Promieniowanie dzielimy na dwie zasadnicze grupy: tj. jonizujące i niejonizujące. Do tej ostatniej ostatniej możemy zaliczyć promieniowanie radiowe, mikrofalowe, podczerwone oraz światłą widzialne. Natomiast promieniowanie jonizujące powstaje w bardzo wielu procesach, np.: w substancjach promieniotwórczych, gdzie jest wynikiem przemian jądrowych, a więc zmiany w układzie nukleonów w jądrze, której to zmianie towarzyszy zmiana energii układu.

• Promieniowanie naturalnePromieniowanie naturalne jest to promieniowanie, które normalnie i stale istnieje na Ziemi i jest niezależne od działalności człowieka. Pochodzi głównie z dwóch źródeł: z przestrzenie kosmicznej (większą jego część stanowi promieniowanie emitowane na Słońcu w drodze przemian jądrowych) oraz ze źródeł ziemskich, którymi są naturalne pierwiastki promieniotwórcze, głównie uran, tor i potas, które dają przeciętne napromieniowanie dawką 0,4 mSv rocznie i jest ona bardzo zróżnicowana w zależność od rodzaju gleby. Wielkość naturalnego napromieniowania w większości okolic Ziemi wynosi od kilkudziesięciu do stu kilku milimetrów na rok, co odpowiada wartości około 3 remów na jedno pokolenie ludzkie i około 7 remów w ciągu średniego życia ludzkiego. Poziom naturalnego promieniowania zależy od szerokości geograficznej, składu podłoża, wysokości nad poziomem morza i szeregu innych czynników. Zdrowotne aspekty opalania są przez medycynę potwierdzone i niepodważalne. Pozytywny wpływ promieni ultrafioletowych na produkcję niezbędnej do życia, można powiedzieć: słonecznej prowitaminy D3 czy też leczenie wielu schorzeń skóry to codzienność, o której wiemy, ale często - w dobie medialnej nagonki na słońce - zapominamy. Poniżej przedstawiamy najważniejsze pozytywne i negatywne strony opalania, czyli wpływ promieni ultrafioletowych na organizm człowieka.

Pozytywne efekty opalania:

bezpośrednio wpływa na syntezę niezbędnej do życia witaminy D3 reguluje gospodarkę wapnia i fosforu zapobiega krzywicy zapobiega osteoporozie reguluje przemianę materii stymuluje pozytywnie wegetatywny system nerwowy poprawia układ odpornościowy oraz odtruwa organizm dotlenia krew, zapobiegając między innymi chorobom serca leczy wiele schorzeń skórnych poprawia nastrój (stymuluje produkcję endorfin, zwanych hormonami szczęścia) chroni ciało przed nadmierną dawką UV poprzez syntezę melaniny i zgrubienie

naskórka.

Negatywne skutki opalania:

przedwczesne starzenie się skóry wysuszanie skóry powstawanie zmarszczek

przy opalaniu doprowadzającym do poparzeń - zwiększone ryzyko powstania nowotworów, w tym raka skóry

podniesienie ciśnienia tętniczego, co u osób z problemami krążenia może doprowadzić do poważnych komplikacji

powstawanie odczynów zapalnych skóry reagującej alergicznie na działanie promieni ultrafioletowych, co może prowadzić do powstania trwałych przebarwień skóry

powstawanie piegów i plam u osób podatnych na skupianie pigmentów opalanie bez ochrony oczu może uszkodzić siatkówkę oka oraz doprowadzić do

bardzo poważnego uszkodzenia organu wzroku.

Ochrona przed promieniowaniem UV

2010-05-06

Ochrona przed promieniowaniem UV to przede wszystkim unikanie nadmiernego eksponowania skóry na promieniowanie słoneczne. Należy ograniczać przebywanie na słońcu - zwłaszcza, jeśli ma się wrażliwą skórę lub jasną karnację.

Promieniowanie UV

Ultrafioletowa część promieniowania słonecznego jest aktywna biologicznie.

Dzielimy ją umownie na 3 pasma:

UVC (100-280nm), UVB (280-320nm), UVA (320-400nm).

UVC jest promieniowaniem o najkrótszej długości fali, tj. do 290 nm. Ma najwyższą energię, jest silnie rumieniotwórcze, ale prawie całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową atmosfery i w normalnych warunkach nie dociera na powierzchnię Ziemi. Promieniowanie UVB, o długości fali od 290 do 320 nm, ma bardzo silne właściwości rumieniotwórcze, wzmaga syntezę barwnika skóry i jest odpowiedzialne za oparzenia skóry. UVA jest promieniowaniem o długości 320-400 nm, jest mniej rumieniogenne, ale za to bardziej barwnikotwórcze od UVB. Ilość UVA docierająca do powierzchni Ziemi jest znacznie większa niż UVB. Wysokie dawki UVA mogą wzmacniać odczyny rumieniowe i zwiększać niekorzystne efekty biologiczne promieniowania UVB.

Ochrona przed promieniowaniem UV to przede wszystkim unikanie nadmiernego eksponowania skóry na promieniowanie słoneczne. Należy ograniczać przebywanie na słońcu - zwłaszcza, jeśli ma się wrażliwą skórę lub jasną karnację. Dodatkowym przeciwskazaniem do opalania się jest antykoncepcja hormonalna oraz okres ciąży, ponieważ nasilają ryzyko powstawania trwałych przebarwień na skórze. Przed promieniowaniem słonecznym można zabezpieczać się, wybierając ubrania nieodsłaniające dużych partii ciała. Jeśli będą uszyte z naturalnych tkanin - lnu, bawełny, jedwabiu - unikniemy przegrzania. Należy jednak pamietać, że cienkie ubrania w jasnych kolorach nie stanowią zabezpieczenia przed

promieniowaniem UVA. Latem warto sięgnąć po kapelusz: osłoni wrażliwą skórę twarzy, a dobrze dobrany doda również uroku i elegancji. Bardzo ważne jest także zabezpieczanie oczu przed promieniowaniem UV - podczas słonecznych pór roku niezbędne są okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.Bardzo ważny element ochrony przed promieniowaniem UV to stosowanie specjalnych preparatów zawierających filtry UV. Od dawna znanych jest wiele substancji chroniących przed światłem. Można podzielić je na fizyczne i chemiczne.

Filtry fizyczne (mineralne) są to substancje mające zdolność odbijania i rozpraszania promieni słonecznych. W preparatach chroniących przed światłem najczęściej są wykorzystywane dwutlenek tytanu oraz tlenek cynku. Filtry fizyczne mają szeroki zakres działania ochronnego, zarówno w spektrum UVB, jak również UVA.

Filtry chemiczne są syntetycznymi związkami organicznymi, absorbującymi promieniowanie słoneczne i zamieniającymi je w energię cieplną.

Najnowocześniejsze filtry łączą w sobie zalety filtrów mineralnych i chemicznych, zabezpieczając skórę przed promieniowaniem UV na wiele sposobów - odbijając, rozpraszając i absorbując je. Dobre preparaty chroniące przed słońcem zawierają zestaw filtrów chemicznych i fizycznych, dzięki czemu osiąga się wysoką ochronę w szerokim spektrum. Odpowiednio dobrane nasilają wzajemnie swoje działanie i mają bardzo dobrą fotostabilność, czyli odporność na działanie promieniowania elektromagnetycznego, zapewniając długotrwałe działanie preparatu, w którym zostały zastosowane. Poszczególne filtry charakteryzują się różnymi właściwościami ochronnymi. Ich skuteczność oraz zakres działania są oznaczane ustalonymi skrótami. Siła działania preparatu ochronnego przed promieniowaniem UVB określana jest międzynarodowym wskaźnikiem SPF (sun protection factor). Wskazuje on, ile razy dłużej można przebywać na słońcu po nałożeniu danego preparatu ochronnego do momentu wystąpienia odczynu rumieniowego w porównaniu do czasu pobytu na słońcu bez ochrony.

MED* na skórze po nałożeniu ochrony SPF = MED* na skórze po nałożeniu ochrony / MED na skórze bez ochrony

MED - minimal erythema dose - minimalna dawka rumieniowa. Jest to najmniejsza dawka promieniowania ultrafioletowego potrzebna do wywołania reakcji zapalnej, objawiającej się zaczerwienieniem skóry.

Tej miary nie należy jednak brać zbyt dosłownie: w praktyce ludzie nakładają mniejszą ilość preparatu ochronnego niż w warunkach laboratoryjnych. Poza tym jego działanie ochronne zmniejszają dodatkowo takie czynniki jak kąpiel, ścieranie ręcznikiem i pocenie się skóry. Aby utrzymać właściwą ochronę przed promieniowaniem UV, konieczne jest kilkukrotne aplikowanie preparatu na skórę w czasie przebywania na słońcu.Dużo trudniejsza jest ocena wskaźnika ochrony przed promieniowaniem UVA. Brakuje ujednoliconych metod badania SPF dla tego zakresu promieniowania, dlatego na opakowaniach preparatów ochronnych widnieją różne parametry określające współczynnik ochrony przed UVA: IPD, PPD lub po prostu UVA.

IPD (Immediate Pigment Darkening) oraz PPD (Persistent Pigment Darkening) to metody, w których bada się efekty działania promieniowania UVA po 1 minucie od zakończenia ekspozycji na to promieniowanie (IPD) lub po 2-24 godzinach (PPD). Wartości faktorów określają stosunek ilości promieniowania UVA potrzebnej do wywołania widocznej reakcji na skórze chronionej i niechronionej filtrem UVA.

Wartości tych faktorów interpretuje się następująco:

IPD informuje, w jakim stopniu preparat chroni przed promieniowaniem UVA (maksymalna osiągalna to IPD 90, co oznacza 90% ochrony przed UVA).

PPD informuje, ile razy zmniejszyła się dawka promieniowania UVA absorbowana przez skórę, np. PPD 10 oznacza, że do skóry wnika 10 razy mniej energii promieniowania UVA.

Stosowanie preparatów ochronnych przed światłem może zapobiec nie tylko występowaniu odczynów ostrych: oparzenia słonecznego, reakcji fototoksycznych i fotoalergicznych, ale również zmniejsza ryzyko występowania nowotworów skóry. Unikanie ostrych oparzeń ma szczególne znaczenie w zapobieganiu rozwojowi czerniaka złośliwego. Udowodnione jest również działanie prewencyjne środków ochronnych w powstawaniu zmian typu rogowacenia słonecznego i starzenia się słonecznego skóry. W przypadku niektórych fotodermatoz stosowanie ochrony przeciwsłonecznej może być bardzo ważnym elementem leczenia. Pacjenci z chorobami z nadwrażliwością na światło powinni stosować preparaty o maksymalnym wskaźniku ochrony przed UVB, a także w miarę możliwości UVA. Choć stosowanie ochrony przeciwsłonecznej jest najbardziej oczywiste latem, należy pamiętać, że warto stosować ją przez cały rok - po to, by zapewnić skórze zdrowie i piękny wygląd.

Nowe* oznaczenia preparatów przeciwsłonecznych - zalecenia COLIPA (The European Cosmetic Toiletry and Perfumery Association)

Najwyższy faktor- SPF 50+ - jest zarezerwowany dla preparatów, które według dotychczas stosowanych miar osiągały SPF 60 lub więcej.

Ochrona SPFNiska 2 - 4 - 6Średnia 8 - 10 - 12Wysoka 15 - 20 - 25Bardzo wysoka 30 - 40 - 50Ultrawysoka 50+

Solarium – punkt usługowy udostępniający odpłatnie urządzenia do opalania się, za pomocą promieni UV. Solarium jest to urządzenie elektryczne, zbudowane z lamp UV (nisko bądź wysokociśnieniowych), które emitują dawkę promieniowania podobną do tej jaką wytwarza słońce (głownie UV-A i UV-B oraz światło widzialne). Regulacja prawna takiej usługi zgodnie z prawem europejskim zawarta jest w dyrektywie LVD (Low Voltage Device). Po kilku seansach pozwala uzyskać opaleniznę, która jest reakcją ochronną skóry na promieniowanie. Zwykle czas opalania na solarium wynosi od kilku do kilkunastu minut i zależy od indywidualnych predyspozycji użytkownika (m. in. od fototypu skóry). Opalenizna uzyskana na solarium stała się modna w pod koniec XX wieku[potrzebne źródło].

Efekt opalenizny pojawi się dopiero po kilku seansach, a efektem jednorazowej, zbyt długiej wizyty jest oparzenie (rumień, zaczerwienienie i brak efektu brązowej skóry na drugi dzień). Promieniowanie UVA przyśpiesza procesy starzenia skóry.