1. Proces badawczy

• Trzy cele bada:

• Eksploracja: zaspokojenie ciekawoci badacza; zbadanie moliwoci podjcia dalszych bada; wypracowanie metod przydatnych w dalszych badaniach

2. Opis jest niekiedy gwnym celem bada spoecznych. Badacz obserwuje a nastpnie opisuje to, co zaobserwowa

3. Wyjanienie: badania wyjaniajce odpowiadaj na pytanie dlaczego. 4. Problem badawczy

Relacja midzy hipotez a problemami badawczymi

5. Przyczyny podejmowania bada:

Zestaw problemw badawczych

6. Brak szczegowych informacji na temat badanego zjawiska: 7. Problem badawczyWe wczesnych latach siedemdziesi tych okoo dwudziestu procent wszystkich ci w Wielkiej Brytanii, a w przypadku pierwszych ci odsetek jeszcze wyszy, byo udziaem kobiet samotnych. Skutki takiego stanu rzeczy mona, oglnie rzecz ujmujc, podzieli na cztery grupy: lub z domniemanym ojcem; decyzja aborcji; decyzja samotnego wychowywania dziecka; decyzja ycia dalej samotnie i oddania dziecka do adopcji. Wiadomo, i proporcje, w jakich wystpuj powysze decyzje, ulegaj od czasu do czasu zmianom, podobnie, rzecz jasna, jak odpowiednie nastawienie spoeczestwa, polityka spoeczna oraz prawna. Wanie te kwestie stanowiy przedmiot studiw demograficznych i historycznych.Niewiele jednak wiadomo o sposobach podejmowania wspomnianych wyej decyzji oraz o wpywie wywieranym na nie przez prawodawstwo, polityk i nastawienie spoeczne. (Maclntyre, 1977, s. 9; podkre lenie autorw) 8. Problem badawczy

• Zaskakujcy fakt

9. Czynniki polityczne

10. Wydarzenia spoeczne 11. Osobiste dowiadczenie lub przypadkowa sytuacja: 12. Problem badawczy Kiedy dowiedzia si, e jestem socjologiem i pisz podrcznik o problemach spoecznych, spyta, czy nie zechciabym wsppracowa z nim nad ksik dotyczc bezdomnych. Uwaa, e moja dotychczasowa praca zapewni ramy organizacyjne i pomoe zebra jego rozliczne dowiadczenia w spjn cao. Kiedy rozpoczlimy wspprac, zacz z uporem powtarza, e jako socjolog powinienem, choby z zawodowego obowizku, osobicie pozna problemy bezdomnych. Mimo e pomys w mia w sobie co kuszcego, z powodu zaangaowania w liczne inne projekty nie skorzystaem z propozycji. Jednak mj znajomy w dalszym cigu dry temat i musz przyzna, e trafi w sedno, wywoujc co wicej ni tylko poczucie socjologicznej winy. Byem przecie sprawozdawc problemw spoecznych, a o bezdomnych wiedziaem doprawdy niewiele [...] Jego zacieke ataki w tej sprawie spowodoway, e zaczem patrze na cay pomys coraz bardziej przychylnym okiem. (A moe powinienem powiedzie, e w kocu po prostu skapitulowaem). Kiedy zaproponowa wypraw do Waszyngtonu, deklarujc pokrycie wszelkich kosztw i obiecujc, e moim oczom uka si widoki dotd nie ogldanebezdomni picy na chodnikach prowadzcych do Biaego Domu moja wyobrania zapona ywym ogniem i opady ostatnie wtpliwoci. Jak mogem odrzuci tak propozycj, wabiony intrygujcym zestawieniem potgi i bezsilnoci, bogactwa i biedy. (Henslin, 1990, s. 52) 13.

Gotowo na zmian problemw badawczych

Pocz tkowo planowaem zaj si badaniem osobowoci Murzynw z Poudnia, zdoby kilka yciorysw i zapozna si nieco z warunkami, w jakich dorastaj ci ludzie. W adnym wypadku nie zamierzaem prowadzi studiw lokalnej spoecznoci, zgbia zawiych kwestii dziedzictwa kulturowego Murzynw ani bada emocjonalnej struktury miasteczka na gbokim Poudniu. Zostaem jednak zmuszony do zajcia si lokaln spoecznoci, gdy indywidualne yciorysy s z ni nierozerwalnie powizane. Ju po kilku dniach mojego piciomiesicznego pobytu w Southerntown zdaem sobie spraw, e biali mczyni i kobiety tworz integraln cz ycia umysowego kadego Murzyna. Taki czowiek ma biaego szefa, czsto biaych przodkw, czasami biaych kolegw i yje w krgu regu wyznaczonych przez bia spoeczno. Drogi yciowe biaych oraz Murzynw czy dynamiczna wi i nie sposb zrozumie ktrej ze stron, bez poznania drugiej. Ten wniosek pooy kres moim planom zbierania murzyskich biografii w spoecznej prni. yciorysy Murzynw naley rozpatrywa w cisym powizaniu z sytuacj ogln, to znaczy z miasteczkiem Southerntown i jego okrgiem, z poudniowo-wschodnim areaem kulturowym, a mwic dokadniej, z caym obszarem amerykaskiego zagbia bawenianego. Powysza konkluzja nie poprawia mi samopoczucia, gdy wizaa si z koniecznoci uwzgldnienia wpywu lokalnej spoecznoci i regionu oraz sprawdzaniem wielu, z pozoru odlegych kwestii. Zgbianie spoecznego kontekstu ycia Murzynw zepchno na dalszy plan pocztkowy przedmiot bada, przynajmniej jeli chodzi o publikacje indywidualnych yciorysw. (Dollard, 1957, s. 1-2) 14. Pytania badawcze

Pytania topiczne a teorie substancjalne: identyfikowalne e jzyku potocznym, sformuowane na potrzeby socjologii substancjalnej (empirycznej); np: relacje midzyrasowe, edukacja zawodowa, przestpczo

15. Pytania oglne a teorie formalne: reprezentuj oglne podejcie; sformuowane na potrzeby formalnej (konceptualnej) socjologii; np. socjalizacja, organizacje formalne, autorytet i wadza 16. Dobr rodowisk i przypadkw

Relacja midzy problemami badawczymi a rodowiskiem

17. W badaniach etnograficznych zbieranie podstawowych danych czsto odgrywa zasadnicz rol w procesie formuowania problemw badawczych 18. Sondowanie gruntu: 19.

Sondowanie gruntu

Pierwsz rzecz, jak musi uczyni kady, kto zamierza bada spoeczno gejowsk chyba e dysponuje nieograniczonymi zasobami pienidzy i czasu jest decyzja, ktr spoeczno gejowsk zamierza bada. wiat ekskluzywnych prywatnych gej-klubw dla biznesmenw i wysokiej klasy fachowcw, napanych trans westyt w tak ywo ukazanych wLast Exist to Brooklyn,a moe sadomasochistyczch chopakw w skrzanych kurtkach? Wstpna obserwacja nie pozostawi wtpliwoci, e ta tzw. spoeczno gejowsk jest podzielona na obrzeach w spob bardzo niejednoznaczny zgodnie z hierarchi powizan do pewnego stopnia z kryteriami statusu i pozycji w realnym" wiecie. (Warren, 1972, s. 144) 20. Dobr rodowisk i przypadkw

rodowisko a przypadek

21. Problem generalizacji:

Celowa selekcja:

Wizyty w r nych placwkach suby zdrowia zostay rozplanowane w nastpujcy sposb: najpierw chciaem zajrze na oddziay, ktre minimalizuj wiadomo mierci u pacjentw, trafiem wic na oddzia noworodkw, a pniej na neurochirurgi, gdzie pacjenci prawie cay czas przebywaj pod narkoz. Nastpnie chciaem zapozna si z sytuacj ludzi umierajcych tam, gdzie wiadomo nadchodzcego koca u pacjentw i personelu jest najwiksza, a mier nadchodzi szybko, wybraem wic oddzia intensywnej terapii. 22.

• Celowa selekcja

Z kolei postanowiem obejrze oddzia, gdzie personel generalnie nie ma zudze odnonie do szans przeycia swoich pensjonariuszy, natomiast pacjenci nie s w tej materii a tak jednomylni, i Kliniczna mier nastpuje raczej powoli. Wybraem wic oddzia onkologiczny. Nastpnie postanowiem zapozna si z warunkami panujcymi tam, gdzie mier nastpuje szybko i nieoczekiwanie, mj wybr pad wic na oddzia nagych wypadkw. Powysze kategorie usug medycznych stay si potem przedmiotem naszych bada w rnych typach szpitali. Nasz plan wizyt na poszczeglnych oddziaach zosta zatem uoony zgodnie z pewn ogln koncepcj obejmujc hipotezy na temat wiadomoci, oczekiwanej dugoci ycia i czasu umierania. Niebagateln rol w kolejnej czci bada odegray take kwestie nie ujte pocztkowo w ramach struktury konceptualnej. Czasami wracali my na dany oddzia po paru tygodniach przerwy, aby upewni si co do pewnych spraw albo uzupeni luki. (Glaser i Strauss, 1967, s. 59) 23. Dobr rodowisk i przypadkw

rodowisko a przypadek

24. Problem generalizacji:

Celowa selekcja:

25. Szacowanie typowoci badanego przypadku 26. Dobr prby w obrbie przypadku

Czas: procedury systematycznego zbierania danych maj na celu zapewnienie moliwie penego oraz reprezentatywnego odzwierciedlenia badanego przypadku i zapobieganie selekcjonowaniu zdarze tylko z pozoru interesujcych (Hammersley Atkinson 2000)

27. Ludzie:

Standardowe kryteria demograficzne

28. Niestandardowe kryteria wyrnione przez uczestnika 29. Niestandardowe kryteria wyrnione przez obserwatora 30.

• Niestandardowe kryteria

Snitchers[kapusie],inmate copsilieutenants s uares[winiarki wiadomie rezygnujce z kontaktw homoseksualnych],jive bitches rap buddies, homeys connects, boosters; pinners penitentiary turnouts[winiarki angaujce si w kontakty homoseksualne, poniewa uniemoliwiono im kontakty heteroseksualne],lesbians[winiarki preferujce zwizki homoseksualne rwnie na wolnoci],femmes[odgrywaj rol kobiety w zwizkach homoseksualnych], stud broads[odgrywaj rol msk w zwizkach homoseksualnych],tricks[angauj si w zwizki I homoseksualne z mioci],commissary hustlers[angauj si w zwizki homoseksualne dla korzyci ekonomicznych],chippies[wizienne prostytutki],kick partners[skazane, ktre okresowo uczestnicz w kontaktach homoseksualnych dla rozadowania napicia seksualnego],cherries[winiarki nie wprowadzone w kontakty homoseksualne],punks[kobiety, ktre w kontaktach homoseksualnych przyjmujtylko pasywne role kobiece] orazturnabouts[kobiety graj ce na zmian role mskie i kobiece]. Powysze etykiety s nadawane na podstawie sposobu, w jaki skazana reaguje na sytuacj w wizieniu oraz poziomu interakcji skazanej z innymi ukazanymi i personelem", wczajc w to orientacj seksualn. (Giallombardo, 1966, s. 270). 31.

Kontekst:

Problem bdnych uoglnie