presentation by prof. dr. yücel altunbaŞak, president of tÜbİtak
TRANSCRIPT
TÜBİTAK
Türkiye’nin
Enerji Teknolojileri Vizyonu
Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK
TÜBİTAK Başkanı
Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 26. Toplantısı
TÜBİTAK
Enerji İhtiyacımız Katlanarak Artıyor
Ülkemizde kişi başı enerji tüketiminin OECD ülkeleri ortalamasının üçte biri olması da enerji ihtiyacımızın artacağına işaret etmektedir. *2010 yılına göre
2025 yılı enerji ihtiyacı artışı. (ABD değerinde Kaliforniya hariç verilmektedir.) **Ekmek ve su artışı hesabında turist sayısındaki artış göz ardı edilmiştir.
Kaynaklar: ETKB (2013 yılı Bütçe Sunumu), TÜİK, TMO, The U.S. Energy Information Administration, International Energy Agency (Key World Energy Statistics 2012).
Enerji ihtiyacımız ABD, Çin ve Hindistan’dan hızlı artacak.
2023’e doğru enerjiye olan ihtiyacımız,
ekmek ve su ihtiyacımızdan daha fazla artacak.**
2023’e Doğru Enerji İhtiyacı Artışı* (%)
• Çin : 54
• Hindistan : 63
• Türkiye : 90
• ABD : 10
• OECD : 13
• Dünya : 29
TÜBİTAK
Enerjide Dışa Bağımlıyız
2023’te Enerji İthalatı
106 Milyar Dolar
2012*
106 Milyar Dolar
60 Milyar Dolar
8 Milyar Dolar
2001* 2023**
GAP
3. Havalimanı
Marmaray
*TÜİK fasıllara göre ithalat (27. fasıl) 2012 Dış Ticaret Verileri **ETKB 2023 yılı öngörüsü olan 218 Milyon TEP değerinden 2011 yılı tüketim kompozisyonuna göre hesaplanmıştır.
***GAP Maliyeti: 32 Milyar Dolar, 3.Havaalanı Proje Maliyeti: 10 Milyar Avro = 13,2 Milyar Dolar; Marmaray Projesi Maliyeti (Özkaynak Hariç): 4,3 Milyar Dolar alınmıştır. 2012 yılı haber
kaynaklarında toplam maliyetin 5 Milyar Dolar olacağına dair bilgiler de vardır) Kaynaklar: ETKB Mavi Kitap 2012; 2011 yılı Genel Enerji Dengesi, TÜİK, GAP Projesi: www.gap.gov.tr/proje-ve-
faaliyetler/uluslararasi-iliskiler-genel-koordinatorlugu/uluslararasi-iliskiler; 3. Havalimanı (2013): www.internethaber.com/istanbulun-3.-havalimaninin-maliyeti-529495h.htm, MARMARAY
Projesi(2012): «2012 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu» www.ubak.gov.tr/BLSM_WIYS/UBAK/tr/doc-xls/20120814_135227_204_1_64.pdf, (4,3 Milyar Dolar için Haber Kaynağı
(06.2013): www.finansgundem.com/haber/marmaray_da-sona-yaklasildi/340797, 5 Milyar Dolar için Haber Kaynağı (05.2012): www.memurlar.net/haber/236620/
TÜBİTAK
Hem bol hem de ucuz enerjiye ihtiyacımız var.
En Çok Kullandığımız Enerji Kaynaklarını İthal Ediyoruz
*Dağılımlar 2011 yılı toplam enerji talebi olan 115 Milyon TEP’e göre verilmektedir. Turuncu renk dışa bağımlılığımızın yüksek olduğu kaynakları göstermektedir.
Kaynak: ETKB (2011 Yılı Genel Enerji Dengesi).
2011 Yılı* Enerji İhtiyacımızdaki Payı (%) İthalat Oranı (%) Toplam İthalat (%)
Doğal Gaz
Petrol
Taş Kömürü
Linyit
Hidrolik
Güneş 0,5
Jeotermal 0,5
Rüzgar 0,3
32
27
15
14
4
97
93
88
31
25
13
İthal kaynaklarla enerjiyi ucuza üretemeyiz.
TÜBİTAK
Öneri 1: Yeni Bir Enerji Karmasına İhtiyaç Var
Dışa bağımlılığımızı yerli enerji kaynakları ile azaltabiliriz.
2023 Yılında 3 Milyar TL
Daha Az İthalat*
Elektrik üretiminde yenilenebilir
enerji payı 5 puan artarsa; •Elektrik üretimi kurulu gücü 2 kat arttı.
•Petrol/doğal gaz arama yatırımları 15 kat arttı.
•Kurulu güçte özel sektörün payı %32’den
%57’ye çıktı.
•Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü kuruldu.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
*Yenilenebilir enerji kaynakları: Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynakları şeklinde
tanımlanmaktadır. Bu kaynakların 2023 elektrik üretimindeki (500 Milyar kWh) payının %35 olmasına göre hesaplama yapılmıştır.
Kaynaklar: ETKB (2013 yılı Bütçe Sunumu), ETKB (Nükleer Santraller ve Ülkemizde Kurulacak Nükleer Santrale İlişkin Bilgiler), Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji
Belgesi, 5346 sayılı "Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun”, IEA, OPEC
TÜBİTAK
Öneri 2: Yerli Üretime Odaklanmamız Gerekiyor
Hidrolik
Kömür
Rüzgar
Güneş
Yerli kaynaklarımıza uygun yerli teknolojileri geliştirmeliyiz.
19,6
12,5
2,5
36
30
20
3
20
12
20
23
* Sadece yerli kaynaklarımıza dair bilgi verilmektedir.
Kaynaklar: ETKB, TEİAŞ (Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu 2012), ETKB YEGM Web Sayfası 2013, Elektrik Üreticileri Derneği Web
Sayfası 2013, Mimar ve Mühendisler Grubu Web Sayfası 2013, TKİ Genel Müdürü Konuşma Metni
Elektrik Üretimi için Kurulu Kapasite
(2012: 58 GW)
Öngörülen Kapasite
(2023 :100 GW)
TÜBİTAK
Enerjide Yerli Üretim için Önemli Protokol
Ülkemizin ihtiyacı olan enerji üretim ve iletim teknolojilerini
geliştirmek amacıyla ETKB, BSTB ve TÜBİTAK
arasında protokol imzalandı.
TÜBİTAK
MİLTES - Termik Santral Teknolojilerinin Geliştirilmesi
36 Milyar Dolarlık pazar potansiyeli var (2023)
• Elektrik üretimindeki pay %40
• 54 santral (anahtar teslim)
• Maliyeti 1,7 Milyar Dolar (1000 MW)
• Pulvarize KK Akışkan Yatak
2023 Hedefi : 30 GW
2012 Değeri : 12,5 GW
17,5 GW yerli olarak yapılırsa;
Soma
Kaynaklar : ETKB (2013 yılı Bütçe Sunumu), TKİ Genel Müdürü Konuşma Metni
TÜBİTAK
MİLHES - Hidroelektrik Enerjisi Teknolojilerinin Geliştirilmesi
18 Milyar Dolar pazar potansiyeli var (2023)
• Seyhan, Karkamış
• 303 santral
• Türbin, jenaratör, SCADA
• TURBO Enstitüsü (Slovenya)
2023 Hedefi : 36 GW
2012 Değeri : 19,6 GW
16,4 GW yerli olarak yapılırsa;
Karkamış
Kaynaklar : DSİ (2012), ETKB (2013 yılı Bütçe Sunumu), TURBO Enstitüsü: www.turboinstitut.si.
TÜBİTAK
TRİJEN - Biyokütle ve Kömür Karışımlarından Sıvı Yakıt Üretimi
Kömürlerimizin katma değeri en az iki kat artacak.
• Güney Afrika %35
• 1 ton kömür 160 litre yakıt
*1 varil ham petrolün 2012 yılı fiyatı 109 dolardır.
Kaynak: OPEC
• Kömür ve biyokütleden sıvı yakıt, elektrik
enerjisi ve ısıtma amaçlı ısı üretilmesi
TÜBİTAK
Bölge Isıtma - Termik Santral Atık Isılarının Değerlendirilmesi Projesi
• 22 bin konutluk pilot proje
• % 40 daha ekonomik ısınma
• 620 bin konutluk potansiyel
Yılda 1,8 Milyar TL tasarruf sağlanacak.
Bursa Karıncalı Beldesi’nde başladı, sıra Soma’da
Birleşik Isı Üretim Sistemi ile Isıtma Oranı
Danimarka % 60
Almanya % 20
*2011 değeri çok küçük olduğundan ihmal edilmiştir.
Kaynak: «District Heating and Cooling, Country By Country/ 2007 Survey and 2013 Survey, Euroheat&Power»,
TÜBİTAK
MİLKAS - Kükürt Arıtma Sistemlerinin Geliştirilmesi
*Milli Termik Santral Kükürt Arıtma Sisteminin Geliştirilmesi ve Yerlileştirilmesi Projesi,
**Kükürt, azot oksit arıtmra ve toz tutma teknolojileri
***”Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği” yönetmeliklerimize göre sınır değeri 1000 mg’dan 400 mg’a düşürülecektir.
• SO2’nin sınır değeri %60 düşürülecek***
4 Milyar Dolarlık pazar potansiyeli var (2023)
• Baca gazı arıtma sistemleri geliştirilmesi**
TÜBİTAK
2023 Yılına Doğru Sahip Olacağımız Teknolojiler
Termik santral tasarım
ve imalat teknolojileri
Rüzgar enerji santrali
teknolojileri
Güneş enerjisi
teknolojileri
Hidroelektrik enerjisi
teknolojileri
%80 YERLİLİK HEDEFİ
Yeni İş Modeli
Kükürt arıtma sistemi
teknolojileri (%80)
Şebeke Bağlantı
Teknolojileri (YGDA )
Kömür gazlaştırma ve
sıvılaştırma teknolojisi (%75)
Teknoloji Transferi ve İş Modelleri
TÜBİTAK
Öneri 3: Enerji Verimliliği Artırılmalı
*Ulaşım (taşıtlar ve tarım makinaları)
1 varil ham petrol fiyatı 2012 yılı fiyatı kullanılmıştır. 1 Dolar: 1,8 TL alınmıştır. Atatürk Barajı’nın maliyeti 3,7 Milyar Dolar olarak alınmıştır.
Kaynak: ETKB web sitesi, Enerji Verimliliği, ETKB (2011 Yılı Genel Enerji Dengesi), Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası, OPEC
2023’e doğru Türkiye’de enerji verimliliği ile enerji tasarrufu potansiyeli
Sanayi %20 Konut %30 Ulaştırma* %15
Yılda 5 Milyar Dolar Yılda 7 Milyar Dolar Yılda 2 Milyar Dolar
38 Atatürk Barajı
10 Yılda
140 Milyar Dolar
Tasarruf Potansiyeli
Ülkemizde tüketilen enerjinin sektörel dağılımı
Diğer: %29
TÜBİTAK
Enerji,
tarih boyunca ülkelerin dünya lideri konumunda olmalarında
en büyük etken oldu; bundan sonra da öyle olacak...
Enerji ve Şah-Mat Etkisi
İlginize Teşekkür Ederim.