ptaki krajobrazu rolniczego
TRANSCRIPT
![Page 1: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/1.jpg)
Ptaki krajobrazu rolniczegoi metody ich ochrony
![Page 2: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/2.jpg)
Wykształcenie się rolnictwa na ziemiach polskich – proces długofalowy.
SPADAŁA LESISTOŚĆ KRAJU.
W XIX WIEKU wykształcił się współczesny krajobraz polski z dominacją krajobrazu rolniczego.
OBECNIE:
Krajobraz rolniczy od 200 lat ciągle ulega przemianom.
![Page 3: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/3.jpg)
Bieszczady. Krajobraz rolniczy.
Zmiany te dotyczą: sposobów uprawy ziemi techniki zbioru plonów
wielkości obszarów upraw
Przez te lata ptaki miały czas związać się i dostosować do tego typu krajobrazu.
Nadal polskie rolnictwo charakteryzuje się dużą mozaiką siedlisk.Wpływa to pozytywnie na bioróżnorodność.
![Page 4: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/4.jpg)
Roztocze.
Krajobraz rolniczy nad Bugiem.
![Page 5: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/5.jpg)
CO NAS ODRÓŻNIA OD EUROPY?
duże rozdrobnienie gruntów obecność licznych oczek wodnych obecność torfowisk śródpolne zadrzewienia i miedzeW krajach zachodnich
dominuje rolnictwo wielkoobszarowe, z ubogą bioróżnorodnością, co powoduje zanik wielu gatunków ptaków, u nas jeszcze licznych
![Page 6: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/6.jpg)
Zalecane – małe dawki nawozów, w niewielkim stopniu niewiele środków ochrony roślin.
Tylko w Europie Środkowej i Wschodniej rolnictwo zachowało w dużej mierze tradycyjny i ekstensywny charakter. Obecnie w coraz większym stopniu kładzie się nacisk na ochronę środowiska i zachowanie różnorodności biologicznej obszarów wiejskich. Zauważono, że rolnictwo to nie tylko produkcja żywności, ale także piękny kulturowy krajobraz, przyroda, wielowiekowa tradycja czy też rekreacja.
![Page 7: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/7.jpg)
Ma to strategiczne znaczenie dla zachowania globalnych populacji ptaków typowych dla krajobrazu rolniczego: skowronek, ortolan, bocian biały, kuropatwa, pokląskwa czy derkacz.
Polska wieś wnosi do Wspólnoty Europejskiej ogromne bogactwo: piękny krajobraz: wąskie pasy pól przeplecione łąkami, ugorami i nieużytkami, stare grusze i jabłonie rosnące na miedzach śródpolnych oraz zadrzewienia i kępy krzewów.
![Page 8: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/8.jpg)
Ptaki lęgowe
przepiórkaderkacz
![Page 9: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/9.jpg)
Aby zachęcić rolników do gospodarki ekstensywnej, o niższych dochodach, wypłacane są kwoty rekompensujące poniesione straty.Korzyść – ochrona przyrody, zwiększanie bioróżnorodności, produkcja zdrowej żywności. Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych sygnalizuje spadek liczebności dotychczas pospolitych gatunków ptaków: trznadla, ortolana, makolągwy i świergotka łąkowego.
Świergotek łąkowy makolągwa
![Page 10: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/10.jpg)
Do niedawna ornitolodzy nie przypuszczali, że pospolite ptaki terenów rolniczych mogą być zagrożone w naszym kraju.
Inne gatunki – skowronek i potrzeszcz, wykazują tendencje wzrostowe.
Zmiany liczebności gatunków w krajobrazie rolniczym, są większe niż w środowiskach leśnych.
skowronek
potrzeszcz
bażant
![Page 11: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/11.jpg)
Najbardziej typowym gatunkiem zasiedlającym pola jest skowronek na stałe związany z tym środowiskiem.Śpiewa w locie, słuchamy go od przedwiośnia, nawet końca lutego, aż do sierpnia.
Inne gatunki krajobrazu rolniczego to: trznadel, potrzeszcz, kuropatwa, bażant, przepiórka, ortolan i pliszka żółta.Zakładają one gniazda na ziemi, wśród roślinności uprawnej.
TRZNADEL
![Page 12: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/12.jpg)
Tam gdzie występują zadrzewienia śródpolne, większe skupiska drzew, gniazdują zięba, kos, piecuszek, kapturka, bogatka, modraszka, szpak. Gniazda zakładają na drzewach, lub w dziuplach, a na polach żerują, tępiąc szkodniki upraw.
Na zakrzaczonych miedzach porośniętych głogiem, tarniną, jeżynami – zakładają gniazda pokrzewki: cierniówka, piegża,
i dzierzby: gąsiorek i srokosz.
gąsiorek
SROKOSZ
![Page 13: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/13.jpg)
Krajobraz rolniczy tworzą także wsie i pojedyncze gospodarstwa. Trudno wyobrazić sobie naszą wieś bez jaskółek – dymówek i oknówek, czy wróbli i mazurków, bociana białego, który gniazda zakłada w obrębie zabudowań, kopciuszka, pliszki siwej i szpaka.
A na strychach, w otworach wentylacyjnych budynków, na wieżach kościelnych i dzwonnicach, chętnie gnieżdżą się sowy – puszczyk i płomykówka, a także pustułka.
dymówka
mazurek pustułka
![Page 14: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/14.jpg)
Bardzo duże znaczenie mają śródpolne oczka, niewielkie bagienka, gdzie zakładają gniazda żurawie, ostatnio liczne. Pola są dobrą bazą pokarmową, a zboże daje schronienie.
Na śródpolnych jeziorkach skupiają się ptaki wodne – krzyżówki, łyski,
perkozki, łabędzie nieme, kokoszki.
Jeśli jeziorko pokrywa sporo trzcin, dogodne miejsce lęgowe znajduje błotniak stawowy, a na polach poszukuje gryzoni i piskląt ptaków.Zaś dużo rzadszy błotniak łąkowy, gniazduje w uprawach zbóż i rzepaku, a nie na łąkach.
żuraw
Błotniak stawowy
![Page 15: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/15.jpg)
Ostatnio pola stały się głównym miejscem gniazdowania czajki. Idealne warunki maja na obsianych zbożem polach, gdzie nie przeszkadza im w chodzeniu i żerowaniu zbyt wysoka roślinność.Ideałem jest bliskość nawet niewielkiego zbiornika z wodą, choćby nawet niewysychająca kałuża, takie miejsca zajmują także sieweczki rzeczne.
Jeśli chodzi o siedliska krajobrazu rolniczego, lista
gatunków jest długa. Liczba gatunków lęgowych liczy 166
pozycji spośród 234 gatunków stwierdzonych w Polsce.
czajka
![Page 16: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/16.jpg)
Dla 5 GATUNKÓW PTAKÓW KRAJOBRAZ ROLNICZY ODGRYWA KLUCZOWĄ ROLĘ. Są to: Bocian biały (23 %) Kuropatwa (19%) Trznadel (12 %) Łozówka (10%) Świerszczak (10%)
Liczebność 6 gatunków w Polsce przekracza 5%
PokląskwaCierniówka
SzpakCzajka
pliszka żółtaskowronekBocian biały
pokląskwa
![Page 17: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/17.jpg)
Aby zachować cenne przyrodniczo gatunki ptaków krajobrazu rolniczego, stosuje się ochronę czynną.Przykładem jest ochrona bociana białego:
o Zakładanie platform gniazdowycho Działalność edukacyjnao Monitoring gniazd (Przygodzice)o Muzeum Bociana Białego w Kłopocie (woj. lubuskie)
W Polsce – 23% populacji światowej
bociana białego
![Page 18: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/18.jpg)
Aktywną ochronę prowadzi się także dla błotniaka
łąkowego.
Przekonywanie rolników o pożytecznej roli
błotniaka w agrocenozie Zachęcanie do
niekoszenia fragmentów pól z lęgiem (minimalna
zachowana powierzchnia to 5,5 m2)
Dodatkowe zabezpieczanie gniazd
metalową siatką
![Page 19: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/19.jpg)
Inne chronione drapieżniki agrocenoz gniazdują w różnych wnękach budynków – pustułka, płomykówka.Ochrona czynna – rozwieszanie dostosowanych skrzynek lęgowych mocowanych na drzewach, słupach.
pustułka PŁOMYKÓWKA
![Page 20: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/20.jpg)
W luźnych zadrzewieniach wśród pól, w opuszczonych gniazdach krukowatych, buduje swoje gniazda. Nie buduje własnego.Ochrona czynna:Montowanie wiklinowych koszy lęgowych na drzewach. Dodatkowa korzyść: zasiedlanie przez inne gatunki: grzywacza, sójkę, srokosza, co daje bioróżnorodność.
Uszatka
![Page 21: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/21.jpg)
W kępach drzew instaluje się budki lęgowe dla sikor, pleszek, mazurków, szpaków.
pleszka
szpakmodraszka BOGATKA
![Page 22: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/22.jpg)
Na miedzach pozostawiamy krzewy kolczaste (tarnina, dzika róża, głóg).Przyczynia się to do ochrony dzierzb – srokosza i gąsiorka.
gąsiorek
srokosz
![Page 23: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/23.jpg)
Aby zwiększyć skuteczność polowania ptaków drapieżnych, można na miedzach wśród pól wbijać ok. 2 metrowe tyczki. Ptaki często siadają na nie, polując z zasiadki (myszołów).
![Page 24: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/24.jpg)
Siedlisko pastwiska i łąki w
dolinach rzecznych z dziuplastymi drzewami;
sady ze starymi drzewami owocowymi; skraje lasów, głównie sosnowych, rzadziej
większe polany i zręby;GniazdoW dziupli naturalnej (np. w wierzbie) lub wykonanej przez dzięcioły (często po dzięciole zielonym). Kraska zajmuje również skrzynki lęgowe typu D.
Kraska Coracias garrulus
Dudek Upupa epops
Siedlisko pastwiska lub łąki w dolinach rzecznych;
ugory i nieużytki; sady ze starymi drzewami owocowymi; skraje lasów, rzadziej większe polany i
zręby.Gniazdo
W dziupli naturalnej (np. w wierzbie) lub wykonanej przez dzięcioły (często po dzięciole zielonym). Czasami w zakamarkach budynków gospodarczych, wśród materiałów budowlanych oraz w stertach suchych gałęzi, kamieni, a nawet śmieci.
DZIUPLAKI
![Page 25: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/25.jpg)
GĘSI ZBOŻOWE
W krajobrazie rolniczym ptaki nie tylko gniazdują.Pola stają się szczególnie atrakcyjne jesienią, po zbiorach plonów.Wtedy przez nasz kraj odbywa się masowa wędrówka ptaków przelotnych.Gęsi zbożowe i białoczelne, mieszkające w tundrze na północy, przelatują wiosną na tereny lęgowe i jesienią na zimowiska przez nasz kraj.Jesienią spotkamy je od września do listopada, a wiosną w marcu i kwietniu.
![Page 26: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/26.jpg)
Gęsi białoczelne
Wiosną siadają na polach z oziminą, gdzie się pasą, a jesienią na skoszonej kukurydzy, znajdując kolby z ziarnem.Na nocleg przelatują na pobliskie zbiorniki wodne.
Obydwa gatunki mogą tworzyć
wielotysięczne stada.
![Page 27: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/27.jpg)
Bywają także bernikle – obrożna, białolica i kanadyjska. Są łatwo rozpoznawalne, ale wypatrzenie ich w dużej masie jest trudne.
Z upraw polowych korzystają wszystkie 3 gatunki łabędzi. Najliczniej na polach przebywają łabędzie krzykliwe.Czasem na przelotach X/XI i III/IV zobaczymy mniejsze łabędzie czarnodziobe.
Łabędzie krzykliwe
![Page 28: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/28.jpg)
Widoczne są na polach żerujące coraz liczniejsze żurawie.Jesienią tworzą stada przemieszczające się między polami a noclegowiskiem na mokradłach. Żurawie na polach zjawiają się już w sierpniu, podczas żniw, wyjadając resztki skoszonego zboża. Potem przenoszą się na pola ozimin, a jeszcze później na skoszona kukurydzę, gdzie zostają najdłużej – do odlotu na przełomie października i listopada.
![Page 29: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/29.jpg)
Pola uprawne odwiedzają także siewkowate. Najliczniejsze są czajki i siewki złote.Ze względu na sposób odżywiania się, wybierają pola pozbawione upraw. Brak roślin umożliwia im łatwe poruszanie się i wypatrywanie zdobyczy.
czajka
SIEWKA ZŁOTA
![Page 30: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/30.jpg)
Na polach w maju, sierpniu i wrześniu zatrzymuje się ornitologiczny rarytas – mornel. Ciekawostka: odwrócony dymorfizm : samice są intensywniej ubarwione niż samce. Samiec wysiaduje jaja i opiekuje się pisklętami – jego ubarwienie jest bardziej stonowane.Takie przypadki w świecie ptaków to rzadkość.
![Page 31: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/31.jpg)
Jesienią, w okresie zbiorów plonów i orki za maszynami rolniczymi podążają stada ptaków krukowatych: gawronów i innych krukowatych, szpaków, mew, bocianów białych.
![Page 32: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/32.jpg)
Z pól korzystają także mniejsze ptaki np. droździki, kwiczoły, zięby i jery.Żerują one blisko śródpolnych zadrzewień i skrajów lasu.
Liczne ptaki krajobrazu otwartego ściąga drapieżniki- krogulce, jastrzębie, bieliki.
![Page 33: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/33.jpg)
Nawet zimą pola nie pustoszeją.Tam, gdzie śnieg nie przysypie całkiem pól, gromadzą się łuszczaki: trznadle, potrzeszcze, makolągwy, jery i dzwońce. Można spotkać czeczotki, śnieguły i górniczki. Wtedy też zobaczymy polujące srokosze, a z północnego wschodu przylatują myszołowy włochate, błotniaki zbożowe. Czasem przemknie po niebie najmniejszy europejski sokół – drzemlik.
jer
drzemlik
![Page 34: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/34.jpg)
Zagrożeniem, zwłaszcza dla dużych gatunków – żurawie, łabędzie,
bieliki – są niestety elektrownie wiatrowe masowo stawiane na
polach.
Monitoringi poprzedzające instalacje tych budowli, mają wykluczyć lokalizację elektrowni w miejscach dużych skupień i regularnych przelotów ptaków.
![Page 35: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/35.jpg)
Oranie pól zaraz po zbiorach – nie pozwala żerować na ścierniskach ptakom.
![Page 36: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/36.jpg)
Chemizacja pól.
![Page 37: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/37.jpg)
Mimo, że niektórzy rolnicy niechętnie patrzą na ptaki zatrzymujące się na polach, żerujące ptaki nie powodują strat w uprawach, gdyż żywią się pozostawionymi po zbiorach resztkami, lub też, jak bociany, żurawie, mewy, siewkowe, szpaki, krukowate, zbierają wyorany pokarm zwierzęcy.A podstawową metodą minimalizowania strat jest niegroźne zaprawianie nasion.
![Page 38: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/38.jpg)
Program rolnośrodowiskowy
Program rolnośrodowiskowy to jeden ze schematów pomocowych, zawartych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, który polega na realizacji określonych działań w ramach pakietów rolnośrodowiskowych. Działania te zmierzają do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich oraz do zachowania różnorodności biologicznej na tych terenach.
Cele:Poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich, w szczególności: 1) przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo oraz zachowanie różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich; 2) promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania; 3) odpowiednie użytkowanie gleb i ochrona wód; 4) ochrona zagrożonych lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnychodmian roślin uprawnych.
Czerwończyk zamgleniec
Malutki zajączek
![Page 39: Ptaki krajobrazu rolniczego](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062300/55cde213bb61ebf46b8b47fa/html5/thumbnails/39.jpg)
Należy jednak mieć nadzieję, że wszystkie metody ochrony ptaków krajobrazu rolniczego, przyniosą pozytywne efekty i będziemy nadal cieszyć się możliwością obserwowania skrzydlatych – i nie tylko - mieszkańców pól.