaTeba tipis mixedviT;o dabinZurebis wyaro;o sxva damkvirveblebis monacemebi.

lamis warmoqmna

vinaidan, rogorc zemoT avRniSneT, gamwmendi nagebobis mdebareobis gamo,mizanSewonili ar aris did faarTobis Ria teritoriebis gamoyeneba, proeqtiTlamis gaSrobisaTvis ar aris gaTvaliswinebuli Ria salame moednebis mowyoba.teqnologiuri procesis Sedegad darCenili lamis gauwylovaneba moxdebasaoperacio SenobaSi ganTavsebuli centrifugebis meSveobiT, romlebSic lamismaqsimaluri raodenoba iqneba 25 m3/dReSi. lamis moculoba ar aris didi,amitom calke sacavebis mowyoba ar aris aucilebeli. lamis, romelicmoTavsdeba specialur konteinerebSi, gatanas yoveldRiurad ganaxorcielebsGWP, maT mflobelobaSi arsebuli specialuri manqanebis saSualebiT daganTavsdeba qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizaciogamwmendi nagebobebis, salame moednebze. aRniSnuli ganxorcieldeba kompaniaGWP-s mier, romelsac gaaCnia am saqmianobaze garemoze zemoqmedebis nebarTva#00230 20.06.09. (ix. danarTSi SeTanxmeba GWP-sTan).

saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi garemos winandel mdgomareobamde aRdgena

gamwmendi nagebobis komunikaciebis moklevadiani gaCereba an remonti

droebiTi gaCerebis an remontis (mimdinare da kapitaluri) SemTxvevaSi,obieqtebis saeqsploatacio samsaxuri valdebulia SeimuSavos saqmianobisdroebiT SeCerebasTan an remontTan dakavSirebuli operatiuli gegma, romelicpirvel rigSi unda moicavdes usafrTxoebis moTxovnebs da SeTanxmebuli undaiyos yvela dainteresebul iuridiul pirTan.

gamwmendi nagebobis eqspluataciis xangrZlivi Sewyveta an konservacia

obieqtebis eqsploataciis xangrZlivi Sewyvetis an konservaciis SemTxvevaSi,saeqsploatacio samsaxuri valdebulia Seqmnas salikvidacio organo, romelicdaamuSavebs eqsploataciis xangrZlivi Sewyvetis an konservaciis gegmas.eqsploataciis xangrZlivi Sewyvetis an konservaciis gegma SeTanxmebuli undaiyos uflebamosil organoebTan. gegmis ZiriTad Sinaarss warmoadgensusafrTxoebis moTxovnebi.

gamwmendi nagebobis likvidacia

sistemebis an maTi calkeuli obieqtebis gauqmebis SemTxvevaSi, garemoswinandel mdgomareobamde aRdgenis gzebisa da saSualebebis gansazRvrisaTvisgaTvaliswinebuli unda iyos specialuri proeqtis damuSaveba.

aRniSnuli proeqtis damuSavebaze pasuxismgebelia wyalsaden_kanalizaciissaeqsploatacio samsaxuri. arsebuli wesis mixedviT, obieqtebis gauqmebisspecialuri proeqti SeTanxmebuli unda uyos uflebamosili organoebis mierda informacia unda miewodos yvela dainteresebul fizikur da iuridiulipirs.

51

proeqti unda iTvaliswinebdes teqnologiuri procesebis Sewyvetis wesebs darigiTobas, Senoba_nagebobebis da mowyobilobebis demontaJs, sademontaJosamuSaoebis Catarebis wesebs da pirobebs, usafrTxoebis dacvis dagaremosdacviTi RonisZiebebs, saSiSi narCenebis gauvneblobis da ganTavsebiswesebs da pirobebs, sarekultivacio samuSaoebs da sxva.

narCeni zemoqmedeba

winamdebare Sefasebis mixedviT sareabilitacio samuSaoebiT gamowveuligaremoze maRali an saSualo donis narCeni zemoqmedeba ar aris mosalodneli.saerTaSoriso meTodologiis Tanaxmad dabali donis narCeni zegavlena areqvemdebareba ganxilvas.

kumulaciuri zemoqmedeba

samSeneblo samuSaoebis dabali intensivobis gamo kumulaciuri zemoqmedebamosalodneli ar aris.

7.3 saavtomobilo misasvleli gzebi

gamwmendi nagebobis mSeneblobis dros gamoiyeneba arsebuli misasvleli gza,romelic moxreSili iqneba raTa Tavidan iqnas acilebuli niadagis damatebiTidazianeba da gaumjobesdes usafrTxoebis done. mTlianad samSeneblo moedanimSeneblobis periodSi iqneba moxreSili, xolo mSeneblobis dasrulebis SemdegdroebiTi misasvleli gzebi moiSleba da SenarCundeba mxolodeqspluataciisTvis aucilebeli gzebi.

52

8. sazogadoebis informireba da sazogadoebrivi azris Seswavla

2011 wlis 16 ivniss q. mcxeTaSi, mcxeTis municipalitetis gamgeobis adminis-traciul SenobaSi Catarda `q. mcxeTis `sakanalizacio sistemis reabilitaciis”proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis (gzS) angariSis sajaro ganxilva.dagegmili sajaro ganxilvis Sesaxeb informacia gamoqveynebuli iyo gazeT 24saaTSi (#89; 28.04.2011w), aseve saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis,S.p.s. `gergili~s da `orhusisis centris~ veb-gverdebze.

gzS-s angariSis sajaro ganxilvas eswrebodnen saqarTvelos municipaluriganviTarebis fondis (smgf); garemosdacviTi sakonsultacio firmis _ Sps`gergili~-s; mcxeTis municipalitetis gamgeobis; Sps ~mcxeTis wylis~;arasamTavrobo seqtoris _ asociacia `samoqalaqo sazogadoebis ganviTareba”;asociacia `mwvane alternativa”; adgilobrivi mosaxleobis warmomadgenlebi.garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis prezentaciis Semdeg sajaro ganxil-vaSi monawileebs saSualeba miecaT gamoeTqvaT sakuTari SeniSvnebi da mo-sazrebebi. diskusiaSi aqtiurad CerTvnen rogorc adgilobrivi municipalite-tis, aseve arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi. monawileebma aRniSnes, romproeqtis ganxorcieleba mniSvnelovania q. mcxeTis infrastruqturis ganviTare-bis da sanitaruli da ekologiuri mdgomareobis gaumjobesebis TvalsazrisiT.Tumca gamoTqmul iqna SeniSvnebi proeqtis ganxorcielebasa da momzadebulgzS-s wianswar angariSTan dakavSirebiTac, kerZod SeniSvnebi exeboda gamwmendisganTavsebis alternativebis analizs; sakanalizacio koleqtoris ganTavsebis ad-gildebareobas; proeqtis gzS-is angariSsa da sajaro ganxilvaze wardgenilproeqtis mokle anotacias Soris arsebul Seusabamobas mosaxleobisricxovnobasa da gamwmendi nagebobis warmadobis parametrebTan dakavSirebiT dasxva sakiTxebs. ganxilvis monawileebs miecaT axsna-ganmartebebi, xolo maTiSeniSvnebi gaTvaliswinebul iqna winamdebare SefasebaSi.

sajaro ganxilvis Sedegebis amsaxveli oqmi da detaluri informacia imsakiTxebis Sesaxeb, romlebic ganxilul iqna zemoTxsenebul sajarokonsultaciis msvlelobisas mocemulia gzS-s angariSis danarTis saxiT(danarT #3 - sajaro ganxilvis sxdomis oqmi).

sajaro ganxilvis Sedegad miRebuli informacia damuSavda da aisaxadokumentis saboloo versiaSi. am angariSis Sesworebuli versiisasTandakavSirebiT msoflio bankis moTxovnebis gaTvaliswinebiT 19.12.2011-SidamatebiT Catarda meore sajaro konsultacia. dagegmili sajarokonsultaciis Sesaxeb informacia gamoqveynebuli iyo gazeT 24 saaTSi(2011.12.10), aseve saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis, S.p.s.`gergili~s da `orhusisis centris~ veb-gverdebze. meore sakonsultacioSexvedra moewyo 2011 wlis 19 dkembers.

53

9. garemoze zemoqmedebis marTvis gegma

9.1 gegmis ganxorcielebis instituciuri safuZvlebi

garemoze zemoqmedebis marTvis gegmis ganxorcielebaze saerTopasuxismgebloba ekisreba saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fonds. espasuxismgebloba moicavs valdlebulebas uzrunvelyofili iqnes gegmiTgatvaliswinebuli Semarbilebeli RonisZiebebis sruli, xarisxiani da drouliganxorcieleba, ganxorcielebaze zedamxedveloba, zedamxedvelobis Sedegebisdokumentireba da am Sedegebis Taobaze angariSgeba mgf-s sazedamxedvelosabWos, regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros da msofliobankis winaSe. mgf passuxismgebeli iqneba, agreTve, garemosdacviT organoebTan,adgilobriv mosaxleobasTan, aseve mSenebel kontraqtorebTan urTierTobazegaremosdacviT problemebTan dakavSirebul. garemosdacviTi RonisZiebebisa da’saxelmZRvanelo principebi kontraqtorebisaTvis’ ganxorcielebis mizniT.

9.2 mSenebeli kontraqtoris valdebulebebi

mgf-m dagegmil samSeneblo saqmianobebTan dakavSirebiT unda moipovosmSeneblobis nebarTva (ekologiuri eqspertizis daskvnis CaTvliT). imSemTxvevaSi, Tu saWiro iqneba raime damatebiTi licenziebi, nebarTvebi,Tanxmobebi moiTxoveba (mag. inertuli masalebi da a.S.) samSeneblo kompaniapasuxismgebelia maT mopovebaze, Tavisi SesaZleblobebis farglebSi. es agreTveSeexeba betonisa an/da asfaltis qarxnebis saqmianobas..

garda nebarTvebisa mobilizaciamde, kontraqtori valdebulia miiRos mcxeTismunicipalitetis werilobiTi Tanxmoba samSeneblo narCenebis droebiT anmudmiv ganTavsebisTvis teritoriis (ar unda iyos nakrZalTan axlos, xeobaSi,maRali sinotivis teritoriaze da a.S.) gamoyofasTan dakavSirebiT, romelicSemdgomSi SeTanxmebuli da/an damtkicebuli iqneba mgf-s mier.

im SemTxvevaSi, Tu mSeneblobis procesSi, wylis milebi mimarTulia da gadisqveiTad mosiaruleTa trotuarebze da quCebis gaswvriv, samSeneblokontraqtorma unda SeimuSavis fexiT mosiaruleTaA da transportisusafrTxoebis meTodologia da warudginos igi mgf-s gansaxilvelad dadasamtkiceblad.

9.3 gegmis ganxorcielebis monitoringi da angariSgeba

mgf pasuxismgebelia gmg-s ganxorcielebasa da samuSaoebis garemosdacviTimonitoringis organizebaze, damoukideblad, an sazedamxedvelo konsultantissaSualebiT. samuSaoebis garemosdacviTi monitoringi unda ganxorcieldes gzS-s angariSze TandarTuli garemosdacviTi monitoringis gegmis Sesabamisad damonitoringis Sedegebi Camoyalibdes yovelTviuri garemosdacviTisazedamxedvelo angariSebis saxiT. aRniSnuli angariSebi unda Seicavdesinformacias samuSaoTa etapis mixedviT romeli Semarbilebeli RonisZiebebisgatareba iyo savaldebulo saangariSo periodSi, rogor gatarda isini, ra iyoSesaZlo Seferxebebi da maTi gamomwvevi mizezebi, ra rekomendacia miecamSenebel kontraqtors mdgomareobis gasaumjobeseblad da sxva faqtebisaWiroebis mixedviT. angariSebs Tan unda erTvodes arsebuli situaciisamsaxveli fotomasala. mgf unda uzrunvelyos yovelTviuri monitoringisangariSebis wardgena msoflio bankisaTvis (moTxovnis SemTxvevaSi). imgvargansakuTrebul garemoebaSi, rodesac xdeba mSeneblobis procesSi garemoze

54

gauTvaliswinebeli an avariuli zemoqmedeba, an iqmneba amgvari riski, mgfvaldebulia yovelTviuri angariSgebis ganrigis miuxedavad dauyovleblivacnobos Seqmnili viTareba msoflio banks. mgf valdebulia.

9.4 zomebi garemoze zemoqmedebis marTivs gegmis moTxovnaTa ugulvebelyofissawinaaRmdegod

mgf valdebulia garemoze zemoqmedebis marTvis gegma Seitanos samSeneblosamuSaoTa satendero dokumentaciaSi da Semdeg es gegma Tan daurTossakontraqto xelSekrulebas samSeneblo samuSaoTa warmoebis Taobaze.Sesabamisad, mSenebeli kontraqtori valdebulia ganaxorcielos es gegma, xolomisi darRveva ki sakontraqto valdebulebaTa Seusruleblobad CaeTvleba. mgf,rogorc samSeneblo samuSaoTa damkveTi, akontrolebs kontrqatoris mierkontraqtis pirobebis Sesrulebas. mcire darRvevebis SemTxvevaSi, romlebicdakavSirebulia garemosaTvis miyenebul droebiT da Seqcevad zianTan,kontraqtors eZleva 48 saaTi Tavisi saqmianobis garemosdacviT moTxovnebTanSesabamisobaSi mosayvanad da garemosaTvis miyenebuli zianis aRmosafxvrelad.Tu makoreqtirebeli RonisZiebebi da garemos aRdgena warmatebuladdasruldeba xsenebul periodSi, damatebiTi RonisZiebebi aRar gatardeba. TuaRniSnuli RonisZiebebi ar gatarda daTqmuli drois ganmavlobaSi, proeqtisganmxorcielebeli mxare daiqiravebs sxva kontraqtors, romelic aRadgensgaremos da aRmofxvris miyenebul zarals, xolo am kontraqtorisaTvisgadaxdili Tanxa gamoakldeba mSenebeli kontraqtorisaTvis gadasadel Tanxas– gadaxdis momdevno tranSidan. mniSvnelovani darRvevis SemTxvevaSi, rodesacis dakavSirebulia xangrZliv an Seuqcevad zianTan, mSenebel kontraqtoridajarimdeba kontraqtis sruli Rirebulebis 1%-iT da es Tanxa daematebagaremos mdgomareobis aRdgenis xarjebs (rac aseve mSenebeli kontraqtorisxarjebs Seadgens). mgf-s konsultanti, romelic uzrunvelyofs teqnikurzedamxedvelobas samuSaoebze, pasuxismgebelia mSenebeli kontraqtoris miergaremoze zemoqmedebis marTvis gegmis nebismieri darRvevis aRmoCenasa daregistraciaze garemos monitoringis procesis msvlelobisas da mgf-sTvisinformaciis miwodebaze, romlis safuZvelzec mgf miiRebs gadawyvetilebas, Tura sanqciebi unda iqnas gamoyenebuli.

55

10. gamoyenebuli literatura

1. Бараев А.И. (Редактор) – Почвозащитное земледелие. М., Колос, 1975, 304 с.2. Бенетт Х. Х. – Основы охраны почв. М., ИЛ, 1958, 318 с.3. Вознесенский А.С., Арцруни А.Б. – Лабораторный метод определения противоэрозионной

устойчивости почв. Вопросы противоэрозионной устойчивости почв. Тбилиси, 1940.4. Каштанов А.Н., Заславский М.Н. – Почвоохранное земледелие. М., Колос, 1984, 462 с.5. Кузнецов М.С., Глазунов Г.Л. – Эрозия и охрана почв. М., МГУ, 1966, 334 с.6. Методические рекомендации по прогнозу водной (дождевой) эрозии почв. Разработка Ц.Е.

Мирцхулава, М., ВАСХНИЛ, 1978, 60 с.7. Потапенко Я.И. и др. – Защита почв от эрозии. М., Колос, 1975, 128 с.8. Почвозащитное земледелие. Под общей редакцией А.И. Бараева. М., Колос, 1975, 302 с.9. Рациональное использование уязвимых экосистем: устойчивое развитие горных районов.

Глава 13. Повестка дня на 21 век. Доклад конференции ООН по окружающей среде иразвитию //А/ CONF. 1992, 151/26,V, II/p. 67-75.

10. saqarTvelos soflis meurneobis da sursaTis saministro, saqarTvelosmecnierebaTa akademia, saqarTvelos soflis meurneobis akademia.saqarTvelos niadagebis eroziisagan dacvis 1999-2005 wlebis saxelmwifomiznobrivi programa. Tbilisi, 1998.

11. uruSaZe T. saqarTvelos ZiriTadi niadagebi. Tbilisi, 1997, 455 gv.12. uruSaZe T. sabWoTa kavSiris mTis niadagebi. moskovi. `Агропромиздат~, 1989,13. xaraiSvili g. – niadagis eroziasTan brZolis satyeo-samelioracio

RonisZiebani. Tbilisi, 1971,14. Батиашвили И.Д., Дидманидзе Э.А. - Некоторые виды чеешуекрылых Грузии подлежащие

охране. Об охране насекомых, тезисы докладов 111 совещания, Ереван, 197615. Дидманидзе Э.А. - Чешуекрылые аридных ландшафтов Закавказья (Lepidoptera,

Rhopalocera) в кн.: "Некоторые группы животных аридных районов Закавказья",Мецниереба, Тбилиси, 1979

16. Европейский Красный Список животных и растений находящихся под угрозойисчезновения во всмирном масштабе. Организация Объединенных Наций. Нью-Йорк, 1992

17. Red List of USSR. Moscow, 198418. Red List of USSR. Moscow, 200019. Red List of Threatened Animals. Compiled and Edited by Jonathan Baillic and Brian20. muxranis wyalsacavis sairigacio sistemis gavlenis sakiTxze md. aragvis

Tevzebis bunebriv gamravlebaze, axalgazrda mecnierebisa daspecialistebis pirveli samecniero konferencia, angariSebis reziume,saqarTvelos ssr mecnierebaTa academia, zoologiis instituti,“mecniereba”, 1974

21. r. elaniZe, m. demetraSvili, o. burWulaZe, b. yuraSvili, saqarTvelosmtknari wylis Tevzebi, atlasi, “mecniereba”, Tbilisi, 1970

22. md. aragvis wyalSemkrebi auzis cxovelebis eko-parazitologiuri kvlevisSedegebi, “mecniereba”, Tbilisi, 1978

23. r. elaniZe, saqarTvelos mdinareebisa da tbebis iqtiofauna, 198324. saqarTvelos Tevzebis anotirebuli nusxa, n. S. ninua, b. o. jafoSvili,

zoologiis institutis narkvevebi XXIII Tbilisi, 2008.25. Расчет выбросов загрязняющих веществ при проведении строительных работ в

соответствии с «Методикой расчета вредных выбросов (сбросов) (на основе удельныхпоказателей)»: Люберцы, 1999

26. МЕТОДИКА проведения инвентаризации выбросов загрязняющих веществ в атмосферудля баз дорожной техники (расчетным методом) 1998

27. "Методическое пособие по расчету выбросов от неорганизованных источников впромышленности строительных материалов", Новороссийск, 1989.

56

11. d a n a r T e b i

57

danarTi 1. garemoze zemoqmedebis marTvis gegma

saqmianobaPpotenciurizemoqmedeba

SemarbilebeliRonisZieba

Serbilebis maCvenebeliSerbilebis

xarji

Ppasuxismgebloba

Serbilebaze

samSeneblo faza

samSeneblo

masalebis

momarageba

standartululi

masalebis miwodeba,

ramac SeiZleba

gamoiwvios roskebi

aSenebuli nagebobis

usafrTxoebisa da misi

momuSave xalxis

janmrTelobis riskis

qveS dayeneba.

samSeneblo masalebis

Sesyidva licenzirebuli

momwodeblebisagan

standartuli xarisxis

samSeneblo masalebis

miwodeba, romlebsac Tan

axlavT warmoSobis

sesabamisi sertifikatebi

ara samSeneblo

kontraqtori

samSeneblo

masalebisa da

narCenebis

transportireba

samSeneblo

manqanebis

gadaadgileba

- dabinZureba

satransporto

saSualebebis cudi

teqnikuri pirobebis

gamo, da daufaravi

datvirTuli satvirTo

manqanebis

gaddadgilebis gamo;

adgilobrivi

macxovreblebis

Sewuxeba xmaurisa da

mtvris gamo

- adeqvaturi teqnikuripirobebi satransportosaSualebebisa da manqana-danadgarebisaTvis

- tvirTis SemoRobva da

gadafarva Sesabamisi

gadasafarebeli

materialiT

- transportirebisaTvis

dawesebuli saaTebisa da

marSrutebis pativiscema

- satransportosaSualebebisa da manqana-

danadgarebi aRmoCenilia

wesier teqnikur pirobebSi

Semowmebebisas –Semowmebebis procesSi ar

iqna aRmoCenili daufaravi

tvirTi avtomanqanebze

- araviTari saqmianoba ar

mimdinareobs samuSao

saaTebis garda, ramac

SeiZleba Seawuxos axlo-

maxlo mcxovrebi

mosaxleoba; axlomaxlo

mcxovreblebisagan adgilia

araviTari

specifikuri

zedmeti

xarjebi:saerTo

pasuxismgebloba

samuSaoebze.

kontraqtori

samSeneblo

kontraqtori

58

ar hqonia raime saCivrebs

samSeneblo

danadgarebis

muSaoba

moedanze

- garemos dabinZurebagamoyofebisa da

gaJonvebis Sedegad

- axlomaxlo

macxovreblebis Sewuxeba

- adeqvaturi teqnikuripirobebi samSeneblo

danadgarebisaTvis

ara zedmeti

gamonabolqvi

ara sawvavisa da

zeTebis gaJonva

-samSeneblo saaTebis dacva

- - satransportosaSualebebisa da manqana-

danadgarebi aRmoCenilia

wesier teqnikur pirobebSi

Semowmebebisas

- araviTari mZime

satransporto saSualebebi

ar iqna aRmoCenili muSa

mdgomareobaSi dawesebuli

samuSao saaTebis gareT

- axlomaxlo

mcxovreblebisagan adgilia

ar hqonia raime saCivrebs

araviTari

specifikuri

zedmeti

xarjebi:saerTo

pasuxismgebloba

samuSaoebze.

kontraqtori

samSeneblo

kontraqtori

samSeneblo

danadgarebis

eqsploatacia

- wylisa da niadagis

dabinZireba

navbTobproduqtebiT

danadgarebis muSaobis

gamo

- dazianeba xanZrisSemTxvevaSi

- avtomanqanebi dasamSeneblo danadgarebi

irecxeba samSeneblo

moednis gareT an

mdinaridan maqsimalur

manZilze

- samSeneblo danadgarebis

sawvaviT gamarTva

anSezeTva samSeneblo

moednis gareT an winaswar

gansazvrul mowyobil

puntSi

- teqnikuri SekveTa

samSeneblo danadgaebis

eqsploataciis punqtSi

myari SeuRwevadi

- ar arsebobs pirdapiriSesasvleli avtomobilebis

recxvis adgilidan wylis

sxelebamde

- adgili ara aqvs sawvavisa

da zeTebis daRvras miwaze

samSeneblo moednis SigniT

dam is siaxloves. e

- ZiriTadi cecxlmaqri

saSualebebis arseboba

moedanze

araviTari

specifikuri

zedmeti

xarjebi:saerTo

pasuxismgebloba

samuSaoebze.

kontraqtori

samSeneblo

kontraqtori

59

iataki an Semwovi

(qviSa RorRi,

membrana) safari

sakmarisi adgili da

SeuRwevadi

barierebi sawvavis

konteinerebis

garSemo

- samuSao moednismomarageba ZiriTadi

xanZris Casaqrobi

saSualebebiT

Mmiwis

samuSaoebi

- mcenareebis danakargi

miwis dayris gamo da

wylis rezervuaris

zedapiris dabinZureba

nawilakebiT

-zedapirisa da niadagiswylebis dabinZureba

dabinZrebuli niadagiT

kulturuli

memkvidreobis danakargi

- niadagis nayofieri fenisgatana da droebiT

dasawyobeba calke adgilas

samuSaos dawyebisas (misi

gadatana miwis sayarze

mosaxleobis SemTxvevaSi,

miwis rekultivirebisaTvis,

Tu igi kargia)

- amoTxrili miwis droebiT

dasawyobeba gansazRvrul

da nebadarTul adgilebze

miwis nayaris mowyobis

parametrebis Sesabamisad.

- amoTxrili miwis ukuCayra

saWirebisamebr da zedmeti

masis gatana im adgilebSi,

romlebic werilobiTaa

dadasturebuli.

- saqmianobebisdauyovnebliv Sewyveta

mouledneli arqeologiuri

aRmoCenebis SemTxvevaSi da

sruli informaciis

- zedmeti masalebis gatana

xdeba SeTanxmebul,

usafrTxo mudmiv Sesanax

adgilebze eroziis

arafiTari safrTxiT da

wylis savali gzebis

dablokvis gareSe.

- zedmeti masalebis

araviTari narCenebi

samSeneblo moedanze

samuSaos damTavrebisTanave

- araviTari dazianeba

SemTxveviTi aRmoCenebisa,

Tu wavawydebiT

65 000 aSS

dolari

samSeneblo

kontraqtori

60

wardgena kulturuli

memkvidreobis

saagentosadmi

inertuli

masalebis

mopoveba

- ferdobebis erozia da

landSaftis dazianeba

- mdinaris napirebis

erozia, wylis nakadis

dabinZureba Sewonili

nawilakebiT da wylis

cocxali organizmebis

xelyofa

- inertuli masalebis

Sesyidva arsebuli

momwodeblisagan, Tu

arsebobs amgvari

SesaZlebloba

- licenziis mopoveba

inertuli masalebis

warmoebisaTvis da mkacri

Sesabamisoba licenziasTan

- terasebis damuSavebakarierebze, ukuCayra

damuSavebul adgilebze da

harmonizacia landSaftTan

- RorRis gamomuSavebawylis nakadis gareT;

gamyofi rigebis mowyoba da

wylis nakadSi

danadgarebis Cadebis

gareSE

- samSeneblo kontraqtors

(Tu adgilia aqvs

mopovebas) an inertuli

maalebis gare momwodebels

SeuZlia warmoadginos

Sesabamisi licenzia

mopovebaze SemowmebisTanave

- samSeneblo kontraq

toris mompovebeli

saqmianoba (Tu

xorcieldeba) aRmoCenilia,

rom teqnikurad jansaRia

da Seesabameba licenziis

pirobebs

74000 aSS

dolari

samSeneblo

kontraqtori

samSeneblo

narCenebis

warmoqmna

- niadagis, zedapiris

wylis da gruntis

wylebis dabinZureba

- ubeduri SemTxvevebi

samSeneblo moedanze

samSeneblo masalebi

mimofantuli

fragmentebis, narCenebis

gamo,

- samSeneblo moednisa da

misi Semogarenis

esTeTikuri mxaris

dauSnoeba

- samSeneblo narCenebisdroebiTi Senaxvasagangebod gamoyofiladgilebSi- narCenebis drouli gatana

oficialurad gamoyofil

adgilebSi

- mavne narCenebis didiraodenobebis gadacema im

kompaniebisadmi, romleTac

gaaCniaT mavne masalebis

gauvnebelyofisa da

ganTavsebisaTvis.

- samuSao moedanzeaRmoCenilia samSeneblo

narCenebi, romelic

dagrovebulia gamoyofil

adgilebze

- moedanze ar arsiSenaxuli zedmeti

samSeneblo narCenebi –dokumentebi warmodgenilia

mavne nivTierebebis did

raodfenobebis gadacemaze

kompaniebisadmi, romlebsac

gaaCniaT licenzia maT

araviTari

specifikuri

zedmeti

xarjebi:saerTo

pasuxismgebloba

samuSaoebze.

kontraqtori

mcxeTis

municipaliteti

samSeneblo

kontraqtori

61

gatanaze

sayofacxovrebo

narCenebis

warmoeba

niadagisa da wylis

dabinZureba samSeneblo

narCenebiT

- narCenebis Semkrebikonteinerebis moTavseba

samSeneblo moedanze da

samSeneblo bazaze (Tu

arsebobs)

- mcxeTis municipalitetTan

SeTanxmeba sayofacxovrebo

narCenebis regularul

gatanaze

- narCenebis Sesagrovebeli

konteineri aRmoCenilia

samSeneblo moedanze

- adgili ara aqvs

samSeneblo moednis

dabninZurebas

sayofacxovrebo narCenebiT

araviTari

specifikuri

zedmeti

xarjebi:saerTo

pasuxismgebloba

samuSaoebze.

kontraqtori

mcxeTis

municipaliteti

samSeneblo

kontraqtori

Txevadi

narCenebis

warmoeba

- samSeneblo moednis

datborva da

saqmianobebis garTuleba

- zedapiruli da gruntis

wylebis dabinZureba

- tualetebis mowyoba da

eqsploatacia sanitaruli

normebis Sesabamisad

samSeneblo moedanze da

samSeneblo bazaze (Tu

arsebobs)

- sadrenaJo sistemismowyoba da regularuli

gawmenda saniaRvre wylebis

Segrovebisa da

CaRvrisaTvis

- wylis naleqebis gubis

mowyoba, romelic

gamoiyeneba sayofacxovrebo

miznebisa da manqana-

danadgarebis garecxvis

mizniT

- tualetebi

uzrunvelyofilia

samSeneblo moedanze da

karg sanitarul pirobebSi

imyofebian

- samSeneblo moedanze

adgili ara aqvs wylis

gamokvlevas

araviTari

specifikuri

zedmeti

xarjebi:saerTo

pasuxismgebloba

samuSaoebze.

kontraqtori

samSeneblo

kontraqtori

62

asfalt-betonis

qarxnis muSaoba

- mosaxleobis Sewuxeba

samSeneblo moednis

axlos

- atmosferuli haerisa

da wylis dabinZureba

- garemoze zemoqmedebisnebarTvis mopoveba

samSeneblo kontraqtoris

mier da misi mkacrad dacva

- adgilis SerCeva

qarxnisaTvis, romelic

uzrunvelyofs mosaxlebis

minimalurad Sewuxebas

xmauriT, mtvriT da

gamonabolqviT

- dasaleqi gubis mowyoba

qarxnidan Camdinare

wylisaTvis

- samSeneblo kontraqtors

gaaCnia licenzia asphalt-

betonis qarxnis muSaobaze

da aRmoCenilia , rom

Seesabameba Tavis pirobebs.

- qarxnis adeqvaturadganTavseba, romelic

naklebad sazianoa

garemosaTvis da

mosaxleobis

SewuxebisaTvis

- dasaleqi auzis arseboba

qarxnis gasadineblad.

- axlomaxlo

mcxovreblebisagan adgilia

ar hqonia raime saCivrebs

242000 aSS

dolari

samSeneblo

kontraqtori

samSeneblo

moednis

rekultivacia

da gamwvaneba

-landSaftis esTeTikuri

Rirebulebis dakargva

wylis gamwmendi

nagebobis mSeneblobis

gamo

- mcxeTis turistuli

mizidvelobis xelyofa

- samSeneblo bazis

demontaJi (Tu arsebobs) da

moedanze mosasvleli

droebiTi dzebi (Tu

arsebobs) da asfalt-

betonis qarxna da

adgilebis harmonizireba

landSaftTan

- samSeneblo moednos

saboloo gawmenda da

mudmivi misasvleli gzebi,

aseve adgilis mosworeba

da gamwvaneba (balaxis

safari)

-400 xisa da sxvamcenareebis dargva

samSeneblo moedanze

- samuSao banakis narCenebiar iqna datovebulu

kontraqtoris

demobilizaciis Semdeg

- droebiTi misasvleli

gzebi Seesabameba

landSafts da xelsayreli

pirobebi

uzrunvelyofolia

mcenareuli safaris

bunebrivi

regeneraciisaTvis

- samSeneblo moednis

gamwvaneba da balaxis

daTesva

- dargulia 400 xe da xdeba

maTi movla samuSao

moedanze

28000 aSS

dolari

samSeneblo

kontraqtori

63

Sromis

usafrTxoeba

Travmebi da ubeduri

SemTxvevebi samSeneblo

moedanze

- samSeneblo muSebis

uzrunvelyofa samuSao

tansacmliT da piradi

damcavi saSualebebiT

- samSeneblo danadgarebis

muSaobisa da piradi

damcavi saSualebebis

gamoyenebis mkacri

Sesabamisoba wesebTan.

- aRmoCnda, rom samSeneblo

muSebs acviaT

spectansacmeli da

Sesabamisi damcavi

aRWurviloba Semowmebebis

- adgili ara aqvs

danadgarebis muSaobisa da

moxmarebis instruqciebs,

romelic registrirebuli

iqna Semowmebebis procesSi

araviTari

specifikuri

zedmeti

xarjebi:saerTo

pasuxismgebloba

samuSaoebze.

kontraqtori

samSeneblo

kontraqtori

Operation Phase

wylisa gaSveba

gawmendis Semdeg

mdinare mtkvris

dabinZureba

arasaTanadod

gasufTavebuli

Camdinare wyliT

- wylis sinjebis Segroveba

da gasinjva teqnikur

miTiTebebTan mkacri

Sesabamisobis dacviT.

- sagangebo gegmis arsebobaim SemTxvevebisaTvis,

rodesac xdeba Camdinare

wylis parametrebTan

Seusabamobis gamovlineba

da gegmis dauyovnebliv

ganxorcieleba.

wyali, romelic

gaSvebulia mdinare

mtkvarSi WWTP-Sigawmendis Semdeg,

akmayofilebs Semdeg

parametrebs:

Sewonili nawilakebi -

30mg/lBOD-total -6mg/lCOD - 30 mg/lazotis amoniumi – 0.39mg/l

nitratebi (NO3) - 45 mg/l

nitritebi(NO2) - 3.3mg/l

polifosfatebi - 3.5 mg/l

65 aSS dolari

/TiTo 1000 m3

WWTPoperatori

naleqis

dagroveba- gamotovebuli an

Seusabamo satransporto

saSualebebi naleqis

regularulad

gasatanad WWTP-dan

-naleqis dagroveba

WWTP-ze rTul

meteorologiur

pirobebSi ver gavladi

- naleqis gadamtani

manqanebis arseboba da

kargi teqnikuri pirobebi

- WWTP-s misasvleli gzebi

unda iyos gavladi naleqis

gamtani manqanebisaTvis

nebismier meteorologiur

pirobebSi

Adgili ara aqvs naleqis

dagrovebas WWTP moedanze

Setanili unda

iqnas

municipalur

biujetSi

adgilobrivi

gzebis

eqsploataciisaT

vis

GWPmcxeTis

municipaliteti

64

misasvleli gziebs gamo

sagangebo

viTarebebi WWTP-Si

- garemos dabinZurebajanmrTelobis

gauareseba WWTP-spersonalSi

-sagangebo marTvis gegmis

arseboba da mizi

zedmiwevniT Sesruleba

- wylis gasawmendi

nagebobis personalis

swavleba da instruqtaJi

sagangebo viTarebebisaTvis

adgili ara aqvs

garemosadmi da/an

adamianis

janmrTelobisadmi zianis

miyenebas ubeduri

SemTxvevebis gamo WWTPmoedanze

Setanili unda

iqnas WWTP-ssoperacio da

saeqsploatacio

biujetSi

WWTPoperatori

65

danarTi 2.

arateqnikuri reziume

SesavalisaqarTvelos mTavrobam msoflio banks mimarTa TxovniT, daxmareba gaewiaregionuli da municipaluri ganviTarebis proeqtisaTvis (RMIDP), romelicmiznad isaxavs mTeli qveynis masStabiT urbanuli infrastruqturisgaumjobesebas prioritetebis safuZvelze. municipaluri ganviTarebis fondi(mgf) arasabanko finansuri Suamavalia, romelic afinansebs da marTavsmsoflio bankis mxardaWrili qve-porieqtebis danergvas RMIDP-isganxorrcielebis farglebSi. sakanalizaio sistemis reabilitacia istoriulqalaq mcxeTaSi warmoadgens RMIDP-is farglebSi finansirebad mimdinare qve-proeqts.

mcxeTa saqarTvelos Zveli dedaqalaqia, sadac ganTavsebulia mTeli rigiistoriuli da kulturuli Zeglebisa, maT Soris UNESCO-s kulturulimemkvidreobis siaSi Sesuli Zeglic. mcxeTa da misi mimdebare teritoriaumsxviles turistul RirsSesaniSanaobas warmoadgens. moxda mTeli rigiZeglebis da mcxeTis istoriuli centris ganaxleba da saqarTvelos mTavrobaagrZelebs am dasaxlebis urbanul ganviTarebaSi investirebas.

mcxeTis sakanalizacio sistemis arsebuli teqnikuri mdgomareobaaradamakmayofilebelia da saWiroebs mniSvnelovan gaumjobesebas, maT Sorissakanalizacio Camdinare wylis gamwmendi nagebobis mSeneblobas da gamyvanikoleqtorebis SekeTebas. warmodgenili proeqti, iTvaliswinebs mcxeTismosaxleobis sasicocxlo saWiroebebs da turizmis ganviTarebis perspeqtivebs.

garemosdacviTi skriningiproeqti moiTxovs msoflio bankis OP/BP 4.01 garemosdacviT Sefasebas. sxvasaxis garemosdacviTi RonisZiebebi ar aris saWiro, radganac proeqtixorcieldeba degradirebul urbanul zonaSi. proeqtis ganxorcielebisSemTxvevaSi ar Seicvleba sakanalizacio Camdinare wylis moculeba, misixarisxi ki gaumjobesdeba. amitomac, nagebobis mSenebloba ar moaxdensuaryofiT zemoqmedebas transasazRvro mdinare mtkvarze. araa saWiro miwisSesyidvac proeqtis ganxocielebisaTvis. gamwmendi nageboba aSendeba mTavrobissakuTrebaSi arsebul miwaze, romelic ar warmoadgens kerZo pirebis formaluran araformalur sakuTrebas.

dagegmili samuSaoebi moicavs axal mSeneblobas da aseve zedapirul wyalTanaxlos mimdinare samuSaoebs. msoflio bankis OP/BP 4.01 garemosdacviTiSefasebis mixedviT proeqti klasificirdeba rogorc B kategoriis da moiTxovsgaremoze zemoqmedebis Sefasebas (gzS). saqarTvelos erovnuli kanonmdeblobisSesabamisad saqmianoba warmoadgens gzS-s daqvemdebarebul saqmianobas daeqvemdebareba ekologiur eqspertizas.

sazogadoebis monawileobapirveli sajaro konsultacia gzS angariSis Taobaze Catarda 2011 wlis 16ivniss mcxeTis municipalitetSi. dagegmili sajaro ganxilvis Sesaxebinformacia gamoqveynebuli iyo gazeT 24 saaTSi (#89; 28.04.2011w), asevesaqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis, S.p.s. `gergili~s da`orhusisis centris~ veb-gverdebze. sajaro ganxilvis Sedegad miRebuliinformacia damuSavda da aisaxa dokumentis saboloo versiaSi. am angariSis

66

Sesworebuli versiisasTan dakavSirebiT msoflio bankis moTxovnebisgaTvaliswinebiT damatebiT Catarda meore sajaro konsultacia (19.12.2011-Si)(informacia gamoqveynebuli iyo gazeT 24 saaTSi (2011.12.10), aseve saqarTvelosmunicipaluri ganviTarebis fondis, S.p.s. `gergili~s da `orhusisis centris~veb-gverdebze, gancxadeba gamokruli iyo gamgeobis SemobaSi sainformaciodafaze).

sensitiuri garemosdacviTi receptorebi da potenciuri zemoqmedebasaqmianoba ZiriTadad dagegmilia mniSvnelovnad Secvlil da degradirebullandSaftze, moSorebulia daculi teritoriebisa da bunebrivi habitatebisgan.saproeqto teritorias ar gaaCnia sakonservacio Rirebuleba. proeqtis zonismaxloblad arsebuli ZiriTadi sensitiuri receptorebia mdinare aragvi(transsasazRvro mdinare mtkvris Senakadi) da mcxeTis kulturulimemkvidreobis Zeglebi. imis miuxedavad, rom proeqtiT wylis CaSvebis moculobaar Seicvleba, Semcirdeba damabinZurebli nivTierebebis Semcveloba, wylishorizontze mosalodnelia dadebiTi zemoqmedeba grZelvadian perspeqtivaSi.proeqti ar moaxdens zemoqmedebas proeqtis zonaSi da mis mimdebareteritorris esTetikur Rirebulebebze, radgan amJamadac proeqtis zonadabinZurebulia samSeneblo narCenebiT. Sedebad, gamwmendi nagebobis damisasvleli gzis mSenebloba Sewyvets teritoriaze nagvis unebarTvod dayras.gamwmendi nageboba mosaxleobas ar Seawuxebs saxis suniT, radganac misieqspluataciis dros dagrovili lamis Senaxva ar moxdeba saitze. moxdebaorganuli narCenebis regularuli gatana da qq. Tbilisi-rusTavis regionalurikompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salame moednebze ganTavseba.

mSeneblobis etapze mosalodnelia saSualo xarisxis uaryofiTi zemoqmedeba,romelic moqceuli iqneba proeqtis zonis sazRvrebSi da iqneba droebiTixasiaTis. mSeneblobiT gamowveuli garemosdacviTi da socialuri riskebidakavSirebuli iqneba samSeneblo narCenebis ganTavsebasTan, samSeneblomasalebis moxmareba-transportirebasTan, samSeneblo teqnikis muSaobisas,wyalTan da sacxovrebel teritoriebTan axlos muSaoebasTan.

proeqtis alternativebi

warmodgenil proeqtTan mimarTebaSi ganxulul iqna obieqtisadgilmdebareobis, teqnikuri da proeqtis arganxorcielebis alternatiulivariantebi.

varianti “proeqtis arganxorcieleba”, dawunebul iqna, radganac proeqtisrealizaciasTan dakavSirebuli dadebiTi efeqtebi gacilebiT aRematebaSesaZlo uaryofiT zemoqmedebas. proeqtis arganxorcielebis SemTxvevaSi veriqneba uzrunvelyofili sakanalizacio sistemaze mcxeTis mzardimoTxovnileba. am sistemis normaluri funqcionireba aucilebelia aramxolod mcxeTis mudmiv macxovrebelTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobesebisTvalsazrisiT, aramed turizmis ganviTarebisaTvis pirobebis Sesaqmnelad.

ZiriTadi teqnikuri alternativa dakavSirebulia gamwmendi nagebobis adgilsSerCevasa da teqnologiur sistemasTan. sakanalizacio Camdinare wylebisgamwmendi nagebobis mSenblobisTvis SerCeul iqna iseTi adgili, romelicSemoTavazebul alternativebs Soris yvelaze dabalia da saSualebas iZlevasistemam TviTdinebiT imuSaos. aRniSnuli xels uwyobs energiisa daeqspluataciis xarjebis dazogvas.

67

gamwmendi nagebobis teqnologiuri sqemis alternativebis ganxilvisasgadamwyveti faqtorebia: moTxovnebi gawmendili wylis parametrebze, nagebobismdebareoba, sainJinro-geologiuri da topografiuli pirobebi.vinaidan wylis CaSveba unda moxdes qalaqis farglebSi, mdinaris im monakveTzesadac samomavlod gaTvaliswinebulia rekreaciuli da turistuli zonebisganviTareba, amitom gawmendili wylis xarisxze moTxovnebi gamkacrebulia.aseTi parametrebis miRweva SesaZlebelia mxolod garkveuli teqnologiebisgamoyenebiT. svadasxva teqnologiebi rogoricaa mag. mbrunavi bioreaqtorebi anmodulebi, Tavisi warmadobiT da wylis gawmendis xarisxis parametrebiT verakmayofilebs proeqtiT gaTvaliswinebul mkacr moTxovnebs.

nagebobis mdebareoba qalaqis istoriul centrSi kulturuli da istoriuliZeglebis siaxloves zRudavs iseTi nagebobebis gamoyenebas rogoricaaaerirebadi tborebi, fitodepuracia da sxva. es teqnologiebi moiTxovs didfarTobze Ria teritoriis gamoyenebas tborebis an xelovnuri WaobebisSesaqmnelad, rac vizualuri da esTetikuri TvalsazrisiT miuRebelia mcxeTispirobebisaTvis.

zemoTaRniSnulis gaTvaliswinebiT, upiratesoba mieniWa Tanamedrove srulibiologiuri gawmendis teqnologiur sqemas aqtivirebuli lamis principze. amsqemis ganxorcielebis SemTxvevaSi miiRweva gawmendili wylis moTxovniliparametrebi. aseve gaTvaliswinebulia, samomavalod, saWiroebis SemTxvevaSi,gamwmendi nagebobis gafarToebis, warmadobis gazrdis da gawmendis damatebiTietapebis gamoyenebis SesaZlebloba.

proeqtis aRwera

proeqti iTvaliswinebs Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis kompleqsismSeneblobas.

q. mcxeTis kanalizaciis Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mSeneblobagaTvaliswinebulia mcxeTis raionSi, mdinare aragvis marjvena napirze,avtomobilTa axladaSenebul sadgomsa da mdinare aragvs Soris arsebulteritoriaze. yvelaze axlos mdebare sacxovrebeli saxli 300 metriT arisdaSorebuli gamwmendi nagebobisgan. nagebobisaTvis gamoyofili miwis nakveTisaxelmwifo sakuTrebaSia. misi moxmarebis ufleba mcxeTis municipalitetsekuTvnis. teritoria dausaxlebelia, ar moicavs infrastruqturis elementebsda ar aris kerZo piris formaluri an araformaluri mflobelobis qveS.teritoria dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT.

Camdinare wylis gamwmendi nagebobisaTvis gamoyofili teritoria Seadgens

9000m2-s, Senobis maqsimaluri simaRlea 6.15m. nageboba Sedgeba Camdinare wylisamosatumbi sadgurisgan, avtomaturi gamwmendi ekranisa da lamis damWerisgan,RAS-amosatumbi sadgurisgan, saaeracio auzisgan, ATV-DVWK A131 standartebisSesabamisi horizontaluri cirkulirebadi nakadis gamwmendi meqanizmebisgan daagreTve mTavari saoperatoro Senobisgan. saoperatoro SenobaSi gamoyofiliaadgili erTi ofisis, laboratoriis, gamosacvleli oTaxis, sapirfareSosa dasawyobisaTvis. ofisSi moewyoba mozaikuri mimikuri diagrama, romelic asaxavsteqnikur procesebs da xels Seuwyobs gamwmend nagebobasTan dakavSirebulisamuSao pirobebis swraf vizualur aRqmas. mimikuri diagrama asaxavs realuradarsebul pirobebs nebismier dros. proeqtis farglebSi gaTvaliswinebuliasaWiro danadgarebis SeZena-damontaJeba, maT Soris laboratoriis saWiroqimikatebiT aRWurva. am SenobaSi polimeTrTan erTad ganTavsdeba Slamisgauwylovnebis centrifugac iqneba.

68

Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis ZiriTadi parametrebia:

mosaxleobis saangariSo raodenoba _ 9500 suli;

Camdinare wylebis saSualo dReRamuri xarji _ 2500 m3/dR;

Camdinare wylebis maqsimaluri saaTuri xarji _ 237,5 m3/sT (66 l/wm);

minarevTa dReRamuri raodenoba Sewonili nivTierebebis mixedviT erTsulze gadaangariSebiT _ 70 g/suli/dR;

minarevTa dReRamuri raodenoba Jbm-is mixedviT erT sulzegadaangariSebiT _ 60 g/suli/dR;

minarevTa dReRamuri raodenoba Jqm-is mixedviT erT sulzegadaangariSebiT _ 120 g/suli/dR.

Camdinare wylis ZiriTadi parametrebia:

temperatura araumetes 120C; Sewonili nawilakebi – 30mg/l;

mTliani Jbm – 6mg/l;

Jqm – 30mg/l;

amoniumis azoti – 0.39mg/l;

nitratebi – 45mg/l;

nitritebi – 3.3mg/l;

polifosfatebi – 3.5mg/l.

mosalodneli zemoqmedeba da Semarbilebeli RonisZiebebigzS angariSis Sedegebi gviCvenebs, rom garemoze potenciuri zemoqmedebisZiriTadi saxeebi dakavSirebulia mSeneblobis fazasTan da droebiTi xasiaTismatarebelia. gzS-s ZiriTad midgoma iyo uzrunveleyo adeqvaturirekomendaciebi mosalodneli uaryofiTi zemoqmedebis aRmosafxvrelad anSesarbileblad. ZiriTadi rekomendaciebi, mocemulia qvemoT.adgilobrivi dasaxlebebis Sewuxeba: samSeneblo manqana danadgarebismoZraobis, droebiTi samuSao banakebis ganlagebis da samSneblo masalebis danarCenebis sawyobebis mowyobisas, uzrunvelyofili iqneba qmedebebiadgilobrivi mosaxleobis Tavisufali gadaadgilebisaTvis xelis SeSlisa dadabrkolebis Tavidan asacileblad. dasaxlebul adgilebSi haeris xarisxisgauareseba gakontroldeba samSeneblo danadgarebis teqnikuri mdgomareobiszedmaxedvelobis gziT. manqanebis usargeblo reJimSi muSaoba araamizanSewonili. dasaxlebebis farglebSi samSeneblo danadgarebis eqspluataciaiqneba SezRuduli reglamentirebul samuSao saaTebamde.saqmiani ezoebis da misadgomi gzebis eqspluatacia: samuSao banaki mowyobiliiqneba imgavrad, rom minimumamde iqnas dayvanili zegavlena landSaftze daadgilobrivi macxovreblebis Sewuxebaze.samSeneblo danadgarebis eqspluatacia: samSeneblo danadgarebis teqnikurimdgomareoba Semowmdeba regularulad, raTa minimumamde iqnas dayvanili haerisdabinZureba gamonaJoni navTobisgan da niadagis/wylis dabinZureba sawvavisJonvisgan. sawvavis da sapoxi masalis saeqspluatacio da sagangaSo Jonvisriski Serbildeba specialuri parkirebisa da momsaxurebis saitebisganlagebiT, gzisgan da sxva sensitiuri garemosdacviTi receptorebisganmoSorebiT.miwis samuSaoebi: saqmianobis dawyebamde niadagis nayofieri fena moixsneba dadasawyobdeba calke, momavalSi niadagis aRdgenis mizniT. landSaftis aRdgenaganxorcieldeba eroziis aRsakveTad da saitis bunebasTan harmonizirebisTvis.rekultivaciis samuSaoebi Catardeba kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesabamisad.samSeneblo narCenebis dagroveba: samuSaoebis dawyebamde kontraqtorma undamoipovos werilobiTi nebarTva adgilobrivi xelisuflebiswarmomadgenlebisgan sxvadasxva tipis samSeneblo narCenebis droebiTi

69

Senaxvisa da permanentuli dasawyobebisTvis aRniSnul adgilebSi. samSneblomasalebis saboloo dasawyobebis adgilze transportirebamde is udnaganTavsdes droebiTi Senaxvis adgilebSi. narCenebis ganTavsebisasgaTvaliswinebuli iqneba saxifaTo narCenebis marTvis sakiTxebic. momzadebuliiqneba narCenebis marTvis gegma.karierebisa da samtexloebis eqspluatacia: inertuli samSeneblo masalebismopovebis ufleba eqneba mxolod licenzirebul fizikuri da/an iuridiulpirs. am masalebis mopovebis ufleba gaicema mxolod licenziis safuZvelze.axali karierebis gaxsna ar moxdeba, Tu arsebobs ukve eqspluataciaSi myofikarierebi. karierebisa da samtexloebis eqspluatacia, agreTve mdinaristerasebidan xreSis mopoveba ganxorcieldeba samTavrobo organos miergacemuli licenziis pirobebis mkacri dacviT.landSaftis harmonizacia: samSeneblo koleqtorebis da gamwmendi nagebobismSeneblobis dasrulebisTanave moxdeba teritoriis aRdgena, raTa moxdesproeqtis zonis harmonizacia mis mimdebare landSaftTan esTetikuriRirebulebis SenarCunebis mizniT. proeqtis zonaSi arsebuli samSeneblonarCenebis gamo, ar arsebobs informacia proeqtis zonaSi niadagis nayofierisafaris arsebobis an misi mdgomareobis Sesaxeb. Tu niadagis nayofieri safariarsebobs, moxdeba misi moxsna da calke Senaxva, xolo samuSaoebis dasrulebisSemdeg – aRdgena. Tu es safari aRar arsebobs an dabinZurebulia, moxdebabalaxis safaris ganTavseba. proeqtis zonaSi landSaftis saboloo aRdgenismizniT dairgveba 400 xe.muSaTa janmrTeloba da usafrTxoeba: sakanalizacio sistemis reabilitaciisproeqtSi CarTuli muSebi da momsaxure personali aRWurvilni iqnebian damcavisaSualebebiT. isini gaiwvrTebian da miiReben instruqciebs usafrTxoebis daavariul situaciebSi moqcevis wesebis Sesaxeb.gamwmendi nagebobis eqspluataciiT gamowveuli dabinZureba: narCeni wylisCaSvebiT gamowveuli dabinZurebis done mkacrad gakontroldeba saitzearsebul laboratoriaSi. gamwmendi nagebobis saproeqto parametrebi xelsSeuwyoben narCeni wylis CaSvebisaTvis misaRebi xarisxis miRebaSi.yoveldRiurad moxdeba nagebobis eqspluataciisas warmoSobili SlamismoSoreba, igi moTavsdeba specialur saTavsoSi da gadaitaneba SlamisganTavsebis adgilze. Slamis usafrTxo gadatanis uzrunvelsayofad mcxeTismunicipaliteti ganaaxlebs gzas, romelzec imoZraveben Slamis gadamzidimanqanebi da moaxdens mis mudmiv reabilitacias. Slamis transportirebisSeTanxmebebSi gawerili da garantirebuli iqneba, Slamis gadamtanisatransporto sasualebebis xarisxobrivi da raodenobrivi Sesabamisoba,Slamis usafrTxo transpotirebisaTvis.

garemosdacviTi marTvis gegma (gmg)gzS-s angariSi moicavs gmg-s Sesabamisi Semarbilebeli RonisZiebebs srulisiiT, rogorc zemoT aRiniSna, agreTve monitoringis indikatorebiT. is moicavssamSeneblo samuSaoebiT gamowveul zemoqmedebis Sesabamisad rekomendebulSemarbilebel RonisZiebebs. kontraqtori Tavis Tavze iRebs pasuxismgeblobasuzrunvelyos Sesabamisi garemosdacviTi pasuxismgebloba.

eqspluataciamcxeTis sakanalizacio sistemis reabilitaciis proeqtis samuSaoebisdasrulebis Semdeg, aSenebuli infrastruqtura gadaecema mxeTismunicipalitets, romelic iqneba pasuxismgebeli mis eqspluataciaze. gamwmendinagebobis eqspluataciasTan dakavSirebuli riskebi ZiriTadad Semoifraglebianteqnologiuri procesebis SemTxveviTi moSliTa da Slamis arasaTanadowmendiT. saeqspluatacio procedurebi moicaven adeqvatur instruqciebssakanalizacio wmendis sistemis moSlis dros qcevis wesebis Sesaxeb. nagebobisganmkargavi organosaTvis am instruqciebis dacva sakmarisi iqneba gamwmend

70

nagebobasa da mis mimdebare fizikur Tu bunebriv gareoze mniSvnelovani zianisTavidan asacileblad. personalis wvrTna da nagebobis saeqspluatacioparametrebis mudmiv kontrols arsebiTi mniSvneloba eniWeba gamwmendinagebobis Seuferxebeli funqcionirebisaTvis da agreTve nebismier warmoSobilSeferxebaze droulad reagirebisaTvis. sakanalizacio wylis gawmendis Sedegaddagrovili Slami moSordeba gamwmend nagebobas.

proeqtis eqspluataciis etapze, teqnologiuri procesebis Sedegad warmoSobilSlamis gauwyovleba moxdeba saoperatoro SenobaSi ganlagebulicentrifugebis saSualebiT, sadac Slamis maqsimaluri odenoba iqneba 25m3 dRe-RameSi. Slami moTavsdeba specialur konteinerebSi da misi transportirebamoxdeba yovel dRe specialuri manqanebis saSualebiT. Slami gadaitaneba qq.Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendinagebobebis, salame moednebze (GWP-s mier 2009 wlis 20 maiss gacemuligaremosdacviTi nebarTva #00230 da agreTve ekologiuri eqspertizis daskvna#65, 19.06.2009) (ix. werili danarTis saxiT.)

71

danarTi 3.

sajaro ganxilvis sxdomis oqmi

`q. mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilitaciis” proeqtisgaremoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis sajaro ganxilvis sxdomis

o q m i

q. mcxeTa 16 ivnisi 2011 weli

2011 wlis 16 ivniss q. mcxeTaSi, mcxeTis municipalitetis gamgeobis admi-nistraciul SenobaSi Catarda `q. mcxeTis `sakanalizacio sistemis reabilitaci-is” proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis (gzS) angariSis sajaro ganxilva.

Sexvedras eswrebodnen:saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis (smgf) warmomadgenlebi:

nino pataraSvili _ garemos dacvis analizisa da gansaxlebis ganyofile-bis (gdagg) ufrosi specialisti;

daviT bainduraSvili _ gdagg specialisti;

nikoloz soselia _ gdagg ufrosi specialisti.garemosdacviTi sakonsultacio firmis _ Sps `gergili~-s warmomadgenelebi:

Salva bosikaSvili – teqnikuri direqtori;

ilo mcxveTaZe – eqsperti;mcxeTis municipalitetis gamgeobis warmadgenlebi:

Temur abaSiZe _ mcxeTis municipalitetis gamgebeli;

leri tyemalaZe;

qeTevan bedianaSvili;

inna axalbedaSvili;

lia kandelaki;

naTia natraZe;

mamuka xizaniSvili;

levan qituaSvili;

giorgi maCxaneli;

avTandil feraZe.Sps ~mcxeTis wylis~ warmomadgenlebi:

giorgi kurdRelaSvili;

jandi babunaSvili.mcxeTis macxovreblebi:

naTia nikolaZe;

qeTevan kobalaZe;

naTia gelaSvili;

lia xuberaSvili;

Tamuna xaWapuriZe.arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi:

guliko SoSitaiSvili – asociacia `samoqalaqo sazogadoebis ganviTare-ba” gamgeobis Tavmjdomare;

72

nino gujaraiZe – asociacia `mwvane alternativa” aRmasrulebeli direq-tori.

Sexvedra gaxsna smgf-is warmomadgenelma nino pataraSvilma, romelmac mimoi-xila `q. mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilitaciis” proeqtis mniSvnelobaq. mcxeTis mosaxleobis da stumrebis janmrTelobis mdgomareobis gaumjobese-bisa da infrastruqturis ganviTarebis saqmeSi. momxsenebelma aRniSna, romsmgf-is dakveTiT proeqti Seasrula Sps `municipalproeqtma”, xolo gzS-is anga-riSi _ Sps `gergilma”. Sexvedris monawileebs n. pataraSvilma daurigda mokleanotacia dagegmili saqmianobis Sesaxeb.

kanalizaciis sistemis reabilitaciis proeqtis gzS-is angariSis saprezenta-cio masala damswre sazogadoebas warudgina S.p.s. `gergilis” warmomadgenelmaS. bosikaSvilma. momxsenebelma mokled mimoixila q. MmcxeTis sakanalizaciosistemis arsebuli mdgomareoba, proeqtiT gaTvaliswinebuli samSeneblo daaRdgeniTi samuSaoebi da am samuSaoebis Sesrulebis periodSi bunebriv da so-cialur garemoze mosalodneli zemoqmedebis saxeebi. man aRniSna, rom mwyobri-danaa gamosuli da, Sesabamisad, umoqmedoa qalaqis sakanalizacio koleqtorebi.ar arsebobs sameurneo_fekaluri wylebis gamwmendi nagebobebi da Camdinarewylebi gawmenda_gauvneblobis gareSe Caedineba zedapiruli wylis obieqtebSi(md. aragvi da md. matkvari).

sakanalizacio sistemis reabilitaciis proeqti iTvaliswinebs `a~ da `b~ sa-kanalizacio koleqtorebis (serTo sigrZiT 1838 m) reabilitacias da gamwmendinagebobis mSeneblobas. sakanalizacio koleqtorebis daproeqtebuli sqemebisganxorcieleba uzrunvelyofs sameurneo_fekaluri wylebis gawmendasa da gauv-neblobas, ris Semdegac gawmendili wyali CaSvebul iqneba mdinareSi.

garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis momzadebis procesSi Seswavliliqna q. mcxeTis da misi mimdebare teritoriebis fizikuri da socialuri gare-mos arsebuli fonuri mdgomareoba. kerZod: atmosferuli haeris xarisxi (mavnenivTierebebiT dabinZureba, bunebrivi radiaciuli foni, xmauris gavrceleba),zedapiruli wylebis xarisxi, biomravalferovneba, kulturuli memkvidreoba,socialuri aspeqtebi da sxv.

Sesasrulebeli samuSaoebis gaTvaliswinebiT proeqtSi gansazRvrulia SesaZ-lo zemoqmedebis saxeebi, zemoqmedebis xarisxi da saWiro Semarbilebeli Ronis-Ziebebi. momzadebulia dagegmili saqmianobis garemosdacviTi menejmentisa damonitoringis gegmebi.

aRniSnulis gaTvaliswinebiT `q. mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilita-ciis” proeqti ekologiurad misaRebia da misi ganxorcieleba gzS-is angariSSimocemuli Semarbilebeli RonisZiebebis Sesrulebis, aseve, mizanmimarTuli gare-mosdacviTi menejmentis pirobebSi, safrTxes ar Seuqmnis garemos da mosaxleo-bis janmrTelobas.

dasasruls momxsenebelma damswreT gaacno garemoze zemoqmedebis SefasebisprocesSi SemuSavebuli daskvnebi. kerZod:

sakanalizacio sistemis reabilitacia uzrunvelyofs q. mcxeTis teri-toriidan Camdinare wylebis sruli moculobiT arinebas da mniSvne-lovnad gaaumjobesebs qalaqis sanitariul mdgomareobas;

Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mowyobis Semdeg SesaZlebeliiqneba zedapiruli wylis obieqtebSi gawmendili da gauvnebelyofiliCamdinare wylebis CaSveba, rac mniSvnelovnad gaaumjobesebs mdinaree-bis aragvisa da mtkvaris ekologiur mdgomareobas;

proeqtis ganxorcieleba uzrunvelyofs infrastruqturis mdgrad gan-viTarebas, rac mniSvnelovania qalaqisa da municipalitetis socia-lur-ekonomikuri ganviTarebisaTvis;

socialur-ekonomikuri, aseve, genderuli efeqti da mosaxleobis jan-mrTelobaze zemoqmedeba dadebiTia;

73

sareabilitacio samuSaoebis mimdinareobis periodSi atmosferuli hae-ris xarisxis gauareseba, zedapiruli da miwisqveSa wylebis, aseve, nia-dagis dabinZureba mizanmimarTuli garemosdacviTi menejmentis piro-bebSi ar iqneba mniSvnelovani;

faunaze mosalodneli negatiuri zemoqmedeba droebiTi xasiaTisaa dagamoixateba sareabilitacio obieqtebis mimdebare teritoriebze mobi-nadre saxeobebis antropogenuli datvirTviT da xmauris gavrcelebiTgamowveuli droebiTi SeSfoTebiT;

dagegmili sakompensacio RonisZiebebis (niadagis nayofieri fenis dasa-wyobeba, dazianebuli teritoriebis rekultivaciis da gamwvanebis sa-muSaoebis Catareba) gaTvaliswinebiT floraze zemoqmedeba ar iqnebamniSvnelovani;

garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis prezentaciis Semdeg sajaroganxilvaSi monawileebs saSualeba miecaT gamoeTqvaT sakuTari SeniSvnebi damosazrebebi. diskusiaSi aqtiurad CerTvnen rogorc adgilobrivi municipalite-tis, aseve arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi. monawileebma aRniSnes, romproeqtis ganxorcieleba mniSvnelovania q. mcxeTis infrastruqturis ganviTare-bis da sanitaruli da ekologiuri mdgomareobis gaumjobesebis TvalsazrisiT.sakuTari mosazrebebi gamoTqves mcxeTis municipalitetis gamgebelma Temur aba-SiZem, acociacia `mwvane alternativis” aRmasrulebelma direqtorma nino guja-raiZem da `samoqalaqo sazogadoebis ganviTarebis asociaciis” gamgeobis Tavmj-domarem guliko SoSitaiSvilma.

n. gujaraiZes mier gamoTqmul iqna garkveuli SeniSvnebi gzS-is angariSiswinaswari ganxilvis dokumentTan dakavSirebiT. man xazi gausva im garemoebas,rom dokumentSi ar iyo warmodgenili gamwmendis ganTavsebis alternativebis ana-lizi, aseve, gamorCenilia informacia sakanalizacio koleqtoris ganTavsebis ad-gildebareobis Sesaxeb, razec sakonsultacio firmis warmomadgenlebma ganacxa-des, rom SeniSvna gaTvaliswinebuli iqneba angsariSis saboloo versiaSi.

g. SoSitaiSvilma aRniSna, rom sajaro ganxilvisTvis gavcelebul `q.mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilitaciis” proeqtis gzS-is angariSsa dasajaro ganxilvaze wardgenil proeqtis mokle anotacias Soris iyo Seusabamo-ba mosaxleobis ricxovnobasa da gamwmendi nagebobis warmadobis parametrebsSoris. smgf-is, mcxeTis municipalitetisa da Sps `gergilis~ warmomadgenlebmaaRniSnulTan dakavSirebiT ganmartes, rom sajaro ganxilvamde periodSi maTSoris mimdinareobda konsultaciebi proeqtTan dakavSirebiT, dadginda mcxeTismosaxleobis ricxovnoba da gamwmendi nagebobis warmadoba, romelic daakmayo-filebs q. mcxeTis moTxovnilebas sakanalizacio wylebis gawmendaze turizmisganviTarebis potencialis gaTvaliswinebiT.

Tavdapirvelad mcxeTis mosaxleobis ricxovnoba, mosaxleobis zrdis gaT-valiswinebiT, ganisazRvra 18 000 kaciT. proeqtiT gaTvaliswinebuli iyo kanali-zaciis wylebis gamwmendi nagebobis ori agregatis (TiToeuli 2000m3/dR warmado-bis) mSenebloba. aRiniSna, rom mcxeTis mosaxleobis raodenoba dRevandeli mdgo-marebiT Seadgens daaxloebiT 7 000 kacs, Sesabamisad, mosaxleobis ricxovnobismaCveneblad miRebul iqna 9500 (mosaxleobis zrdisa da turizmis ganviTarebispotencialis gaTvaliswinebiT) da mosaxleobis am raodenobaze gadaangariSebiTganiszRvra gamwmendi nagebobis maqsimaluri warmadoba (2500m3/dR), romelic daak-mayofilebs q. mcxeTis moTxovnilebas sakanalizacio wylebis gawmendaze.

miRebul iqna gadawyvetileba, rom pirvel etapze ganxorcildes gamwmendinagebobis proeqtiT gaTvaliswinebuli ori agregatidan erTis (2500m3/dR warma-dobis) mSenebloba, romelic sruliad daakmayofilebs q. mcxeTis sakanalizaciowylebis gawmendis moTxovnilebas. amas garda, naklebi warmadobis gamwmendismSenebloba da operireba Seamcirebs xarjebs da, rac yvelaze mniSvnelovania,naklebi ziani miadgeba arsebul ekologiur garemos. aRniSnulis gaTvaliswine-

74

bis SemTxvevaSi aTvisebuli iqneba gamwmendi nagebobis mSeneblobisTvis gamoyo-fili teritoriis mxolod naxevari, xolo meore naxevari (sarezervo) aTvisebu-li iqneba q. mcxeTis mosaxleobis matebisa da sakanalizacio wylebis gawmenda-ze moTxovnilebis gazrdis SemTxveSi.

sajaro ganxilvis organizatorebma aRiniSnes, rom ukve sruldeba sapro-eqto da garemosdacviTi dokumentaciis gadamuSaveba, romelic gansaxilveladwaredgineba Sesabamis organoebs.

n. gujaraiZem gzS-is angariSTan dakavSirebiT gamoTqva SeniSvnebi, razecganemarta, rom sajaro ganxilvamde msgavsi SeniSvnebi ukve gamoTqmuli iyomsoflio bankis warmodgenlebis mier da maTi nawili ukve gaTvaliswinebuliaangariSSi. n. gujaraiZem TxovniT mimarTa smgf-is warmomadgenlebs misTvis ga-sacnobad gadaecaT gzS-is angariSis Sesworebuli varianti, razec Tanxmoba mii-Ro. drouli reagirebis mizniT smgf-is TanamSromlebma TxovniT mimarTes ara-samTavrobo organizaciebis mesveurebs warmoedginaT gzS-is angariSTan dakavSi-rebuli SeniSvnebi.

sajaro ganxilvis periodSi Semosuli SeniSvnebisa da winadadebebis, ase-ve, Sexvedraze dasmuli SekiTxvebisa da winadadebebis Sesaxeb informacia moce-mulia danarTSi.

xelmowerebi:

1. T. abaSiZe

2. l. tyemalaZe

3. n. pataraSvili

4. d. bainduraSvili

5. n. soselia

6. S. bosikaSvili

7. i. mcxveTaZe

8. g. SoSitaiSvili

9. n. gujaraiZe

10. q. kobalaZe

11. n. nikolaZe

75

informacia

`q. mcxeTis sakanalizacio sitemis reabilitaciis” proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis sajaro ganxilvisperiodSi Semosuli SeniSvnebisa da winadadebebis Sesaxeb

## SekiTxvebis,SeniSvnebisda winadadebebisavtorebi

SekiTxvis Sinaarsi pasuxi

sajaro ganxilvis periodSi Semosuli SeniSvnebi da winadadebebi

1 Mmsoflio banki 1. აღსანიშნავია მცირე კავშირი EIA-ს ანგარიშსა და EMP-ს შორის. აღნიშნულიდოკუმენტიდან პირველი დათარიღებულია 2010 წლით, მეორე დოკუმენტი კი (EMP) –2011 წლით. EIA-ს ანგარიშში EMP მითითებული არ არის, რაც აუცილებლად უნდაგამოსწორდეს, რადგან EMP უნდა წარმოადგენდეს EIA-ის ანგარიშის განუყოფენნაწილს. ასევე შესაძლებელია EMP-ს ცალკე გამოყენებაც, მაგალითად - სატენდეროდოკუმენტების დანართის სახით (განსხვავებით EIA-ს ანგარიშის მთლიანიტექსტისგან), მაგრამ კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, რომ EMP უნდა იყოს EIA-ი ანგარიშისგანუყოფელი ნაწილი, ერთიდაიგივე ყრდით.

EMP Sesworebuli da TandarTuliagzS-s angariSze 121-129

2 Mmsoflio banki 2. EIA-ს ანგარიშში მოცემულია იურიდიული და ინსტიტუციური შინაარსის ზედმეტიინფორმაცია - 34 გვ. ინფორმაციის აღნიშნული მოცულობა გადაჭარბებულია. EIA-სანგარიშში მოცემული უნდა იყოს მხოლოდ იმ იურიდიულ საკითხთა ანალიზი, რასაცპირდაპირი კავშირი აქვს შემოთავაზებულ პროექტთან, ანუ არ არის აუცილებელიყველა იმ საქმიანობის ჩამოთვლა, რაც დაკავშირებულია გარემოსდაცვისნებართვებთან, რადგან პროექტი ითვალისწინებს ისეთ საქმიანობას, რაცექვემდებარება ზემოთ აღნიშნულს, მაგრამ უფრო მნიშვნელოვანი საკითხი -იურიდიული და ინსტიტუციონალური მიმოხილვა მოძველებულია. მაგ. ანგარიშშიმითითებულია არ-არსებული გარემოს დაცვის და ბუნებრივი რესურსებისსამინისტრო, აღნიშნული სამინისტროს დაქვემდებარებაში არსებული სატყეომეურნეობის სააგენტო და სხვ.აუცილებელია, რომ შეამციროთ და განაახლოთ EIA-ს ანგარიშის აღნიშნული თავი.

Lkanonmdeblobis nawiliSesworebulia.

3 Mmsoflio banki 3. მეორე თავი - დაგეგმილი საქმიანობისა და ტექნიკური გადაწყვეტილებების შესახებაუცილებელია ჩამოყალიბდეს ისე, რომ ჯერ წარმოდგენილი იყოს პროექტის(საქმიანობის) აღწერა და მხოლოდ ამის შემდეგ, - მოცემული ფიზიკური დაბუნებრივი გარემოს აღწერილობა. მკითხველმა ჯერ უნდა გაიგოს თუ რა სამუშაოებიაგანსახორციელებელი და შემდეგ გაიგოს კონტექსტი, რომლის ფარგლებშიც მოხდებააღნიშნული საქმიანობის განხორციელება.

SeniSvna gaTvaliswinebulia ix gv46

76

4 Mmsoflio banki 4. პროექტის აღწერა საჭიროებს ხელახალ დამუშავებას, რათა უფრო ნათლადგამოიკვეთოს, თუ რას გულისხმობს შემოთავაზებული სამშენებლო სამუშაოები,სახელდობრ, პროექტს ეწოდება საკანალიზაციო სისტემის ”რეაბილიტაცია”, მაშინროდესაც ტექსტის თანახმად, ყველაფერი (კოლექტორები, წყალაგამწმენდი ნაგებობადა მილსადენი) თავიდანვე უნდა აშენდეს მთლიან მიწაზე, მაგრამ საკამათო საკითხიმხოლოდ ეს არ არის. EIA-ს ანგარიშის თანახმად, სახიფათო ნარჩენები, რაცწამოიქმნება სამშენებლო-სარეაბილიტაციო სამუშაოების დროს, მოიცავს ფეკალურიწყალს და ჭუჭყს, რისი დაგროვებაც ხდება სატუმბო სადგურებში, კოლექტორებსა დაძველ მილებში. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხი და საჭიროებს დეტალურგანმარტებას. ითვალისწინებს თუ არა პროექტი საკანალიზაციო სისტების ძველი დამწყობრიდან გამოსული ნაწილების ექსპლოატაციიდან ამოღებას? ზუსტად რასგულიხმობს აღნიშნული? კონკრეტულად რა სახის საქმიანობა უნდა განხორციელდესსისტემის არსებულ ნაწილებზე?

SeniSvna gaTvaliswinebulia ix gv46.Ggv 119

5 Mmsoflio banki 5. პროექტის სოციალური ასპექტების მიმოხილვისას გამოტოვებულია ერთიმნიშვნელოვანი ასპექტი, რადგან პროექტის განხორციელება არ ითვალისწინებს მიწისაღებას და არსებულ ადგილზე ათავსებს ახალ ნაგებობებს, რაც საზოგადოებისმხრიდან უარყოფითად არის აღქმული. EIA-ს ანგარიშში აუცილებელია აღწერილიიყოს შემოთავაზებული სამშენებლო მოედნის (მოედნების) ადგილმდებარეობა დამეზობელი ტერიტორიები, აუცილებელია აღინიშნოს ასევე რამდენად შორს/ახლოსარის განლაგებული დასახლებული ტერიტორიები და სხვა ობიექტები და აიხსნას,გამოიწვევს თუ არა საზოგადოების ნეგატიურ რეაქციას წყალგამწმენდი ნაგებობისგანთავსება შემოთავზებულ ტერიტორიაზე.

SeniSvna gaTvaliswinebulia ix gv46.

6 ნარჩენების მენეჯმენტთან დაკავშირებული პარაგრაფის თანახმად, ნარჩენებისგანთავსების ტერიტორია უნდა შეთანხმდეს ”შესაბამის უწყებებთან”. ეს არის ძალიანზოგადი განაცხადი და არ შეესაბამება პროექტს, რომლის ადგილმდებარეობაცმოცემული პერიოდისთვის ცნობილია. გთხოვთ მიუთითეთ, კონკრეტულად რომელუწყებასთან უნდა შეთანხმდეს და განისაზღვროს სამშენებლო ნარჩენების გატანის(განთავსების) ტერიტორია.

ix. Ggv 119

7 Mmsoflio banki 6. EIA-ს ანგარიშის ერთი მნიშვნელოვანი დეფექტი არის ასევე ის, რომ აღნიშნულანგარიშში აბსოლუტურად არაფერია ნათქვამი შლამის (ლექის) შესახებ, რაცწყალგამწმენდი ნაგებობის მუშაობის პროცესში წარმოიქმნება საკმაოდ დიდირაოდენობით. ეს ძალიან მნიშვენლოვანია და აღნიშნული საკითხი აუცილებელიადეტალურად იქნას აღწერილი EIA/EMP-ში. ვინ, როგორ და როდის განახორციელებსშლამის ტრანსპორტირებას გამწმენდი ნაგებობიდან? როგორ იქნება აღნიშნულიტრანსპორტირების უსაფრთხოება დაცული? სად მოხდება შლამის საბოლოოგანთავსება? როგორ მოხდება შლამის საბოლოო განთავსების ტერიტორიის შენახვა(მომსახურება)?

SeniSvna gaTvaliswinebulia ix gv103.

77

8 Mmsoflio banki 7. შემამსუბუქებელ ზომებთან დაკავშირებული ნაწილი EIA ანგარიშშიარაპროპორციულად მცირე და არასაკმარისი ინფორმაციით არის წარმოდგენილი. ესარის ყველაზე კრიტიკული ნაწილი და აუცილებელია მისი მნიშვნელოვნად გაზრდა.აღნიშნული აუცილებელია მოიცავდეს რეკომენდირებულ შემამსუბუქებელ ზომებსთითოეული და ყოველი პოტენციული ზეგავლენისთვის, რაც მანამდე იყოწარმოდგენილი დოკუმენტში. გთხოვთ მხედველობაში მიიღოთ, რომ პროექტისბუნებრივი და ფიზიკური გარემოს აღწერა აუცილებელია პროპორციულად დაპირდაპირი სახით იყოს დაკავშირებული შემამსუბუქებელ ზომებთან დაკავშირებულპარაგრაფთან; მაგალითად, ფლორისა და ფაუნის 14-გვერდიან მიმოხილვას, სადაცჩამოთვლილია წითელი წიგნში მოცემული სახეობები, არ ექნება რაიმე სახისმნიშვნელობა, თუ დოკუმენტში ჩამოყალიბებული არ იქნება აღნიშნულთანდაკავშირებული გავლენის შესაძლებლობა და აღნიშნული გავლენის სიდიდე, ასევეაღსანიშნავია შემოთავაზებული ძირითადი შემამსუბუქებელი ზომები ითვალისწინებსთუ არა უკვე გავლენის ქვეშ არსებული ტერიტორიების გამოყენებას, სადაც ესშესაძლებელი იქნება. ეს უკანასკნელი საკითხი ზედმეტად ზოგადი ხასიათის არის.EIA/EMP -ში აუცილებელია დეტალურად იყოს გაწერილი თუ რომელი ზეგავლენისქვეშ მყოფი და ზეგავლენისგან თავისუფალი ტერიტორიების გამოყენება მოხდებამშენებლობის პროცესში, კონკრეტული ტერიტორიების და ადგილების მითითებით.

ix damatebuli masala gv123-153

9 Mmsoflio banki 8. EIA/EMP -ში არ არის წარმოდგენილი EMP -ს განხორციელების მონიტორინგისთვისსაჭირო ინსტიტუციური და ანგარიშგების მნიშვნელოვანი ასპექტები, ასევეაღსანიშნავია შეუსაბამობა EIA-ის ანგარიშსა და EMP-ში აღწერილ მონიტორინგისღონისძიებებს შორის. EIA-ის ანგარიში არაფერს ამბობს მგფ-ს როლზეკონტრაქტორების მონიტორინგის პროცესში გარემოსდაცვის განხორციელებისთვალსაზრისით. არც EIA და არც EMP არ აღნიშნავს ყოველთვიური პროგრესისმონიტორინგის როლსა და ვალდებულებებს EMP-ის განხორციელებასთანდაკავშირებით, მგფ-ს მენეჯმენტთან და მსოფლიო ბანკთან მიმართებაში. EMP-ში არარის წარმოდგენილი პროგრესის მონიტორინგის ფორმატი გარემოსდაცვასთანშესაბამისობაზე. EMP-ში წარმოდგენილი ”გარემოსდაცვითი კლვევებისა და აუდიტისჩატარებისთვის” საჭირო ღონისძიებები მსოფლიო ბანკისთვის გაურკვეველი დამიუღებელია. ”აუდიტი უნდა განხორციელდეს კომპანიის ფარგლებში მომუშავესათანადო გამოცდილების მქონე პიროვნების მიერ. აღნიშნული პიროვნება იქნებაობიექტური და თავისუფალი ზემოთ აღნიშნულ საქმიანობასთან დაკავშირებულიყოველგვარი კავშირებისგან” - აღნიშნული წინადადება არ შეესაბამება მსოფლიობანკის სამოქმედო სახელმძღვანელოში ჩამოყალიბებულ გარემოსდაცვისმონიტორინგის პრინციპებს. ჩვენთვის ასევე აუცილებელია დაგვანახოთ კონკრეტულიღონისძიებები, რომელსაც მგფ განახორციელებს შიდა რესურსების, თუკონსულტანტების დახმარებით, EMP-ს ყოველთვიურ ზედამხედველობასთანმიმართებაში და ასევე მნიშვნელოვანია აღნიშნული ზედამხედველობის შესაბამისიდოკუმენტის შედგენაც.

Mix damatebuli monitoringis gegmagv 154-162

78

Mmsoflio banki 9. ასევე აღსანიშნავია შეუსაბამობა EIA-ის ანგარიშში წარმოდგენილი სამუშაოებისგარემოზე ზეგავლენის მონიტორინგსა და აღნიშნული საკითხის EMP - ში ასახვასშორის. მაგალითად, EIA-ის თანახმად, მშენებლობის ველურ ბუნებაზე გავლენისგარკვევის მიზნით ჩატარდება ორი საველე ექსპედიცია. EMP არ ახსენებსექსპედიციებს ველურ ბუნებაზე გავლენის მოხდენის თვალსაზრისით და შესაბამისადარ ითვალისწინებს მის ღირებულებას. EMP - ის თანახმად, მონიტორინგის ყველახარჯი ”უმნიშვნელოა”. სამშენებლო მასალების ტრანსპორტირებისას გამოყენებულისატვირტო ავტომანქანების მონიტორინგის ხარჯთაღრიცხვა ცალკე არ არისწარმოდგნილი, თუმცა აღნიშნული არ ეხება წყლის ხარისხის, ემისიებისა და ხმაურისინსტრუმენტული გაზომვის და საველე ექსპედიციების ანალიზს, რაც მიზნად ისახავსფლორისა და ფაუნის მდგომარეობის შესწავლას. ყველა საკითხი, რაც მოცემულია EIA-ის ანგარიშში, აუცილებელია შესაბამისად აისახოს EMP - ში, შესაბამისი ფასებისდართვით.

zusti xarjebis gaangariSebawinaswar SeuZlebelia.Sesabamisi xarjTaRricxva undaganxorcieldes mSenebelikontraqtoris mier warmodgenilEMP - Si

79

danarTi 4. ilustraciebi da naxazebi

80

81

82

83

84

85

danarTi 4. სამშენებლო-სამონტაჟო და გასამართი სამუშაოების კალენდარული გრაფიკი

86