HERDENKING  REICHSPOGROM  KRISTALLNACHT  9-­‐10  NOVEMBER  1938  

Van  harte  welkom  •  Toespraak  opperrabbijn  Binyomin  Jacobs  •  Geschiedenis  Kristallnacht,  Klaas  de  Jong  •  Kinderen  op  Fredeshiem,  Klaas  Prins  

•  AfsluiBng  pastoor  Theo  van  der  Sman  

•  Koffie/thee  en  boeken  voor  Cheider  

Raad  van  Kerken  Steenwijk  e.o.  

Titus  verwoest  Jeruzalem  in  het  jaar  70  (3830)  

De  overwinning  op  Judea  wordt  gevierd  met  speciale  Romeinse  munten  

JUDEA  CAPTA  

Na  de  val  van  Judea  worden  de  Joden  verstrooid  over  alle  volkeren  

In  1933  is  minder  dan  1  %  Duitse  bevolking  Joods  

27  februari  1933  Rijksdag  Communisten  krijgen  de  schuld  

Hitler  krijgt  absolute  macht  vanwege  communisXsch  gevaar  

Jezus  zei:  ‘…de  redding  komt  immers  van  de  Joden.’  (Joh.  4  :22)  

Kristallnacht  9-­‐10  november  1938     Marc  Chagall  Detail  1938  

24  maart  1939  

 Iedere  laars  die  dreunend  stampte  en  elke  mantel  waar  bloed  aan  klee_,  ze  worden  verbrand,  een  prooi  van  het  vuur.  (Jesaja  9:4)  

Hij  zal  rechtspreken  tussen  de  volken,  over  machXge  naXes  een  oordeel  vellen.  Zij  zullen  hun  zwaarden  omsmeden  tot  ploegijzers  en  hun  speren  tot  snoeimessen.  Geen  volk  zal  nog  het  zwaard  trekken  tegen  een  ander  volk,  geen  mens  zal  meer  weten  wat  oorlog  is.  

De  boekrol  van  Jesaja  spreekt  van  een  ommekeer  

Geschiedenis  Kristallnacht  en  Joodse  gemeente  

Steenwijk  EUR  4,95  

Per  verkocht  boekje    2  euro  naar  

het  Cheider  in  Amsterdam  

Vluchtelingenkinderen    in    Steenwijk  (Fredeshiem)  

en  Dieren  (  Johanneshof)  

Wat  er  aan  vooraf  ging    

•  Medio  1938  HeroprichXng    Algemene  commissie  Buitenlands  Noden    

•  Groot  Bridanië  stelt  grenzen  open  voor  opvang  van  10.000  kinderen  

•  Kindertransporten  via    Hoek  van  Holland  naar  Londen.  

November  1938  

•  Hylkema  29  nov.  1938    naar  Berlijn    •  Broederschapshuizen  komen  in  beeld  voor  opvang  van  vluchtelingen    

•  Veel  kinderen  blijven  in  Nederland  omdat  ouders  wensten  dat  ze  in  een  bereikbare  afstand  waren  

•  Overheid  gaat    zich    met  de  opvang  bemoeien    

•  (pg.9)  

•  In  overleg  met  de  regering  wordt  in  december          1938    besloten    dat  de  BH’s  te  Bilthoven,  Schoorl  en  Elspeet  bedden  beschikbaar  stellen  voor  100  volwassenen  en  190  kinderen.  

•  Over  Fredeshiem  wordt  in  dit  besluit  niet  gesproken  ,  maar  dat  komt  waarschijnlijk  omdat  Fredeshiem  niet  viel  onder  de    Gemeentedag-­‐beweging.  Fredeshiem  was  een  aparte  sBchBng  

•  Hiemwar  neemt  in  januari  al  wel  maatregelen  voor  de  opvang  o.a  door  de  aanleg  van  een  elektriciteitskabel.  Ook  wordt  gezorgd  dat  er  bij  de  komst  huishoudelijke  personeel  kan  opdraven.  

Februari  1939    huizen  worden  doorgelicht  en  beschreven.  Bezien  wordt  of  er  vluchtelingen  gescheiden  van  de  gasten    kunnen  worden  opgevangen.    Fredeshiem  ziet  dat  niet  zi[en  op  1  juli  moet  het  huis  weer  draaien  voor  gasten  

Februari  1939  

•  Discussie  over  verdeling    •  Kinderen  al  in  Nederland  opgevangen  in  quarantaine  kamp  in  Heijplaat  bij  Roderdam  

•  Fopma  schrij_  dat  kinderen  kunnen  komen,  maar  burocraten  houden  snelle  komst  tegen.        

•  Erbarmelijke  omstandigheden  

•  Botsing  tussen  orthodoxe  ,  liberale    en  gedoopte  Joden  

•  Heimwee  •  Luizen  •  Zoeken  naar  aparte    opvangplaatsen  voor  kinderen    en  voor  de  diverse  groepen  volwassenen  

•  De  DG  huizen  bieden    hierbij  uitkomst.      Schoorl    liberale  volwassenen  ,                                      Bilthoven  orthodoxen  totaal  106  en                                              Fredeshiem  39  kinderen  

Eerste  Kinderen  komen  21  maart  1939  Tweede  groep  30  maart  en                                      nog  twee  illegaal    begin  april  •  Na  de  ontberingen  van  Heijplaat  ervoeren  de  kinderen  Fredeshiem  als  wunderbar.    

•  17  meisjes  en  23  jongens    in  de  lee]ijd  van  van  6  tot  14  jaar  

•  De  eerste  groep  kwam  op  één  na  allemaal  uit  Wenen  Waren  allemaal  gedoopt  

•  De  tweede  groep  was  veel  gemêleerder  daar  waren  ook    niet    christelijke  gedoopte  kinderen  bij  .  

•  Twee    jongens  zijn    door    twee  Gieterse    jonge    mannen  bij  Gronau    illegaal  over  de    grens  gesmokkeld.  

Per  bus  gebracht    

•  Da    Leignes  –Bakhoven  had  tot  4  mei  de  hoofdleiding.    Zij  werd  geassiteerd  door    een  zestal  vrijwilligers  waaronder  de  werkeloze  onderwijzers  Bart  Heeg  en  Riekele  Oosten.  Zij  gaven  de  kinderen  les  en  met  succes.  Er  waren  er  bij  die  na  drie  maanden  al  goed  Nederlands  spraken  en    konden  lezen.    In  het  archief  van  Steenwijk  ligt  een  fotoalbum  dat  speciaal  voor  en  over  deze  groep  werd  samengesteld  .  Daarin  zien  de  kinderen  te  zien  bij  allerlei  gelegenheden.  Aardappelschillen,  de  was  doen,  maar  ook  zwemmen  ,  wandelen  over  De  Bult  .  Uit  alles  blijkt  dat  de  kinderen  het  naar  hun  zin  hadden.    

•  Er    was  goed  contact  met  de  ouders.  Toch  blij]  de  vertwijfeling.    Wanneer    zien  we  elkaar  weer.?  

Zwemmen Aardappelen schillen

JOHANNESHOF Groep was al verkleind tot 25 Er waren kinderen teruggegaan naar hun ouders opgenomen in gezinnen

vertrokken naar hun ouders in Engeland De directrice vraagt voor de kinderen toelating op de scholen. Schoolbesturen doen aanvan-kelijk moeilijk. Zij willen een extra bijlage uit het werkeloosheidsubsidiefonds om werkeloze onderwijzer in te zetten voor extra onder-steuning bij de lessen.

Vertwijfeling  

•  Na  15  mei  weer  terug  op  Johanneshof,  vraag  blij]  hoelang  kunnen  ze  daar  blijven  ,  zou  de  regering  toestemming  geven  hen  bij  gezinnen  onder  te  brengen,  of  moeten  ze  toch  terug  naar  hun  ouders.    Enkele  hebben  echter  een  stuk  getekend  nooit  meer  de  Duitschen  bodem  te  betreden.  

•  Al    op    29  mei  adviseert  Biza    de  kinderen  onder  te  brengen  in  pleeggezinnen.  Daarmee  wordt  een  dreigende  verhuizing  maar  een  kamp  voor  volwassennen  afgewend.  

PLEEGGEZINNEN  •  Er  moest  wat  gebeuren,  want  op  last  van    de  beze[er  wordt  het  huis    begin  augustus  gesloten.  

•  Alle  kinderen  worden  verplicht  hun  ouders  een  brief  te  sturen  met  het  verzoek  hun  terug  te  la-­‐ten  komen.Slechts  enke-­‐le  ouders  stemmen  

hiermee  in.  

•  TegelijkerBjd  waren  de  begeleiders    van  de  groep  druk  bezig    gastgezinnen  te  vinden  voor  die  jongeren  die  niet  terug  wilden  of  konden.    En  dat  lukte    voor  de  restgroep  van  17  kinderen.  

Vooral  opvang  bij  Dominees  

•  Da  Leignes  Bakhoven    Borne  twee,  •  Da  Freivel  uit  Dokkum  twee  •  Da  van  Slooten    Hindeloopen  twee  •  Da  W.A.  Jolles  Gorredijk      één    •  De  2  illegalen  zijn  in  Giethoorn  opgevangen  •  Op  een  paar  na  hebben  alle  kinderen  de  oorlog  overleefd    

en  in  Nederland  gebleven.  De  meesten  hebben  nog  lang  na  de  oorlog  “contact”    met  hun  .  noem  het  maar  verzorgers  gehouden,                                    

•  Ik    lees  nu  de  laatste  bladzijden  uit  het  boek  van  Hoekema  voor,  waar  ook  ik  door  mijn  contacten  met  Olga  Pollack  en  Anselm  Cotron  een  bijdrage  had.  

Naschri]  

•  De  mensen,  die    opgekomen  zijn  voor  deze  kinderen  zijn  na  de  oorlog  hiervoor  pas  na  hun  dood  onderscheiden.    Zo  kregen  da  Leignes  Bakhoven    en  de  hr.  Schra  uit  Giethoorn  postuum  de  Yad  Vashem  onderscheiding.                          Het  waren  met  recht  de  SBllen  in  den  Lande  die  gezorgd  hebben  dat  er  zoveel    kinderen  gered    zijn.  

Napraten  en  …  

•  Gezocht:  belangstellenden  voor  oprichBng  sBchBng  Stolpersteine  Steenwijk  

•  Gezocht:  hulp  onderhoud  Joodse  begraafplaats  •  BoekenacBe  voor  Cheider