prelim result aging survey2 › wp-content › uploads › 2014 › 09 › prelim_elderly... ·...

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ

0 รายงานผลการศกษาเบองตนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

รายงานผลการศกษาเบองตน

การสารวจสขภาวะผสงอายไทย ป 2556

ภายใตแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการ

นกวจย

นายสรเดช ดวงทพยสรกล

นายธระ ศรสมด

นางสาวแกวกล ตนตพสฐกล

ดร.นพ.ยศ ตระวฒนานนท

ผศ.ดร.ลล องศรสวาง

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ (HITAP)


i รายงานผลการศกษาเบองตนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

คานา

ปจจบนประเทศไทยเปนสงคมผสงอายและมแนวโนมผสงอายจะเพมสงขน คาดการณวาในอก 10 ป ขางหนา (พ.ศ. 2564) ประเทศไทยจะกลายเปน “สงคมสงวยอยางสมบรณ:Aged Society) ความเจบปวยถอเปนปญหาหลกของผสงอาย เชน โรคเบาหวาน ความดนโลหต ปญหาขอเขาเสอม ซงลวนแตสงผลตอการดาเนนชวตประจาวน รวมไปถงผดแลผสงอาย

แมกระทรวงสาธารณสขจะมบทบาทในการดาเนนงานตางๆ เพอใหผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค แตทผานมามผลการดาเนนงานเพยงรอยละ 18.7 จากเปาหมายการดาเนนงาน รอยละ 30 ในขณะทผลการดาเนนงานตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการซงเปนตวชวดทสาคญของรฐบาลและกระทรวงสาธารณสข ยงไมมระบบการรายงานขอมลทไดมาตรฐาน

สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย รวมกบโครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ จงจดทา “โครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทย ป 2556” ขน เพอสารวจ วเคราะห สงเคราะห ขอมลการดาเนนงานผสงอายสาหรบวางแผนการดาเนนงานพฒนาคณภาพชวตผสงอายและเปนขอมลสาหรบผบรหารในการตดสนใจเชงนโยบายตอไป

คณะวจย

มกราคม 2557


ii รายงานผลการศกษาเบองตนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

บทสรปผบรหาร

ในป พ.ศ. 2555 กรมอนามย รวมกบหนวยงานอนๆ ของกระทรวงสาธารณสข ตระหนกถงความสาคญในการพฒนาคณภาพชวตผสงอาย จงไดรวมกนจดทาและดาเนนแผนงาน “โครงการสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการ” ขน โดยบรณาการงานรวมกบภาคเครอขายตางๆ สาหรบกรมอนามย โดยสานกสงเสรมสขภาพ ไดจดทาและดาเนนแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการตงแตนนมา หลงดาเนนการมา 1 ป สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และโครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ จงมการสารวจสถานการณปญหาสขภาวะของผสงอาย รวมทงตดตามผลการดาเนนงานดแลสขภาพผสงอายตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการดงกลาว โดยสารวจขอมลผสงอายจานวน 14,000 คน จาก 28 จงหวดเปนตวแทนครอบคลมทง 12 เครอขายบรการสขภาพ และสารวจระบบการใหบรการของสถานพยาบาลในพนททสารวจสขภาวะผสงอาย จานวน 500 แหง โดยมงหวงเพอคนหานาขอมลจากการดาเนนงานตามแผนงานดงกลาวมาใชประโยชนในการวางแผน ปรบปรงและพฒนากลยทธการดาเนนงานพฒนาคณภาพชวตผสงอายและผพการตอไป

ขอคนพบทสาคญ

1. ผสงอายรอยละ 5.8 (140 คน) ทขนทะเบยนเปนคนพการ ซงความพการสามลาดบแรก ไดแก ความพการทางการเคลอนไหว การเหน และการไดยนและสอความหมาย (รอยละ 43, 27 และ 4.6 ตามลาดบ) ในจานวนคนพการเหลานรอยละ 14 ยงไมเคยไดรบเบยคนพการ มรอยละ 48 ทระบวาตนจาเปนตองใชเครองชวยความพการ แตกลมดงกลาวมรอยละ 42 ทระบวาไมไดใช ผพการสวนใหญไดรบการฟนฟสมรรถภาพ โดยเฉพาะการฝกทากจวตรประจาวน/ทกษะการดารงชวต การทากายภาพบาบด เปนตน

2. ถงแมการใหสมดคมอดแลสงเสรมสขภาพผสงอายจะเปนกจกรรมสาคญของโครงการ แตพบวามผสงอายเพยงรอยละ 7 เทานนทระบวามสมดคมอฯ ทงยงพบวาผสงอายกลมทมรอยละ 45 ทไมไดใชสมดคมอเลย

3. พบผสงอายมภาวะอวนประมาณถง 1 ใน 3 (รอยละ 30) โดยพบเพศหญงมภาวะอวนมากกวาเพศชายอยางชดเจน (รอยละ 18.3 และ 11.2) นอกจากนนผสงอายเปนผทมภาวะอวนและมรอบเอวมากกวาปกตถงรอยละ 17.5

4. ผสงอายประมาณ 4 ใน 10 คนมฟนใชงานนอยกวา 20 ซหรอ 4 คสบ (รอยละ 39) ซงกลมเหลานมความเกยวของกบการมคา BMI ทตากวาปกต และยงพบวากลมเหลานมพฤตกรรมการรบประทานผกหรอผลไมนอยกวาผสงอายทมฟนใชงานอยางนอย 20 ซหรอ 4 คสบ โดยเฉพาะผสงอายหญงจะพบมากกวาชายอยางชดเจน

5. พบผสงอายมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในสดสวนทสง คอ พบวามประมาณ 6 ใน 10 คนทออกกาลงกายหรอออกแรงอยางนอย 15 นาทตอครง/สปดาหละ 3 วน ทานผกผลไมเปนประจา และดมนาวนละ 8 แกว (มากกวารอยละ 60)

6. การเขาถงบรการตรวจคดกรองและตรวจประเมน ตดตามอาการของโรคทสาคญ ไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสงมแนวโนมทด โดยโรคเบาหวาน พบวารอยละ 72 (ของทงผปวยเกาและไมเคยปวย) ไดรบการคดกรองหรอตรวจประเมน ตดตามอาการในรอบ 12 เดอนทผานมา โดยเฉพาะผเปนโรคเบาหวาน เกอบทงหมดไดรบการตรวจประเมน ตดตามอาการในรอบ 12 เดอนทผานมา (รอยละ 95) เชนเดยวกบความดนโลหตสง และยงพบวาการตรวจคดกรองและตรวจประเมน ตดตามอาการในรอบ 12 เดอนทผานมาของโรคความดนโลหตสงมมากกวาโรคเบาหวาน

7. การประเมนระดบความรนแรงของขอเขาเสอม และการคดกรองผทมแนวโนมเปนโรคซมเศรา มคอนขางนอยมาก คอ รอยละ 12.3 และ 27.7 ตามลาดบ ทงนการประเมนความรนแรงขอเขาเสอม อาจเปนเรองใหม ทง

iii รายงานผลการศกษาเบองตนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

ดานการบรหารจดการ เครองมอและความเชยวชาญของผประเมน จงอาจทาใหการคดกรองดาเนนการไดไมมากนก แตการคดกรองผทมแนวโนมเปนโรคซมเศราหรอ 2Q สามารถดาเนนการโดย อสม.หรอ รพ.สต. และมระยะเวลาของการดาเนนงานมาระยะหนง ซงอาจมขอจากดหรอปญหาอปสรรคในระดบพนท หรอระดบอนๆ เกยวของกน

8. แมบรการตรวจคดกรองและตรวจประเมน ตดตามอาการของโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง จะมแนวโนมทด แตพบวาคณภาพของการแจงผลการตรวจเพอสรางความตระหนกในการตดตามภาวะของผสงอายไมดเทาทควร ซงการวเคราะหประสทธภาพของการแจงผลของเจาหนาท โดยสอบถามจากผสงอาย พบวา ผสงอายสามารถบอกผลไมปกตและสามารถระบคาไดถกตอง รอยละ 55 (โรคความดนโลหตสง) และรอยละ 56 (โรคเบาหวาน) ซงนนอธบายไดวามคนเกอบครงหนงทมผลปกตแตไมทราบวาตนเองผดปกต จากขอมลดงกลาวแสดงถงการใหบรการของเจาหนาททเนนดานปรมาณหรอจานวนผสงอายทตองมารบการคดกรอง แตไมไดใหความสาคญตอความเขาใจหรอการทาใหผสงอายเกดความตระหนกและทราบคาการตรวจเพอประเมนและตดตามอาการของตนเอง เชนเดยวกบอาการหรอสญญาณเตอนของโรคซมเศรา ทผสงอายควรรเพอเตอนและหาทางออกทเหมาะสมหากเกดอาการหรอความรสกอยางใดอยางหนง แตจากการสารวจพบวามผสงอายมากถง 3 ใน 4 ไมทราบวาอาการหรอความรสกดงกลาวเปนสญญาณเตอนของโรคซมเศรา อกทง แมผลสารวจพบวาผสงอายไดรบคาแนะนาใหหลกเลยงพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรค (มากกวารอยละ 90) แตยงพบวามรอยละ 10.8 สบบหรเปนประจา รอยละ 3.0 ดมเครองดมแอลกอฮอลเปนประจา ซงขอมลพฤตกรรมเสยงไมไดแตกตางจากการสารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย ครงท 4 ในปพ.ศ.2554 (5)

9. ดานการมสวนรวมกบชมชนของผสงอายในรอบ 12 เดอนทผาน พบวา มรอยละ 60 ไมไดเปนสมาชกชมรมผสงอายใน แตสวนใหญจะเขารวมกจกรรมตางๆ ทมในหมบานหรอชมชน ไมวาจะเปนกจกรรมงานทหนวยงานในหมบานหรองานอนๆ ทชาวบานในหมบานจดขนกตาม แตกยงพบวามถงรอยละ 14 ทไมเขารวมกจกรรมใดๆ ในหมบานในรอบ 12 เดอนทผานมาเลย

10. สาหรบการปรบปรงทางกายภาพสถานพยาบาลเพออานวยความสะดวกสาหรบผสงอายและคนพการ พบวาผสงอายมากกวารอยละ 60 ระบวาสถานพยาบาลโดยเฉพาะ รพ.สต. มทางลาดชน มราวจบพยงเดน นอกจากนนยงระบวารอยละ 77.7 เคยใชบรการสวมนงราบหอยขา ซงสวมตางๆ ในสถานพยาบาลทเคยใช ผสงอายสวนใหญเหนวามความปลอดภย

การตดตามประเมนผลการดาเนนงานโครงการ โดยภาพรวมพบวาผสงอายมแนวโนมเขาถงบรการสขภาพดานการคดกรองโรคเบาหวาน ความดนโลหตสงเพมมากขน โดยพบวากลมผไมปวยทง 2 โรคไดรบการคดกรองมากกวารอยละ 80 แตมเพยงโรคความดนโลหตสงทดาเนนการตามเปาหมายการคดกรองทรอยละ 90 สวนการคดกรองโรคเบาหวานไมเปนไปตามเปาหมาย

ในกลมผปวยทง 2 โรคไดรบการตดตาม ประเมนอาการ รวมทงพฒนาทกษะทางกายและจตใจเพอปองกนและควบคมอาการรนแรงของโรคดขน แตอยางไรกตามยงพบวาผปวยประมาณรอยละ 15-19 มภาวะแทรกซอน โดยภาวะแทรกซอนผ ปวยเบาหวานสาคญ คอ โรคเบาหวานขนจอประสาทตา โรคไต มแผลเรอรง สาหรบภาวะแทรกซอนผปวยความดนโลหตสงสาคญ คอ โรคไต กลามเนอขาดเลอด หลอดเลอดสมอง อกทงยงมผสงอายจานวนหนงทซอยาชดรบประทานเอง

สาหรบการคดกรองโรคหรอปญหาสขภาพอนๆ ไดแก โรคซมเศรา ประเมนความสามารถในการทากจวตรประจาวน (ADL) ประเมนความรนแรงของโรคขอเขาเสอม จากการสอบถามผสงอายพบการคดกรองนอยมาก ไมเปนไปตาม

iv รายงานผลการศกษาเบองตนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

เปาหมายทกาหนด นอกจากนนยงพบการตดตามอาการ หรอการพฒนาทกษะเพอควบคมและปองกนความรนแรงของโรคของผปวยกลมนคอนขางนอย

ผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคทง 5 ดาน คอ เปนผสงอายทออกกาลงกาย รบประทานผกผลไมสด และดมนาสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวาเปนประจา ตองไมดมเครองดมแอลกอฮอลและไมสบบร เปาหมายทกาหนดไว คอ รอยละ 30 พบผสงอายมเพยงรอยละ 24.5 มพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงตากวาเปาหมายทกาหนด โดยผสงอายผหญงมสดสวนพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคสงกวาผสงอายชาย

ระบบจดบรการสขภาพทบาน (Home health care) ทไดจากการสารวจ คอ การประเมนอาการและออกเยยมบานโดยบคลากรทางการแพทย ซงพจารณาในกลมผปวยตดเตยง จะเหนไดวาผปวยตดเตยงสวนใหญไดรบการเยยมบาน แตมประมาณรอยละ 12 ทระบวาในรอบ 12 เดอนทผานมายงไมเคยไดรบการเยยมบานจากบคลากรทางการแพทยเลย

สถานการณและปญหาอปสรรคเกยวกบการจดการขอมลและการวเคราะหขอมล

อยางไรกตาม ผลการสารวจนยงขาดขอมลผสงอายและขอมลระบบการใหบรการของสถานพยาบาลในพนท ซงยงไมสามารถวเคราะหเพอประเมนในภาพรวม จงอาจยงไมสามารถสรปขอเทจจรงจากขอมลเหลานได ขอมลทนามาวเคราะหเปนขอมลจากการสารวจสขภาวะผสงอายเพยง 7 จงหวด ซงการวเคราะหและเขยนรายงานครงตอไปจะตองไดรบแบบสมภาษณใหครบทกจงหวด แตปญหาอปสรรคสาคญคอ ขณะนม 9 จงหวดทยงไมสงแบบสมภาษณกลบมาทสวนกลาง ทางทมวจยไดตดตามและสอบถามกลบไปยง 9 จงหวดน พบวาม 3 จงหวดกาลงดาเนนการเกบขอมล ม 4 จงหวดอยระหวางตรวจสอบขอมล และม 2 จงหวดกาลงเตรยมสงขอมลมาสวนกลาง

สาหรบขอมลระบบการใหบรการของสถานพยาบาล ไดแก รพ.สต. รพช. รพศ. และ รพท. ในพนท เปนการสงแบบสอบถามทางไปรษณย โดยใหเจาหนาทจากสถานพยาบาลเปนผกรอกและสงกลบมาทสวนกลาง จากจานวนการสงสอบถามทงหมด 500 ชด ไดรบการสงกลบมา 170 ชด ทางทมวจยจากสวนกลางจะตองดาเนนการตดตามเรงรดอกครง นอกจากนนยงพบวาแบบสอบถามบางชดมขอมลไมสมบรณ จาเปนตองตรวจสอบกบเจาหนาทเหลานนอกครง

จากการตดตามและสอบถามไปยงผประสานงานจงหวดทยงไมสงขอมลกลบมาทสวนกลางนน ทกจงหวดยนยนวาจะสงขอมลการสารวจฯ มาทสวนกลางภายในเดอนมกราคม 2557 ดงนนทางทมวจยจงกาหนดใหวนท 31 มกราคม 2557 เปนวนสดทายของการเกบขอมลการสารวจฯ รวมทงกาหนดการวนสดทายของการตดตามขอมลจากแบบสอบถามระบบการใหบรการของสถานพยาบาลดวย หลงไดรบแบบสมภาษณและแบบสอบถาม ทางทมจะบนทกขอมลภายใน 2 สปดาหและดาเนนการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลจะเปนไปตามกรอบการศกษาวจย นอกจากนนจะวเคราะหเพมเตมเพอระบใหเกดความชดเจนถงปจจยหรอปญหาทสงผลหรอเกยวของกบการเขาถงบรการการตรวจคดกรองฯ หรอสงผลตอปญหาสขภาพทสาคญของผสงอาย รวมทงจะแยกวเคราะหในระดบศนยเครอขายบรการ เพอความจาเพาะของขอมลตอบรบทของพนทนนๆ

อกทงจากการปรกษากบสานกสงเสรมสขภาพกลมงานผสงอาย กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข จะจดประชมผเชยวชาญขน 2 รอบในชวงเดอนกมภาพนธถงมนาคม 2557 เพอพพากษงานวจยและนาเสนอผลวจยเพอหาแนวทางในการพฒนาการดาเนนงานของแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการตอไป

v รายงานผลการศกษาเบองตนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

สารบญ

หนา คานา .................................................................................................................................................................... i

สารบญ ................................................................................................................................................................ ii

สารบญรป ......................................................................................................................................................... vi

สารบญตาราง ....................................................................................................................................................vii

บทท 1 บทนา ..................................................................................................................................................... 1

บทท 2 ระเบยบวธวจย ....................................................................................................................................... 3

บทท 3 ผลการศกษา ........................................................................................................................................ 11

บทท 4 อภปรายผล .......................................................................................................................................... 41

เอกสารอางอง ................................................................................................................................................... 45

ภาคผนวก ......................................................................................................................................................... 46

vi รายงานผลการศกษาเบองตนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

สารบญรป หนา

รป 1 รอยละของตวอยางผสงอายทใชสทธการรกษาพยาบาล .......................................................................................... 12 รป 2 รอยละของตวอยางผสงอายทเปนผพการ ............................................................................................................ 12 รป 3 รอยละของผสงอายทเปนผพการจาแนกตามประเภทความพการ .............................................................................. 13 รป 4 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทมสมดคมอการดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย ............................................................. 13 รป 5 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทมสมดคมอการดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย ............................................................. 13 รป 6 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามเพศและดชนมวลกาย (BMI) ..................................................................... 14

รป 7 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทเปนโรคเบาหวานจาแนกตามเพศและคาดชนมวลกาย ................................................ 15 รป 8 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทเปนโรคความดนโลหตจาแนกตามเพศและคาดชนมวลกาย ......................................... 15 รป 9 รอยละกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามโรคขอเขาเสอมและคาดชนมวลกาย ............................................................... 15 รป 10 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามจานวนฟนใชงานและคาดชนมวลกาย ...................................................... 16 รป 11 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามรายไดครอบครวและคาดชนมวลกาย ....................................................... 16 รป 12 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไปรบการรกษาตดตามอาการจาแนกตามกลมโรค ................................................... 17 รป 13 จานวนของกลมตวอยางผสงอายทเปนผปวยตดเตยงจาแนกตามแนวโนมซมเศราและการเยยมบาน................................ 20 รป 14 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจแนกตามกลมโรคและการคดกรองโรค ................................................................... 20 รป 15 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมคาระดบนาตาลจากการตรวจคดกรองโรคเบาหวานจาแนกตามจงหวด ..................... 21 รป 16 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาระดบนาตาลจากการตรวจคดกรองโรคเบาหวานจาแนกตามเขต .................. 21 รป 17 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาระดบนาตาลจากการตรวจคดกรองโรคเบาหวานจาแนกตาม ....................... 22 รป 18 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาความดนโลหตจากการคดกรองโรคความดนโลหตจาแนกตามจงหวด ............. 23 รป 19 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาความดนโลหตจากการคดกรองโรคความดนโลหตจาแนกตาม ...................... 23 รป 20 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาความดนโลหตจากการคดกรองโรคความดนโลหตจาแนกตาม ...................... 23 รป 21 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามพฤตกรรมสขภาพ ............................................................................... 26 รป 22 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตและพฤตกรรมการดมสรา/เครองดม ................... 26 รป 23 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตทไดรบคาแนะนาหลงการตรวจคดกรอง ............... 27 รป 24 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามการมปญหาทางสขภาพจตกบพฤตกรรมการดมสรา/เครองดม ...................... 27 รป 25 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามจานวนฟนใชงานกบพฤตกรรมการรบประทานผกผลไม ............................... 28 รป 26 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามการเขารวมกจกรรมกบระดบความพงพอใจ .............................................. 28 รป 27 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทรบบรการในสถานพยาบาลในรอบ 12 เดอนจาแนกตามการสภาพแวดลอม ................... 29 รป 28 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทรบบรการในสถานพยาบาลในรอบ 12 เดอนจาแนกตามประเภทการใชสวม ................... 29 รป 29 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทใชหองสวมในสถานพยาบาลจาแนกตามสภาพแวดลอมภายในหองสวม ....................... 30

vii รายงานผลการศกษาเบองตนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

สารบญตาราง หนา

ตาราง 1 รอยละของผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพไมพงประสงค จาแนกตามภาค[4] ................................................................................................. 4

ตาราง 2 รายละเอยดขนและวธการคานวณกลมตวอยาง ........................................................................................................................................................ 5

ตาราง 3 พนทและจานวนกลมตวอยางททาการสารวจ ............................................................................................................................................................ 6

ตาราง 4 ขอมลดานรางกายของกลมตวอยางผสงอาย ............................................................................................................................................................. 14

ตาราง 5 จานวนและรอยละสถานการณโรคและปญหาสขภาพของกลมตวอยางผสงอาย ........................................................................................ 17

ตาราง 6 คาความไว (sensitivity) ความจาเพาะ (specificity) และประสทธภาพ (accuracy) การใหขอมลของกลมตวอยางผสงอาย........... 24

ตาราง 7 คาความไว (sensitivity) ความจาเพาะ (specificity) และประสทธภาพ (accuracy) การใหขอมลของกลมตวอยางผสงอาย .......... 24

ตารางภาคผนวก 1 จานวนและรอยละขอมลทวไปของกลมตวอยางผสงอาย ....................................................................................... 48 ตารางภาคผนวก 2 จานวนและรอยละขอมลผปวยโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตของกลมตวอยางผสงอาย .............................. 50 ตารางภาคผนวก 3 จานวนและรอยละขอมลโรคขอเขาเสอมของกลมตวอยางผสงอาย ....................................................................... 50 ตารางภาคผนวก 4 จานวนและรอยละขอมลแนวโนมโรคซมเศราของกลมตวอยางผสงอาย ............................................................... 51 ตารางภาคผนวก 5 จานวนและรอยละลกษณะขอมลของกลมตวอยางผสงอายทมแนวโนมเปนโรคซมเศรา ........................................ 53 ตารางภาคผนวก 6 จานวนและรอยละขอมลของกลมตวอยางผสงอายทเปนโรคซมเศรา .................................................................... 54 ตารางภาคผนวก 7 จานวนและรอยละขอมลของกลมตวอยางผสงอายทเปนกลมตดเตยง ................................................................... 55 ตารางภาคผนวก 8 จานวนและรอยละขอมลลกษณะของกลมตวอยางผสงอายกบการไดรบคดกรองโรคเบาหวานและโรคความดนโลหต ..................................................................................................................................................................................................... 56 ตารางภาคผนวก 9 จานวนและรอยละขอมลการตรวจคดกรองโรคเบาหวานของกลมตวอยางผสงอาย ............................................... 58 ตารางภาคผนวก 10 จานวนและรอยละขอมลการตรวจคดกรองโรคความดนโลหตของกลมตวอยางผสงอาย ..................................... 59 ตารางภาคผนวก 11 จานวนและรอยละขอมลการประเมนระดบความรนแรงของโรคขอเขาเสอมของกลมตวอยางผสงอาย ............... 60 ตารางภาคผนวก 12 จานวนและรอยละขอมลการคดกรองภาวะซมเศราของกลมตวอยางผสงอาย ..................................................... 61 ตารางภาคผนวก 13 จานวนและรอยละขอมลการประเมนความสามารถในการทากจวตรประจาวน (ADL) ของกลมตวอยางผสงอาย .............................................................................................................................................................................................................. 62 ตารางภาคผนวก 14 จานวนและรอยละขอมลการตรวจฟนและสขภาพชองปากของกลมตวอยางผสงอาย ......................................... 62


บทท 1 บทนา

หลกการและเหตผล

ประเทศไทยกาวสสงคมผสงอายตงแตป พ.ศ. 2548 และมแนวโนมสถานการณผสงอายเพมสงขนอยางรวดเรวทงจานวนและสดสวน โดยพบวาประชากรของประเทศไทยแกทสดในอาเซยน คอมอาย 65 ป ขนไป คดเปน รอยละ 7.4 หรอ 60 ปขนไป คดเปนรอยละ 12 มการคาดการณวา อก 20 ปขางหนา ประเทศไทยจะเปนสงคมสงวยระดบสดยอด ซงหมายถงมสดสวนประชากรผสงอาย 65 ป ขนไป คดเปนรอยละ 20 ขนไป หรออาจกลาวไดวาในอก 10 ป ขางหนา (พ.ศ. 2564) ประเทศไทยจะกลายเปน “สงคมสงวยอยางสมบรณ: Aged Society)[1] ในขณะทแนวโนมผสงอายอยคนเดยว หรออยลาพงกบคสมรสเพมมากขน ซงมผลตอการใหการดแลผสงอายทงดานรางกายและจตใจ อายยงสงยงเจบปวย โดยเฉพาะเจบปวยดวยโรคไรเชอ เชน ความดนโลหตสง เบาหวาน หรอไขมนในเลอดสง มจานวนเพมมากขน รกษาไมหาย มภาวการณพงพาตองการการดแลอยางตอเนองและการดแลระยะยาว ผสงอายจานวนมากมปญหาขอเขาเสอม และครงหนงของผสงอายมฟนแทเหลอนอยกวา 20 ซ ทาใหไมสามารถเคยวอาหารได สงผลตอการดาเนนชวตประจาวน[1] การจดสภาพแวดลอมใหเออตอการสงเสรมสขภาพผสงอายโดยเฉพาะการจดใหมสวมนงราบหอยขาในทกสถานบรการและในชมชนเพอลดความรนแรงจากโรคขอเขาเสอม และการสรางเสรมสขภาพชองปากผสงอายจงมความสาคญ

จากรายงานโครงการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2554 -2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ. 2552 ระยะท 2 (พ.ศ. 2550-2554)[2] ดชนวดท 8 สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงกระทรวงสาธารณสขเปนผรบผดชอบหลกมเปาหมายการดาเนนงาน รอยละ 30 ซงพบวาผลการดาเนนงานไดเพยงรอยละ 18.7 เชนเดยวกบ ดชนวดท 38 สดสวนของตาบลทมบรการสาหรบผสงอายตอไปน 1. สนบสนนการดแลระยะยาว 2. ระบบประคบประคอง 3. ดแลโรคเรอรงทสาคญ 4. อาสาสมครในชมชน 5. สนบสนนใหผดแลมความรความสาสมารถในการดแลผสงอาย ซงกระทรวงสาธารณสขดาเนนงานภายใต “ตาบลดแลสขภาพผสงอายระยะยาว” ซงไมผานการประเมนทกาหนดไว โดยผลการประเมนคดเปนรอยละ 34.3 จากเปาหมายรอยละ 50

ในป พ.ศ. 2555 กรมอนามย รวมกบหนวยงานอนๆ ของกระทรวงสาธารณสข ตระหนกถงความสาคญในการพฒนาคณภาพชวตผสงอาย จงไดรวมกนดาเนนงานแผนงาน “โครงการสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการขน โดยบรณาการงานรวมกบภาคเครอขาย โดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถน มเปาหมายสาคญเพอ 1) สงเสรมและปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพผสงอายใหมสขภาพทพงประสงคโดยผสมผสานมาตรฐานการดแลสขภาพแบบองครวมทงสขภาพกายและจต 2) เพอสงเสรมสนบสนนใหผสงอายเขาถงบรการสขภาพอยางถวนหนาและเทาเทยม 3) เพอพฒนาระบบบรการดแลสขภาพผสงอายใหมคณภาพทงในสถานบรการและบรการชงรกในชมชน 4) เพอสงเสรมสนบสนนใหครอบครว ชมชน และทองถนมสวนรวมในการดแลผสงอาย และ 5) เพอดแลผสงอายและผพการใหมคณภาพชวตทดตอไป [3]

หลงจากดาเนนงานตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการระยะเวลา 1 ป สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และโครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ จงไดจดทา “โครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทย ป 2556” ขน โดยมงหวงเพอคนหานาขอมลจากการดาเนนงานตามแผนงานดงกลาวมาใชประโยชนในการวางแผน ปรบปรงและพฒนากลยทธการดาเนนงานพฒนาคณภาพชวตผสงอายและผพการในการดาเนนงานตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการระยะตอไป


วตถประสงค 1. เพอสารวจสถานการณปญหาสขภาวะของผสงอายในประเทศไทย ในป พ.ศ. 2556 2. เพอตดตามผลการดาเนนงานดแลสขภาพผสงอายตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการ

สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงอนามย 3. เพอเปนขอมลในการจดทาขอเสนอเชงนโยบายสาหรบผบรหารในการกาหนดนโยบายดานผสงอาย

พนทเปาหมายดาเนนการ

พนทดาเนนงานสารวจสขภาวะผสงอายไทย ป 2556 จานวน 28 จงหวดครอบคลมตามจานวนพนทดแล 12 เครอขายบรการสขภาพ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. มขอมลทสาคญและมความจาเปนในการวางแผนการดาเนนงานพฒนาคณภาพชวตผสงอายทงใน

ระดบเขตบรการสขภาพและในภาพรวมของประเทศ 2. มขอมลผลการดาเนนงานตวชวดสาคญตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการเพอรายงานตอ

กระทรวงสาธารณสขและรฐบาล 3. ผสงอายมคณภาพชวตทด ไดรบการดแลทเหมาะสม


บทท 2 ระเบยบวธวจย

การสารวจครงน ตองการศกษาผลทเกดจากการดาเนนงานดานการดแลสขภาพผสงอายตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการ สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข เปนการศกษาตลอดทงการดาเนนงานของโครงการในชวง 1 ปทผานมา (ปงบประมาณ 2556) ซงประเดนทศกษา ไดแก ปจจยนาเขา (Inputs) ในแงงบประมาณ บคลากร วสดอปกรณ เครองมอ การบรหารจดการ แนวคดและนโยบาย ศกษาวธการหรอกระบวนการดาเนนงาน (Processes) ของแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการ ศกษาผลการดาเนนของกจกรรมโครงการ (outputs) ตามแผนงานดงกลาว เพออธบายผลลพธตามเปาหมายและตวชวดทตองการของโครงการ (outcomes) นอกจากนนยงศกษาผลกระทบระยะสนทจะเกดขนจากโครงการดงกลาว (Impacts) ดงนน การสารวจครงนจงตองเกบรวบรวบขอมลจาก 2 สวน นนคอ 1) ขอมลฝงผใหบรการ สถานพยาบาลและระบบบรการ และ 2) ขอมลสขภาวะและการใชบรการของผสงอาย โดยทมวจยกาหนดกรอบการสารวจ ดงน

2.1 กรอบการสารวจ

การสารวจแบงออกเปน 2 สวนไดแก 1) การสารวจสขภาวะผสงอายไทย 2) การสารวจขอมลการใหบรการสถานพยาบาล มรายละเอยดของระเบยบวธวจยในแตละสวนดงน


1. การสารวจสขภาวะผสงอายไทย

รปแบบและขอบเขตการศกษา

เปนการศกษาวจยเชงสารวจครวเรอนภาคตดขวาง (cross-sectional household survey) โดยการเกบขอมลผสงอายไทยทมอาย 60 ปบรบรณขนไป ทอาศยในหมบานหรอชมชนในทก 12 เครอขายบรการสขภาพ อยางนอย 6 เดอน

ประชากรเปาหมาย

ผสงอายไทยทพกอาศยในหมบาน/ชมชนตวอยางอยางนอย 6 เดอน (นบยอนจากวนทสมภาษณ) และเกดตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2496 หรอกอนหนานน

กลมตวอยางและการกาหนดขนาดตวอยาง

การสารวจเสนอผลขอมล 2 ระดบ คอ ระดบเครอขายบรการสขภาพและระดบประเทศ ดงนนผสงอายทจะสมเปนกลมตวอยางจะคานวณตามแตละเครอขายบรการสขภาพ ตามสตรการสารวจขอมลททราบจานวนประชากรผสงอาย และเปนประชากรผสงอายในแตละเครอขายบรการสขภาพ มสตรคานวณดงน

โดยท n = จานวนผสงอายตวอยาง Z œ/2 = 1.96 (คาคงททระดบความเชอมน 95%) N = จานวนประชากรผสงอายในแตละเครอขายบรการสขภาพ P = สดสวนพฤตกรรมสขภาพผสงอายทไมพงประสงค (การสารวจสขภาพผสงอายประทศไทย ป 2554 (ตารางท 1)) e = ขนาดความคลาดเคลอนหรอความผดพลาดทยอมใหเกดจากการวจย = 3%

หมายเหต: สดสวนพฤตกรรมสขภาพผสงอายทไมพงประสงคของแตละภาค (P1-P4) จะถกนาไปคดคานวณกลมตวอยางในแตละศนยอนามยเขตทอยในภมภาคนนๆ

ตาราง 1 รอยละของผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพไมพงประสงค จาแนกตามภาค[4]

ผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพไมพงประสงค รอยละ

กลาง (ตะวนออกและตะวนตก) (P1) 0.79

เหนอ (P2) 0.83

ตะวนออกเฉยงเหนอ (P3) 0.83

ใต (P4) 0.80

รวมทงประเทศ 0.81

จะไดกลมตวอยางทงสน 14,070 คน มรายละเอยดขนและวธการคานวณ ดงน (ตารางท 2)

222/

22/

NPQZ

NPQZn


ตาราง 2 รายละเอยดขนและวธการคานวณกลมตวอยาง

ขนการคานวณกลมตวอยาง จานวนกลมตวอยาง (คน)

1. แทนคาในสตรขางตน 8,510 2. กาหนดอตราการไมใหความรวมมอตอบแบบสอบถาม รอยละ 10 9,361 3. ปรบคาความแปรปรวนทเกดจากการออกแบบงานวจยทมการสมเลอกกลมตวอยางแบบหลาย

ขนตอน เปน 1.5 เทา 14,042

4. กาหนดใหเกบขอมลหมบาน/ชมชนละ 30 คน คานวณหาจานวนหมบาน/ชมชนตวอยาง โดยนาขนาดตวอยางแตละเครอขายบรการสขภาพหารกบ 30 และพจารณาปรบกลมตวอยางตามความเหมาะสม

14,070

การเลอกพนทและกลมตวอยาง การสารวจครงนไดสมเลอกกลมตวอยางแบบ 2 ชนภม (stratified two-stage sampling) มรายละเอยดดงน

ขนท 1 สมเลอกพนทตวอยางเปนระบบ (Systematic random sampling) มขนตอนดงน

1. แบงพนทการเกบขอมลออกเปน 12 หนวย (ตามเครอขายบรการสขภาพ ยกเวน กทม.) 2. หาจานวนประชากรผสงอาย ของเครอขายบรการสขภาพนนๆ 3. คดสดสวนประชากรผสงอายจากทงหมดของแตละเครอขายบรการสขภาพ 4. กาหนดจานวนพนทตวอยาง โดยมขอกาหนด ไดแก

4.1 เครอขายบรการสขภาพทมผสงอาย <10% สมเลอก 2 จงหวด 4.2 เครอขายบรการสขภาพทมผสงอาย ≥10% สมเลอก 3 จงหวด

5. การเลอกจงหวดตวอยางจะสมเลอกอยางงาย (Simple random sampling ) โดยพจารณาใหจงหวดทสมเลอกมการกระจายไปตามขนาดพนทเลก ใหญของจงหวด และพจารณาใหเกดการกระจายครอบคลมทวภมภาคตามแผนทประเทศไทย

ขนท 2 สมเลอกหมบานหรอชมชนอยางงาย (Simple random sampling) มขนตอนดงน

1. กาหนดใหพนทตวอยางกระจายตามเขตการปกครอง คอเขตเทศบาลและนอกเขต ในอตราสวน 1:2 2. กาหนดการสมภาษณผสงอายหมบาน/ชมชนละ 30 คน และนาไปคานวณโดยหารกบจานวนกลมตวอยางท

คานวณไดของแตละเครอขายบรการสขภาพ จะไดจานวนหมบาน/ชมชนตวอยางของแตละเครอขายบรการสขภาพ

3. กาหนดจานวนหมบาน/ชมชนในจงหวดทถกเลอกของเครอขายฯนนๆ ตามขนาดสดสวนประชากรผสงอาย 4. สมเลอกหมบาน/ชมชนอยางงายตามจานวนของแตละจงหวด และตามอตราสวนระหวางเขตเทศบาลและ

นอกเขตในจงหวดทสมเลอก 5. แบงกลมอายเปน 3 ชนภม ไดแก 60-69 ป 70-79 ป และ 80 ปขนไป คานวณสดสวนผสงอายในแตละ

กลมชวงอาย (จากการสารวจผสงอายคนไทยป 2553[4] พบสดสวนแตละกลมเปน 58, 32, 10 หรอ 6:3:1) ไดกลมตวอยางผสงอายดงน อาย 60-69 ป จานวน 18 คน (ชาย 9 หญง 9) อาย 70-79 ป จานวน 9 คน (ชาย 4 หญง 5) อาย 80 ปขนไป จานวน 3 คน (ชาย 1 หญง 2)

6. สมเลอกผสงอายในแตละชนภมดวยวธการสมอยาง กาหนดใหสมภาษณผสงอายครวเรอนละ 1 คน โดยสมภาษณหมบานหรอชมชนละ 30 คน

(กรณไมสามารถหากลมตวอยางไดครบตามขอ 3.2 ได ควรสมภาษณอยางนอย 25 คนและกระจายทกกลมอาย)


ตาราง 3 พนทและจานวนกลมตวอยางททาการสารวจ

ศนยเ

ครอข

ายฯ

ประกอบดวยจงหวด...

จน.ผ

สงอา

ย

สดสว

น

จน.จงห

วดตว

อยาง

จงหว

ดทสม

เลอก

จน.ห

มบาน

จน.ห

มบาน

จ. 1

จน.ห

มบาน

จ. 2

จน.ห

มบาน

จ.2

จน.กลม

ตวอย

าง

(ปรบ

ปรง)

จน.ตวอ

ยาง จ

. 1

จน.ห

มบาน

จ. 2

จน.ห

มบาน

จ. 3

1 เชยงราย เชยงใหม นาน พะเยา แพร แมฮองสอน ลาปาง ลาพน

810,643 11 3 1.เชยงใหม 2.พะเยา 3. ลาพน

39 25* (8,17)**

7 (2,5)

7 (2,5) 1170 750 210 210

2 ตาก พษณโลก เพชรบรณ สโขทย อตรดตถ

458,478 6 2 1.สโขทย 2.เพชรบรณ

39 16 (5,11)

23 (8,15) 1170 480 690

3 กาแพงเพชร ชยนาท พจตร นครสวรรค และอทยธาน

438,353 6 2 1.กาแพงเพชร 2.อทยธาน

39 25 (8,17)

14 (4,10) 1170 750 420

4 นครนายก นนทบร ปทมธาน พระนครศรอยธยา ลพบร สระบร สงหบร อางทอง

673,637 9 2 1.อางทอง 2.ปทมธาน

39 12 (4,8)

27 (9,18) 1170 360 810

2 1. สระบร 2.สงหบร

39 13 (4,9)

26 (6,20) 1170 390 780

5 กาญจนบร นครปฐม เพชรบร ประจวบครขนธ ราชบร สมทรสงคราม สมทรสาคร สพรรณบร

677,715 9 2 1.สมทรสงคราม 2.กาญจนบร

33 8 (3,5)

25 (8,17) 990 240 750

6 จนทบร ฉะเชงเทรา ชลบร ตราด ปราจนบร ระยอง สระแกว สมทรปราการ

564,412 8 2 1. สระแกว 2.ชลบร

33 10 (3,7)

23 (8,15) 990 300 690

7 กาฬสนธ ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด

628,540 9 2 1.มหาสารคาม 2.รอยเอด

33 14 (4,10)

19 (6,13) 990 420 570

8 นครพนม บงกาฬ เลย สกลนคร หนองคาย หนองบวลาภ อดรธาน

593,114 8 2 1.หนองบวลาภ 2. เลย

33 13 (4,9)

20 (7,13) 990 390 600


ศน

ยเคร

อขาย

ฯ

ประกอบดวยจงหวด...

จน.ผ

สงอา

ย

สดสว

น

จน.จงห

วดตว

อยาง

จงหว

ดทสม

เลอก

จน.ห

มบาน

จน.ห

มบาน

จ. 1

จน.ห

มบาน

จ. 2

จน.ห

มบาน

จ.2

จน.กลม

ตวอย

าง

(ปรบ

ปรง)

จน.ตวอ

ยาง จ

. 1

จน.ห

มบาน

จ. 2

จน.ห

มบาน

จ. 3

9 ชยภม นครราชสมา บรรมย สรนทร 844,125 11 3 1.ชยภม 2.นครราชสมา 3.สรนทร

33 7 (2,5)

17 (6,11)

9 (3,6)

990 210 510 270

10 มกดาหาร ยโสธร ศรสะเกษ อบลราชธาน อานาจเจรญ

604,595 8 2 1.อบลราชธาน 2.ยโสธร

33 25 (8,17) 8 (3,5)

990 750 240

11 กระบ ชมพร นครศรธรรมราช พงงา ภเกต ระนอง สราษฎรธาน

513,304 7 2 1.ชมพร 2.กระบ

38 24 (8,16) 14 (4,10) 1140 720 420

12 ตรง นราธวาส ปตตาน พทลง ยะลา สงขลา สตล

536,327 7 2 1.สงขลา 2.นราธวาส

38 26 (8,18) 12 (4,8)

1140 780 360

76 จงหวด 7,343,243 100 28 28 จงหวด 469 218 235 16 14,070 6,540 7,050 480

* สมภาษณหมบานละ 30 คน ** กาหนดการกระจายเขตการปกครองดวยอตราสวน 1:2 (ในเขตเทศบาล:นอกเขตเทศบาล)


เกณฑการคดเลอกผเขารวมโครงการ (Inclusion criteria)

1. ผสงอายไทย ทพกอาศยในหมบาน/ชมชนตวอยางอยางนอย 6 เดอน (นบจากวนทสมภาษณ) 2. เกดตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2496 หรอกอนหนานน 3. เปนผทสามารถใหขอมลได ถงแมมความผดปกตทางจตหรอทางกาย โดยขนอยกบการประเมนของทมวจย

หรอเจาหนาทเกบขอมล 4. ยนดใหความรวมมอ

เกณฑการคดเลอกผเขารวมออกจากโครงการ (Exclusion criteria)

1. เปนผสงอายทมอายไมครบ 60 ป คอเกดหลงป พ.ศ. 2496 2. เปนผสงอายคนท 2 หรอมากกวาในครวเรอนเดยวกบผสงอายทสมเลอกสมภาษณ 3. ไมยนยอมเขารวมโครงการ 4. เปนผทเจาหนาทไดประเมนและสรปวาไมสามารถทาการสมภาษณได อาจเนองจากมความผดปกตทางจต

หรอทางกายกาเรบ ดมสราและอาจเปนอนตรายตอผสมภาษณ เปนตน

เครองมอในการสารวจ ในการสารวจประกอบดวยแบบสอบถาม 4 สวน ดงน 1) ขอมลทวไป 2) ขอมลดานสขภาพและการไดรบบรการสขภาพ 3) ขอมลพฤตกรรมสขภาพ และ 4) ขอมลสภาวะแวดลอมทเออตอผสงอาย

ขนตอนการดาเนนการวจย

กอนดาเนนการเกบรวบรวมขอมล

1. สรรหาและกาหนดนกวจยภาคสนามทมความเชยวชาญและมประสบการณทเกยวกบการดาเนนงานดานผสงอาย หรอมประสบการณในการเกบขอมลเชงสารวจ

2. หวหนาและทมสารวจภาคสนามเขารวมในการอบรมและฝกปฏบตการใชเครองมอแบบสอบถามทใชในการสารวจ

3. คณะทางานสวนกลางจะออกหนงสอประสานพนทในนามสานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามยสงถงนายแพทยสาธารณสขจงหวดเพอเกบขอมลในพนท โดยทมนกวจยภาคสนามวางแผนเกบขอมลในระดบจงหวด และประสานพนทเพอเตรยมพนทตวอยาง การอานวยความสะดวก เสนทางการเดนทาง รวมทงประสานขอความรวมมอ รพ.สต. ทรบผดชอบในพนทตวอยางนนๆ

4. รพสต. ทรบผดชอบชมชนหรอหมบานตวอยาง ตดตอกลมเปาหมายแตละชมชน/หมบานจานวน 30 คนและเปนผสงอายครวเรอนละ 1 คน แบงเปนอาย 60-69 ป จานวน 18 คน (ชาย 9 หญง 9) อาย 70-79 ป จานวน 9 คน (ชาย 4 หญง 5) อาย 80 ปขนไป จานวน 3 คน (ชาย 1 หญง 2)

5. หวหนาทมสารวจภาคสนามประสานงานพนทเพอยนยนการเกบรวบรวมขอมล

ดาเนนการเกบรวบรวมขอมลในพนท

1. หวหนาทมสารวจภาคสนามบรหารจดการทมสารวจใหสามารถดาเนนการตามขนตอนและขอกาหนด

2. การลงพนทเกบขอมลจะตองกาหนดผรบผดชอบดาเนนการในแตละวน ไดแก ผตรวจสอบความครบถวนของขอมลในแบบสารวจ

3. ทมสารวจภาคสนามตดตอผประสานงานผนาทางไปพนทเปาหมาย


4. ผสมภาษณชแจง และพทกษสทธของผยนยอมใหขอมล กอนเกบขอมลรบคายนยอม ใหตวอยางเซนยนยอม ในกรณทตวอยางไมสามารถเซนยนยอมไดดวยสาเหตทางกายภาพ ใหปมลายนวหวแมมอ พรอมบนทกกากบวา เปนลายนวมออะไรขางไหน และมพยานเซนรบรอง 2 คน

5. ผสมภาษณดาเนนการสมภาษณตามขนตอนการเกบรวบรวมขอมล

6. ตรวจสอบความถกตอง ความครบถวนของขอมล กาหนดใหทาการตรวจสอบ 3 ครง โดยไมซาผตรวจสอบ ดงน

การตรวจสอบครงท 1 โดยผสมภาษณ ทาการตรวจสอบกอนออกจากพนท ถาไมครบถวนใหขอขอมลเพมเตม

การตรวจสอบครงท 2 โดยหวหนาทมภาคสนามทาการตรวจสอบกอนออกจากพนท ถาไมครบถวนใหขอขอมลเพมเตม

การตรวจสอบครงท 3 โดยหวหนาทมนกวจย หรอผรบผดชอบตรวจสอบขอมลในการสารวจของหนวยงาน กอนสงคณะทางานกลาง ถาไมครบถวนใหประสานพนทขอขอมลเพมเตม

หวหนาทมสารวจภาคสนามสรปรายงานการสารวจและจดสงแบบเกบรวบรวมขอมลใหกบคณะทางานสวนกลาง คณะทางานสวนกลางตรวจสอบความถกตองของขอมลทงหมดทงเชงปรมาณ และเชงคณภาพกอนสงใหทมงานบนทกและวเคราะหขอมลตอไป

การประมวลผลและวเคราะหขอมล

การประมวลผลขอมล ผประสานงานแตละศนยอนามยเขตเปนผบรรณาธการขอมลภาคสนาม โดยนกวจยสวนกลางเปนผบรรณาธการขอมลอกครง และนาแบบสมภาษณลงรหสขอมล บนทกขอมลในเครองคอมพวเตอร โดยมการตรวจสอบขอมลในทกขนตอนจากนกวจยจากสวนกลาง กอนทนาขอมลทงหมดเขาสระบบของการวเคราะห

การวเคราะหขอมล ดงน

สถตเชงพรรณนา (Descriptive statistics) ไดแก จานวนรอยละสดสวนคาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานเพอใชอธบายลกษณะทวไป ขอมลดานสขภาพและการไดรบบรการสขภาพ และขอมลสภาวะแวดลอมทเออตอผสงอาย

สถตเชงวเคราะห (Analytical statistics) เพอพสจนความสมพนธของปจจยดานตางๆทสงผลตอการมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ของผสงอายในพนทเปาหมายตามกรอบการวเคราะหแสดงในภาพท 2 โดยใชสถตดงตอไปน

เปรยบเทยบสดสวนโดยใชสถต Chi-Square test และ Fisher’s exact test

วเคราะหความสมพนธโดยใชสถตความถดถอยโลจสตกเชงพห (multiple logistic regression) เพอได adjusted odd ratio (OR.adj.) และ 95% Confidence Interval กาหนดระดบนยสาคญทางสถตท 0.05


2. การสารวจขอมลการใหบรการสถานพยาบาล

รปแบบและขอบเขตการศกษา

เปนการสารวจขอมลการใหบรการผสงอายในสถานพยาบาลระดบปฐมภม และระดบตตยภมในพนทดาเนนโครงการสารวจสขภาวะผสงอายไทยป 2556

กลมตวอยาง

การสารวจครงนนาเสนอผลการจดบรการและตดตามผลการดาเนนงานการดแลสขภาพผสงอายตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการ ดงนนสถานพยาบาลกลมตวอยางประกอบไปดวย โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล (รพ.สต.) โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลทวไป (รพท.) โรงพยาบาลศนยอ(รพศ.) ทงหมดทอยในพนทดาเนนงานการสารวจสขภาวะไทยป 2556 จานวน 28 จงหวด

เครองมอในการสารวจ

เครองมอประกอบดวยแบบสอบถามจานวน 13 ขอ ซงประกอบดวย ขอมลโครงสรางพนฐานของสถานบรการ รวมถงงบประมาณ การบนทกและรายงานผล ขอมลการจดบรการผสงอายทวไป ขอมลการจดสภาพแวดลอมทเออตอผสงอายและผพการ และขอคดเหนหรอขอเสนอแนะของสถานบรการ

การเกบรวบรวมขอมล

ผรบผดชอบแตละสถานพยาบาล เปนผกรอกขอมลตามแบบสอบถาม และสงขอมลกลบมายงสวนกลาง โดยนกวจยสวนกลางทาหนาทตรวจสอบขอมล ลงรหสขอมล บนทกขอมล และนาเสนอขอมลเชงพรรณนา

ระยะเวลาดาเนนการ ตงแตเดอนสงหาคม 2556 - มกราคม 2557 รวมระยะเวลา 6 เดอน


บทท 3 ผลการศกษา

ผลการศกษาเบองตน การสารวจสขภาวะผสงอายไทย ป 2556 ภายใตแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการ ในกลมตวอยางประชากรทมอายตงแต 60 ปขนไป แบงเปน 4 สวน ดงน

สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 ขอมลดานสขภาพและการไดรบบรการสขภาพ สวนท 3 ขอมลพฤตกรรมสขภาพ สวนท 4 ขอมลสภาวะแวดลอมทเออตอผสงอาย

สวนท 1 ขอมลทวไป

การสารวจสขภาวะผสงอายไทย ป 2556 ในเบองตน มกลมตวอยางผสงอายจานวน 2,397 คน ใน 7 จงหวด ไดแก ปทมธาน เพชรบรณ ชยภม นครราชสมา สรนทร อบลราชธาน และยโสธร กลมตวอยางอาศยอยในพนทเขตเทศบาลรอยละ 41.9 นอกเขตเทศบาลรอยละ 58.1 แบงเปนสามชวงกลมอาย ไดแก ชวงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 56.8 ชวงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 32.6 และ ชวงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.6 อายมากทสดทพบในการศกษาน คอ 96 ป และกลมผสงอายมอายเฉลย 70 ป มขอมลทวไปดงน (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 1)

เพศและสถานภาพสมรส กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 56) มสถานภาพสมรส หมาย และโสด คดเปนรอยละ 61.5 32.3 และ 3.2 ตามลาดบ

ระดบการศกษา กลมตวอยางสวนใหญมการศกษาระดบประถมศกษา (รอยละ 78.1) รองลงมา ไมไดรบการศกษา (รอยละ 12.1) และ ระดบมธยมศกษา/ปวช. (รอยละ 6.3)

อาชพและรายได กลมตวอยางสวนใหญไมไดประกอบอาชพ/ทางานบาน (รอยละ 51.4) รองลงมาประกอบอาชพเกษตรกรรม (รอยละ 30.3) และ อาชพคาขาย/ธรกจสวนตว (รอยละ 8.8)

จานวนสมาชก แหลงรายไดหลก รายได สมาชกในครวเรอนของกลมตวอยางมตงแต 1 คน ถง 12 คน (เฉลย 4 คนตอ 1 ครอบครว) แหลงรายไดหลกสวนใหญมาจากบตร (รอยละ 56.4) รองลงมาจากการเลยงชพของตนเอง (รอยละ 34.5) จากคสมรส (รอยละ 5) รายไดรวมกนของสมาชกในครวเรอนตอเดอนเฉลย 11,104 บาท โดยนอยทสด 300 บาท และมากทสด 300,000 บาท

ผดแลหลก กลมตวอยางสวนใหญมผดแลหลกคอ บตร (รอยละ 45.7) รองลงมาคอดแลดวยตนเอง (รอยละ 40.9) คสมรสเปนผดแล (รอยละ 9.4) และบคคลอน ไดแก หลาน/ลกเขย/ลกสะใภ/ผดแลพเศษ/เพอนบาน (รอยละ 4.0)

การรบเบยผสงอาย กลมตวอยางสวนใหญ ไดรบเบยผสงอาย (รอยละ 90.7) มประมาณ 1 ใน 10 คนทไมไดรบเบยยงชพ

สทธการรกษาพยาบาล กลมตวอยางสวนใหญใชสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา (รอยละ 84.2) รองลงมาคอสทธสวสดการฯขาราชการ (รอยละ 13.9) สทธประกนสงคม (รอยละ 0.9) และสทธอนๆ ไดแก รฐวสาหกจ/ทหารผานศก/คนพการ/ไมระบ (รอยละ 0.10) (รป 1)


รป 1 รอยละของตวอยางผสงอายทใชสทธการรกษาพยาบาล

คนพการ กลมตวอยางเปนคนพการทขนทะเบยนคนพการจานวน 140 คน (รอยละ 5.8) เปนเพศชาย รอยละ 48 เพศหญง รอยละ 52 และไดรบเบยยงชพคนพการจานวน 120 คน (รอยละ 86.0) (รป 2)

ในจานวนผพการ 140 คน สวนใหญเปนผพการดานการเคลอนไหวและรางกาย (รอยละ 43.1) รองลงมาคอดานการมองเหน (รอยละ 27.0) ดานการไดยนหรอสอความหมาย (รอยละ 19.0) ดานจตใจหรอพฤตกรรม (รอยละ 4.6) ดานสตปญญา (รอยละ 3.4) และดานการเรยนร (รอยละ 2.9) ทงนบางรายมประเภทความพการมากกวา 1 ดาน (รป 3)

อปกรณเครองชวยคนพการ กลมตวอยางทขนทะเบยนผพการ ระบวาตนเองจาเปนตองมอปกรณเครองชวยความพการ รอยละ 47.9 (67 คน) สาหรบการไดรบอปกรณเครองชวยความพการพบวา สวนใหญเปนผทไดรบอปกรณเครองชวยความพการ รอยละ 33.6 (47 คน) อปกรณฯ ดงกลาว แบงเปน ไดรบไมเทาจานวน 15 คน ไมคายนจานวน 5 คน เครองชวยฝกเดนชนด 4 ขาจานวน 6 คน รถเขนจานวน 6 คน ขาเทยม/เขาเทยม จานวน 3 คน เครองชวยพด/การสอสารจานวน 2 คน เครองชวยการมองเหนจานวน 7 คน เครองชวยการไดยนจานวน 10 คน ซงบางคนพการบางคนไดรบอปกรณฯมากกวา 1 ประเภท (รป 2)

การฟนฟสมรรถภาพในรอบ 12 เดอน กลมตวอยางทขนทะเบยนผพการ ไดรบการฟนฟสมรรถภาพ แบงเปน กายภาพบาบด จานวน 39 คน ทากจกรรมบาบด/พฤตกรรมบาบด/จตบาบด 28 คน ฝกการทากจวตรประจาวน/ทกษะการดารงชวต 45 คน ฝกทกษะการใชงานและ/หรอตรวจสอบอปกรณเครองชวยคนพการ 32 คน ไดรบงบประมาณสนบสนนเพอปรบสภาพบาน/สงเสรมอาชพ 17 คน การฟนฟสมรรถภาพอนๆ คอ การเตรยมการผาตดลอกตา 1 คน

รป 2 รอยละของตวอยางผสงอายทเปนผพการ


รป 3 รอยละของผสงอายทเปนผพการจาแนกตามประเภทความพการ

สมดคมอการดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย

กลมตวอยางผสงอายมสมดคมอการดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย คดเปน รอยละ 6.9 (รป 4) โดยในกลมทมสมดคมอฯ และไดใชสมดดงกลาว (กรอกรายละเอยดตางๆ ในหนา 5 ของคมอฯ อยางนอย 5 รายการ) คดเปนรอยละ 53.0 (รป 5)

รป 4 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทมสมดคมอการดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย

รป 5 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทมสมดคมอการดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย

สวนท 2 ขอมลดานสขภาพและการไดรบบรการสขภาพ

2.1 ดานรางกาย

จากการสารวจกลมตวอยางพบวา ผสงอายมนาหนกเฉลย 56.3 กโลกรม นาหนกนอยทสด 26 กโลกรม มากทสด 115 กโลกรม มความสงเฉลย 157 เซนตเมตร ตาทสด 105 เซนตเมตร สงทสด 187 เซนตเมตร กรณกลมทไมทราบความสงใชวธการวดความยาวระหวางแขนสองขางพบวา คาเฉลยอยท 153 เซนตเมตร สนทสด 127 เซนตเมตร ยาวทสด 188 เซนตเมตร รอบเอวมคาเฉลยอยท 22.7 เซนตเมตร คานอยทสด 42 เซนตเมตร คามากทสด 129 เซนตเมตร โดยสวนใหญมรอบเอวปกต (ชาย<90 ซม, หญง<80 ซม) รอยละ 59.5 ดานดชนมวลกาย (BMI) พบวาคาเฉลยอยท 22.9 สวนคาตาสดคอ 11.4 และคาสงสด 50.8 เมอแบงเปนระดบพบวาสวนใหญมนาหนกอยในชวงปกต รอยละ 37 รองลงมาคออยในชวงโรคอวน รอยละ 23.4) (ตาราง 4)


ตาราง 4 ขอมลดานรางกายของกลมตวอยางผสงอาย

ขอมล ชาย หญง รวม

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1. รอบเอว

ปกต (ชาย<90, หญง<80 ซม) 821 34.3 606 25.3 1427 59.5

มากกวาปกต (ชาย≥90, หญง≥80 ซม)

230 9.6 737 30.7 967 40.3

2. ดชนมวลกายผสงอาย (BMI) กก/ม2

นอยกวา 18.5 (นาหนกตากวาเกณฑ) 161 6.7 192 8.0 353 14.7

18.5-22.9 (ปกต) 418 17.4 466 19.4 884 36.9

23.0-24.9 (นาหนกเกน) 192 8.0 245 10.2 437 18.2

25.0-29.9 (โรคอวน) 231 9.6 329 13.7 560 23.4

มากกวา 30 (โรคอวนอนตราย) 49 2.0 111 4.6 160 6.7

เมอแยกตามเพศ พบวา กลมตวอยางสวนใหญทงเพศชายและเพศหญง มคาดชนมวลกาย (BMI) เฉลยอยในชวง 18.5-22.9 โดยเพศชายคดเปนรอยละ 39.8 และเพศหญงคดเปน รอยละ 36.9 รองลงมามคา BMI อยในชวง 25.0-29.9 โดยในเพศชายคดเปนรอยละ 22.0 และเพศหญงคดเปนรอยละ 23.4 (รป 6)

รป 6 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามเพศและดชนมวลกาย (BMI)

คา BMI กบโรคหรอปญหาสขภาพ

จากการสารวจพบคาดชนมวลกาย (BMI) กบโรคหรอปญหาสขภาพดงน

กลมตวอยางผสงอายทเปนผปวยโรคเบาหวานในเพศชาย สวนใหญมคา BMI อยในกลมโรคอวน (25.0-29.9) คดเปนรอยละ 35 สวนเพศหญงมคา BMI อยในกลมระดบปกต (18.5-22.9) และระดบอวน (25.0-29.9) เทากน (รอยละ 30) ดานผปวยโรคความดนโลหตทงเพศชายและเพศหญงสวนใหญมสดสวนคา BMI อยในระดบปกต คอรอยละ 33 และ 31 ตามลาดบ (รป 7,8)


รป 7 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทเปนโรคเบาหวานจาแนกตามเพศและคาดชนมวลกาย

รป 8 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทเปนโรคความดนโลหตจาแนกตามเพศและคาดชนมวลกาย

โรคขอเขาเสอมกบคา BMI พบวา ผทไมเปนขอเขาเสอมมคา BMI ในระดบปกต (18.5-22.9) รอยละ 34 สวนผทเปนโรคขอเขาเสอมมคา BMI ในระดบโรคอวน (25.0-29.9) รอยละ 36 (รป 9)

รป 9 รอยละกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามโรคขอเขาเสอมและคาดชนมวลกาย


จานวนฟนกบคา BMI พบวา กลมตวอยางทงเพศชายและหญง มลกษณะรปแบบเดยวกนคอ หากมฟนทใชงาน (รวมฟนแทและฟนปลอม) นอยกวา 20 ซ จะพบสดสวนผมคา BMI ระดบนาหนกตากวาเกณฑปกต (คา BMI ตากวา 18.5) สงกวาผมฟนทใชงาน (รวมฟนแทและฟนปลอม) มากกวา 20 ซ ขณะเดยวกนหากมฟนทใชงานมากกวา 20 ซจะพบสดสวนผมคา BMI ระดบนาหนกเกน (23.0-24.9) ระดบโรคอวน (25.0-29.9) และโรคอวนอนตราย (มากกวา 30) สงกวาผทมฟนทใชนอยกวา 20 ซ (รป 10)

รป 10 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามจานวนฟนใชงานและคาดชนมวลกาย

รายไดกบคา BMI พบวา หากผทมรายไดตากวา 5,000 บาทจะมสดสวนคา BMI ในระดบนาหนกตากวาเกณฑ (ตากวา 18.5) สงกวากลมรายได 15,001 บาทขนไป สวนผทมรายไดมากกวา 20,000 บาทขนไปมสดสวนคา BMI ระดบอวนอนตราย (มากกวา 30) สงกวากลมทมรายไดตากวา 10,000 บาท (รป 11)

รป 11 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามรายไดครอบครวและคาดชนมวลกาย

2.2 สถานการณโรคและปญหาสขภาพ การสารวจครงนมการสารวจสถานการณปญหาทางดานโรคหรอปญหาสขภาพตางๆ ประกอบไปดวย โรคเบาหวาน โรคความดนโลหต โรคขอเขาเสอม โรคซมเศรา ผปวยตดเตยง และจานวนฟน ผลการสารวจพบสถานการณปญหาตางๆ ดงน กลมตวอยางเปนโรคเบาหวาน (ไดรบการวนจฉยโดยแพทย) รอยละ 20.0 โรคความดนโลหต (ไดรบการ


วนจฉยโดยแพทย) รอยละ 41.0 เปนโรคขอเขาเสอมพบ (ไดรบการวนจฉยโดยแพทย) รอยละ 10.6 โรคซมเศรา (ไดรบการวนจฉยโดยแพทย) รอยละ 1.2 ผปวยตดเตยง รอยละ 1.4 มฟนทสามารถใชงานไดนอยกวา 20 ซหรอ 4 คสบ รอยละ 37.4 (ตาราง 5)

ตาราง 5 จานวนและรอยละสถานการณโรคและปญหาสขภาพของกลมตวอยางผสงอาย

ปญหาสขภาพ ชาย หญง รวม

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

โรคเบาหวาน 166 6.9 314 13.1 480 20.0

โรคความดนโลหต 395 16.5 587 24.5 982 41.0

โรคขอเขาเสอม 52 2.2 202 8.4 254 10.6

โรคซมเศรา 10 0.4 19 0.8 29 1.2

ผปวยนอนตดเตยง 20 0.8 13 0.5 33 1.4

มฟนใชงานไดนอยกวา 20 ซ หรอ 4 คสบ 391 16.3 506 21.1 897 37.4

ดานสถานพยาบาลหลกทผปวยแตละโรคใชบรการในการรกษาและตดตามอาการ พบวาผปวยโรคเบาหวานและสวนใหญจะรบการรกษาและตดตามอาการท โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล (รพสต.) รอยละ 39 รองลงมาคอ โรงพยาบาลศนย/ทวไป รอยละ 31 ผปวยโรคความดนโลหตสวนใหญจะรบการรกษาและตดตามอาการท โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล (รพสต.) คดเปนรอยละ 38 สวนผปวยโรคขอเขาเสอมสวนใหญจะใชบรการรกษาและตดตามอาการทโรงพยาบาลศนย/ทวไป คดเปนรอยละ 43 (รป 12)

รป 12 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไปรบการรกษาตดตามอาการจาแนกตามกลมโรค

เมอแยกพจารณาแตละรายโรคหรอปญหาสขภาพพบผลการสารวจเพมเตมดงน

โรคเบาหวาน

กลมตวอยางผสงอายเปนโรคเบาหวาน รอยละ 20.0 โดยสวนใหญไดรบการวนจฉยตงแตกอนป พ.ศ. 2553 รอยละ 63.3 รองลงมาคอชวงป พ.ศ. 2553 ถงป พ.ศ. 2555 รอยละ 19.3 และ ป พ.ศ. 2556 รอยละ 10.2 โดย


สถานพยาบาลหลกทใชบรการในการดแลรกษาโรคเบาหวานสวนใหญคอ รพ.สต. รอยละ 39 รองลงมาคอ รพศ./รพท. รอยละ 30.6 และ รพช.รอยละ 28.1

โดยผทเปนโรคเบาหวานดงกลาวมโรคแทรกซอนจากการเปนโรคเบาหวาน จานวน 480 คน (รอยละ 86) ประกอบไปดวย โรคไต 35 คน แผลเรอรง 18 คน แผลเรอรงและตดขา 4 คน เบาหวานขนจอประสาทตา 38 คน และอาการอนๆ 36 คน ไดแก ความดนโลหต ไขมนในเลอดสง ตอกระจก โรคหวใจ เสนเลอดตบ อมพฤกษ อาการชา เปนตน ดานการรกษาและตดตามพบวากลมตวอยางไดรบการรกษาดวยยา (กน/ฉด) จากสถานพยาบาล 423 คน รกษาดวยการซอยาชด ยาหมอ ยาสมนไพร มากนเอง 55 คน ไดรบการเยยมบานโดยบคลากรทางการแพทย 210 คน ไดรบการตดตามอาการ โดย อาสาสมคร (อสม.) เชน การวดระดบนาตาลในเลอด 306 คน และไปตรวจตามนดหมายสถานพยาบาล 442 คน ทงน ใน 1 คนอาจไดรบการรกษาและตดตามมากกวา 1 อยาง (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 2)

โรคความดนโลหต

กลมตวอยางเปนโรคความดนโลหต รอยละ 41.0 โดยไดรบการวนจฉยตงแตกอนป พ.ศ. 2553 รอยละ 52.5 รองลงมาคอชวงป พ.ศ. 2553 ถง พ.ศ. 2555 รอยละ 30.6 และป พ.ศ. 2556 รอยละ 11.7 โดยสถานพยาบาลหลกทกลมตวอยางใชบรการในการดแลรกษาโรคความดนโลหตสวนใหญคอ รพ.สต.รอยละ 37.6 รองลงมาคอ รพช.รอยละ 29.5 และ รพศ./รพท.รอยละ 27.6

โดยผทเปนโรคความดนโลหตดงกลาวมโรคแทรกซอนจากการเปนโรคความดนโลหตจานวน 982 คน (รอยละ 88) ประกอบดวย โรคไต 58 คน หลอดเลอดสมอง 34 คน กลามเนอหวใจขาดเลอด 37 คน และอาการอนๆ 38 คน ไดแก ไขมนในเลอดสง ตอกระจก ตอมลกหมากโต โรคหวใจ ถงลมโปงพอง ไวรสลงตา เสนเลอดในสมองตบ แขนขาออนแรง นาทวมปอด พารคนสน มนชา รมาตอยด เปนตน ดานการรกษาและตดตามพบวากลมตวอยางไดรบการรกษาดวยยา (กน/ฉด) จากสถานพยาบาล 870 คน รกษาดวยการซอยาชด ยาหมอ ยาสมนไพร มากนเอง 100 คน ไดรบการเยยมบานโดยบคลากรทางการแพทย 437 คน ไดรบการตดตามอาการ โดย อสม. เชน การวดความดนโลหต 711 คน และไปตรวจตามนดหมายสถานพยาบาล 890 คน ทงน ใน 1 คนอาจไดรบการรกษาและตดตามมากกวา 1 อยาง (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 2)

โรคขอเขาเสอม

กลมตวอยางสวนใหญไมเคยไดรบการตรวจโรคขอเขาเสอม คดเปนรอยละ 72.9 ขณะทกลมทเคยไดรบการตรวจและวนจฉยวาเปนโรคขอเขาเสอมพบ รอยละ 10.6 โดยไดรบการวนจฉยตงแตกอนป พ.ศ. 2553 รอยละ 38.2 ชวงป พ.ศ. 2553 ถง พ.ศ. 2555 รอยละ 36.2 และ ป พ.ศ. 2556 รอยละ 20.5 โดยสถานพยาบาลหลกทกลมตวอยางใชบรการในการดแลรกษาคอ รพศ./รพท. รอยละ 42.1 รพช.รอยละ 18.9 และ รพ.สต. รอยละ 16.9 ดานการรกษาและตดตามพบวากลมตวอยางไดรบการรกษาดวยยา (กน/ฉด) จากสถานพยาบาล 199 คน รกษาดวยการซอยาชด ยาหมอ ยาสมนไพรมากนเอง 33 คน ทากายภาพบาบด 118 คน ปรบเปลยนพฤตกรรม 151 คน ไดรบการเยยมบานโดยบคลากรทางการแพทย 86 คน ไดรบการตดตามอาการ โดย อาสาสมคร (อสม.) 149 คน และไปตรวจตามนดหมายสถานพยาบาล 192 คน อยางไรกตาม 1 คนอาจไดรบการรกษาและตดตามมากกวา 1 อยาง (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 3)

โรคซมเศรา

จากการสอบถามแนวโนมการเปนโรคซมเศราดวยคาถามคดกรองสองขอคาถาม (2Q) พบวา ในรอบสองสปดาหทผานมามผสงอายรสก หดห เศรา หรอทอแทสนหวง จานวน 385 คน (รอยละ 16.1) ในรอบสองสปดาหทผานมา


รสกเบอ ทาอะไรกไมเพลดเพลน จานวน 411 (รอยละ 17.2) และเมอมอาการดงกลาวสวนใหญไมทาอะไร/ปลอยไว (237 คน) รองลงมาคอหากจกรรม/งานอดเรกทา (233 คน) ปรกษาคนในครอบครว/ญาต/เพอน (138 คน) ขณะเดยวกนเมอสอบถามในรอบ 12 เดอนดวยขอคาถาม 2 คาถามขางตน พบรอยละ 19.3 มความรสกดงกลาวในขอใดขอหนงหรอสองขอ อยางไรกตามสวนใหญไมทราบวาขอคาถามดงกลาวเปนสญญาเตอนของโรคใด (รอยละ 75.5) มเพยงรอยละ 24.2 ทตอบวาทราบ และเขาใจวาเปนสญญาณเตอนของโรคแตกตางกนไป คอ โรคกระเพาะ มะเรง มนชา ไมเกรน โรคชรา ความจาเสอม เบอหนาย เบออาหาร โรคประสาท วตกกงวล หงดหงด เบาหวาน ความดนโลหตสง ความเครยด ซมเศรา จตเวช หดหทางจตใจ หวใจ เหงา และเหนอย (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 4)

โดยกลมตวอยางทมแนวโนมเปนโรคซมเศรา พบวามลกษณะดงน คอ สวนใหญอาศยอยในจงหวดสรนทร (รอยละ 30) พนทนอกเขตเทศบาล (รอยละ 23.7) เพศหญง (รอยละ 24.1) ชวงอาย 70-79 ป (รอยละ 23.7) สถานภาพหยาราง/แยกกนอย (รอยละ 23.4) ไมไดรบการศกษา (รอยละ 25.5) มรายไดตากวา 5,000 บาท(รอยละ 25.8) ผดแลหลกเปนญาต (รอยละ 30) ผหารายไดหลกเปนผสงอาย (รอยละ 22.1) สดสวนระหวางผตดเตยงกบผไมตดเตยงทมแนวโนมเปนโรคซมเศราใกลเคยงกนคอ รอยละ 21.9 และ รอยละ 21.1 ตามลาดบ เชนเดยวกบการเปนสมาชกกลม/ชมรมผสงอาย ทมแนวโนมเปนโรคซมเศราใกลเคยงกนคอ การไมเปนสมาชกกลม/ชมรมรอยละ 20.6 และการเปนสมาชกกลม/ชมรมรอยละ 21.8 สวนผทมสวนรวมในกจกรรมหมบาน/ชมชนอยเกอบทกครงหรอเปนประจายงคงมแนวโนมเปนโรคซมเศรามากในสดสวนรอยละ 22.5 (ตารางภาคผนวก 3) นอกจากนพบวาผมแนวโนมเปนโรคซมเศราเคยเขารบบรการในสถานพยาบาลในรอบ 12 เดอน (รอยละ 82) และมรอยละ 5 ทถกวนจฉยวาเปนโรคซมเศรา (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 5)

กลมตวอยางไดรบการวนจฉยวาเปนโรคซมเศราโดยแพทยคดเปนรอยละ 1.2 (29 คน) โดยไดรบการวนจฉยตงแตกอนปพ.ศ. 2553 รอยละ 41.4 ชวงป พ.ศ. 2553 ถง พ.ศ. 2555 รอยละ 17.1 และป พ.ศ. 2556 รอยละ 31 เมอแยกเปนการรกษา การใหคาแนะนาและตดตามอาการดานตางๆพบวา กลมตวอยางรบการรกษาดวยการใชยาจากสถานพยาบาลจานวน 16 คน ไดรบการแนะนาใหพบปะสงสรรคหรอหางานอดเรกทา จานวน 18 คน เจาหนาทสถานพยาบาลมาเยยมบานจานวน 13 คน ไดรบการตดตามอาการโดย อสม./อผส. จานวน 16 คน และไปตรวจตามนดหมายสถานพยาบาลจานวน 20 คน อยางไรกตาม 1 คนอาจไดรบการรกษาและตดตามมากกวา 1 อยาง (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 6)

ผปวยตดเตยง

การสารวจพบผปวยตดเตยงจานวน 33 คน คดเปนรอยละ 1.4 และไดรบการเยยมบานจากหนวยงานตางๆดงน อสม./อผส. จานวน 23 คน จากเจาหนาทใน รพ.สต. 23 คน จากเจาหนาทในโรงพยาบาลจานวน 9 คน จากทมสขภาพหรอทมสหวชาชพจานวน 10 คน ผลจากการไดรบการเยยมบาน กลมผปวยตดเตยงสวนใหญมความพงพอใจมากรอยละ 36.4 พงพอใจปานกลางรอยละ 24.2 และพงพอใจมากทสดรอยละ 21.2

ลกษณะโดยทวไปของผปวยตดเตยง คอ ยงไมไดขนทะเบยนคนพการจานวน 13 คน (รอยละ 39.4) สวนใหญอยในพนท จงหวดปทมธาน (รอยละ 53.8) อาศยนอกเขตเทศบาล (รอยละ 61.5) เปนเพศชาย (รอยละ76.9) อยในกลมชวงอาย 60-69ป (รอยละ 53.8) มสถานภาพสมรส (รอยละ 61.5) มการศกษาในระดบประถมศกษา (รอยละ 76.9) รายไดมากกวา 20,000 บาท (รอยละ 38.5) โดยผดแลหลกและผหารายไดหลกเปนบตร (รอยละ 76.9 และ 92.3 ตามลาดบ) ทงนในกลมผปวยตดเตยงทงหมดใชสทธประกนสขภาพถวนหนาในการรกษาพยาบาล (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 7)


นอกจากนผปวยตดเตยง เปนผทมแนวโนมซมเศรา 7 คน ซงทงหมดไดรบการเยยมบานจาก อสม. เจาหนาท รพ.สต.หรอเจาหนาทจากโรงพยาบาล ทางใดทางหนง สาหรบผปวยนอนตดเตยงทไมมแนวโนมซมเศรามทงหมด 25 คน ม 4 คนทไมไดรบการเยยมบาน (รป 13)

รป 13 จานวนของกลมตวอยางผสงอายทเปนผปวยตดเตยงจาแนกตามแนวโนมซมเศราและการเยยมบาน

2.3 การคดกรองโรคหรอปญหาสขภาพ

การศกษานสารวจการคดกรองใน 6 กลมโรคไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหต แนวโนมโรคซมเศรา (2Q) ประเมนความรนแรงขอเขาเสอม ความสามารถในการทากจวตรประจาวน (ADL) ผลการสารวจพบวา กลมตวอยางผสงอายทไมเปนโรคเบาหวานไดรบการคดกรองรอยละ 87 ไมเปนโรคความดนโลหตสงไดรบการคดกรองรอยละ 91 การประเมนความรนแรงของโรคขอเขาเสอมสวนใหญไมไดรบรอยละ 84 ไดรบการคดกรองภาวะซมเศรา รอยละ 28 และไดรบการประเมนความสามารถชวตประจาวน รอยละ 22 (รป 14)

รป 14 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจแนกตามกลมโรคและการคดกรองโรค

การคดกรองโรคเบาหวาน

ลกษณะทวไปของกลมทไมไดรบการคดกรองโรคเบาหวานพบวา สวนใหญอยในจงหวดปทมธาน (รอยละ 21.3) เปนเพศชาย (รอยละ 19.2) มสถานภาพหยาราง/แยกกนอย (รอยละ 19.3) ระดบการศกษาปรญญาตรหรอสงกวา (รอยละ 22.6) อาชพรบจางทวไป (รอยละ 22.2) ผดแลหลกเปนลกเขย/ลกสะใภ (รอยละ 19) แตผทหารายไดหลก/หรอแหลงรายไดหลก คอ ญาต (รอยละ 23.1) ใชสทธอนๆนอกเหนอจากสามสทธหลกในการรกษาพยาบาล (รอยละ 23.1) ไมมสมดคมอฯ (รอยละ 15.7) เปนกลมตดเตยง (รอยละ 16.7) อยชวงอาย 80 ปขนไป (รอยละ 20.7) และมรายไดมากกวา 20,000 บาท (รอยละ 22.3) (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 8)


สาหรบระยะเวลาในการตรวจคดกรองหรอการตรวจระดบในเลอดครงลาสด พบวา กลมตวอยางสวนใหญทไมเปนเบาหวานไดรบการตรวจคดกรองและผเปนเบาหวานไดตรวจระดบนาตาลในเลอดในชวงภายใน 12 เดอนทผานมา รอยละ 79.7 และ 95.2 ตามลาดบ (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 9)

โดยผทไมเปนโรคเบาหวานไดรบการคดกรองครงลาสดจาก รพ.สต. รอยละ 38.7 รองลงมาคอ อสม./อผส. (รอยละ 22.0) และรพช. (รอยละ 21.1) สวนผทเปนโรคเบาหวานสวนใหญไดรบการตรวจระดบนาตาลในเลอดครงลาสดจากรพ.สต. รอยละ 37.5 รองลงมาคอ รพช. (รอยละ 26.5) และรพศ./รพท. (รอยละ 24.2) (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 9)

ผลจากการสอบถามเกยวกบผลการตรวจระดบนาตาลในเลอดครงลาสด สวนใหญทงสองกลมระบวามผลการตรวจปกตคอ กลมทไมเปนโรคเบาหวานมผลปกต รอยละ 90.4 และกลมทเปนโรคเบาหวาน มผลปกต รอยละ 61.3 นอกจากนผลการสารวจพบวา กลมทไมเปนโรคเบาหวานสวนใหญไมทราบคาตวเลขจากการตรวจครงลาสดคอ คดเปนรอยละ 78.1 แตกลมทเปนโรคเบาหวานสวนใหญทราบหรอจาคาระดบนาตาลในเลอดได คดเปนรอยละ 72.3 อยางไรกตามทงสองกลมไดรบคาแนะนาจากเจาหนาทสถานพยาบาลในการปฏบตตวภายหลงการตรวจระดบนาตาลในเลอด/หรอการคดกรองดงกลาว คดเปนรอยละ 78.4 ในกลมทไมเปนโรคเบาหวาน และ รอยละ 94.6 ในกลมทเปนโรคเบาหวาน (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 9)

เมอแยกพจารณาลกษณะกลมตวอยางพบวากลมทไมทราบคาระดบนาตาลเปนกลมผสงอายทอยในจงหวดสรนทร คดเปนรอยละ 85 อยนอกเขตเทศบาล รอยละ 71 และมผคดกรองเปนหนวยงานหรอกลมอนๆ เชน หนวยแพทยเคลอนท คดเปนรอยละ 88 เปนตน (รป 15,16,17)

รป 15 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมคาระดบนาตาลจากการตรวจคดกรองโรคเบาหวานจาแนกตามจงหวด

รป 16 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาระดบนาตาลจากการตรวจคดกรองโรคเบาหวานจาแนกตามเขต การปกครอง


รป 17 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาระดบนาตาลจากการตรวจคดกรองโรคเบาหวานจาแนกตาม ผตรวจคดกรอง

การคดกรองโรคความดนโลหต

ลกษณะทวไปของกลมทไมไดรบการคดกรองโรคความดนโลหตพบวา ตรงกบสดสวนกลมทไมไดรบการคดกรองโรคเบาหวานไดแก จงหวด เพศ สถานภาพ การศกษา อาชพ ผดแลหลก ผหารายไดหรอแหลงรายไดหลก ชวงอายและรายได เปนตน สวนสทธการรกษาพยาบาลสวนใหญเปนผใชสทธประกนสงคม (รอยละ 50) การมสมดคมอฯอยในสดสวนทเทากนกบผทไมมสมดคมอฯ คดเปนรอยละ 8.7 และเปนกลมทไมตดเตยง รอยละ 8.6 (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 8)

สาหรบระยะเวลาในการตรวจวดคาความดนโลหตครงลาสด พบวา กลมตวอยางสวนใหญทงทไมเปนโรคความดนโลหตและเปนโรคความดนโลหตไดตรวจวดคาความดนโลหตภายใน 12 เดอนทผานมา รอยละ 87.3 และ 96.0 ตามลาดบ โดยผทไมเปนโรคความดนโลหตสวนใหญไดรบการคดกรองครงลาสดจาก รพ.สต. (รอยละ 37.3) รองลงมาจากอสม./อผส. (รอยละ 29.9) รพช. (รอยละ 17.1) ขณะทผทเปนโรคความดนโลหตสวนใหญไดรบการคดกรองครงลาสดจาก รพ.สต. (รอยละ 36.5) รองลงมาจากรพช. (รอยละ 25.3) และ รพศ./รพท.(รอยละ19.7) (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 10)

ผลจากการสอบถามเกยวกบผลการตรวจความดนโลหตครงลาสด สวนใหญทงสองกลมระบวามผลการตรวจปกตคอกลมทไมเปนโรคความดนโลหตมผลปกต รอยละ 89.0 และกลมทเปนโรคความดนโลหต มผลการตรวจปกต และรอยละ 68.1 นอกจากนผลการสารวจพบวากลมทไมเปนโรคความดนโลหตสวนใหญไมทราบคาตวเลขจากการตรวจครงลาสดคดเปน รอยละ 67.0 แตกลมทเปนโรคความดนโลหตสวนใหญทราบหรอจาคาความดนโลหตได คดเปนรอยละ 54.2 อยางไรกตามทงสองกลมไดรบคาแนะนาจากเจาหนาทสถานพยาบาลในการปฏบตตวภายหลงการตรวจดงกลาวคดเปน รอยละ 73.2 ในกลมทไมเปนโรคความดนโลหต และ รอยละ 90.5 ในกลมทเปนโรคความดนโลหต (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 10)

เมอแยกลกษณะกลมตวอยางพบวา กลมทไมทราบคาตวเลขความดนโลหต สวนใหญอยในจงหวดอบลราชธาน (รอยละ 74) อยนอกเขตเทศบาล (รอยละ 62) และมผคดกรองเปน รพศ./รพท. และรพช.สดสวนเทากนทรอยละ 61 (รป 18,19,20)


รป 18 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาความดนโลหตจากการคดกรองโรคความดนโลหตจาแนกตามจงหวด

รป 19 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาความดนโลหตจากการคดกรองโรคความดนโลหตจาแนกตาม เขตการปกครอง

รป 20 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทไมทราบคาความดนโลหตจากการคดกรองโรคความดนโลหตจาแนกตาม ผตรวจคดกรอง


การทราบผลและการระบคาผลการตรวจหรอการคดกรอง

การทราบผลและสามารถระบคาการคดกรองโรคเบาหวานหรอตรวจระดบนาตาลในเลอด และความดนโลหตสงหรอตรวจระดบความดนโลหต ดงตารางท 6 และ 7 แสดงถงประสทธภาพการใหขอมลของเจาหนาทกบผสงอาย ซงพบวา ทง 2 โรค ผสงอายสามารถบอกผลวาปกตและสามารถระบคาไดถกตอง รอยละ 94 (คาความไวของการใหขอมล (sensitivity) = รอยละ 94) ขณะเดยวกน ผสงอายสามารถบอกผลไมปกตและสามารถระบคาไดถกตอง รอยละ 55 (โรคความดนโลหตสง) และรอยละ 56 (โรคเบาหวาน) (คาความจาเพาะของการใหขอมล (specificity) = รอยละ 55 และ 56) โดยประสทธภาพการใหขอมลของผใหบรการกบผสงอายเกยวกบผลการตรวจคดกรองทง 2 โรคเทากน คอ รอยละ 81 (accuracy) (ตาราง 6,7)

ตาราง 6 คาความไว (sensitivity) ความจาเพาะ (specificity) และประสทธภาพ (accuracy) การใหขอมลของผ ใหบรการกบผสงอายเกยวกบผลการตรวจคดกรองโรคเบาหวาน

ระดบนาตาล

การระบคานาตาล รวม

<125 mg/dl ≥125 mg/dl

ระดบนาตาลปกต 435 99 534

ระดบนาตาลสงกวาปกต 30 125 155

รวม 465 224 689

Sensitivity 0.94

Specificity 0.56

Accuracy 0.81

ตาราง 7 คาความไว (sensitivity) ความจาเพาะ (specificity) และประสทธภาพ (accuracy) การใหขอมลของ ผใหบรการกบผสงอายเกยวกบผลการตรวจคดกรองโรคความดนโลหตสง

ระดบความดนโลหต

การระบคาความดนโลหต รวม

<140/90 mmHg ≥140/90 mmHg

ระดบความดนโลหตปกต 430 102 532

ระดบความดนโลหตสงกวาปกต 27 127 154

รวม 457 229 686

Sensitivity 0.94

Specificity 0.55

Accuracy 0.81


ประเมนความรนแรงโรคขอเขาเสอม

การประเมนความรนแรงของขอเขาเสอม พบวา กลมตวอยางสวนใหญไมไดรบการประเมน คดเปนรอยละ 83.9 โดยสวนใหญไดรบการประเมนในชวง 12 เดอนทผานมา คดเปนรอยละ 75 ภายใน 1-2 ป คดเปนรอยละ 14.5 และ 2 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.5 สถานพยาบาลสวนใหญทผสงอายไดรบการประเมนความรนแรงของโรคขอเขาเสอมคอ รพ.สต. คดเปนรอยละ 37.8 รองลงมาคอ รพศ./รพท. รอยละ 31.8 และ รพช.รอยละ 19.6 ผลการประเมนระดบความรนแรงของขอเขาเสอมสวนใหญไมพบอาการผดปกต คดเปนรอยละ 56.4 มอาการระดบเรมมอาการ รอยละ 12.8 ความรนแรงปานกลาง รอยละ 16.2 และมอาการระดบรนแรงรอยละ 4.4 (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 11)

การคดกรองโรคซมเศรา

กลมตวอยางผสงอายสวนใหญไมเคยไดรบการสอบถามการคดกรองภาวะซมเศรา คดเปนรอยละ 72.0 และเคยไดรบการสอบถามการคดกรองฯ รอยละ 27.7 โดยไดรบการสอบถามในชวง 12 เดอนทผานมา คดเปนรอยละ 87.3 ชวง 1-2 ป คดเปนรอยละ 10.3 และมากกวา 2 ป คดเปนรอยละ 2.4 ซงสวนใหญไดรบการคดกรองจาก อสม./อผส. คดเปนรอยละ 52.2 ซงผลจากการคดกรองพบวา มผลเปนปกต รอยละ 81.7 ไมทราบผล รอยละ 15.1 และมแนวโนมเปนโรคซมเศรา รอยละ 3.2

สาหรบกลมทมแนวโนมเปนโรคซมเศรา (21 คน) เมอสอบถามเพมเตมระบวาไดรบการประเมนดวยคาถาม 9Q โดยบคลากรทางการแพทยคดเปน รอยละ 61.9 (13 คน) โดยมผลจากการประเมนฯ มอาการซมเศราระดบปานกลางรอยละ 7.7 (1 คน) อาการซมเศราระดบนอยรอยละ 46.2 (6 คน) ไมมอาการรอยละ 30.8 (4 คน) และไมทราบหรอเจาหนาทไมไดแจงผล รอยละ 15.4 (2 คน) (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 12)

การประเมนความสามารถในการทากจวตรประจาวน (ADL)

กลมตวอยางผสงอายไดรบการสอบถามเกยวกบความสามารถในชวตประจาวนจานวน 522 คน คดเปนรอยละ 21.8

กลมทไดรบการสอบถาม พบวา สวนใหญไดรบการสอบถามภายใน 12 เดอนทผานมา (รอยละ 87.9) สวนใหญถกสอบถามโดยอสม./อผส. (รอยละ 47.9) รองลงมา คอ รพ.สต. (รอยละ 37.4) และ รพช. (รอยละ 7.1) ตามลาดบ ผลจากการถกสอบถามกลมตวอยางทราบวาตนเองเปนกลมตดสงคม รอยละ 53.1 กลมตดบานรอยละ 14.8 กลมตดเตยงรอยละ 1.7 และไมทราบผลการสอบถาม รอยละ 30.5 (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 13)

สขภาพฟนและชองปาก

การไดรบบรการตรวจสขภาพฟนและสขภาพชองปากของกลมตวอยางผสงอาย พบวาสวนใหญเคยไดรบการตรวจคดเปนรอยละ 58.3 โดยสวนใหญไดรบการตรวจในชวง 6 เดอนทผานมาคดเปน รอยละ31.9 สถานพยาบาลทตรวจสวนใหญคอ รพ.สต. (รอยละ 33.0) รองลงมาเปน รพช. (รอยละ 31) และ รพศ./รพท. (รอยละ 21.5) (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 14)


สวนท 3 ขอมลพฤตกรรมสขภาพ

กลมตวอยางผสงอายสวนใหญมพฤตกรรมสขภาพในระดบด โดยพบวา ในชวง 6 เดอนทผานมาสวนใหญออกกาลงกายเปนประจา (รอยละ 60.7) รบประทานผกสด/ผลไมสดเปนประจา (รอยละ 64.0) และดมนาวนละ 8 แกวเปนประจา (รอยละ 61.8) นอกจากนยงพบวาผสงอายสวนใหญไมมพฤตกรรมการดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอลและสบบหร คดเปน รอยละ 80.7 และ 81.9 ตามลาดบ (รป 21)

รป 21 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามพฤตกรรมสขภาพ

60.7

64

61.8

3

10.8

27.9

29.5

25.3

16.2

7.2

11.3

6.4

12.8

80.7

81.9

ออกกาลงกาย

ทานผกสด/ผลไมสด

ดมนาวนละ 8 แกว

ดมสรา/เครองดมแอลกอฮอล

สบบหร

ประจา

บางครง

ไมไดทา

การดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอลกบปญหาสขภาพ

จากการสารวจพบวากลมตวอยางผสงอายผทเปนโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตมการดมสรา/เครองดมทมแอลกอออลบางครง คดเปนรอยละ 12.3 และ รอยละ 13.0 ตามลาดบ ดมเปนประจา รอยละ 2.5 และ รอยละ 3.1 ตามลาดบ (รป 22)

รป 22 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตและพฤตกรรมการดมสรา/เครองดม ทมแอลกอฮอล

นอกจากนลกษณะของกลมตวอยางผสงอายทดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอล ทเปนโรคเบาหวานและไดรบคาแนะนาในการปฏบตตวสาหรบการเปนโรคเบาหวานยงคงดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอลเปนประจาคดเปนรอยละ 2 ดมบางครง รอยละ 12 สวนกลมทเปนโรคความดนโลหตสงและไดรบคาแนะนาในการปฏบตตวสาหรบการเปนโรคความดนโลหตมการดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอลเปนประจาคดเปน รอยละ 3 ดมบางครง รอยละ 13 (รป 23)


รป 23 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตทไดรบคาแนะนาหลงการตรวจคดกรอง และพฤตกรรมการดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอล

ดานปญหาสขภาพจตกบการดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอลพบวา ผทดมสรา/เครองดมแอลกอฮอลเปนบางครง มภาวะซมเศราและความคดฆาตวตายมากกวาผทดมเปนประจา สวนผทดมเปนบางครงและเปนประจาพยายามฆาตวตายในอตราทเทากนคอ รอยละ 14 นอกจากนยงพบวา ผทไมดมสรา/เครองดมแอลกอฮอลยงคงมปญหาภาวะซมเศรา คดฆาตวตาย และ พยายามฆาตวตาย รอยละ 79 รอยละ 89 และรอยละ 71 ตามลาดบ (รป 24) รป 24 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามการมปญหาทางสขภาพจตกบพฤตกรรมการดมสรา/เครองดม ทมแอลกอฮอล

สขภาพฟนกบการรบประทานผกผลไม

สขภาพฟนเปนสงทมผลตอการรบประทานอาหาร จากการสารวจพบวา ในการทานผกผลไม กลมตวอยางผสงอายทมฟน 20 ซขนไป รอยละ 71 มการทานผกผลไมเปนประจา ขณะทกลมทมฟนนอยกวา 20 ซ มการรบประทานผกผลไมเปนประจาเพยง รอยละ 54 (รป 25 )


รป 25 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามจานวนฟนใชงานกบพฤตกรรมการรบประทานผกผลไม

สวนท 4 ขอมลสภาวะแวดลอมทเออตอผสงอาย (รายละเอยดตามตารางภาคผนวก 15)

ชมรม/กลมผสงอาย

ในการสารวจพบวา กลมตวอยางผสงอายสวนใหญไมเปนสมาชกชมรม/กลมผสงอาย คดเปนรอยละ 59.4 แตผทเปนสมาชกสมาชกชมรม/กลมผสงอาย ในรอบ 12 เดอนทผานมายงคงมการเขารวมกจกรรมทกครง คดเปนรอยละ 54.7 เขารวมกจกรรมเปนบางครง รอยละ 32.2 และไมเขารวมเลย รอยละ13.2 ซงสวนใหญใหการประเมนความพงพอใจตอชมรม/กลมผสงอายในระดบ ความพงพอใจมาก รอยละ 34.8 ความพงพอใจปานกลาง รอยละ 34.0 และความพงพอใจมากทสด รอยละ 25.5 (รป 26)

กจกรรมหมบานหรอชมชน

กลมตวอยางผสงอายสวนใหญในรอบ 12 เดอนทผานมาเขารวมกจกรรมในหมบานหรอชมชนคดเปน รอยละ 86.3 ซงแบงเปน เขารวมกจกรรมเกอบทกครงหรอทกครง รอยละ 60.4 และ เขารวมเปนบางครง รอยละ 25.9 โดยคดวาการเขารวมกจกรรมในหมบานหรอชมชนมประโยชน มาก ปานกลาง และมากทสด ทรอยละ 34.3 รอยละ 30.7 และ 28.5 ตามลาดบ (รป 26)

รป 26 รอยละของกลมตวอยางผสงอายจาแนกตามการเขารวมกจกรรมกบระดบความพงพอใจ

1.3

2.8

3.4

2.9

34.3

31

35.2

34.6

25.7

28.7

พงพอใจตอชมรม/กลมผสงอาย

การเขากจกรรมชมชนมประโยชนนอยทสด

นอย

ปานกลาง

มาก

มากทสด


การรบบรการในสถานพยาบาล

ในรอบ 12 เดอนทผานมา พบวา กลมตวอยางผสงอายใชบรการสถานพยาบาล คดเปนรอยละ 77.3 แบงเปน ใชบรการท รพ.สต. รอยละ 41.3 รพช. รอยละ 31.9 รพศ./รพท. รอยละ 25.6 และอนๆ (คลนกเอกชน/ไมระบ) รอยละ 1.2 การเขาไปใชสถานพยาบาลดงกลาว ผสงอายใหระบวาสถานพยาบาลสวนใหญมทางลาดชน มราวจบ และไมมบนไดสงชน คดเปน รอยละ 65.6 รอยละ 60.0 และ รอยละ 58.6 ตามลาดบ (รป 27)

รป 27 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทรบบรการในสถานพยาบาลในรอบ 12 เดอนจาแนกตามการสภาพแวดลอม ในสถานพยาบาล

65.7

60.1

58.8

29.8

34.5

37.1

4.5

5.4

4.2

ทางลาดชน

ราวจบ

บนไดสงชน

ใช

ไมใช

ไมทราบ

จากการเขาไปใชบรการในสถานพยาบาลในรอบ 12 เดอนทผานมา กลมตวอยางผสงอายสวนใหญเคยใชสวมในสถานพยาบาล คดเปนรอยละ 70.2 โดยสวมทใชสวนใหญเปนชนด นงราบหอยขา รอยละ 57.0 แบบนงยอง รอยละ 20.7 และใชทงสองแบบ รอยละ 22.2 (รป 28) รป 28 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทรบบรการในสถานพยาบาลในรอบ 12 เดอนจาแนกตามประเภทการใชสวม ในสถานพยาบาล

20.7

57.1

22.2

แบบนงยอง

แบบนงราบ หอยขา

แบบนงยองและนงราบ หอยขา

จากการสารวจผสงอายทใชบรการหองสวมพบวา ลกษณะหองสวมทเคยใชบรการนน สวนใหญตอบวา ตงอยไมไกล/ไมเปลยวลบตาคน (รอยละ 93.2) พนหองสวมไมลนหรอมลกษณะเปยกแฉะ (รอยละ 87.4) ภายในหองสวมมความสวางมากเพยงพอ (รอยละ 95.5) และ มราวจบพยงเดนหรอลกนง (รอยละ 67.7) (รป 29)


รป 29 รอยละของกลมตวอยางผสงอายทใชหองสวมในสถานพยาบาลจาแนกตามสภาพแวดลอมภายในหองสวม


รายงานผลการตดตามและประเมนการดาเนนงานตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการ สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไดดาเนนงานตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการระยะเวลา 1 ป การสารวจครงนไดนาขอมลตางๆ เพอมาเปรยบเทยบกบตวชวดทกระทรวงสาธารณสขวางเปาหมายไว เพอเปนประโยชนตอการวางแผน ปรบปรงและพฒนากลยทธการดาเนนงานพฒนาคณภาพชวตผสงอายและผพการในการดาเนนงานตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการระยะตอไป ซงเปนวตถประสงคขอท 2 ของการศกษาครงน นนคอเพอตดตามผลการดาเนนงานดแลสขภาพผสงอาย ตามแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายละผพการ สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ผลการประเมนจากสารวจ มดงน

ยทธศาสตรท 1 : สงเสรมผสงอายใหมสขภาพดตามมาตรฐานสขภาพผสงอายทพงประสงค

1. คดกรองสขภาพผสงอายและผพการ (ผทมอาย 60 ปบรบรณขนไป) ตามแบบประเมนคดกรอง ADL, สขภาพผสงอายทพงประสงคทงสขภาพกาย จต ภาวะซมเศราและขอเขาเสอม

ตวชวด การวดผล แหลงขอมล

1.1 รอยละ 90 ของผสงอายและผพการไดรบการคดกรองเบาหวานและความดนโลหตสง

1.2 รอยละ 90 ของผสงอายและผพการไดรบการคดกรอง ADL

1.3 รอยละ 50 ของผสงอายและผพการไดรบการคดกรองภาวะซมเศรา

1.4 รอยละ 50 ของผสงอายและผพการไดรบการคดกรองขอเขาเสอม

- เปนผสงอายทไดรบการคดกรองดงกลาวในชวง 12 เดอนทผานมา

- การคดกรองตางๆ โดยเฉพาะ ADL ภาวะซมเศรา ขอเขาเสอม ผสงอายรบทราบวาไดรบการคดกรองดวยเครองมอหรอวธการตางๆ ตามแนวทางของแผนงาน

การสารวจผสงอายไทย ป 2556

- การคดกรองของแตละสถานพยาบาล

แบบสอบถามสถานพยาบาล

ผลประเมนจากการสารวจ พบวา ผสงอายทไมเปนโรคหรอปญหาสขภาพในป 2556 ไดรบการคดกรองโรคหรอปญหาสขภาพ ตามตารางดงน

การคดกรองโรคหรอปญหาสขภาพ ดชนชวด (รอยละ) ผลสารวจ (รอยละ) ผลประเมน โรคเบาหวาน 90 84 ตากวาเปา ความดนโลหตสง 90 91 ตามเปา การคดกรอง ADL 90 12 ตากวาเปา ภาวะซมเศรา 50 28 ตากวาเปา ขอเขาเสอม 50 22 ตากวาเปา

ผลสารวจการใหบรการตรวจคดกรองโรคทสาคญของสถานพยาบาล ในรอบป 2556 โดยสอบถามจากผสงอาย พบวา มเพยงการคดกรองความดนโลหตเทานนทดาเนนการไดตามเปาหมายทกระทรวงสาธารณสขกาหนด คอ รอยละ 91 (จากเปาหมายรอยละ 90) การคดกรองโรคเบาหวานดาเนนการไดเกอบตามเปาหมาย (รอยละ 84 จากเปาหมายรอยละ 90) สาหรบการคดกรองภาวะซมเศรา ดาเนนการไดเกนครงเพยงเลกนอยจากทตงเปาไว ซงม


ขอสงเกตวาการคดกรองภาวะซมเศราทดาเนนมาเปนระยะเวลาหนง มเครองมอคดกรอง มบคลากรทางการแพทยไดรบการฝกอบรมในระดบพนท อกทง อสม.หรอแกนนาสามารถคดกรองภาวะซมเศรานได แตถงอยางนนกตามยงไมสามารถดาเนนการคดกรองไดตามเปาหมายได สาหรบการคดกรองขอเขาเสอมมขอจากดดานแบบคดกรองทยงยาก ทาความเขาใจยาก ผทคดกรองตองเปนบคลากรทางการแพทยทผานการอบรม จงอาจทาใหการคดกรองไมเปนไปตามเปาหมายทวางไวได

ทงนการสารวจเปนการสอบถามยอนหลงการรบบรการจากผสงอาย อาจทาใหผสงอายหลงลมขอมลการไปรบบรการของตน โดยเฉพาะอยางยง การคดกรองภาวะซมเศราและการประเมน ADL ผคดกรองอาจใชวธสนทนา พดคย โดยสอดแทรกขอคาถามหรอการคดกรองในเครองมอตางๆ เหลานน เปนผลใหผสงอายไมสามารถบอกไดวาตนเองไดรบการคดกรองหรอประเมนหรอไม อนงหากไดรบขอมลการคดกรองจากสถานพยาบาลจะชวยอธบายและยนยนประเดนดงกลาวไดอกทาง

2. พฒนาผสงอายและผพการใหมทกษะในการดแลสขภาพตนเองผานสถานบรการ ชมรมผสงอาย วดสงเสรมสขภาพ และองคกรปกครองสวนทองถน

ตวชวด การวดผล แหลงขอมล 2.1 เจาหนาทสาธารณสขและ

ผเกยวของทกระดบ ไดรบการพฒนาองคความรเพอนาไปถายทอดใหเกดประโยชนสงสดแกผสงอายและผพการ (คร ก)

- วเคราะหสถานการณบคลากรทรบผดชอบงานผสงอาย - คร ก หมายถง เจาหนาทสาธารณสขหรอผทเกยวของผาน

การอบรมเปนผดแลผสงอายและผพการตามหลกสตรกรมอนามยเปนผกาหนด

- จานวน คร ก/การถายทอดความรและการพฒนาองคความร


- วเคราะหปจจย 1. ดานคมอ เครองมอหรอแนวทางการดาเนนงาน 2. ดานการจดการและใชประโยชนของขอมล 3. ดานงบประมาณ 4. ขอเสนอแนะอนๆ


ผลประเมนจากการสารวจ (รอขอมลจากแบบสอบถามสถานพยาบาลในพนท 28 จงหวด)

ตวชวด การวดผล แหลงขอมล 2.2 รอยละ 80 ของผสงอายและผ

พการไดรบการพฒนาทกษะทางกายและใจ (จาแนกการพฒนาตามโรคหรอภาวะ)

- การพฒนาทกษะทางกายและทางใจตามแนวทางการพฒนาทกษะกาย ใจ จากคมอแนวทางการดาเนนงานอาเภอสขภาพด 80 ปยงแจว


- ฐานขอมลการดแล รกษา ตดตามและพฒนาในกลมผปวยและกลมเสยง

เบาหวาน ความดน ขอเขาเสอม ซมเศรา สขภาพชองปาก

กลมผปวย =

กลมเสยง = การประเมนความสามารถในการดาเนนกจวตรฯ ADL

ตดเตยง =

ตดบาน =



- สถานพยาบาลมบรการสงเสรมปองกนทนตสขภาพระดบตาบล

ผลประเมนจากการสารวจ กลมผสงอายทเปนโรคหรอปญหาสขภาพในป 2556 และผลการพฒนาทกษะทางกาย พฤตกรรมและทกษะทางใจ เพอควบคมอาการของโรคหรอปญหาสขภาพ มดงน

โรคหรอปญหาสขภาพ

ผลสารวจ ประเมนอาการ ป 2556

รบคาแนะนาในการปฏบตตว

ภาวะแทรกซอน (เรยงมากไปนอย 3 ลาดบ)

การรกษา/ตดตามอาการรอบ 12 เดอน

เบาหวาน 20% (480 คน)

95% 95% 91 คน (19%) ไดแก เบาหวานขนจอประสาทตา โรคไต แผลเรอรง

442 คนไปตรวจตามนดหมาย 423 คนรบยาจากสถานพยาบาล 210 คนรบการเยยมบานจากบคลากรทางการแพทย 55 คนกนยาชด

ความดนโลหตสง 41% (982 คน)

96% 91% 142 คน (15%) ไดแก โรคไต กลามเนอหวใจขาดเลอด หลอดเลอดสมอง

890 คนไปตรวจตามนดหมาย 870 คนรบยาจากสถานพยาบาล 437 คนรบการเยยมบานจากบคลากรทางการแพทย 100 คนกนยาชด

ขอเขาเสอม 11% (254 คน)

32% 98% - 192 คนไปตรวจตามนดหมาย 118 คนทากายภาพบาบด 119 คนรบยาจากสถานพยาบาล 86 คนรบการเยยมบานจากบคลากรทางการแพทย 33 คนกนยาชด

โรคซมเศรา 1.2% (29 คน)

28% (8 คน)

- สอบถาม 2Q พบ 503 คนมแนวโนมเปนโรคซมเศรา โดยพบวาสวนใหญหากจกรรมอดเรกทา ปรกษาสมาชกในครอบครว/ อสม./บคลากรทางการแพทย แตพบ 26 คนเกบตวไมพบปะผคน/ 18 คนคดอยากฆาตวตาย /7 คน พยายามฆาตวตาย

ผทเปนโรคซมเศรา 29 คน 20 คนไปตรวจตามนดหมาย 18 คนไดรบคาแนะนาใหพบปะสงสรรค 16 รกษาดวยยา 16 คนรบการเยยมบานจาก อสม. 13 คนรบการเยยมบานจากบคลการทางการแพทย

ผปวยตดเตยง 1.4% (33 คน)

29 คนรบเยยมบานจากบคลากรทางการแพทย

- - 20 คน ขนทะเบยนคนพการ 23 คนรบการเยยมบานจาก รพ.สต. และ อสม. 10 คนไดรบการเยยมบานจากทมสหวชาชพ

คนพการ (ขนทะเบยน)

5.8% (140 คน)

95% เยยมบานหรอ

ตดตามทสถานพยาบาล

กบการคดกรองโรคอนๆ

- 47 คนไดเครองชวยความพการ 45 คนรบการฝกทากจวตรประจาวน 39 คนรบการทากายภาพบาบด 28 คนรบการทากจกรรมบาบด พฤตกรรมบาบด 17 คนสนบสนนอาชพ


ผสงอายทเปนโรคเบาหวานและความดนโลหตสงเกอบทงหมด (รอยละ 95-96) ไดรบการตดตาม ประเมนอาการของโรค ในรอบ 12 เดอนทผานมา อกทงเกอบทงหมดไดรบคาแนะนาจากเจาหนาทเรองการปฏบตตนในการควบคมภาวะเสยงของโรค แตอยางไรกตามยงพบวาผปวย รอยละ 19 ของโรคเบาหวานและรอยละ 15 ของโรคความดนโลหตสงมภาวะแทรกซอน นอกจากนนยงพบผปวยบางสวนซอยาชดกนเอง ซงสงเหลานอาจจะตองพจารณาใหมากขนวาการพฒนาทกษะใหผปวยปองกนและควบคมอาการของโรคทผานมายงไมดเทาทควร หรออาจมปญหาและอปสรรคอนๆ ทตองศกษาเชงลกตอไป

ผสงอายทเปนโรคขอเขาเสอมมเพยงรอยละ 32 ทไดรบการประเมนความรนแรงของขอเขาเสอมในรอบ 12 เดอนทผานมา ซงถอวามจานวนนอยมาก สาหรบโรคซมเศรา ผทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคซมเศราทงหมด 29 คน มเพยง 8 คนเทานนทระบวาตนเองไดรบการสอบถามดวยคาถาม 2Q ในรอบ 12 เดอนทผานมา นอกจากนนการสอบถาม 2Q ใน 2 สปดาหทผานมา พบ 503 คนมแนวโนมเปนโรคซมเศรา แนวทางการปฏบตตวยงพบวาม 26 คนเกบตวไมพบปะผคน/ 18 คนคดอยากฆาตวตาย/ 7 คน พยายามฆาตวตาย และทสาคญมผสงอายเพยง รอยละ 15 ของทงหมดเทานนททราบวาคาถาม 2Q เปนสญญาณเตอนของโรคซมเศรา ซงแนวทางปฏบตในการแกไขปญหาของผสงอายเหลาน ควรใหไดรบการปรบปรงวธการดาเนนงานเพอเขาถงกลมเหลานใหมากขน นอกจากนนเจาหนาทสาธารณสขควรใหความรแกผสงอายทกคนเกยวกบสญญาณเตอนของโรคซมเศรา (ขอคาถาม 2Q) โดยสงอายควรรและเขาใจความรสกหรอภาวะทางอารมณของตนเอง และรบรวาความรสกหรอลกษณะอาการเหลานเปนสญญาณเตอนของโรคซมเศราเพอหาวธแกไขปญหาหรอหาทางออกไดอยางถกตอง

สาหรบผปวยนอนตดเตยงและคนพการ ถอไดวาเจาหนาทสาธารณสขมการตดตาม และใหคาแนะนาทด มเพยงบางสวนทไมไดตดตาม

การอธบายผลครงน ยงไมสามารถประเมนความดชนชวดทกระทรวงสาธารณสขกาหนดได ซงตองปรกษาผเชยวชาญและผทเกยวของตอไป นอกจากนนยงขาดขอมลการดแล รกษา ตดตามและพฒนาในกลมผปวยและกลมเสยงทจะไดจากแบบสารวจสถานพยาบาล

3. สนบสนนกจกรรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพผสงอายในกลมเสยง

ตวชวด การวดผล แหลงขอมล 3.1 รอยละ 30 ของผสงอายม

พฤตกรรมสขภาพทพงประสงค

- ผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค คอ ผสงอายทออกกาลงกาย รบประทานผกผลไมสด และดมนาสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวา เปนประจา ตองไมดมเครองดมแอลกอฮอลและไมสบบหร


3.2 รอยละ 30 ของผสงอายมมาตรฐานสขภาพทพงประสงค

- ผสงอายมมาตรฐานสขภาพทพงประสงค (ยงไมสามารถใหนยามและวดผลตวชวดนได ตองปรกษาผเชยวชาญและผทเกยวของตอไป)

ผลประเมนจากการสารวจ ในชวง 6 เดอนทผานมาผสงอายมพฤตกรรมสขภาพสวนใหญออกกาลงกายเปนประจา (รอยละ 60.7) รบประทานผกสด/ผลไมสดเปนประจา (รอยละ 64.0) และดมนาวนละ 8 แกวเปนประจา (รอยละ 61.8) นอกจากนยงพบวาผสงอายสวนใหญไมมพฤตกรรมการดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอลและสบบหร คดเปน รอยละ 80.7 และ 81.9 ตามลาดบ ตามรปดงน


60.7

64

61.8

3

10.8

27.9

29.5

25.3

16.2

7.2

11.3

6.4

12.8

80.7

81.9

ออกกาลงกาย

ทานผกสด/ผลไมสด

ดมนาวนละ 8 แกว

ดมสรา/เครองดมแอลกอฮอล

สบบหร

ประจา

บางครง

ไมไดทา

ผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคทง 5 ดาน เปาหมายทกาหนดไว คอ รอยละ 30 ของผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค หมายถงผสงอายทออกกาลงกาย รบประทานผกผลไมสด และดมนาสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวาเปนประจา ตองไมดมเครองดมแอลกอฮอลและไมสบบร จากผลดงกลาวพบวาผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคตากวาเปาหมายทกาหนด (รอยละ 24.5) และเมอจาแนกตามเพศ พบวา ผสงอายผหญงมสดสวนพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคสงกวาผสงอายชาย ตามตารางดานลาง

รอยละ ผลประเมน ชาย 18.5

ตากวาเปา หญง 29.2 รวม 24.5

ยทธศาสตรท 2: การพฒนาระบบบรการสขภาพทมคณภาพเชอมโยงจากสถานบรการสชมชน

4. พฒนาระบบบรการ Home Health Care คณภาพจากสถานบรการสครอบครวและชมชน

ตวชวด การวดผล แหลงขอมล 4.1 ประชาชนกลมเปาหมายไดรบ

บรการการดแลทมคณภาพจากระบบ Home Health Care

- ประเมนจากการเยยมบานของผปวยนอนตดเตยง (ขอ 25.3 25.4 และ 25.5)

- จานวนผปวยนอนตดเตยงหรอญาต มความพงพอใจในภาพรวมของการเยยมบาน (เจาหนาททกกลมอาย) ระดบมากและดมาก


มการจดบรการดแลสขภาพทบาน (Home health care) เนนกลมตดเตยง

- มทมสขภาพ ทประกอบดวยเจาหนาทสาธารณสข และหรอเจาหนาท รพ.สต.เปนผรบผดชอบ ซงตองประสานกบโรงพยาบาลแมขาย ดงนนทมสขภาพอยางนอยตองประกอบดวย แพทยหรอพยาบาล เปนหลก นอกนนอาจมเจาหนาทอนๆ เชน จนท/นวก. สาธารณสข นกสงคม



สงเคราะห นกกายภาพบาบด นกกจกรรมบาบด ทนตแพทย แพทยแผนไทย เปนตน รวมทมดวย

- ตองมการเยยมบานผสงอายตดเตยง อยางนอย 2 ครงตอคนตอป

- ตองมการเยยมบานผสงอายตดบาน อยางนอย 1 ครงตอคนตอป

มระบบบรการดแลสขภาพทบาน (Home health care) ทมคณภาพ

ผลประเมนจากการสารวจ การศกษานไดยกกรณผสงอายนอนตดเตยง เพอประเมนการเยยมบานของบคลากรทางการแพทย พบผสงอายนอนตดเตยงจานวน 33 คน ม 29 คน (รอยละ 88) ทไดรบการเยยมบานจากบคลากรทางการแพทย ซงในจานวนนม 10 คนไดรบการเยยมบานจากทมสหวชาชพ

การประเมนความพงพอใจตอการเยยมบานของบคลากรทางการแพทยในภาพรวม พบวาผสงอายนอนตดเตยงรอยละ 58 พงพอใจระดบมากและมากทสด มประมาณรอยละ 18 ทมความพงพอใจระดบนอยและนอยทสด

สาหรบขอมลการจดบรการสขภาพทบาน (Home health care) ของสถานพยาบาล จะตองรอขอมลจากแบบสารวจสถานพยาบาลอกครง

5. พฒนาสวมนงราบสาหรบผสงอายและผพการในสถานบรการสาธารณะ (เนนสถานพยาบาล)

ตวชวด การวดผล แหลงขอมล 5.1 รอยละ 90 ของสถานพยาบาลม

หองนาผสงอายและผพการ ภายในป 2558

- ประเมนจากจานวนผสงอายทไปรบบรการทสถานพยาบาลและเคยใชบรการหองนาแบบนงราบหอยขาหรอใชทงสองแบบ ทอยไมไกลอาคาร พนไมเปยกแฉะ แสงสวางเพยงพอ และ มราวจบเพอพยงเดนหรอลกนง


- แบบสอบถามขอ 6 (ขอท 6.1 ขอ และ 6.2)


ผลประเมนจากการสารวจ ผสงอายทใชหองสวมในสถานพยาบาล พบวาลกษณะหองสวมสวนใหญตงอยไมไกล/ไมเปลยวลบตาคน (รอยละ 93.2) พนหองสวมไมลนหรอมลกษณะเปยกแฉะ (รอยละ 87.4) ภายในหองสวมมความสวางมากเพยงพอ (รอยละ 95.5) และ มราวจบพยงเดนหรอลกนง (รอยละ 67.7) ตามรปดานลาง


เมอจาแนกแตละสถานพยาบาล (เนนสถานพยาบาลภาครฐ) ทผสงอายไปใชบรการดานสขภาพเปนประจาและเคยใชสวม พบวา ผสงอายมากกวารอยละ 90 เหนวาทง รพ.สต. รพช. รพศ และรพท. ตาแหนงของหองสวมตงอยไมไกล/ไมเปลยวลบตาคน และความสวางภายในหองสวมเพยงพอ มมากกวารอยละ 90 เหนวา รพ.สต. และ รพช. มหองสวมไมลนหรอไมเปยกแฉะ สวน รพศ และรพท. เหนวามลกษณะดงกลาวนนอยกวาสถานพยาบาลอน คอ รอยละ 87 สวนลกษณะหองสวมมราวจบพยงเดนหรอลกนง ผสงอายเหนวา รพ.สต. จะมนอย คอ รอยละ 35 โดยจะพบเหนมากท รพศ และรพท.คอ รอยละ 63 ตามตารางดานลาง

ลกษณะหองสวม รพ.สต. (%)

รพศ./รพท. (%)

รพช. (%)

หองสวมตงอยไมไกล/ไมเปลยวลบตาคน 97.0 94.1 94.1 พนหองสวมไมลนหรอมลกษณะเปยกแฉะ 92.9 92.2 86.9 ภายในหองสวมมความสวางมากเพยงพอ 96.5 96.4 98.1 หองสวมมราวจบพยงเดนหรอลกนง 35.0 53.6 62.6

ยทธศาสตรท 3: สรางความเขมแขงการมสวนรวมของทองถนในการสงเสรมสขภาพและดแลผสงอายในชมชน

6. พฒนาศกยภาพครอบครวและอาสาสมครในชมชนในการสงเสรมสขภาพและดแลผสงอาย ตวชวด การวดผล แหลงขอมล

6.1 จานวนอาสาสมครในชมชนทไดรบการพฒนาทกษะในการดแลสขภาพผสงอาย

- การบรการผสงอายและผพการในชมชน - การบรการสขภาพทวไปในชมชน



7. สงเสรมสนบสนนใหชมชน ทองถนมสวนรวมในการดแลผสงอาย ตวชวด การวดผล แหลงขอมล

7.1 รอยละ 50 ของตาบลมกระบวนการดแลสขภาพผสงอายระยะยาว

- กระบวนการดแลสขภาพผสงอายระยะยาว ไดแก 1. การจดบรการสขภาพในสถานพยาบาล เชน การคดกรอง

รกษา สงตอ 2. การจดบรการสขภาพในชมชน เชน home health care

การดแลสขภาพเบองตนโดย อสม. จดตงชมรมผสงอาย มการพฒนา อสม. และ อผส. ผสงอายเอง หนวยงานทองถน



ตวชวด การวดผล แหลงขอมล

สนบสนนกจกรรม งบประมาณดานสขภาพ 3. การบรการสงคมในหนวยงานและชมชน เชน การใหเบยยง

ชพ ใหอปกรณเครองชวยคนพการ การออกประชาสมพนธใหความร การสงเสรมอาชพ และการเขารวมสงคม การจดกจกรรมในชมชนเนนผสงอาย การจดกลมกองทน เครอขายผสอาย เปนตน

7.2 ตาบลดแลสขภาพผสงอายระยะยาวผานเกณฑอยางนอยรอยละ 20

- ผานเกณฑการประเมนตาบลดแลสขภาพผสงอายระยะยาว ของกรมอนามย ซงไดรบเอกสารหรอใบประกาศหรอยนยนแลว



8. สงเสรมสนบสนนใหมการปรบสภาพแวดลอมในชมชนใหเออตอผสงอายและผพการ ตวชวด การวดผล แหลงขอมล

8.1 รอยละ 90 ของสถานบรการสาธารณะมการปรบสภาพแวดลอมทเออตอการเขาถงบรการในสถานพยาบาลของผสงอายและผพการ ภายในป 2558

- สถานพยาบาลทมการจดสภาพแวดลอมทงภายในสถานพยาบาล และภายในหมบาน/ชมชนในพนทรบผดชอบ


ชมรมผสงอาย

ขอมลจากสถานพยาบาล


- ประเมนจากจานวนผสงอายทไปรบบรการทสถานพยาบาลทเหนวา สถานพยาบาลมการปรบใหมทางลาดชน ทางขนรถเขน มราวจบชวยพยงเดน ไมเหนบนไดหลายขน


ชมรมผสงอาย ขอมลจากการสารวจผสงอายไทย

- ความพงพอใจตอชมรมของผสงอาย

- ความคดเหนของผสงอายตอประโยชนของการเขารวมกจกรรมชมชน



ผลประเมนจากการสารวจ การจดสภาพแวดลอมของสถานพยาบาลเพออานวยความสะดวกกบผสงอายทมาใชบรการ ผสงอายระบวาสถานพยาบาลสวนใหญมทางลาดชน มราวจบ และไมมบนไดสงชน คดเปน รอยละ 65.6 รอยละ 60.0 และรอยละ 58.6 ตามลาดบ ตามรปภาพดานลาง

65.7

60.1

58.8

29.8

34.5

37.1

4.5

5.4

4.2

ทางลาดชน

ราวจบ

บนไดสงชน

ใช

ไมใช

ไมทราบ

เมอจาแนกแตละสถานพยาบาล (เนนสถานพยาบาลภาครฐ) ทผสงอายไปใชบรการดานสขภาพเปนประจา พบวา ผสงอายระบวา รพ.สต. มทางลาดชน ทางขนสาหรบรถเขน และมราวจบเพอชวยพยงเดน เชน ทางไปหองนา หองตรวจ หองรบยา เปนตน ในสดสวนทนอยกวา รพช. รพศ. และรพท. อยางชดเจน แตอยางไรกตาม ผสงอายระบวาสถานพยาบาลทงระดบ รพช. รพศ.ยงมลกษณะตางๆ ดงกลาวไมถงรอยละ 90 ตามตารางดานลาง

สภาพแวดลอมสถานพยาบาล รพ.สต. (%)

รพช. (%)

รพศ./รพท. (%)

มทางลาดชน ทางขนสาหรบรถเขน 46.3 82.4 87.3 มราวจบเพอชวยพยงเดน เชน ทางไปหองนา หองตรวจ หองรบยา เปนตน

44.5 73.7 81.8

นอกจากนน การสารวจใชการเขารวมสมาชกชมรมผสงอาย และการเขารวมกจกรรมทหมบานหรอชมชนจดขน เพอประเมนการจดสภาพแวดลอมใหผสงอายมสวนรวมในกจกรรมหรอมการพบปะสงสรรคกน พบวามผสงอาย 4 ใน 10 คนทเปนสมาชกชมรมผสงอาย ซงในรอบ 12 เดอนทผานมายงคงมการเขารวมกจกรรมทกครง คดเปนรอยละ 54.7 เขารวมกจกรรมเปนบางครง รอยละ 32.2 และไมเขารวมเลย รอยละ13.2

สาหรบในรอบ 12 เดอนทผานมา มผสงอายรอยละ 86 เขารวมกจกรรมในหมบานหรอชมชนคด โดยเขารวมกจกรรมเกอบทกครงหรอทกครง รอยละ 60.4 และ เขารวมเปนบางครง รอยละ 25.9 ตามตารางดานลาง

รอยละ การเขารวม การเปนสมาชกชมรมผสงอาย 41 ทกครง 54.7%

บางครง 32.2% ไมเขารวม 13.2%

เขารวมกจกรรมในหมบาน/ชมชน 86 เกอบทกครงหรอทกครง 60.4% เปนบางครง 25.9%

ผสงอายประเมนความพงพอใจตอการเขารวมเปนสมาชกชมรมหรอกลมผสงอายในรอบ 12 เดอนทมา อยในระดบมากและมากทสดถงรอยละ 63.3 มประมาณรอยละ 6 ทประเมนความพงพอใจระดบนอยและนอยนอยทสด สวนความเหนในดานประโยชนการเขารวมกจกรรมทหมบานหรอชมชนจดขน ผสงอายเหนวาเกดประโยชนตอตนเองในระดบมากและมากทสด ประมาณรอยละ 60 แตประมาณรอยละ 4 ทเหนวาเกดประโยชนตอตนเองในระดบนอยและนอยทสด ตามรบดานลาง


1.3

2.8

3.4

2.9

34.3

31

35.2

34.6

25.7

28.7

พงพอใจตอชมรม/กลมผสงอาย

การเขากจกรรมชมชนมประโยชน

นอยทสด นอย ปานกลาง มาก มากทสด


บทท 4 อภปรายผล

ผลการสารวจขอมลผสงอายมความสอดคลองกบขอมลการสารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย ครงท 4 ทดาเนนการโดยสานกงานสถตแหงชาต ไดรบความรวมมอจากวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย สานกสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรมสขภาพจตและกองทนประชากรแหงสหประชาชาต (5) โดยผลเบองตนทสาคญและพบลกษณะสอดคลองกน เชน พบวามากกวาครงเปนผสงอาย 60-69 ป (รอยละ 57) และสดสวนผสงอายทง 3 กลม (60-69 ป, 70-79 ป และ80 ปขนไป) ใกลเคยงกน คอ 5:3:1 โดยสวนใหญเปนผสงอายทอาศยนอกเขตเทศบาล (รอยละ 58)

ผลการสารวจดานสขภาพเกยวกบภาวะสขภาพและโรคเรอรงทพบบอยในผสงอาย ไดแก โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคอวน ขอเสอม โรคซมเศรา พบความชกของโรคตางๆ ดงกลาว รอยละ 41, 20, 30.1 10.6, 1.2 ตามลาดบ มทงความชกใกลเคยงและแตกตางกบผลการสารวจสขภาพประชาชนไทย โดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ.2551-2 (6) ทมความชกโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคอวน ขอเสอม โรคซมเศราเทากบ รอยละ 48, 15.9, 29.9, 19.8 และ 4.6 ตามลาดบ ทงนความแตกตางดงกลาวอาจเปนไปไดวา 1) ขอมลจากสารวจครงนยงไมไดนาวเคราะหรวมทงหมด 2) การสารวจสขภาพประชาชนไทยเปนการตรวจรางกายโดยตรง ขณะทการสารวจครงนเปนการสมภาษณและสอบถามจากเอกสารเพอยนยนการวนจฉยโรคจากแพทย ทาใหโรคบางชนด ไดแก โรคขอเขาเสอม ซมเศรา มความชกทแตกตางไป

ขอคนพบทสาคญ

1. ผสงอายรอยละ 5.8 (140 คน) ทขนทะเบยนเปนคนพการ ซงความพการสามลาดบแรก ไดแก ความพการทางการเคลอนไหว การเหน และการไดยนและสอความหมาย (รอยละ 43, 27 และ 4.6 ตามลาดบ) ในจานวนคนพการเหลานรอยละ 14 ยงไมเคยไดรบเบยคนพการ มรอยละ 48 ทระบวาตนจาเปนตองใชเครองชวยความพการ แตกลมดงกลาวมรอยละ 42 ทระบวาไมไดใช ผพการสวนใหญไดรบการฟนฟสมรรถภาพ โดยเฉพาะการฝกทากจวตรประจาวน/ทกษะการดารงชวต การทากายภาพบาบด เปนตน

2. ถงแมการใหสมดคมอดแลสงเสรมสขภาพผสงอายจะเปนกจกรรมสาคญของโครงการ แตพบวามผสงอายเพยงรอยละ 7 เทานนทระบวามสมดคมอฯ ทงยงพบวาผสงอายกลมทมรอยละ 45 ทไมไดใชสมดคมอเลย

3. พบผสงอายมภาวะอวนประมาณถง 1 ใน 3 (รอยละ 30) โดยพบเพศหญงมภาวะอวนมากกวาเพศชายอยางชดเจน (รอยละ 18.3 และ 11.2) นอกจากนนผสงอายเปนผทมภาวะอวนและมรอบเอวมากกวาปกตถงรอยละ 17.5

4. ผสงอายประมาณ 4 ใน 10 คนมฟนใชงานนอยกวา 20 ซหรอ 4 คสบ (รอยละ 39) ซงกลมเหลานมความเกยวของกบการมคา BMI ทตากวาปกต และยงพบวากลมเหลานมพฤตกรรมการรบประทานผกหรอผลไมนอยกวาผสงอายทมฟนใชงานอยางนอย 20 ซหรอ 4 คสบ โดยเฉพาะผสงอายหญงจะพบมากกวาชายอยางชดเจน

5. พบผสงอายมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในสดสวนทสง คอ พบวามประมาณ 6 ใน 10 คนทออกกาลงกายหรอออกแรงอยางนอย 15 นาทตอครง/สปดาหละ 3 วน ทานผกผลไมเปนประจา และดมนาวนละ 8 แกว (มากกวารอยละ 60)

6. การเขาถงบรการตรวจคดกรองและตรวจประเมน ตดตามอาการของโรคทสาคญ ไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสงมแนวโนมทด โดยโรคเบาหวาน พบวารอยละ 72 (ของทงผปวยเกาและไมเคยปวย) ไดรบการคดกรองหรอตรวจประเมน ตดตามอาการในรอบ 12 เดอนทผานมา โดยเฉพาะผ เปน


โรคเบาหวาน เกอบทงหมดไดรบการตรวจประเมน ตดตามอาการในรอบ 12 เดอนทผานมา (รอยละ 95) เชนเดยวกบความดนโลหตสง และยงพบวาการตรวจคดกรองและตรวจประเมน ตดตามอาการในรอบ 12 เดอนทผานมาของโรคความดนโลหตสงมมากกวาโรคเบาหวาน

7. การประเมนระดบความรนแรงของขอเขาเสอม และการคดกรองผทมแนวโนมเปนโรคซมเศรา มคอนขางนอยมาก คอ รอยละ 12.3 และ 27.7 ตามลาดบ ทงนการประเมนความรนแรงขอเขาเสอม อาจเปนเรองใหม ทงดานการบรหารจดการ เครองมอและความเชยวชาญของผประเมน จงอาจทาใหการคดกรองดาเนนการไดไมมากนก แตการคดกรองผทมแนวโนมเปนโรคซมเศราหรอ 2Q สามารถดาเนนการโดย อสม.หรอ รพ.สต. และมระยะเวลาของการดาเนนงานมาระยะหนง ซงอาจมขอจากดหรอปญหาอปสรรคในระดบพนท หรอระดบอนๆ เกยวของกน

8. แมบรการตรวจคดกรองและตรวจประเมน ตดตามอาการของโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง จะมแนวโนมทด แตพบวาคณภาพของการแจงผลการตรวจเพอสรางความตระหนกในการตดตามภาวะของผสงอายไมดเทาทควร ซงการวเคราะหประสทธภาพของการแจงผลของเจาหนาท โดยสอบถามจากผสงอาย พบวา ผสงอายสามารถบอกผลไมปกตและสามารถระบคาไดถกตอง รอยละ 55 (โรคความดนโลหตสง) และรอยละ 56 (โรคเบาหวาน) ซงนนอธบายไดวามคนเกอบครงหนงทมผลปกตแตไมทราบวาตนเองผดปกต จากขอมลดงกลาวแสดงถงการใหบรการของเจาหนาททเนนดานปรมาณหรอจานวนผสงอายทตองมารบการคดกรอง แตไมไดใหความสาคญตอความเขาใจหรอการทาใหผสงอายเกดความตระหนกและทราบคาการตรวจเพอประเมนและตดตามอาการของตนเอง เชนเดยวกบอาการหรอสญญาณเตอนของโรคซมเศรา ทผสงอายควรรเพอเตอนและหาทางออกทเหมาะสมหากเกดอาการหรอความรสกอยางใดอยางหนง แตจากการสารวจพบวามผสงอายมากถง 3 ใน 4 ไมทราบวาอาการหรอความรสกดงกลาวเปนสญญาณเตอนของโรคซมเศรา อกทง แมผลสารวจพบวาผสงอายไดรบคาแนะนาใหหลกเลยงพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรค (มากกวารอยละ 90) แตยงพบวามรอยละ 10.8 สบบหรเปนประจา รอยละ 3.0 ดมเครองดมแอลกอฮอลเปนประจา ซงขอมลพฤตกรรมเสยงไมไดแตกตางจากการสารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย ครงท 4 ในปพ.ศ.2554 (5)

9. ดานการมสวนรวมกบชมชนของผสงอายในรอบ 12 เดอนทผาน พบวา มรอยละ 60 ไมไดเปนสมาชกชมรมผสงอายใน แตสวนใหญจะเขารวมกจกรรมตางๆ ทมในหมบานหรอชมชน ไมวาจะเปนกจกรรมงานทหนวยงานในหมบานหรองานอนๆ ทชาวบานในหมบานจดขนกตาม แตกยงพบวามถงรอยละ 14 ทไมเขารวมกจกรรมใดๆ ในหมบานในรอบ 12 เดอนทผานมาเลย

10. สาหรบการปรบปรงทางกายภาพสถานพยาบาลเพออานวยความสะดวกสาหรบผสงอายและคนพการ พบวาผสงอายมากกวารอยละ 60 ระบวาสถานพยาบาลโดยเฉพาะ รพ.สต. มทางลาดชน มราวจบพยงเดน นอกจากนนยงระบวารอยละ 77.7 เคยใชบรการสวมนงราบหอยขา ซงสวมตางๆ ในสถานพยาบาลทเคยใช ผสงอายสวนใหญเหนวามความปลอดภย

การตดตามประเมนผลการดาเนนงานโครงการ โดยภาพรวมพบวาผสงอายมแนวโนมเขาถงบรการสขภาพดานการคดกรองโรคเบาหวาน ความดนโลหตสงเพมมากขน โดยพบวากลมผไมปวยทง 2 โรคไดรบการคดกรองมากกวารอยละ 80 แตมเพยงโรคความดนโลหตสงทดาเนนการตามเปาหมายการคดกรองทรอยละ 90 สวนการคดกรองโรคเบหวานไมเปนไปตามเปาหมาย

ในกลมผปวยทง 2 โรคไดรบการตดตาม ประเมนอาการ รวมทงพฒนาทกษะทางกายและจตใจเพอปองกนและควบคมอาการรนแรงของโรคดขน แตอยางไรกตามยงพบวาผปวยประมาณรอยละ 15-19 ทมภาวะแทรกซอน โดย


ภาวะแทรกซอนผปวยเบาหวาน คอ โรคเบาหวานขนจอประสาทตา โรคไต มแผลเรอรง สาหรบภาวะแทรกซอนผปวยความดนโลหตสง คอ โรคไต กลามเนอขาดเลอด หลอดเลอดสมอง อกทงยงมผสงอายจานวนหนงทซอยาชดรบประทานเอง

สาหรบการคดกรองโรคหรอปญหาสขภาพอนๆ ไดแก โรคซมเศรา ประเมน ADL ประเมนความรนแรงของโรคขอเขาเสอม จากการสอบถามของผสงอายพบการคดกรองนอยมาก ไมเปนไปตามเปาหมายทกาหนด นอกจากนนยงพบการตดตามอาการ หรอการพฒนาทกษะเพอควบคมและปองกนความรนแรงของโรคของผปวยกลมนคอนขางนอย

ผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคทง 5 ดาน เปาหมายทกาหนดไว คอ รอยละ 30 พบผสงอายมเพยงรอยละ 24.5 มพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงตากวาเปาหมายทกาหนด โดยผสงอายผหญงมสดสวนพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคสงกวาผสงอายชาย

ระบบจดบรการสขภาพทบาน (Home health care) ทไดจากการสารวจ คอ การประเมนอาการและออกเยยมบานโดยบคลากรทางการแพทย ซงพจารณาในกลมผปวยตดเตยง จะเหนไดวาผปวยตดเตยงสวนใหญไดรบการเยยมบาน แตมประมาณรอยละ 12 ทระบวาในรอบ 12 เดอนทผานมายงไมเคยไดรบการเยยมบานจากบคลากรทางการแพทยเลย

สถานการณและปญหาอปสรรคเกยวกบการจดการขอมลและการวเคราะหขอมล

อยางไรกตาม ผลการสารวจนยงขาดขอมลผสงอายและขอมลระบบการใหบรการของสถานพยาบาลในพนท ซงยงไมสามารถวเคราะหเพอประเมนในภาพรวม จงอาจยงไมสามารถสรปขอเทจจรงจากขอมลเหลานได ขอมลทนามาวเคราะหเปนขอมลจากการสารวจสขภาวะผสงอายเพยง 7 จงหวด ซงการวเคราะหและเขยนรายงานครงตอไปจะตองไดรบแบบสมภาษณใหครบทกจงหวด แตปญหาอปสรรคสาคญคอ ขณะนม 9 จงหวดทยงไมสงแบบสมภาษณกลบมาทสวนกลาง ทางทมวจยไดตดตามและสอบถามกลบไปยง 9 จงหวดน พบวาม 3 จงหวดกาลงดาเนนการเกบขอมล ม 4 จงหวดอยระหวางตรวจสอบขอมล และม 2 จงหวดกาลงเตรยมสงขอมลมาสวนกลาง

สาหรบขอมลระบบการใหบรการของสถานพยาบาล ไดแก รพ.สต. รพช. รพศ. และ รพท. ในพนท เปนการสงแบบสอบถามทางไปรษณย โดยใหเจาหนาทจากสถานพยาบาลเปนผกรอกและสงกลบมาทสวนกลาง จากจานวนการสงสอบถามทงหมด 500 ชด ไดรบการสงกลบมา 170 ชด ทางทมวจยจากสวนกลางจะตองดาเนนการตดตามเรงรดอกครง นอกจากนนยงพบวาแบบสอบถามบางชดมขอมลไมสมบรณ จาเปนตองตรวจสอบกบเจาหนาทเหลานนอกครง

จากการตดตามและสอบถามไปยงผประสานงานจงหวดทยงไมสงขอมลกลบมาทสวนกลางนน ทกจงหวดยนยนวาจะสงขอมลการสารวจฯ มาทสวนกลางภายในเดอนมกราคม 2557 ดงนนทางทมวจยจงกาหนดใหวนท 31 มกราคมเปนวนทสนสดการเกบขอมลการสารวจฯ และขอมลการแบบสอบถามระบบการใหบรการของสถานพยาบาล หลงจากวนนนทางทมจะบนทกขอมลภายใน 2 สปดาหและดาเนนการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลจะเปนไปตามกรอบการศกษาวจย นอกจากนนจะวเคราะหเพมเตมเพอระบใหเกดความชดเจนถงปจจยหรอปญหาทสงผลหรอเกยวของกบการเขาถงบรการการตรวจคดกรองฯ หรอสงผลตอปญหาสขภาพทสาคญของผสงอาย รวมทงจะแยกวเคราะหในระดบศนยเครอขายบรการ เพอความจาเพาะของขอมลตอบรบทของพนทนนๆ


อกทงจากการปรกษากบสานกสงเสรมสขภาพกลมงานผสงอาย กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข จะจดประชมผเชยวชาญขน 2 รอบในชวงเดอนกมภาพนธถงมนาคม 2557 เพอพพากษงานวจยและนาเสนอผลวจยเพอหาแนวทางในการพฒนาการดาเนนงานของแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและผพการตอไป


เอกสารอางอง

1. กรมอนามย สานกสงเสรมสขภาพ. คมอแนวทางการดาเนนงานอาเภอสขภาพด 80 ป ยงแจว. นนทบร: สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย; 2556.

2. วพรรณ ประจวบเหมาะ, นภาพร ชโยวรรณ, มาลน วงษสทธ, ศรวรรณ ศรบญ, วรเวศม สวรรณระดา, วราภรณ โพธศร, และคณะ. รายงานการศกษาโครงการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550-2554). กรงเทพฯ: วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2556.

3. กรมอนามย, กรมควบคมโรค, กรมการแพทย, กรมสขภาพจต, กรมสนบสนนบรการสขภาพ, สานกตรวจและประเมนผล, และคณะ. แผนงานยทธศาสตรสขภาพกระทรวงสาธารณสข ดานสงเสรมสขภาพ และปองกนโรค (8 Flagship Project) นนทบร: กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข; 2556.]

4. มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย. รายงานประจาปสถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2553. กรงเทพฯ: มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย; 2555.

5. สานกสถตสงคม. สรปผลทสาคญการสารวจประชากรผสงอายไทย พ.ศ. 2554. กรงเทพฯ: สานกงานสถตแหงชาต; 2555.

6. วชย เอกพลากร, เยาวรตน ปรปกษขาม, สรศกด ฐานพานชสกล, หทยชนก พรรคเจรญ, วราภรณ เสถยรนพเกา. รายงานการสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551-2. นนทบร:สานกงานสารวจสขภาพประชากรไทย; 2552.


ภาคผนวก


แผนผงการเลอกพนททาการสารวจ


ตารางภาคผนวก 1 จานวนและรอยละขอมลทวไปของกลมตวอยางผสงอาย

ลกษณะ จานวน รอยละ จงหวด ปทมธาน 805 33.6 ชยภม 207 8.6 นครราชสมา 131 5.5 สรนทร 270 11.3 อบลราชธาน 601 25.1 ยโสธร 233 9.7 เพชรบรณ 150 6.3 เขตการปกครอง 2,397 100 ในเขตเทศบาล 1005 41.9 นอกเขตเทศบาล 1,392 58.1 เพศ 2,397 100 ชาย 1,051 43.8 หญง 1,343 56.0 ไมระบ 3 .2 กลมชวงอาย 2,397 100 60-69 ป 1,361 56.8 70-79 ป 781 32.6 80 ปขนไป 255 10.6 สถานภาพสมรส 2,397 100 สมรส 1474 61.5 หมาย 775 32.3 หยาราง/แยกกนอย 64 2.7 โสด 76 3.2 ไมระบ 8 .3 ระดบการศกษา 2,397 100 ไมไดศกษา 289 12.1 ประถมศกษา 1,872 78.1 มธยมศกษา/ปวช. 151 6.3 ปวส./อนปรญญา 20 .8 ปรญญาตรและสงกวา 41 1.7 ไมระบ 24 1.0 อาชพ 2,397 100 ไมไดประกอบอาชพ/ทางานบาน 1,233 51.4 เกษตรกรรม 726 30.3 คาขาย/ธรกจสวนตว 212 8.8 รบจางทวไป 129 5.4 ขาราชการหรอขาราชการบานาญ 70 2.9


ลกษณะ จานวน รอยละ อนๆ (พระภกษ=4 แมช = 2 ไมระบ = 3) 9 .4 ไมระบ 18 .8 จานวนสมาชกในครวเรอน Min =1 Max =12 Mean = 3.9 รายไดรวมกนของสมาชกในครวเรอน ตากวา 5,000 1,139 47.5 5,001-10,000 511 21.3 10,000-15,000 209 8.7 15,001-20,000 163 6.8 มากกวา 20,000 375 15.6 Min=300 max = 300,000 Mean =11,103 S.D.=15,823.353 ผดแลหลก 2397 100 ผสงอาย 980 40.9 คสมรส 225 9.4 บตร 1,095 45.7 หลาน 55 2.3 ลกเขย/สะใภ 28 1.2 ญาต 10 .4 ผดแลพเศษ 1 .0 เพอนบาน 3 .1 ผหารายไดหลกหรอแหลงรายไดหลก 2,397 100 ผสงอาย 828 34.5

คสมรส 120 5.0 บตร 1,351 56.4 หลาน 36 1.5 ลกเขย/สะใภ 47 2.0 ญาต 15 .6 สทธการรกษาพยาบาล 2,397 100 ประกนสขภาพถวนหนา 2,019 84.2 สวสดการฯขาราชการ 332 13.9 ประกนสงคม 22 .9 อนๆ (ทหารผานศก บตรผพการ รฐวสาหกจ) 22 .9 ไมระบ 2 .1


ตารางภาคผนวก 2 จานวนและรอยละขอมลผปวยโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตของกลมตวอยางผสงอาย

เบาหวาน ความดนโลหต จานวน รอยละ จานวน รอยละ

การวนจฉยเปนโรค 2,397 100 2,397 100 ไมเปน 1,916 79.9 1,414 59.0 เปน 480 20.0 982 41.0 ไมระบ 1 .0 1 .0 ปวนจฉยโรค 480 100.0 982 100 2556 49 10.2 115 11.7 2555 28 5.8 76 7.7 2554 38 7.9 120 12.2 2553 27 5.6 105 10.7 กอนป 2553 304 63.3 516 52.5 ไมระบ 34 7.1 50 5.1 สถานทใชบรการรกษาเปนหลก 480 100 รพ.สต. 187 39.0 369 37.6 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 147 30.6 271 27.6 รพ.ชมชน 135 28.1 290 29.5 รพ.เอกชน/คลนกเอกชน 11 2.3 44 4.5 อนๆ 2 .2 ไมระบ 6 .6 การตดตามรกษา รกษาดวยการใชยา(กน/ฉด)จากสถานพยาบาล 423 29.5 870 36.3

รกษาดวยการซอยาชด ยาหมอ ยาสมนไพรกนเอง 55 3.8 100 4.2

ไดรบการเยยมบานโดยทมบคลากรทางการแพทย 210 14.6 437 18.2

ไดรบการตดตามอาการ โดย อสม. 306 21.3 711 29.7

ไปรบการตรวจตามนดหมายในสถานพยาบาล 442 30.8 890 37.1

ตารางภาคผนวก 3 จานวนและรอยละขอมลโรคขอเขาเสอมของกลมตวอยางผสงอาย

จานวน รอยละ การตรวจและวนจฉยโรคขอเขาเสอม 2,397 100 ไมเคยตรวจ 1,747 72.9 ตรวจแตไมทราบ/ไมแนใจ 67 2.8 ตรวจ/ไมเปนโรค 328 13.7 ตรวจ/เปนโรค 254 10.6 ไมระบ 1 .0 ปทไดรบการวนจฉยเปนโรคขอเขาเสอม 254 100 2556 52 20.5


จานวน รอยละ 2555 37 14.6 2554 25 9.8 2553 30 11.8 กอนพ.ศ. 2553 97 38.2 ไมระบ 13 5.1 รบการวนจฉยโดย... 254 100 รพ.สต. 27 10.6 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 125 49.2 รพ.ชมชน 49 19.3 รพ.เอกชน/คลนกเอกชน 50 19.7 ไมระบ 3 1.2 สถานทใชบรการรกษาขอเขาเสอมเปนหลก 254 100 รพ.สต. 43 16.9 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 107 42.1 รพ.ชมชน 48 18.9 รพ.เอกชน/คลนกเอกชน 51 20.1 อนๆ (ซอยาทานเอง,หายแลว) 2 .8 ไมระบ 3 1.2 การตดตามรกษาโรคขอเขาเสอม รกษาดวยการใชยา(กน/ฉด)จากสถานพยาบาล 199 รกษาดวยการซอยาชด ยาหมอ ยาสมนไพรกนเอง 33 ทากายภาพบาบด 118 ปรบเปลยนพฤตกรรม 151 ไดรบการเยยมบานโดยทมบคลากรทางการแพทย 86 ไดรบการตดตามอาการโดย อสม. 149 ไปรบการตรวจตามนดหมายในสถานพยาบาล 192

ตารางภาคผนวก 4 จานวนและรอยละขอมลแนวโนมโรคซมเศราของกลมตวอยางผสงอาย

จานวน รอยละ การคดกรองภาวะซมเศรา 2,397 100 คาถามขอท 1 ใน 2 สปดาหทผานมารวมวนน ทานรสก หดห เศรา หรอทอแท

สนหวงหรอไม

ไมใช 2,003 83.9 ใช 385 16.1 ไมระบ 9 คาถามขอท 2 ใน 2 สปดาหทผานมารวมวนน ทานรสก เบอ ทาอะไรกไม

เพลดเพลนหรอไม

ไมใช 1,977 82.8 ใช 411 17.2 ไมระบ 9 .4


จานวน รอยละ ทาอยางไรเมอมอาการ ไมทาอะไร/ปลอยไว 237 เกบตว ไมพบปะผคน 26 คดอยากฆาตวตาย 18 พยายามฆาตวตาย 7 หากจกรรมหรองานอดเรก 233 ปรกษาคนในครอบครว/ญาต/เพอน 138 ปรกษา อสม./อผส./แกนนาชมชน 34 ปรกษาเจาหนาท รพ.สต./รพ. 40 ไมระบ 1 ในรอบ 12 เดอน มความรสกขอใดขอหนงหรอทงสองขอหรอไม 2,397 100 ไมม 1,925 80.3 ม 463 19.3 ไมระบ 9 .4 ทราบวาเปนสญญาณเตอนของโรค 2,397 100 ไมทราบ 1,809 75.5 ทราบ 580 24.2 ไมระบ 8 .3 สญญาณเตอนโรค.... 580 100 กระเพาะ 2 .3 ความจาเสอม 14 2.4 ความดนโลหตสง 29 5.0 ความดนโลหตสง เครยด 1 .2 ความดนโลหตสง ซมเศรา 1 .2 เครยด 43 7.4 เครยด ซมเศรา 2 .3 จตเวช 10 1.7 ซมเศรา 358 61.7 ทรพยจาง 1 .2 เบาหวาน 5 .9 เบาหวาน ความดนโลหต 1 .2 เบอหนาย 1 .2 เบออาหาร 1 .2 ประสาท 43 7.4 ประสาท วตกกงวล 15 2.6 ปวดหว 8 1.4 มะเรง 1 .2 มนชา 1 .2 ไมเกรน 1 .2 โรคชรา 6 1.0 วตกกงวล 7 1.2


จานวน รอยละ หงดหงด 1 .2 หดหทางจตใจ 1 .2 หวใจ 24 4.1 หายใจไมทน 1 .2 เหงา 1 .2 เหนอย 1 .2

ตารางภาคผนวก 5 จานวนและรอยละลกษณะขอมลของกลมตวอยางผสงอายทมแนวโนมเปนโรคซมเศรา

ลกษณะ ไมม ม จานวน รอยละ จานวน รอยละ

จงหวด ปทมธาน 707 88.3 94 11.7 ชยภม 156 75.4 51 24.6 นครราชสมา 93 71.0 38 29.0 สรนทร 189 70.0 81 30.0 อบลราชธาน 423 70.4 178 29.6 ยโสธร 173 74.2 60 25.8 เพชรบรณ 144 99.3 1 .7 เขตเทศบาล ในเขตเทศบาล 828 82.6 175 17.4 นอกเขตเทศบาล 1057 76.3 328 23.7 เพศ ชาย 868 82.8 180 17.2 หญง 1015 75.9 322 24.1 ชวงอาย 60-69 ป 1091 80.5 264 19.5 70-79 ป 594 76.3 185 23.7 80 ปขนไป 200 78.7 54 21.3 สถานภาพ สมรส 1172 79.8 296 20.2 หมาย 595 77.1 177 22.9 หยาราง/แยกกนอย 49 76.6 15 23.4 โสด 61 80.3 15 19.7 ระดบการศกษา ไมไดศกษา 213 74.5 73 25.5 ประถมศกษา 1464 78.4 403 21.6 มธยมศกษา/ปวช. 132 87.4 19 12.6 ปวส./อนปรญญา 16 80.0 4 20.0 ปรญญาตรและสงกวา 38 92.7 3 7.3 กลมรายได ตากวา 5000 842 74.2 293 25.8


ลกษณะ ไมม ม จานวน รอยละ จานวน รอยละ

5001-10000 412 80.9 97 19.1 10001-15000 180 86.1 29 13.9 15001-20000 136 84.0 26 16.0 มากกวา 20000 315 84.5 58 15.5 ผดแลหลก ผสงอาย 780 79.6 200 20.4 คสมรส 182 82.0 40 18.0 บตร 852 78.2 237 21.8 หลาน 40 72.7 15 27.3 ลกเขย/สะใภ 20 71.4 8 28.6 ญาต 7 70.0 3 30.0 ผดแลพเศษ 1 100.0 0 .0 ผหารายไดหลกหรอแหลงรายไดหลก ผสงอาย 644 77.9 183 22.1 คสมรส 105 88.2 14 11.8 บตร 1056 78.6 288 21.4 หลาน 30 83.3 6 16.7 ลกเขย/สะใภ 38 80.9 9 19.1 ญาต 12 80.0 3 20.0 กลมตดเตยง ไมใช 1857 78.9 496 21.1 ใช 25 78.1 7 21.9 สมาชกชมรม/กลมผสงอาย ไมเปน 1128 79.4 292 20.6 เปน 757 78.2 211 21.8

กจกรรมหมบาน/ชมชน ไมเขารวม 257 79.3 67 20.7 เขารวม/เปนบางครง 508 82.1 111 17.9 เขารวม/เกอบทกครงหรอทกครง 1120 77.5 325 22.5 การรบบรการทสถานพยาบาล ในรอบ 12 เดอน ไมเคย 450 83.0 92 17.0 เคย 1435 77.7 411 22.3


ตารางภาคผนวก 6 จานวนและรอยละขอมลของกลมตวอยางผสงอายทเปนโรคซมเศรา

จานวน รอยละ ไดรบการวนจฉยเปนโรคซมเศรา 2,397 100 ไมใช 2,366 98.7 ใช 29 1.2 ไมระบ 2 .1 ป พ.ศ. ทไดรบการวนจฉยเปนโรคซมเศรา 29 100 2556 9 31.0 2555 1 3.4 2554 3 10.3 2553 1 3.4 กอนพ.ศ. 2553 12 41.4 ไมระบ 3 10.3 การตดตามรกษา รกษาดวยการใชยาจากสถานพยาบาล 16 แนะนาใหพบปะสงสรรคกบบคคลอนหรอหางานอดเรกทา 18 เจาหนาทสถานพยาบาลมาเยยมบาน 13 ไดรบการตดตามจาก อสม./อผส. 16 ไปตรวจอาการตามนดหมายทสถานพยาบาล 20

ตารางภาคผนวก 7 จานวนและรอยละขอมลของกลมตวอยางผสงอายทเปนกลมตดเตยง

จานวน รอยละ จงหวด ปทมธาน 7 53.8 ชยภม 2 15.4 อบลราชธาน 3 23.1 เพชรบรณ 1 7.7 เขตการปกครอง ในเขตเทศบาล 5 38.5 นอกเขตเทศบาล 8 61.5 เพศ ชาย 10 76.9 หญง 3 23.1 ชวงอาย 60-69 ป 7 53.8 70-79 ป 4 30.8 80 ปขนไป 2 15.4 สถานภาพ สมรส 8 61.5 หมาย 5 38.5


จานวน รอยละ ระดบการศกษา ไมไดศกษา 2 15.4 ประถมศกษา 10 76.9 มธยมศกษา/ปวช. 1 7.7 กลมรายได ตากวา 5000 3 23.1 5001-10000 3 23.1 10001-15000 2 15.4 มากกวา 20000 5 38.5 ผดแลหลก คสมรส 2 15.4 บตร 10 76.9 หลาน 1 7.7 ผหารายไดหลกหรอแหลงรายไดหลก คสมรส 1 7.7 บตร 12 92.3 สทธการรกษาพยาบาล ประกนสขภาพถวนหนา 13 100.0

ตารางภาคผนวก 8 จานวนและรอยละขอมลลกษณะของกลมตวอยางผสงอายกบการไดรบคดกรองโรคเบาหวานและโรคความดนโลหต

ลกษณะ

การไดรบการคดกรอง โรคเบาหวาน โรคความดนโลหต

ไมไดรบ ไดรบ ไมไดรบ ไดรบ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

จงหวด ปทมธาน 128 21.3 474 78.7 59 16.2 306 83.8 ชยภม 24 13.3 156 86.7 6 4.7 123 95.3 นครราชสมา 8 8.1 91 91.9 1 1.3 78 98.7 สรนทร 40 17.3 191 82.7 16 8.4 174 91.6 อบลราชธาน 57 11.3 447 88.7 24 6.2 363 93.8 ยโสธร 22 12.4 155 87.6 7 4.3 154 95.7 เพชรบรณ 17 13.9 105 86.1 10 9.5 95 90.5 เพศ ชาย 170 19.2 714 80.8 66 10.1 590 89.9 หญง 126 12.3 902 87.7 57 7.5 700 92.5 สถานภาพ สมรส 173 14.6 1015 85.4 71 7.9 826 92.1 หมาย 107 17.7 499 82.3 41 9.5 390 90.5 หยาราง/ 11 19.3 46 80.7 5 12.5 35 87.5


ลกษณะ



แยกกนอย โสด 4 6.7 56 93.3 5 11.6 38 88.4 ระดบการศกษา ไมไดศกษา 57 23.8 182 76.2 21 11.1 168 88.9 ประถมศกษา 212 14.1 1287 85.9 88 7.9 1033 92.1 มธยมศกษา/

ปวช. 17 14.5 100 85.5 7 10.0 63 90.0

ปวส./อนปรญญา

1 7.1 13 92.9 0 .0 8 100.0

ปรญญาตรและสงกวา

7 22.6 24 77.4 5 27.8 13 72.2

อาชพ ไมไดประกอบ

อาชพ/ทางานบาน

155 16.4 788 83.6 67 10.2 592 89.8

เกษตรกรรม 74 11.7 558 88.3 30 5.8 487 94.2 คาขาย/ธรกจ

สวนตว 32 20.5 124 79.5 8 7.1 105 92.9

รบจางทวไป 24 22.2 84 77.8 12 15.2 67 84.8 ขาราชการหรอ

ขาราชการบานาญ

7 12.5 49 87.5 3 9.1 30 90.9

อนๆ 1 12.5 7 87.5 0 .0 6 100.0 ผดแลหลก ผสงอาย 115 14.4 681 85.6 47 7.8 552 92.2 คสมรส 16 9.1 159 90.9 8 6.2 122 93.8 บตร 155 17.8 714 82.2 62 9.8 569 90.2 หลาน 6 14.0 37 86.0 4 11.4 31 88.6 ลกเขย/สะใภ 4 19.0 17 81.0 2 12.5 14 87.5 ญาต 0 .0 8 100.0 0 .0 4 100.0 ผหารายไดหลกหรอแหลงรายไดหลก

ผสงอาย 106 15.6 572 84.4 39 7.5 482 92.5 คสมรส 11 12.8 75 87.2 4 7.5 49 92.5 บตร 166 15.5 907 84.5 74 9.5 708 90.5 หลาน 5 17.2 24 82.8 0 .0 24 100.0 ลกเขย/สะใภ 5 13.9 31 86.1 4 13.8 25 86.2 ญาต 3 23.1 10 76.9 2 28.6 5 71.4


ลกษณะ



สทธการรกษาพยาบาล ประกนสขภาพ

ถวนหนา 265 16.2 1372 83.8 108 8.7 1133 91.3

สวสดการฯขาราชการ

25 10.1 222 89.9 8 5.1 150 94.9

ประกนสงคม 3 16.7 15 83.3 4 50.0 4 50.0 อนๆ 3 23.1 10 76.9 3 37.5 5 62.5 ขนทะเบยนผพการ ไมใช 281 15.5 1527 84.5 116 8.7 1221 91.3 ใช 15 14.0 92 86.0 7 8.9 72 91.1 สมดคมอ ไมม 281 15.7 1513 84.3 117 8.7 1230 91.3 ม 15 12.4 106 87.6 6 8.7 63 91.3 ตดเตยง ไมใช 291 15.4 1597 84.6 121 8.6 1278 91.4 ใช 4 16.7 20 83.3 1 6.7 14 93.3 ชวงอาย 60-69 ป 158 14.6 921 85.4 64 7.7 772 92.3 70-79 ป 97 15.2 541 84.8 34 7.6 412 92.4 80 ปขนไป 41 20.7 157 79.3 25 18.7 109 81.3 กลมรายได ตากวา 5000 122 12.9 821 87.1 49 6.6 699 93.4 5001-10000 72 17.3 343 82.7 33 11.1 264 88.9 10001-15000 28 16.6 141 83.4 13 11.1 104 88.9 15001-20000 16 12.5 112 87.5 6 7.0 80 93.0 มากกวา

20000 58 22.3 202 77.7% 22 13.1 146 86.9

ตารางภาคผนวก 9 จานวนและรอยละขอมลการตรวจคดกรองโรคเบาหวานของกลมตวอยางผสงอาย

ไมเปนเบาหวาน เปนเบาหวาน จานวน รอยละ จานวน รอยละ การคดกรอง 1,916 100 - - ไมไดรบ 296 15.4 ไดรบ 1,619 84.5 ไมระบ 1 .1 ตรวจระดบนาตาลในเลอดครงลาสด 1,619 100 480 100 ภายใน 12 เดอนทผานมา 1,290 79.7 457 95.2


ไมเปนเบาหวาน เปนเบาหวาน ใน 1-2 ป 266 16.4 14 2.9 มากกวา 2 ปขนไป 63 3.9 4 .8 ผลการตรวจระดบนาตาลในเลอดครงลาสด 1,619 100.0 ไมทราบ 110 6.8 33 6.9 ปกต 1,464 90.4 294 61.3 ไมปกต 43 2.7 150 31.3 ไมระบ 2 .1 3 .6 การทราบคาระดบนาตาลในเลอดครงลาสด 1,619 100.0 ไมทราบ/จาไมได 1,265 78.1 130 27.1 ทราบ 352 21.7 347 72.3 ไมระบ 2 .1 3 .6 รบการคดกรองเบาหวานครงลาสดโดย.... 1,619 100.0 อสม./อผส. 356 22.0 40 8.3 รพ.สต. 626 38.7 180 37.5 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 224 13.8 116 24.2 รพ.ชมชน 342 21.1 127 26.5 รพ.เอกชน/คลนกเอกชน 55 3.4 12 2.5 อนๆ (หนวยแพทยเคลอนท) 14 .9 2 .4 ไมระบ 2 .1 3 .6 ไดรบคาแนะนาในการปฏบตตว 1,619 100.0 ไมไดรบ 335 20.7 23 4.8 ไดรบ 1,269 78.4 454 94.6 ไมระบ 15 .9 3 .6 ตารางภาคผนวก 10 จานวนและรอยละขอมลการตรวจคดกรองโรคความดนโลหตของกลมตวอยางผสงอาย

ไมเปนความดนโลหต เปนความดนโลหต จานวน รอยละ จานวน รอยละ

การคดกรอง 1,414 100 - - ไมไดรบ 122 8.6 ไดรบ 1,292 91.4 ไมระบ ตรวจระดบนาตาลในเลอดครงลาสด 1,292 100 982 100 ภายใน 12 เดอนทผานมา 1128 87.3 943 96.0 ใน 1-2 ป 134 10.4 23 2.3 มากกวา 2 ปขนไป 30 2.3 13 1.3 ผลการตรวจระดบนาตาลในเลอดครงลาสด 1,292 100 ไมทราบ 74 5.7 68 6.9 ปกต 1,150 89.0 669 68.1 ไมปกต 67 5.2 243 24.7 ไมระบ 1 .1 2 .2


ไมเปนความดนโลหต เปนความดนโลหต จานวน รอยละ จานวน รอยละ

การทราบคาระดบนาตาลในเลอดครงลาสด 1,292 100 ไมทราบ/จาไมได 866 67.0 448 45.6 ทราบ 425 32.9 532 54.2 ไมระบ 1 .1 2 .2 รบการคดกรองเบาหวานครงลาสดโดย.... อสม./อผส. 386 29.9 132 13.4 รพ.สต. 482 37.3 358 36.5 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 146 11.3 193 19.7 รพ.ชมชน 221 17.1 248 25.3 รพ.เอกชน/คลนกเอกชน 44 3.4 38 3.9 อนๆ (ตรวจเอง) 7 .5 9 .9 ไมระบ 6 .5 4 .4 ไดรบคาแนะนาในการปฏบตตว ไมไดรบ 329 25.5 89 9.1 ไดรบ 946 73.2 889 90.5 ไมระบ 17 1.3 4 .4 ตารางภาคผนวก 11 จานวนและรอยละขอมลการประเมนระดบความรนแรงของโรคขอเขาเสอมของกลมตวอยางผสงอาย

จานวน รอยละ ไดรบการประเมนระดบความรนแรงของโรคขอเขาเสอม 2,397 100 ไมทราบ 89 3.7 ไดรบ 296 12.3 ไมไดรบ 2,011 83.9 ไมระบ 1 .0 ครงลาสดทไดรบการประเมนระดบความรนแรงของโรคขอเขาเสอม 296 100 ภายใน 12 เดอนทผานมา 222 75.0 ใน 1-2 ป 43 14.5 มากกวา 2 ปขนไป 31 10.5 ไดรบการประเมนระดบความรนแรงของโรคขอเขาเสอม โดย... 296 100 รพ.สต. 112 37.8 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 94 31.8 รพ.ชมชน 58 19.6 รพ.เอกชน/คลนกเอกชน 20 6.8 อนๆ (นศ.แพทย,หนวยแพทยเคลอนท,อสม.) 9 3.0 ไมระบ 3 1.0 ผลการประเมนระดบความรนแรงของโรคขอเขาเสอม 296 100 ไมทราบ/จาไมได 29 9.8 ไมพบอาการผดปกต 167 56.4 เรมมอาการ 38 12.8


จานวน รอยละ มอาการระดบปานกลาง 48 16.2 มอาการระดบรนแรง 13 4.4 ไมระบ 1 .3

ตารางภาคผนวก 12 จานวนและรอยละขอมลการคดกรองภาวะซมเศราของกลมตวอยางผสงอาย

จานวน รอยละ เคยไดรบการคดกรองภาวะซมเศราดวย 2 คาถาม 2,397 100 ไมไดรบ 1,725 72.0 ไดรบ 663 27.7 ไมระบ 9 .4 ครงลาสดทไดรบการคดกรองภาวะซมเศรา 663 100 ภายใน 12 เดอนทผานมา 579 87.3 ใน 1-2 ป 68 10.3 มากกวา 2 ปขนไป 16 2.4 ครงลาสดรบการคดกรองภาวะซมเศรา โดย... 663 100 อสม./อผส. 346 52.2 รพ.สต. 222 33.5 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 38 5.7 รพ.ชมชน 43 6.5 อนๆ (คลนก,นศ.,หนวยแพทยเคลอนท) 9 1.4 ไมระบ 5 .8 ผลการประเมนคดกรองภาวะซมเศรา 663 100 ไมทราบ 100 15.1 ปกต 542 81.7 มแนวโนมเปนโรคซมเศรา 21 3.2 ไดรบการประเมนภาวะซมเศราโดยบคลากรทางการแพทย 9 คาถาม 21 100 ไมไดรบ 7 33.3 ไดรบ 13 61.9 ไมระบ 1 4.8 ผลการประเมนภาวะซมเศรา 9 คาถาม 13 100 ไมทราบ/เจาหนาทไมแจงผล 2 15.4 ไมมอาการ 4 30.8 มอาการระดบนอย 6 46.2 มอาการระดบปานกลาง 1 7.7 ผสงอายเคยไดรบการวนจฉยเปนโรคซมเศรา 2,397 100 ไมเคย 2,366 98.7 เคย 29 1.2 ไมระบ 2 .1 ป พ.ศ. ทไดรบการวนจฉยเปนโรคซมเศรา 29 100 2556 9 31.0 2555 1 3.4


จานวน รอยละ 2554 3 10.3 2553 1 3.4 กอนพ.ศ. 2553 12 41.4 ไมระบ 3 10.3 การตดตามรกษา รกษาดวยการใชยาจากสถานพยาบาล 16 แนะนาใหพบปะสงสรรคกบบคคลอนหรอหางานอดเรกทา 18 เจาหนาทสถานพยาบาลมาเยยมบาน 13 ไดรบการตดตามจาก อสม./อผส. 16 ไปตรวจอาการตามนดหมายทสถานพยาบาล 20

ตารางภาคผนวก 13 จานวนและรอยละขอมลการประเมนความสามารถในการทากจวตรประจาวน (ADL) ของกลมตวอยางผสงอาย

จานวน รอยละ ไดรบการสอบถามความสามารถในการทากจวตรประจาวน (ADL) 2,397 100 ไมไดรบ 1,816 75.8 ไมทราบ 58 2.4 ไดรบ 522 21.8 ไมระบ 1 .0 ครงลาสดทไดรบการสอบถามความสามารถในการทากจวตรประจาวน 522 100 ภายใน 12 เดอนทผานมา 459 87.9 ใน 1-2 ป 58 11.1 มากกวา 2 ปขนไป 5 1.0 ไดรบสอบถามความสามารถในการทากจวตรประจาวน โดย... 522 100 ไมระบ 5 1.0 อสม./อผส. 250 47.9 รพ.สต. 195 37.4 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 25 4.8 รพ.ชมชน 37 7.1 อนๆ (คลนก,นศ.,รพ.เอกชน,หนวยแพทยเคลอนท) 10 1.9 ผลการสอบถามADL 522 100 ไมทราบ 159 30.5 ตดสงคม 277 53.1 ตดบาน 77 14.8 ตดเตยง 9 1.7 ตารางภาคผนวก 14 จานวนและรอยละขอมลการตรวจฟนและสขภาพชองปากของกลมตวอยางผสงอาย

จานวน รอยละ ครงลาสดทเคยไดรบการตรวจฟนและสขภาพชองปาก 2397 100 ไมเคย 999 41.7


เคย 1,398 58.3 ระยะเวลาทเคยไดรบการตรวจฟนและสขภาพชองปาก 1,398 100 ภายใน 6 เดอน 446 31.9 6-12 เดอน 299 21.4 1-3 ป 427 30.5 3-5 ป 87 6.2 นานกวา 5 ป 137 9.8 ไมระบ 2 .1 ไดรบการตรวจฟนและสขภาพชองปาก โดย... 1,398 100 รพ.สต. 461 33.0 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 300 21.5 รพ.ชมชน 433 31.0 รพ.เอกชน/คลนกเอกชน 169 12.1 ไมระบ 12 .9 อนๆ (หนวยแพทยเคลอนท,อสม.) 23 1.6 ปจจบนผสงอายมฟนใชงานไดอยางนอย 20 ซ หรอ 4 คสบ 2,397 100 ไมใช 898 37.5 ใช 1,496 62.4 ไมระบ 3 .1

ตารางภาคผนวก 15 จานวนและรอยละขอมลดานสภาวะแวดลอมทเออตอผสงอาย

จานวน รอยละ ผสงอายเปนสมาชกชมรม/กลมผสงอาย 2,397 100 ไมเปน 1,424 59.4 เปน 973 40.6 ในรอบ 12 เดอน ผสงอายเคยเขารวมในกจกรรมชมรม/กลมผสงอาย 973 100 ไมเขารวม 128 13.2 เขารวม/เปนบางครง 313 32.2 เขารวม/เกอบทกครงหรอทกครง 532 54.7 ความพงพอใจตอชมรม/กลมผสงอาย 973 100 นอยทสด 13 1.3 นอยมาก 33 3.4 ปานกลาง 331 34.0 มาก 339 34.8 มากทสด 248 25.5 ไมระบ 9 .9 ในรอบ 12 เดอน ผสงอายมสวนรวมในกจกรรมหมบาน/ชมชน 2397 100 ไมเขารวม 328 13.7 เขารวม/เปนบางครง 621 25.9 เขารวม/เกอบทกครงหรอทกครง 1,448 60.4


จานวน รอยละ การเขารวมในกจกรรมหมบานหรอชมชนมประโยชนและผลด ในระดบใด 2,397 100 นอยทสด 66 2.8 นอยมาก 70 2.9 ปานกลาง 737 30.7 มาก 823 34.3 มากทสด 684 28.5 ไมระบ 17 .7 ในรอบ 12 เดอน ผสงอายไปรบบรการทสถานพยาบาล 2,397 100 ไมเคย 545 22.7 เคย 1,852 77.3 สถานพยาบาลทใชบรการเปนประจา 1,852 100 รพ.สต. 764 41.3 รพ.ศนย/รพ.ทวไป 475 25.6 รพ.ชมชน 591 31.9 รพ.เอกชน/คลนกเอกชน 8 .4 ไมระบ 14 .8 สถานพยาบาลดงกลาวมลกษณะดงตอไปน มทางลาดชน ทางขนสาหรบรถเขน 1,852 100 ไมใช 551 29.8 ใช 1,215 65.6 ไมทราบ 83 4.5 ไมระบ 3 .2 มราวจบเพอชวยพยงเดน เชนทางไปหองนา หองตรวจ หองรบยา เปนตน 1,852 100 ไมใช 638 34.4 ใช 1,111 60.0 ไมทราบ 100 5.4 ไมระบ 3 .2 มบนไดสงชน ไมใช 1,086 58.6 ใช 685 37.0 ไมทราบ 77 4.2 ไมระบ 4 .2 ในรอบ 12 เดอน ผสงอายเคยใชสวมในสถานพยาบาล 1,852 100 ไมเคย 550 29.7 เคย 1,300 70.2 ไมระบ 2 .1 แบบสวมทผสงอายใชบรการ 1,300 100 แบบนงยอง 269 20.7


จานวน รอยละ แบบนงราบ หอยขา 741 57.0 ทงสองแบบ 288 22.2 ไมระบ 2 .2


หนวยงานรบผดชอบ

สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย รวมกบ โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ (HITAP)

ทปรกษาโครงการ

1. นายแพทยพรเทพ ศรวนารงสรรค อธบดกรมอนามย 2. นายแพทยสรยะ วงศคงคาเทพ ผตรวจราชการกระทรวงสาธารณสข เขตพนทเครอขายบรการ

ท 5 3. นายแพทยธรพล โตพนธานนท รองอธบดกรมอนามย 4. นายแพทยดนย ธวนดา ผอานวยการสานกสงเสรมสขภาพ 5. นายแพทยไกรวฒ กวนหน ผอานวยการศนยอนามยท 11 นครศรธรรมราช 6. นายแพทยสเทพ เพชรมาก ผอานวยการศนยอนามยท 5 นครราชสมา 7. นายแพทยเอกชย เพยรศรวชรา นายแพทยเชยวชาญ ดานสาธารณสข หวหนากลมอนามยผสงอาย

สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย 8. ดร.นพ.ยศ ตระวฒนานนท โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ 9. ผศ.ดร.ลล องศรสวาง โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ คณะทางาน 1. นายสรเดช ดวงทพยสรกล โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ 2. นายธระ ศรสมด โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ 3. นางสาวแกวกล ตนตพสฐกล โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ 4. นางวมล บานพวน สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย 5. นางอรว รมยะสมต สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย 6. นางเบญจมาภรณ ศรเฉลม สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย 7. นางสาวพรญา จนทรคง สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย 8. ผรบผดชอบงานผสงอาย ศนยอนามยเขต ท 1- 12 กรมอนามย

prelim result aging survey2 › wp-content › uploads › 2014 › 09 › prelim_elderly... ·...

Documents