PRILOG POZNAVANJU ODNOSA IZMEDJU DUŽINE KOSTIJU I MASNOGTKIVA U ŽENA

KSENIJA BOSNAR i ANKICA HOŠEKFAKULTET ZA FIZIČKU KULTURUSVEUČILIŠTA U ZAGREBU

Povezanost dužine nogu i raspona ruku sa naboromnadlaktice varira u funkciji dobi u skladu sa polinomom čet-vrtog stupnja. Obje funkcije imaju minimum u sedamnaestoj go-dini i infleksione točke u četrnaestoj i devetnaestoj godini,ali se veza izmedju raspona ruku ~ nabora nadlaktice možemnogo bolje procijeniti kao funkcija dobi nego veza izmedjudužine nogu i nabora nadlaktice u žena u periodu od dvanaestedo dvadesetprve godine.

- 2 -

1. PROBLEM

Medjusobna povezanost longitudinalne dimenzional-nosti skeleta i masnog tkiva u žena je pri završetku morfo-loškog razvoja niska, ali pozitivna (Momirović, 1970). Nažalost, nedovoljno su poznate činjenice o kretanju korelaci-je izmedju longitudinalne dimenzionalnosti skeleta i masnogtkiva u toku razvoja, premda je poznavanje ovih veza ne samood teorijskog značaja, već je važno i zbog potrebe da se ki-neziološki transformacijski procesi temelje, u različitim pe-riodima razvoja, na stvarnim odnosima skeletalnih karakteri-stika i količine masti, posebno kad se radi o programiranjutakvih transformacijskih procesa kroz duži period. Zbog togaje svrha ovog rada da odredi tip trenda zajedničke varijanceizmedju dvije reprezentativne mjere longitudinalne dimenzio-nalnosti skeleta u žena d jedne reprezentativne mjere količi-ne potkožnog masnog tkiva.

2. METODE

Mjerenja su provedena na uzorku od 2020 osoba žens-kog spola, koji je bio podijeljen u deset subuzoraka premakronološkoj dobi. Raspon dobi obuhvaćao je 12 - 21 godinu. Usvakom je subuzorku bilo po 202 entiteta, tako da su sve ko-relacije procijenjene sa 200 stupnjeva slobode.

Kao reprezentativne mjere longitudinalne dimenzio-nalnosti,skeleta uzeti su raspon ruku i dužina nogu, a kao re-prezentativna mjera potkožnog masnog tkiva nabor na nadlakti-cio Ove mjere su u čitavom periodu razvoja koji je obuhvaćenovim istraživanjem bile najbolji reprezentanti latentnih di-menzija kojima duguju najveći dio svoje varijance.

Utjecaj dobi na promjene medjusobne povezanosti

- 3 -

skeletalnih mjera i mjere masnog tkiva procijenjen je ana-lizom polinomijalnih trendova. Kao zavisna varijabla, umje-sto koeficijenta korelacije, uzet je koeficijent determina-cije kojem je pridružen predznak koeficijenta korelacije izkojeg je izveden.

3. REZULTATI

Trend promjene odnosa i izmedju dužine nogu i na-bora nadlaktice i izmedju raspona ruku i nabora nadlakticemogao se na zadovoljavajući način aproksimirati polinomomčetvrtog stupnja. Jednadžba trenda medjusobne veze dužinenogu i nabora nadlaktice bila je

sa standardnom pogreškom 0.0209, koeficijentom determinacije0.7018 i koeficijentom multiple korelacije 0.8377.

Jednadžba trenda povezanosti izmedju raspona ruku inabora nadlaktice bila je

sa standardnom pogreškom 0.0065, koeficijentom determinacije0.9319 i koeficijentom multiple korelacije 0.9653.

U obje jednadžbe sa t je označena dob, sa r koefi-cijent korelacije, indeks D označava dužinu nogu, indeks Rraspon ruku, a indeks N nabor na nadlaktici.

Rezultati provedenih analiza sintetizirani su utabeli 1 i grafikonima 1 i 2.

.. - 4 -

Tabela 1

REZULTATI ANALIZE TRENDA POVEZANOSTI DUŽINE NOGU (D) IRASPONA RUKU (R) SA NABOROM NADLAKTICE (N) U ŽENA. SA tJE OZNAČENA DOB, SA r2*SIG(r) KOEFICIJENT DETERMINACIJESA PREDZNAKOM KOJI ODGOVARA PREDZNAKU KOEFICIJENTA KORE-LACIJE, A SA P IZRAČUNATA VRIJEDNOST POVEZANOSTI NA OSNO-VU POLINOMA ČETVRTOG STUPNJA

t 2 (rDN) r~*SIG(rRN) p (RN)rDN* SIG p (DN)

12 .0441 .0451 .0441 .046113 .0484 .0581 .0361 .030514 .0784 .0459 .0100 .014515 -.0001 .0240 .0000 .001516 .0000 .0036 -.0004 -.006617 -.0121 -.0082 -.0169 -.008918 .0049 -.0084 .0004 -.005519 .0049 .0016 .0001 .002220 .0064 .0163 .0121 .011821 .0289 .0259 .0196 .0197

Iako veze obje skeletalne dimenzije sa naborom nad-laktice pokazuju zakonomjernosti istog tipa, jer je za objeparabole četvrtog stupnja najbolja aproksimacija veze izmedjudobi i sig.ciranezajedničke varijance, izmedju njih ipak pos-toje značajne razlike.

Prije svega povezanost raspona ruku i nabora nadlak-tice u funkciji dobi mnogo je striktnija nego povezanost duži-ne nogu i nabora nadlaktice. Premda obje funkcije imaju mini-mum u sedamnaestoj godini, i premda obje imaju infleksione toč-.ke u trinaestoj i devetnaestoj godini, odstupanja povezanostidužine nogu i nabora nadlaktice u četrnaestoj i petnaestoj go-dini izvanredno su visoka tako da je u tom periodu razvojatrend veze izmedju dužine nogu i nabora nadlaktice vrlo nepre-cizno odredjen, dok je, naprotiv, u tom periodu trend povezano-sti raspona ruku i nabora nadlaktice odredjen sa visokim stup-njem preciznosti.

- 5 -

Prema tome, raspon ruku nlJe samo bolja mjera lon-gitudinaine dimenzionalnosti skeleta od dužine nogu (Momi-rović, 1969; 1970) već je i mnogo pogodnija mjera za odredji-vanje, uostalom niskih veza, izmedju longitudinalne dimenzio-nalnosti skeleta i potkožnog masnog tkiva.

Naravno, u ovaj čas nema dovoljno informacija natemelju kojih bi se mogle postaviti provjerljive hipoteze ogeneratorima pregiba u izračunanim funkcijama. No, očito jeda su veze izmedju longitudinalne dimenzionalnosti skeleta imasnog tkiva u žena vrlo složene i da su pod znatnim brojemza sada nepoznatih činilaca. Zbog važnosti dinamike tih vezabilo bi od znatnog znanstvenog i nesumnjivog praktičnog inte-resa nastaviti sa istraživanjima ove vrste, posebno sa istra-živanjima koja bi omogućila da se otkriju uzroci ili baremčinioci koji utje0u na ovu pojavu.

LITERATURA

1. Momirović, K. i sur.:Faktorska struktura antropometrijskih varijabli. Institutza kineziologiju, Zagreb, 1969.

2. Momirović, K.:Komparativna analiza latentnih antropometrijskih dimenzijamuškaraca i žena. Glasnik Antropološkog društva Jugoslavije,7, (1970), 193-207.

( (GRAFIKON 1

TREND POVEZANOSTI DU2INE NOGU I NABORANADLAKTICE KOD 2ENA

rON*SIG(rDN)

•GRAFIKON 2

TREND POVEZANOSTI RASPONA RUKU I NABORANADLAKTICE KOD žENA

rRN*SIG(rRN)

09 t 09.08 08o

07 07 .-06 06 ,-

OS 05 .-04 04

I \003 I- \ o 03

,-

02 [ \ / 02

al al - oot ,

20 21 t 12 13 14 15 16 17 r19 20 21 t-o 11- ~ -al• I o- o2 I- -02