prest dago dena - berria · erresuma batua, ka-nada, brasil eta japonia. egutegia lehen fasea....
TRANSCRIPT
PARTE HARTZAILEAKERREFUXIATUEN TALDEBAT, ESTREINAKOZ
EUSKAL KIROLARIAKZORTZI ERRUGBILARIDAUDE RION
2. ORRIALDEA 8. ORRIALDEA
RURREZKODOLUMINAKAmagoia Iban
Banderagileak
Aspaldi, oso aspaldi,Olinpiar Jokoekgerrak geldiaraztenzituzten, su-etena
izenpetzen zutelako lehiara atle-tak bidaltzen zituzten hiri-esta-tuek. Hainbeste zibilizatu garaordutik, gerrak geldiarazita ez,hamar gerra errefuxiaturi kolo-retako bost uztairen atzetik des-filarazita sentitzen gara ondo,besteren miseria eragiten duengure nagusikeria miserableare-kin bakean. Gizalege deitzen
diogu. Kirol lege ere bai, zen-baitetan. Inkontzienteak sala-tzen gaitu, baina, kirol nor-gehiagokak ere hizkeramistiko-gerlariz kontatzen.Kirola ez da gerrarekin nahastubehar, baina. Ezta politikarekinere. Horregatik eduki zuenAdolf Hitlerrek bere ametsnazia mundu osoari erakustekoplaza olinpiarra, 1936an —eske-rrak Jesse Owensen marka bel-tzek mututu zuten NOB Nazio-arteko Olinpiar Batzordeak
nazionalsozialismoari oparitu-tako bozgorailu zikin hura—.
Ezetz, kirola ez dela politikare-kin nahastu behar. Horregatikgidatu zuen NOB 1980tik2001era bitartean falangistafrankista ezagun batek: Juan An-tonio Samaranchek. Eskuinarenpolitikak inoiz ez direlako politi-ka izan, halabeharra baizik, etaSamaranchen ekarpena ere ezzelako politika izan berez, nazio-arteko kirola baizik. Etiopia,Kongoko Errepublika Demokra-
tikoa, Hego Sudan eta Siriakoiheslariak NOBren banderapeanagertzea bezain kirola. Palestina-ko, Saharako, Yemengo eta aus-kalo zenbat gerla ezkutatutakoerrefuxiatuak bandera horrekinez biltzea bezain kirola.
Israelek kirol legez eragotzi dioPalestinako olinpiar taldeko bu-ruari, Issam Qixtari, Gazatik irte-tea. Kirola ez delako politika, etabanderak trapu hutsak direlako.
Doluminak. Gezurrezkoak.Banderagileei.
PREST DAGO DENA
BERRIA OSTIRALA, 2016KO ABUZTUAREN 5A
EUSKAL HERRIKOGAUEKO HAMAIKETANHASIKO DEN EKITALDI BATEZEKINGO DIETE, GAUR, RIO DE JANEIROKO OLINPIAR JOKOEI
9. ORRIALDEA
FE
RN
AN
DO
BIZ
ER
RA
JR
/ E
FE
Arrazoi ona zela iruditzen zitzaidan![barrez]. Ikusi nuen zazpiko selek-zioan tokia izan nezakeela, Riora jo-ateko aukera, eta ez nuen bi aldizpentsatu. Esan nion: «Ama, barka-tu, baina aurten errugbian jarrikodut arreta, eta hurrengo urtean se-gituko dut ikasten».«Ama, barkatu», diozu, baina
zuen etxean errugbia zainetan
duzue.
Bai, nire aita errugbilari izanda-koa da, baitta Ordiziako eskolakoentrenatzailea ere. Besteak beste,ni entrenatu ninduen. Nire bi osa-bek pisu handia izan zuten Ordi-ziako errugbi klubean.Alegia, zuri baloia abizenarekin
batera iritsi zitzaizun.
Ez, ez... Izan nuen hauta-tzeko aukera; begira nireahizpa, bestela. Gero be-ra etorri da errugbira. Ni-re anaiak ere klubean jo-katzen du, eta harekinentrenatzen hasi nin-
tzen. Anaiaren lagunekin joka-tzen nuen 16 urte bete arte, bainahortik aurrera ezin nuen mutile-kin jokatu, eta Hernanira joannintzen, emakumezkoen taldera.Handik, Baionara, Frantziako 18urtetik beherako liga jokatzera,eta azken denboraldian INEF tal-dean, Bartzelonan; liga irabazidugu, gainera. 19 urte dituzu, bai-na zure bizitzan errugbia baino ezdago. Nire bizia nahiko bitxia da,nire adineko beste norbaitekin al-deratuta. Bizkor heldu behar izandut, bakarrik bizi, jende heldua-goarekin egon... Horrek bizia al-datzen dizu, baina oso pozik nagodudan biziarekin, eta uste dut sa-krifizioari etekina atera diodala.
Orain dela bi urte, igandean en-trenamendua bazegoen, ezin nin-tzen lagunekin parrandan irten,eta, orduan, haserretu egiten nin-tzen, eta aitari esaten nion: «Ba-da, nik festara irten nahi dut».Baina segituan konturatzen zarazenbat eman behar diozun kirolhoni, eta zenbat sakrifizio eginbehar diren. Zeelanda Berria, Frantzia eta
Kenya dituzue multzoan. Kenya
atzea uztea al da helburua?
Zeelanda Berria eta Frantzia aur-kari oso gogorrak dira, baina jo-katu egin behar da. Kenya ereezagutzen dugu, jokatu dugulakoelkarren aurka, eta ondo irabaziizan diegu. Helburua seigarrenizatea da, munduko serietan lortuizan dugulako postu hori. Bestela,diploma. Ezustekoren bat emandezakegual uste dut. Zer moduz taldean? Lotsagabe-
ena omen zara...
Ez, lotsagabea ez, aurrera egitenduena, baizik. Gazteena naiz, gaz-teenetan bigarrenak baino lauurte gutxiago ditut. Oro har, taldebeteranoa da gurea eta Ipotxadeitzen didate. Nire ahizpak dira,eta zelai barruan zein kanpoan la-guntzen naute. Oso gustura nago. Kiroletik arlotik kanpo zerbai-
tek ilusioa egiten al dizu?
2014an 18 urtetik beherakoen jo-koetan egon nintzen, Nanjinen(Txina), eta atletismoa ikustea ha-rrigarria izan zen. Brasilen, gusta-tuko litzaidake Usain Bolten las-terketa bat ikustea, edo errelebo-ak. Atletismoa ikusi nahiko nuke. Argazkirik eskatzeko asmorik?
Aukera badut, eta norbait ezagu-na bada, eskatuko diot, bai.
ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS
EMAKUMEZKOAK
Lehen fasea ligaxka sistemarekin
jokatuko dute. Lehen biak eta hiru-
garren sailkatu direnetako bi one-
nak sartuko dira final-laurdenetan.
Euskal jokalariak
Espainia. Barbara Pla (Bartzelona,
1983); Angela del Pan (Bilbo, 1985)
eta Amaia Erbina (Ordizia, 1997).
Frantzia. Lauriane Lissar (Baigo-
rri, 1992). Ordezko gisa.
Lehen faseko multzoak
A multzoa. Australia, AEB, Fiji eta
Kolonbia.
B multzoa. Zeelanda Berria, Fran-
tzia, Espainia eta Kenya.
C multzoa. Erresuma Batua, Ka-
nada, Brasil eta Japonia.
Egutegia
Lehen fasea. Abuztuak 6 eta 7.
Kanporaketak. Abuztuak 7 eta 8.
Euskal herritarren partidak.
Abuztuak 7: Frantzia-Espainia
(16:00); Frantzia-Kenya (21:00);
Zeelanda Berria-Espainia (21:30).
Abuztuak 8: Espainia-Kenya
(16:00); Frantzia-Zeelanda Berria
(11:30).
d
ERRUGBIA BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a
I. Magro Eizmendi Rio de JaneiroBerriemaile berezia
Ez dago munduan Amaia Urbina-ri (Ordizia, Gipuzkoa, 1996) aur-pegiko irribarrea ezabatuko dio-nik. Pozik dago, ez du ezkutatzen:berarengatik, etxekoengatik,bere kirolarengatik... 19 urte bai-no ez ditu, eta jokoetan egoteaknerabezaroko sakrifizio guztiakgoxatu dizkio. Orain emaitza onabaino ez da falta. «Espainiakezustekoak eman ditu, eta Rionere emango dugu». Horra abisua. Urteko helburua Rioko Olinpiar
Jokoetarako sailkatzea zen?
Bai. Zalantzarik gabe. Iaztik ge-nuen argi. Ezin duzue imajinatuzer-nolako lana egin behar izandugun hona iristeko. Bagenekiensailkatzea zaila izango zela, lehenlau aukerak munduko serietanbanatzen zirelako, eta hori lortzeaoso zaila zen, besteak beste, Zee-landa Berria eta Australia taldeakariko zirelako. Azkeneko uneansailkatu ginen, baina bidea hauizan da: lana, lana eta lana.Emakumezkoen errugbiak era-
kusleihoa on bat lortu du Olin-
piar Jokoetan.
Kirol berria da Olinpiar Jokoetan,eta ikusleak harritu egingo direlauste dut. Kirol dinamikoa da, etagustura hartuko du jendeak.Emakumezko errugbiarentzat al-daketa oso handia izango delauste dut. Olinpiar Jokoak munduguztian ikusten dira, eta uste dutnabarituko dela probatzera ani-matuko diren neska kopuruan. Euskal Herrian gizonezkoen
errugbiak gora egin du. Emaku-
mezkoetan, aldiz, ez hainbeste.
Hala da. Egia esan, Euskal He-rrian errugbiak gero eta oihar-tzun handiagoa du, baina emaku-mezkoena ez hainbeste. Tamalez,talde gutxi daude. Nik uste dut jo-koei esker emakume gehiagokezagutuko dutela errugbia. Nikeredua etxean daukat, nire ahiz-pa gaztearena. Orain 15 urte ditu,eta, duela gutxira arte, saskiba-loian jokatzen zuen, eta jarraitu-ko du; baina ni jokatzen ikustea-ren poderioz, probatu egin du, etaorain pila bat gustatzen zaio. Ni-rekin, anaiarekin, aitarekin... jo-katzen du, eta probatu du 18 urte-tik beherakoen Euskadiko selek-zioarekin. Maitemindu egin daerrugbiarekin.
Nola hartu dute etxean?
Emozioa handia izan da. EtxekoakDublinera etorri ziren atariko tor-neoa ikustera. Bostak geundenhan, eta elkar besarkatuta ospatugenuen, hunkituta... Familia lor-pen bat izan da hau. Deialdian nen-goela ziurtatu genuenean ere ber-din ospatu genuen. Deialdia jasonuenean, hiru aldiz irakurri nuenmezua, eta, azkenean, ikusi nuenegia zela. Oso pozik gaude denok.Riokoa etxetik ikusiko dute, horioso urrutik dago. Errugbian jokatu besterik ez
duzu egiten?
Abendutik aurrera, bakarrik errug-bian jokatu dut. Ikasketak albo ba-tera utzi ditut, baina hil batzuetara-ko; udazkenean, ekingo diet atzera.
GIZONEZKOAK
Euskal jokalariak
Espainia. Igor Genua (Hernani,
Gipuzkoa, 1988); Ignacio Martin
(Donostia, 1983); Pablo Feijoo
(Donostia, 1982).
Frantzia. Vincent Iñigo (Baiona,
1983).
Lehen faseko multzoak
A multzoa. Fiji, AEB, Argentina eta
Brasil.
B multzoa. Hegoafrika, Australia,
Frantzia eta Espainia.
C multzoa. Zeelanda Berria, Erre-
suma Batua, Kenya eta Japonia.
Egutegia
Lehen fasea. Abuztuak 9 eta 10.
Kanporaketak. Abuztuak 10 eta
11.
Euskal Herritarren partidak.
Abuztuak 9: Australia-Frantzia
(16:00); Hegoafrika-Espainia
(16:30); Australia-Espainia (21:00)
eta Hegoafrika-Frantzia (21:30)
Abuztuak 10: Frantzia-Espainia
(16:00).
«Jokoek emakumezkoenerrugbia aldatuko dutela ustedut. Probatzera animatuko denneska kopuruan nabarituko da»
«Familialorpena izan
da hau»Amaia Erbina b Errugbi jokalaria
Etxetik datorkio errugbia, eta, 19urterekin, Olinpiar Jokoetan dago.
Ilusioa dario, eta pozik dago, Jokoekemakumezkoen errugbiari mesede
handia egingo diotela uste duelako.
2 b RIO16
RIO16 b 3BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a
I. M. E. Rio de JaneiroBerriemaile berezia
Sukaldari fina ez deladio Igor Genuak(Hernani, Gipuzkoa,1988), baina «mol-datzen» dela. «Za-
po a olioa errean egiteko ez da as-korik jakin behar, edo parrilan,hor hobeto moldatzen naiz. Osta-laritza esklaboa da, baina sei urte-tatik nabil hemen, eta gustukodut. Egunean 12-14 ordu egin be-har dituzu lan, baina, dena ondoirteten denean, gauza handia da.Horretan, badauka antza errug-biarekin». Ezin Genuak errugbia-rekin alderaketa egin gabe utzi.
Saretxo jatetxeko sukaldetikmintzo da Genua. Goiza da, etagarbi-garbi dago, kirofanoa diru-
di. Genuaren familiak Hernanin,Santa Barbara auzoan, duen jate-txea da. Haren bikotekideak erehan egiten du lan. Igorren ama so-lasaldia entzuten ari da, eta semeakroketa biltzen ere oso trebea delagoraipatu du. Lotsatu du semea.«Etxeko negozioan denetarikegin behar duzu: sukaldari, zerbi-tzarik garbitu, enkarguak egin...Dena den, zaila da errugbiarekinuztartzea. Azken urtean etxera biastez etortzea egokitu zaidaneanentrenamendu errutina jarraitubehar izan dut, eta zaila egiten da.Esan nezake ez dut lan egingo etakito, baina albokoak lanean ikus-ten badituzu ezin duzu utzi. Eta,alderantziz, ez bazara entrena-tzen, berriz ere selekzioarekin jo-katzen duzunean nabaritu egitenda».
Azken urtea oso gogorroa izande Genuarentzat, bolada oso luze-ak egin baititu etxetik kanpo Es-painiako zazpiko errugbi selek-zioarekin. «Etxekoei eskertu be-harrean nago. Gurasoak, bikote-kidea, hemen daude egunero, eu-ren ahaleginagatik ez balitz nikbadakit ezingo nukeela bizitzahau egin. Beti hala izan da, Madri-lera, Valentziara... Amak beti esandit: ‘Aprobetxatu orain, hamarurte barru ezingo duzu eta’».
Genuak azken urtean zazpikoeta hamabosteko errugbia uztar-tu ditu. Harro dio Hernani errugbitaldeko harrobiko fruitu dela, etahan dihardu oraindik ere. «Fami-lia bat da». Lehen taldean joka-tzen du, gazteak entrenatu izanditu, eta ezaguna da bere jeinu bi-ziarengatik. Genuak ez du ahaztujokoetarako sailkatu zenean he-rrikoek eta taldekideek egin zio-ten harrera, eta sanjoanetan he-rrian jasotako zorion guztiak.Une gozoak izan ziren, urte gogo-
rra gozatzeko, selekzioaren dizi-plina eta dedikazioa oso zorrotzabaita.
Espainiarekin munduko serie-ak jokatzen hasi zenerako maki-na bat hegazkin hartua zen, etaherrialde askotan jokatua. Ge-nuak buruz daki zerrenda: «De-buta Australian egin nuen, pen-tsa, Ingalaterraren aurka! Geroezagutu nituen Zeelanda Berria,Dubai, Hegoafrika, Txile, Uru-guai, Hong Kong, Kenya, Las Ve-gas...». Ez da gutxi, maleta egiteaasko kostatzen zaiola onartzenduen kirolari batentzat.
Zerrendari Fiji gehitu behardio, han egin baitzuten sailkatzetorneorako prestaketa. Hura ezdu erraz ahaztuko. «Hilabeteegin genuen han, eta zikloiak as-tindu gintuen. Zorionez, ez zen gugeunden tokiaren gainetik pasa-tu, baina nabaritu genuen. Zuhai-tzak bota zituen, etxeak birrin-du... Zakuak lurrez bete beharizan genituen gure hotela babes-teko». Hondamendia gertutikikusi arren, hango biztanleek ha-rritu zuten. «Harrigarria da eu-ren izaera. Etxeak ez ziren ososendoak, baina dena galdu berrieta beti baikor ziren». Torneo batjokatu zuten han kaltetuentzatsos pixka bat biltzeko, Fijiko tal-deen aurka: poliziarena, armada-rena... «Hangoak gure alde zeu-den, eta irabazi egin genuen».
Fijitik gogoan duen beste gauzaentrenamendu saio gogorrakdira: hondartzan, pisuekin...Fruitua eman zuten, Espainiaezusteko handia emanda sailkatubaitzen. Olinpiar Jokoetako atari-koa irabazi zuen, besteak beste,Irlanda, Errusia eta Samoa kan-poratuta. «Hilabete lehenagoMunduko serietako torneo batirabazi zuen Samoak. FutboleanZeelanda Berriak Espainia kan-poratzea bezalakoa litzateke. Bai-na tira, zazpiko errugbian ezuste-ak ohikoak izaten dira».
Azken segundoan irabazi zio-ten, Ignacio Martin donostiarrakeginiko entseguarekin. «Sekula-ko poza izan zen, titulu bat irabaz-tea bezala, baina garaipen hura ezzen amaiera, hasiera baizik».
Jokoetarako sailkatzeak gazi-gozoak sendatzen ditu, eta hanaurkari oso gogorrak egokituzaizkie: Hegoafrika, Australia etaFrantzia. «Frantziari irabazi izandiogu. Beste biei, berriz, inoiz ez.Baina, lehen esan dudan bezala,ezustekoak ohikoak dira kirol ho-netan». Ez dio postuari begiratunahi, jokoen esperientzia bizinahi du Genuak, eta pozik itzuli-ko da, sinetsita dagoelako jokoekmesede handia egingo diotelaerrugbiaren hazkundeari.
SUKALDEAN
IKASITAKOA
Igor Genua, Hernaniko Saretxo jatetxeko sukaldean. Han egiten du lan, familiarekin eta bikotekidearekin. A. CANELLADA / ARP
Asko zor diet gurasoei,bikotekideari... Eurenahaleginagatik ez balitz,nik ezingo nuke bizitza hau egin»
«Hilabeteko prestaketaegin genuen Fijin, etazikloiak astindu gintuen.Harrigarria da hangoenbaikortasuna»Igor GenuaErrugbi jokalaria
‘‘
I. M. E. Rio de JaneiroBerriemaile berezia
Errugbia da Rioko Olinpiar Joko-etako berritasun handienetakobat. Zazpi jokalariko modalitateaberria da olinpiar egitarauan, bai-na errugbia ez, lautan jokatu bai-ta: 1900ean Parisen, 1908an Lon-dresen, 1920ean Anberesen eta1924an Parisen. 92 urte joan dira,beraz, errugbia presen izan zenazken alditik. Horregatik, Nazio-arteko Errugbi Federazioak urte-ak egin ditu bere kirola olinpiaregitarauan sartzeko ahalegine-tan. 1960an, Erroman, eta1980an, Moskun, saialdiak eginzituen, eta 1988ko Seulgo jokoazgeroztik ekitaldi guztietan eginzuen saiakera, azkenean Nazioar-teko Olinpiar Batzordeak 2009aneskaera onartu zuen arte.
Onartu bai, baina zazpikakomodalitatean, eta hamabi selek-ziorekin bakarrik. Zazpikakoerrugbian zazpina minutuko bi za-ti jokatzen dira partidako, finale-tan izan ezik —hamar minutukoakizan ohi dira—. Horrez gain, arau-dia hamabosteko errugbiarena be-ra da. Jokoetan ari diren hamabiselekzioak hiru multzotan bana-tuta daude, eta multzo bakoitzekolehen biak eta hirugarren sailkatu-riko bi onenak igarotzen dira final-laurdenetara. Gero kanporaketakjokatuko dira hamabi taldeen sail-kapen osoa zehazteko. Txapelketahiru egunetan jokatuko da: ema-kumezkoena abuztuaren 6tik 8ra,eta gizonezkoena 9tik 11ra.
Rion zortzi euskal errugbilariariko dira, lau emakumezkoetaneta lau gizonezkoetan. Emaku-mezkoen mailan, Amaia Erbinaordiziarra, Angela del Pan bilbo-tarra, eta Barbara Pla kataluniarra—Getxon (Bizkaia) bizi da aspaldi-tik— ariko dira Espainiarekin.Lauriane Lissar baigorriarra, be-rriz, ordezko jokalaria da Fran-tzian, eta, norbaitek min hartuezean, ez luke jokatuko. Gizonez-koetan ere hiru jokalari ariko diraEspainiarekin, Ignacio Martin etaPablo Feijoo donostiarrak eta IorGenua hernaniarra. Frantziare-kin, berriz, Vincent Iñigo baiona-rra ariko da. Euskal jokalariak di-tuzten bi selekzioek elkarren aur-ka jokatuko dute ligaxkan, ema-kumezko zein gizonezkoetan.
Errugbia OlinpiarJokoetara itzulida, zortzi euskaljokalariren partehartzearekin
d
ERRUGBIA
Errugbi jarduna eta etxeko jatetxeko lanauztartu ditu Igor Genua hernaniarrakazken urteetan. Prestaketa eta sailkatzeaoso gogorra izan da, baina jokoetarairisteak komeria guztiak leundu dizkio.
4 b RIO16BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a
JorgeDueñas«Taldea gogozdago berriz erezeresanaemateko»Etxean du gordea Londresen irabazitako brontzezkodomina. Ziur da taldea podiumerako lehian egondaitekeela berriz. Azken lagunarteko partidetako emaitzakonak izan dira, baina ez du nahi gehiegizko konfiantzarik.
RIO16 b 5 BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a
I. Magro Eizmendi Rio de JaneiroBerriemaile berezia
Bideo artean murgilduta igaro di-tu azken egunak, eta hala igarokoditu Riokoak ere. Aurkariak az-tertu, norberaren partidak ikusi...San Inazio auzoan jaioa da JorgeDueñas, eta eskubaloiaren ikerla-ri bat da. Bederatzi urte darama-tza Espainiako emakumezkoeneskubaloi selekzioa zuzentzen.Halere, ez da bere ogibide baka-rra, Kirolene kirol institutuan lanegiten baitu, lanaldi murriztuan.«Nahiko nuke eskubaloitik ba-karrik bizi, baina hautatzaile sol-datarekin bakarrik ez du bizitze-ko ematen», aitortu du. Nola dago taldea? Azken bi as-
teetan Norvegiari eta Frantziari
lagunarteko partida bana iraba-
zi diezuenerako, derrigor ondo
egon behar.
Taldearen inplikazioa handia da.Azken emaitza onak ez dira ka-sualitatea, prestaketa lan onarenfruitua baizik. Emaitza horiekkonfiantza eman behar digute,baina ez dugu inozoak izan behar,eta ezin dugu pentsatu dena egin-da dagoenik. Oraindik ere zuzen-tzeko hutsak daude, eta benetangarrantzitsua dena igande hone-tan hasten da. Arazo fisiko asko izaten dituz-
ten jokalariak dituzu. Nola dau-
de guztiak?
Ondo. Jokalari batzuen jardunakudeatu dugu karga fisikoa era-gozteko. Ez dugu arriskurik har-tu, eta horregatik iritsi dira bal-dintza onetan. Zein da zure buruhauste nagu-
sia?
Asko ditut, eta gutxi, era berean.Lehenbizi, azken lagunartekoe-tako emaitza onak kudeatzen as-matu behar dut. Gero, Jokoen era-gina, arlo mediatikoa, oihartzunahandiagoa baita, eta jokalarien
kontzentrazioan eragin baiteza-ke: giroa, jarraipena, olinpiar hi-ria... Hemen kontzentrazioarieustea Europako edo MundukoTxapelketa batean baino zailagoada. Txapelketaren hasieran sordezakeen antsietatea... Arlo askodaude kontrolatu behar direnak. Zer esaten dizute jokalariek? Eu-
ren burua ezagutzen dute, lagu-
nak dituzte beste selekzioetan...
Lehiaketan erabat sartuta daude-la, eta sinesten diet. Intentsitatehandiz ari dira lanean. Multzohau talde bat da bere zentzu gore-nean, batasuna dago, feeling ona,eta, gainera, berriz ere zeresanaemateko gogoa dauka. Nik lagun-du egin behar diet harreman horijokoetan mantentzen. Talde beterano baten alde ona
da hori.
Bai, sartzen diren berriek izpirituhori xurgatzen dute. Hori urteenlana da, beteranoek landatu du-ten hazia. Gerlarien izpiritu horidira; taldearen zigilua da hori, osoborrokalariak direla, ez dutelainoiz amore ematen. Hautatzaileak meritu pixka bat
ere izango du, ezta?
Jokalariek izan behar dute prota-gonistak; nik albo batean egonbehar dut, eurak izan daitezen iz-piritu hori sakontzen dutenak. Apustuetan, Espainia seigarren
hautagai da.
Espekulazioak dira. Gure helbu-rua garbi dugu: final-laurdeneta-ko kanporaketetan egotea. Ema-kumezkoetan dagoen berdinta-suna hain da handia, jokoetangauden hamabi taldeetatik ha-marrek dute dominen lehian sar-tzeko aukera. Talde honek erakutsi du txapel-
keta garrantzitsuetan podiume-
ko lehian egon daitekeela.
Bai. Txapelketa handietan mailaonenean egon den talde bat gara,edozeini irabaz diezaiokeena eta
edozeinen aurka gal dezakeena.Ideiak hori izan behar du. Izanere, parekotasuna hain handiadenean, xehetasun txikiek eraba-ki dezakete. Multzo gogorra egokitu zaizue.
Nahiago duzu horrela, lehen
kanporaketa errazagoa izan dai-
tekeelako?
Hori esatea ez da erreala. Izenez,gure multzoa agian zailagoa da,baina beste multzoan edozeineklor dezake domina: Herbehereaketorkizun handiko taldea da;
Errusiak Munduko Txapelketanpartida bakarra galdu zuen; Sue-dia oso ondo dago; Frantziak ahalfisiko handia du; eta Hego Koreakurte eta erdi darama jokoak pres-tatzen. Uste dut gol aldeak eraba-ki dezakeela gure multzoa. Inorkez ditu irabaziko partida guztiak.Non duzu Londresko domina?
Asko begiratzen diozu?
Etxean, egongelan. Ez dago osobistan. Ez diot begiratzen; gehia-go argazkiak, txapelketaren bate-koak. Orain Hungariako Europa-ko Txapelketakoa dut. Domina irabazi zenuteneko itzu-
lipurdia asko gogoratu al dizute?
Jende askok esan dit ea berriz ereegingo dudan, eta nik esaten dietsaiatuko naizela domina bat lor-tzen, eta urrea lurreko gimnasti-kan [barrez]. Une hartan hori ir-ten zitzaidan. Jokoekin gozatzeko aukerarik
ba al duzu?
Ez. Londresko esperientziak horiesaten dit. Gozatu nuen, bainaemaitzak onak izan zirelako etagure parte hartzea luzea izan zela-ko batez ere. Baina, horrez gain,oso zaila da, txapelketan erabatmurgilduta gaudelako: bideoakikusi, entrenatu, aurkariak azter-tu... Ezin duzu atseden hartu. Bederatzi urte daramatzazu kar-
guan. Jokoak amaituta, baduzu
asmorik karguan jarraitzeko?
Izan ditut eskaintzak, eta ezetzesan diet. Selekzioarekin poziknago, eta nire jarraipena, heinhandi batean, emaitzen arabera-koa izango da. Ni lasai nago, ibil-bidea ona izan delako. Gauzakondo badoaz, jarraitu nahiko nu-ke, baina erabaki hori ez dago nireesku.
EUSKAL HERRITARRAK BANAN-BANAN.
Eli Pinedo
Amurrio, Araba, 1981.
«Berme osoko jokalaria da he-
galean, arrazoi askorengatik: ka-
litatea du, gola, trebea da kontra-
erasoan... Eta esperientzia han-
dia du txapelketa handiak
jokatzen. Oso ondo aritzen da
txapelketa handietan».
Nely Carla Alberto
Lasarte-Oria, 1983.
«Jokalari oso serioa da. Azken
urteak gogorrak izan dira haren-
tzat, arazo fisikoen ondorioz eta
egon den taldeetako bulegoko
arazoengatik, baina buruz ondo
egin du lan, eta orekatua da. Ha-
ren ezaugarri nagusia indarra
da, baina postu askotan joka
dezake».
Naiara Egozkue
Iruñea, 1983.
«Meritu osoz irabazi du hemen
egotea. Ez du gorabeherarik
bere jardunean, eta jarrera oso
ona du defentsan. Gola sartze-
ko erraztasuna ere badu».
Nerea Pena
Iruñea. 1989.
«Talentua du. Erasoan gai da
modu zuzen eta bizkorrean kon-
ponbideak aurkitzeko, gola sar-
tzeko erraztasun handia duela-
ko. Era berean, eskuzabala iza-
ten ere badaki».
Patricia Elorza
Gasteiz, 1984.
«Talde jokalari oso ona da da,
eta postu askotan jokatu deza-
ke. Defentsan berme osoko jo-
kalaria da postu askotan, eta
erasoan orekatua da. Defen-
tsan, egur pixka bat gehiago
bana dezala eskatzen diot.
Ari da horretan ere».
Ainhoa Hernandez
Barakaldo, Bizkaia, 1994.
«Talentu petoa pibote postuan.
Pibotean jokatzeko baldintza bi-
kainak dituen jokalaria da, batez
ere jokoa ikusteko duen errazta-
sunagatik. Hobetzeko tarte han-
dia du, gainera; batez ere, de-
fentsako lanean».
LEHIAKETA
Lehen fasea ligaxka moduan jo-
katuko dute. Multzo bakoitzeko
lehen laurak sailkatuko dira final-
zortzirenetako. Hortik aurrera,
kanporaketak jokatuko dituzte.
Euskal jokalariak
Espainia. Eli Pinedo, Nely Carla
Alberto, Nerea Pena, Naiara
Egozkue, Patricia Elorza eta Ain-
hoa Hernandez.
Lehen faseko multzoak
A multzoa. Norvegia, Espainia,
Errumania, Montenegro, Brasil
eta Angola.
B multzoa. Herbehereak, Erru-
sia, Suedia, Frantzia, Argentina
eta Hego Korea.
Egutegia
Lehen fasea. Abuztuaren 6tik
15era.
Final-laurdenak. Abuztuak 16.
Finalerdiak. Abuztuak 18.
Finala. Abuztuak 20.
Euskal herritarren partidak.
Abuztuak 6: Espainia-Montene-
gro (21:40); abuztuak 8: Espai-
nia-Norvegia (19:40); abuztuak
10: Brasil-Espainia (14:30);
abuztuak 12: Errumania-Espai-
nia (19:40); abuztuak 15: Espai-
nia-Angola (00:50).
Sei euskal herritar,eta faboritorik ez
REskubaloia da Riora
euskal kirolari gehien
eraman duen kirola, denak
emakumeetan, eta denak Es-
painiarekin. Jorge Dueñas bil-
botarra da hautatzaile, eta sei
euskal jokalari eraman ditu:
Eli Pinedo eta Naiara Egozkue
hegalekoak, Nely Carla Alber-
to, Nerea Pena, eta Patricia
Elorza albokoak, eta Ainhoa
Hernandez pibotea. Pinedo,
Alberto eta Elorza bigarrenez
ariko dira Olinpiar Jokoetan.
Espainiak brontzezko do-
mina lortu zuen Londresen,
eta berriz ere dominen lehian
egon daiteke. Londrestik ho-
na Europako txapeldunorde
izan da, eta 12. Munduko Txa-
pelketan. Alegia, bere maila
ematen badu, podiuma begiz
joa izan dezake, eta, partida
txar bat eginez gero, kanpoan
gelditu daiteke. Jokoetara jo-
an aurretiko azken lagunarte-
koetan ondo aritu da, eta,
besteak beste, Frantzia eta
Norvegia munduko txapeldu-
nari irabazi die.
Norvegia da faboritoa, bai-
na ez nagusitasun harrigarriz.
Herbehereek ezustea eman
zuten munduko txapeldunor-
de izanda, eta jokalari multzo-
ari eutsi diote. Frantzia indar-
tsua da, Montenegrok eraso-
an jokatzeko ahala du, Hego
Korea bizia da... Espainiak,
ondo bidean, kanporakete-
tan egon behar luke. Horra
iristea da arrakastaren eta
emaitza kaskarraren arteko
muga.
NORTASUN AGIRIA
Izen-abizenak. Jorge Dueñas Ga-
larza.
Jaioterria. Bilbo.
Jaioteguna. 1962ko urriaren 16a.
Entrenatzaile ibilbidea. Iberdue-
ro (1996); Arrate Amaña (1996-98);
Bera Bera (1998-99); Arrate (1998-
2005); Zuazo (2005-06); Espainia-
ko selekzioko hautatzailea
(2007tik).
Lorpenak. Olinpiar Jokoetako
brontzezko domina (2012); Mun-
duko Txapelketako brontzezko
domina (2011), eta bi aldiz Europa-
ko txapeldunorde (2008 eta 2011).
Bestelakoak. Hamahiru sasoiz jo-
katu zuen Ohorezko Mailan, ate-
zain postuan, 1981etik 1994ra.
Frantziakhirugarrenez jarraiannahi du urrea
RGizonezkoen lehiaketan,
Frantziak handia egin de-
zake Rio de Janeiron txapeldun
izanez gero, hirugarren aldiz ja-
rraian irabaziko bailuke urrezko
domina. Frantziarrek, hala ere,
jada ez dirudite garaiezinak.
Urte hasieran Polonian jokatu-
tako Europako Txapelketan iku-
si zen hori, bosgarren postuare-
kin konformatu behar izan bai-
tzuten. Alemania, Kroazia,
Danimarka eta Polonia dira po-
diumeko koska gorenera igo-
tzeko beste hautagaiak.
«Azken emaitzekkonfiantza eman digute,baina ezin dugu pentsatu dena eginda dagoenik»
«Uste dut gol aldeakerabaki dezakeela gure multzoa. Inork ez ditu irabazikopartida guztiak»
6b
RIO
16
BE
RR
IA
Ost
iral
a, 20
16ko
abu
ztua
ren
5a
Un
ai Z
ub
eld
ia
Tar
teka
, zor
iont
sua
izan
nai
z, b
ai»
. Gog
orra
da
Olin
-pi
ar Jo
koet
an 2
2 do
min
a ko
lkor
atu
ditu
en k
irol
ari
bati
hal
akor
ik e
ntz
utea
. Bai
na
urre
zko
hem
ezor
tzi
dom
inar
ekin
ore
ka g
altz
eko
zori
an e
gon
zen
Mic
ha-
el P
hel
ps ig
erila
ri e
stat
ubat
uarr
a (B
alti
mor
e, A
EB,
1985
). «
Kit
o, e
rret
iroa
har
tzek
o ga
raia
da.
Ez
nai
zit
zulik
o O
linpi
ar Jo
koet
ara»
. 201
2an
egin
zit
uen
adie
razp
en h
orie
k,Lo
ndre
sko
Joko
en a
tari
an, 2
7 urt
erek
in. «
Ez d
auka
t bel
durr
ik p
area
nda
ukad
an e
rron
kari
aur
re e
gite
ko»
. Phe
lps e
roso
sent
itu iz
an d
a be
tiig
erile
kuan
, bai
na
bizi
tzak
ber
ak s
ortu
izan
diz
kio
buru
hau
stea
k.Et
enga
be. D
roga
auz
i bat
ean
araz
oak
izan
zitu
en 2
009a
n —
mar
ihua
-na
erre
tzek
o ga
ilu b
atek
in h
arra
patu
zute
n—; e
ta a
lkoh
olem
ia k
ontr
olba
tean
pos
itib
o em
an z
uen
2014
an, a
utoa
n or
duko
135
kilo
met
roko
abia
dura
n zi
hoal
a —
70 z
en g
ehie
nezk
o ab
iadu
ra m
uga—
. Zig
orra
k et
aez
inak
eto
rri z
iren
atz
etik
.H
aurt
zaro
gog
orra
ren
ondo
ren,
Phe
lpse
k ai
tare
ngan
dik
urru
ndu-
ta ig
aro
ditu
azk
en u
rte
luze
ak —
bede
ratz
i urt
e ze
uzka
la b
anan
du z
i-re
n gu
raso
ak—
, bai
na, a
urre
ra b
egir
a ja
rrit
a, ir
agan
era
jauz
ia e
gite
aer
abak
i du
esta
tuba
tuar
rak.
Ben
etak
o ag
urra
beh
ar d
u. Z
alee
n au
rre-
an, e
ta b
ere
buru
arek
in. I
noi
zko
kiro
lari
rik
onen
tsue
na
da P
hel
ps,
bain
a pe
rtso
na iz
aten
ikas
i beh
ar iz
an d
u. E
ta p
auso
rik
zaile
neta
koa
izan
ohi
da
hori
sarr
itan.
Aita
izan
ber
ri d
a —
2016
ko m
aiat
zare
n 7a
n—.
«Et
a R
ioko
Joko
en o
ndo
ren
sem
eare
n o
ndo
an a
hal
ik e
ta d
enbo
rage
hie
n ig
arot
zea
da h
elbu
rua.
Ber
e bi
zitz
aren
par
te iz
an n
ahi d
ut.
Gai
nera
koa
ez z
ait i
npor
ta»
. Hel
du e
gin
da 2
000n
, 15
urte
esk
asek
in,
Sydn
eyk
o jo
koe
tara
joan
zen
mu
tik
o h
asib
erri
hu
ra —
bosg
arre
nam
aitu
zue
n tx
imel
eta
estil
oko
final
a—. U
rrez
ko se
i dom
ina
eta
bron
-tz
ezko
bi i
raba
zi z
itu
en la
u u
rte
gero
ago,
Ate
nas
en; u
rrez
ko z
ortz
i20
08an
, Pek
inen
; eta
urr
ezko
lau
eta
zila
rrez
ko b
i 201
2an,
Lon
dres
en.
22 d
omin
a gu
ztir
a; h
orie
tatik
hem
ezor
tzi,
urre
zkoa
k. B
este
inor
k ba
i-no
geh
iago
. Mar
ka b
akar
ra fa
lta
zaio
hau
stek
o: L
aris
a La
tini
na g
im-
nast
aren
a. B
akar
kako
pro
beta
n ha
mal
au d
omin
a lo
rtu
zitu
en so
bie-
tarr
ak, e
ta h
amah
iru
dauz
ka P
help
sek.
Bain
a es
tatu
batu
arra
k ez
du
izan
nah
i zen
baki
hot
z bat
. Sen
tipen
akbe
rres
kura
tuta
har
tu n
ahi d
u er
reti
roa.
Izan
zen
era
gert
urat
uta.
Ba-
daki
ez
dauk
ala
orai
n ha
mar
urt
eko
fres
kota
suni
k et
a ir
aunk
orta
su-
nik.
Eta
hor
rega
tik p
arte
har
tuko
du
Rio
n la
u pr
obat
an so
ilik,
gau
rtik
hila
ren
13ra
: txi
mel
eta
esti
loko
100
eta
200
met
roko
etan
, 200
met
roes
tilo
etan
, eta
4x1
00 m
etro
est
iloet
an. «
Urr
ezko
lau
dom
inak
nah
idi
tut»
. Agu
rra
ben
etak
oa iz
an d
adin
. Des
orek
atu
egin
zen
200
8an
,in
oizk
o ig
erila
riri
k on
ena
izen
datu
zut
enea
n. P
ekin
en k
olko
ratu
tako
urre
zko
zort
zi d
omin
ek L
ondr
eser
ako
erro
nkar
ik g
abe
utzi
zut
en ia
-ia
, eta
her
renk
a ha
si z
en k
irol
ari p
uska
. Ent
rena
men
duei
izki
n eg
inle
hene
ngo;
gau
gir
oan
nagu
si g
ero;
Bob
Bow
man
ent
rena
tzai
lear
ekin
liska
rrak
atz
etik
... U
rrez
ko la
u do
min
a et
a zi
larr
ezko
bi.
Bere
bur
uaer
e ha
rritu
egi
n zu
en L
ondr
esen
iger
i has
itako
an. B
erez
koa
dauk
ala-
ko iz
ugar
ri e
stat
ubat
uarr
ak. «
Bain
a ez
nit
uen
mer
ezi t
xim
elet
a es
ti-
loko
200
met
roko
pro
ban
eta
400
met
ro es
tiloe
tan
lort
utak
o ur
reak
».
Azk
en u
rte
gora
behe
rats
uen
ondo
ren
best
e se
i dom
inar
ekin
bet
iko
agur
esa
n zu
elak
oan,
201
3ko
udan
egi
ndak
o te
lefo
no d
ei b
atek
ald
atu
zuen
gu
ztia
. Bai
etz
esan
zio
n P
hel
psek
Bow
man
i, R
iora
irit
si n
ahi
zuel
a. A
zken
est
utu
bat b
ehar
zue
la. E
rori
zen
bid
ean
: alk
ohol
emia
kont
rol b
atea
n po
sitib
o em
an o
ndor
en n
ora
ezea
n ze
bile
la, e
rreh
abi-
lita
zio
zen
tro
bate
an s
artu
zu
ten
. Zu
loan
zeg
oen
. Bai
na
Mic
hae
lPh
elps
izar
ra h
an h
asi z
en e
zagu
tzen
Mic
hael
Phe
lps p
erts
ona.
Nor
aez
ean
ibilt
zeak
em
an z
ion
inda
rra
berr
iz e
re ig
eri h
aste
ko. K
rono
me-
troa
ri e
ta a
nalis
iei l
otut
a bi
zi iz
an d
a az
ken
hila
bete
otan
. «Et
a se
ntsa
-zi
orik
one
nak
berr
esku
ratu
ditu
t». J
okoe
tan
22 d
omin
a da
uzka
n ki
-ro
lari
bat
en e
san
a da
hor
i. B
ehar
rezk
oa d
uen
agu
rra
buru
an d
uela
,au
rkar
ien
beld
urri
k ga
be, e
stat
ubat
uarr
a be
te-b
etea
n ir
itsi d
a R
iora
.
Le
de
ck
yk
, bo
st
bu
rua
nBa
ina
Rio
ko ig
erik
eta
guzt
ia e
z da
Mic
hael
Phe
lps i
zang
o. Iz
arra
k so
r-tz
eko
mak
ina
perf
ektu
a da
AEB
etak
o se
lekz
ioa,
eta
her
rial
dean
ber
-ta
n da
ukat
e Phe
lpsi
erre
lebo
a em
atek
o ha
utag
ai a
rgia
: Kat
ie L
edec
ky.
Phel
psek
200
0n S
ydne
yn e
gin
beza
la, L
edec
kyk
ere
15 u
rte
pasa
txo-
reki
n eg
in z
uen
debu
ta Jo
koet
an, 2
012a
n, L
ondr
esen
, bai
na m
undu
aah
o za
balik
utz
i zue
n 80
0 m
etro
ko fi
nale
an e
gin
zuen
lana
reki
n. H
i-ru
garr
en d
enbo
rari
k on
enar
ekin
fina
lean
sart
u, e
ta ik
uski
zun
harr
i-ga
rria
esk
aini
zue
n un
erik
ego
kien
ean.
Inoi
zko
biga
rren
den
bora
rik
onen
a (8
.14,
63),
eta
urre
zko
dom
ina
Joko
etan
.N
azio
arte
ko le
hiak
etet
an u
rrez
ko 15
dom
ina
kolk
orat
u di
tu R
iora
bide
an, e
ta e
stilo
libr
eko
400,
800
eta
1.50
0 m
etro
ko p
robe
tako
mun
-du
ko m
arke
n ja
bea
da e
gun
. Urr
ezko
dom
ina
esku
ratz
eko
fabo
rito
argi
a da
est
ilo li
brek
o 20
0, 4
00 e
ta 8
00 m
etro
ko p
robe
tan
eta
4x20
0m
etro
koan
—lit
ekee
na d
a 4x
100
met
roko
an e
re p
arte
har
tzea
, bai
naeg
oera
ren
ara
bera
joka
tuko
luke
fin
ala—
. Rio
n p
arte
har
tuko
due
nA
EBet
ako
sele
kzio
ko ig
erila
riri
k ga
ztee
na d
a Le
deck
y.
BE
NE
TA
KO
AG
UR
RA
BE
HA
R D
UJo
koet
an 2
2 do
min
a ko
lkor
atut
a, e
ta20
12an
err
etir
oa ir
agar
rita
, Mic
hael
Phel
ps e
stat
ubat
uarr
a la
u pr
obat
anle
hiat
uko
da R
io d
e Ja
neir
on,
gaur
tik h
ilare
n 13
ra. K
irol
arl
otik
kanp
oko
hain
bat g
orab
eher
aren
ondo
ren,
ber
e bu
ruar
ekin
bak
ean
amai
tu n
ahi d
u ki
rol i
bilb
ide
opar
oa.
ZA
IND
U B
EH
AR
RE
KO
AK
:
1F
lore
nt
Ma
na
do
u.F
ran
tzia
rra
da
giz
o-
ne
zko
en
50
me
tro
ko
fin
ala
ira
ba
zte
ko
fab
ori
to b
ak
arr
a. E
gu
ng
o m
un
du
ko
, Eu
-
rop
ak
o e
ta o
linp
iar t
xap
eld
un
a d
a, e
ta a
urk
ari
zuze
na
falt
ak
o z
aio
: Ce
sar C
ielo
bra
sild
arr
a.
Etx
ek
o ig
eri
lari
ak
sa
ilka
pe
ne
an
hu
ts e
gin
da
,
mu
nd
uk
o ig
eri
lari
rik
azk
arr
en
a d
ela
be
rre
tsi
be
ha
rko
luk
e fr
an
tzia
rra
k. F
isik
o h
arr
iga
rria
da
uk
a: 1
,99
me
tro
da
luze
, eta
99
kilo
da
uzk
a.
On
do
bid
ea
n, N
ath
an
Ad
ria
n e
ta A
nth
on
y E
r-
vin
est
atu
ba
tua
rra
k iz
an
go
dit
u a
urk
ari
rik
in-
da
rtsu
en
ak
.
2C
am
pb
ell
ah
izp
ak
. Ab
iad
ura
za
ine
tan
sart
uta
da
uk
ate
Ca
te e
ta B
ron
te C
am
p-
be
ll a
hiz
pa
au
stra
liarr
ek
; 24
eta
22
urt
e
da
uzk
ate
, hu
rre
ne
z h
urr
en
. Est
ilo li
bre
ko
50
me
tro
ko
fin
ale
an
urr
ea
ira
ba
zte
ko
fab
ori
toa
da
Bro
nte
, eta
10
0e
ko
an
mu
nd
uk
o m
ark
are
n ja
-
be
a d
a C
ate
; uzt
aila
ren
7a
n lo
rtu
zu
en
(5
2 s
e-
gu
nd
o e
ta s
ei e
hu
ne
ne
ko
). H
ori
ba
i, b
ien
art
e-
ko
leh
ia e
stu
a e
spe
ro d
a a
zke
n p
rob
a h
orr
e-
tan
. 20
12a
n L
on
dre
sen
Au
stra
liak
oso
ma
ila
ba
xua
em
an
on
do
ren
—lis
ka
r art
ea
n, u
rre
zko
do
min
a b
ak
arr
a e
sku
ratu
zu
en
he
rria
lde
ak
—,
ne
urr
i ha
nd
i ba
tea
n, e
ure
n e
sku
da
go
Au
stra
-
liare
n in
da
rra
.
3S
un
Ya
ng
, hir
uk
oa
ren
bil
a.S
un
Ya
ng
txin
ata
rra
k b
eg
iz jo
ta d
au
zka
20
0, 4
00
eta
1.5
00
me
tro
ko
pro
ba
k. F
ab
ori
to a
r-
gia
da
leh
en
bie
tan
, Be
n P
rou
d b
rita
inia
rra
ren
,
eta
Ca
me
ron
Mc
Evo
y e
ta M
ac
k H
ort
on
au
stra
-
liarr
en
ba
ime
na
rek
in —
20
0 m
etr
ok
oa
n ik
usi
eg
in b
eh
ark
o d
a J
am
es
Gu
y g
ai d
en
be
re m
ai-
lari
k o
ne
ne
ra it
zult
zek
o—
. 1.5
00
me
tro
ko
an
ere
hu
ra d
a e
gu
ng
o o
linp
iar t
xap
eld
un
a. E
z
zue
n p
art
e h
art
u ia
zko
Mu
nd
uk
o T
xap
elk
eta
n,
lesi
oa
ze
la e
ta, e
ta G
reg
ori
o P
alt
rin
ieri
ita
liarr
ak
on
do
ba
liatu
zu
en
au
ke
ra. P
alt
rin
ieri
be
ra e
ta
Ho
rto
n iz
an
go
dit
u a
urk
ari
na
gu
si S
un
Ya
ng
ek
.
4B
izk
arr
a, o
nd
o z
ain
du
ta. M
itc
h L
ark
in
giz
on
ezk
oe
tan
eta
Em
ily S
ee
bo
hm
em
ak
um
ezk
oe
tan
. Au
stra
liak
be
ste
bi
ha
rrib
itxi
da
uzk
a b
izk
ar e
stilo
ko
10
0 e
ta 2
00
me
tro
ko
pro
be
tan
. Ho
ri b
ai,
giz
on
ezk
oe
n 1
00
me
tro
ko
an
Da
vid
Plu
me
r eta
Rya
n M
urp
hy
es-
tatu
ba
tua
rre
na
k d
ira
urt
ek
o b
i ma
rka
rik
on
e-
na
k. 2
00
me
tro
ko
an
, Mu
rph
yk 1
.54
min
utu
tik
jait
si d
u m
ark
a a
urt
en
. Em
ak
um
ezk
oe
tan
, 10
0
me
tro
ko
an
na
hik
oa
esk
ura
da
uk
a u
rre
a S
ee
-
bo
hm
ek
, ba
ina
20
0e
ko
an
Be
lind
a H
oc
kin
g
he
rrik
ide
ak
lort
u d
u m
ark
ari
k o
ne
na
au
rte
n.
Mis
sy F
ran
klin
est
atu
ba
tua
rra
k, e
gu
ng
o 1
00
eta
20
0 m
etr
ok
o o
linp
iar t
xap
eld
un
ak
, na
ba
r-
me
n h
uts
eg
in d
u s
ailk
atz
e p
rob
eta
n, e
ta e
z d
u
pa
rte
ha
rtu
ko
10
0 m
etr
ok
oa
n. B
i pro
ba
ho
rie
-
tan
po
diu
me
ra ig
otz
ek
o h
au
tag
ai a
rgia
da
Ka
-
tin
ka
Ho
sszu
hu
ng
ari
arr
a e
re. B
izk
ar e
stilo
ko
ga
ita
sun
a b
alia
tuta
, Ho
sszu
be
ra d
a fa
bo
rito
arg
ia e
stilo
eta
ko
20
0 e
ta 4
00
me
tro
ko
eta
n
ere
. Pro
ba
luze
an
, Lo
nd
resk
o J
ok
oa
k a
ma
itu
zire
ne
tik
4.3
0 m
inu
tuti
k ja
itsi
de
n e
ma
ku
me
z-
ko
ba
ka
rra
da
. Ha
rrig
arr
ia b
ad
a e
re, o
rain
dik
ez
du
ko
lko
ratu
olin
pia
r do
min
ari
k.
ER
IK S
. LE
SS
ER
/ E
FE
6b
RIO
16
BE
RR
IA
Ost
iral
a, 20
16ko
abu
ztua
ren
5a
Un
ai Z
ub
eld
ia
Tar
teka
, zor
iont
sua
izan
nai
z, b
ai»
. Gog
orra
da
Olin
-pi
ar Jo
koet
an 2
2 do
min
a ko
lkor
atu
ditu
en k
irol
ari
bati
hal
akor
ik e
ntz
utea
. Bai
na
urre
zko
hem
ezor
tzi
dom
inar
ekin
ore
ka g
altz
eko
zori
an e
gon
zen
Mic
ha-
el P
hel
ps ig
erila
ri e
stat
ubat
uarr
a (B
alti
mor
e, A
EB,
1985
). «
Kit
o, e
rret
iroa
har
tzek
o ga
raia
da.
Ez
nai
zit
zulik
o O
linpi
ar Jo
koet
ara»
. 201
2an
egin
zit
uen
adie
razp
en h
orie
k,Lo
ndre
sko
Joko
en a
tari
an, 2
7 urt
erek
in. «
Ez d
auka
t bel
durr
ik p
area
nda
ukad
an e
rron
kari
aur
re e
gite
ko»
. Phe
lps e
roso
sent
itu iz
an d
a be
tiig
erile
kuan
, bai
na
bizi
tzak
ber
ak s
ortu
izan
diz
kio
buru
hau
stea
k.Et
enga
be. D
roga
auz
i bat
ean
araz
oak
izan
zitu
en 2
009a
n —
mar
ihua
-na
erre
tzek
o ga
ilu b
atek
in h
arra
patu
zute
n—; e
ta a
lkoh
olem
ia k
ontr
olba
tean
pos
itib
o em
an z
uen
2014
an, a
utoa
n or
duko
135
kilo
met
roko
abia
dura
n zi
hoal
a —
70 z
en g
ehie
nezk
o ab
iadu
ra m
uga—
. Zig
orra
k et
aez
inak
eto
rri z
iren
atz
etik
.H
aurt
zaro
gog
orra
ren
ondo
ren,
Phe
lpse
k ai
tare
ngan
dik
urru
ndu-
ta ig
aro
ditu
azk
en u
rte
luze
ak —
bede
ratz
i urt
e ze
uzka
la b
anan
du z
i-re
n gu
raso
ak—
, bai
na, a
urre
ra b
egir
a ja
rrit
a, ir
agan
era
jauz
ia e
gite
aer
abak
i du
esta
tuba
tuar
rak.
Ben
etak
o ag
urra
beh
ar d
u. Z
alee
n au
rre-
an, e
ta b
ere
buru
arek
in. I
noi
zko
kiro
lari
rik
onen
tsue
na
da P
hel
ps,
bain
a pe
rtso
na iz
aten
ikas
i beh
ar iz
an d
u. E
ta p
auso
rik
zaile
neta
koa
izan
ohi
da
hori
sarr
itan.
Aita
izan
ber
ri d
a —
2016
ko m
aiat
zare
n 7a
n—.
«Et
a R
ioko
Joko
en o
ndo
ren
sem
eare
n o
ndo
an a
hal
ik e
ta d
enbo
rage
hie
n ig
arot
zea
da h
elbu
rua.
Ber
e bi
zitz
aren
par
te iz
an n
ahi d
ut.
Gai
nera
koa
ez z
ait i
npor
ta»
. Hel
du e
gin
da 2
000n
, 15
urte
esk
asek
in,
Sydn
eyk
o jo
koe
tara
joan
zen
mu
tik
o h
asib
erri
hu
ra —
bosg
arre
nam
aitu
zue
n tx
imel
eta
estil
oko
final
a—. U
rrez
ko se
i dom
ina
eta
bron
-tz
ezko
bi i
raba
zi z
itu
en la
u u
rte
gero
ago,
Ate
nas
en; u
rrez
ko z
ortz
i20
08an
, Pek
inen
; eta
urr
ezko
lau
eta
zila
rrez
ko b
i 201
2an,
Lon
dres
en.
22 d
omin
a gu
ztir
a; h
orie
tatik
hem
ezor
tzi,
urre
zkoa
k. B
este
inor
k ba
i-no
geh
iago
. Mar
ka b
akar
ra fa
lta
zaio
hau
stek
o: L
aris
a La
tini
na g
im-
nast
aren
a. B
akar
kako
pro
beta
n ha
mal
au d
omin
a lo
rtu
zitu
en so
bie-
tarr
ak, e
ta h
amah
iru
dauz
ka P
help
sek.
Bain
a es
tatu
batu
arra
k ez
du
izan
nah
i zen
baki
hot
z bat
. Sen
tipen
akbe
rres
kura
tuta
har
tu n
ahi d
u er
reti
roa.
Izan
zen
era
gert
urat
uta.
Ba-
daki
ez
dauk
ala
orai
n ha
mar
urt
eko
fres
kota
suni
k et
a ir
aunk
orta
su-
nik.
Eta
hor
rega
tik p
arte
har
tuko
du
Rio
n la
u pr
obat
an so
ilik,
gau
rtik
hila
ren
13ra
: txi
mel
eta
esti
loko
100
eta
200
met
roko
etan
, 200
met
roes
tilo
etan
, eta
4x1
00 m
etro
est
iloet
an. «
Urr
ezko
lau
dom
inak
nah
idi
tut»
. Agu
rra
ben
etak
oa iz
an d
adin
. Des
orek
atu
egin
zen
200
8an
,in
oizk
o ig
erila
riri
k on
ena
izen
datu
zut
enea
n. P
ekin
en k
olko
ratu
tako
urre
zko
zort
zi d
omin
ek L
ondr
eser
ako
erro
nkar
ik g
abe
utzi
zut
en ia
-ia
, eta
her
renk
a ha
si z
en k
irol
ari p
uska
. Ent
rena
men
duei
izki
n eg
inle
hene
ngo;
gau
gir
oan
nagu
si g
ero;
Bob
Bow
man
ent
rena
tzai
lear
ekin
liska
rrak
atz
etik
... U
rrez
ko la
u do
min
a et
a zi
larr
ezko
bi.
Bere
bur
uaer
e ha
rritu
egi
n zu
en L
ondr
esen
iger
i has
itako
an. B
erez
koa
dauk
ala-
ko iz
ugar
ri e
stat
ubat
uarr
ak. «
Bain
a ez
nit
uen
mer
ezi t
xim
elet
a es
ti-
loko
200
met
roko
pro
ban
eta
400
met
ro es
tiloe
tan
lort
utak
o ur
reak
».
Azk
en u
rte
gora
behe
rats
uen
ondo
ren
best
e se
i dom
inar
ekin
bet
iko
agur
esa
n zu
elak
oan,
201
3ko
udan
egi
ndak
o te
lefo
no d
ei b
atek
ald
atu
zuen
gu
ztia
. Bai
etz
esan
zio
n P
hel
psek
Bow
man
i, R
iora
irit
si n
ahi
zuel
a. A
zken
est
utu
bat b
ehar
zue
la. E
rori
zen
bid
ean
: alk
ohol
emia
kont
rol b
atea
n po
sitib
o em
an o
ndor
en n
ora
ezea
n ze
bile
la, e
rreh
abi-
lita
zio
zen
tro
bate
an s
artu
zu
ten
. Zu
loan
zeg
oen
. Bai
na
Mic
hae
lPh
elps
izar
ra h
an h
asi z
en e
zagu
tzen
Mic
hael
Phe
lps p
erts
ona.
Nor
aez
ean
ibilt
zeak
em
an z
ion
inda
rra
berr
iz e
re ig
eri h
aste
ko. K
rono
me-
troa
ri e
ta a
nalis
iei l
otut
a bi
zi iz
an d
a az
ken
hila
bete
otan
. «Et
a se
ntsa
-zi
orik
one
nak
berr
esku
ratu
ditu
t». J
okoe
tan
22 d
omin
a da
uzka
n ki
-ro
lari
bat
en e
san
a da
hor
i. B
ehar
rezk
oa d
uen
agu
rra
buru
an d
uela
,au
rkar
ien
beld
urri
k ga
be, e
stat
ubat
uarr
a be
te-b
etea
n ir
itsi d
a R
iora
.
Le
de
ck
yk
, bo
st
bu
rua
nBa
ina
Rio
ko ig
erik
eta
guzt
ia e
z da
Mic
hael
Phe
lps i
zang
o. Iz
arra
k so
r-tz
eko
mak
ina
perf
ektu
a da
AEB
etak
o se
lekz
ioa,
eta
her
rial
dean
ber
-ta
n da
ukat
e Phe
lpsi
erre
lebo
a em
atek
o ha
utag
ai a
rgia
: Kat
ie L
edec
ky.
Phel
psek
200
0n S
ydne
yn e
gin
beza
la, L
edec
kyk
ere
15 u
rte
pasa
txo-
reki
n eg
in z
uen
debu
ta Jo
koet
an, 2
012a
n, L
ondr
esen
, bai
na m
undu
aah
o za
balik
utz
i zue
n 80
0 m
etro
ko fi
nale
an e
gin
zuen
lana
reki
n. H
i-ru
garr
en d
enbo
rari
k on
enar
ekin
fina
lean
sart
u, e
ta ik
uski
zun
harr
i-ga
rria
esk
aini
zue
n un
erik
ego
kien
ean.
Inoi
zko
biga
rren
den
bora
rik
onen
a (8
.14,
63),
eta
urre
zko
dom
ina
Joko
etan
.N
azio
arte
ko le
hiak
etet
an u
rrez
ko 15
dom
ina
kolk
orat
u di
tu R
iora
bide
an, e
ta e
stilo
libr
eko
400,
800
eta
1.50
0 m
etro
ko p
robe
tako
mun
-du
ko m
arke
n ja
bea
da e
gun
. Urr
ezko
dom
ina
esku
ratz
eko
fabo
rito
argi
a da
est
ilo li
brek
o 20
0, 4
00 e
ta 8
00 m
etro
ko p
robe
tan
eta
4x20
0m
etro
koan
—lit
ekee
na d
a 4x
100
met
roko
an e
re p
arte
har
tzea
, bai
naeg
oera
ren
ara
bera
joka
tuko
luke
fin
ala—
. Rio
n p
arte
har
tuko
due
nA
EBet
ako
sele
kzio
ko ig
erila
riri
k ga
ztee
na d
a Le
deck
y.
BE
NE
TA
KO
AG
UR
RA
BE
HA
R D
UJo
koet
an 2
2 do
min
a ko
lkor
atut
a, e
ta20
12an
err
etir
oa ir
agar
rita
, Mic
hael
Phel
ps e
stat
ubat
uarr
a la
u pr
obat
anle
hiat
uko
da R
io d
e Ja
neir
on,
gaur
tik h
ilare
n 13
ra. K
irol
arl
otik
kanp
oko
hain
bat g
orab
eher
aren
ondo
ren,
ber
e bu
ruar
ekin
bak
ean
amai
tu n
ahi d
u ki
rol i
bilb
ide
opar
oa.
ZA
IND
U B
EH
AR
RE
KO
AK
:
1F
lore
nt
Ma
na
do
u.F
ran
tzia
rra
da
giz
o-
ne
zko
en
50
me
tro
ko
fin
ala
ira
ba
zte
ko
fab
ori
to b
ak
arr
a. E
gu
ng
o m
un
du
ko
, Eu
-
rop
ak
o e
ta o
linp
iar t
xap
eld
un
a d
a, e
ta a
urk
ari
zuze
na
falt
ak
o z
aio
: Ce
sar C
ielo
bra
sild
arr
a.
Etx
ek
o ig
eri
lari
ak
sa
ilka
pe
ne
an
hu
ts e
gin
da
,
mu
nd
uk
o ig
eri
lari
rik
azk
arr
en
a d
ela
be
rre
tsi
be
ha
rko
luk
e fr
an
tzia
rra
k. F
isik
o h
arr
iga
rria
da
uk
a: 1
,99
me
tro
da
luze
, eta
99
kilo
da
uzk
a.
On
do
bid
ea
n, N
ath
an
Ad
ria
n e
ta A
nth
on
y E
r-
vin
est
atu
ba
tua
rra
k iz
an
go
dit
u a
urk
ari
rik
in-
da
rtsu
en
ak
.
2C
am
pb
ell
ah
izp
ak
. Ab
iad
ura
za
ine
tan
sart
uta
da
uk
ate
Ca
te e
ta B
ron
te C
am
p-
be
ll a
hiz
pa
au
stra
liarr
ek
; 24
eta
22
urt
e
da
uzk
ate
, hu
rre
ne
z h
urr
en
. Est
ilo li
bre
ko
50
me
tro
ko
fin
ale
an
urr
ea
ira
ba
zte
ko
fab
ori
toa
da
Bro
nte
, eta
10
0e
ko
an
mu
nd
uk
o m
ark
are
n ja
-
be
a d
a C
ate
; uzt
aila
ren
7a
n lo
rtu
zu
en
(5
2 s
e-
gu
nd
o e
ta s
ei e
hu
ne
ne
ko
). H
ori
ba
i, b
ien
art
e-
ko
leh
ia e
stu
a e
spe
ro d
a a
zke
n p
rob
a h
orr
e-
tan
. 20
12a
n L
on
dre
sen
Au
stra
liak
oso
ma
ila
ba
xua
em
an
on
do
ren
—lis
ka
r art
ea
n, u
rre
zko
do
min
a b
ak
arr
a e
sku
ratu
zu
en
he
rria
lde
ak
—,
ne
urr
i ha
nd
i ba
tea
n, e
ure
n e
sku
da
go
Au
stra
-
liare
n in
da
rra
.
3S
un
Ya
ng
, hir
uk
oa
ren
bil
a.S
un
Ya
ng
txin
ata
rra
k b
eg
iz jo
ta d
au
zka
20
0, 4
00
eta
1.5
00
me
tro
ko
pro
ba
k. F
ab
ori
to a
r-
gia
da
leh
en
bie
tan
, Be
n P
rou
d b
rita
inia
rra
ren
,
eta
Ca
me
ron
Mc
Evo
y e
ta M
ac
k H
ort
on
au
stra
-
liarr
en
ba
ime
na
rek
in —
20
0 m
etr
ok
oa
n ik
usi
eg
in b
eh
ark
o d
a J
am
es
Gu
y g
ai d
en
be
re m
ai-
lari
k o
ne
ne
ra it
zult
zek
o—
. 1.5
00
me
tro
ko
an
ere
hu
ra d
a e
gu
ng
o o
linp
iar t
xap
eld
un
a. E
z
zue
n p
art
e h
art
u ia
zko
Mu
nd
uk
o T
xap
elk
eta
n,
lesi
oa
ze
la e
ta, e
ta G
reg
ori
o P
alt
rin
ieri
ita
liarr
ak
on
do
ba
liatu
zu
en
au
ke
ra. P
alt
rin
ieri
be
ra e
ta
Ho
rto
n iz
an
go
dit
u a
urk
ari
na
gu
si S
un
Ya
ng
ek
.
4B
izk
arr
a, o
nd
o z
ain
du
ta. M
itc
h L
ark
in
giz
on
ezk
oe
tan
eta
Em
ily S
ee
bo
hm
em
ak
um
ezk
oe
tan
. Au
stra
liak
be
ste
bi
ha
rrib
itxi
da
uzk
a b
izk
ar e
stilo
ko
10
0 e
ta 2
00
me
tro
ko
pro
be
tan
. Ho
ri b
ai,
giz
on
ezk
oe
n 1
00
me
tro
ko
an
Da
vid
Plu
me
r eta
Rya
n M
urp
hy
es-
tatu
ba
tua
rre
na
k d
ira
urt
ek
o b
i ma
rka
rik
on
e-
na
k. 2
00
me
tro
ko
an
, Mu
rph
yk 1
.54
min
utu
tik
jait
si d
u m
ark
a a
urt
en
. Em
ak
um
ezk
oe
tan
, 10
0
me
tro
ko
an
na
hik
oa
esk
ura
da
uk
a u
rre
a S
ee
-
bo
hm
ek
, ba
ina
20
0e
ko
an
Be
lind
a H
oc
kin
g
he
rrik
ide
ak
lort
u d
u m
ark
ari
k o
ne
na
au
rte
n.
Mis
sy F
ran
klin
est
atu
ba
tua
rra
k, e
gu
ng
o 1
00
eta
20
0 m
etr
ok
o o
linp
iar t
xap
eld
un
ak
, na
ba
r-
me
n h
uts
eg
in d
u s
ailk
atz
e p
rob
eta
n, e
ta e
z d
u
pa
rte
ha
rtu
ko
10
0 m
etr
ok
oa
n. B
i pro
ba
ho
rie
-
tan
po
diu
me
ra ig
otz
ek
o h
au
tag
ai a
rgia
da
Ka
-
tin
ka
Ho
sszu
hu
ng
ari
arr
a e
re. B
izk
ar e
stilo
ko
ga
ita
sun
a b
alia
tuta
, Ho
sszu
be
ra d
a fa
bo
rito
arg
ia e
stilo
eta
ko
20
0 e
ta 4
00
me
tro
ko
eta
n
ere
. Pro
ba
luze
an
, Lo
nd
resk
o J
ok
oa
k a
ma
itu
zire
ne
tik
4.3
0 m
inu
tuti
k ja
itsi
de
n e
ma
ku
me
z-
ko
ba
ka
rra
da
. Ha
rrig
arr
ia b
ad
a e
re, o
rain
dik
ez
du
ko
lko
ratu
olin
pia
r do
min
ari
k.
ER
IK S
. LE
SS
ER
/ E
FE
8 b RIO16BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a
Ainara Arratibel Gascon
Inaugurazio ekitaldiandesfilatuko duten 206ordezkaritzen artean,bada oso berezia den bat.Hamar kirolariz osatuadago, eta bizitza bera
izan da lehia bat guztientzat. Bai-na ez kirolari lotutako lehia bat,baizik eta bizirik irauteari lotuta-koa. Kilometroak egin dituzte oi-nez, igerian edo korrika, gerratik
eta gosetetik ihesi. Horixe izan dahaien benetako garaipena, urrez-ko domina. Orain, dominak ira-baztetik harago, errefuxiatuenegoera ikusarazi nahi dute, eta,aldi berean, ihes egiten jarraitzenduten milaka errefuxiatuentzakoakuilu eta itxaropena izan.
Iazko abenduan hasi zen Na-zioarteko Olinpiar Batzordea au-kera hori aztertzen, Rion partehar zezaketen hiru kirolari erre-fuxiatu zeudela jakin zutenean.
Martxoan baieztatu zuten errefu-xiatuen talde bat egongo zela.«Ohore egin nahi diegu errefu-xiatuen ausardiari eta nekaezin-tasunari, baita etorkizun hobe bateraikitzen lagundu haiei eta haienfamiliei ere», nabarmendu du Fi-lippo Grandik, Nazio Batuen Era-kundeko Errefuxiatuen Lagun-tzarako Agentziako goi ordezka-riak. Antzera mintzatu da Tho-mas Bach, Nazioarteko OlinpiarBatzordeko burua.
Istorio oso gogorrak daude ki-rolari bakoitzaren atzean. Gehie-nek umeak zirela utzi zuten sor-terria, eta askok ez dute beren fa-milien berririk. «Talde hau itxa-ropenaren ikur bihurtu da mun-duko errefuxiatu guztientzat»,esan du Bachek.
Desfilean joko dieten ereserkiaSiriako errefuxiatu batek sortudu, eta bandera laranja da, marrabeltz batekin. Itsasotik erreskata-tzen dituztenean errefuxiatueijartzen dieten txalekoa irudikatunahi dute horrekin.
Yusra Mardini igerilaria izangoda banderaduna. Mardinik duelaurtebete eskas egin zuen ihes Si-riatik, eta, hura ekarri zuen salba-mendu txalupa hondoratu oste-an, lau ordu egin zuen igerian,Greziako Lesbos uhartera iritsi ar-te. Bidean, Sarah ahizpa ere la-gundu behar izan zuen.
Baina Mardinirena bezain go-gorrak dira beste kirolarien isto-rioak. Haur zirela ihes egin beharizan zuten askok sorterritik. Ge-rratik, gosetik eta ume soldaduizateko patutik alde egiten zuten.Hala, apenas dituzten gogoan se-nideak, ezta haien etxeak ere. Goimailako kirolari izan eta asiloa es-katu behar izan zutenak ere badi-ra hamarreko zerrenda horretan.Asko jazarriak izan ziren berenentrenatzaileengatik.
Kanpalekuak izan dira haienbizitoki, eta han zaildu dira kiro-lari moduan: oinutsik korrika egi-nez, 40 gradutik gorako tenpera-turarekin entrenatuz, itsasoanigeri eginez, entrenatzaile eta ma-saje emailerik gabe, elikadurazaindu gabe... Baina gogor helduzbizitzak emandako aukera horri.Presiorik gabe. Baina dominare-kin amestuz.
KIROLA,ATERPERIK ONENA
Estreinakoz, errefuxiatuen talde bat ariko da OlinpiarJokoetan. Hamar kirolariz osatuko da: bi judoka, seikorrikalari eta bi igerilari. Munduko errefuxiatu guztienakuilu eta itxaropen izan nahi dute.
Errefuxiatuen taldeak Kristo Erredentoreari bisita egin zion duela egun batzuk. BERRIA
d
KIROLA
Talde berriak
RIO16 b 9BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a
d
KIROLATalde berriak
Ume errefuxiatuen
kanpaleku batean
hasi zen judoa egi-
ten, eta nazioarteko
txapelketetan parte
hartzera iritsi zen. Baina entrena-
tzaileak jazarri egiten zuen.
2013an, Rion bertan jokatzen ari zi-
ren Judoko Munduko Txapelketan
parte hartzen ari zela, pasaportea
kendu zion, eta jatea debekatu.
Kaiola batean sartzera ere iritsi zen
galtzeagatik. Egoera oso muturre-
koa zen, eta Brasilen babestu zen.
«Judoak ez dit sekula dirurik
eman, baina bai bihotz indartsua-
go bat».
Yolande MabikaKongoko Errepublika Demokratikoa. 28 urte. Judoa
Beste herrikide as-
kok bezala, Siriatik
alde egin zuen iaz,
gerratik ihesi. Les-
bosera iristea zuen
amets, eta beste 20 lagunekin ba-
tera salbamendurako txalupa ba-
tean igo zen —txalupak zazpi la-
gunentzako lekua zuen—. Ura sar-
tu, eta txalupa hondoratzen hasi
zen. Hala, uretara salto egin, eta,
Sarah ahizparekin batera, lau ordu
egin zituen igeri, Lesbosera aile-
gatu arte. Alemanian babestu zen,
eta han jarraitu zuen igerian. «Erre-
fuxiatu guztien inspirazio eta itxa-
ropen izan nahi dut».
Yusra MardiniSiria. 18 urte. Estilo libreko 200 metrokoa
«Zoragarria izango
da Olinpiar Jokoe-
tan parte hartzea.
Dudan energiarekin
ziur naiz emaitza one-
nak lortuko ditudala». Rami Anis
igerilaria ilusioz mintzo da. Majad
osabak erakutsi zion igerian Ale-
pon (Siria). Lehen bonbardaketak
hasi zirenean, gurasoek Istanbule-
ra bidali zuten, anaia zaharrenare-
kin bizitzera. Han asiloa eskatu, eta
igerian jarraitu zuen. Baina ez due-
nez Turkiako herritartasunik, orain
arte ezin izan du nazioarteko lehia-
ketetan parte hartu. Arantza kendu
nahi du orain.
Rami AnisSiria. 25 urte. Tximeletako 100 metrokoa
Taxi gidari moduan
egiten du lan Yonas
Kindek Luxenbur-
gon. Etiopiatik iritsi
zen hara. Autotik jaitsi,
eta korrika egitea baino ez du bu-
ruan. «Normalean, egunean behin
entrenatzen nintzen, baina, Olin-
piar Jokoetan errefuxiatu talde bat
egongo zela jakin nuenean, bi al-
diz hasi nintzen entrenatzen». Iaz,
bi ordu eta 17 minutuan egin zituen
maratoiak dituen 42 kilometroak.
«Espero dut Olinpiar Jokoetan
errefuxiatuen talde bat egoteak
egoera hobetzen laguntzea;
behintzat, gehiago ikusarazten».
Yonas Kinde Etiopia. 36 urte. Maratoia
Sei urte zituenetik ez
du gurasoekin hitz
egin. Baina egune-
ro gogoratzen da
haiekin. Nahiz eta iaz
Hego Sudanen gosetea muturre-
koa izan, ziur da gurasoak bizirik
daudela. Hori dela eta, Olinpiar Jo-
koetan emaitza on bat lortu eta
haiei laguntzea du amets. «Gura-
soei etxe bat eraiki nahiko nieke
etorkizunean, eta munduko atle-
tismo lehiaketa garrantzitsuene-
tan parte hartu». Horretarako aritu
da entrenatzen hilabete hauetan,
errefuxiatuentzako Kenyako kan-
paleku batean.
Anjelina Nadai LohalithHego Sudan. 21 urte. 1.500 metrokoa
Hego Sudanen,
matxinoek soldadu
izateko bahitzen
dituzte umeak.
Horren beldur,
Kenyara egin zuen ihes 13
urterekin. Hango eskola batean
hasi zen korrika, bera baino
mutiko helduagoekin. Distantzia
luzeak korritzen zituzten, eta
oinutsik entrenatzen zen.
«Ikaragarrizko zauriak izaten
nituen, eta oraindik badut horien
arrastoren bat». Uste du Rion
agerian geratuko dela
errefuxiatuen artean ere badirela
goi mailako kirolariak.
James Nyang ChiengjiekHego Sudan. 28 urte.800 metrokoa
Iaz arte, Rose Nathi-
ke Lokonyenek ez
zekien korrika egi-
teko halako gaitasu-
na zuenik. Baina Ken-
ya iparraldean bizileku duen kan-
palekuan lasterketa batean parte
hartzera gonbidatu zuten. «Biga-
rren geratu nintzen; ezin nuen si-
netsi». Orain gutxi arte zapatilarik
gabe entrenatzen zen, ez zegoela-
ko ohituta horiek erabiltzera. Oso
eskertuta dago Olinpiar Jokoetan
parte hartzeko emandako aukera-
rengatik. «Handik itzuli, eta laster-
keta bat antolatzea gustatuko li-
tzaidake, bakea sustatzeko».
Rose Nathike LokonyenHego Sudan. 23 urte. 800 metrokoa
Futbolean jokatzen
hasi zen, Kenyako
errefuxiatu kanpale-
ku batean. Baina ho-
rrek ez zuen betetzen.
Nahiago zuen bakarka aritu, eta
bere buruaren kontra lehiatu. Ho-
rregatik hasi zen korrika egiten.
Hezkuntza eta kirola errefuxiatuek
aurrera egiteko dituzten bi tresna
garrantzitsu direla defendatu du.
«Kanpalekuetan dauden lagunei
erakutsi nahi diet aurrera egiteko
aukerak daudela, eta itxaropena
izan behar dutela. Gazteak gara,
eta Hego Sudango egoera alda
dezakegu».
Yiech Pur BielHego Sudan. 21 urte.800 metrokoa
Kongoko Errepubli-
ka Demokratikotik
ihes egin zuenean,
bederatzi urte baino
ez zituen. Zortzi egun
eman zituen basoan galduta;
erreskatatu eta Kinshasa hiriburu-
ra eraman zuten. Hago umezurzte-
gi batean deskubritu zuen judoa.
«Kirol horrek dena eman eta era-
kutsi dit: diziplina, lasaitasuna,
konpromisoa...». Hala, judoka pro-
fesional egin zen. Baina borroka
bat galtzen zuen aldiro, entrena-
tzaileak kutxa batean sartu, eta ka-
fea eta ogia baino ez zizkion ema-
ten egun luzez. Brasilen du asiloa.
Popole MisengaKongoko Errepublika Demokratikoa. 24 urte. Judoa
«Munduko txapel-
dun izan nahi dut».
Argi mintzo da Pau-
lo Amotun Lokoro.
Duela urte batzuk arte,
artzaina zen, Hego Sudango herri
txiki batean. «Nire herria baino ez
nuen ezagutzen». Baina gerrak
Kenyara eraman zuen. Errefuxia-
tuen kanpaleku batean bizi da, eta
Tegla Loroupe kenyarrarekin en-
trenatzen da. Loroupek hainbat
munduko marka ditu, eta teknika
hobetzen lagundu dio. «Argi dau-
kat errefuxiatu guztien izenean
lehiatuko naizela. Ohore bat da
haiek ordezkatzea».
Paulo Amotun LokoroHego Sudan. 24 urte. 1.500 metrokoa
KIROLARI ERREFUXIATUAK
Kosovo eta HegoSudan estreinakozariko dira Jokoetan
RErrefuxiatuen taldetik ha-
rago, bi herrialderentzat
lehen aldia izango da Olinpiar
Joko batzuetan: Kosovorentzat
eta Hego Sudanentzat. Koso-
vok 2009an lortu zuen indepen-
dentzia, Serbiatik bereizita.
2014. urtetik da Nazioarteko
Olinpiar Batzordeko kide, eta,
lehen parte hartzean, zortzi ki-
rolarik ordezkatuko dute: bi
atletak, txirrindulari batek, tira-
tzaile batek, bi igerilarik eta bi
judokak. Hain zuzen ere, Majlin-
da Kelmendi judokak eraman-
go du herrialdearen bandera
hasierako ekitaldian. Kelmendi
Munduko eta Europako txapel-
duna da, 52 kiloko kategorian.
Beraz, urrezko domina eskura-
tzeko hautagai sendoa da.
«Erakutsi nahi dut Kosovo ez
dela soilik gerraz betetako he-
rrialde bat. Gure alde ona era-
kutsi nahi dut, gazteek kirola
egin dezaketela, eta irabaz dai-
tekeela». Harro agertu da ban-
dera eramateko aukera izatea-
gatik. «Denbora neraman une
honekin amets egiten».
Txikiagoa izango da Hego
Sudango ordezkaritza, hiru ki-
rolarik osatuko baitute, denak
atletak: Hassan Margetek, Ma-
ria Guorek eta Kenyi Santinok.
Eztabaida izan dute, atletismo
federazioak baino gehiago, Ko-
sovoko Olinpiar Batzordeak au-
keratu dituelako ordezkariak.
Iaztik da Olinpiar Batzordeko
kide Hego Sudan, eta, hori dela
eta, 2020an Tokion ordezkari
gehiago izatea espero dute.
A. A. G.
Azken egunetan entseatzen aritudiren arren, antolatzaileek sekre-tupean dituzte gaur gaueko inau-gurazio ekitaldiko xehetasunak.«Aberatsa, sofistikatua eta sen-tsoriala» izango dela. Horixe au-rreratu duten bakarra. Datugehiago jakiteko, Euskal Herrian23:00k diren arte itxaron beharkoda. Orduan hasiko da ikuskizunaMaracana futbol zelaian. 70.000ikusle espero dira bertan, eta hirumila milioi lagunek ikusiko dutetelebistan. Unerik gorena olinpiarsua pizteko unea izango da, eta
nork piztuko duen da sekreturikhandiena. Hautagai nagusia Pelefutbolari mitikoa da.
Hasiera eta amaiera ekitaldieta-ko arduradun Leonardo Caetanokondorengo hau azaldu du ekital-diaz: «Brasilgo historia kontatukodugu, gure kultura oinarri hartu-ta. Baina estereotipoetan erorigabe, eta gure herrialdean dagoenkultur aniztasuna erakutsiz».
Ekitaldiak lau ordu iraungo du.Horietatik bi 12.000 kirolariendesfilerako izango dira. «Desfile-an zerbait ezohikoa egongo da,sorpresa bat».
Ekitaldian parte hartuko dute
Brasilgo kulturako hainbat sor-tzaile ezagunek; Gilberto Gil, Cae-tano Veloso eta Elza Soarez abes-lariek eta Fernanda Montenegroaktoreak, besteak beste. 3.000sanba dantzari ere egongo dira.Gainera, lehen aldiz, transexualbatek hitz egingo du hasiera eki-taldian: Lea T modeloak. Aurrera-tu du hitzaldian sexu, arraza etaerlijio askatasuna aldarrikatukodituela.
Fernando Meirelles zuzenda-riak gidatuko du ekitaldia, eta3.000 su artifizial eta 2.000 argikanoi erabiliko dituzte, ekitaldiaikusgarria egiteko.
Brasilgo kultura eta historiahasiera ekitaldiaren ardatza
xua da. Espero nuena baino ho-bea da hiria. Gauza onak eta txa-rrak ditu. Ona, inguruan non pa-seatu badagoela; eta txarra, en-trenamendu tokia pixka baturrun dagoela, eta oraingoz karpabatzuetan ari garela entrena-tzen». Ander Elosegi piraguistakere ez du kexarik. Hirugarren Jo-koak ditu, baina Pekinen ez zenhirian egon; bai, ordea, Londre-sen, eta alderatu ditzake. «Loge-lak Londreskoak baino gehiagogustatzen zaizkit; handiagoakdira. Bestela, dena ondo dago, be-rria da. Arazo txikiak bakarrikdaude; esaterako, garbigailu gu-txi daude, eta ilarak sortzen dira.
Baina txikikeriak dira». Eli Pine-do eskubaloi jokalariaren ustezere dena ondo dago, eta ez duulertu polemika. Pablo Carrerak,berriz, ulertzen du atleta batzukkexatu izana. «Niretzat ondodago; ez da gehiago behar. Halere,kirolari batzuek urtean 150 egu-nez etxetik kanpo lo egiten dute,eta normala da horiek gutxienekobaldintzak eskatzea».
Jantoki erraldoiaJantokia da olinpiar hiriko bestegune neuralgikoa. Rion bakarradago, 6.000 kirolarirentzat. Hanelkartzen dira, eta ezagunenen-tzat arazoa handia da, argazki es-
kaera asko izaten dutelako. Here-negun, Rafa Nadal tenislari balea-rrak hogei bat argazki atera zi-tuen bazkalorduan. Anekdotakalde batera utzita, iritzi kontraja-rriak daude euskal kirolarien ar-tean: aukera, sukaldarien trebe-zia... «Niri gustatu zait; bakoitzakjakin behar du zer eta zenbat janbehar duen. Denetarik dago; nahiduzuna jan dezakezu», zehaztudu Feijook. Tira, deigarria da,behintzat, olinpiar hirian dagoenhanburgesa jatetxean gertaturi-koa. Herenegun kamioi bat era-man eta berehala hustu zenez,atzo hiru eraman zituzten kirola-rien beharrak asetzeko.
Aparteko arazoa da garraioare-na. Olinpiar hiria kirol gune na-gusitik pare bat kilometrora dago,eta besteetatik urrun. Errugbila-riek, esaterako, egunaren araberahogei minutu edo ordu eta erdibehar izan dute entrenatzera joa-teko. Halere, pozik daude zelaiaoso egoera onean dagoelako. An-tzeko kexa dute guztiek: auto pi-laketen erruz, ezin da zehaztasu-nez kalkulatu zenbat iraungo du-ten bidaiek. «Guk sortzen duguinbidia handiena, berehala iristengarelako entrenatzeko lekura»,gehitu du Tania Calvo pistako txi-rrindulariak. Bizikleta hartuta jo-aten da belodromora, Rioko bide-gorritik. «Bizikletak non lortu di-tugun galdetzen digute besteatletek, eta nik esaten diet nireadela». Baina, tira, dena ez da per-fektua; Calvok dioenez, belodro-moan hauts asko dago pilatuta,eta egurra gogorra da. Gutxi era-bili izanaren ajeak dira horiek.
EZ DA HAINBESTERAKOGhanako kirolariak, Rio de Janeiroko olinpiar hirian, ongietorri festan, dantzan. ESTEBAN BIBA / EFE
Olinpiar hiriaren egoerak eztabaida sortu du, baina, azkenukituen ondoren, asko egin du hobera. Euskal kirolariakgustura daude; batzuen ustez, Londresen baino hobeto.
R‘CITIUS, ALTIUS,FORTIUS’Enekoitz Telleria
‘Mais veloz,mais alto, mais forte’
Duela lau urteko jardu-nean, zutabe hartaneta lau urte gazteago,azkeneko Citius, Al-
tius, Fortius txoko berean esaneta eskatutakoa da: «Citius, maisveloz esaten da han; altius, maisalto; eta fortius, mais forte. Zuta-berako izenburua badaukat. Kre-ditazioa falta».
Duela lau urteko hartan ager-tzen zen beste aipu bat. 1970ean,Buenos Airesko La Fusa estudioe-tan Vinicius de Moraes poeta etamusikariak, Toquinho haren la-gun banaezinak eta Maria Betha-niaren ahotsak taxututako diskobati buruzkoa. Zehatzago, Tardeem Itapoa izeneko abesti batetikateratakoa. Bereziki ongi islatzenduena Brasilgo pentsaera eta ji-tea. Abestia da berez ederra, bai-na are ederragoa Vinicius de Mo-raesek abestiaren jatorriari buruzahots soilez egindako sarrera.Sortu zutela zer asma zeudenarratsalde batean, «una tarde detotal vagabundaje», sortu zutela«chupando una cachaçita, a ve-ces bebiendo un agua de coco».Eta pentsakorrago jarrita hurre-na: «Y despues, con la miradaperdida en el encuentro de cielo ymar, bien despacito, parece quesentimos toda la tierra rodar...».
Duela lau urteko lehen aipuabeteta dago. Eman diot zutabearihan agindutako izenburua: Maisveloz, mais alto, mais fuerte.Duela lau urte egindako eskaerakere izan du ongi borrokatutakoerantzuna, eta paparrak badubere kreditazioa.
Duela lau urte egindako biga-rren aipua ez dugu beteko Ima-nolek eta nik arratsaldeak zerasma pasatuta, baina vagabun-daje-ra etorri gara bai, vagabun-daje erabatekora etorri gara, nahidizuegulako azaldu, Rio Jokoe-tan, zeruak eta itsasoak bat egitenduten hartara begira, oso geldoeta eztiki, sentitzen ote dugunhankapean nola ari den mundubat jiraka eta biraka.
Rio de Janeiroko olinpiar hiriko logeletako bat. YONHAP / EFE
BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a10 b RIO16
I. Magro Eizmendi Rio de JaneiroBerriemaile berezia
Olinpiar hiria Riode Janeiroko jo-koen bilakaera-ren lagin perfek-tua da. Lanak ez
zituztela garaiz bukatuko zabalduondoren, azken egunetan errit-moa bizitu behar izan zuten ga-raiz iristeko. Eta, hori lortuta, bes-te polemika bat hasi zen, Argenti-na eta Australiako delegazioek al-de egitearekin mehatxu egin bai-tzuten. Gabezia asko zeudenhaien eraikinetan, eta arrazoizkexatu ziren. Orduan hasi zen az-ken esprinta, eta, oraingoan bai,orain dena txukundu dute. Bai,behintzat, euskal kirolarien ustez.
«Eraiki berria den etxe bateansartzean duzun sentsazioa da.Hauts pixka bat dago, txorrotakirekitzeke... Baina, hori kenduta,ondo dago», azaldu du Igor Ge-nua errugbi jokalariak. Pablo Fei-joo taldekidea ere antzeko iritzi-koa da. «Entzun dugu lehen egu-netan eraikin batzuetan ur beroa-eta falta zela, baina guk ez dugukexarik. Oheak onak dira, komu-nak-eta ere bai... Oinarrizkoa hordago».
Sugoi Uriarte judoka ere gustu-ra dago. «Azken pisuan nago; lu-
I. Magro Eizmendi Rio de JaneiroBerriemaile berezia
Rio de Janeiron (Brasil) jaioa etaikasia da, eta zikinduriko inguru-neak garbitzen dihardu MarioMoscatellik. Azken urtean eza-gun egin da, munduan barrenaaritu baita Rioko urmael eta ba-diaren egoerari buruzko hitzal-diak ematen. «Lan asko egin du-gu, baina fruitu gutxi jaso dugu»,dio, penatuta. Halere, ez da eror-tzen argudio errazetan, eta ez dieagintariei bakarrik botatzenerrua. Gogor mintzatu zara Rioren in-
guruan azken urtean. Errietarik-
edo jaso al duzu?
Ez. Orain arte, behintzat, ez duthalakorik jaso. Nire kritikak go-gorrak izan dira, baina egia esandut beti. Nik ez dut alderdi politi-korik; ni zientziako pertsona batnaiz. Jokoei buruz hitz egitean, «gal-
duriko aukera» moduan aipatu
dituzu maiz.
Hala izan baita. Duela zazpi urte,Riori Jokoak eman zizkiotenean,agintariek hainbat konpromisohartu zituzten: Guanabarako ba-dia, Jacarepaguako lakua eta bes-te hainbat urmael garbituko zi-tuztela. Baina beste bat izan daerrealitatea. Behin Jokoak lortu-ta, Brasilgo agintariek baztertuegin dituzte ingurumenarekinzerikusia zuten asmo guztiak.Guanabarako badia da eredurikgarbiena, hura garbitzeko asmo-rik ez baitago. Guanabarako badia da Rioko
badia. Nola deskribatuko zenu-
ke haren egoera?
Marea jaisten denean, komunzulo erraldoi bat da. Marea jais-tean, zabor pila ikus daiteke; za-bortegi bat da badia hori. Tama-
lez, agintariak ez ziren zintzoakizan gaiari buruz hitz egitean. %80 garbituko zutela esan zu-
ten, eta Jokoen ondare handie-
na izango zela. Posible al zen
hori lortzea?
Teknologikoki, bai, eta dirua ba-zegoen hori lortzeko. Baina, ta-malez, agintariek ez zuten izanbadia garbitzeko benetako inte-resik. Orain, krisiaren aitzakiadarabilte, baina ez da egia. Agin-tariek badia garbitzeko asmoaizan balute, Jokoak jaso baino le-henago hasi beharra zeukaten. Diru asko jarri zuten proiektu
horretarako.
Dirua ez zen arazoa, interes falta
baizik. Guanabarako badiarengarbiketa egitasmoak dirua lor-tzeko fabrika bat dira hiriaren-tzat. Badia zikina edukitzeaerrentagarria da. Azken hogei ur-teetan, funts asko jaso dira badiagarbitzeko, gobernutik eta na-zioarteko erakundeetatik: Mun-duko Bankua, Nazioarteko DiruFuntsa… Baina erabatekoa izanda eraginkortasunik eza eta in-punitatea. Funts horiek balizkoerrekuperazioa batentzat ziren,eta ez da halakorik gertatu.Zein da ur kutsatuen iturria?
Oinarria hirigunearen hazkundedesordenatua da. Hiria bere aha-len gainetik hazi da. Brasilen,
utopia bat dira hiri hazkundepolitika orekatuak. Arazo histo-riko bat da, eta, hazkunde horre-tan, zaborrak beti ibaietan buka-tzen du, eta, handik, badia etalakuetara. Begira, olinpiar hiriaJakarepaguako lakutik gertudago, eta hura komun zulo batda. Alegia, arazo bakarra ez delabadia. Eta ibaiak… ibaiak hildadaude; oxigenoa behar duenezerk ezin du han bizirik iraun. Badu konponbiderik?
Zaila; hezkuntza kontua da. Izanere, ez da arazo sozioekonomi-koa bakarrik, kulturala baizik.Ingurumena ez da lehentasunbat Brasilen. Ez agintarientzateta ez gizartearentzat. Aginta-riak gizartearen botoek jartzendituzte hor, eta, ingurumenakarduratuko balitu, ez lieketebotua emango. Riorena larria da,hiri turistikoa delako, ederra...Eta ez du bere diru iturri nagusiazaintzen; ingurumena, alegia. Jokoek zerbait aldatu dute?
Ez, okerrera ez du egin. Kontuada orain mundu guztia hona be-gira dagoela, 5.000 milioi begihona begira, kazetari pila bat eto-rriko dira, eta haiek euren begie-kin ikusten dutena kontatukodute. Mundu guztiko hedabidee-tan agertuko da Rioko zikinkeria.Esaterako, ezin da alderatu ga-rraioan inbertitu duten dirua in-gurumena zaintzeko erabili du-tenarekin.Txertoa hartzea gomendatu ze-
nien belako kirolariei. Neguan
ere bai?
Neguan ere bai. Nik txertoa hartudut, eta nire familia guztiak erebai. Kirolari guztiek saihestu eginbehar dute badia, eta urmaelekoura irenstea. Bela proban euriaegiten badu, batek baino gehia-gok hepatitisa har dezake.
MARCELO SAYAO / EFE
«Badia zikin
edukitzea
diru fabrika
bat da
udalarentzat»
Marco Moscatelli b Biologoa
Rio de Janeiroko badia eta lakuak ikertuditu, eta atsekabez mintzo da. Jokoenharira haiek garbitzeko emaniko hitza ezda bete, eta oso zikin daude oraindik.
«Arazoa ez da bakarrikekonomikoa, kulturalaere bai. Ingurugiroa ez dalehentasuna Brasilen»
«Rioko badia komun zulo handi bat da.Marea jaisten denean,zabor pila ikus daiteke»
RIO16 b 11 BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a
RIPANEMAKOMUTILAImanol MagroEizmendi
Rio ez daLondres
Ez dakit inkestarik eginden gaiaren inguruan,baina ziur nago Rio deJaneiro dela kalean da-
bilela abesten doan jende batezbesteko handiena duen mundu-ko hiria. Ez naiz kaleko kantariprofesional edo amateurrei buruzari, baizik eta euren burua goxa-tu, penak uxatu edo aspertzen di-relako abesten duten zoro maita-garri horiei buruz. Riokoa, izanere, abesten duen herri bat da,eta, agian, gure begirada okzi-dentalekin, ez dugu abestekoarrazoirik ikusten.
Olinpiar Joko hauek nire biga-rren Jokoak dira, eta oraindik ni-nian tatuatua dut Londresen iadena ondo irten zela. Hain izanziren zuzen eta txintxoak, asepsiagertu izan zuten; alegia, jende as-kori inolako sentimendurik ezzieten eragin. Han, inor gutxikabesten du kalean. Hori bai, au-toa ez hartzeko agindu edo ilarakzuzen egiteko esaten badiete,bete egiten dute.
Baina Rio beste gauza bat da...Beste planeta bat Londresen alde-an. Politikoki zuzenak izanda,onerako eta txarrerako. Rion, ga-rraioa eromena da; polizia eta mi-litarrak, matoiak, eta Jokoek utzi-ko duten ondarea, zalantzazkoa.Hiritarrek badakite oturuntza ga-resti irtengo dela, eta ez direla ga-rai onenak horrelako zerbait har-tzeko. Halere, jendea adeitsua daJokoen aitzakian eta kreditazioaeskegita metroaren lerro berria iaesklusiboki okupatu dugunokin.Londresen baino abegikorragoak.Rioko jendeak txarrean ere mol-datzen daki; iraupena da, eta eu-ria egitean inork ez du korrikaegiten. Euria ezin da eragotzi, eta,aterperik ezean, bustitzen jakinbehar. Bada, Jokoekin antzera;onartuak daude, eta aurrera egi-tea da aukera bakarra. Amorruaazaleratzen bada, manifestazioradeituko dute, edo, eraginkorragoaizan daitekeena, kalean abestukodute, jendeak bere buruari galdediezaion zergatik demontre ari di-ren kantuan.
12 b RIO16BERRIA
Ostirala, 2016ko abuztuaren 5a
RHARTU ETA PASA
Unai Zubeldia
Sakelakoaitzalita
Gaizkile bat iritsi da Riode Janeirora. 27 urtebesterik ez dauka, etabritainiarra da. Txi-
rrindularia. Elizabeth Mary daharen izena. Lizzie Armitsteadere esaten diotena. Delitua? Urte-betean hiru dopin kontroli izkinegin izana. 2015eko abuztuan etaurrian, eta joan den ekainean.Azalpenik gabe gelditu dira azkenbi kasuak, baina Armitsteadekberak argibideak eman zituen le-
Errepideko egungo mundukotxapeldunak sutan jarri ditu aur-kariak, baina, txirrindulariarenazalpenak aintzat hartuta, KirolaArbitratzeko Epaitegiak (TAS)errugabetzat jo du britainiarra.Tropelean izango da etzi. Horibai, aste guztian erasoka ari zaiz-kio aurkariak. Grumari, GrotaFunda eta Vista Chinesa, errepi-deko probako hiru igoerak bainogogorragoa izaten ari da aste guz-tiko sesioa.
henengo delituaazaltzeko: «Sa-kelakoa isilik neukan, eta kontro-latzaileak ez zuen egin nahikoaahalegin ni aurkitzeko».
Eta hori da tristeena. Iraganekohanka sartzeen babesean, kirola-riak gaizkileen pare jarri ditu le-geak, eta kirolariak eurak saka-banatzea lortu du. Kontrol askoeta zorrotzak egitearen aldekoakdira gehienak, baina kontrolakbeti dauka zirrikitua, eta dopinkontuek ere gehiegitan begira-tzen diote patrikari. Ezin ulertuz-koa da, bestela, errusiarrekin ger-tatu dena. McLaren txostena etaDopinaren Aurkako Mundu
Agentziaren (WADA) epaia bare-tuta, Nazioarteko Olinpiar Ba-tzordeak (NOB) Errusia selekziogisa ez zigortzea erabaki du.
Eztabaida daiteke legeak legez-koak diren edo kirolariak gaizki-letzat hartzeko sortuak diren.Baina legeak onartu aurrekoaizan beharra dauka eztabaida ho-rrek. Behin legea onartuta, ezinda egin salbuespenik, multzo iza-teari utzi eta elkarren etsai bihur-tzen direlako kirolariak bestela.
Irudia b Rio de Janeiro
Orekaren mugan dago arrakastaren gakoaGaur iluntzean hasiko dira Rio de Janeiroko Olinpiar Jokoak, eta, bihartik aurrera, kirol festa handia izango da bertan. Baina kirolariakegurrean dabiltza dagoeneko. Entrenamendu saioak egiten ari dira diziplina guztietan, eta, besteak beste, Belgikako gimnasten txandaizan zen atzo. Oreka jokoa muga-mugara eramanda, jauzi ikusgarriak egin zituzten horietako askok. Zalerik eta epailerik gabe, hori bai.Bihartik aurrera berretsi beharko dute orain arteko entrenamenduetan egindakoa, orduan hasiko baita benetako lehia. LI XIN / EFE
%80SALDUTAKO SARREREN
BATEZ BESTEKOA
Rio de Janeiroko Olinpiar Jokoeta-
ko antolatzaileak gustura daude
saldutako sarrera kopuruarekin.
6,1 milioi sarrera jarri zituzten sal-
gai, eta horietatik 4,9 saldu dituzte
dagoeneko, %80. Atzerritarrek
erosi dituzte sarrera horietatik 1,2
milioi, %25 inguru. Paralinpiar Jo-
koetarako %29 bakarrik saldu di-
tuzte oraingoz.
NOBren oniritziajaso du ErrusiakRion lehiatzeko
ERRUSIA b«Bai, jaso dugu oniri-tzia. 270 kirolari errusiar inguruizango dira Rio de Janeiron».Alexandr Zhukov ErrusiakoOlinpiar Batzordeko presidente-aren baieztapena da hori. Azkenhilabeteotako dopin auzien on-doren, Nazioarteko Olinpiar Ba-tzordearen (NOB) oniritzia jasozuen atzo herrialdeak. «Diziplinagehienetan osorik lehiatuko dirataldeak».
«Arazoa ez dagoRioko uretan, aireanbaizik. Ez gaudebehartuta Guanabarabadiako ura edatera,baina bai bertakoairea arnastera»Paulo Saldiva
Medikua eta unibertsitateko irakaslea
Philippe Bergerooaulkian zela, 4-0irabazi du Frantziak
FUTBOLA bFrantziako emaku-mezkoen futbol selekzioak 4-0irabazi zion atzo goizaldean Ko-lonbiari, Belo Horizonten (Brasil),Olinpiar Jokoetako G multzokolehen jardunaldiko azken parti-dan. Multzo berean, AEBek 2-0irabazi zioten Zeelanda Berriari.AEBek eta Frantziak, lehen jar-dunaldiko bi irabazleek, bihar jo-katuko dute bigarren lehia, Eus-kal Herrian 22:00ak direnean.
Garbitzaile bat, Rion, sarreren gunea
garbitzen. ANTONIO LACERDA / EFE