Peter Sellars The Children of Herakles

do 27, vrij 28, za 29 mei 2004

redactie programmaboekje deSingel / Iris Vanderslotendruk Fotogravure Godefroit de voorstelling duurt ongeveer 2 uur en wordt voorafgegaan dooreen gespreksronde van drie kwartierdaarna volgt een pauze van twintig minuten

spreektaal Engelsboventiteling Nederlands / FransNederlandse vertaling en bediening boventiteling Erik BorgmanFranse vertaling Isabelle Famchon, met dank aan MC93 Bobigny(Parijs)redactie boventiteling Steven Goedhart

gelieve uw gsm uit te schakelen!

Foyer deSingelenkel open bij avondvoorstellingen in Rode en/of Blauwe Zaal open vanaf 18.40 uur kleine koude of warme gerechten te bestellen vóór 19.20 uur broodjes tot net vóór aanvang van de voorstellingen en tijdens pauzes

Hotel Corinthia (Desguinlei 94, achterzijde torengebouw ING)• Restaurant HUGO's at Corinthia

open van 18.30 tot 22.30 uur• Gozo-bar

open van 10 uur tot 1 uur, uitgebreide snacks tot 23 uurdeSingelaanbod: tweede drankje gratis bij afgifte van uw toegangsticket van deSingel voor diezelfde dag

The Children of Herakles

tekst Euripidesregie Peter Sellars

assistentie Robert Castro vertaling Ralph Gladstone, ‘The Complete Greek

Tragedies’, Grene & Lattimore, The University of Chicago Press

Jolaus, vriend van Herakles Jan TriskaKopreus, gezant van Eurystheus Karen KandelDemophon, dochter van Theseus

en presidente van Athene Brenda WehleMakaria, dochter van Herakles Zainab Jah

dienaar van Hyllos Chris ChalkAlkmene, moeder van Herakles Ruth Maleczech

Eurystheus, president vanMykene en Argos Cornel Gabara

dombra (luit) en zang Ulzhan Baibussynova

koor Stefan Blommaertde kinderen van Herakles 17 lokale vluchtelingenkinderen

(Opvangcentrum voor AsielzoekersKapellen en OCMW Antwerpen)

kostuums Brooke Stantonlicht James F. Ingalls

geluid Shahrokh Yadegaricasting Bernard Telsey Casting (Will Cantler)

toneelmeester Elizabeth Burgessassistentie Grace O’Brien

productie Diane J. Maleckiassistentie Julia Carnahan

zakelijke leiding Arunas J. Ciuberkisuitvoering kostuums en

rekwisieten Brooke Stantontolk Sabine Schmidt

productie Ruhr-Triennale en Old Stories: New Lives

donderdag 27 mei20 uur gespreksrondemoderator Stefan Blommaertasielzoekers Massoumeh Jalali (Iran) en Farnoud Amini (Iran)Federale scheepvaartpolitie Zeebrugge

Jan Vanhooren & Dirk Calemijn aalmoezenier van de luchthaven in Zaventem

Herman Boon

pauze

21.05 uur The Children of Herakles (voorstelling)__________________________________________________________

vrijdag 28 mei20 uur gespreksrondemoderator Stefan Blommaertasielzoekers Berivan Binevs (Koerdistan),

Jamil Shakely (Koerdistan)OCIV (Overlegcentrum voor Integratie van Vluchtelingen)

Pieter Degryseadjunct-directeur van gesloten centrum voor illegalen in Merksplas

Manu Matthijsensadjunct-directeur van Fedasil, open centra

Joan Ramakers

pauze

21.05 uur The Children of Herakles (voorstelling)__________________________________________________________

zaterdag 29 mei20 uur gespreksrondemoderator Stefan Blommaertasielzoekers Yves Marina Gnahoua (Ivoorkust),

Moussa Soumana (Niger)ethicus Etienne Vermeerschwoordvoerster van de Dienst Vreemdelingenzaken

Ann Publie

pauze

21.05 uur The Children of Herakles (voorstelling)

1. TheaterMichael De Cock . PubliekstheaterSaw it on television/DIDN’T UNDERSTANDma 24, di 25, wo 26 mei 2004telkens om 19 en 21 uurvrachtwagen parking deSingel

In februari publiceerde theatermaker Michael De Cock het boek‘Op een onzeker uur’, een verzameling gesprekken metvluchtelingen in verschillende Belgische asielcentra. Een aantalvan deze getuigenissen vormen de monoloog ‘Saw it ontelevision/DIDN’T UNDERSTAND’, die hij zelf voor eenvijfendertigtal toeschouwers brengt in de laadbak van eenvrachtwagen.

tekst en spel Michael De Cockcoach Domien Van Der Meiren

scenografie Stef Depoverdramaturgie Yvonne Peiren, Leen Van Welden

Parallelprogramma

2. FilmAsher de Bentolila TlalimGaloot (158’, Israel/Groot-Brittanië/Duitsland, 2003)maandag 24 mei 2004 . 20.30 uur . Kleine Zaalmeertalig met Engelse ondertiteling

‘Galoot’ (verbanning) is een intiem dagboek én een politiekstatement over het Palestijns-Israelisch conflict, vertrekkend vanverhalen van Palestijnse vluchtelingen en de Israelischeimmigranten die nu in hun huizen wonen.

3. FilmZelimir ZelnikKenedi se vraca kuci (78’, Servië, 2003)dinsdag 25 mei 2004 . 20.30 uur . Kleine Zaalspreektaal Servisch met Engelse ondertiteling

Een explosieve film over Serviërs die hun land ontvluchttentijdens en na de oorlog en al meer dan tien jaar alsvluchtelingen en asielzoekers in West-Europa verblijven. De filmvolgt het lot van diverse families tijdens de eerste weken na hunterugkeer in Belgrado: ontheemd en geruïneerd.

4. FilmMegan Mylan & Jon ShenkLost boys of Sudan (87’, Kenia/USA, 2003)woensdag 26 mei 2004 . 20.30 uur . Kleine Zaalspreektaal Engels . zonder ondertiteling

Eind jaren tachtig ontvuchtten zo’n twintig duizend Dinka-wezen de oorlog in Soedan. Enkelen van hen kregen de kanseen nieuw leven te beginnen in de Verenigde Staten. Al gauwrijst de vraag waar het beter is: in het koele Amerika,geconfronteerd met eenzaamheid en discriminatie, of in hetarme vluchtelingenkamp, omringd door de warmte vanlotgenoten en van de zon.

© Isabel Devos

© vlnr: Asher de Bentolila Tlalim, Zelimir Zelnik, Dan Wayne

Bij het begin van de eenentwintigste eeuw zijn er twintigmiljoen vluchtelingen in de wereld. Meer dan de helft vanhen zijn vrouwen en kinderen. Hoewel hun aantal hoger isdan ooit in de geschiedenis, is hun situatie niets nieuws.Tweeduizend vierhonderd jaar geleden schreef Euripides ‘Dekinderen van Herakles’, een stuk over vluchtelingen dat evengoed vandaag geschreven had kunnen zijn. Na de dood vanhun vader worden de kinderen van Herakles verbannendoor een vijandig regime. Ze vluchten van land naar land,maar telkens stuiten ze op gesloten grenzen. Uiteindelijkkomen ze bij de poorten van Athene, de verlichte democra-tie. Athene garandeert de kinderen asiel, maar is de stad-staat bereid om oorlog te voeren om hen te beschermen?En hoe zullen de vluchtelingen in de nasleep omgaan metde afschuwelijke onrechtvaardigheden die hen werden aan-gedaan? ‘De kinderen van Herakles’ is een toneelstuk overmoed, mensen en politiek. Euripides’ stuk is een preciezeanatomie van wat men elke dag opnieuw vaststelt bij slacht-offers van foltering en bij vrouwen in dorpen waar de man-nen uitgemoord werden: ze kunnen niet vergeven en ver-geten. De nood naar vergelding is écht en men vraagt zichsteeds af of vergeving wel mogelijk is. Dit is de vraag dievandaag over de hele wereld gesteld wordt. Hoe ontsnap-pen we aan een spiraal van geweld die al generaties voort-duurt? Precies daar houdt het stuk van Euripides op. Nu richtEuripides’ sterke tekst, geschreven in een tijd dat theaternog bijdroeg aan de vorming van een samenleving, zich totons.

‘The Children of Herakles’ werd oorspronkelijk geprodu-ceerd door ‘Old Stories: New Lives’ in 2002 voor de Ruhr-Triennale (Bottrop, Duitsland), en werd nadien getoond inhet Romaeuropa Festival (Rome, Italië), MC 93 Bobigny(Parijs, Frankrijk) en het American Repertory Theater (Cam-bridge, Massachusetts). De voorstelling kreeg veel weerklankbij publiek en media precies omdat immigratie een heet

hangijzer is, zowat overal in de wereld.Voorafgaand aan elke voorstelling zijn er persoonlijke getui-genissen van vluchtelingen en immigranten, sociaal werkers,mensenrechtenactivisten en politici in een gespreksrondeover immigratie en de impact ervan. Op het podium bij elkevoorstelling is een stil koor aanwezig, een koor van kinde-ren uit de lokale gemeenschap van vluchtelingen. Ze zijnzwijgzame getuigen. Hun aanwezigheid is een krachtigappèl op een menselijke aanpak van een internationaalweidverspreid probleem.

Daarnaast bestaat het gezelschap uit achttien artistieke enondersteunende medewerkers. Hoewel de meesten onderhen vandaag Amerikaanse staatsburgers zijn, zijn velenafkomstig uit andere landen – Indonesië, Roemenië, Tsje-chië, ... – en hebben een directe ervaring met de problema-tiek. De hoofdrol, Iolaus, wordt gespeeld door Jan Triska, debekende Tsjechische acteur die nu in Los Angeles leeft. Devirtuoze Ulzhan Baibussynova van Kazachstan zingt epischeliederen uit haar thuisland en bespeelt daarbij de ‘dombra’,een driesnarige luit.

‘Old Stories: New Lives’ werd opgericht in Californië in 1999.De doelstelling van de organisatie is om interculturele, inter-disciplinaire projecten te ondersteunen in de levende enelectronische podium- en beeldende kunst door middel vanonderzoek, projectontwikkeling, voorstellingen, educatieveinitiatieven en engagementen binnen de samenleving. ‘OldStories: New Lives’ realiseerde tot op vandaag een aantalsuccesvolle producties die in de Verenigde Staten en Europate zien waren. Peter Sellars en Diane Malecki, beiden stafle-den van ‘Old Stories: New Lives’, werken al twintig jaarsamen in de creatie van theater, opera, video en films. Met zijn engagement om politieke, hedendaagse en gedi-versifieerde voorstellingen te maken, verandert Peter Sellarshet gezicht van de opera. Op dezelfde manier beïnvloeddehij met het Los Angeles en Adelaide Festival, waar hij zijnprogrammatie een stedelijke en multiculturele focus gaf,festivals over de hele wereld.

Peter Sellars zei recent over het belang van theater voor desamenleving: “We leven in een samenleving van toekijkers,waar mensen niet gaan stemmen omdat ze veronderstellendat het wiel ook wel zal blijven draaien zonder hen en datparticiperen dus geen zin heeft. Voor de Grieken was datanders. Theater was bij hen niet iets “na het werk”. Het waseen onderdeel van het beleid. Als er belangrijke onderwer-pen bediscussieerd moesten worden, huurde men Sophoclesin. De Grieken wisten dat er een plaats was waar mensen opeen hoger niveau getild werden, waar ze rekenschap moes-ten geven voor hun gedrag en de gevolgen dragen van watze zeiden, en die plaats was het theater.”

Uit: dossier ‘The Children of Herakles’, ‘Old Stories: New Lives’,

2004.

Pete

r Sel

lars

© M

aaik

e Bu

ys

Honorine Dimvula, 17 jaar, Congo

Ik moet toegeven dat ik mijn land mis, ook al is er oorlog enonzekerheid. Ik mis vooral mijn vader die ik niet meergehoord of gezien heb sinds ik hier in België ben. Kon ikhem maar terugzien, al was het maar voor heel even.Ik hield niet van België toen ik hier aankwam: het eten, aldie nieuwe mensen, de plaats waar ik woon stonden mehelemaal niet aan. Het was alsof ik in een andere wereldterechtgekomen was. Mijn start hier was heel moeilijk, omniet te zeggen verschrikkelijk. In mijn land kan je alles doen,identiteit of geen identiteit. Hier in België echter moet jebewijzen dat je werkelijk in gevaar bent. Aan mensen die jeniet kent, moet je vertellen wat je overkomen is. Ik klaptehelemaal dicht toen het mijn beurt was en had het heelmoeilijk.

Ik ben de Belgische staat dankbaar omdat zij me onderdakgeeft, me voedt en me naar school laat gaan. Dat betekentveel voor mij. Ook mijn assistenten die alles doen om me eenthuis te geven, ben ik heel dankbaar. Dank u.

© M

aaik

e Bu

ys

Laura Uwinema, 17 jaar, Rwanda

Ik ben gevlucht tijdens de oorlog in 1994. Ik heb iedereendie mij dierbaar is, verloren. Ik heb een verschrikkelijke tijddoorgemaakt. Ik heb gezien hoe mensen anderen ver-moordden, ik heb gezien hoe ze zwangere vrouwenombrachten met machetes, ik heb gezien hoe mannen huneigen vrouw vermoordden, hoe kinderen hun ouders dood-den. Na deze verschrikkelijke tijd ben ik gered door Rwan-dezen die het opnamen voor onschuldige slachtoffers. Naverloop van tijd mochten we onze schuilplaats verlaten.Maar waar moesten we naartoe? Geen ouders meer, geenfamilie, geen vrienden. Huizen vernield. Kinderen, waarvansommigen verkracht, anderen misbruikt, werden opgevan-gen in een weeshuis. Dan kwam er nog bij dat we onzegeweldenaars na dit alles moesten aanwijzen en aanklagen.We liepen voortdurend gevaar.

Ik zou willen dat er gerechtigheid heerst in mijn land, vredeen geen geweldpleging naar vrouwen toe. Naar de Europese staten toe, wil ik zeggen dat wij asiel aan-vragen omdat wij ongelukkig zijn. Heb begrip voor onzeproblemen, alsjeblief.

© M

aaik

e Bu

ys

Mado Tshibuabua Kasonga, 15 jaar, Congo

Ik woon in het opvangcentrum voor asielzoekers in Kapel-len. Ik luister graag naar muziek en hou enorm van zingen.Het is voor mij de eerste keer dat ik in België ben. Toen ikhier aankwam, viel het mij op dat de mensen hier graagbouwen en werken. Ik vind de Belgen ook vriendelijk. Mijnpijn, mijn probleem, dat ik mijn land heb verlaten, zit vastverborgen in mijn hart, net als een gesloten koffer. Godkent mijn probleem en hij zal mijn probleem oplossen. Ikvertrouw op God omdat ik nergens anders heen kan. Ik dankjullie. Dat God jullie zegent.

© M

aaik

e Bu

ys

Sadiq Akbari, 19 jaar, Afghanistan

Ik weet niet wat ik schrijven moet. Ik weet niet wat ik zeg-gen moet want ik ben een slachtoffer van de oorlog, van dieoorlog die maakte dat kinderen zonder ouders kwamen testaan, ouders zonder zonen, zussen zonder broers en broerszonder zussen. De mensen zijn ziek. Het is een zware ziektedie alleen VREDE kan genezen. Ja, vrede is het medicijn datons van onze ziekte kan afhelpen en het leven van duizen-den kan redden.

Hidayat, één van mijn beste vrienden in Afganistan, wasiemand die hield van het leven en van mensen. Hij had eengroot talent. Toen zijn vader was omgebracht door Sovjettroepen en zijn moeder ziek te bed lag, moest hij de zorgvoor zijn familie overnemen. Ik praatte altijd heel graag methem omdat hij het leven naar waarde inschatte en grote ver-wachtingen koesterde voor zichzelf. Zo wou hij dolgraagtrouwen met zijn mooi buurmeisje. Ze hadden grootse plan-nen. Op een dag kwam hij onverwacht naar me toe. Hij zeidat hij “me gewoon even wou zien”. Dit was de laatste keerdat ik Hidayat gezien heb. Op weg naar zijn werk werd hijgeraakt door een raket. Ik mis hem en zal hem blijven mis-sen. Dit is wat oorlog doet.

© M

aaik

e Bu

ys

Roman Faghri, 18 jaar, Afghanistan

Chetty Aay Hai (liedje in het Hindi; ‘Een briefje is verstuurd’)

Na een lange, lange tijd heeft ons thuislandons, staatlozen, een briefje gestuurd.Bovenaan staat mijn naam vermeld ensteeds weer zeggen ze ons naar huis te komen.

De rivier werd opengespleten en we werden door het wateropgeslokt.Ik heb zo mijn familie verloren. Hierdoor eet ik minder, drink ik minder en huil ik veel.Mijn tranen zijn het enige dat me nog rest.

© M

aaik

e Bu

ys

Ademir Redzic, 15 jaar, Bosnië

Ik heb één zus en één broer. Ik ben geboren in Sarajevo. Altwee en een half jaar leef ik met mijn familie in België. Opschool volg ik industriële wetenschappen. Mijn horoscoop isschorpioen. Ik ben rustig en heb veel zelfcontrole.

© M

aaik

e Bu

ys

Roger Te-eh, 17 jaar, Kameroen

© M

aaik

e Bu

ys

Pamela Longomo-Djema, 17 jaar, Congo

Toen ik hier aankwam, werd ik in een gesloten centrum(nummer 126) geplaatst. Nu woon ik in het open centrum inKapellen. Ik heb geen moeder en vader meer en ben naarBelgië gevlucht omdat mijn tante hier woont. Ik ben blij datik hier met liefde en respect opgevangen ben en ik hoop datik voor altijd in België mag blijven. Ik dank mijn assistentenvoor de liefde en steun die ze ons elke dag opnieuw geven.Ook ben ik blij dat ik naar school kan gaan en kan studerenzodat ik ooit mijn droom kan waarmaken: politieagenteworden, hier in België.

Eenheid en nederigheid vormen de weg naar de glorie.

Mijn moeder heeft nooit mijn naam gekend. Ze noemen me‘Fleur de Rose Pinne Pamela’.

© M

aaik

e Bu

ys

Robert Grovogui Goua, 17 jaar, Guinea Conakry

Sinds de droevige en pijnlijke gebeurtenissen die ik hebdoorgemaakt in Afrika en die me van mijn ouders hebbengescheiden, ziet mijn leven er heel anders uit. Anders in ver-gelijking met hoe het vroeger was wanneer ik wakker werdnaast mijn vader en moeder, die over me waakten. Vandaagleid ik een heel ander leven, ver verwijderd van de liefde vanmijn ouders. In dit nieuwe leven moet ik heel veel dingenzelf leren. Ik zou willen dat geen enkel kind ter wereldslachtoffer wordt van discriminatie, politieke en andere pro-blemen die hun vrijheid beknotten. Ik wil hierbij ook mijnassistenten bedanken en iedereen die aan ons denkt.

© M

aaik

e Bu

ys

Marjan Heydari, 18 jaar, Afghanistan

Ik ben Marjan. Mijn vaders naam is Nasorla. Mijn familie-naam is Heydari. Ik spreek Farsi, Pashtu, Hindi, Dari, Urdu,Engels, Russisch en een beetje Nederlands. Zingen kan ik inhet Pashtu, Urdu en Farsi. Ik was een goed volleybalspelerin mijn land. Sinds ik hier ben, kom ik er niet meer echt aantoe. Ik denk veel na, over mezelf, mijn toekomst hier. Somsben ik blij, soms verdrietig. Ik ben vrij, maar voel me opge-sloten. Ik weet niet wat ik moet doen. Ik ben het wachtenmoe.

© M

aaik

e Bu

ys

Nina Redzic, 12 jaar, Bosnië

Ik ben al twee en een half jaar in België. Ik mis mijn landheel erg. Hier in België is het ook goed maar niet zo goedals in Bosnië. Ik mis mijn familie ook heel erg. Ik leef hiersamen met mijn moeder, vader en twee broers. Ik heb veelfamilie in Bosnië achtergelaten. Ik hoop dat alles ooit weergoed komt zodat ik kan teruggaan. De mensen zijn hier heelanders dan in Bosnië. Ik heb hier heel veel vrienden. Weweten niet of we hier kunnen blijven. We moeten wachtenop iets dat heel lang duurt. We hebben een Belgisch pas-poort nodig om terug op vakantie te kunnen gaan in Bos-nië. Later zou ik graag advocate worden.

© M

aaik

e Bu

ys

Anush(ka) Aloyan, 17 jaar, Armenië

Ik heb twee broers. Mijn lievelingskleur is blauw, mijn lieve-lingsdier is een leeuw. Ik ben al zeven jaar in België. Ik leerdiamant snijden en slijpen. Ik ben verlegen, maar lach heelgraag. Mensen zeggen dat lachen gezond is. Soms kan teveel lachen echter uitdraaien op wenen.

Ik had een “verklaring” nodig om terug een verblijfsvergun-ning aan te vragen. Ik had slechts één dag de tijd om alleverklaringen van leerlingen en leerkrachten (379 in totaal)te verzamelen. Ik hoop dat ik deze keer veel geluk hebzodat ik in België kan blijven. Ik wil mijn leven hier name-lijk verder opbouwen. Ik zou graag mijn eigen zaak openenom verder met diamanten te werken natuurlijk. Soms droomik: op mijn negentiende trouwen, op mijn twintigste eeneerste kindje hebben, op mijn drieëntwintigste een tweede.Op mijn negenennegentigste een eigen land hebben, dat ismijn droom.

© M

aaik

e Bu

ys

Belinda Pemba Mamonga Munana, 17 jaar, Congo

Ik woon in Kapellen. Ik ben niet getrouwd. Ik studeer nog.Het is voor mij de eerste keer dat ik op de scène zal staan.Ik heb hier altijd van gedroomd en ben dan ook blij dat ikdeze kans krijg.

Ik hoop dat ik op een dag kan terugkeren naar mijn land endat aan alle miserie een einde komt. Ik heb zoveel oudersen kinderen de hongerdood zien sterven. Ik heb gelukgehad dat ik hier terecht kon. Ik dank hierbij dan ook Goden de Belgische staat die me heeft opgevangen. De proce-dure die ik moet volgen maakt me weliswaar ongelukkig.Mijn hart kent geen vrede, geen rust. Ik zou graag eengewoon leven leiden, net als alle anderen. Ik voel me somsuitgesloten, over het hoofd gezien.

Daarom bid ik tot God dat ik erkend word als persoon, alsmens: De eeuwigheid is mijn thuis.Niets zal mij ontbreken.Hij laat me uitrusten in de groene weide.Hij leidt me naar de wateren die mijn ziel herstellen.Ja, ik vertrouw mezelf toe aan de eeuwigheid, halleluja.Ik leg mijn lot in zijn handen, halleluja.Niets zal mij ontbreken.

© M

aaik

e Bu

ys

Marie Kenge, 17 jaar, Congo

Halleluja, God geneest de zieken.En wekt de doden tot leven.Hij is altijd aanwezig,hij verandert nooit.Mirakel, mirakelGod wordt lichaam.God doet wonderen.Ik wil oneindig van hem houden.

© M

aaik

e Bu

ys

Mamadi Soumaoro, 17 jaar, Ivoorkust

© M

aaik

e Bu

ys

Barry Oumar, 17 jaar, Guinea Conakry

Ik heb noch vader, noch moeder. Beiden zijn dood.

Ik had problemen in mijn land. Ik ben gevlucht en ben metheel veel moeite in België terechtgekomen.Maar aangezien God niet slaapt, heeft hij zich over mij ont-fermd en mensen gevonden die medelijden hebben met ons,vreemdelingen. Zij hebben mij opgevangen en aanvaard inhun land. Dat betekent voor mij heel veel en ik beschouwmezelf als hun zoon.

Als we honger hebben, worden we gevoed. Als we ziek zijn,worden we verzorgd en als we problemen hebben, wordenwe geholpen. Dit had ik helemaal niet verwacht.

Ik ga nu ook naar school. Ik speel voetbal en speel hip-hopmuziek. Ik zou graag een film maken over hoe ik hier in Bel-gië ben aangekomen, als een herinnering voor mezelf enom aan anderen te tonen. Ik wil ooit een belangrijk iemandzijn.

© M

aaik

e Bu

ys

Claudine Mudumbi Rutale, 18 jaar, Congo

Ik hou enorm veel van dansen, maar niet van zingen. Thea-ter vind ik ook leuk, maar ik help liever mee aan voorstellin-gen dan dat ik zelf speel want ik ben nogal verlegen.

België is OK, maar het is moeilijk om hier te wonen, zonderfamilie, zonder papieren. Leven in het centrum is ook nietmakkelijk. Wanneer ik onder vrienden ben, vergeet ik somsmijn zorgen, maar wanneer ik dan opnieuw alleen ben ennadenk over mijn leven en terugdenk aan mijn familie, wordik droevig en ongelukkig. Ik ben blij dat ik hier naar schoolkan gaan en Nederlands kan leren.

© M

aaik

e Bu

ys

© R

ichar

d Fe

ldm

ann

mij zit, ook met de hand op het hart. Er wordt gelachen. Sel-lars legt zijn bedoeling uit: hij wil dat vluchtelingen met demensen van het beleid in één ruimte samenkomen om onge-remd met elkaar te praten. “We moeten dezelfde ruimtedelen. Een ruimte waarin iedereen gelijk is.” Dat debat moethet eerste deel van de voorstelling worden. “Jullie”, zodrukt hij de vluchtelingen op het hart, “weten wat de men-sen in het Westen moeten weten om de 21e eeuw vredevoldoor te komen”. Instemmend geknik. De vluchtelingen krij-gen er een goed gevoel bij. Sellars stelt het voor alsof zij dehiaat zijn in onze westerse samenleving. “Your vision is whatthe planet needs to know. You know what others need toknow… we have to bring the side to the center.” Als je hetgedrukt ziet staan klinkt het klef, maar Sellars raakt er won-derwel mee weg. Ik geloof elk woord van wat hij zegt. “Detoestand in Amerika en Europa baart mij zorgen. Alle grotebeslissingen worden achter gesloten deuren genomen. Datis niet goed. De mensen worden alsmaar minder geïnfor-meerd.” De vluchtelingen aan de overkant van de tafelgrommen instemmend. “Moeten wij dan ook acteren”,vraag een vluchteling een beetje bang. Sellars stelt hemgerust. “In het tweede deel krijgt het publiek een toneel-stuk te zien. Wij zorgen voor de voorstelling en de acteurs.‘The Children of Herakles’ is 2500 jaar oud en er is nog niksveranderd. Ongelooflijk!” Dan vertelt hij de inhoud van hetstuk, hoe de kinderen van Herakles na zijn dood op zoekgaan naar asiel… Hij vertelt het zoals je theater moet uit-leggen aan leken, en zoals ik het nooit durf. Niet droog enverontschuldigend. Niet met voortdurend als onderliggende

Peter Sellars is twee dagen in België om zijn voorstelling‘The children of Herakles’ voor te bereiden. Ik weet nietgoed wat ik van deze ontmoeting moet verwachten. Te suc-cesvolle mensen wekken mijn wantrouwen. Het zal wel metangst en (al dan niet gezonde) afgunst te maken hebben. Ikvraag me af of ik Sellars wel zal herkennen. Probeer me eenfoto uit de krant van een paar weken terug voor de geestte halen. Lukt niet. Dan maar gokken, denk ik. Vijf minutenlater komt Sellars met een aantal dramaturgen en mensenvan deSingel in zijn zog de kamer in. Mijn angst blijkt onge-grond. Naast Sellars kun je niet kijken. Zo bijzonder ziet hijer nochtans niet uit: een tengere, minzame man van om enbij de vijftig. Zijn haar staat rechtop, beetje punk. Ik herkenhem niet, maar de aandacht en het ontzag die zijn gevolghem schenkt, zeggen genoeg. Hij geeft een paar mensenvan het centrum een hand, komt mijn richting uit en slaatzijn arm om me heen. Ik reageer een beetje onwennig endenk dat hij mij voor iemand anders houdt: een bewoner,of iemand van het personeel. Ik voel dat ik hem onhandigeen paar keer vriendschappelijk op de rug sla. We latenelkaar los, hij kijkt me indringend aan en zegt: “I want tocongratulate you with your terrific work. And for the choi-ces you make in your life.” Dan gaan we aan een grote, ova-len tafel zitten: acht vluchtelingen, een paar mensen van hetasielcentrum, de mensen van deSingel, Sellars, zijn assistenten ik. Sellars vult niet alleen de ruimte. Hij heeft het ookover ruimte. Open ruimte. “Open minds, open heart”, zegthij tegen de vluchtelingen terwijl hij zijn hand op zijn hartlegt. “Open heart, broken heart” zegt de man die tegenover

Vluchtelingendebat op het podium

sprek versplintert. Sommigen vragen aan hun buurman watdie vreemde man nu precies bedoelt. Een Iraniër die ik aleen paar keer ontmoet heb, neemt na een tijd het woord.Hij spreekt goed Engels en uit in heldere, duidelijke zinnenzijn scepsis. De tafel verstomt. Iedereen luistert gespannen.“Wat voor zin heeft het? Iedereen hier vindt toch dat wijprofiteurs zijn, zelfs de mensen die ons interviewen. Nietalleen de regering denkt dat, ook de mensen.” Vreemdonderscheid, denk ik. Het gesprek wordt erg emotioneel.“Vier jaar al spelen ze nu met mijn voeten. Ze oordelen oversituaties en regio’s die ze niet kennen. In mijn stad zijn 300kinderen vermoord en de mensen die mij interviewen wetenvan niks. En ze willen me niet geloven. Ik ben het zo beu”,zegt hij verbitterd. “Dat is een tragedie”, zegt hij. “En geentoneelstukje, als waar jij het over hebt”, vul ik in mijn hoofdvoor hem aan. En plots gaat het gesprek niet meer over ofze al dan niet willen meedoen aan het project van Sellars,maar over het belang en de macht van theater in een maat-schappij. Ik zwalp in mijn hoofd voortdurend tussen hetoptimisme en idealisme van Sellars en het scepticisme vande Iraanse man. “De mensen willen ons hier niet”, zegt hijom zijn emotionele betoog af te ronden. Een paar vluchte-lingen knikken bevestigend. Sellars luistert aandachtig, enpareert dan rustig, en even krachtig als voordien. “In hetpubliek zitten de opiniemakers. Dat is een interessantegroep om met te praten. We moeten in de westerse wereldhet gesprek blijven voeren, en het debat aangaan. Andersweet ik niet waar we terecht zullen komen. Mensen zijn nietgeïnformeerd. Ze zappen weg.” Hij knipt in zijn vingers. ”Alsze jullie op tv zien, dan zetten ze jullie uit! Met jullie in dekamer, kunnen ze jullie niet uitzetten. Het is misschien maaréén stap, maar we moeten het proberen. Dan heeft je ver-blijf hier zin gehad.”

toon: het is maar theater en dat weten we allemaal wel.Maar doorleefd en empathisch. Alsof het er werkelijk toedoet. Alsof het een verhaal is dat hij zelf voor het eerst door-vertelt. Hij legt zijn handen op zijn borst een paar keer. Evendenk ik dat hij gaat huilen. Ik zie iedereen rond mij metingehouden adem luisteren. “Tijdens de voorstelling wil ikdat er een aantal kinderen van dit asielcentrum op de scènezitten en de mensen in het publiek aankijken. Als de voor-stelling afgelopen is, wandelen die kinderen de zaal in, engeven iedereen één voor één een hand en zeggen: “Thankyou for letting me stay in your country”… en dat is zo…”Terwijl hij het zegt loopt hij naar de overkant van de tafelen schudt hij een van de vluchtelingen de hand. Hij grijptnaar zijn keel om te illustreren dat dit niemand koud kanlaten. De vluchtelingen aan de overkant knikken bevesti-gend. “En dat gaan we doen in het grootste theater van destad”, gaat Sellars verder. “Op die plek moeten jullie spre-ken. Dat is goed. Op die plek komen veel mensen die beslis-singen nemen. Zij zijn het die jullie verhalen moeten horen.Er zullen journalisten zijn, en die zullen jullie interviewen.En dat is goed, want dan komt er een nieuwe visie in dekrant: jullie visie.”

Een tragedieHij praat als een perfecte redenaar. Ik denk niet dat ik ooitiemand heb ontmoet die zo over theater praat zonder datik het belachelijk vind. Hij stelt zich voortdurend luisterenden nederig op, en toch is hij op en top Amerikaan. Op eenbepaalde manier voel ik me dichter bij de vluchtelingen danbij hem. De vluchtelingen reageren afwachtend. Een beetje‘Vlaams’, vind ik. Als inburgering kan dat tellen. “Wie zaldaar allemaal zijn?” vraagt iemand. “Ook mensen van hetcommissariaat”, antwoordt een dramaturge van deSingel.Ze denkt dat het hen over de streep zal helpen, maar datdoet het uiteraard niet. Angst in hun ogen… Het tafelge-

Dubbele moraalEen van de dramaturgen van deSingel komt na afloop naarme toe. Ze hebben problemen om mensen te vinden omover de asielproblematiek te praten. Mensen van het com-missariaat, de Dienst Vreemdelingenzaken, of van de zee-vaartpolitie. Ik heb er intussen ook al genoeg ontmoet diewillen praten onder vier ogen. In het openbaar geldt eenalgehele omertà. Dat is verontrustend. Sellars heeft gelijk.Meer en meer beslissingen worden achter gesloten deurengenomen. Iedereen weet dat de asielprocedure mank loopt,dat er dagelijks fouten worden gemaakt en dus mensenrech-ten geschonden. Niemand heeft de moed daar openlijk vooruit te komen. Het is surrealistisch dat mensen die over eenuniversitair diploma beschikken en dagelijks over het lot vanontelbare mensen beslissen, niet vrij mogen/kunnen/willenspreken over hoe ze daar mee omgaan. De overheid han-teert in de vluchtelingenproblematiek een dubbele en dubi-euze moraal. Ze misbruikt de anonimiteit van de groep alshet over berichtgeving gaat, en de weerloosheid van hetindividu tijdens vraaggesprekken waar enkel falsificeerbarefeiten als criteria worden gehanteerd. Een debat over degrond van de zaak wordt keer op keer uit de weg gegaan.(...) Sellars wil de vluchtelingen heel even hun verloren iden-titeit teruggeven. Hij maakt daarmee precies de tegenover-gestelde beweging van de overheid. Naar oeroud Grieksmodel wil Sellars van het theater een plek maken waargedacht en gedebatteerd wordt over wat er in de maat-schappij gebeurt. Alle betrokken partijen - vluchtelingen enbeleidsmakers, directeurs van asielcentra, mensen van hetcommissariaat, mensen van vluchtelingenorganisaties -samenbrengen en het hebben over migratie. (...)

Fragmenten uit : Michael De Cock, “Vluchtelingendebat op het

podium”, Knack magazine, 12 mei 2004, p. 80-83.

Stilte en vertwijfelingOp veel punten ben ik het met Sellars eens. Bijvoorbeeld dathet onderscheid tussen economisch en politiek vluchtelingniet meer gemaakt kan worden. “Economie is politiek”, zegthij tegen de Iraniër die klaagt dat hij een echte politiekvluchteling is. Met drie woorden veegt Sellars de conventievan Genève van tafel. Het klinkt als een geloofsbelijdenis,en dat is het ook. Ik zie een aantal mensen aan de anderekant van de tafels schrikken. Een heikel punt om uit te leg-gen, ook aan vluchtelingen. Zij worden gedwongen zichjarenlang te fixeren op hun procedure en dus op de Conven-tie als enig houvast. Vanuit het theater een maatschappelijkdebat op gang brengen dat wéégt, is aartsmoeilijk. Theateris een vehikel voor ideeën. Niet meer, niet minder. Sellarszoekt de bourgeoisie op zoals Sartre dat deed. In hun cul-tuurtempels, op hun terrein, maar met zijn taal. Het gesprekduurt nauwelijks een uur. Ik heb in dat uur één zin gezegd,die er hier absoluut niet toe doet. Een uur later ga ik veran-derd naar buiten. Ik zag ooit een video van Ariane Mnouch-kine, en heb haar wel eens gezien op een van haar voorstel-lingen, van in de verte… Zij is net zo. Mensen die met zulkegrote verhalen en ideologieën zonder kleerscheuren hetpostmodernisme zijn doorgeraakt, zijn schaars. Mijn gene-ratie heeft geen mensen als Sellars of Mnouchkine meer.Vandaag de dag blijven ze niet meer overeind. De thema’sen ideeën vinden ook bij ons gelukkig weer makkelijk hunweg naar theater. Maar niet vanuit diezelfde, evidente ide-ologie. Ik denk dat Peter Sellars in veel opzichten alles is watik niet ben. Hij eist de ruimte voor zich op, zeker van zijnstuk en van zijn waarheid. Ik heb haast niks in de aanbie-ding, alleen maar vragen. Het wekt tegelijkertijd mijnbewondering en wantrouwen.

‘Een beetje thuis’: peters en meters voor AlleenstaandeMinderjarige Asielzoekers (AMA)

Twaalf van de zeventien jongeren die figureren in PetersSellars’ regie van ‘The Children of Herakles’, komen uit hetOnthaalcentrum voor Vluchtelingen in Kapellen. Zij beho-ren tot een groep van een vijftigtal kinderen die zonderouders of volwassen familieleden in ons land beland zijn.Die groep kreeg de naam ‘Alleenstaande Minderjarige Asiel-zoekers’ of AMA.

In de voorbereiding van het theaterproject ‘The Children ofHerakles’ hebben we deze jongeren beter leren kennen.Daarom doen we een warme oproep aan families of indivi-duen uit de regio Antwerpen voor het project ‘Een beetjethuis’, dat eruit bestaat een AMA-jongere thuis uit te nodi-gen voor een avondje of dagje uit, voor een bezoek aan eenmuseum of voor een gezellige babbel. Zo kan de dagelijksesleur van het centrum doorbroken worden en kunnen dejongeren kennis maken met het leven van alledag in België.Een hart onder de riem voor deze alleenstaande, ontwortel-de jongeren.

Voor meer informatie over dit peter- en meterschap kan usteeds Steven Smits contacteren (03/660.19.52 of steven.smits@refugeekapellen.be) op hetOnthaalcentrum voor Vluchtelingen, Kazerneweg 35, 2950Kapellen.