psychosociale ondersteuning geüniformeerden
TRANSCRIPT
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
psychosociale ondersteuning
geüniformeerden
Hans te Brake
7 juni 2016, IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Waarom deze richtlijn?
• Wettelijke, economische en
morele argumenten.
• Geüniformeerde hulpverleners worden frequent geconfronteerd met schokkende gebeurtenissen
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Noodzaak van een multidisciplinaire aanpak
• Er bestaan verschillen tussen de organisaties
• Er bestaan verschillen binnen organisaties, tussen verschillende regio’s/korpsen
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Hoe komt een richtlijn tot stand?
• Vaststaande methodiek
• Systematisch literatuuronderzoek
• Wetenschappelijk onderzoek
• Best-practices: focusgroepen
• Bruikbaarheidstest
evidence based
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Ontwikkeling richtlijn
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Veerkracht als uitgangspunt
• Centraal staat de geüniformeerde en zijn eigen herstelmogelijkheden
• Meeste mensen zijn in staat op eigen kracht de ‘draad weer op te pakken’ na een schokkende gebeurtenis
mensen zijn veerkrachtig
• Wel is een steunende context daarbij van groot belang: collega’s, lotgenoten, familie, vrienden
• Daarnaast is er de eigen verantwoordelijkheid van de geüniformeerde werknemer
• Signalering van verwerkingsproblemen
• Juiste en tijdige doorverwijzing
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Visie
• ‘Kringenmodel’(Gersons, 2005)
• Toepasbaar op alle organisaties
• Ruimte voor eigen invulling
• Geüniformeerde en de collega’s staan centraal
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Collegiale ondersteuning
• Invulling van de steunende context binnen de geüniformeerde organisatie
• Ondersteuning door de directe collega’s: goed toegankelijk, laagdrempelig
• Geen oordeel, commentaar of kritiek, maar openheid, begrip en steun
• Sluit aan bij bestaande werkwijze: BOT, COG
• Collega’s (en leidinggevenden!) spelen een belangrijke rol in tijdige signalering van verwerkingsproblemen
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Georganiseerde collegiale ondersteuning
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Incident: potentieel schokkende gebeurtenis
Incidentenlijst (politie)
• Geweldsincidenten door of tegen een politieambtenaar• Een collega die gewond raakt of overlijdt (ook zelfdoding)• Lijkvinding, zelfdoding• Reanimatie• Ongeval/ incident met overleden of (ernstig) gewonden• Lijkschouwing• Prik- of bijtincidenten• ‘Bizarre’ of ‘uitzonderlijke’ omstandigheden
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Constateren
Meestal via meldkamer (112-centrale)• incidentenlijst TCO piket
• TCO maakt overweging om in te zetten
Signalering/monitoring leidinggevende• bijvoorbeeld na een (operationele) debriefing
Eigen initiatief medewerker• eigen verantwoordelijkheid• psycho-informatie
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Inzet collegiale ondersteuning
Inschatting situatie• overleg tussen TCO en leidinggevende
ter plekke: inzet nodig?• debriefing met TCO?• multidisciplinaire debriefing?
Eerste contact met TCO• hoe gaat het?• praktische hulp nodig?• aanbod gesprek, na enkele dagen• contact liefst face-to-face, anders
telefonisch
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Uitvoeren van collegiale ondersteuning
Eerste gesprek• enkele dagen na het eerste contact,
rustige omgeving• indien nodig: advies tot doorverwijzing
of tweede gesprek
Tweede gesprek• na vier tot 6 weken• indien nodig: advies tot doorverwijzing
of derde gesprek
Derde gesprek• drie maanden na het incident• indien nodig: advies tot doorverwijzing• geen vervolggesprek binnen TCO !
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Aandachtspunten
Vertrouwelijkheid• geen verschoningsrecht (art. 218
Wetboek van Strafvordering)• benoemen aan begin gesprek
Psycho-informatie• normaliseren, reacties benoemen
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Psycho-informatie
• Erkenning en herkenning van het meegemaakte
• Het benadrukken van het belang van aspecten als watchful waiting (welke reacties zijn normaal, wanneer wordt het abnormaal)
• Slechts een minderheid van de getroffenen ontwikkelt langdurige en ernstige klachten
• De eigen natuurlijke herstelmogelijkheden (veerkracht) zijn doorgaans voldoende
• Wijs op het beschikbare aanbod van psychosociale ondersteuning en hoe dit te gebruiken
Blijf denken en kijken!
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
(normale?) reacties
• Gevoelens: somberheid, boosheid, woede-uitbarstingen, angst, hulpeloosheid, alert en waakzaam zijn, wrok, schuld, schaamte, hopeloosheid
• Gedachten: piekeren, concentreren, vergeetachtig en negatieve gedachten. Je denkt steeds aan de gebeurtenis terug. Vragen blijven rondspoken
• Lichamelijk: (hoofd)pijn, buikpijn, rugpijn, je voelt je gespannen, je bent erg moe of onrustig
• Gedrag: slaapproblemen, toenemend gebruik van alcohol, medicijnen of nicotine, afzonderen en terugtrekken, achterdochtiger zijn, kort lontje
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Advies tot doorverwijzen
• TCO kan niet verwijzen, wel adviseren• Verwijzing kan wel via BMW, geestelijk
verzorging, leidinggevende, of bedrijfsarts
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Informeren operationeel leidinggevende en coördinator
• Tijdens gehele proces op de hoogte houden, in overleg met de medewerker
• Naam, incident, aanbod TCO en wel/niet accepteren daarvan door medewerker
• Geen informatie over inhoud van gesprek, zonder toestemming van medewerker
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Registratie
• Inzicht verkrijgen in de collegiale ondersteuning binnen de politieorganisatie
• Gestapelde incidenten bij een collega te signaleren• Kwaliteit bewaken van gevoerde gesprekken en verwijzingen
(tijdig, niet te veel)• Eenvoudiger kunnen rapporteren naar de leiding van een
regionale eenheid
• Registratiesysteem bevindt zich in een afgeschermde omgeving en is conform de Wet persoonsgegevens
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Een ‘zelfscreener’
Instrument om inzicht te krijgen in de eigen weerbaarheid, het helpt om de eigen verantwoordelijkheid te kunnen nemen.
Vragen naar werk gerelateerde stressoren en energiebronnen.
Pilot bij KP en zeden-recherche: literatuurstudie; groepsinterviews; vragenlijstafname, expertmeetings.
Toegevoegde waarde:
1. Directe feedback: vergelijking met je collega’s
2. Directe feedback: vergelijking met je eigen eerdere score
3. Database: in later stadium -> normgroep groter, meerkennis predictieve waarde afzonderlijke items.
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Voorstel zelfscreener
Start Zelfscreener
Algemene vragen
Persoonlijke hulpbronnen
Stressoren
Energiebronnen
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Implementatie politie gaat door
• Observaties en gesprekken met TCO Eenheidscoördinatoren, TCO Operationeel Coördinatoren, TCO-medewerkers en ‘normale’ medewerkers;
• Kennissessies met Eenheidscoördinatoren;
• Landelijke Inventarisatie TCO (LIT)-sessies met TCO vertegenwoordiging van alle eenheden.
• Het resultaat
– ‘Verschilmatrix’
– Obstakellijst – met oplossingen
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Verschilmatrix (voorbeeld)
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Wat doet de brandweer?
• ‘Handreiking Opvang en Nazorg Brandweer’ (in ontwikkeling)
• Steunpunt Brandweer (vgl Nationale Politie, defensie)
• Waar is nog meer behoefte aan? Zijn jullie klaar voor implementatie?
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016
Dank voor uw aandacht
• De richtlijn psychosociale ondersteuning geüniformeerden en
het eindrapport van de focusgroepen zijn als PDF te
downloaden via: www.impact.arq.org
• Voor meer informatie over de pilot kunt u contact opnemen
met de projectleider:
Hans te Brake [email protected]
impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016