prof.ass.dr.bedri statovci universiteti “haxhi · pdf fileprof.ass.dr.bedri statovci...

Prof.ass.dr.Bedri STATOVCI Fakulteti i Biznesit, UNIVERSITETI “HAXHI ZEKA” Pejë

Prof.ass.dr.Shefket JAKUPI Fakulteti i Ekonomik, UNIVERSITETI “ISA BOLETINI” Mitrovicë

Msc. Vlora Berisha, PhD (c) Fakulteti i Biznesit, UNIVERSITETI “HAXHI ZEKA” Pejë

FINANCAT E KORPORATAVE

Botimi i parë

Ulqin, 2016

Financat e korporatave

Faqe | 2

Titulli:

FINANCAT E KORPORATAVE

Botimi i parë Autorët: Prof.ass.dr.Bedri STATOVCI, Fakulteti i Biznesit, UNIVERSITETI “HAXHI ZEKA” Pejë Prof.ass.dr.Shefket JAKUPI, Fakulteti i Ekonomik, UNIVERSITETI “ISA BOLETINI” Mitrovicë Msc. Vlora Berisha,PhD(c), Fakulteti i Biznesit, UNIVERSITETI “HAXHI ZEKA” Pejë Recensentë:

Prof. Ordinar dr.Elez OSMANI Universiteti Publik “Luigj Gurakuqi” ,Fakulteti i ekonomisë, Shkodër, Shqipëri

Prof.As.dr.Gani Asllani

Fakulteti i Juridik, UNIVERSITETI “HAXHI ZEKA” Pejë

Redaktimi shkencor : Dr. Shefket JAKUPI Jakup JAKUPI Dizajni /Grafika: Besart JAKUPI Kaталогизација у публикацији Национална библиотека Црне Горе, Цетиње ISBN: 978-9940-680-14-5 COBISS.CG-ID 31682832 Formati: 17x 24 cm

Tirazhi: 100 copë Botuesi: Instituti për kërkime dhe hulumtime shkencore Ulqin, Mali i Zi © Të gjitha të drejtat janë të autorëve

Faqe | 3

Parathënie

Në këtë tekst trajtohen Financat e korporatave, që paraqesin ndërmarrjet me një numër aksionarësh. Ky tekst do të përqëndrohet në mënyrën se si korporatat investojnë në asetet reale dhe si i sigurojnë ato paratë pët t’i paguar këto investime. Po ashtu, suksesi apo dështimi i firmës në të shumtën e rasteve, varet nga aftësia për ta gjetur kapitalin që i nevojitet. Financat e korporatave janë interesante për shumë arsye. Vendimet financiare përfshijnë shuma të mëdha të parave. Projektet e mëdha investive shpeshherë kërkojnë angazhimin e miliarda eurove. Po ashtu, korporatat e shtrijnë aktivitetin e tyre në të gjitha kontinentet dhe zgjerohen shumë shpejt.Financat e korporatave janë edhe sfiduese. Tregjet financiare, në të cilat veprojnë korporatat, ndryshojnë shumë shpejt. Për këtë arsye, menaxherët financiarë të korporatave duhet të jenë më të zotët dhe të kenë aftësi të jashtëzakonshme, sepse vetëm në këtë mënyrë ata mund t’iu përgjigjen ndryshimeve të shpejta që ndodhin. Teksti Financat e korporatave, në radhë të parë u dedikohet studentëve që studiojnë ekonominë, mirëpo do të jetë po ashtu një ndihmesë edhe për menaxherët e firmave që ballafaqohen me probleme të ndryshme gjatë menaxhimit të firmave të tyre. Me qëllim që t’ua lehtësojmë punën studentëve, në fund të çdo kapitulli, janë parashtruar pyetjet dhe detyrat, dhe është dhënë zgjidhja e tyre. Shpresoj se teksti do të mirëpritet nga lexuesit dhe se do të përmbushë një zbrazëti që mbretëron për një kohë të gjatë në literaturën tonë financiare. Pikërisht kjo më shtyri që t’i përvishem një pune të gjatë për hartimin e një teksti të tillë, që është njëkohësisht edhe teksti i parë i hartuar në gjuhën shqipe në trevat tona që i trajton Financat e korporatave Për plotësimin dhe përmirësimin e mëtejshëm të këtij teksti, në të ardhmen, jemi përsëri, në mirëpritje të vërejtjeve, sugjerimeve dhe mendimeve të specialistëve dhe publikut lexues, duke e çmuar këtë si një kontribut të rëndësisë së veçantë. Ju jemi mirënjohës!

Autorët,

e-mail:[email protected] e-mail:[email protected]

e-mail: [email protected]


Faqe | 4

Tabela e përmbajtjes Parathënie....... .......................................................................................................................................... 3

Kreu 1 I. KORPORATA DHE MENAXHERI FINANCIAR

1 Hyrje në financat e korporatave ................................................................................... 18

1.1 Roli i financave të firmës ......................................................................................................... 20

1.2 Zhvillimi i financave të firmës ................................................................................................. 21

1.3 Menaxheri financiar ................................................................................................................. 23

1.4 Kush është menaxheri financiar .............................................................................................. 24

1.5 Roli i menaxherit financiar ...................................................................................................... 24

1.6 Ndarja e pronësisë nga menaxhmenti .................................................................................... 28

1.7 Organizimi i financave të firmës ............................................................................................. 28

1.8 Mjedisi financiar i firmës ......................................................................................................... 30

1.8.1 Marrëdhëniet financiare me qeverinë ........................................................................... 30

1.8.2 Marrëdhëniet me ekonominë botërore......................................................................... 31

1.8.3 Marrëdhëniet me tregun financiar dhe bankat ............................................................. 31

1.8.4 Marrëdhëniet financiare midis firmave ......................................................................... 32

1.8.5 Marrëdhëniet financiare me punonjësit ........................................................................ 33

1.8.6 Marrëdhëniet me klientët ............................................................................................... 33

1.9 Funksionet e financave të firmës ............................................................................................ 33

1.9.1 Vendimi mbi investimin .................................................................................................. 34

1.9.2 Vendimi mbi financimin .................................................................................................. 34

1.10 Procedura e vendimmarrjes financiare .............................................................................. 36

1.11 Hapat e marrjes së vendimeve financiare.......................................................................... 37

1.11.1 Formulimi i objektivave dhe poiitikave të firmës .......................................................... 37

1.11.2 Identifikimi i shtigjeve të mundshme të aksionit .......................................................... 38

1.11.3 Sigurimi i të dhënave dhe informatave relevantepër të vendosur .............................. 38

1.11.4 Analiza, vlerësimi i të dhënave dhe marrja e vendimit ................................................. 38

1.11.5 Zbatimi i vendimit ............................................................................................................ 38

1.12 Objektivat financiare ........................................................................................................... 39

1.13 Organizimi i firmave ............................................................................................................. 42

1.13.1 Biznesi individual ............................................................................................................. 43

1.13.2 Ortakitë............................................................................................................................. 44

1.13.3 Korporata ......................................................................................................................... 47

1.14 Tregjet financiare ................................................................................................................ 53

Faqe | 5

1.14.1 Pjesëmarrësit në sistemin financiar të një vendi .......................................................... 55

1.14.2 Situata buxhetore e njësive ekonomike ..................................................................... 55

1.14.3 Instrumentët financiare dhe ana juridike ...................................................................... 55

1.14.4 Karakteristikat e përbashkëta të letrave me vlerë ........................................................ 56

1.14.5 Llojet e letrave me vlerë.................................................................................................. 56

1.14.6 Instrumentët financiarë dhe klasifikimi i tyre ............................................................... 57

1.15 Institucionet financiare dhe klasifikimi i tyre ................................................................... 59

1.15.1 Klasifikimi i institucioneve financiare ............................................................................ 59

1.16 Tregjet financiare dhe klasifikimi i tyre ............................................................................ 60

1.17 Institucionet Financiare ....................................................................................................... 61

1.17.1 Paraja ................................................................................................................................ 62

1.17.2 Bankat ............................................................................................................................... 62

1.18 Si realizojnë fitim bankat ..................................................................................................... 70

1.18.1 Detyrimet e bankave ....................................................................................................... 70

1.19 Bankat investuese dhe roli i tyre në tregun primar ........................................................... 75

Ushtrime: Hyrje ne Financat e Korporatës. ....................................................................................... 77

Pyetje për diskutim. ............................................................................................................................. 77

Pyetje për vetë mësim ......................................................................................................................... 77

Pyetje me përgjigje .............................................................................................................................. 78

Kreu 2 II. PASQYRAT FINANCIARE – PERIUDHAT RAPORTUESE .................................................. 79

2 Paraqitja e pasqyrave financiare .................................................................................. 80

2.1 Korniza e rregullave të kontabilitetit dhe pasqyrat financiare ............................................. 81

2.2 Si shpjegohen (shpalosen) zërat ............................................................................................. 81

2.3 Identifikimi i pasqyrave financiare .......................................................................................... 82

2.4 Periudha raportuese ................................................................................................................ 82

2.5 Shënimet e pasqyrave financiare ............................................................................................ 82

2.6 Zërat në pasqyrën e të ardhurave .......................................................................................... 84

2.7 Zërat në bilancin e gjendjes..................................................................................................... 85

2.8 Dallimi afatgjata / afatshkurtra dhe qarkulluese / jo-qarkulluese ...................................... 85

2.9 Informacioni kontabël për ndërtimin e pasqyrave financiare .............................................. 87

2.10 Kërkesat për Raportim Financiar të Ndërmarrjeve ........................................................... 88

2.11 Lidhja midis pasqyrave financiare....................................................................................... 89

2.11.1 Pasqyra e pozitës financiare (Bilanci i gjendjes) ............................................................ 91

2.11.2 Pasqyra e të ardhurave (fitimi ose humbja) ................................................................ 101

2.11.3 Ilustrim: .......................................................................................................................... 105


Faqe | 6

2.11.4 Pasqyra e ndryshimeve në kapital ................................................................................ 106

2.11.5 Pasqyra e cacsh flow (rrjedhës së parasë) ................................................................... 107

Kreu 3 III. RAPORTET FINANCIARE DHE ANALIZA E TYRE

3.Analiza e treguesve financiare si dhe informatave të vlerësimit të aftësisë paguese dhe situatës financiare........ ...................................................................................................................................... 112

3.1 Kuptimi, parimet dhe klasifikimi i treguesve........................................................................ 112

3.2 Klasifikimi i treguesve ............................................................................................................ 114

3.3 Analiza e pasqyrave financiare me anë të përllogaritjes së treguesve .............................. 114

3.4 Treguesit e likuditetit ............................................................................................................. 115

3.4.1 Likuiditeti rrjedhës ........................................................................................................ 115

3.4.2 Likuideti momental (prova acide ) ............................................................................... 115

3.4.3 Kapitali punues .............................................................................................................. 116

3.4.4 Raporti aktual (korent) .................................................................................................. 116

3.5 Raporti i testit acid (i shpejtë) ............................................................................................... 117

3.6 Raportet e rrotullimit (aktivitetit) të pasurisë ...................................................................... 118

3.7 Rrotullimi i llogarive të arkëtueshme (blerësve) .................................................................. 118

3.8 Ditët e shitjeve të paarkëtueshme ........................................................................................ 119

3.9 Treguesit e menaxhimit të mjeteve apo aktivitetit ............................................................. 120

3.9.1 Raportet e qarkullimit ................................................................................................... 120

3.9.2 Raporti i kthimit nga mjetet neto ................................................................................. 120

3.9.3 Periudha mesatare e arkëtimit ..................................................................................... 120

3.9.4 Raporti i qarkullimit të aktiveve të qëndrueshme ...................................................... 120

3.9.5 Raporti i qarkullimit të mjeteve totale ......................................................................... 121

3.9.6 Raporti i rrotullimit të inventarit (rezervave) ............................................................... 121

3.10 Numri i ditëve të shitjes së inventarit .............................................................................. 121

3.11 Tregusit e raporteve të borxhit ......................................................................................... 122

3.11.1 Raporti i borxheve totale ndaj mjeteve totale ............................................................ 122

3.11.2 Raporti i borxhit mbi kapitalin e vet ............................................................................. 122

3.11.3 Raporti i mbulimit të interesave ................................................................................... 122

3.12 Rrotullimi i llogarive të pagueshme (furnitorëve) ............................................................ 123

3.12.1 Raportet e solvencës afatgjatë ..................................................................................... 123

3.12.2 Raporti i borxhit ndaj totalit të pasurisë ...................................................................... 124

3.12.3 Raporti i borxhit ndaj kapitalit aksionar (kapitalit të vet) .......................................... 124

3.13 Raporti i mbulimit të kamatës .......................................................................................... 125

Faqe | 7

3.14 Treguesit e raporteve të profitabilitetit ........................................................................... 125

3.14.1 Rapori i profitit margjinal bruto .................................................................................. 126

3.14.2 Raporti i profitit margjinal neto .................................................................................... 126

3.14.3 Raporti bazë i fitimit ...................................................................................................... 126

3.14.4 Raporti i kthimit nga mjetet totale ............................................................................... 126

3.14.5 Raporti i kthimit nga aksionet e zakonshme ................................................................ 126

3.15 Treguesit e raportit të vlerës së firmës ............................................................................ 126

3.16 Raportet e profitabilitetit për vlerësimin e ndërmarrjes ................................................. 126

3.16.1 Norma e kthimit prej totalit të pasurisë ....................................................................... 127

3.17 Norma e kthimit prej kapitalit aksionar (aksioneve të rregullta) ................................... 127

3.18 Raporti i shitjeve neto ndaj pasurisë neto ........................................................................ 128

3.18.1 Raporti i fitimit neto ndaj shitjeve neto ....................................................................... 129

3.19 Fitimi për aksion (EPS) ....................................................................................................... 129

3.20 Raportet e vlerës së tregut ................................................................................................ 130

3.21 Raportet e përziera (shumëllojshme) ............................................................................... 132

3.21.1 Vlera kontabël për aksion të rregullt (zakonshëm) ..................................................... 132

3.22 Raporti i analizës Du Pont ................................................................................................. 132

3.23 Pyetje dhe detyra ............................................................................................................... 135

Kreu 4 IV. TATIMET E KORPORATAVE .......................................................................................... 139

4 Përcaktimi i tatimeve në Kosovë ................................................................................ 140

4.1 Tatimpaguesit ......................................................................................................................... 142

4.2 Të ardhurat e tatueshme ....................................................................................................... 143

4.3 Norma e tatimit të korporatave ............................................................................................ 143

4.4 Norma paushalle (flat rate .................................................................................................... 146

4.5 Verifikoni njohurit tuaja ........................................................................................................ 147

Kreu 5 V.ANALIZA E RRJEDHËS E PARAVE (CASH FLOW) DHE PLANIFIKIMI FINANCIAR

5 Analiza e pasqyrave financiare ................................................................................... 150

5.1 Qëllimet dhe përdoruesit e pasqyrës së rrjedhave të keshit .............................................. 150

5.2 Rrjedha e parave (Cash Flow) ................................................................................................ 154

5.3 Cash flow nga mjetet ............................................................................................................. 155

5.3.1 Cash flow operativ ......................................................................................................... 155

5.3.2 Shpenzimi i kapitalit ...................................................................................................... 155

5.3.3 Ndryshimi në neto kapitaiin xhirues ............................................................................ 156

5.4 Cash flow për kreditorët dhe aksionarët .............................................................................. 156


Faqe | 8

5.4.1 Cash flow për kreditorët ............................................................................................... 157

5.4.2 Cash flow për aksionarët ............................................................................................... 157

5.5 Pasqyra e rrjedhës së parasë (cash tlow) ............................................................................. 157

5.5.1 Aktivitetet investuese .................................................................................................... 159

5.5.2 Aktivitetet financuese ................................................................................................... 159

5.5.3 Formulat për cash flow.................................................................................................. 164

5.6 Pyetje dhe detyra ................................................................................................................... 165

5.7 Detyra të pazgjidhura ............................................................................................................ 172

Kreu 6 VI.VLERA NË KOHË E PARASË

6 Vlera në kohë e parasë ................................................................................................ 176

6.1 Vlera e ardhshme e një Euroje .............................................................................................. 179

6.2 Vlera e ardhshme ................................................................................................................... 180

6.3 Vlera e ardhshme e një serie të përzier (në fund të vitit) .................................................. 182

6.4 Vlera e ardhshme e një përvitshmeje në fund të vitit ........................................................ 183

Kreu 7 VII.RISKU DHE KTHIMI – TEORIA E PORTFOLIT DHE MODELET E VLERËSIMIT TË ASETEVE

7.Rrisku dhe kthimi ............................................................................................................................... 188


Kreu 8 VIII.VLERËSIMI I OBLIGACIONEVE DHE AKSIONEVE

8 Vlerësimi i obligacioneve dhe aksioneve ................................................................... 200

8.1 Vlerësimi i një letre me vlerë ................................................................................................ 201

8.1.1 Vlerësimi i obligacioneve .............................................................................................. 202

8.1.2 Llogaritja e normës efektive të kthimit të obligacionit ............................................... 204

8.1.3 Veprimet e marrëveshjeve të riblerjes ........................................................................ 207

8.1.4 Veprimet e tregut te obligacioneve ............................................................................. 207

8.1.5 Përcaktimi i çmimit të një obligacioni .......................................................................... 208

8.1.6 Lidhja e ndërsjelltë midis ndryshimeve në normat e interesit dhe çmimet e obligacioneve ................................................................................................................................. 210

8.1.7 Ndryshimi në vlerat e obligacioneve me kalimin e kohës .......................................... 212

8.1.8 Shumëllojshmëria e obligacioneve (bondeve) ............................................................ 213

8.1.9 Obligacionet Konvertibile .............................................................................................. 217

8.2 Aksionet .................................................................................................................................. 219

8.2.1 Vlerësimi i aksioneve të preferuara ............................................................................. 220

8.2.2 Llogaritja e kthimit të pritur nga aksionet e preferuara ............................................. 220

Faqe | 9

8.2.3 Aksionet e zakonshme ................................................................................................... 221

8.2.4 Llogaritja e kthimit të pritur të aksioneve të zakonshme ........................................... 224

8.2.5 Aksionet preferenciale .................................................................................................. 225

8.2.6 Kreditë ............................................................................................................................ 228

8.2.7 Eurobonot ...................................................................................................................... 228


Kreu 9 IX.OPSIONET FINANCIARE,DERIVATET DHE MENAXHIMI I RISKUT

9.Opsionet financiare, derivatet dhe menaxhimi i riskut .................................................................. 234

9.1 Opsionet (Kontrata e mundësisë) ......................................................................................... 235

9.2 Opsioni blerës (call option) ................................................................................................... 235

9.3 Vlera e Opsionit Call në afatin e maturimit .......................................................................... 235

9.4 Opsioni shitës (Put option) .................................................................................................... 236

9.5 Vlera e Opsionit Put në afatin e maturimit .......................................................................... 236

9.6 Shitja e Opsioneve ................................................................................................................. 237

9.1 Procesi i menaxhimit të riskut ............................................................................................... 240

9.2 Hexhingu financiar ................................................................................................................. 240

9.2.1 Mbrojtja apo zvogëlimi i rrezikut me instrumente të Hexhingut ............................... 240

9.2.2 Forëard Kontratat .......................................................................................................... 241

9.2.3 Normat e interesit, kurset e këmbimit dhe inflacioni ................................................. 242

9.2.4 Normat e interesit dhe kurset e këmbimit .................................................................. 243

9.2.5 Lidhja nëpërmjet çmimit Forëard Premium dhe ndryshimeve te kurseve Spot ....... 244

9.2.6 Normat e interesit normat e inflacionit ..................................................................... 245

9.2.7 Sëap Kontratat ............................................................................................................... 246

9.3 Një vështrim i përgjithshëm i tregjeve derivative ............................................................... 249

9.3.1 Përfitime dhe humbje nga përdorimi i derivateve ..................................................... 252

9.3.2 Derivatet e kredive ........................................................................................................ 254

9.3.3 Bazat e derivateve dhe terminologjia e nevojshme .................................................... 256

9.3.4 Credit default swaps (CDS)............................................................................................ 256

9.3.5 Kontratat futures iTraxx® në Eurex. .............................................................................. 257

9.3.6 Shpërndarja e mjeteve dhe mbrojtja nëpërmjet diversifikimit.................................. 259

Kreu 10 X. BUXHETIMI I KAPITALIT

10.Buxhetimi i kapitalit ......................................................................................................................... 262

10.1 Metodat e marrjes së vendimeve në buxhetimin e kapitalit.......................................... 267

10.1.1 Neto Vlera Aktuale (NPV) ............................................................................................. 267


Faqe | 10

10.1.2 Metoda kontabël e kthimit (ARR); ................................................................................ 273

10.1.3 Metoda sipas periudhës se kthimit (PB) ...................................................................... 273

10.2 Pyetje dhe detyra për vetëmësim .................................................................................... 275

Kreu 11 XI. STRUKTURA E KAPITALIT DHE VENDIMET E MENAXHEMTIT FINANCIAR

11.Struktura e kapitalit dhe vendimet e menaxhmentit financiar .................................................... 278

11.1.1 Vlera e firmës dhe kostoja e kapitalit ........................................................................... 280

11.1.2 Kostoja mesatare e ponderuar e investimeve-WACC ................................................. 281

11.1.3 Përcaktimi i strukturës së kapitalit ............................................................................... 283

11.2 Koncepti i levës .................................................................................................................. 285

11.3 Koncepti i levës Bilanci i gjendjes (kontabël) ................................................................... 285

11.4 Koncepti i levës te PSHA .................................................................................................... 286

11.5 Efekti i leverixhit financiar ................................................................................................. 286

11.5.1 Leva financiare dhe rreziku ........................................................................................... 291

11.6 Leverazhi financiar dhe leverazhi afarist .......................................................................... 291

11.7 Përllogaritja e pragut të rentabilitetit .............................................................................. 293

Shembull: ....................................................................................................................................... 294

11.7.1 Skema për përllogaritjen e rezultatit financiar pika “Qa”’ ......................................... 295

11.7.2 Skema për përllogaritjen e rezultatit financiar pika “Qb” .......................................... 296

11.8 Konstatoni vijen e prerjes ................................................................................................. 297

11.8.1 Skema përllogaritjen e rezultatit financiar pika “ Qc “............................................... 297

11.9 Konstatoni fushat e humbjes dhe të fitimit ..................................................................... 297

11.10 Vërtetimi i fushave të konstatuara ................................................................................... 299

11.10.1 Kur nuk ka rezerva te bartura ................................................................................... 299

11.10.2 Kur ka rezerva të bartura .......................................................................................... 300

11.11 Përllogaritja e leverazhit afarist ....................................................................................... 302

11.12 Përllogaritja e leverazhit financiar .................................................................................... 302

11.13 Bashkëveprimi i leverazhit afarist dhe financiar.............................................................. 303

11.14 Faktorët të cilët ndikojnë në koston e kapitalit ............................................................... 307

11.15 Faktorët jashtë kontrollit të firmës................................................................................... 308

11.16 Faktorët të cilët i kontrollon firma ................................................................................... 308

Politika fmanciare .......................................................................................................................... 308

11.17 Ndikimii burimeve të financimit në koston e kapitalit .................................................... 309

11.18 Përcaktuesit e kostos individuale të kapitalit .................................................................. 310

11.18.1 Kostoja e borxhit pas tatimeve ................................................................................. 311

Faqe | 11

11.18.2 Kostoja e aksionit të preferuar ................................................................................. 311

11.18.3 Kostoja e aksioneve të zakonshme .......................................................................... 312

Kreu 12 XII.POLITIKA E DIVIDENDIT

12.Politika e dividendit ......................................................................................................................... 316

12.1 Faktorët të cilët ndikojnë në politikën e dividendit ........................................................ 318

12.1.1 Nevojat për fonde .......................................................................................................... 318

12.1.2 Parashikimet e drejtimit dhe politika e dividendit ...................................................... 318

12.1.3 Preferencat e aksionerëve ............................................................................................ 318

12.1.4 Kufizimet mbi pagesat e dividendëve .......................................................................... 319

12.1.5 Kostoja e emetimit ........................................................................................................ 319

12.1.6 Kostot e transaksionit .................................................................................................... 319

12.1.7 Tatimet ........................................................................................................................... 319

12.1.8 Efektet e klientelës ........................................................................................................ 320

12.1.9 Kostoja e agjencisë ........................................................................................................ 321

12.1.10 Teoria e pritjes ........................................................................................................... 321

12.2 Faktorët e tjerë praktikë të vendimit mbi dividendin ..................................................... 321

12.2.1 Ligjet ............................................................................................................................... 321

12.2.2 Pozita e likuiditetit ......................................................................................................... 322

12.2.3 Qasja në tregun e kapitalit ............................................................................................ 322

12.2.4 Nevoja për kontroll ........................................................................................................ 322

12.2.5 Inflacioni ......................................................................................................................... 322

12.2.6 Pozita tatimore e aksionmbajtësve .............................................................................. 322

12.2.7 Parashikimi ..................................................................................................................... 323

12.3 Faktorët që ndikojnë në pagesën e ulët të dividendës ................................................... 323

12.4 Faktorët që ndikojnë në pagesën e lartë të dividendës .................................................. 323

12.5 Pagimi i dividendit ............................................................................................................. 324

12.5.1 Dividendi në të holla ...................................................................................................... 324

12.5.2 Dividendi në aksione ..................................................................................................... 324

12.5.3 Pagesa e dividendës në Kesh ........................................................................................ 325

12.5.4 Kronologjia e pagesës së dividendës ............................................................................ 325

12.5.5 Riinvestimi i dividendit .................................................................................................. 326

12.5.6 Riblerja e aksionit .......................................................................................................... 326

12.6 Dividendat dhe fitimi i mbajtur ......................................................................................... 326

12.7 Teoritë kryesore të dividëndëve ....................................................................................... 327

12.7.1 Teoria e dividendëve të mbetur ................................................................................... 327


Faqe | 12

12.7.2 Teoria e klientelës .......................................................................................................... 328

12.7.3 Teoria e sinjaleve ........................................................................................................... 329

12.7.4 Teoria e “zogut në dorë” ............................................................................................... 330

12.7.5 Teoria Miller - Modigliani .............................................................................................. 330

12.7.6 Teoria e Gordonit dhe Lintnerit .................................................................................... 331

12.7.7 Teoria e Brennan ........................................................................................................... 332

Kreu 13 XIII.TESTE DHE DETYRA TË KOMBINUARA PËR PROVIM

Testi 1 .................................................................................................................................................. 336

Testi 1a ................................................................................................................................................ 341

Testi 2- Pasqyrat financiare, tatimet, rrjedhja e parase. ................................................................. 345

Testi 3 - Vlera në kohë e parasë ........................................................................................................ 348

Testi 4 - Vlerësimi i aksioneve dhe obligacioneve ........................................................................... 350

Testi 5 - Buxhetimi i kapitalit ............................................................................................................. 351

Teste të kombinuara .......................................................................................................................... 353

Testi 7.................................................................................................................................................... 354

Testi 8..................... .............................................................................................................................. 355

Testi 9.................... ............................................................................................................................... 356

Testi 10.................................................................................................................................................. 358

Testi 11................... .............................................................................................................................. 359

Testi 12.................. ............................................................................................................................... 360

Testi 13.................................................................................................................................................. 361

Testi 14.................. ............................................................................................................................... 361

Testi 15.................. ............................................................................................................................... 362

Testi 16.................. ............................................................................................................................... 363

Bibliografia / referencat ....................................................................................................................... 365

Faqe | 13

Disa fjalë për autorët:

Prof.Asis.Dr. Bedri Statovci, u lind në Tërrnavë, Komuna e Podujevës. Shkollën fillore e mbaruoi në Prishtinë në shkollën fillore “Milladin Popoviç”, ndërsa shkollën e mesme në Gjimnazin “Ivo Lllolla Ribar” në Prishtinë. Studimet universitare i vazhdoi në Fakultetin Ekonomik në Prishtinë. Këto studime i përfundoi në vitin 1986. Studimet posdiplomike i ka përfunduar në Universitetin e Prishtinës në fushën e Financave. Doktoraturën e perfundoi në vitin 2004 në Fakultetin Ekonomik në Universitetin e Prishtinës me temë “Instrumentet në qarkullimin e pagesave të jashtme dhe puna me dokumentet e tyre”. Prof. Bedri Statovci morri pjese ne themelimin e shume bizneseve private, qofshin ato tregtare, prodhuese apo sherbyese. Përveç ketyre, ai ishte edhe bashke-themelues i bankes. Morri pjese ne shume konferenca si brenda vendit ashtu edhe jashte tij, pjesemarres ne shume panaire nderkombetare. Ishte nje nder financuesit kryesore te arsimit ne Republiken e Kosovës para luftës si dhe Lëvizjes së Qetë dhe asaj të luftës që nga vitet e 80. Ishte bashke-themelues i Sindikatës të pavarur të Kosovës, si dhe anëtarë i Kuvendit të Odës Ekonomike të Kosovës. Arriti një sukses të konsiderueshëm në fushën e biznesit në nivelin vendor dhe regjional. Ishte pjesëmarrës i shumë trajnimeve dhe këshillimeve të bizneseve të vogla dhe të mesme. Në nivelin arsimor ishte profesor në shumë universitete, në vitin 2005 u angazhua në universitetin privat “Biznesi” dhe në “Gllobus”. Ndërsa që nga viti 2007 është i angazhuar si ligjërues në kolegjin universitar “Fama”, ndërkaq që nga viti 2015 ligjëeron në fakultetin e biznesit në universitetin “Haxhi Zeka” në Pejë, ku edhe mban thirrjen Prof.Asis.Dr.


Faqe | 14

Prof.Asis.Dr.Shefket JAKUPI, lindur në Konçul, Komuna e Bujanocit. Jeton në Gjilan, Kosovë. Doktoroi në Universitetin Publik–Kamzë-Tiranë, FAKULTETII EKONOMISË dhe AGROBIZNESIT, Profili : Financë-Kontabilitet. Garda shkencore: Dr.sc, fusha e kontabilitetit.Thirrja akademike: Profesor as. Dekan i Fakultetit Ekonomik në Kolegjin “ILIRIA” në Prishtinë. Ligjërues i lëndëve nga data 01.10.2006, aktualisht Bazat e Kontabilitetit, Kontabiliteti Financiar; Kontabiliteti Menaxhmentit, Kontabiliteti Publik, Auditimi, Kontrolli dhe Revizioni, Etika në Auditim dhe Kontabilitet, Analiza e Pasqyrave financiare, Analiza financiare e avancuar (Master), Kontabiliteti financiar i avancuar(Master), Auditim i avancuar (Master) Tekste Universitare Autorë dhe koautorë i 25 teksteve universitare, në fushën: Kontabiliet-Auditim. Ka ligjëruar: 2015,aktualisht i rregullt BprAL ,Kolegji Universitar “ILIRIA” në Prishtinë, 2015 i angazhuar në studime MA BprAL, Kolegji Universitar “GLOBUS” në Prishtinë 2014, BprAL , Universiteti Internacional “UINP” Novi Pazar, dega në Preshevë 2012-2014 ,Universiteti i Veriut ”ARGENTI” Shkodër, Shqipëri 2012-2014,BprAL, Institucioni Universitar “AAB” në Prishtinë 2006-2009,BprAL , Fakulteti ekonomik “PEP” Beograd, dega në Preshevë 2009-2012, BprAL ,Kolegji Universitar “GJILANI” në Gjilan 2006-2013, Prof. Kontabilitetit,SH.M.”Sezai Surroi” në Bujanoc Në menaxhim / punë profesionale Me një përvojë profesionale mbi 35 vite në fushën e kontabilitetit dhe auditimit 2015 e në vazhdim, Dekan i fakultetit ekonomik në Kolegjin “ILIRIA” në Prishtinë 2010 e në vazhdim ,Kryeredaktor i Revistës “Buletini Shkencor” Instituti për kërkime dhe hulumtime ekonomike – Ulqin, Mal të Zi 2002-2012, (10 vite), Anëtar i Këshillit Komunal për “Buxhet dhe Financa” në Bujanoc, 2002-2008,(6 vite),Drejtor “BANKËS KOMERCIALE” SHA , Bujanoc 2006-2015,(9 vite) Prof. Lëndës së kontabilitetit SHM ”Sezai Surroi”, Bujanoc 1990-2002,(12vite), Drejtor i Agjensionit për Kontabilitet dhe Auditim ”Bilansi” Bujanoc 1984-1990,(6 vite), Shef kontabiliteti, në Sh. F. ”25 Maji” në Bujanoc Trajnime profesionale, mbi 30 certifikata Për më tepër informata për autorin www.shefketjakupi.info

Faqe | 15

Msc. PhD (c) . Vlora Berisha u lind në Pejë. U diplomua nga Universiteti i Prishtinës, Fakulteti i

Shkencave të Aplikuara në Biznes, Peje në fushën e Administrim Biznesit, në vitin 2008. Studimet

Master i përfundoi në vitin 2011 në Universitetin “Hasan Prishtina” në Fakultetin Ekonomik, Profili:

Banka, financa dhe kontabilitet. Po ashtu edhe studimet e doktoratures i vazhdoi në Universitetin

“Hasan Prishtina” në Fakultetin Ekonomik, Profili: Banka, financa dhe kontabilitet. Mori pjesë në disa

konferenca, trajnime, workshope rajonale dhe ndërkombëtare. Ndër të tjera ka të përfunduar edhe

Cisco Network Academy.

Vlora Berisha ishte zyrtare ndërlidhëse e rrjetit të OJQ-ve të Kosovës kundër dhunës në familje. Ishte

themeluese dhe koordinatore e Qendrës për zhvillimin e karierres në Universitetit “Haxhi Zeka “ në

Pejë. Ka qenë sekletare shkencore në Qendrën për hulumtime ekonomike Ulqin për buletinin nr 4.

2012. Prej vitit 2015 është antare në CSARA- Centre for Science, Academic Research and Arts.

Punoi disa vite si menaxhere financiare në organizaten jo-qeveritare : Woman Wellness Center.

Prej vitit 2012 punon në Universitetin “Haxhi Zeka”, Fakultetin e Biznesit- Pejë si asistente mësimore

në lëndet: Bazat e kontabilitetit; Kontabiliteti i institucioneve financiare; Kontabiliteti financiar i

avancuar, Financat e Korporates; Institucionet dhe tregjet financiare; Politika monetare; Kontabiliteti

i NVM-ve dhe Analiza Statistikore.

prof.ass.dr.bedri statovci universiteti “haxhi · pdf fileprof.ass.dr.bedri statovci...

Documents