I.s.m. de opleiding ‘Master na Master Hedendaagse Muziek’ van het Conservatorium Gent

Blind Date met Ictus en Peter Vermeersch

10|11

15.10.2010Nieuwe Geluiden

1/5

Nieuwe Geluiden 2010 | 2011

‘Blind Date’ met Ictus en Peter Vermeersch 1/5vr 15 okt 2010

I Solisti del Vento: ‘Commedia delle Guerra’ 2/5Poulenc, Stravinski, Kirchnerwo 10 nov 2010

Arne Deforce ‘Cello en live elektronica’ 3/5Barrett, Saariaho, Stockhausen, Parraza 27 nov 2011

Ictus: ‘Liquid Room #2’ 4/5Monnet, De la Fuente, Partch, Dusapin, Mâche, Glass, Reiterwo 26 jan 2011

Kamermuziekensembles van De Munt: ‘Stravve Hits’ 5/5Vocale kamermuziek van Igor Stravinski wo 16 mrt 2011

Praktisch

20u15 start concert | concertzaal21u15 pauze22u00 vermoedelijk einde concert

‘Blind Date’ is een nieuwe concertvorm van Ictus en de Handelsbeurs waarbij het publiek op voorhand niet weet wat er ge-speeld zal worden. Centrale gast van de eerste editie is de Gentse componist, kla-rinettist en bezieler van de big band Flat Earth Society (FES) Peter Vermeersch. Hij luisterde op voorhand ‘blind’ naar een selec-tie naamloze tracks gekozen door Ictus en Handelsbeurs. Zijn favoriete werken worden tijdens Blind Date door Ictus uitgevoerd.

Hoe is het programma voor Blind Date tot stand gekomen?

Tom Pauwels: “We hebben het spel heel streng gespeeld, ook intern, binnen Ictus en samen met de Handelsbeurs. Eerst hebben Jean-Luc (Plouvier, pianist & artistiek directeur bij Ictus, nvdr) en ikzelf elkaar vijf naamloze tracks doorgestuurd, om zo te laten horen wat we de laatste tijd zoal goed vinden. Hieruit is er binnen Ictus een selectie gegroeid die we dan heb-ben doorgespeeld aan de Handelsbeurs. Liesbeth (De Voogdt, programmatrice klassiek bij de Handelsbeurs, nvdr) heeft daarop gereageerd, haar eigen voorkeu-ren duidelijk gemaakt, en op haar beurt enkele blinde tracks gestuurd. Dat over-en-weer-‘geblinddate’ leidde uiteindelijk tot een selectie van twaalf tracks die we, alweer naamloos, aan Peter Vermeersch voorlegden met de vraag zijn top drie te kiezen. Door dit voorbereidende proces

maakten we ook zelf mee wat het publiek van Blind Date te wachten staat: een vol-strekt onbevangen luisterervaring.”

Waarom hebben jullie Peter Vermeersch gekozen als eerste cen-trale gast?

Pauwels: “Peter was voor ons de ideale keuze. Hij is in de eerste plaats een com-ponist – een professional dus – maar geen academicus. Hij is niet op een overge-specialiseerde manier met hedendaagse muziek bezig. Peter beweegt zich wel enigszins binnen de wereld van de heden-daagse muziek, maar staat er tegelijkertijd ook weer buiten, met de muziek van Flat Earth Society bijvoorbeeld. Tegelijkertijd ben ik er zeker van dat een deel van zijn publiek ook geïnteresseerd zal zijn in wat Ictus doet. Peter Vermeersch heeft trou-wens dezelfde wortels als Ictus, namelijk de groep Maximalist!, die Peter in de ja-ren tachtig stichtte samen met Thierry De Mey, Walter Hus en Eric Sleichim van Bl!ndman. Ictus heeft ooit nog een compo-sitie van Peter uitgevoerd, ‘De oplosbare vis’ als ik me niet vergis. De no-nonsense benadering van Peter zal er voor zorgen dat we met onze voeten op de grond blij-ven en geen doorgedreven analyses gaan beginnen afsteken.”

Nieuwe muziek heeft vaak af te rekenen met negatieve reacties: het zou vaak te cerebraal, te intellectua-

15.10.2010 | Blind Date met Ictus en Peter Vermeersch

Een gesprek met Tom Pauwels, gitarist en artistiek adviseur bij Ictus | Door Wannes Gyselinck

listisch zijn. Is Blind Date een manier om dit cliché te bestrijden?

Pauwels: “De vraag is of dat intellec-tualisme wel zo erg is. Dat er een zeker discours bestaat vind ik überhaupt geen probleem. Je kan perfect geboeid of zelfs geëmotioneerd worden door muziek waar een verhaal achter zit, niet in de eerste plaats een poëtisch verhaal, maar een filo-sofisch of conceptueel sterk discours. Het ene hoeft het andere helemaal niet in de weg te staan.”

Dus je hebt niet het gevoel dat Ictus tegen dat intellectualisme- cliché moet vechten?

Pauwels: “Integendeel, daar moet je juist voor vechten. Ik vind het intriest hoe belangrijke spelers in het veld zoals Ars Musica zich vandaag bewust anti-in-tellectualistisch opstellen en er nog trots op lijken te zijn ook. Het hele inhoudelijk discours is er letterlijk naar de archieven verbannen. Muziek, zo suggereert hun site, moet in de eerste plaats goed gemar-keteerd (nieuwe versies van popsongs door het ‘Kinky Pinky Orchestra’) en aan-trekkelijk verpakt (in het roze dus) zijn, maar mag niet verrassen of intellectueel worden uitgediept. Dat is precies wat Ictus wel wil doen. We zijn voortdurend op zoek naar nieuwe, uitdagende muziek. Als je het zou vergelijken met bijvoorbeeld rock of de zogenaamde ‘lichte muziek’, waar de graad van herkenbaarheid hoog genoeg moet zijn om aan te kunnen slaan, draait het bij ons eerder om muziek die niet onmiddellijk te plaatsen valt, om ver-vreemding, om nieuwe klanken. Het ene is daarom niet beter dan het andere, het is een ander perspectief.”

Op het programma staat dus de top drie van Peter. Wat vond je van zijn keuze?

Pauwels: “Wij hebben Peter een lijst doorgestuurd met tracks afkomstig uit verschillende stijlperiodes en met zeer uiteenlopende bezettingen, gaande van klassieke ensembles tot combinaties van instrumenten met bijvoorbeeld tape of elektronica. Bovenaan zijn selectie staan verrassend genoeg de klassiekere wer-ken. Ik had eerder gedacht dat hij voor de meer elektronische muziek ging gaan. Hij heeft dat doelbewust vermeden, ver-moed ik, vanuit de veronderstelling dat dit saaie laptopuitvoeringen zou opleveren, wat hij op het vlak van de performance oninteressant vindt. Terecht trouwens. Hij heeft ons daar toch wat onderschat. Ictus werkt nooit met laptops, we hebben zelfs niemand in het ensemble die laptop ‘speelt’. We zijn bij uitstek een ensemble dat erg fysiek concerteert, denk maar aan de samenwerkingen met ROSAS, waarbij de muzikanten zelfs aan de choreografie deelnemen. Het fysieke van de uitvoering is voor ons een essentiële parameter. Veel van wat Peter als ‘laptopmuziek’ heeft ter-zijde geschoven, waaronder werk voor in-strument en tape of een werk voor zang en sampler, is wel degelijk materiaal voor een mogelijk sterke live-ervaring.”

Er staat echter meer op het pro-gramma van Blind Date dan de top drie van Peter alleen.

Pauwels: “Klopt. We hebben gekeken welke bezetting nodig is voor de uitvoe-ring van zijn top drie. Op basis van deze bezetting – cello, klarinet, harp, zang, piano en Fender Rhodes – hebben we nog drie andere stukken gezocht die we die

avond gaan brengen. Peter zal dus live nog een bijkomende ‘blind date’ hebben met enkele composities. Over die drie stukken ben ik trouwens erg gelukkig. Ik mag nu nog geen namen onthullen, maar kan wel al zeggen dat we tijdens Blind Date een Belgische creatie gaan doen van een waanzinnig goed stuk voor pianosolo. Eigenlijk erg spectaculair, maar we mogen hierover, trouw aan ons concept, geen re-clame maken.”

Blind Date past in een zoektocht van Ictus naar andere concertvor-men. Bij One-Only-One speelden jul-lie op één avond tweemaal hetzelfde stuk en gaven jullie tussen beide uit-voeringen in toelichting bij de com-positie en de uitvoering. Ook voor Blind Date staat communicatie met het publiek centraal. Waarom is dit voor jullie zo belangrijk?

Pauwels: “Blind Date past inderdaad binnen ons engagement om niet alleen de stukken uit te voeren, maar ook de muziek zo integraal mogelijk te communiceren. Er is niets mis mee om nieuwe muziek op die manier ingang te doen vinden bij een groter publiek. Misschien is dit ons ant-woord op het verwijt van intellectualisme, waarover we het al hadden: niet slechts de muziek spelen, maar er ook over spreken. Nieuwe muziek zo brengen dat je het kan aanraken, kan vatten. Zelfs als profes- sional kan je je ongelofelijk lost voelen tij-dens een eerste beluistering van nieuwe muziek. Eén kapstok kan het verschil maken, om bij de muziek te kunnen aan-haken. Die gaan we ook tijdens Blind Date proberen aan te reiken. De aanwezigheid van muzikanten tijdens het gesprek met Peter heeft zo zijn voordelen. Je kan din-

gen erg direct tonen: even fast forwarden of rewinden, enkele maten opnieuw laten horen, meteen illustreren waar we het over hebben. Door de mensen te laten zien hoe de muziek werkt, door het voor hun ogen uiteen te rafelen, krijg je een veel interes-santere en leukere luisterervaring. Dat is ons engagement ten opzichte van ons publiek: we willen iets meegeven, niet zo-maar een concert spelen en dan snel naar huis.”

In welke mate denk je dat mensen anders gaan luisteren als ze niet we-ten wat ze horen?

Pauwels: “Het publiek van het klas-sieke repertoire komt naar stukken die het vaak al van binnen en van buiten kent. Men beoordeelt niet de compositie maar de uitvoering. Het publiek van nieuwe muziek wordt veel vaker geconfronteerd met stukken die ‘nieuw’ zijn, bijvoorbeeld bij creaties. Je kan niet anders dan ook de compositie zelf te gaan beoordelen. Eigenlijk vind ik het jammer dat dit niet vaker gedaan wordt bij het klassieke re-pertoire. Waarom zo kritiekloos luiste-ren naar de canon? Eens gecanoniseerd kan een componist niets meer fout doen, zo lijkt het. Veel muziek van Brahms bij-voorbeeld klinkt in mijn oren vaak te ge-fragmenteerd. In zijn vioolsonates is er volgens mij echt een instrumentaal pro-bleem. Nu goed, het is mijn specialiteit niet, ik luister daar naar met meer naïeve oren, een beetje zoals ik naar nieuwe mu-ziek luister. Tijdens Blind Date gaat het publiek zowel het stuk als de uitvoering heel onbevangen kunnen tegemoet tre-den, zonder taboes.”

Zijn er stukken waarvan je het jammer vindt dat Peter ze niet heeft gekozen?

Pauwels: “Ja, maar we zijn daar eerlijk in geweest en hebben het dan ook niet op-genomen. Het leuke is wel dat onze zoek-tocht naar twaalf goeie stukken voor Blind Date heeft geleid tot enkele fantastische ontdekkingen die we gaan meenemen naar Liquid Room, onze volgende samen-werking met de Handelsbeurs. Zo stond ‘Barstow & The Letter’, een deeltje uit ‘The Wayward’ van Harry Partch, wel degelijk in Peters top drie, maar we konden het die avond niet uitvoeren omdat onze fluitist en in dit werk de zanger niet beschikbaar was. We hebben het wel kunnen opnemen in onze programmatie voor Liquid Room. Het is een soort muzikale road movie ge-schreven tijdens de Great Depression op basis van hobo-songs (zwerversliederen, nvdr), waar experimentele blues, brico-lage, just intonation en hedendaagse mu-ziek samenkomen.

Liquid Room is, achteraf beschouwd, eigenlijk een soort verheviging gewor-den van het programma van Blind Date. Nog een componist die in de selectie zat die we naar Peter stuurden, is Wolfgang Mitterer. Ook hem nemen we mee naar Liquid Room, letterlijk, want hij zal ons die avond ook vervoegen. We zijn naar aanlei-ding van Blind Date met hem aan de praat geraakt en vroegen hem een compositie te schrijven voor en op maat van Ictus. Niet alleen hij zal meespelen, maar ook de elektrische violist Benjamin De La Fuente en drummer Eric Echampard. Het wordt dus een combinatie van een klassiek en-semble en een electric band, waarin com-positie en improvisatie dooreen lopen. De uitvoering van Mitterer’s compositie

tijdens Liquid Room in de Handelsbeurs is trouwens een wereldcreatie. Het is mooi om te merken dat als je maar vertrekt van-uit een basic enthousiasme, daar vanzelf projecten uit voortvloeien. Blind Date is in dit opzicht enorm vruchtbaar geweest.”

Ictus

Tomoko Taguchi*, sopraan Dirk Descheemaeker, klarinet Geert De Bièvre, cello Samia Bousbaïne, harp Fabian Coomans*, piano Tom Pauwels, gesprek met Peter Vermeersch

ICTUS is een ensemble voor heden-daagse muziek dat sinds 1994 in de ge-bouwen van de danscompagnie Rosas gevestigd is. De programmatie van Ictus beslaat een zeer breed stilistisch spec-trum (van Aperghis tot Reich, van Murail tot Waits) maar zorgt binnen elk concert voor coherentie: thematische concerten, portretconcerten en scenische produc-ties. In samenwerking met Bozar en het Kaaitheater brengt Ictus elk jaar een reeks concerten die een breed en gevarieerd publiek aanspreken. Sinds 2003 resideert Ictus in de opera van Lille. Ictus was te gast in de meeste grote zalen en gerenom-meerde festivals in Europa. Ictus is elk seizoen voor twee producties te gast in de Handelsbeurs. © Ictus

Tomoko Taguchi, sopraan

De Japanse Tomoko Taguchi stu-deerde achtereenvolgens piano en zang aan diverse conservatoria in Japan en Europa. In 2003 was ze ‘jeune artiste en résidence’ van het Théâtre du Châtelet in Parijs waar ze zowel Lied als operarollen interpreteerde. In 2006 debuteerde ze in De Munt als Fiordiligi (Cosí fan tutte) en in 2006 en 2009 zong ze de titelrollen voor

de Idée Fixe producties Madama Butterfly en Aïda. In maart 2010 vertolkte Taguchi de rol van Elektra in de Staatsoper van Hannover. Van 2005 tot 2008 verfijnde ze haar zangkunsten bij Susanna Eken aan de Opera Studio van De Munt en de Kapel Koningin Elisabeth. Momenteel specia-liseert ze zich in hedendaagse muziek-technieken binnen de opleiding ‘Master na Master Hedendaagse Muziek’ aan het Gentse Conservatorium.

Fabian Coomans, piano

Fabian Coomans studeerde aan het Conservatorium van Antwerpen bij Pascal Sigrist (piano) en bij Wim Henderickx (analyse en compositie). Hij volgde ook masterclasses bij Boyan Vodenicharov en nam pianofortelessen bij Bart van Oort. Een groot deel van zijn repertoire be-staat uit hedendaagse muziek. Hij werkt mee bij verschillende projecten heden-daagse muziek met ensembles als Champ d’Action, Spectra, Ictus, Nadar, ensemble Nahandove en Orchestre Philharmonique de Liège. In 2009 richt hij met een paar vrienden het ensemble Besides op.

www.ictus.bewww.fes.behttp://cons.hogent.be/nl/opleidingen/master-na-master

* studenten Master na Master Hedendaagse Muziek Conservatorium Gent

Biografieën

Tekst Wannes Gyselinck | Foto Liquid Room #2 © Ictus | Coördinatie Claire Denoyette | V.U.: Michael Joostens © Handelsbeurs Concertzaal, Kouter 29, 9000 Gent

Masterclasses 2011Om studenten de kans te geven samen

te werken met internationaal vermaarde musici, organiseert de Handelsbeurs mas-terclasses. Zij brengen jonge muzikanten en toehoorders dichter dan ooit bij de in-tieme geheimen van de muziekpraktijk op het hoogste niveau. Masterclasses 2011: Leden van het Pavel Haas Quartet (zo 27/02) en Yossif Ivanov (wo 06/04/2011). Gratis toegankelijk voor het publiek.

Handelsbeurs concertfoto’sIndien de omstandigheden dit toe-

laten, worden onze klassieke concerten door onze huisfotografen gefotografeerd. Daarbij is er aandacht voor wat op maar ook naast het podium en in de back-stage gebeurt. Wil je nog nagenieten van een concert, ga dan de dagen erna naar www.handelsbeurs.be/afterparty voor onze verrassende en ontroerende concertfoto’s.

Binnenkort in de HandelsbeursIctus: ‘Liquid Room #2’

Mitterer, Glass, Partch, De La Fuente, Mâche wo 26.01.2011