NEZAVISNI UNIVERZITET BANJA LUKA

FAKULTET ZA BEZBJEDNOST I ZAŠTITU

Prof. dr Slobodan S. Župljanin

PREDMET: UVOD U MENADŽMENT

Banja Luka, 08.03.2018. godine

UVOD U MENADŽMENT

TEMA : MENADŽMENT I MENADŽERI

UVOD U MENADŽMENT

CILJ TEME :

• Da studenti dopune znanja osnovnim karakteristikama menadžmenta

• Da se studenti nauče razlikovati opšti pojam menadžmenta od pojma

menadžeri

• Da studenti nauče istorijski razvoj menadžmenta

• Da studenti steknu osnovna znanja pristupima izučavanju menadžmenta

• Da se studenti osposobe da stečena znanja primijene u praksi

OSNOVI MENADŽMENTA

STRUKTURA TEME

I UVOD

II GLAVNI DIO

MENADŽERI I MENADŽMENT

EVOLUVIJA MENADŽMENTA

MODERNI MENADŽMENT

III ZAKLJUČNA RAZMATRANJA

UVOD U MENADŽMENT

METOD RADA

1. Usmeno izlaganje uz video prezentaciju

2. Upućivanje na primjere iz prakse

3. Interaktivno učešće studenata u toku izlaganja

4. Pitanja, odgovori i diskusija na kraju predavanja

5. Podjela prezentovanog materijala i upućivanje na

relevantnu literaturu

UVOD U MENADŽMENT

2. MENADŽERI

2.1. POJAM MENADŽERA

- Menadžer – ličnost koja vrši menadžersku funkciju u određenoj

organizaciji.

- Definicija se odnosi :

- na posebne stručnjake (profesionalce) koje vlasnici kapitala,

kompanije, angažuju da vrše menadžersku funkciju i

- na vlasnike preduzeća kada oni kao pojedinci ili kao članovi

menadžerskog tima obavljaju menadžersku funkciju i za to

dobijaju naknadu.

- Menadžeri su osobe :

- Koje posjeduju menadžerska znanja i veštine

- Koje su ovlašćene da obavljaju menadžerske poslove

- Odgovorne za rad i rezultate poslovanja organizacije

UVOD U MENADŽMENT

2.2. POSAO MENADŽERA

Menadžeri obavljaju brojne poslove i u analiziranju postoje dva

pristupa :

- Preko funkcija koje menadžeri obavljaju (koju zastupa najveći broj

istraživača) i

- Preko uloge koju menadžeri imaju u organizacijama.

2.2.1. Funkcije menadžera

- Razlike u mišljenju o vrstama i broju funkcija koju menadžeri vrše.

- Najviše prisutno shvatanje u teoriji i praksi je, da se menadžment

sastoji u vršenju sljedećih međusobno povezanih i uslovljenih

funkcija : planiranja, organizovanja, vođenja i kontrolisanja.

UVOD U MENADŽMENT

- Planiranje – donošenje odluka (najvažnije su: ciljevi, odluke i

planovi) kojima se organizacija usmjerava prema budućnosti.

- Organizovanje – nakon planiranja uspostavljaju se organizacione

pretpostavke za efektivno i efikasno funkcionisanje organizacije.

Obuhvata : dizajniranje organizacione strukture i upravljanje

ljudskim resursima

- Vođenje – omogućavanje da se ostvari sve što je planirano i

sastoji se od: komuniciranja, motivisanja i upravljanja

grupama.

- Kontrolisanje – obuhvata :

1. Utvrđivanje standarda

2. Mjerenje rezultata

3. Poređenje rezultata sa standardima

4. Preduzimanje korektivne akcije

Teoretičari prednost daju preventivnoj i tekućoj kontroli.

UVOD U MENADŽMENT

2.2.2. Uloge menadžera

- Uloga – skup ponašanja koji je karakterističan za osobu na

određenom položaju.

- Pristup koji se koristi u manjoj meri. Poznati su modeli Mincbergov

i Adižesov.

2.2.2.1. Mincbergov model uloga menadžera

1. Figure (reprezenta) 6. Predstavnika (portparola)

2. Vođe (lidera) 7. Preduzetnika

3. Veze 8. Pomiritelja

4. Redara 9. Alokatora resursa i

5. Sejača 10. Pregovarača

UVOD U MENADŽMENT

- Ove uloge je grupisao na :

1. Interpersonalne uloge (1, 2, 3) koje proističu iz zvaničnog

autoriteta menadžera

2. Informacione usluge (4, 5 i 6) prikupljanje, čuvanje i

distribuisanje informacija

3. Uloge odlučivanja (7, 8, 9 i 10) koje su centralnog značaja i

imaju kreativni karakter.

UVOD U MENADŽMENT

2.2.2.2. Adižesov model menadžera

Poznat je po teoriji životnih ciklusa preduzeća. Po njemu menadžeri

vrše četiri ključne uloge:

1. Proizvođača - briga da preduzeće ostvari najbolje rezultate u

proizvodnji

2. Administratora - ostvaruje se putem planiranja, koordinisanja i

kontrolisanja,

3. Preduzetnika - sopstveni plan akcije, iskoristiti priliku i biti

spreman rizikovati,

4. Intergratora - usklađivanje ciljeva pojedinaca sa ciljevima

grupe, individualno preduzetništvo postaje grupno preduzetništvo.

Sve ove uloge mora vršiti menadžerski tim.

UVOD U MENADŽMENT

2.3. VRSTE MENADŽERA

Postoje različite podjele, ali najveći broj polazi od sledećih

kriterijuma :

- Položaj koji menadžeri imaju u hijerarhiji u sistemu

manadžmenta;

- Priroda odgovornosti koju menadžeri imaju u obavljanju

zadataka;

2.3.1. Top menadžeri, menadžeri srednjeg nivoa i menadžeri

prvog nivoa

Prema položaju koju imaju u sistemu menadžeri se dijele na:

- Top menadžere – nalaze se na vrhu organizacione hijerarhije.

Tu spadaju: predsjednici, potpredsjednici, članovi upravnog

odbora, izvršni direktori i drugi.

Odgovorni su za usmjeravanje, funkcionisanje i rezultate

organizacije u cjelini.

UVOD U MENADŽMENT

Menadžeri srednjeg nivoa

Nalaze se u sredini hijerarhije. Odgovorni su za sprovođenje odluka

koje donose top menadžeri. Upravljaju organizacionim jedinicama i

odgovorni su za njihove rezultate.

Sarađuju sa menadžerima nižeg nivoa.

Menadžeri prvog nivoa

U neposrednoj su komunikaciji sa izvršiocima (to su. šefovi,

poslovođe, predradnici itd.).

Odgovorni su za izvršavanje svih zadataka koji su sadržani u

operacionalizovanim planovima.

UVOD U MENADŽMENT

2.3.2. Generalni i funkcionalni menadžeri

Prema prirodi odgovornosti dijele se na:

Generalne menadžere

Funkcionalne menadžere

Generalni menadžeri

Odgovorni su za rad i rezultate cijele korporacije ili njenih

organizacionih dijelova koji imaju određeni stepen poslovne

samostalnosti.

Funkcionalni menadžeri

Odgovorni su za rad i rezultate organizacionih jedinica preduzeća u

kojima se obavljaju istovrsni poslovi tj. jedna od funkcija u

organizaciji.

UVOD U MENADŽMENT

2.4. KARAKTERISTIKE MENADŽERA

Biti uspješan menadžer znači:

Posjedovati adekvatna znanja i sposobnosti i

Adekvatno i efikasno ih primijeniti u svim akcijama.

Brojni stavovi, koncepcije i teorije istraživača menadžmenta a

najznačajniji su:

- Tejlor ( Frederik W. Taylor ) – uvođenje funkcionalnog sistema

upravljanja po principu podjele zadataka i specijalizacije u

rukovođenju.

- Fajol ( Anri Fajol ) – rukovodioci treba da imaju:

administrativna, tehnička, komercijalna, finansijska, bezbjedonosna i

računovodstvena znanja, s tim da je procenat učešća različit za

različite nivoe rukovođenja, da svi treba da poseduju najviše

administrativnih i tehničkih znanja, a najviši nivoi više

administrativnih.

UVOD U MENADŽMENT

Adižes (Isaak Adizes) – menadžer mora biti :

1. Sposoban da obavlja sve četiri menadžerske uloge (prethodno

navedene);

2. Svjestan svoje snage i slabosti;

3. U kontaktu sa društvenom sredinom prihvati izvještaj o svom

učinku od drugih;

4. Uravnoteženog stanovišta o sebi;

5. Prihvatati i svoje slabosti i svoje snage;

6. Sposoban prepoznavati kvalitet kod drugih;

7. Sposoban prihvatati mišljenja drugih kad su bolja od njegovog;

8. Sposoban da može riješiti sukobe među ljudima;

9. Sposoban stvarati okolinu koja uči.

UVOD U MENADŽMENT

Robert Kac – menadžeri treba da imaju tehnička, socijalna

(međuljudska) i konceptualna (upravljanje organizacijom u cjelini,

odnosno njenim dijelovima) znanja i sva ona variraju u zavisnosti od

nivoa menadžmenta.

Ivančević, Lorenc, Skinner i Krozbi su nadogradili već zahtijevana

znanja od strane Kaca sa analitičkim sposobnostima, sposobnošću

donošenja odluka, korišćenja kompjutera i komunikacionim

sposobnostima.

UVOD U MENADŽMENT

EVOLUCIJA MENADŽMENTA

U evoluciji menadžmenta postoje dva perioda:

1. Rani – razvijao se kao praksa upravljanja ljudima i

organizacijama;

2. Moderni – razvija se i kao praksa i kao nauka;

1. RANI MENADŽMENT

Dijeli se na :

1. Menadžment starih civilizacija

2. Menadžment industrijske revolucije

UVOD U MENADŽMENT

1.1. MENADŽMENT STARIH CIVILIZACIJA

U drevnim civilizacijama postojale su brojne aktivnosti u oblasti

organizacije i funkcionisanja države, vojske i crkve i izgradnji objekata

(i pisani dokumenti) koje su slične ili identične aktivnostima

savremenih menadžera.

SUMERI

Aktivnosti su vršili sveštenici hramova koji su se brinuli o naplati

poreza, upravljanju prikupljenim dobrima i o svojim aktivnostima

obavještavali glavnog sveštenika.

Vremenom su uveli knjige za evidentiranje poreza i način njegovog

korišćenja i sistem podnošenja izvještaja i tako podigli kontrolu na viši

nivo.

EGIPAT

Postojale su aktivnosti slične u savremenom menadžmentu u oblasti:

- Organizaciji i upravljanju poslovima

- Organizaciji i upravljanju državom

UVOD U MENADŽMENT

ORAGANIZACIJA I UPRAVLJANJE POSLOVIMA

Izgradnja irigacionih sistema i piramida zahtijevali su organizaciju i

upravljanje ovim složenim poduhvatima, kroz npr. planiranje

potrebnog materijala i radne snage, vremena izgradnje, podjele rada

među radnicima, itd.

ORGANIZACIJA I UPRAVLJANJE DRŽAVOM

U početku je postojao decentralizovan oblik upravljanja državom, ali

zbog niza slabosti je uveden centralizovani oblik sa faraonom na

čelu.

Konstituisan je i relativno razvijen državni aparat.

OSNOVI MENADŽMENTA

Vavilonija

Kraljevi su donijeli veći broj zakona preko kojih su regulisali

ekonomski i društveni život. Čuven je Hamurabijev zakonik -

kodeks od 252 zakona.

Kina

U cilju obezbjeđenja veće efikasnosti države pažnja je posvećena

usavršavanju državnog upravljačkog aparata. Uvedena je i praksa

provjere kandidata za prijem u državnu upravu i vojsku. Pojavio se i

prvi pisani rad o menadžmentu u vojsci – general Sun Cu.

Grčka

Najznačajnije doprinose razvoju menadžmenta dali su Aristotel,

Platon i Sokrat. Platon je u svojoj knjizi Republika ukazao na ulogu,

značaj i načine efikasnog upravljanja ljudima i državom, a Sokrat je

bio zagovornik ideje o univerzalnosti menadžmenta i po njemu ne

može se očekivati da neko uspješno obavlja javne poslove ako nije

bio uspešan u obavljanju privatnih poslova.

UVOD U MENADŽMENT

1.2. MENADŽMENT INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

U XVIII vijeku – brojne inovacije koje su dovele do industrijske

revolucije.

Primjena parnih mašina u industrijskoj proizvodnji dovela je do

promjena u organizaciji i funkcionisanju proizvodnih firmi u smislu da

se:

- potencira ulogu i značaj rukovodilaca u preduzećima,

- iznalaze i primjenjuju efikasna i racionalna rješenja u

upravljanju fabrikama.

UVOD U MENADŽMENT

PRIMJERI

1. Livnica Soho – u Engleskoj, vlasništvo Bolton i Watt i kasnije njihovi sinovi – parna mašina;

Primijenjena su brojna rješenja iz oblasti menadžmenta: istraživanje tržišta, pravljenje prognoze prodaje, visok stepen podjele rada i specijalizacije, usklađivanje tehničko-tehnoloških osobina mašina sa mogućnostima radnika, utvrđivani su standardi radnog učinka, uspostavljena je računovodstvena služba, građene su radničke kolonije.

2. Nju Lanark – fabrika u Škotskoj u vlasništvu Roberta Ovena. Nazivali su ga socijalista – utopista.

Njegove ideje bile su zasnovane na uvažavanju ljudi u fabrikama. Smanjio je broj radnih sati, povećao limit godina starosti zapošljavanja, brinuo o uslovima rada, zabranio fizičko kažnjavanje ljudi, tražio od rukovodilaca više razumijevanja za radnike, primjenjivao specifičan sistem motivacije za radnike

UVOD U MENADŽMENT

2. MODERNI MENADŽMENT

Osnovna karakteristika 20. i 21. vijeka je nastanak i razvoj

menadžmenta kao nauke.

Razne škole i najčešće se koristi podjela na:

1. Klasična škola;

2. Bihejvioristička škola;

3. Kvantitativna škola;

4. Sistemska škola;

5. Situaciona škola;

Pored škola, menadžment obuhvata i brojne koncepte, a

najpoznatiji su:

- Menadžment prema ciljevima; - Transformacija organizacije

- Teorija Z; - Strategija kao revolucija...

- Upravljanje projektima;

- Organizacija koja uči;

UVOD U MENADŽMENT

2. 1. KLASIČNA ŠKOLA MENADŽMENTA

Čine je :

1. Naučni menadžment

2. Administrativni menadžment i

3. Birokratski menadžment

2.1.1. NAUČNI MENADŽMENT

Prva škola

Najveći doprinos dali su: Frederik Tejlor i Henri Gant.

UVOD U MENADŽMENT

FREDERIK TEJLOR

Utemeljivač naučnog menadžmenta, prvi koji se primjenom naučne

metodologije bavio istraživanjem problema upravljanja preduzećima,

povećanja produktivnosti i profita.

Posebnu pažnju je posvetio problemima:

Uzrocima gubitka u kompanijama, koje po njemu uzrokuju i

poslodavci i radnici;

Određivanje radnih zadataka – kroz proučavanje vremena izvršenja

svakog radnog zadatka;

Tipovima upravljanja koje treba primijeniti – zalažući se za primjenu

onog tipa koji najbolje omogućava visoke plate i niske troškove radne

snage;

Definisanju dužnosti poslovođa i karakteristikama koje treba da

posjeduju uspješne poslovođe, zalažući se za funkcionalni tip

rukovođenja;

UVOD U MENADŽMENT

Uveo je značajne promjene u vještini upravljanja i to:

- razdvajanja poslova planiranja od poslova izvršavanja, kroz

organizovanje odjeljenja za planiranje

- uvođenje “funkcionalnog tipa upravljanja“ tako da se ukupno

rukovođenje raspodijeli na osam (funkcionalnih) rukovodilaca.

Uveo je nove dužnosti za menadžere i to da:

- Razvijaju nauku za svaki element čovjekovog rada,

- Naučno odabiraju i obučavaju radnike

- Iskreno sarađuju sa ljudima ,

- Rad i odgovornost – podjednako podijeljena između radnika i

rukovodstva.

UVOD U MENADŽMENT

HENRI GANT

Bio je pobornik Tejlorovih stavova, ali je imao i neke nove ideje koje su

imale svoju humanističku dimenziju karakterističnu za bihejviorističku

školu.

Dao je doprinos u oblasti planiranja i kontrole proizvodnje.

Poznat je Gantov dijagram – pokazuje planirana i stvarna vremena

obavljanja posla u posmatranom periodu. Ovaj metod je široko

prihvaćen u praksi.

Gant se zalagao za:

- nagrađivanje radnika zasnovano na obaveznoj isplati dnevnica

i stimulacija za ispunjenje i prebačaj dnevne norme,

- nekažnjavanje radnika za neizvršavanje norme,

- što humaniji odnos uprave prema izvršiocima,

- podučavanje i obuku izvršioca.

UVOD U MENADŽMENT

2.1.2 ADMINISTRATIVNI MENADŽMENT

Najpoznatiji predstavnici su: Anri Fajol i Čester Bernard;

ANRI FAJOL i njegov doprinos administrativnom menadžmentu

Poznata je njegova knjiga “Opšta i industrijska administracija”,

Proučavao je organizaciju u cjelini, a ne samo neke njene dijelove kao Tejlor.

Izvršio je klasifikaciju preduzeća na sledeće funkcije:

1. Tehničku

2. Komercijalnu

3. Finansijsku

4. Računovodstvenu

5. Funkciju bezbjednosti

6. Administrativnu

UVOD U MENADŽMENT

Fajol administrativnu funkciju smatra najznačajnijom i ona ima

ulogu da poveže i uskladi dejstvo svih ostalih funkcija.

Obavljajući administrativnu funkciju svi rukovodioci obavljaju

sledeće aktivnosti:

1. Predviđanje i planiranje – istraživanje budućnosti i izrada plana

budućih aktivnosti;

2. Organizovanje – obezbjeđenje materijalnih i socijalnih

pretpostavki za planirane akcije;

3. Komandovanje – aktiviranje personala – zaposlenih;

4. Koordinisanje – povezivanje i usklađivanje pojedinačnih

aktivnosti;

5. Kontrolisanje – da li se zadaci izvršavaju u skladu sa nalozima i

uputstvima.

UVOD U MENADŽMENT

Po Fajolu rukovodioci treba da posjeduju sledeća stručna

znanja: tehnička, komercijalna, finansijska, bezbjednosna i

administrativna

Pri tome ističe:

Da je procenat učešća znanja različit za različite nivoe

rukovođenja – viši nivoi rukovođenja treba da imaju više

administrativnih, a manje tehničkih znanja;

Fajol je definisao principe menadžmenta i to:

1. Podjela rada, 2. Autoritet, 3. Disciplina, 4. Jedinstvo u

komandovanju , 5. Jedinstvo u upravljanju , 6. Potčinjavanje

pojedinačnih interesa opštim , 7. Nagrađivanje osoblja ,

8. Centralizacija , 9. Hijerarhija, 10. Red , 11. Pravičnost ,

12. Stabilnost , 13. Inicijativa , 14. Princip jedinstva osoblja ;

Ukazao je na ulogu i značaj raspona rukovođenja i potrebu

diferenciranog pristupa.

UVOD U MENADŽMENT

2.1.2. BIROKRATSKI MENADŽMENT

Najznačajniji predstavnik je Maks Weber.

Maks Weber – poznat je po konceptu birokratije…

Po njemu birokratija je idealna forma organizacije, koja je

zasnovana na podjeli rada, selekciji kadrova na osnovu kvalifikacija i

ostvarenih rezultata, hijerarhijskoj strukturi autoriteta jasnim i strogim

pravilima.

UVOD U MENADŽMENT

Po Weberu postoje tri tipa autoriteta :

- Racionalno – pravni – zasnovan na položaju koji je određen pravnim

aktom

- Tradicionalan autoritet – proizilazi iz tradicije konkretnog društva

- Harizmatski autoritet – vjerovanje u harizmatsku moć vođe.

Weber se zalaže za racionalno – pravni autoritet u uspostavljanju

strukture organizacije.

Dobre strane birokratskog koncepta su: brzina, diskrecija, kontinuitet,

koordinacija itd.

Nedostaci su: rigidnost, negiranje ljudskog faktora, impresionalnost..

Zahtjevi blagovremenom prilagođavanju dinamičnim

promjenama na tržištu doveli su u 1990-im godinama do

odbacivanja ovog koncepta.

UVOD U MENADŽMENT

2.2. BIHEJVIORISTIČKA ŠKOLA MENADŽMENTA

Ljudi su najznačajnija komponenta (RESURS) svake organizacije;

Pažnja usmjerena na istraživanje prirode ponašanja ljudi i njihov

uticaj na organizaciju;

Čuveni je Hawthornov eksperiment kao i studije Eltona Maya;

Nastanak ove škole ima svoju predistoriju.

UVOD U MENADŽMENT

Čester Bernard, dao je doprinos u sljedećem:

- Organizacije tretirati kao kooperativne sisteme koje čine elementi:

1. Spremnost na saradnju;

2. Zajednički cilj;

3. Komunikacija.

- Pojedinci moraju sarađivati sa drugima i prihvatiti grupu;

- Interakcija između formalne i neformalne organizacije;

- Razlikovanje autoriteta položaja i autoriteta vođe a menadžeri treba

da imaju i jedan i drugi autoritet.

UVOD U MENADŽMENT

HOTORN EKSPERIMENT

Imao je za cilj ispitivanje korelacije između pojedinih radnih uslova i

učinka, tj. produktivnosti rada;

Eksperimenti su donijeli nova saznanja i to:

- Produktivnost odnosno ponašanje radnika zavisi od njihovih

sociopsiholoških stanja, tj. od: osećaja uvažavanja kao ličnosti,

osećaja pripadnosti organizaciji i zadovoljstva u radu;

- Na ponašanje radnika veliki uticaj imaju i razni neekonomski faktori;

- U radu, radnici se ne ponašaju kao pojedinci već kao članovi grupe;

- Promjena u kvalitetu nadzora i uvažavanje mišljenja radnika, briga o

njegovom fizičkom i mentalnom zdravlju pozitivno utiče na

produktivnost radnika.

U okviru bihejviorističke škole postoje dva pravca i to:

- pokret ljudski odnosa

- pokret bihejviorističke nauke

UVOD U MENADŽMENT

POKRET LJUDSKIH ODNOSA

Pokret je istakao ulogu i značaj ljudskih odnosa na stavove i

ponašanje ljudi u radu;

Po njima menadžeri treba da imaju socijalna znanja i vejštine;

Brojni teoretičari, a najpoznatiji su: Daglas Mekgregor i Abraham

Maslov.

Daglas Mekgregor – poznat je po svojim teorijama X i Y, po kojoj

teorija X predstavlja tradicionalni, a teorija Y savremeni pogled na

menadžment;

On prednost daje teoriji Y po kojoj menadžeri treba da daju prednost

samoinicijativi i samokontroli zaposlenih u odnosu na naređivanje i

menadžersku kontrolu.

UVOD U MENADŽMENT

Abraham Maslov – poznat je po konceptu motivacije i ukazao je na

značaj i ulogu individualnih potreba ljudi kao faktora motivacije.

Potrebe je rangirao na pet nivoa i to na:

- fiziološke;

- potrebe za bezbednošću;

- duštvene;

- potrebe za poštovanjem;

- za samopotvrđivanjem.

UVOD U MENADŽMEN

POKRET NAUKE O BIHEJVIORIZMU

Saznanje da ponašanje zaposlenih ne zavisi samo od lične

satisfakcije i dobrih međuljudskih odnosa već i od drugih faktora.

Proučavanje ponašanja ljudi i grupa u organizacijama sa više

aspekata i od strane naučnika različitih naučnih disciplina.

UVOD U MENADŽMENT

DOPRINOS BIHEJVIORISTIČKE ŠKOLE MENADŽMENTA

Rezultati njihovih istraživanja su brojna saznanja i stavovi koji su i

danas aktuelni.

Prigovori su da su ulogu i značaj ljudi u organizacijama potencirali

na račun ostalih faktora, kao i da brojna saznanja nisu naučno

utemeljena

UVOD U MENADŽMENT

2.3. KVANTITATIVNA ŠKOLA MENADŽENTA

Nastala je 1939. godine kada se angažuju stručnjaci u iznalaženju i

korišćenju kvantitativnih metoda u rešavanju odbrane u Drugom

svjetskom ratu

Kasnije se rezultati operacionalnih istraživanja koriste i u ratnim

operacijama.

Posle rata menadžeri su uočili potrebu primjene kvantitativne

metode u rješavanju problema funkcionisanja organizacija.

Najpoznatije kvantitativne metode i modeli su:

- eksperimentalni modeli,

- linearno programiranje,

- teorije igara, informacija, odlučivanja,

- kontrola zaliha, vjerovatnoće, redovne kontrole, zamjene,

uzoraka, stimulacije, statističkog odlučivanja;

- simbolička logika.

UVOD U MENADŽMENT

Kvantitativna škola menadženta obuhvata tri oblasti:

- Menadžment nauka;

- Operativni menadžment;

- Menadžent informacionih sistema.

Menadžent nauka – istraživanja operacija ili kvantitativna analiza

koja omogućava donosiocu odluke da na kvantitativnim osnovama

izvrši izbor najbolje alternative;

Operativni menadžment – proces koji koristi kvantitativne metode

za poboljšanje produktivnosti i povećanje efektivnosti proizvodnje

roba i usluga;

Menadžment informacioni sistem – planira, obrađuje i prenosi

informaciju kako bi podržao mendžment funkcije i proces donošenja

i implementacije odluka. Ovaj sistem je integralni dio svake

menadžent funkcije u svim organizacijama i na svim nivoima.

UVOD U MENADŽMENT

2.4. Sistemska škola menadžmenta

Odrednice opšte teorije sistema našle su svoje mjesto i ulogu u

rješavanju problema mendžmenta iz sljedećih razloga:

- Sve pojave i procesi u prirodi i društvu su međusobno

povezani prema principima sistemnosti koje imaju

univerzalan karakter;

- Cjeline su uvijek veće od zbira svojih dijelova;

- Organizacioni sistemi se nalaze u permanentnoj interakciji sa

okruženjem;

- Svi sistemi imaju više nivoa i više ciljeva;

- Svi sistemi se nalaze u stalnom kretanju;

- Svi sistemi teže ekvilibrijumu (ravnoteži).

UVOD U MENADŽMENT

Sistemska škola menadžmenta promoviše brojna pravila i

principe, a najvažniji su:

1. Analiziranje karakteristika međusobnih veza koji se uspostavljaju

na relaciji organizacija – okruženje;

2. Vođenje računa o postojanju prioriteta;

3. Sve pojave i procesi u organizacijama su međusobno povezane i

uslovljene, a stepen složenosti veza i odnosa koji se uspostavljaju

unutar organizacije i na relaciji organizacija – okruženje, je veoma

visok i sve složeniji;

4. Značaj monitoringa istraživanja svih pojava i procesa u

organizacijama u skladu sa njihovom dinamičkom dimenzijom.

UVOD U MENADŽMENT

5. Potreba da su u svim organizacijama odgovarajući informacioni

sistemI;

6. Dezorganizacija – pojava koja je karakteristična za organizacione

sisteme, jer su oni vještački sistemi kao i da entropija organizacionih

sistema teži da stalno raste,

7. Sve organizacije svoju strukturu i funkcionisanje regulišu na

principima kola povratne sprege (samoregulaciona sprega,

upravljačka povratna sprega);

Sistemska škola menadžmenta je izvršila snažan uticaj na

menadžment kao teoriju i praksu.

UVOD U MENADŽMENT

SITUACIONA ŠKOLA MENADŽMENTA

Nastanak se vezuje za Fiedlerovu teoriju slučajnosti;

Isticanje uloge i značaja situacije u izboru upravljačke akcije;

U centru pažnje su:

- Istraživanje situacije u kojoj posluju organizacije;

- Definisanje upravljačkih akcija uz respektovanje performansi

situacije.

Performanse situacije – ukupnost faktora koji se moraju

respektovati

Naglašava se potreba da se svaka situacija analizira posebno, uz

upotrebu raznih tehnika kao što su: empirijska istraživanja,

eksperiment i multivarijaciona analiza.

Doprinosi:

- Uticala je na promjenu stavova o univerzalnosti principa

upravljanja

- Ukazala je na potrebu analiziranja odnosa između komponenti

okruženja i performansi organizacionih sistema

- Dala je određena rješenja koja se mogu efikasno primijeniti u

rješavanju upravljačkih problema

- Fleksibilnost menadžera u razmišljanju i delovanju.

UVOD U MENADŽMENT

Performanse situacije – ukupnost faktora koji se moraju

respektovati

Naglašava se potreba da se svaka situacija analizira posebno, uz

upotrebu raznih tehnika kao što su: empirijska istraživanja,

eksperiment i multivarijantna analiza.

Doprinosi:

- Uticala je na promjenu stavova o univerzalnosti principa

upravljanja;

- Ukazala je na potrebu analiziranja odnosa između komponenti

okruženja i performansi organizacionih sistema;

- Dala je određena rješenja koja se mogu efikasno primijeniti u

rješavanju upravljačkih problema;

- Fleksibilnost menadžera u razmišljanju i djelovanju.

UVOD U MENADŽMENT

ZAKLJUČNA RAZMATRANJA

1.Menadžeri su ličnost koje vrši menadžersku funkciju u

određenoj organizaciji;

2.Menadžeri obavljaju brojne poslove u organizacijama, koji

se utvrđuju na osnovu funkcija i uloga koje menadžeri

obavljaju u organizacijama;

3.Ključne funkcije menadžera u svim organizacijama su:

planiranje, organizovanje, vođenje i kontrola;

4.U teoriji i praksi menadžmenta razvijena su dva

osnovna modela uloga koje menadžeri vrše u

organizacijama: Mincbergov i Adižesov model;

5.Prema Mincbergovom modelu sve uloge su svrstane u

tri grupe: Interpersonalne, Informacione i Uloge

odlučivanja.

UVOD U MENADŽMENT

6. Najznačajnije razlikovanje menadžera po hijerarhiji je na Top menadžere, Menadžere srednjeg i Menadžere nižeg nivoa, a prema prirodi posla na Generalne i Funkcionalne menadžere;

7. U evoluciji menadžmenta najkarakterističnije su faze Ranog i Modernog menadžmenta;

8. U teoriji menadžmenta najpoznatije škole menadžmenta su: Klasična, Bihejvioristička, Kvantitativna, Sistemska i Situaciona;

9. Pored navedenih škola postoje i brojni pristupi izučavanja menadžmenta: Menadžment prema ciljevima; Teorija Z; Upravljanje projektima; Transformacija organizacije; Organizacija koja uči i Strategija kao revolucija;

10. Najveći teorijski i praktični doprinos razvoju menadžmenta dali su Frederik Tejlor i Anri Fajol.

UVOD U MENADŽMENT

H V A L A N A P A Ž NJ I !