prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

126

Upload: fundacja-im-heinricha-boella

Post on 03-Aug-2016

230 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Procesy międzynarodowe, konflikty wojenne, wzrost autorytaryzmu w państwach ościennych, masowe migracje ludności, rozwój nowoczesnych technologii czy walka z terroryzmem - to wszystko ma wpływ na zakres gwarancji praw i wolności jednostki, jak też skuteczność międzynarodowych instrumentów ochrony. Celem edukacyjnego projektu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (HFPC), Fundacji im. Heinricha Bölla i Projekt:Polska było osadzenie debaty o prawach człowieka w kontekście społeczno-politycznych trendów w Polsce, Unii Europejskiej i na świecie. W tym celu zorganizowano 12 seminariów, prowadzonych przez ekspertki i ekspertów HFPC i zebranych w raporcie pod redakcją dr. Adama Bodnara wskazując na polityczne imperatywy i instrumenty uwzględnienia praw człowieka w relacjach zewnętrznych.

TRANSCRIPT

Page 1: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe
Page 2: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

����������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������� �!������"#�$�����#������$��!���%�&���'()�#��������!�����'�����#)���������������������������������������������������������������������������������������������*�+!�����!��!��,�����-�'�����#)������.��������#)����������#��)����/�����$���#�����-�0�#����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������12��������#)����������#��)����/3�-�0�#������������!��4 ��)(����������&�'���'��!������'()�#��������������!(��#4�����������������������������������������������������������������56��������#)���������������!� -��!�'���!����-�0�#�����������&�'���(�����!�������.����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������71��������#)������������!��/����!�������-����� �!������������������4�)�$��8����#���$��� �� ��'������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 9�� ��'����������!����&���'()�#�������#��������!��#:���'���!�����#���������;�������!��/������������'�����#)���������������������������������������������������������������������������������������������6<�#���) ,4���'��������'����$��:����!������4���!�������.�=��!0'���������-�����' 4���#������4�#'���#�>�!��������������/���!����!������(��-�0�#������������?8�������������@��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������29�)��#��A���'�����#�����/3��=#��)����/3��������������������'�����������������'��������'����!��/����������/����)��������!��������������������������������������������������������������B5���'�����#�����/3�-�0�#����������#����0#�������C��������������������������������������������<1���������'�#���������-�����:�#���#$�0� ���������!���0����� ���:�&���������#��������;����� ��'�������.�����������������������������������������������������������������������������������������������191�#���!���4 �$������4����.�')����!������(��� ��'������$�����4 ��) ������#)����������#������!��� �������������#!�)!���������'()�#����$��'���������4��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������19B���#��#)�/3�� ��'������$�����4 ��) ������#)���������������������������������������������������������11 ������-�������� !���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������15*������� �

Page 3: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �

�������

� ������������ �����������������������������������������������������

��������������� ����������� ���� ��������� �������� ������ ���!������� ��

��������� �������� ��!��������� �� ����� �����"��!�� ���"�� ��!������!��

���� #�"������� $������� %��� &������'� $������� ���� #�������� (��""� ���

)����������� %������*� %�"���� +��� ��"���,���� ���,"� ����� ���,"����� �������� �

����������'� ����������� ��� ���������������� ���� �������� �� ������-����

����������������������������������.��������,���������������������"�������

�/��� ��� ��� "���!�� �/�0� ��� +��� ����������� ,�"�� ��������� ����� �� ����'� ������

��!����������������'��������������������������������"�,���� ,������������'�

� �� �� ����� ���,�� ������������ ���,"������� 1� �� �!"���� �� ������� ��������

����������2��'� ��������-3�������������!���������������%�����4������

� ������� ���������� ��������� �� ���� ��� ��� ��������� �� ���������� ������ �

#�"�������$�������%���&��������������������������������"��-3�������

�������� ���� �������� �� ���� ��!������� � 5������� �!���� �� ������������

�����!�"����� �������� ��� �� �� ��������� �� ������ �� ���2�"�� #�"��������� $�������

%���&�������678��#$#97:���������������������,�������

� �������� ��������� ���� �� ���������� ���� ��� ����������� ��,���

��� ��������� ��"������ �� ���,"����� ����������� ���� �������� ���

������������-�������� �����������������������������"��������!�"�����������

��"��-��� �������� �� �,����"�� &�"��� ���� ��� ����� ,������ ��������� !��������

����� �"� ���� �������� ����� �������� �� ������������� ����������

��������������� ��� ��������� ���������� �� ��"�� ��!���"��� "�,� !"�,"����

%��� �������� ��� ���� ������� �� ����-"����� ������-���'� �� ���!�"����

��!"����������������������������������"�������������,�����%�"������%�"�������

�����,���������������������-"�������������,"��������������������������%�������

������������'� ���"�2�����������'� ������ ������������� �������� �-��������'�

��������!�����"����-��'�������������������������"�!��������"��������������

�������������� 1� ��� �������� �� ������ �� ����� !������� ���� �� ��"��-���

���������'� ������� �� ������� �������� ��� �� ��������-��� ���������������

Page 4: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0

��������������������������������'������ ���"���"�������������������!������

�����������������

�� ��

���(������ �

Page 5: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;

����� � �������� ���������������� ��������������������������� ����������� !"�� ������������ ������"�� ����

=�� !����#��������

� 9�� ���� ��������� ���� �������� �� �������� ���������� �/� "�� �� �,����

������ ������������� 5(.<=>(.<� �"� �� ���3� ���� ����� ��� �,���� ���

,"� ��!���?"��!�������������������������2"������ ���������������������������������

������<������@�����������.���������'����������������A)99������������������

.���"����� ������"�!����� %������ ?"� �������� ���������-��� ����� �����"�3�

�������������B���������,��������*�6�:�"������CD0���������������"��C/1����'�6�:�

"������CC/=�CC���������//����'�6B:�"������//��������������������!���

1�� D�!��1<26����E�1<B<F<1�����

� %��������"������� ��������������������CDB� ��'� � ������� �����������������

�CD0������#�"�������?���������5������!��5��2��������(�������������.���������

�� <�������� .� �� ��� ����������� ��� �������� ������ ����������� � ��������

,"���� ����"�������!�� "� ��� �� ������������� ������� ���������� !���������� �

������ ������ 6��� ���� ����� �� ������ �������� ��� ����� �� �!"���� �� ���

�����:�'������������,�������������� ���������������������"��!��������E�����

<�������� A� ���!���� ������'� �������� � 8>� "� ��� �� �,�� ����� ����� ���2"�����

,�����!����<��������������������������������

� %������ ��"������� ���� �������� ������� � ������� ������� ���� �� ��"��-���

��������� A����������������,���������������������������������� � �"��������

����������� ������ ��!������� ���� ���� ������� ���������� ���� A�����

�������� ,"���� ���������!�� ��������� ���2������� 4�������������� %�����

%��� &������� 6������ ����������� ���� ��� ������ �� �C;;� ����� "��

���2��������������������������������� ����:��

� �������������������������"������CD0�������������BD�������������"�� ���

5������� 5(.<�� >�� ���� ����"�� �������� ���� ���� ��������2�������'� � ����� ��"����

����������� ���2�������� ��� ������������ ��� �"����� �������� %������� � �����

Page 6: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� D

��,�����������CDD������(�"!����'����"��������CF/������4��������%������5(.<�,���

��������� ������������ �� 2������ ������� ���������� ���"�� ������'� �������

���������������������2�����������!"�������������,"������������

� 8������� �� -"�� � ���������� �� �CD0� ����� ����� 5�������� 5(.<� G�

���������� �������� H���� >����'� <"��� (����� 6 ��� ������� )�����:'� I���

"��������'� J����(�!���'����� 6������ ���"��:� )������ �� ����� �������"�� ��

������������ ���� ��������CD;������4������������K�����#�"����������%����������

��,��� � ��"� ������������'� ��� �� �� ����� �������� ����� 5���"� ��������� ���� �

���������� �� ���,��� �� #�"������� ��������������� �,������ �� �������

�������!������������"��-������������

� .� �CD;� ����� �������� �� �*� L������� K����#�"������ 6� ���� 9���������:�

���K�������K����#�"������6��A������K�������:��

� 9����"�!"��������������������!����������"�������!����A)99�����������

"��D/1������������!�����"��������������"�����!�������������������������������

������������������("����.��������!�����

� .� %�"���� �� "����� �CD;� ��� ������� 5������� >,����� 9�,�������� 6� M������

5�������'� ������� 4����������'� ����� 4���������'� #��������� .������ ��

������:�������������������������,�����������������������������������L���������

9������� .� �CDD� ��� 5>9� ����������� ���� �� 5������� )���,����� )��������� 5>9'�

�����!������� ���������������4������������K�����#�"����������.� �����5))�5>9�

��������� ���������%�"���5������#�"�������%��!���������9������������

%��� &������� �� >,����"� �� %9I'� ������ ��������� ����� ������� �����������

5��2��������%��!"�������5(.<���4����������CF/��������

� A���"�����&�������������� ��������CDD�����!������ ���������������5���DD'�

������� ��������� ,�"�� ������ N�"�� #O�"'� M�� %����� ��� M���� #����� 5��� DD�

��������,���������������"�!�������"�����4���������K����#�"�������9����� �

����� ������ ��������� � ���2��������� ���� &������������ 4��������������

%�����%���&��������

� 8��,� ��������3'� ���� "����D/1���������������������� ������ ����� �� ���

"����������������������"��-�������������������������"���������'������������

Page 7: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� F

���������� �����������-���������� M���� �� ���� ���� �������!��� �"���� ��,��!���

��� ��������� ����-"������ �� ���2��������� ���� ��� ������ �����������

��������������� � ������ �"��� ��� ���������-��'� ��� ������ �� ������

��������� ����������� %������ �������� ���P"�� ������������ ���� ��"�!�� ���� ��

��"��-������,�����������"���������������������������������������������������

���������-��������������"�������

� ?����� ���������� ������������ �� ��� !���� ������������� �!�-��"��

"����� �������� ������� ���� �� ��"��-��� �������� �� ������� ������� A� ������

���"��-3�,�"�� ���������������������������������� 6������������'�������'�

����'� ,����:�� "�� �� ���� �� � ����� !����� ��� ������� �� ��,�� �����������

)�������������������,��5))�5>9���5���DD�6��������������������������"���,��!����

��5���������������������CDF���'������!���2������,��������"����-������������/��

�������� %�������.�����:'� "�� �� ��5))�5>9� �� ���������� �������� 6����� �����

���������3����������A��9���������!��� ��)�����������CDC���:���

� %�� ��,����� �������� �� %�"���� �� ��������� �CF/� ��� �������� 5���� DD� �� � �F�

����������������"��"����������������������������>���CF�������!��������5����DD�

���������"�� �� �� �� ���!��������� ��� �������� ���"��-��� ���� )�"�����-3�

%�"����G�&����1)��������%�����������!���������������������!����%�"������

� .�!���� ������� ����������� ��� ��������� 7)�"�����-��7� �� %�"���� � �������

������� ���������� "���� ���� !�������� ���� � ��������� ��������� ���"������� ���

���������� ������ ����"���������'� �� ���� �� �� ���������� �,������� ����

���������?"���������1��CF/�������������������"��-���?�����&��������9��������A�

��"��� B/� �������� �CF/� ��'� ����� ����� ����������� %��������� )�����������'� �����

����������M��2�(�����(��������������������!����3���"��������������,����

��������������������"���"������)�"�����-����A����!����������������'�����������

%�"���� ����"���� ����� ������ ����"���������� �� ���"���� ������� ���"� ����

��-"��� 8�� ��������� ���������� ��������� ��,��� �,������� ���� �������� 6����

?���� &����� G� ����� ������� �� �CFD� ��:�� .� �2������ 2�������� ��������� �CF/� ��'� �

�2���"���� �� �������� �CF�� ��� <"��� (����� �!������ ��������� ���"��-����

4������������ K����� #�"���������� K������� K���� #�"������ �� L������� K����

#�"������ �������� ������ ������-3����������������-����� 1� ����CDD� ��� �����CF/� ���

5���DD'��������������'���������������������"��-3���

Page 8: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� C

� .���������� ����� �������!�� �� %�"���� ��������� ��"����� ������� �"�

������� ��������"�������!��� )�������������%�"��������� �����������������/�///�

���,'� ��"�!"����� ,��P� ��������� ���"��-��� ���������� ���"� �����

���������'� ������� ��������'� ������� ��������'� ��� ������������ ��

�������������������!�����'���������������-3�����,������//Q�������"��������

������8���������������������!����������������!���������������������5��"���

.����� �� ,���"����� ���2������ �� ������� ������ ������.� ����� ����� �������!��

��������� �� ����� ������ ���,'� ��!�"����� ���2������� ,���� �������������

)��������������������!��,����������������//��2���-������"����'������������������

�����������������������

� "�� ������ ��������� ����������� ,��� �� �� ���"� �� ���"��-3�

�������� 1� ���� ������ ������� 6�� �������� ������ ����'� ��!������ ���

��������5������:�������������)�"�����-3'�������,������������������

�����������������������������?������ ����!������������������� ������

���������.��CF����������������"��-3��5�������#�"���������%�"�������!���������

����� �������� ������ �� ����� ������� ���� �������� �� %�"���� �� �������� � �����

�������!��� 9����� ����� ������� ����������� ��������� 5��2�������� 5(.<� ��

4������� �� �CFB� ��� �� ���!��� ������ ��"�� �� ����������� ��������� �������

�������������� ��� ������� �� %�"����� 5������� #�"������� �� %�"���� ���������

���!��������������"�������������������������� "��F/1������%��-����������� M���!��

%���������� �������� 5�������� >,����� %��� &������'� � ��� �CF;� ��� ��������

���"��-3�5������+�������������%��������-���855���)AA�)�"�����-3���

� ?�������������������������������,�������"�������!���������"�"�

������� ���-����� ��������� %��������� �� "����� �CFD� ��� ���������� 5���� DD�

�"� �"�������!�����������"������� ����"������5��!��%��������)�"�����-���%�"����

G�&����� 1)����������?�-3� �������������%�"����������"����!����������������-��'�

������ ����� � "�� ��� � %�"���� ,�� ������ ���3� ���� ��� ������3� �"����� ��� ���������

����������� &�� ������'� ������ .�!��� ��,���"�� ����� �������� ������������

��"����'�����,�������������������������������������"�����

Page 9: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/

� A������ �������� �"� ����� ���������� ����� �������� � ������

��������������� �������,�������������������������5�������=K�����#�"�������'�

�������� ����������� ��"��� ,���� ������������� ���������� ���� ������

��!�������� ���� 5������!�� 5(.<� � ���������� �� ���,��� �,������ �� �������

��������"��-������������

� 4����������� $������� #�"������ 6+���������"� #�"������ $��������'� +#$:�

���������,���-�������������������,�����!��������������������������!����

�������������������'�!���������������������������"���������>�����!����������

�"��������2������������������������������������������5(.<'�+#$������

���� ������ �������������� ��2������� �� ���������� ���� �������� ��� �����'�

��!�������������������'� ����� �� �������������� �!�"��� 9�"�� +#$��������������

��������� ���� ���� ���������� ������ �,��� ����"�������!���������� %�"�����

<���������� �!������ �� �CFC� ����� +#$� 6����"���� � ���!��� "������� G� I������

.����:�<�����������!�����%���&��������

5�� D�!��1<B<F<1����&�599 ����

� .� "���� C/1����� �������� ��� ������� ����� ��"�� 5(.<�� %�� ���������

���2"�����.�����GA����� ��������� ����� ��������� G� 5���� %������� L�� "������ ���

��������� ������ �� ������ ���������� ��,�"��������� ,������������ �� <������� ��

���������������������,������'�����������������������"�����������,��������&$<�

6�CC/:'� ����� �� �!��������� ����� ���,���!�� ���� ,�������� 6�CC�:'� ����� ������!��

���,� 6�CC�:��>��,���� ��� ������"���������-��� ���� ���� ������� ������������

���������������������������'���"������"�����������5(.<��.����������������� ��

��"� � ����"����� ������� �����P���'� ���������������� �,�������������� �������

���2"�������������������(�����������G���H���� �5(.<����������������>�!������

(�������������.�����������<�������6>(.<:��

� .���������<������@��������������CFC��������������������"����'����2������

�������������,���!���,�������"�������!��R��,��������S���������"�!��-3��%������

,��� %�"��� 1� �,���� >���!��!�� )����'� ��,���� �� ������ �CFC� ��'� ��������

���������������� ���� �������� 4��������!��� ��������� �,������"�-��� ������

4����(��"������!�'� ��������9���"�������&�����������'������������.�!�����

����(��!���'����������������������"�������9���������

Page 10: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

� I�� C/1��� ��� ������ ������������'� ������ ���� ��� �� �������� ��!��

��������'������������������������������?������������������������<������

@��������'� ��� �� �������������������������������A)99'�����������������!�������

�CC�� ��� A����� ����������� ��� ���������� ���� ���������� ����!��

��������������� ��!������� ?�� ���������� �� ����� ��!������� ���������

������ ,���!�� ,"���� ���������!��� A����� ,���� ���� ���������� ������������

���������������9���<����������������<������@�������1.���������� ��������

,�������'��������������������������� 8>���L����<��������������

� %��������� ����� ���P���� ������� ����������'� �� ���� �,���� ��� ��

�������� ��� �������� � ++� ������� -�������'� � ����������� �� � ,�� ��-3� �� ���

����� �� ��!������ 1� ��������!�� ���� �� ���� ��"������!�� 1� ������������

�,����"����!�����

� .������������������,���!���,�������"�������!������������������!������

������������ 9�������� ����'� "�!"��� ���"��-3� ��!������ ,�������� ���� ��

��"��-��� �������'� ������ ���� ������� � � ��������� ��������� ��� ��� ������

�����>�!���������������������������"��-3����������'���������������!����

�� ��������������� .� %�"���� ���������� ��������!�� 5�������� #�"�������!�� �� %�"����

���� ���,�� �������� � �� �"�� #�"������� $������� %��� &�������� %������� �� ��

��������� ��"���������� ������� ������ <������ @���������� )����� ���"��-3� ���������

4���������K����#�"������� %������ ���� ����!�������� ��!������ ������������

���� ���� ��������� .� �������� ����� ��������� �� �� ���"��-3� 2�"��=�������

�����������������!������������������

� 4� �� ��������3'� � � ��� ����� � ,���� �� ��� ������-���'� "�� ��������� ���

������ ������ ���� �� ���� �������� �������3� ������������ �������!���� ���� ��

��"��-�����������������������

� >����� ��������3��"� ����������� ��//����� �G������� ���!����������<������

@����������������������L����<������������6���-����������������������9���<������

�� � 8>:�� .� ����,���� ����� �� $�������� 9���������� �������� ���� ��� �������

������������.�������%������

7�� D�!��5997F599 ���������

Page 11: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

� >�� ��!�� �������� ���!�� ������ <������ @��������1.���������� �� �������

������-��� ������ .���"����� ������"�!����� %����'� � $�������� 9�������� �� ��"�'�

�������������P�����������3���-"���������������-�����������������������������

��"��-��������������

� .� ������ <������ @�������1.���������� ���� ��� �������� � ����������

R���������!�� ������S� �� ���� ��� ���-��� �� ���������� R������ <�����S'� ������'� ��

������� ����� �� ���������� ��������!�� ���� ������������ �,����"����!�� !����

���������"����"����R����������,����S��A����������������,�"����'��������������

���P��������3'� � ��������������"� ����-3�����������������������������������

��'�!������������������������P������������������� ��������������"������'�

���� ��������� ������������� ��� ����������� ��!������ ���������������

�������� ������ ���� ���������.� ��������'� ������ ���������� ����������P����

��������������������� ���������!�"���'����������������������� ����������3���

,��"�����������"������������6"�������'����� ��'��������3:��+���������������!��

������������ ���!����������������"��-�������������������������������

������ � �"��� � ����������'� � �� �� ��-3� �� �� ��������� �����"����� �� ���

�!���������.������������ ��������"������������������'�����������������

�� ���� ���� �������� ��� �� ���� ������ �������������'� ���� �������-����

M����'� ��� � ��� ������ �������!��� ���� �� ��"��-��� �������� �� ����� ������

����!� ������� ��������� ������ 1� ��������"��� ��� -������!�� �������

�������!��� ���� �������� �� ���������� �������� ������������� L����

<������������ �����L) '� ��� �������������� ���� �������������� � ������ � ��"�

���������,�3��

� .� ������ .���"����� ������"�!����� %����'� �� ������ ��� ���,����� �������

����� � $�������� 9�������� �� ���� ������� �� ���� ��"������ ���������'� ,��� ��� ������

��"�������� ����"����*� �������� ��� 9���"����� 9� � �� K����� �� �//B� ��� 6������� ��

���"���������-�����������!���9$����������)�������� ���,����������������

"�,��"��!�����������1����������4��)�����"�:'�����%���������9���"�������

L������� �� �� ��������� �//�� �� �//0� ��� ��� 9���"����� 8�"�����=4�!����� ��

5��!���������������//0����A��������"����������������������"������������"������

��!������ ��������������� ��!������ ��������'��� ���� ������ � ��� ����������

������ �� ���� ���� ��������� ���� ���������� ��������� %����������

Page 12: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �B

9���"�������L��������������������"������������������!��������/�B���'�������������

������� �� 4������ �� ��"������ ����� ������ 5��2"���� �� L������� �� �������

�������9�������"�������

� 8���������$��������9���������������,"������������������������.�%�

�,��������������//������������P����������������������������������������"��

��!��,���������������������������������������������"��-�����������������

"�,��"���������������4� ���������������3'� ��������!������������������������

.�� %����� ���"���� ���� ���������� ��� ,������ ��!�-'� ��� ��� ��� ���� ����������

���������'� � �� �������� �"� ��,�� ��3� ��,������ ������ ������������ �� ���,��

��,�����������������

� %��������������������������������������9���������������������������

���������������������������3���!���������������2�����

� �����������"���//�=�//0�������������������,��������������������!��

������� ������ ��������� ��� ���� ���� +,�� )��������� G� ��!�-� �� ������

����������������,�����������������,��9��������!��%�"�������+,�'����������

��3� ���� ���-� �� ������ ��� �����������!�� ��"�� ����� ��� ��!������ ������!��

������� �� ������3� �������� ��2������� �������� �� ����� ��!�'� ��� ������ ���� ��

�������������������������,����"����!���

� I���//D1��//F��� ����3���������������������������������"� �����

2�������!�� ��!������ ����������� ��� ������� A� ������� ������� �������� �����

�������� �����"���� !����� ������������� A� ���!���� ������� ���������� �����

������� �!��������� "��,�� ���������� !��������'� �������� !����� ��� ���������

��� !����'� � ����� ��"������ � ������������ ?������ �������� ��� ����������

�������������"�!��������������'�������������������"��-���!�����������

� A��������� ������"�!��� �"� �� �����3� ��!�� �� � ��� � ������� �������

���"���������������������-���-���������������5�����������9$��.�"������/�/�

���������������������������������9����������$�������� ���������������������

,������� ��� !������� ����� �� �,������ ���������� ������������ ��� �,����"��

�����������������,��������������������!���

Page 13: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

� .�"�����/��1�/��'���������������������2"�����������������������6���/������

������������,��!������,�������"�������������?����-����/���������������

��,����� %����� �� ������� �������:'� ��������� ��� ����� ,���� ���,���������� �

�����������������������������������������,������������������)����*�

1� � ����� ��������� ���� ��� !������'� ������ ��������� �������

��!������� ���2������'� ����� � ������ ����� ������ ���� �"� ��!������

���2������'��� �"�����2�����������,��!�������!�������� ������������T�

1������������������������A!��������� !�����'�����������������-���,������"����

���!������� ��!������ ��������� ����������� � !��������� ������� ��

�������-����������������"��-3���"�������6��������!����������-�����!������

�������� ����!�����-�������������-"�����7���"��-�����"�������7:T�

1� ��������� ������ �� ���� ����!����� ���������"���'� ���� ������� �������

�� �������������������3�������� �������!���������������������,��IK(8T��

1����������������������"��-�������������������������!���������������'���������

�������� ��� �� ��� ���������� ���� ��!������� �������-��� ���������� ���

�������-�����"�!������T�

1� � ���������� ��2������� ����!����� �� ����� ���������� �� ��������� �������

.�������� ��2������ ��"���!�� �����������!�� �� ��"�� ��������� 9����������

$�������� ���"� �� ���� ����"�� ��3� � ��� ���"��-3� �� �����!��3� ���

���������"��-����������������������������������������������������������!��

���5��������>�A�%��������8��������6& 8:����5��������9���<������A��,��!���

8��������6&%8:��%����������������������������������������������'�����������

�������!������ �����3�������������������������������� �����������

� %��������� ��������� ��� �����������'� ��� ������ ��������� �������

��!�������!������'�"� ������������M����������"�������$��������9����������

���������������������-����'���������������������������������������.����������,�

�!������� �� �������� $�������� 9���������� ������ ��!������ �����������

��������������������������������������

� 8�'������������������������!���������������"��-����������� ���9����������

$�������� ������� ������ ������ "�,� ,������ ������� ��,����� �� ��,��� ���'�

Page 14: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �0

L,��������'� ������'�5�������'�5��!������� ��8� ��������'�������������������

��������������������"��-������������������,������������������,���"�����

� %��������(�����-'����������������"��C/1����'���"���,�����%���������������

"�������J�������������������-����������",��������'������������������

��� �������� �!��������� ���� �� ��"��-��� �,����"�'� � �� �� ������ �� ����

�����������!�� -����� .� ���� �����,� 7��������7� �������� �� �� ,����

���������� ��P����� ������3� �� $�������� 9���������'� � ��������� �� �������

��������������� ������������

� ?����� 9����� �� ������ �������������'� �������� ��� 6�:� ������������!��

�����������//D������������������8��������������������"�����������,��������

�� <������� 6&$<:� 6������� � �CC/� ����� �� �����!�� ��������� ��!��"����

�����������!�� ,����������:'� ���� 6��:� !������ �� K����� �� �//F� ����'� 6���:�

����������� ����������� �� ��� �������� ��� ������� 5����������� ���"������ ��

,������ ������������ ��� !������� ����� �� �,������ ���������� ������������ ���

�,����"������������'����6�O:���������������������"��6�������5���������/����������

������������������������������������=����������������������������L�����:�

������������� �����������'� � � ������ �:,�� ��� ��#-��!������� ��)�$�� ���!�- �

4�#'���#�>�!��� �� � ��'��I� �!(��$�� �����-� #� �����(�� 4�)�� ��� -��!��

��'��������� �� '�#��0!�� �� �������� !����:��$�� '����� � +J�F�J��� � ����

��������������������������������'������������U�

� ����������� ���-��������������������!���>�� ��������� "������� ������

��"������ �����"����� ��������!�� ������ �� ���� ���� �������'� ����

����������� �������� ������� 6������ ���4�����������I�!�%���&������'� ����

�������+���������":�����������������!��������������'�2�������� � ��2�����6������

���$���)�����������>,����"������%���������.��������!�����L���G9���'�)��3�

?����� %��� &������'� %"�2���� )��������� )�"�����-��'� ����� ������� +#$:'� ��

�������� ��!������ ���� �������� �� ���� "������ ������ � ������ ��������������

��������,�����������������������������������������!"������������������������

����������������'��������������������������������!��!������)����������!��!�����

����� ���� �"� ��!������ ��������������� ���-� ���� ��"��� � ���'� "�� �����

���������'������������������!����������������������"�����������,������

Page 15: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �;

� �

Page 16: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �D

#��� �������$��� %� ������"�� �&���������"�� ��������"���'��������������%�(������������

C��-�J������

1��� �!0'�

� >�� ���� �������� %���������� ?��"����� %��� &��������� �C�F� ��� ��������

���� �������� ������ �������"�� ��!����������������������?�� ��� ���������

�"� �� >�!����� ������� A�����������'� 9�� <������ ��� >�!�����

(����������� �� .��������� �� <�������� 9����� � L��� <��������'� ��!�����

�����������������!�"������������'������������������������������'�

������ ���������������������������� ���������>�!�����������������������

�������������������������������-"�����������������������������'�������

�,��� ������ ��� ��� ������ �� ���� ������� ������ ������'� ,������������

������������'����������!������������"���������������%�������������

�����������,���������������������������2�����"�������������-������'��������������

��!���������������������'� "�� �� ���������������"���������"����������

�����!�"����������'��������!�������������������%��2�����"�-��'������-��'�

�����'� �������� �� ��� ����� ���������� �� ����� ��!�� �������!��

������������!�� ����������� ���� ��������� M���� ��� ���-���� �� ������� ���� ����'�

����'�����!��'����,����!���! ����'������������ �� ��������%��������������

�����������!����������������������������������������������2��������

����'� ��� ������� ���� ��"�� ��� ����� ��-"�� ������ �� �������!���� ����� ���'� ������ ��

�����-������������������� �������"�����������������'����������"������������

��������3� �!������� ������ �,������� �� ������� ���� �������'� ��������� ����

� ������ ���������,����������� �,����"�� ��� �,����"�� ������� �����'� �! ����

������ ������ ,�����'������'� � ����� ����� �"� ���������������� ���������� 1� ������

�������������������>�������P����������������!����,"� ���������2��������

���� �������� ��!������ ������������� �� ������� ���� �������'� � �� ��

�������������������� �������

Page 17: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �F

5�� 8�(,���������'����/�������'�����#)�������

� %����-���� ��!������ ��������������� ��� ���� �������� ����� �� ��'� ��

"� ��-��� ��� ��"��� ��������� ����� ��!�����'� ���� ��'� � �� �� ����"� ��-���

�������������� .� �������� >�!������ ������� A�����������'� ���� ��������

������ ,���� ��� ���!�� �������� ���� ������ � ������������ ���"��-��'� �,���

,����������� �� �������� >�A� ���� �� �������� !"�,"���� �� ���� ��������

��!������ ������"�� � ��� ��"�� �� ���"��-��� ���� ��!������� A� ��"��� �� ��������

9���<�����'� ��������� �D������'����� �������� ��� ������ � !�������� ������

��������������� ���� �������� ���� ��!������� &�"� 9��� <�����'� ����� �����

����!��������������������-�����������������������!������6�������������)������9���

<�����:���,�3����������������������������������������!������������������

�������������"��-���6�������������)������9���<�����:�� M������-����� ����������

9��� <������ ����� �,������� ��� ��������� �������!��� ���� �������� ��

��������� ��� ���������� ���,� ���"�!������� ��!�� ������������ 6���� B� )������ 9���

<�����:�� )�������������� ��!�� �,������� ����� ��� ���� ������ �,�������

���2������5�����������C0/�������������������������������������������"��-��'��

�� �� ������� ���� ���� ������ ������������ <����������!�� 8��,����� %���

&���������

� .� �������� >�!������ (����������� �� .��������� �� <������'� ����

�������� ����� ���� ������� � �"�������� ����������� �������� ��������

�������������������,"��������"�������!���A�������������������������������!��

�������������5��2��������(�������������.�����������<���������#�"���������

�CD0� ��� A� ,��!���� ���� >(.<'� ���!�"���� ��� ��������� �� �CC�� ��� (���� +����������

?������������� �� %��� &������� >(.<� 6� �����,�� �� .�����:� ���� ���� ��-3�

���������!������������������ �������"�����!���������6�������������:�

�����������������������������������������

� L��� <��������� ���� ����� ����� �,������ � ������� ��!������

������������'� "��� ����� ��!������ �����������'� �� ������������ ���������

������� ��� ������������� M���� �� ���� �������� ������ �������� �������� ��

��"������ L<'� ������ �� ������� ����������� ��� �� ����������� %������!����

���������������������������������"�������!�������������������������L<'��

L<� ������ ����!� ������������� �������� �� ��"��������� ���"������� ��

Page 18: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �C

����������� �� ������ �����������'� ������ ��������� ���� ������� ����

����������� %���������� ������� ������ ������������� �� �� �"� ������ ����� ���

�����������!����������������!�������������������������������������8��

��������'� ������������������������L<'������������������������������!�

��2���� ������������ ������������� ����������� ������� ��������� .������� ��

��"����� ����������'� L<� ���������� �� ��� ������ �� ���� ��������� ����

��������� � %��������'�L<� ���� ����������3�������%���������.��������!����

��2������ ���� ��������� ��������� L<'� ������ ���3� �"������ ���"����������

��������� �� ����� �� ����� ��� ���� ������� � ���'� �� �� ������3� ���� ��

�������!��������������������������������������������������"����������

L<��������� ��,�!��������������������������������������������������

+��� ��"��������L<��� ��,�3��"� ������� �������������������� ������� 1�

����������"���!��L<�1������������!����������������!������������������

� >����-���� ���� ��� ��!������ ���� ���������� "����� ���������� ��!������

��������������'���������-������������<��������������������������������.�

��� ���� ������������ ��"�� ������ �� ���� ������� )< ��� .� ������� 1� >�!�����

%����� �����������'� � 2���������������� ���� ����� 4�������������� 5�������

%��� &������� �� 8��,������ %��� &�������� +������� ������� �� �� �� ><&?'�

���!�"���� ��-"�� ������ �� �������!���� ���� �������� ���� �������������

�����������.�.�����������"������� "�� ������ �����,����.���"����?��������'�

����� ������ � �������� ����-��� ������������ 6�� ���� ���� �������:� �� �����

-���������

7�� K�!�����#��)�����

�� >�!������ ������������� �������� �� ��� ������� �������� �� �����

���������������������'�"���� ���������������������!��������������M� �

���� ���������������!�������������������� 6"�� �� ��������� ������������ ���

��!�����:� ��������������������� ��������������!��������������'�,����������

������������������������������!����������������.�������������3��������

������������ %�"���� ��� L���� <�����������'� ������ �������� "������� ���� �� ����

��������� ������� �������� ���� ����������� .� ����� ���������'� ����

������������ �����!�"����� ��!���� ��!������ �������������� � ��� �� ����

,��!��� ���"��������'� ��������� ����� ����� ������ �� � ��� � ������

Page 19: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/

������������'� ,�� �������� ���� �������� ,���� ������������ �� ������������

���������>����-������,������������� ������������'�"��,�������������������������

������ ������ ����� ��!������� $����� ��"�!�� �� �������� ��!������

����������������� ������������'�,����������������!�����������3�������&�����

������� ���������3� �������� ������ ������ ��!������!�������������������'�

�� ���,���-������������������,�"���"�������

� >�!������ ���������������!�� �� �� ��� �3� ���� 2����� ��� ����������

����������������",�������������������������������>��������2���������-"���

����!�����������������������������������������������������������!�����'�

� ��������� �� ����� ��� ���� ���2������ ���� ��������� "��,�� ��������� M����� �� ���

����'������������������"�������������!�������������������-"�������������

�������� ��,��� ���� ������ ������ ��������'� �����'� ���"����'����������'� ��!� ���

��������� ������ ������������'� �����������'� �������'� ������ 1� �� ����� �������

�����1�����"����������������-��������������������%����!�"����������������

������� ��"������ �������������� �������� ����-"���� !������� ���� ������������� ��

��������������������������������������������"�������'�������,��������������

��������� ��������������?"���������?������ "���"�������������������������

����� -�������� 8����� ��"����� ������������� �� ���� ����������� ���2������

5���������>�A���A����8�����'�������� ������������������������������� ����������

"������� �2��� ������'� ���!� ���� �����������!�� ��������������"����� ��������

�����������������������-��������A���"��������!��,��!������������������

-����������� ��������������"��,�������'�������������������"�,������������

���������� �� ���������� ���� ����������� ?"� ��"������ ���"������ ����� 7������

2�������7������������"��������������,��!���������6!����!�O������:��

� +������� ������� �� �� �� ���"��-3� ����������� ��������� ����

������������� ����� �� ���,����� ���� ��������� %����!�"��� �������� ��!��

���"�������3������������������������ "������-��������������������"�������

��������� ������������� �������������������'� "������������ ����-���������

��������������� ��������� ��� ������!��� ����-"���!�� ���,"���� 1� ���!����!��

!��,���� ��2"������ ���������� 1� �� ���������� "�,� �� �� ����� ����������� �������

��!������

Page 20: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

� %�"����� ��!������ �������������� �� ������� ���� �������� ��,��� ����

�� �� ������ ��!������ �� �������� ������� ���� ������ � ������ ��������������

9������� ��,�3��� ��1���"� ��-�����������������"��������������"���������1�

��� 7�����������7� ��!�����'� ���� 7��������-3� ,���7� ��� ������������

)2���������� ���������� �� ����������� ��!������ ��������������� ����

���������������������������"���������'�����,��������������� �������,����

����-"���!�� ���,"����� +���� ������� ,����� ���� ������ ���"���� �����������

�����������'��������������������������"��!�����������'���������������

,�3�������������������3��������������� �������!������������!�������

� %����!�"��� ��!������ ������������'� �� ����� ���"��-��� �������

��!���� "�,� �������"�������� !���� "�,� ����������'� ������� �� �� ���������!�

�������!��� ���� ��������� 4��������!� ����� �������� �����'� �"������'�

������������'� ������ ����������� � ���2��������� ����� ���������������

������� �� ����� ����� ��!������� .� ������-���� >�A� ���������!� ��,��� ���� ��

����� ���� %��������!�� %��!"���� >�������!�'� �������� ������� ��� ���������

������������������>�A������������������� ���������9���%���&�������� +����

2��������������!�� ���������2������������������������������������������

����� ���������� �,������ ������������ � �����!�"����� �������� 6����

���������������������5�����������%�����?����:��.������"��������!���

��������� ��������� �"��� ����� �������'� ������ � �� "���-���� ,���� !�����

������������� ��������� 6������� ��!��������������:'� � ��������� 2���������

��������������������������!���������4��������!��� ��,�3� �� ������������

���� �����"����� ����������'��������� ����� ��������������������!�"�����

��������!������3������ ������������������������!�����������������

���������

� ?��"��-3� ������ ��������������� �� ������� ��!���� �����������

����������� ���� �������� �� ������� ���� ��"��� �����������'� "�� �� ��

��������������4� "���-3� ������� ���!�� ��������"���������������!��������

�����������!�� ����� ����� � ������ � ��"������� ������ �!��������

�������!����������������?��"��-3�<����������!��8��,�����%���&���������

������ ��!�� ���������� �� ������ ������������ 9��� <������ ����� ��!�� ���������

%����!�"��� ������� ��!�� ���3� ������� ������� �"� ��,��� �������� �� � �����

Page 21: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

�������� ���"���� ��� ����� ���������������������� "�� ������� 8��,�������

)���,��!�� ����� ����� �������� �����,������� %��� ���� ����� ���� ���� ���������

���������� ���� �����!�"��� ��������� >�A� 6���� 5������� %��� &������:� ��

���������������������!��.������������ �3'� ������������������������������

������ 6���� (�����-:� 5������� %��� &������� >�A� ������� ������� �� "���-3�

������� ���!�� ��������"���� �� � ��!�� ������� ������� ����� ���!�"���� ���������

�����������'�����������������!�����������������

� >�� "�� C/1����� ���� ������� ��"�� �� ������� �������!��� ���� ��������

��!����������������������,���������'��4������������8��,������5�����

���8��,�����������A,��������,�����M�!����������������>�������,���������������

��� �������� ,������ �������� ���������� ���� �������'� ��������������

����������� ������������������ ���������"��-��� �����'� "�� �� �� ���������

������������� �� �������"����� ��������"��� 4��� �� �� ������� �"� ����������

��������������������'���������������������!�������������������������

�������"��-�������,��������������"�����

�� ���� -�������

� .�����-3� ���������� ����������� ���� �������� ����������� ����

��!������ ������������� �� �������� ��"������� �� ���"��������� >�!������

������������� ��!�� ,�3� ������������� ������'� "�� ���� !�������� ���������

�������� ���� ��������� )������ "� �� ��� ��!�� �� �"�� ������� ���� ����� ��"������

�������������'� ���������� !����������� � �����"���� �������� ���� ���������

&���� �� ��������� ������ �������� ���� ���� 7���� �� "���-��7� 6�������� �2�

�����������:'��������������,�������������������3������������������������!������

�������������'�������,��!��������������������-���������������������!���

.������� ������!��3��� ��������������������� �����������������������'�

�����P������� ��������-3������'�"�����������������������������������������"����

� +�����������,"������������������-3���!�����������������������-"��������

�� ���"��-3� �� ���� ���� ��������� &��������3� ���P����������� ���"�����'�

����������'� ������ �����������'� � ���� ��� ���� 2�������� ������� &��,�

����,���������� ��������� ����� ��,��� �'� ������ ������� �������� ������ ��

���������������'�"����������P�������"��������'���������� ���������������

Page 22: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �B

�"� ���� ��� �"�,�� ������ ��������������� <���������� ��������� 2��������

���!��������������������������'����!��������������������������������

������� � ���"���!�� �������� ?"��!�� �� � ���-3� ������ ��!������

����������������������,�3��������������2"�����������������������������������

��������������

� . ��� ��"�� �� ��������� � ��!������� ��������������� ���������

��!����������������8������������������"� ���������'�������"�����������

�������� "��"���'� � ������ ����� ��� �� ������ ����2����3� �������-3� ��2�������

����������� �� �������� ��������������� 8�� �����'� �� �� ����� ���������

��!������ ������������� ���� ,������ ��������� ��"�� �K>�� �� �������� � �����

�����������'� "�� �� �� ,������ ����� ���������� �� ������� ������������ �������

?������ ��� �� �� �! ������K>�������������� ������� 6������ �������� ���!�

��������"�����������������������������������"�����:��?������������ "���������

���������!�����������������������,��������������������������������

������������������������������"��-������!����������

� .���������� ������� ��!������ ��������������� ������ ���� ,�3� ���"��

������������ �� ���������� ���� ���3� ����� ������ ��!������ �������������� ���

����!�����'���������!�,�������3�"�������"����������������'�,��������������

���������� �������� ��������4� ��������3����"�� ����������� �!�������� ����

������� �����������-��'� ������������-��� ��� ,���� ��"��!�� ������� ��!������

��������������� �� �� ��� �������� ������� ���� ���������.�,��� ������ ,����

"����������"� ��������3�����������������������6�������������������,������

������'� %��������!�� %��!"���� >�������!�'� ���"��-3� <����������!�� 8��,�����

%��� &������:� �� �����3� ���� ����������� ��� ��2����� ������������� ������������

A����� �� �� ����!��3'� "�� �������� ������ ����'� ������������� �� ���������"���

,�������� ���� ������������ ����������� ��������������� ���������"����� �

����������� ���������!����������������

Page 23: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

� �

Page 24: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �0

��������"�� ��������"���')�%�(���������������*���"!����������� �� ������� !"�� �����������!���*�������

���

����� �#�+�-�>����

1��������'�����#)���������'������ -���!�������-�0�#����������'�����������

� &������ �� �����3� ��!"��'� �� ����� ���� �������'� ����� ����������

��� ������������� ����� ����� ��� �������� �,���� ����� %��� ��������

,���,�� "������� �� �������� ������'� ���� ���������� �����,�� ���� � ���2"������

,�������� 6��������������� �� ��������:'� � ������������� ����� �����

��������,�� ���!�"��!�� ����� ������ G� ,������ ���� ������������!��� .�

�������������� ����� ������,������������������,�� �� ���������������2�����

����� ������������'� ������ ���� �������� ��!����3� �� ������ �������������

>����,�� ��'� ���������������� ������ �� ��!���� �������� ���� �������� ����

��"��� ����3� �� ������� ���������� �"� R���� �����S� �� ���������������

������ �������� %�������,�� ��� ��� ��������-��� ��"������� ���� ��!��� ����

�������'� !��� ����� ��������� ���� �������� ����� ���� � ����������� "�,� ����

���� ����� ,������� ���� ������������!��� .� �������� ������ ����� ������ ����

��2���,������������������"�,���!������R��������S�"�,������������������'�,���������

������������'����-"����������'����������������������������������!���������

� )��������!������������������������������������������������������G���

�������!��������������������������G���������������������'���-�������"�,������

,���-������'����2"������,�����������,����������������������!����

� 5���������� ���� �������� ���� ����� �!������ ��� ����� �������� 4�

���������������� ����������2"������,���������.���������������'� ��������

���� �������� 6�� ����� �� ����� !������:� ��� �������������� � ��!"����������

���������� ������ �� ����� ���� ���������!��� 8���� ���������� ������ �"���

������������� �� ������������ �������������*� ���� ������� �������

4�����������!�� 8��,����� )������"���/��� �� ������� "�!"��-��� !��P,�� � ����

Page 25: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �;

,��������"���������������������������������������,������������������������

����������� �"�����������T� ������ 4�����������!�� 8��,����� )������"���/��� ��

������� ����� ,�������� �� ����������� 5��!'� ���� �������� ��������� ������ ���

������� B T� �������� 4�����������!�� 8��,����� )������"���/��� �� �������

A��������� 4������������� 5��������� �� ������� �"�������� ���"����� 2����

������������� �������T� ������ 4��������������!�� 8��,����� %��� &������� ��

�������� ��� ! ������ �������������� '�!��������������0T��������<����������!��

8��,����� %��� &������� �� ������� "� ����� �� ����� � ���#��� $� �%� ; '� &����

� ���#���'����%�( �������D��

� 8��� �� ���������� �������� ���� �������� ������ � �� �������� ������

����������� ������������ ��������� ���� �"��"�� ����!������ 6���� �0� <������������

5��������� %��� &������'� ���� �D�4���������������� 5��������� %��� &������'�

���� �� 4�����������!�� %���� %��� >,����"������ �� %�"��������:�� %�����1������

�� ������"�3��������������������������,����������������'�"���������������

����!�� !������'� �� ���� ����������� ���� ��� ���� 6���,� �� -����3� �����

�����������!���������������������������:��

5�� =�' �#�#����/3�/��$������'����(��#4������'�����-�0�#���������$��

� %���� ������ ��� ��!���� �������� ���� �������� ������� ��"��

���!�������� !������ �������� �� -��!����� �������� ,������ ����

������������!���%���������������������� �� ��'� ������������"��-��� ������ �

��������������������������!����������-��������������������,���������2��������

�� �������� 4�����������!�� 8��,����� .�������!�� 6���!�� ���������

�����,������:���4�����������!��8��,�����.�������!���"�?"����!��.�������������������������������������������������������������������7I�!"���� �2� ���� 8����� ��� L��� �2� ���"��� .�����7'� ������ ������ 4�����������!�� 8��,�����)������"���-����F�"�����CC;���'������0����7I�!"� &����E������� �2� ���� &������������ �2� � .""� ��� ���� >�������� %"�������� 8��������7'� �������������C�"�����//����'������/;��B�7 ����� ���O�������������8����������2�����&��!��6?���������9���,"����2�����&��!��O��L!��:7'�������4�����������!��8��,�����)������"���-�����C�!�������//0���'�������;����7&��� ���������!� ��"������� �2� ���� +���������"� &��O������� ��� <"�������� �2� ""� $����� �2� 9��"�?������������� 6K���!�� O�� 9������ $��������:'� �������� 4�����������!�� 8��,�����)������"���-�����0��P���������//F���'����������0�� ��� ! ��� ��� � ��� ��� ������� '� ������ 4��������������!�� 8��,����� %��� &������� � � �B�"��������//����'�!��������������'�)����&������F'��������1���'���C��;�"� ����� �� ����� � ���#��� $� �%�'� .��"�� +,'� ������ � �F� ���-��� �//C� ��'� ���!�� ��� �;/;�=C/'��;/;0=C/'��;/;;=C/'��;/;F=C/'��;/;C=C/'��;/D/=C/'��;/D�=C/'��;/D�=C/����;/DB=C/'������F0��D�&����� ���#���'����%�( ������'�.��"��+,'��������D�"�����/�����'����!�����D/��=/F��

Page 26: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �D

8����� ���"�!��� �������� ���,�� �,����� ��-����-���� ����� ������� +����� ������'�

�������� ��������P� ����,�'� �� -��!���� ���"�!��� ��"��� ,��������

���������� �� ��������� ?������� ��� ������� �����,�� ��� R�������"����S� ��2�������

,������ ������� �� �������� �,�� ���,������ �� �������� ��!���� �� �����������

���������� >������ ��!"��� �� ������ R��"�������-��S� 6��������� �� ���!������

�����"�����"�,���������"����:'������ �,������2�����������������������F��

� ?��!��'� �� �� ��� ������� !�������� ������� ��!�'� ��� �� ����"�� �����������

���� ���� ,��� � ���������� �������� ����-"���� ���� ������������� M����� �

������������ ��� �������'� �"� ���� ��� ��"�!�� ���� �������'� ����� ,������

���������������������5"��������������"����������!��������,����������

������������!�����������������,�����������,������!�������������!���)����������

�����������������!�����,�����*������������������'����������"����-�����,������

����������� >��������"��-��� �������������� 6�����:� ���"�!��� ����� ���������'� �

���� ��"��� ������ 6� ������� ����� �������"���!�:�� L���'� �� ��� ��2������ ������

�������� �� �������� ���,������ ���� ,������'� ��� �� ��!��� �������� ������

���������"��-��� ���������� ���������� ������� ���� ������������!��

�������������������������������������

� %�� ����� ���,������ ����������� �� �������� ����������� ���� ������

��������'� � ��� "�� C/1����� VV� �����'� ���� ����� ������������� �� ������

����������%������������������'�����������������!���������������!���� ��

���-3� ��� -��!��� ���,'� ������ ���������� ����� ����-"����� ��������������������

���� ,������� ���� ������������!�'� "�� �������-���� �� ������ ��������

,������� �"�!����!�� �������� ����!��� A� ����� !��������� ����� ��"���������

����2��������� <���������� 8��,���� %��� &�������� L��� ��'� �� ��� -��!����

�������� ,������ �����������C���� �� �����������/����� ��������� ����� ���

����������������� "�� �������-���� ����,������8��,��������������� ������'�

�����"�2��������������������������������������,�����������>��������

����� ��� ����������� R��!���� ��������������S'� !������ � �������������� �� ����������

��������������������������������������������������������F �8�� ����� �����"�!��� �����!�� <!,���� 4����� ��� ������� �,�� <����������!�� 8��,����� %���&������������������������� ���#���)��#�'����"�������//F���'����!����B;BD;=/���C�$���� � � ���#���* ���%�'� ������������� <������������ 5������� %��� &������� � �B� ������� �CCD� ��'����!�����C��/=C0T�+������ ���#���* ���%�,����������������0�"��������//����'����!����0���/=//'��/���������������� ���#���������,� ������������� ��D� ��������//;� ��'� ���!������B/0�=/�� ����/�F=/�T�+�� ��� ���#���������'��������������������������//;���'����!������;F0=/���

Page 27: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �F

���� �������� ������� ������������ ��������� ������������ ?"��!��

������������� ������ ���� ��!������� ���'� �� � ��� ������ ��������'� �������

-������� ������������!�� �������� �� �C0;� ��� &��� ����� ����� �� .�!����� �

,����������������"����-��'� ������������8��,��������"����-��������������

���������������

� >,������ �����.��"��� +,�� <����������!�� 8��,����� %��� &������� ����� ����

����� "��������� � ���#��� -��#����� ?������ ��� ����� ,���!�� 2������������

���������!�� �5.?'� ������ �� �C0B� ��� ,��� ������ ���������� .� �CC�� ��� �� I������

�������������������������"��-���� "���,�����������������I�����������������

�CCF� ��� ��� ��2������� ,������ �����'� �� ������� ��� �� �� �2��� �"� ������ ��� R!����

��"��������S�� 8�� ���� ������ ������ ��� ������� ����� �� 5��������� � C�

!������ �C�F� ��� �� ������������� �� ������ ,������ "���,�����'� ������ ����� ��

��������!�������������'����������'�������������"�!���������

7�� K�,����/3�/��$������'����(��#4������'�����-�0�#���������$��

� .����������������� ������� R���!�� ���������S�.��"�� +,� <����������!��

8��,����� %��� &������� ���'� �� ����� � -��!���� �������� R������������S�

,����������������������!�����������<������������5���������%���&������'�

��� ������ � ��!�� ������� ���� �� �� ��������3� �,������� ������ ��� ��������

-��!���B��8����,����������������������������������������������������

� 5������� ������.��"����� +,�� ����-"��� �� '� ������ ������� ����� �,������� ���

������������ �"� ���!�� ��������������-������!���� ������� ������"�!������

������������ ,������ ���� ������������!��� &���� � ����,������ 8��,����

����������������-�������������������'� ������������������ �������3�

R� �����,�� ��������� ���������� �������� ����-��� �� ����"������ 5��������S'�

��������� ����� 6���� �0�:'� �� 2������ �������� ���� ��� ������ ����-��� ���� ��

��������� ��� ,������ ������������� ����� ����"������ <������������ 5���������

%���&�������6��"���������"��������C0/���:��9����� ��������������������������

������������������������������������������������������������� ����� ���#���'.� ��'�.��"��+,'���������C����-����//F���'����!����C�D�=/������N��"���������������I�����'����!����B0B�B=/0���B�&���#��� �� ����� � ���#�����%�'� .��"�� +,'� ������ � ��� �P�������� �/�B� ��'� ���!�� ��� 000/F=/D� ���C0�/=/C'������0���

Page 28: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �C

����������� �� �� .������'� �� ��������-3� ���-������ ,������ ����

������������!�������������"������������,���������������������������2��'�"��

� ��,"������ ���������� ������� R������ ��� �����S�� 8��� ��,"����� ������

������2������ ����� 4�������������� 8��,���� %��� &�������0'� "�� ,��� ���

������!���������<����������8��,����%���&�������;��

�� L��'�#����������/3�/��$������'����(��#4������'�����-�0�#���������$��

+���� �������� !�������� ������ ������� ,���� ����������� ,������ ����

������������!���$���"����������!�������������5����������;�"��������C;F�

��� �� ������������� ����������� ��,��� ,������ ���������� �� ,������ ���������

"����-���� %������� ����� ������'� ��� ������� ������"��� ����� ���������� ��!����

����������"��-��� ��� ������ ������������� ���-������ <���������� 8��,���� %���

&������������������ ������ ���� ���������������������������)��#��D�� L��'� �� �

,����������������!����6�����������������������:�,�����������������������

���C��� �����!�� ���3� ������ ����� ����������������������������� �,����!��

�������������"�!������������������?� ��,"� ��� ����������!"�������!�������'�

������ ������-"�� �� ����� �����"�!���� ��� ������'� �� ������� ����������� ����

������� �"������� ��2��������!�� ������������ �� ���'� "��� ������� !�������

��������"��!�� 6� �� ����� �������� ���� �� ��������� �� ������ ���� �

������������:�F���

��

������������������������������������������������������������A�,����"������������������������,"�����������R%�"����H��,�����2�+���������"�I�S��/�B'�O�"��VVV+++*� )�� )�1&,""���'�/�#���������������# ���0��1� ��������������1� ����2 ����!���� ��1�����!�/������������1�&���#���������� ���������3� �+����������������� ������������� ���� �4T�K��&������'� &���#��� ���� ��� � ��� ����5� �� ����� ���� �� �1� %����� ������ �� ��� ����� �� � ������ ��� �1�%���������T�.��)��,�'�������6��� ����������7��1������ �����!������������/�������������������89:;T� +�&��5������'�$������<�=��� ��1� ������ �����!�� ���1�/����������5���+ ��������������8� �� &����� #���'� ��1� ��� ������ ���� ���� ��� �� ����� !�� �� �1� /����� �����7� ������ ���� ��&� ��������5������������1�$��� ������������&���#�������>�� ��������'� WM����"��2� +���������"�&�����"�M������S��/��'�O�"����'�������)���,������������������������������M�������������������������� ��+�&��5��������<��J������'���� �������<��'�5������/�0���0 �2��� -���� �� ����� 3?2� ����� ��� � ������@4� � ���#��� ( ������'� ������ 4��������������!��8��,�����%���&�����������"��������/�/���'������/����;����=� ��� ���#�����A%�&���A�#��<��%���������=�������'�.��"��+,'���������B�!�������/�����'����!����BC;B/=/C'������C�����CB���D���������� ���#���)��#�'�.��"��+,'���������D�����/�/���'����!����B;BD;=/����F�.���"�������������"�!����������&��������9����'�$��X�����8�"����'�?���)���"������)O�����<����M�,�����

Page 29: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� B/

��� �

Page 30: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� B�

��������"�� �����������% ��� ������%�(�������� ���� ��!�� ����������&�

��

=�-������J��������E����������

� A� R��"�����S� !������� �� ��������� ���� �������� ���� ��� �������'� ��

�������'� !��� ����������� ������ �������������� ��� ������� ����������'�

��!������������������-"����������������"����!�"�����)��������������������

,�� ����-"���� ��"��'� ������ ���� ��� �3� ���� �� �� ���3� ��"�2������� ����

��"�����C��?�������������������"����-�������� �������������!�"��������������

�,����-��� �� ������ ��������������� ?����� ��� ��!�� ,�3� ����������� ��

�������������"����������� 6�� ����� ���"��-��� ��!��������������������'� ��

������������� ����� ��������������� ���,�����:'� ��� �� � ,�"���"����� 6��

��"����� ������������� ������ ��� ��!��������� ����'� ��"���� !��������'� ���

�! ������������ ���"������������ ����������� ����:�� �.� ����� ����������'�

������������������������������������"������������������������������������

���������������������������������������������������������������'�����

�������!���� ����������������������,��������������� +���� �����,�����������-����

������������������ �������������������������������������������������� ����

�����������������������������������������"�����"��������'�����������������

����!��������'� ���� ���� ��� ������ ��������� ����������� %�������� ����'� ��

����������"�����,�"���"����'���"� ��-����������������!��������������������

�������������������������������������������������������A���������� ��

����� �3���"�����"�����!��������,���(���������� ��,��� �����

������������� ��������

� >�����������������������������������,��!���������������������

�������'� �� ���,"�� ������������� �/ ���� ����������� �� '� ���� �������

������������� ����� ,�3� �! ������� �� �������� ���� 2�������"������ .�

������������������'��,��������������!��������������������'������������

���������������������������������������������������������C�9����5�P���'�+ �#����A�#�����+ �#�,��������%,����������.����� ���#'�.�����//B��/�%��������%����������?��"�����%���&������������/�!�������C�F��������>������������������<������������5���������%���&�������������"��������C�F������

Page 31: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� B�

���� �����'� �������� ���� !"�,"��� ��!������ ��������� 6���� ��������

+���������"'� #���� 9�!���� .���:���� >�!������ ��� ����� ������3� ������ ��

��!������ ������������� ��� ����� �B �� M������ � ���������� �"�������� ����

���"��-��� ����� ���� ������ � ������������ �� �����,�� ��������� �� ��!�������

��������������� ���� ����#� �� �� 6�������� �����:'� ������ ����������� ��"���

���������������������������!�"�������������

� A� ����� ��� ������������� � ������ ���� �������� ��������� ������ �

������������� ��������� �� �� %����'� ��������� ���������� ����� �����3�

���!�"��� �� "���-3� �� �������� ������ � ������ �������� �� ������ �

��������� ���� ���� ���"��-������������������ A� ������� �! ����� ����

���������������������������������� ������� �3�����2��������#���������(�����

�� ������ � ���������� ����� ���� ������ ��������� �� �������������� �"�

�������������� ��,����'� ��� �� � ��������� ���������� � ������ I�O�� )������ ��

&�����'����������������������������������������������������?�����

����� ���������� ,���� �2������ �������� �� ������� ��!������ ����������� ��

,����������������������0����

� K������� �������������� �������� ������ �����'� ������-"���� ������

�! �������������������� �������'� ��������!������� �� ���������� ��"�������

���������������������� ��� ��!���"������ M�����&����'����CD;� ��'� ������������

��"����� �� ������������� ������� ��,������ �������� ���� ��� ��"�� ���� �������� ��

������-���� ��"������ !�������� )����� A������������; �� %�� �,������ ���� ���!��

��������'� ���� �������� ����� ���� �"�������� ���� ������������ )�����

A�����������'� �� ���!�"��-��� ?���������� )����� ?��"����� ���"�� �������� ��

�,������� �������� ���� �������� �� ��"���� ���"�������� ��� �� �,�������

����������������������������������������������������������� ����� �����'� B�� ��������� /����� ������=������� �� /��� �'� %��������� L��O������� %����'� �/��'� ������BF����B�%�������� ��� ��������� ���� ��� ��!������ ��������� 6������������ ���� >���� )�������+��������:�A�����8�����'����������,������������������!�������������2������'��!�����������������/�B�������?���"� !�����'�=������������� !� ��� ������ ���� ��� ���������� �1� � ��������� ���� ������� �����'� +�����&������2���#����9�!���'�������,"����������0�?O���%��$�������'�/���������������!� �� �����*� ����+�����5�*��������������+��'�L�������������L��O������'��///����;�%��������������!��������M����Y�!��&�������/���������CDD�����

Page 32: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� BB

�����������������������������������D��)��M�����&����������������������

������������� ��������� ���� �� ������� �� ���� ��,"������� ���� ��!������

��������'������� �������+���������"�� �����������M��&�����������"�����������

���� �������� �� ��"������ !�������'� "�� �� '� ��� ������ ����� � �������

���������'�������������������>�A���� ���2����������)�������������� ������

���� ������� ������������� ��������� "�,,��!�����'� �,�� )���� ������ !���� ��

������� ���� L) � �������������� ������F�� (��� ���2������ ������-��� ��������

��������������� ���� )���� A���������'� ����� ��!�"����� ������������� ����

��������� ������ .������ ���'� � � L) � �������� ��������� �������� �������� ����

������������"�����������������������������C���

�������������������� ������� ����������������������� ����

� +������������!��������������������������!"���������������������

�� ��"������ !�������� ������� A������ 5��� B/ ��������� ������ ����������

��������������������������������������"������!���������

� %������� ��������� �������� ���� �������� ������ � ������������ ������-���

�������5������������������ �������������������,�������������������!���

����������� �����'� �� ���� ��� ,�� !�������� )�������� ������������ ���� �� ��

�!����3� ��������� ��� ���������� ������������� A!������ � ���� C� 5����������� 9%�

%�"��� �,������ ����� ������� ��� �������!��� ��� ���!�� ��� ����

������������!��� 9����� � ���� 00� �� 0;� 5����������� A������������ �,��������

������������������������������!�������������������"��-���������������

�"� ���������� "���� ,�� �!"���� �� �� ����� ���'� ����'� ����� "�,� ��"�!��� ��� ���

���������������"�������������"�����������"�����!��������!����"�B����

���������������������������������������������������������D �?O��� $�� )�����'� N����� ."���'� &����� !� � � ���� ��� *� ���� +������ �1� /����� �����5� $����������� �1� �� +�� !����'� � *� ���� +�����'� ?��"������ #������'� ���� �F'� ��� �'� ����� ��B1��B'� ��������//�������F �?O��� %�� $�������'� /����� ������ ���� ����� *� ���� +�����5� !��� � ������ �'� K����O�""�'� $I*�L��O�������%��������2�$"����'��CFF���C�������!�"��������������9�������&�������������������������������������������������-���������������������?��������� )�����>����"��� "�'� ������������������'�9�������!�������� ������������� �����������������!�����������������-������'������������������!�"��-��� ����������������������������L) ���L<���B/�A������ 5���'� '�A��� +����� #� ��.����� ���#C� ��� ��.� � �#� ��A�#���'� ����� ��1�0'� Z�*[� 9����5�P���'� !������ (������14���"'� + �#�� ��A�#���� #� �����%� �������� ��� ������%,� ���� ��'� %�"����+��������)����4�������������'�.���'��//D��B��+,������

Page 33: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� B�

� 5�"������ ����������� ����� ������������ ��"�����-3'� �� ���!�"��-��� �

�2�����������������������'���������� ��,�������������������,������

��������� ������������ ���������� ���� �������� ��� �����������!�� ����

���-������!�����������������B����

� %�"����� ������ ����� ������������ ����� � ����-����'� ����� ���

���-��������+�����������!����������������������'��������������-������������

����������"�����������������-��'���������� ���������������BB���

� >������ �����������������,�� ������������"������������������������

������ ��!�� ����� ������� �����'� ������ ���� ������� �������������� ��"������

!�������� �� ��������� ���� ��������� ���������� �� ���� ��!�� ��,��� ������

������"���3�������������������������������2�������"������������

����!������������-��� 6!������������ 2�������:�� M�-"���������������������

��������������������������������!�����"������'�������������������������������

��!��"���3�������������������������%�������������������������������"����������

�����������B����

� .��������'� ������������%�"������������������� �����������3��?,��-3�

�� ���� �������� �� ��"����� ����������� ������� �����3� � ���"��-��'� ���� �

����-��'������%�"�������-���������������������!�����"������������������%�����'�

���������� ��� 9��� <������ � ��������� ��� L���� <�����������'� ��"�-��� ���� ���������

R�"�,�� ������ �������������S'� ������ ���� ��"��� �������� -�����3� ��������� ��� ���

����������������'�"������������ ���������3����������������������������

��"��"���"����� ��� ,�"���"������ %�"��� ������� ������� ����!� �����������

�,������ ��������������� 6������ ������������ � >�A1��������!�� ��������

�������������������:'�������������"����������������������3'�"����������3���

����������������������������������"������"����!���������� �������������'�������

�������� ��������� ���� �� ���,"���������������� ���� ����� �����'���!��� �

����������� �� ������ .� ��������� "���� 6�� ���!�"��-��� ��� �/��� ��� �� ������ �

��������������S �,������������S:���-�����������������������2������'������

���� ����� ������� ������������ ��"������ !�������� %�"����� ?�-��������

��������������������������������������������������������B��+,������BB�+,�������B��+,������

Page 34: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� B0

�������������������,�3������������������������%�"��������-�������������������

���������������!����������-��������

���������������������������� ���� ���������

� +�������� ����!� ������������'� ����� ������ ��!�� ����������3� �� ��"�����

����������� �� ��"�� ��������� ���� ��������� M������� � ����� ��� ���������

������������ ���"�������� ����� ��� ���������� ���� ��������������� �"� �� ���

����� ����� ���"�������'� ��������� ������� �"� ��!������ ����������� �

���������!������������� ��,������������,�����"�,�������������������������

%���������� �� ,�3� �������'� ����!�� %�"��� ����"��� L������� ����� ���-����� ���

9��� <�����'� ��� �� � ,��!�� ����� %�"��� ���������� �� ��"�� �������� ������

���������������L<1L�������

� +����� ������������� ����� ���"����� ���2��������'� ����� ��"�!� ������ ��

��������� �������"�� �� ����� �����������"�����'� �!�������� ����������

���"���������� � ����� ������ ��� �� � �,�� ���� ������� ���������!��

�����������"�����4� �� ���� ��� �,���3� ������ � ���� �!�������� ��������� ��

���� �������,"���>���������"��C/1�����,�����������!��������������%�"����

��,��� (������� B0 �� %�������� ������ ����� �� �� ,�3� ������ � ����������

����������� ���� 9������ %�����!�� 4����������� )���� A!��������� ���

����������� ������ �� ���� ���� �������� �� (��� �� ����������

�/�����B;��

� %���������������� �� �� ����!���� �������������������������'� ��������!��

���� �������3� ��� ������� ���� �������� ��,��� �����'� � �������� ������� ��

����������� %�������� �� �� ,�3� ��"��� ������ �������'� ������� -������

������������� ����� ���������� ��������'� �������������������'� ������ �������

��������!�'� ���������� ����!������� ��� �� � ����������� �������,������BD��

��������������������������������������������������������B0� !������(������14��"'�+ �#����A�#����#������������ ������%�+�����#����#���������C���D#'�Z�*[� 9���� 5�P���'� !������ (������14���"'� + �#�� ��A�#���� #� �����%� �������� ��� ������%'����� ��'�%�"����+��������)����4�������������'�.�����//D'������0F��B; �)��������� 4)A� � C� �������� �/��� ��� ��������� ����� �*�����*==�������!�O��"=�"=���"�����=���������=���������\��"�������\��������\��,���������\��"��\���"�������\�,����"����!��6���������������D������/�0���:���BD�?�������������*������*==������"��������!�O��"=�6���������������D������/�0���:���

Page 35: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� B;

M������ � ��������� ��,������� ������� ���������� ����� (�����-�� +�����������

�������������!�������� ����,�3�2�������!�����'��������������!�������������

� �������"����� ��"���'� ���� ��� ����������� ���������� �� �� ,�3�

������������� ��������� ���� ���������� ��"������ !��������� A"����� ���� ��� �����

��������� ������'� ��!����� ������� �������� ��� ����"�� ��2����������

%�������� �� �� ,�3� ��"����� ���"����� 8N%� 1� (������ 8N'� ������ �� ������

,���������BF���

������ ���������� ��������

� ��������� ���� �������� ������������� ��� ������ � ��� ��������� ��"���

��"����������A������'� �����������!"����������������������������������

���� ��� ���� �������� ������������� ��������������� �� ����BC�",�� ���������

����������������������������������"�����������������������%��������

�� ��,�3�������)�����A��������������,������������������8��,�������L) �

�������� ,��!��� �� ���������� 8��,����� ���� 9����� �� 8��,����� ���� ,�����

M�!�������� A� ���!���� ������ ������� )���� A���������� !�������� ��������� ���������

������� 4�����������!�� 8��,����� 5���!�� 6485:� �� 9����� �� �CCF� ���/�)�����

A����������� ���������������� &����'� )���'� I�,�� �� +���� )���������,�����������

����������������485�������������������������,��'�� ��������"������������!�,��

���3������!������������������"��-����>2���"�������������L) ���������������

�������,���������������������,������������������!�����

� +����� ��������� ��!�� ,�3� ������� ������������ ������� ����

��,��� ���� ��������������%��������!��%��!"����>�������!��>�A��.��/�����'�

���������!"������������!�� ������'��F0������������'����������������������� �

�B� ���������� ��� ��,��� ��� 6������������ ��������� �,������� ���-������

,���������������'������������,����,������������������'����-��������� �3�

��������������������������������������������������������BF�>�������'������;B��BC����� ���������� .��"����� (������� �� ������� ����� <����������� 8��,������ %��� &������� ��������� ,"��������!�� ��� !�������� ���� ���P����'� ����� ���� ����� /� �� 3� � E4� ��� '����%�( ������,�.��"��+,'��������;��P���������//0���'�����!����D�/�0=/����/�M�������+��&�����'�$�����������������$����������1����,�8��� �������M����"��2�+���������"�I�'�����C0'�����'���������//�'���������1��0������M���� 9�� (�"���'� �� ����� &����� ���� ��� B�� ��������� ! ������� !�� �'� %���� �2� ���� L������ )�����?��������� �2� )���� )�������� 2��� ���� &�����"� ��� +���������"� )�������'� ����������� ��.���!������B�"��������//B�����

Page 36: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� BD

��"����'� ������������ ��������'� ��� �� � ��2���� �� ��"�� ���������� ���"� ��-���

����������:��A���"������/�B�������������!"���� ��,��� �������/������������'�

������ ������ ���� ���'� ��� ���������� ��� ������� 6�� ���� �,������� �������!���

������ ���'� ��"��-��� ����� ��� �������� ��������� ��,��� �,����"�� ������:��

��,��� �� ���� ���� ����� � ������������ �� ����� ���� ���������� %��������

��!�� ,�3� ������ � !�������� �� A!��������� >!�"���� >�A'� !���� ��,��� �� ��

������ !������� ����� �������������� %���������� �� ����� �3� !��������� �

�����D������/����������������������5�����B���

� 5�"�������������'��������� ������������3�����������������������

�������� �� ������ �������������� ��� �������� !��������� ��� ��"� �������

��������� ,���������� � ����� ������� %�������� �� �� ,�3� ���������� ���� ���

!����� ������ ��������"��!�� !�������� �� 2����� 5������� %��� &������� >�A� ��

K������'������������������������"���������������������!�����������������

&�������.��CC�����%�"���������������������!�����������"��������������������������

������ L<� 6,��� ��� ������ �������� ������ ����������� %�"���� � L<:'� "�� ������ �

��������� ����� �� ����� � ������ R!�!����� ���� �������S� ��� +��'� 5�,� ���

.�����"�� %������� ����!�� ��������� %�"���� ���� ,�3� �������� �� ���� �//�

���!�������

� +����� ��������� �������'� �� ������� ������ ���������� !�����������

���3����� ���� �������'� ����� ������� ��"����� %�"���� ��,��� ��,��� ����

A������ �,����� 9%� �� (��� 4���� &���0'� ��� �� 4�������� K��������� M����

%������������;����"�'� � � ������ ������ ����� �������� ���������������� �"� %�"�����

M������-����������������4�������K����������� ��,��� ������!��������/��� ���

����������������������������"�!������������� ���������,�������������������

�����������������������������������������������������������?����������������������L%9�+�2�*�����*==�������1��2����!=���6���������������F������/�0���:����B �+�2������ �������� �*� ����*==���������!=���=����=��������U����+?]�D��B^�N9"+�%��N���6���������������F������/�0���:����� ���5����'�+��������A���%��C����+����$�������'�K���.�,������D�"���!���CC0���'������'������F����0�)����!����������������������� �,�����4���&��������5�������)����A!���������)����� 9%'� � ���� �D� �������� �/��� ��'� ��������� �*�����*==���������!�O��"=����D���2=,��"�����_��U��������+�]/�;CB�0� //&���D&��0D?� //�D?(�<�6���������������F������/�0���:����;�.�����������%������������������������!����������� ��,��� ���'������������0�!�������/��������������� �� ���������4����������� K��������*� ����*==�����!�!�O��"=����=���BC� 6������� ������� �F������/�0���:���

Page 37: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� BF

��������� ���������� ������D�� .����� ���'� � � �� ������ � ���������� ���������

��,��� ������������ �,����"����!�� �� ���� ����� ��� ����������� !��������

��������������������������"�����������������/�����'����������������!������

����%�"������������������3�����������F��

� .� ��������� "���� ���� ������� ������� �� ��"����� !��������'�

�������������� ������������ ���� �������� �� ������-"��� ���� ��"�'� �,������ ��"����

����!�������� %���������� ��,�3� ������ ������������ �������������L<� 6��� ��

�����L<:� � ���)�����A������������������������,���������������������

"����� �� ��������� �/��� ��� A��,�� ����"��� ��,��� ��'� �"��� ,������ !����!��

8������������!�� 68 %:'� ������ �������� ���� �� ��"������ ����"� ����� ����

����!������!�� ��� 9����'� ���������� ����������� 4)A� �����!�"����� ������ ���

����������������������������������+"��� "���O�C���

�������������������� ������������������ ���������

� 8�����������3���������"�����4)A������!���������������������������.�

���������������4)A�������������������� ��������"�����������'��������������

,���,�� ����������� �����������'� �������������� ��"������ ���� ������� 0/ ��

>��������� �����!��� �� ��������� ���� �������� �������,�� �����"�������

���������"����������������������������������������������������-�����

� )��������� ����������� ��������� �� ��"������ !�������� %�"���� �"��������

���������� ��"������ ��,��� (�������� �� ��,��� ���� >,� ������ ��� ������

%���������.��������!�'� ��"�����%�"������,�������� ���� ���� ������,�3����������

+"�����������������������,�"�*�

���������������������������������������������������������D�+�2������� ������� ���� #�"������� $������� %��� &������� �� ��������� �������� �� ������� �����2������� ��,"������� >�������P� 4����������� K��������� �������� ����� �*�����*==���������������!=����=��������1�����������1!��������1�1�������1�1�������������1��2������1��,"������6���������������F������/�0���:���F�4�����.�������'�(���� 5�+������<������������%�������� ���� �������)�������'�K���.�,������0�!�������/�������C �?��� C� �������� �/��� ��� 9������ 4)A� 4�� .������������� ������ ������������� �� ������ �R��������������"���������������������,��� ��������������������������,����"����!�S��`���������4)A����������������!������!���-�������������������-�������������������� ���������������������������������4)A���0/� !������(������14��"'��������'������;D���

Page 38: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� BC

�����������������

��

$����5�+� D#����������������� ������%�+��������� �%�F�����>� ���#�������� ����

� >�������� ���������� �,�� ������ ����� ��������� ���� ������� !��!�2����'�

����!�������������������"������������ ������� ����������3������� ����'� ����"����

!��������� �� ����������� � ��,��� ���� ,"������ ���� ���"������ �����

��������� ������������ ������� M�� ������ ������ ���� ��� ����������

�����"����� �����!��� �� ������� ��"������ !�������� �� ���� �������� �� �� ���3�

��������'����!���������������-����"������� M������������� ��� �������!"����

�� ������������� ��"�����-3� ��� ���������� �"� ����-��� �������� ��

5�����������9%���

���� ������.��%.�B�����!� ������������������� ������ �������� ��AD#����� �����%����

�� �

AZERBEJDŻAN

(członek PW/ 98 więźniów politycznych/ brak społeczeństwa

obywatelskiego) • Brak priorytetu • Brak wsparcia dla opozycji • Ograniczona pomoc

rozwojowa/edukacyjna

------------------------------------- - Energetyka - Islam - Konflikt zbrojny

Page 39: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/

��������"�� ������ '�� ��������%����������� �����������*�" ��+�,,���� �����-�� ��������� ��

�D�� ��+���-�M0��

1��'�����#�����

� �������� ���� � ���������� �� �� ����������� ������ ���� �� �� ��������

���������� �� ��� ����� ����������������� ����� ����� ������������ ������ ������

�������������������� ������������������ �� ��� ����� �������������� ������ ����

���������� �������� ������� �� � G� ���� ��������� �� � ���������� ������������ ��

���������������������G������ � �������������������� ���

G� ���� ����������� ������� �������� ���� � ����������� �������������� �� ������

������������������������ ����� ����������������������������� ��������������T�

G��������������������������������������������������������������������������������

��'�������������,��������!��������UT�

G���������������������� ���������������������������������������

� %�������� ���� ���� �������� ��������� ����������� � ��� ����� � ��� ��

��������������������������������������������������������������������

�������� ������ �� �� ���� �� ��������� ������ ������� ������� ��� ����� ��������

���������� �������� � ������ ����������� �� ���� ������������� �������������

�������� ���� �� � ������ ���������������� ����� ����� ������� ������ ������

������������� ���� �������� ��� �� �������� � ��������� ��� ���

����������� �� ������� ���������� ������� �������� �������������������� �����

������ ����������������� ������������������������� �� ������������������������

���������� ��������� �������� ������� ������� �������������� ����� ������������

����������� 0� �� ���� �������� � ���� ��� ������������ �������������� ��

�� ��������� ������������ ����� ��� ���� ����� �� ��������� ����� � �����

��������������������������������������������������������0��8����������������������������*�I��5�����O'�7)�������������,����"�������������������2�����������������,���!��A������9�������!�7'����,"������!�������������"����78�����)�����7��/��'�����'����B/1���0��������������������������� �������� ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������,����� ����� ����������������������������������������������������������������� ������ ����������

Page 40: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

������� ��������� �������� ��������� �� ������������ ������������� ���� �� ������������

�������� ���� � ����������� �� ������������ ����� ���������������� ����

���������������������� ��������� �������������������� ����������������

���� ��� ������� �� ��������� ����� ��������������� ������������ �����������

��������������� ���� �������� �� ���������� ����� ������ �� ���������

��������������� ��������� ������ ����������������� ������������� �����������

��������� � ������ ������������� �� ���� ��������� �� ������ ������� ��������

9�������!���

� ���� ���������� ���� ��� ��� ������� ����� ������� ������������� �����

��!������ ���������� ���� ��� ������� �� ������� �������� �� ������� �������� �����

�������� �� ���������� �� �������� ������������� ���� ������� �����������

������� ����������� ������ �������������������� �� ����� �� ������� ��������������

�,����"����!�'� "�� ����� ���� �������� ��� ���������� ���������� ������������ ��

������� �� ���� �� ��� ������������� ������������� ����� �������� ���� �������

��������� ����� ������ ���� G� ���������� ��� ����� � ������������ �������������

����������� �� ������ ����������� ��������� G� ��������� � � �� ��� ��� ��

���������������������������������������������������������������������������������

��������������������� ����0B��

� ������������������ ��� ����������� �� ���������� ���� ���������������

���������������� ���������� �� ����� ����������� ����������� ���������� ������ ������

������ �� ������ �� ������� ���� ������������� ������� ����� ������ ���� ������ �

������� �������� ����� ������� �������� ������� ������ �������� ������������� ����

������������ ��� ���������� ������ ��������� ����������� ������ ����������

��� � ���� � ��� ��� ������ �� ������� � ������������ �� ��� �� � � �� ������� ����������

������������������������������������������������������������������������

����"��� G� �����!������ ���� � ����� �� G� ������ �� ������ ��� �� ��� ���

������������ �������� ������������ �� ������������� ���� �������� ������������

���� ��� � ��� ��������� �������

5�� ���!�����-��#���#�����

��������������������������������������������������������0B��������������� �������������������������������������������������� ���������������������abcdbeb��//0'����F��

Page 41: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

� ������ � ����! ��!�� �"� �� "��!� �� ��� �� �"�� � � � !� � � �!� ��� ��������

���� �������������������������������������� ������ �����������������������������

���������������������������� ���������������������������� ������������������������

��� ���������� ����� ������ ������� � ������� �������� �� ������� ������ ��

�������� � �������� ���� �� ���������������� ������ �� ���� �������� ��� ���������� ��

���� �������������� ������������� �� ���������� ���� �� ������� ������������ ����

�������������� ����� ���� �� ������ ����������� �� ���� ������ ���������� ���� ��

����������� �� �����"���� �����"������� �"������� ���������"���� ������� ��"����

��������� "���� ��"� ��� �"� �"��"����"� ������ "����� ������ ���� �����������

���� ��� � �� ������������� ��� ���������� ������ ����� �� ���� ������ �����

������� ����� ��� ������������ ������ ������� ����� ��� ���� �� �������� ����

������������������������������������0���

� ����������������� ������ �� ��� �� �� �� ��������� � ��� ���������G��������

������� ��� � ���� ����������� ������ �������� �������� ��� ����������

������� ��� ������ ������������������� ����������������� ��������� ���� �� ��������

������������� ���������� ����� � �� ����� ��������� ������ �� �������� ���������

���������� ��������� �������� ������ ����� ���� ���������� ������ � ����� ����������

����� �� ���������� ���������������������������������������������������������

����������� G� �� �� ���� ������� �������� ������������� � �� �������� ������� ��

!��������� �� ������ ������ � ���� ����� !������ &������ ,�"�� ����� ����������

������������ G� � ����� �� ����������� ������� ��� �� ���������� ����������� ���

������ ������������ ��������� �� �������������� ��������������������������

��������� ������������������� � ��������������� ������������������������������ �

����� ����� � �� ��������� � �� ��� ��� ��������� ��� ��� ��� ����� � ��� � ������ � ���

������������������������ �������������������������� ����������������������

���������� ��� ���� ��� �� ��� � ������� ���� ���� ������� ���������� ���� �������

������������ ��������� ���� ��� ���� ��� ���� �� ��� ��� ������ ��� �� ���� ���

��������������������������������������������������������0����� ����� ����������������� ���������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������� ������� ������������ � �� �������������� ������� ������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������� �������������������������� ���������������������������������������������������������������������������������������VV��������

Page 42: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �B

����������� ���� �������� ��� �������������������� �������������� ��������������

� ���� ������� �������� ������

� ��������� ������ ��� ��� �������� ��� ������� �� ����� ������ ������ �������

��� � � ��� �� ����� ���� ������ ������ ������������ �� ������ �������� ������

�������� ��� ������� �� ���� �������� �� ���� ������ ��������� �� �������

����������.�� ����� ������������������ ����� ������� ����� ��� ������������

���� ��������� ����������� ����������������� ������������������������

��� ������� ���������� ������ ������� ������ ������� ������������������ �������������

��������� �� ����� ������ ����� ��� G� ���� ������� � � ��� ������������� �������

��������� �G����������� ������������ ������ ���������������������������������

����������������������������� ��� ����������������������������������������

������� ��������� �� ��������� �� ������� ��� ��� ��� �� ���� ��� ��� ������

������� ��� ����� ������ �� ��� ��� ������ �� ���� �� �� ���� � ���� ������ � ��������� �

����������� ��������� ����� �� �������� ��������� ��� ������� � ���� ��� � � ������

���������������1����������!���

� ������������������������������������������������� �������������

�� �� ����� �� ��������� ����������� ��� � ������ �������� � ���������

�� � ������� �������� ���� �� ������� ��� �� ������ �� ������ ��������

���������� ������ �������� ������� �������� ��� ������ �� ������ ������� ���� ������

���� ������� � ����� �� ����� � ������� ��������� �������� ���� � �� �� � ��������

������� ��� �������� ������������������������� ��� �� ����� ��

����� �� ���� ������ ������ �� �� ������� ������� � ������ �� �����

�������� �� ���������� ������� �������� ������������� ����������� ����������� ����������

� ��������� ��� ���������� �������������� ��������������� ��������� ����� �� � �����

������ ��������� ��� �� ������� � �� �� ��� �� ���������� �������� ������� �����

��������� ������������ ��������������������������������������� ���������G������

������������ G��������������������00 ������� ��������� ������ � �� ��� ���������G

�������������� �G�������������������0;:������� �����������������������������

������� ���������� ����� ���� �� �������� �� ���������� �������� �������� ���������

��������������������������������������������������������00�%������������������������������������������������ ����f���������������� ����������/�������[��0;������������������������� ������������������������� ���f�������������� ���������� �������[��

Page 43: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��

������� �� �������� � ��� � ���� ���� � ������� �������� � � �� ��� �� ����� �

����������� ���������� �������� ������ �� ������������ ���� ��������� �����

���������� �� ��������������G������������������ ������������������������������������

������������������������������������������������������������������������ �������

���� ������������������� �����0D������������������������������������� �����

������������������ ������������������������ G����������������� ����������

���������� �������������������� �������������� ������������������� ������������������

����� �������������������������������� ��������0F��

� %�������� ��� ����� ����������� G� ����� ���� ���� ��������� G� ������� ��� ������

� ����� �������� �������� ������������������ �� ������ ��� ��� ��� ������ ���������

��������������������������������������������������������������������������������

��2���������������������������� �������������� ��������������������������������������

������������������������������� ������� ���������������������������� �������������

������ ����� ���������� ������ ��������� �������������������� ���� �������� �����

��������������������������������������������������������������������������������������

�������� ������������ ��������� ���������� �� ������������������������� ������

������� ��� ��������� �� ��� ���� ������ �������� ������� �� ������ ��'� ���

������������������������������������������������������������������������������������

���������������������������� ������ ����� ����������������� �����������������

��� ����������������� ��� ��������� ������������� ��������������� ��������� ������

����������������� � �������� � ��� ������� G� ������� ���� ���� �������� ���� ���� �� �

���������������������� ����� ������� �������������������������������������������� ���

�� �������������������� �������������� � ������� � ������� ������ � ��������������

���������������G�� � ����������������������������������G���������������������������

� ��� ��������� ������ ������������ ��� ���� �� ������ �������� ������ ��� ������

������ �� � ����� ����� �� ��� ��� � ���������� � � �� ����� �� ��������

��������������������������������������������������������0D�������� ��������� ���������������������������������������/�������[��0F�������������������� ����������������������� ���������� ��������������������� !"��������������������������������� �������������������������1 �������������������� �������������������� ������ �������������� �� ��������������� �������� �������������������������� ���������������� �������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������� ������� �������������������������������� ������������� ������������ ���������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������� �������!"���"�����S�G�����*==������O�!�����=���=;B/;����� ����������������������������������

Page 44: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �0

�������� ������� ����� ������� �� �������������� ������� ��������������� ��� �����������

������� ����������������������������������������������������G�������������������� �����

L������� �� ������� ������ �� ������ ,��������:�� M������� ����� ��� ����������

��������� ��� ��� �� ���������� �� ������� � �� ����� ���� �� ���� ���� ��

����������� ������������ ���� �������� �� ������� ��������� ��� ���������� �� �������

������������� VV� �����0C�� ���� ��������� �������� ��������� ���������� ����� ���

����������� ������������� ������������������������������������������������������

���������� �������� ������������ G� ��� �� ���� ��� ������� �� �������� ���� ����� ��

�������������������������������������������������������������������������������������

����� ���������������� �������� ���������� ������������ ����� ������������� ������

������������ ��� ��� ������� ��� � ������ ������������ ���� ���������� � ��� �����

�������������� ���� � ������� ��������� ���������� �������� �������������������� ���������

������������������I����;/�������������� �������������������� ���� ������

���������� �������� � ���� ����� ������������� ����������������������������������

������������� ����������� ��������� ������ ����� � ������ �� � �� �� ����� ��

������������� ��2���� ��� �������� �� ���� ;� �� ��� ����� � ��������� ��� ���

������������ �� �������� ���������� ���� ������� � ��� ���� ��� ������� ��������

������ ��������������� �������� ��������� ���� ��� G���������������������������

������������5�����

��������������������������������������������������������0C�������������������� �������� ���������������������������������������� ������������ ������������������ ������������������������������������������������������� ������������������������������������� �� ��������� ������� ���������� ��� �� ����� ��������������� ������� ������������������� ������������������������������������ ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� �������������� ������������������������������� ��������� �������������� ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������� ������������������������ ����������������������������� ������������������������ ����������������� ������������������������������������������������������������������������������������4���� ��������;/�������������������������� ��������������������������������������������������������� ����������������������������������������������1������������ ���� �����������������������������������������������������������������������������������������������������������8����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ��� ���������� ��� ����� ������������ �������� �����������������G������������� ����������� ��������������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������� ���;������� �������������������������������������������� ����������������������������� ���� ��������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������ � ����������� ���� ��� ������������������������������������������� ��������������������� ���� ������������� ��� ���

Page 45: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �;

� 9���� ������� ,��� ������� ����������� ��������� �������� ������� �������� ����

����������������������������� ������������������������������������������������������

���������� ���������� ���� �� ��� ���� ��� ������� ����������� � ���������� � �������

������ ���������� �������� �������� ����� ���� ����� ���� ���� ��� � ��������

������������ �� � ����������������� ���������������� ����������������� �������

������ ������� ����� ����� �� ������ ����� �1��������1�� ������������

��������� ������ ������� ����������� � ���� ��� ���� ������� ����

������ ������ ������� �� ���������� ���������� ������������� ������ ��� ���

� ��� �������� ��� � ��� �����������G����� ���������� �� �� ���������� � ���������

�������������� ��������� �����������������������������������������

� ���� �� ������� � ������ ������������ � �� �� � ������ ��� ��

������������������������������������������ ��������������������

��� ��� ������ ����� ������������� ������� ������� �� � ���� � �������� ������ ���

������ ��� ��� � ����� �� ���� ��� ��� �� ������������ ����� ������������ �� ������

������� �� G� ��� �������� ��� ����������� ���������� ������������ � ���� � ������� G�

������� �������� �� �������� ������ ������������ ���� �� ������� ���������� ��

�� ������������������������������ �� ���� ����� � �������� ������������ � �������

������������������������������������������������������������������������

���������� ��������� ���� ����������� ������� ������ ��������� G�

�� ���� ���� ���� ��������������� ������������� ������� G� ������ �� ������� �� �

������������ �� � ���������� �������� ������� ��������� � ��������� ������� ��������

������� � �������� ���������� ������ � ��������� ������������ �� ��������� �������� ���

�� �������������� ��� ������������ �������� ����� ���������� ��� �� ������������ ��� �����

���������� ����� ������������������� ��������� ��������������� �� ���������

�� ������ �������������� ,��� ������ ��,'� ��������������� �� ��������� �� ��� ��

�� ��� �������� �� ���� ����� ���������� �� ������ ���������������������� ����� ����

� ��������� ������������� ����� ��������������� ��� �� �� ����������� ������ ��������

���������� � ������ ������ ���������� ���� ��������� ������������ ��� ���� ����

����� ������������������������������������ ��������

� �� �� ����� ���� ���� ������������������ ��� ������ �� ������������ ������� ��

� ����� �������� ������� ������������� ���� ��� �� � �� ��������� ������� �����

������,������,�������������������������� �������������������������

Page 46: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �D

������ ����� ���� ������� �� ���� ������ � ������ ��������� �� �� ������ ������

������������ ������� ������ ���� ��������������� ����� ���������� ���������

������ ������������ ����������������� �������� ���������� ������� ���� �������� ��

�������� �� ������ ���������� �������� ��������� ����������� ���� ������

����� � ���� ����� �������� ����������G������� ��������� �������� ���� ������ �

������ ���� �������������� �� ����� �� ��� ������ �� G� ������������� �������

��������������� ���������� ������������������� ������������� ������������������

��� ����������� � ����� ���� ������� ��� ������ �������������� � �������������� ���������

�����,������ ��������� ������� ����� �� ��������� ������� G� � ��������

������� �� �����!� ����� ���� �� ��������������� �� ��������� ���� ���� ����� � �����

��������������� � ����� ��� ��������� �������������� � ���������� ���� ����� ��� ��� ��

������� �������������������� ����������� �� � �������� ����� ��� ��������

����� ��� ����� � ���� ���� �������� ��� ���� �� � ���� ���������� ��� ����������

����� ��� ���� �� ��� ������ ��������� ��� ������� �� ������� �������� ��� ��� �����

������� � ������� �������������� � �������������� ���� �� ����������� ���� ���������

������ ��� ��� ������� �������� ������ � �������� ��� �������� �� ����� � �����

������������������������������������������ ���������������������������������

��������� ����� �� � ��� ���� ������� ��� ���� �� �� ������� ���������

���������� ���� G� ������ �������� ������� ������ ��������� ������

������������ �� ����� �������� �� ����������� ������� �� ��������� �����������

����� �����������������;���

� +������������������ ���&����������G�������� ��������� ��������������������

����������� � �� ���� ������� ���������������������� ��� ����������� ���

��������� �������������������� �����������������������������������������

���������!�'� � ��!�� ����������� �������� ������ ���� ����� � �������������������� ����

��������������������������������������������������������;������������������������������������������������������������������������������������������ ������� ������������������������ �� ����������������������������� ������������������������ � �������������������� ������ ������������������������������������������� ������������ �� ����������� ����� ��������� �� ��� ������������������������� ��� ������� ������ ���������������� ���� ��������� ����������������������������� ������������������� ����G���������������������� ����������������������������������� ���������������������� ����� �� �������� ������� �������� ���������������������������� �������� ������������� ������������������������������������ ������������������������������������������������������������������ �������������������������� ������������������������������������������������� ��� ����������� ��������������������������������������������������������������������� �������������G���������������������� ����������������������� ������������������������������ !�L������'�+��������)����%�,"������'�.�����/����

Page 47: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �F

������� �� �������� ���� ���� �������� ����������� ������������ ����� �� ��� ������

���� ���� � ����������� ����� ������������ ���� ���� � ���������� �� ��� �������

�������������� ���������� �������� ����� � ������� ���� �� �����������

���������� ��� ����������� ���� ������ �� ����� ����� ��� �� � ���� ���� �

��������� �� ������� ����� ����� ��������� ����� �������������� �� ������

��������������� ���� ,���� ��,��!��� ��� ����"������ ������������ ��"���������

�������� ��� ��� � ���������� ��������������� ������ ��� ������� ������

�������� ����� ���������� ����������� ����� ������������ ������ ��

������ �������� ��� ������� ������ ���������� ����� �� ���������� �

����������������� � ���������������� ���������������������� ����������������

� �������� ���� ���� ���� ���������� ������������ ������������ �������������

���� ������������ �������������������������������������������������

� .������������������������ ��������� ������������������������������������

����������������������������������������������� ����� �������������� �����������������

�������� �� ������ ������� ������ ������������� ����������� ��� �� ������������

��������!�� ��� ������������� �� ����������� ������� ������������� G�� ���� ���������

�����������������������������������������G�������������������������������

��� �� ���� �� ���������� �� ������� �� ������ ������������ ��� ��� ����������� ����

,������ ������ ����� ������� �������� ���� ����������� ���� ���� �������� ����

� �� � ���� � �� ����� ����� ������ ���� � ����� ����� �� ��������� ��� �������

���������� G� �� ���� � ��� �������� ��� ������������ ��������� � �� �����������

������� �������!��� ?���� ����!"�� �� M���� �� 9�,�����;B�� �� ��� ������ ��

���������� �� �������� �� ����������� �� ���� ;� �� �� �������� ����������� ���������

� �� ��� ���� ������������� � ������������ � � � ������ ��� � �� � ���� � �� ����� ��

�������� �������� �������� ��� ������� ������ ��� ������ ���� �� ������

��������� � ������ ������� � ����� � �������� ������ � ���� ���� ���������� ��

����������� ������� ������������ �������� ������� ����������� ���������� ���� ������

��������� �� �� ����� ���� ����������� ��� ������� ����� ������ � �� �����

�������������������������� �������� �����������������������������������

��������������������������������������������������������;B�?���� ����!"�'�M���� ��9�,�����*�'����������1�����$��� ������1���# ,�� �� ���,�������� ��'�&�����%�,"������'������M�����/����;���������������������� ������������������������� ��� ���������������� �������������������� ��������G�� ����������������@,���"��R������������������������������������� ������������ ��������� �� ������������������������������������������ ���������������������

Page 48: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �C

���������� ���� ����������� ����� ����������� �� ���� ���� ������������������ �� �

��� ��� � ����G������ � �� ������ ���� ��������������������������������������

��� ���� ����� ����� ��� ��� ������ ��� ������������ �������� ��������� ����������

�������������� ���������������������������������������� ����� ���������� � �

����������� � ����� ��������!���������������������������������������������

������ ������ �� � ���������� ��� ����������� �� � �� � ������ ���� ����� �����

�������� ������������ �� ������������ ������� ��� ����� �� �� ���� �� ���� �

��� ��� �� ��� ��� � ��� �� � � ��������� �������������� ��������� �

� ���� ��� ���������� ������ ������ �� ��������� ���� ��� ��������� ���� ������

�������������������������������������������������

7�� ��#�4 �#����.�

� ������� ���� ����������� ������� ��� ����� ��� ���������������,������

,�������� ������� ������� ����� � ������������� ���������� ���� ����� �������������

������� G� ������� ���������� ���� � � ��� ������� �� �� ���� � ������ �� ������������

� �������� ����� ������ � ��������������������� ��� ����������� �

�����������������������������������������������������������������������������

������� ��������� ������� ���������������� �� ������������������ ������� �����

���������� ��������������

7�1� ������ N������� ���������������� �������� ���������� �� '�) ������$��

+� ��# �

� �� ������ ������� ������� ������������ ����������� �� ���������������� �� ���

������ � ����� ��� � ������ � ���� � ������� �� ���������� ����������� �

��������� ����� ������ �� ��������� � ��������� ����������� ����������� �����

���� ����������� � ������ �� ����������� �� ������������� ���� ����� �� ����

������������� ������ ����� �������� ��������������� ����� ������� �� �������

����������������������������������������������������������������������������

������ ��� ������������������������������� ��� �� � ���������������������(������

� �������� ��������� ������������������������������� ������� ����

� �� ��������� � ����������� ������ ���� ��� ������������� ��� ���������� ����������

������������� ��� � ����� ������������ ������������� ��������� ������ ����

� ����� ����� �������������� ��������� ����� ��������� �� ����� �� �� �� ��� ����

Page 49: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0/

�������������� ����������� ������ ��������� ��� ��������� ���������� ��� ���������

�������� ����������� ������������������� ������������ �����������������������

�������������������� ������������������������ � ����������������������!�����������

� ����� ���� ����� ���� ����� ��� � ������ ������������� ������� ��� �������

����� ��� ������ �� ���� ��������� ����������� �� �� ����� ������ � ��

�� ��������� � ������������ � � ����������� �� ����� � �� ������������� �� ������

������������ ��� ���������������� ����� ������ �� � ��������������� ���������� ����� ����

���������� �������� ���������� � ����� ����� �������������� ������ ��� ��� ��

��������� � �� ������� ������ ������� ������������� ����� � ����� �������� ��

�������������� ����� ��������� ��������������� ����������� ���������� �� ����������� ��

��������� � �������� ��������� ���� ��� ����� ������������ ���������� ���������

����������� ���������� ������������� ����� ���������� ��������������������� ����

��������� ������� ��� �������������������� �� �������� �������� ����������� ��������������

��������� ���������� �� ������ ���� ��� ������� � ����� ���� � � � ����� �������� �

������ ���������������������������� ����������������������������������������������

G��� ������������ ��� ���������� ������������ �� �������� ����� �� ����� �� �� G� ��������

����� �� ������� � � ���� �� ��� � ��� � ���� ����� �� ���� ��� �� � ���� ������

���������� �� ����� ���������� ������������ �� �������� ��� ������� ���������� �������

���������������� ������;0�������������������������������������������������������

����������� ����������������������������������������������������� �����������������

�� ������� ��������� ���� �������� ����������� ������� ��� ���������� ��� ��������

������������ ���������� ����������� ���������� �������� ������� ��� �������

������� ������������ ������ ��� �������� ������������ ���� ������������� �������� ��

�� ������� � �� � ������� � ������� ������� ��� ����� �� ������������ �� ���� �������

������������ ���������� ��� ����� ��� ���� �� ����������� ��� �� � ���� ���������

���������������������������� ����������������������������������������������������

�� ����� ����� �� � ������ �� ���� � ��� ���� �� �� ���������� �� ������ ����������

������������������������������������������������������������������

� �� ������� ��������������� ���������� ������� ����������� �������� �����

�������� ������������� ������� �� �������� �� ���������� � ������� � �� ����� �

��������������������������������������������������������;0���������������������� ���������� ������������������������������� ������������G������9��4����"�*�+���������+� ��5�����������������������1����>���� �������$�������1�=�� ������ ���'�$����%����'������M�����C;��6*�?�� ����!"�'�M�� ��9�,�����'�'����������1�����$��� ������1���# ,�� �� ���,�������� ��'���������:��

Page 50: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0�

������� �������� ���������� ������ ����������� �� ����� ���� �������

������������������������ ��������� �����������������������������������������������

�������������������������������� ������� ���� ����������� �������������� ����� ��

�����������������������������������������������������������������������������

�������� ����������� ������� ��������������� ��� ������ ����������� �����������

�������������������������"������G��� ������� �� �� ���� ������������ ������� ��� ��

��������������������������������������������������������������������������������

��� ��������� G� ����� �� ������ ����� �������� �� ������� ������� ��������� �����

���!������ ��� ���'� ��� R���� ������� ��������� ���� ���� ���� ���� � ����������� �

�������� �������������������� ������������������ �������������� ��������������

� ��� � �������������� ��� ���� ��� ������� �� ���������������� ���������� �

������������������������������������������������������������������������������

��� ����������������� ���G����������������������������������������������������������

� ����������� �����������������������������������������������������������

���������������������������������� ������������ �������������������;;��

� ����� �������������������������� G��������� ��������������� �������� ���

�� � � ����������� ��� ���������� �� ��������� ��� ������ � � �������� � �������

��!������ ��������� �� "�������'� ��,���� �"���������������� ���� �������� ���������

��������� ��� ��� ��� �������� �� � ��� �� ��������� ������ ���� ������ �������� G�

������������������������������������������������ ���������� ��� ���������������������

������������ ��� ������������� �������������� �������������������� ������

�������������� �������������������� ������������������������� ������;D������������ ��

����������������� ��� ����������������������������� ������������������������� �����

������������ ����������� ����������� � ������������������������������������������

��� ����� ������������������� ��������������� ��������� �������������������������

���������� ������ ����� ���������� �� �������� �������� � �������� ��� ������

�"����.������M����������%���������������

��������������������������������������������������������;;� ������ ���������� ����� ������ ��������������������������������������������������� ������������������������������������������ �� ������� !"���� !#������������ ��������������������������������������������������������������������������������������������,����"���������������������� ������ �� ���������G���������������������������� ���������� ��������������1�� ������������������ ����������� �����������;D������������������ �G����������������� ������� ���G��������������������� ��������������������� ������ ������������ ��������� ���������������

Page 51: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0�

� ��������������������������������������������������������������������������

���������������������������������������������������������������������������������

����������������� �������������������������������������������� ��������������

������������� ����� �������������������� ������������������������ ������������

��������������������������������������������������������� ����������� G�

������ ������������� ������������� ���� ����������� �� ��������� �����������������

����� ���������� ����������������������������������

� � ��������� ������� ���� ��������� ����� ��������� ������ ������ ����

���� ���������������������������������������������� �������������� ������� ��������

���������� �� ������ �������� G� �������� ����������� ������� � ������������

������� ������ �������� ����������� ������ ��� �������� ���������� �� ������

��������� ������� ���� �� ����������� ����������� ���������� �� ������ ���� ���� ����

�������'� ������ ��� �;� �������� ����� ����� �� ��������� �� ������ ����� ������ ��

������ ���� �� �������� ������ � �������� �� ���������� ������� �������� � ����

������������� �� ������ ������� ������ ���� ��� ��� ��� �� ������ ��������� ������ �������

�,����"�����������������

� %�������'�4�����������������������������������������������������

��������������������������������� �������������������������������������������!"���

��!������������������������������������������������������ ������������������

�����������"����������������6�����������������������������������������������������

����������� �� ���������� ������ ���� ��������� �������� ������������� ���� ��������

� ���������������������������� ������ �������������������� ������

� �� ������������������������������������ ������������������� �������������������

���������������������������� �������������������G�����������������������������

���������������������������������������������������������������������������

����������������������� ������ ������������������ ����� �� �������;F�����������

��� ��� ���� ���� � ������� G� ����� ��� ������� ������� ���� �������� ��������

��������������������������������������������������������;F������������������������������������ �������������������� �������������������������������G�������������G������������������ ������� ���������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ ��������������� ����� �����������������������������������������������G����������������������������������������������������������������������������������������G����������������� ����������������������

Page 52: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0B

���������� ���� ������ ���������� ������������������ ������������� ������������

�������� ����������� ����������������� ��������������������������������� ����;C��

������������ ������ ������������������� ������������������� � ������ ��������

�������� �����������������������������������������������������������������������G�

���� ����� � ������������������������ ������� � ������ ������ �� ��� �������� ����

�������������������������������������������������������������������������������������

���������� ������������������������������������� ���������� ���������������� ����

��"��� ���"�������� ������������� �� ������ �������������� ������� �����������

������� ����� ������� ����� ����� ����� ����� �� ���� ���������� ���� �����

���������� �������� ��� ��� �� �� ������� ��� �������� ������ ���� �������� ����

������� ��������������������������������������������������������

7�5� ��������������� �����������������������C���������������

� �� ����� ���� � G����� �������������������� �������� ����������� �� �������

�������� ������� ���������������������G������������������������ �������

��� ������ ����� ������ � ����� �������� �� ��������� ��������� ������ ����

���� ���� � ��������� ���������������������� ��������� �������������� ������ ������

���������������������������������������� ������������������� ���������������

���������������������������������������������������� �����������������������������

� �������� � ���������� �� ������� ����� ���� � �������� ������ ������ �� ����

����������� �������������������������������������������������� ������������ �������������

���� �� �������������������������� ����� ������ ����������� ����������������

�� ������� �� ��������� �� ���� ����� ���� ����������� ����� ������������

�������������� ��������������� �� �������������� �������� �������� ����� ������ ���

������������ �������������������������������������������

� ����������� ��������� ��� ������ ����� ������������ �������� ��������� ���������

������ ���������������� ��������������������������� �����������������������������

���� ������������������������ �� ������ ��� ����� ����� �������� �����������������������

���������� ���������������� ������� ��� ���������� �� ������������� ����������� ���� ������

������������� ���������� ������ �� �������� ������ ����������� ���� ���� ��������

��������������������������������������������������������;C������������������������� ����� ����������������� �� ��������������� ����������������������������� ���������������������� ���������� ������������������������������������ ��G����������������������5��"�.���������5���������� ������������ �������������������� ����G�������������������������� �� �������������������� ������ �����

Page 53: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0�

����������� 6�� ������ ������ ������� ���������� �������� ���� ����� ������ �����������

��������������������������������������������� �����������������������������

�� ��� ������� �� ���� ������� � �� ����� �� ���� �������� ��������� ���������� ������ ��

��� �������������������������������������������������������������� ��������������

����������������G�������������������������������������������������������� ���� ���������

� ������������������ ������������������ ��� ������������������������������������� �������

������� ��������� ��� ���� �������������� ��������� ����� ���� �� ������ ��������� ������

����� ��������� ���������� ��� ����� ����� ������� �� ���� � �� � ���������

����������������� �� �������� �� ������� � ����������� ��� ����� ���������� �� �������

���������� ����� ���� �� ������ � �� ����� ��� ��� ������� ��� ��� ������

� ��� �� ���� ��������� ���� �������� ����� ������� ��� �������� ��������� �����

� ��������� ����� ��������� ����������� ����������������������������������� ����

���'� � ������� ����� ���� ������ �������� �������� ������� ���� ������� ��� ��

������������ ���� �������� ������� ���� �������� ���������� ������� �� ��������� � �� ����

��������� ��� ����������� ������� ����������� ����������� � ���������� ����

������� 2������ ��������� �������� �������� ������� ����������������� ���������

������������������������������������������������������������������ ����������

��������������������������������������������������������������������������������

����������� ������������ ����������������������������

� ����������������������������������������������������������������������� �����

������������������� �������������������������� ���������� ������� !����������

���������� �� �� �� ����� ����� ������ ������� � �� ��� � ���� ��� �����

������������������������������������������������������������ �������������������

����� ���� ��������� ��� �� ���������� ��� ��� ��������� ��� ������� �� ������� �� �� ��

��������� ������������ ������� ������ ������ �������������� �� �������� ��� ���

�������������������������������������������������������������� ���������

� ���� ������� ���������� ��� ������� �������������� ������ �������� �� ������� ������

������������������������������ �������������������������� ��������������������������

� ����� ������������ ��������� ����� ��������� ������������� ����� ��� ������� ������

����������� ����������������� � �� ��� ������ � ���� ���������� ��� ��������

�������������������������������������������������������������������������������������

��������� ������������� ������ ���� ��� ��� ����� �� ������ ����� �� ������� ��� �������

Page 54: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 00

�������� ������ ������ ������ �������� ����� �� ������ �� �������� �� ���������� ���� ���

� ������ �� �� ���������� ������� �� ��������� � �������� � ���� ������� G� ���������

����� ���� ��� ���� ������ ���������������� ����������������� ������������� ������

������������ ������������ ����� ��������� ��������� �� �������� �� ������� ������������

��������� ��� � ��������� ������������� ��� ��������� ���� ������ ����� ����� ���������� �

���� ����� ����� ������������� G� ������������ ���� � �� �������� ��������

������� ���� ��� ���� ���� G� ������������� �� �������� ���� ����� � �������� G�

���������������������� ������������������������������������������������

� %������ ������� ��������� ��������� ��� �������������� ������������ ��

���������� � ����� ������ ������� ����������� G� ����� ���� ����� � � ������ � � ��

������������������������������D/�G�����������������������������������������

����������� �� ������������� � ���������������� ���� ����� ������ � � ���� �����������

����������� ������������������� �� ��������� �� ��������������� ����������������� �������

������������������������������������������������������������������������������������������

������������������� ������������������������������������������������������ �����

����� ������������ ��������������� ��������������������������������������������

��� ������� ������������ ���������� �� ��� �� ���������� ������ �� ������� ����� G� �� ��

��������������G����������������� �������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������� �����������

������������������������

�� �������.�

� ����������� ���� ���������������������� �����������������������������������

������� ������������� �������� ���� ���������� ������������� ������������� ����� ���

������� �������������� ����������������� ������ ���� ��� ������� ��������� ��� ������������

������� ������������������ ����� ������ ������������������� ������������������� �����

���������������������������������������������������������������������������������������

��������� ����� ����������� ������� ���� ���������� G� ������ ��� ����� ���� �����

��������������������������������������������������������D/������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������� ���������� ������������������� ���� ����������� �������� �� ������ ����� �������� ������� ��� ������������ ����� ������������������������������� ����� �������������� ����� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������!��������������

Page 55: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0;

�� ������� ��������� ������ ���� ���� ����� ���������� �� � ���������

�� �������������������������������������� ���������� ������������������� ���������

� �� ������ ��������� ����������� ���� �� ������� ����� � �������� ����������� �

�� ����� ������� ����� ��� ����� ��� �� ���� ������� ���������� ����� ��� ���������

� �� ��������������������� ����������G����� ��������������������������������������

��������������� �������� ����� ������������� ���������������� ����������������� � �

������������G����������������������������������������������������������������������

������������������� ����� ��������������������������������������� �������������� ���

�������� ������������������� �� ��������� �������������� ��� ������� ������ ����

������������������� ������������������������������

� M���� ��������� ������ ������ ������� ������� ���������� ��� ������������ ������������

���������� ���������� ��������������������� ����������������������������������������

������������� ����������� ������� ��������� ������ ������������ �� �������� ���

�������������������������������������������������������������������������������

����� ������ ������� ����� �������� ����� ������ ����� � � ������������� ��

������"���:�� %�������� �������� ������� L������� %�� �������� � 5����� .������

M�������� �������� �������� ��� ���������� ��������� ������� ��� ��������� ���������

������ ��� ����������� �������������� ����������� ���������������������� ������������

� �� ������ �������������������������������������������� ��������������������

����� ,�������������� ������ ����� �� ������ ��������������� �������������� ��� � � ��

�� ������� ��������� ������������������� ��� �������� ������������������������� ���

���������������� ��������������� ������������������ ���������������������������������� �

���������!�������������

� �������� ������ ��� ������ �������� ������������ ���������� ������� ��� ����

������������ ������ ��� ������� ��� �������� ��� ������ �������� ������������� ������

������������ ������ ���� ���������� ����������� �������� ������������� ��������

�������� ���������� ��������� ������� ��� ������ ��������� �� �������� ���� ��������

������� ���������� ���� ������ �� ������ �� �� ��� ������ ������ �� ����������� ��������

�������������������������� �������� ���� �������� ���������������������������������

���������������������������������������������������������������������� ����

���������� ����������������������������������������������������������������� ����������

��������� ������� �������������� �� ������� ������� ���������� ������ ������ ������� ��

Page 56: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0D

���,������������� ����� ������� ���� ����� ������� ��������� ������� ��� ����������

������ ������������� ��������� ������ ��� ������ �� ���������������� ����� ��� ���� �������

�������� ��� �������������������������������������������� ����������������

������������ ����������������� ������������� ������� ���������� ��������� ��������������

��������� ������ ����� ��������������� ��� ������� ����������� �������� ��� ���

���������� ���������������� ������������������������������ ���������������� ��

������������ ��������������������������������� ������������������������� ���� �������

�������������������� �� ����� �� ����� �������� ���� ����� ������� ������� �

���� ������������������������������� ��������������� ��������������� ������������� �

����������������������������������� � �����������1���������������������� �����

�������������� ��� ���������� �� �������������� ��������� ����������� ��������� ��

�� ���� ������������ � �� ���������� �������� ������� ������������ �� ������ �

!����������������� ����������������������� �������� � �������� ��������������

�� �� ��� ����� ����������� ��� ���������� ������� ��� ������ � ������ ������

������������� ��� �������� ������� ����������� ������� ������������ ���������� �������

4������� 6�������������� ����� ��� �� �� ������� ������� ������� ������ ��������������

��������������

� � ��������������������������� ���������������������� ��������� �����������������

������ ��� ����� ��� �� ������ �� � ������� ��� ��� ��� �� ������� �� ���� ���

����� �������� �� L������� �� 5�����D� �� �� ��� ��� ������������� �������� � �������

�������� �������� ��������� �������� ������� ����� ��� ����� �� �� ���� ���� ���� ��

��������������� ����������� ������� ������� ������������ ��������� ������������ ���� �����

������������������� ���������������������������������� ����� ������������� ����� ��

������� � ���������� ��� ��� �� ������ ������ ������� � ���� ������� ������� �

������ ����� �� � � �������� �������� ������� � �������� ����� ���� ������� ���

�������� ����� ����� � ��� ������� �� ��� ������ ��� �� ������� ������� � �� ����

� ������� ���������������� �������������������� ����������� ���������������� ��

����������������������������������������������������� �!���� ������������ ����

F/QD���� ����������������� ����������������������������� ��������� ��� ������ ��������

������� ��� ������� ����������� ������ ���������� ��������� �������� �������� �����

��������������������������������������������������������D������������������ ����������1�1������������1 1�� ���1!1 1���� ������� �����������������������[��D��%��������������������� ����������������������������������� ������

Page 57: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0F

�������� ��� ��� �� ������� �������������� � ������� �������������� �������������� ��

��������� ���� ���������G���������,����������������

� ������� �������������� ���� �����������������������������������������������

����������������������������������������������� �������������������������������

��2����� �������������� 6������ ��������� ��2����� ������������� �� ��������� � ��

������ ������������ ��� ���������� ����������� ��������� ������������ ������� ��� ����������

���������������������������������������������������������������������������������������

���������� ���������� ������� �� ����� ������������ ���������� ���� ����������������������

���������� �������� ���������� ��������� �� ����������� ������������ ���������

������������� ����������������� ���������������������� �� ��������������

������

������ �

Page 58: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� 0C

-�� �������� ������� !"�� �� ���������������.� � ����������� ����/-����� '�� ������� ������"�� ��

��

+��������� ��)����#���

1�� '�����#�����

� R$������<����S������������������ �������������������������"�������"�����

����!����������L����<�������������.��������'� ��������������������L<�������������

����� �������� ����������� G� ����������� ��"������'� ������ ���!�������

���!�"��!�� ������� �� ������ � ������������ � ������ ������ ������������ ���

��!�� �����������2"�������8�������,�������������<�������,�������!������������'�

"����������������������������'� ����������������������L����<����������������"���

�����������"� ������������������P���'�"�����������������������������������

� >������� ����������� ������ ��"������ L<� �� ������-���� �������� ����

�������'� �"� �� ��3� ��� ������������ ��2������'� ���� ����� ��2������ �����P��� ��

����-"�3'� ����� ���� ��� �������� &������������ 5��������� K�������� ���������

������������P������C0����'�����������3�����������"������,����'������������!�"���'�

"�� �� �� �� ����'� �� ����������"��� ��� �����3� ������� ���,�� ������ ���� ������ ���

������������ -�������� %��!"������ ���� ����� �� ��"������ �"����� L<'� ���� �� ��

������3� !�������� ��������� ��� ������������� ��� ������������ �������������

�������'��������������������������������������������������!����������

�������������� �� �������� L<�� .� ������� ������������� ����� ���!�"���

��!����������������������������������,"������!����������-�����������!���

���� ��� 1������'� ��"����� ������ ��"�!���� �� ������ "�������� �������� ���

����������� �����P���� ��� �������� ����������� �,��!������� ���� �� <������� ��

�����������������������������-�����������!������������'����"�����!��"�,�

���� ����!�����������"�,�������.�����������3������� �'�������"�������������

���������P������ �����!�3�5���%���%�����������L<��

5�� +�-����!� ����O��.�

5�1� ����!����������������

Page 59: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;/

� L����P��������,'��������������������������,�����������-"��������

�����������'���"�!��'��������-��'�����"� ��-����������-"�����!���������������"�,�

��!"����� ��"��������� ���,��� ��� !������� �����'� �����!�� ����� �,����"��'�

��������� ��"�,������������������������,���������3������������!����������

� ?�2������ �����P��� ���� �������5��������� K���������� � �C0�� ��DB'� �������

���� �����,� ������3� �������� ����� ��!�"������ �������� �����P����� M���� ���

����������� ���� ������������!�'� �������� ��"��� �������� ���,"����

�����P�������++��������-�������'������� ��������������������������������

� ��!�� ������ ����� ���� �������������'� ,�� ������3� ������� ��������

5��������������������2�������������"��"�������������������G���"������-"'�����

�������� ,�3� �����P��'� ���� ������ �� ,�3� �����P��� 1� ����������'� ����� ������

�����P�� 6���������� ����������'� �������'� ������� ���������'� ����:�� %��������������

����� � ��� ���� ��� 1������'� ��"�� �� ������ �����P���� ���

����������'� !���� !�����,�� ��� ���-"�������� .� ����������� �������� 5��������

�������!������������������������"��'�������������%���������������������C;D�

��� >�� ��!�� ���� 5�������� ����� ����������� �������"����� ���� ����-"� ������

����������������������������P���G����"����'� ���������,�����������������

�"� �� ��� ��!���� ���!�� �����'� ������ �� ���� ������� �,������� �����

����������3���������.������!��5������>�A�����L����P����6L�#&9:���

� 5�������� ����� �������-���� ������� ,���� �� ����� A���� ���'� �� ��2������

�����P��������������"��������������������������������������'������� �����

��!"�����������������������������P����"��������6��"�����,����������������!��

��������������!"������ ������"����� �� ,����� "���-����"��!�� ��������������

���!�"���� ����������� ���� ��������:�� A� ���!���� ������ ������� ��������� �� ����

��������'��������M����#������L��������������4����!���� ��'� �����,�������

������������������������,�����������������������������������!�'�������,��

������ �����P���� ��� ���"�� ���'� ����� ���������� ��-���� 5�������� K��������

5���"�������G�5������������ � ��������������������������������������P����'�

��������� ������������������������������!�������P����L<���

5�5� ���/��������(,����'��0��������

��������������������������������������������������������DB�5����������������������������P���'������������K��������F�"�����C0�����6?��L����CC����'������C'�����0�0:��

Page 60: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;�

� >,�����'���,��� �����������L<� ������ 2������������'� ���� ��������������������'�

� ��� ���� ,�����!�� ������� R������� �����������S'� ����� �,������� ������

�����������P�����������������������������.������������������������������ ���

���������2��������*��������������������������������6����*�����������������

������� �����P��:'� ������������ �� ������� ����"���� �������� �������������� 6�

���*���������������������������������P��:��%��,"���������� ��������3��������

R�"S�G���%�"������������,��������2�����������'�����"�����!"��������������

�����D� �� �������� �� �!"���������� ����������� L<� ������� G����� � @�

���� ���,�� �,��!����� ���� �� �������� ������������'� � ����� �"���� �������

���� ��!�"�����!�� �,��!���� ���� �� �������� �������������� >�� �����P���� ��

����������5���������K������������C0������"� ������ ��3������P�����������������

)�� ��� ���,�� ������������� ���� �����,����� �������'� ������ ���� �����������

!������ �����!�� �����'� � ����� ���������� �� ��!�� ������������ A������� ��� �� ��

�������-�����,������3���L���������

7�� ������;�����#���#�������������-�0�#�����������

� 5��������.���"��!��<����������!��)������� �"���!��6.<) :�����������

�������� �2���"���� ����������� �� �CCC� ��� �� ���� %��!����� � 8�����D0'� � �����

�������� ����� ��� �� ����� �� � ��� �0� "��� %��������'� �� ���,"���� ������ �

������������ ���,� ������������� �������� �������������� ��!�� ,�3�

���������� �������� ����"���'� �������� ����!����� ������������� ��� ������

��� ��!�������.�������������������P������<����������������������!�"���

�� ������ �� ���,���� ���������� ����� A���������� ������"�� ���,� �������������

!������ �������� L<� ������� ����� ������������ ��� ���������� ����"�����

����������������������������������,����"�����������������&�"��������������������

��"������ �"����� ,���� ������ ����������� �������'� �� ������� �����P�� ����� ��"��

����������������������� ��������������

� A���� ������� ���������"��-��� � �����P���� ����� � ������� ��� <������

,�����������������"�������%�����������������������5���������?�,"��������6�CC/�

��������������������������������������������������������D��+��������� �"�� ����� ���!�"���� �� ��"�� +++� ����"�� +� ������ � ���� �B� ������ �//B� ��� ������"������������������������������������9%�6?��L���/��'�����;C/:'�����C/1C;��D0�.�������%���������'������������9���<��������������8�����'��01�;��P���������CCC����G�����++��.���"���<����������)������ �"���'�4�������+���!�����<�����������'�����C/��

Page 61: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;�

��:D;'� ��������������� ��������9�����������?�,"��� ++� 6�//B� ��:DD���?�,"��� +++� 6�/�B�

��:DF'��������������������������������������������������������/������.�������3���

�!"����'� ���������������,"�������,��������������"�������������L<'�"����� ����

�����!��'�+�"����'�)���������I����������������

� 9����������� ?�,"��'� ���� ��� �������'� ��� ���� �������� ��

��� ����������������������L<�������������"���>����������������� ����'� ��

��������� ������ !�������� ��������"��� �������� G� ��������� ������

������������������ ������������,��!������� ���� �� ���������������������

��� �������� ����� ��� �����'� � �� �� ������������ �� ����������� ���������

����"��� �������� �� ������� ���� �������� .� ���� ��"�� ���������� ������������

������ �� ��"�� ����"������ �� ��3� �� ����� �,����� �� �����!�"����� ��������

����������������� ������������� ��*�������������������DC�G�����-"�����������

���������� �����P���T� ��������� ��"�2������ F/ �G� ����-"���� ��������

������'� ��������� �� ��,������ �������� �������������T� ��� ���������

��������"�F��G���!�"�������������������������2�������������

��������������������������������������������������������D;�5��������������������������������"���������������������������"��� �����������������������������������.���"����<�����������'������������?�,"������0��������CC/����6?�L���L<��CCD�&��0�=�:��DD�9�����������9���6.<:����B�B=�//B�������F�"���!���//B��������������������������������������-"��������������������!����-����!���"����������������������"'����������!������������������������������������,����"�������������!��6?��L���L<��//B�I0/:��DF�9�����������%�"������<����������!����9���6L<:����;/�=�/�B�������;��������/�B�������������������������������������������������"��������������������!�����������"��!���������������������������"����������������������������� ���!������������������������������������,����"�������������!��"�,�,����������6?��L���L<��/�B�I��F/=B�:��DC�?��������9����//B=C=.<�������D���������//B�������������������"�������������������������������,��,��!��������������"�6?��L���L<��//B�I�B�=�F:��.���������������*�?��������%�"������<����������!����9����/��=C0=L<�������B�!�������/���������������������������������"�2��������,����"����������������"�,�,����������������,���2������������������������������'������"���!��������������P����"�,����,����"�2�����������������������������������������������������������"������������6?��L���L<��/���I�BBD=C:��F/�?��������9����//�=FB=.<�������C����������//�������������������"�����������"���"�2����������������,����"����������������"�,�,���������������������P����"�,��������,�'����������������!"����������,���������������������������������-��������������������6?��L���L<��//��I�B/�=��:��.���������������*�?��������%�"������<����������!����9����/�B=BB=L<�������;��������/�B����������������������������������������������������������������,��!����������������������������������6?��L���L<��/�B�I��F/=C;:��F��?��������9����//0=F0=.<��������!�������//0�����������������������������"����������������������������������������2���������������P��������������������������6?��L���L<��//0�I�B�;=�B:��.���������������*�?��������%�"������<����������!����9����/�B=B�=L<�������;��������/�B�����������������"������������������"�������2�������������������������6?��L���L<��/�B�I��F/=;/:��

Page 62: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;B

� A�����������������'������������������������������������"�����//B1

�//0� �� ����� ���� +� 2�� ��������� .<) �� ?������� ���� ���� ����� �� "����

�/��1�/�B� 6����� ��� ���� ++� 2� ��������� �������:�� 9� ����� �� �� ������

��������������,�3��������G��������2��������������"���������� ��!��

����"��!����������'� ��-"�� ������ �� ���������"� ���,��,��!������� ���� �� �������'�

�������� 2� ���!� G� �� ������3� ��� ������"������ ����� �� ������� �� �������

������� ��������� >,������ ���������� ++� 2�� .<) � ���"�!��� G� �� �� ���� ������� G�

����������� ��� ��������� ��������� �������� ������ ������������'� � ����� ���

��� �'� ���������-������"���"�!������������������������!������������������

�����������!�������M��������������2��)���O�g�%������L��������������<���_����!�

2� ��������.<) ��������������������'�� �������������������������!"�����

������������������'��������,���������,��!���������"����� ���� R�������

��-�����S�F���

� .� �� ������ ��"��������� L<� ��"��� .<) � ��������� ,�3� ���'� �� �������

����,�������������������������,��������,���������������!�����!�����"�����

.���"����������'���� ������"�������,����������������������'�����������,��!3�

��������� ������������ ���� �,����"�� ������ �������� �� L<� "�,� ��� �!����3��

8������� ��� ��������� "� ��� �� ������� �������� ��,"������!�� ,��� ���������

�"�������� ����"���� ��"������ �"������ >��� ��'� �� �������� ��������� -������

��,��!����������������������,����"������������������������������������'��

�����������������������������'� ,��������"���3� �������� �������������'����������

����"��� �������'� ����� ��"�2������ ��� ������� ���� ��������� %�������� ��� ����!�

���,"����� �� ���������� 9���������� ?�,"���� .,��� �� �� ����"���-��'� ���

������� ���� ����� ������ �� �������� �� ����'� �� ��������� ������ ���������� ���

������������ !�������� ��������"��� ������ �������� ��� �������!��� ����

�������������

�� �)(������'()�#�������#�����������!��/������������'�����#)�������

�1� +��#��� ���!�- � � 4��>����$�� &� ��� �#������� � ��!��� ��� ��� �#����� #������

���E���� ��-��!�

��������������������������������������������������������F��)���O��%����'�8����������������2�����&������<������� ��"���)�����*� �,�O���������"��1����"��������������!U'��"���"�)�������'�F����������/�B���'����������*�����*==���������������!=�"����=��1��/1���1������1�������2�

Page 63: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;�

� M������ � !�������� ����� �������� �������� �������������� �� L<� �����

�,������ ������ �������� ��,"������!��� %������� ,������ ������� ������������������

<��������������������������������3�����������������������������������'�

�����������������!��������������������

� >,������ L<� �"��� ����� ��� ����!������ ��"�� .<) '� !������ � ������� ����,���

����������������������,��������,�������������!�����'���������������������

�����P��� �� �������� ������������ ������� ������� �� �����!�� ������ 7�"����

��"����S� FB �A������� ��� ��"�!� �� ���'� �� ����� �� ��������� ��������

�������������� ����� ���,�� "� �� �� �� ��� ������ ��� ��!�'� ��� �����!�� ������

�����������!�� ��� ��2��� %����������� �!�"��!�� ��������� ���"��-��� ���������

�����P����� �� �� ,�3� ���� ��'� ������ � � �� ����� ����� ���� �� ������� ,�3�

����������������"�����M��������������,����������!��3������������"����������

���"��-��� ��������� �� �������� ������������'� ����������� ���� �,����"��

������ ���������� �����P���'� �� �������� ������ ���2"���� ,������� %��������'�

�������� ���"��-������������ ����������� ���� �,����"�� 2!��������� �/��� ���

��������CB'D�Q����.������'�;/'0�Q���)�����'��/'�Q�����������'��;'FQ���K�������

%���,��� ��,�� ��-��� �� ����"���� �������� ���� ������ �������� ��,"������!��

��������� �� �� �,����"�� +���� 6���� ;B';� Q� ��������� +���������� ������

�����������������������$��"����'�"���� ����������/Q���?���:����)��"���64"��

����"�����������CF'��Q��������������'��$�����G��B'CQ:F���%�������������������'�

���������,"�������������������"'����������"������� ���.<) ���

� A���������!�� �2��'� ��"�� �� ����'� ����������������� ��������

�����"��� �������� �������� �� �������!��� ���� ������������ ����� ��� ��

���������2���"����������'�!���<����������8��,����%���&�������6<8%&:������

���������� ������ �� ������� =������ � ���#��� (����� �� 2 �%�F0�� � <8%&� ���'� ��

��������������������������������������������������������FB�9����� <������� &�����"� ��� 9�2�!���� ��� <_�"��� 6<&9<'� 4���� ���� !�*� �� �K>� %��������O�� �����""��!��� ��� �������!� ����������� ��� ���� &������ <������� ��"��� )�����'� ���;'� � ��������� �*�����*==������"�������������!=�����=��2�"�=2�"��=�����1�������=��\���"\������\�/�B1�/��\/���2�F��?�������������������������2�����������$��4���'�$�������������5�+�������+ ��,�B�������������� H���� ��������� �����������I�� 6+?#< %:'���!�������� ;� !������ �/�B� �����?�,"����� ���������2��������<I<� ��1���+ ��������������������������5�!���$����� �(�!����������F0�4�)�)�����������(�"!�����K�����'�.��"��+,'����!����B/;C;=/C'�������������������/������

Page 64: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;0

������� ������������ 6K����:� ������ ������������� ������������� ��������� ��

���������,��!������������������������������������������B�<5%&�6��"����

������'����"�����!��"�,����� ����!�����������",������:��<8%&����'� ������B�

<5%&��������� �� �������������������'�����������������������'��� ����!��

�����,��������������������� �����������������-����������������"�����

6�������������(�"!�:��������!����P�����8��,����)������"���-���L����<������������

6�"��*� 8)L<:� �� ������� J�� �� =�F;����� ��������� ������ ����"���-��'� �� ��� ��

�������� ������������� ��� �� �,������� ����������� ����2���� ���,�� �,��!������

���� �� �������� ��� ���������"��!�� ������ �����������!�'� ��-"�� �����������

������,�� ���� ��� � ����������� ���,������������� ���"�����!�� "�,� ���� ����!��

��������� � ������ � ������������ ������������-����� �� ������� ����������

�"����� �� �������� �������������� &�� ������'� 8)L<� ���P���� ����'� �� ������

������������ ���������� ������������� -������'� ,�� �����3� �������� �������!���

�������������������� �����������������������'���������������������������

���,�����������'���������������,���������,��,��!�����������"���������������

����2���������!�������������������!���

� .����"�������������������<8%&����������=������� ���#���(�������2 �%��

�����������8)L<����������J����=�'����"���������������������1�������%�"���1��

��������� ������� ���,� �,��!������� ���� �� ������ ������� �����P��� ��� K�������

A������ �����'� �"��!��8)L<�����'� ���������������� �������� ���

���"�����!�� "�,� ���� ����!�� ��������� ����� ���������� R������������

������������-��S� ����������� �������� �"���!��� ���� �"�!� ����"���-��'� �� ��

���"�����!�� "�,� ���� ����!�� ��������� �� �� ���3� �������� �� �� ��

��������"����� ���"����-����'� ������ ������������� ��� �� ���� � ����� ���!��

�������� �"���!��� ?�� ���� �������� �������� ���� <8%&��� ��"������������'��� �������

8����"����������)������FD'�������������'� ���������������B�<5%&���������

,����������������������"������������3������.������'��������!�'� ���!�"���

������� ���������� �����P���� ��!�� ������ ���� �"�!�� ����"������� �������

%����������'� ��,������������ ������������������"�����!��"�,����� ����!��

��������� ����� ��������� ��!������ �������� ��������� ��� ����!�� ������ ����������������������������������������������������������F;�&1���=�/�J��������� �� ���1������1� ����/������ ��������&1�CB=�/�=��������������1���������������!������� ,�=���� �1� �&����,��I�����������-�#��1� �'�������8)L<�������������������������!�������/������

FD�$� ������ ���#�����#�%�� ��'����!�����C��D'�������<8%&����"��������/������

Page 65: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;;

���������������,"������!�'� ������������������"�������!������������ ��������

L<��

�5� ��� ��!����������#����� ������.�

� .�� ������������ <������� �!������� ���,"����� ����� ���� ��"��� ���"����

�����P������������������������������!�����������������������������������

������ � ������������� �� ����"����� �������� �������������'� "�� �� �� ����

��"����� ��� �� '� ��"�� ������ "������� ��� �������� ��� ����������� �� �������� ���

���������� �����P����� &���������� ���������� �� �����!�� ����� �����

���-"��������������2"������,���������,�����!���������� "���-����������

��� <������� )�������� ���� ���� ��� ���������� � ����!� ������������ ������

������������� %����� ������������ ���� ������ ��� �,����"��� )����'� ������ �

�����'� �� �����������,����� ��� ���,� ���� ,����� ������ ���3� �� ��������� ��

����� �������� ������������ ���� �����P��� %���,���'� ,������ ���!�����

�������"��'� �� ����� �������� ���,�� � �������� ��!�� ������ �� ���2"������ ��!��,��

,��������� �����3� ��� ����������� �� <�������� .� �2�����'� ���"�� ���,� �������� �����

���,����������3����<����������4����@��������'��������'�������������������

���� ����� ��� ������ � ����� ���,� G� ��� ������ �������� �� ������� G� R���"�!"����S�

��!�������&��������'� !����������������,�� ���������������,�3�� ��������G����

���������������-��������������'��������,�����������������������"������

�������������

?�� ����� �������� �������� ���� <8%&� �� ������� /� �� �� ����� � ���#��� 'A�����FF����

������������������ ������� ��� �1��� ���#���'A������ ��2 �%�FC��.� �,�� �������

���� 2������� �������� ������ ���� ����� �������� 1� ������������!�� �������� ����

����� .����� ������ � ��!�����'� ,�� ������ �����,� ����� ���,� �� ��� "������� ���

�� ���� �������� �� �������� �������������� .� ������� #����� �������� ����������

������������������������������!��������������������������������!���������

I�,��� �� ��������� ������ �������������.� ������� )���2�� ����������������������

�������� ��!������ ����������!�� ������ ���!�� ������� ��� K������ �� ���������

��������������������������������������������������������FF�/� ���������� ���#���'A�����'����!�����DD;0=/C'�������<8%&���B�"���!���/������FC���� �1���������� ���#���'A��������2 �%�,����!�����;;�B=/C'�������<8%&������P���������/������

Page 66: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;D

�����������?�,"���6�� ���������������������������4�)�)�:��<8%&�������������

�,����������������������B�<5%&��������������������5����������%�����-"��'� ��

������1������ 5��������� ���� �� �� �!�����3� �,������� �������!��� ����

�������� �� ���������� <5%&'� ��������� ����������� ������ ����������� ��� �� �

�����L<��

�7� =�!������� �#�#��-�(�� 4��$��:�������0���������0�-�0�#��������:�

� A!������ � ���� ���������� � ���� ������������!�� ��� ���� L<'�

�����P��������������������A������������������������-����������������� ��

������,�3���"��������������������������!����"������!���'�������-"����������������

)���������������������������'� �����"�������� �����8�����������������������

�������� ��������� "�,� ������ ��� ���� ����������� �� ����"����� ��������

����������������

� A!�������������������<8%&���������������!����������������� ����

����������� ����������������������������'��� �������������������"�����������

������� %�"������ <����������!�� ��"�!����� �� ����������� ��������!�� ���

��������� ������ �����P����C/�� 5�"����� !����� ���!�"���� �� "���� ��� ���,�� �������

���-����� �������� �� ������ ����������� ��� ������� #$%&� ������ ������ �� ���

����������"���������'���������������������������������������������������3�

�����P������%�"���������������������,"������!�����!"���������������������'��

����� ���������� G� �� �!"���� �� ,��� ������������� ������� �"� ���,�

����������������

� #$%&���������,�����������<8%&��������������������������������

��"���!���� ������ �� ���� ����� �-������� (��� �� ,���� ���� ������ ����������'�

��������'� �� ,������-����� ������ �������� �� ������� �����!���� �� ���� �����

������� ��!���-�������"����'� "������"�������,�����!������������������

�������������� 8� ����� ������'� �� ���� �������� ��!�"���� ������ 6�� ��"������

��������������������������-����������������������P���������������������������������������������������������������������C/�)���O��%����'�$������� ����������������!��������5���#������� ���'��"���"�)�������'�"�������/�����'����������*�����*==���������������!=�"����=��1�F�1���������1�������������2�

Page 67: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;F

�������:�� %�����'� ��"�!���� �� ,���� �������� ������2�������!�� ����� ���,�� ��

��������������������������'���������������������������� ��������������C��

6�� +��!�����������!��������;��&��#��'�-�,�������������'���� ����O�(�.�

� 5��� %��� %����������� L<� 65%%:� ��� ��"�!� ���� ������������ L<��

A������� ���������� �� ������������ ��� ��!���� �� ����������� ��������'� "�� �� �� !���

������ ������������ �������� ����� L<�� &�� � ��'� ��� ���-��� �� ����� 8������ �

I�,����5%%������������������������� �����

� &�-3� � ���� ����-"������ �� 5%%'� ����������� ����� ����������'�

�������������������,�������������������������������������<5%&�6�������

�������������"�����!��"�,����� ����!����������'����������������� ����

�������!�:������-����G����������!����G� ����������F�5%%'���"�����������"���

8���2�����������������������������������5���������K������������C0����'��������

<5%&��>,������8)L<�������������������������'�����������������!�������<��������

�����������'�����������������������������,��!���������������������� ���������

���� �������� �� ����-"������ ���"����-������ >,������ ���� �������� �� ��������

�����P���� �������� �� ���� ��������� �� �� ������'� �!���������'� �� ����� ��� �����

����������� �� �� �� ,�3� ���������� ���� �����P���� �� ������� ��,"�������� ��

��������������������������������������������P�����

���

��������������������������������������������������������C��(��������� ���#���+���'����!�����B;F0=��'��������������+���������� +9<�&�����'�<&9<�+�+���������"�&�����������2�M��������� ����������������������*�����*==��������!���������1�������=��1�������=��"���=�/�0=/B=<&�#91 �����(���21(�""�O1O1%�"��1 �O����1I�!"1)�,�������1�/�01<�K���2�

Page 68: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ;C

� �

Page 69: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� D/

0����"�$*��� ����� � �� ���.�������*���� ��� �&�1��( �������%����� �*����� ����* � � �� 2��������� ���'�� �� �

��������!��%�(������������3+������������ 4���

J��4�������4�����EK���#��

1�� '�����#�����

� )�� ,�� �����"��� �������� ������ � ��!���� �����'� �������� ���� ��

������������ ��� ���������� �� �������� ,����������� ��,"����!���.� ���� �������

���������-�����!������������������,"�����'����"��-3���� ,������"����������

����� � ����!���� ��������� ����-��� ����� ����� �� ��"�� !��������� ����

��������-����M�����G�������"����G�����-3�������������,"�������� ��������3�

��� ���!�� ������"�������� ������-��������������������!���%���������!"��

���"��� !�� ���� ,����������'� ����� ��� ���� ��������� ������������'� ��

���������� � ����������� ������������ ������ ��� ,� ���"� �3� ������� ��

���������������������� ����� � ������ �������� ��2������� ���������� �� ��������

���� ���������� A,��� ������� G� � �������������� ���� 5����������� G� ����� ��2�������

���������� �� �� ��!������� ������3� �� �����������-3� ����������� �����'� � ����

����� ���"� �3� ������� �� �"�� ������-���� ��� �� ���������� ,�����������

��,"����!���

� %����������� ��� ����� ����� ���2"����������� ����-��� G� �����������-��'�

���� �� ��"��-��� ��� ,����������� ��,"����!�� G� ��-�������� ����� ���������

RK"�,"����������������,������������������!�� ��������� ��2������SC��6$��

2������ + ������� ��� J�������� ��� ���� ���� ��� ������ ��� B�1� ������T� ���� A���� �

8�����:� ��������� ���� ��������� >���� )������� M������� +������O�� 6>)M+:�� A����

��������� ����� �!�����������������/�B� ��������������-���8������ 69% :'������

�����!������������������������!���������-�������������������������������

����� 0//� ���������� � ����� D/� �����'� ������ ��� ������� ��!��������� ��

����� -������� ���� �������� >���� )������� M������� +������O��� .� ������ ���

��������������������������������������������������������C�� �%�"�������������������������������������������������#�"���������$�������%���&������*�����*==���!�����2����"=���������!�������"�!��"�����!�=2�"��=�/�0=/B=A���118��������2���

Page 70: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� D�

����������� �! ���� ,��� ������ � #�"������ $������ %��� &������CB�� .�

��������� ���������� ���������"�� �� �� ������� �����������"�� ��!������

��������������� ��������� ����� ��� ������� ���� !��������� �� �2����

��"��-���������'��"��������������������������!�����������������2�������C���

� A�����8��������������,������!��'���,�����������'�������������������

�� ��������������'� ������ ���� �� ��"�� ���������� ��� ����� ����-��� ��

�����������-��� ���� ��,"����!�� ��� �!������� ����� ����-��'� ������ ��� �� ���� �

��������-���� ��������!�� ��������� ,����������� ��,"����!��� ?��������

��������� ���� ���� ���� ������ ��� ����� ���� ������������!�� G� ������ ��

������������ ����C0������������������1����#9K�1���������� ������������������

��-������� � ������ �!��������� ��������� ��� ��2������� ��,"������CD'� ���������

��2������� ���������CF���� ��� ������"�� ��� ��� ,��� �����"����CC�� ?�������� ����

�� ��������� ��� ���!�� �� ������� ,���� ��,����� ������� �� ������������ ��

��������������������������������������������������������CB� � ������������������������"������������������������+������%��������� ���(��������������"����!������������������������������������������������������2���������,"����������������������2������������������9�����R%�"����"�������!��������2������������"���2������S�������������������������������������*������*==������!�����2����!=���������=��,"�������=�����"1��������1�!�=�����"1��������1�_����1�����=(����\%���%�"���"����"���2���������2=�\����"��=2�"����C�� �.����!�"��-��*�$����I�9��'�)����"���)��������>�A�����%������.�"��-���>��������.��������T�(���<�������'�)����"���)������������%�����������>�������%���&�������%�����A�"����8��������T�%����8"��"'�)����"��)����������� 2����������5�������%���&���������I�����6 &#%9:�����.�"��-���.�����������?����������+�2������T�&�"���(�����'�)����"��)�����������>�!������%����� ����������������.�"��-���.�����������?����������+�2������T����?����4����O��'�%����������"��>�!������(�������������.�����������<�������6>(.<:�����.�"��-���4�������

C0� �����4������������%���%���>,����"��������%�"�����������������������������������M����������C�!�������C;;����6?���CDD����BF������;D:��C;� �����������)����"��!��)���������>�A�����%�����������>�������%���&�������%�����A�"����8���������G�4�����)��������R&����"������2�!����������������"�!"���������������"�2���������������������������������������2����������!����,������""�!�����!����������"�����������!����������'����"����!�����������O����!��S�1�����*==������1���������!=��������2=K��U>���h?)] =#9&=��=�;hI�!]<����

CD� �8���A�����M������,��!�������������CC;����1������*==��������"��C���!=��=2�"��=��2�=�������=��,��!�������"�����2��

CF� %���*�)����&�"�O��'����� ���������1����#�������=�������������� ����������� �'�8���K�������6�;��������/�B���:�1�����*==�������!���������=���������2���=�/�B=���=�;=�����1�������1������!�1��1���!����

CC� A�����8����������������������A������������������������"��!�������� ,��������"����'����������������CCD�������!�������������������.�����'���������������#�"���������$�������%���&�������6����*==������!�����2����!=���������=��,"�������=�����"1��������1�!�=�������"��1�21�O����!��1��1������,�"���:�

Page 71: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� D�

�������� �������������� ���������� ��������'� ������ ��� �������� ������

A!��������%�"�������!��9���<������//����%�"������<����������!��/���

5�� 8������'�#��-��!����8�����#���������

� ?�������� ������������ ���� ����������������� �������'��� ������� �������� ���

���2"���������������-��*� ����-������������������������������������!����������

,����������� ��,"����!�'� �������� ���� ����� ����!� ������� �������"�����

�!������� ����-��� ������ ��� ���� ��������� ������������� ��� ����� ���

�������-���/��� ���������������� ����� R����-��S� �� R,����������S� �� ��������

��������������� ����������3������������!������������2���������������

� ����������� ,����������� ��,"����!�'� ��� �� �"���� ������������� �� ��

�������3� �!���������� "�,� ����������� ���������� ������"�� ��� ���� ���������

,������������ A� ��"��� ������ ��!���� ,����������� G� �� �� ����'� ��������

���"��-3� ���!� ������� ��������� G� ��!�� ���3� ���� � ��� �����

���������� ���� ��������� %����� �� ��������� ������� ��� ��2������� �� ����� �����

����� ����� ��������� ��������!�� �������� �������� ������ ������'� ����

2������������'� ������ ����-��"�� ���� ����������� ���������� 8��� ����'� ����

��������z �� ���'� �� R��������� ���������,������������������!����"������

������������������'�!�����������,"���� �������,�������2�����������������

�����'������������������������"����������,������������������!�W�/B� �

� %����������!���!�������������������!��6R����-3S�O���R,�����������S:'�

A���� � 8������ ��������� ���� �� �� ��� �!�"����� ��!��� �������� � ��������� ���

���������������������������������������������������������//� �9��"�����C0��6�/�B:�R�����"������������������������2�������W�����P���������/�B����6����*==����,"���������=��=_�"=V9�2=V��21V4I�#84I1�����U2�"���]�/�C/h"�!]��:���/�� �9��"����%�"������<����������!���������������/�����������������"�������������) ����������������!����������'���!�������������� ���������������������������������������������������������,����"��L<���������������������"��������������������������������"���-����������������������6�/�B=��FF6+�+::6����*==����������"���������=�����=!��?�����U����]8 h��2������]%D18 1�/��1/�B/h"�!�!�]<�h���!] D1�/��1/�BC:��

�/�� ���!�������5�����������9%���CCD�����������-�����������������������2���������,"�������6����;�:���!�����"�!3��!�������������!������������������,�6���������������������,�����:'��������������,�������6�������������������,������:'���������� ����!"����������������,"�����G�����������,"����'�,���������������� �����������!���������������6����;�������B:��

�/B� �%���,������������������������������8��,����5�������������������"����CC����*�GJ���� �� ��� �������������� �#���%.�������%����C���<�#�#C,��C�L������ �� ��� ������������ ��#�� ����#��A����,�� �#����A������������%�����������#� ��M���������������%�����3#����MN�#���#����,�#����MN���1� ���%�,����� ������������ �������#����������� ���������<�#�#���4����A����A�� D#����M����������MN���������D#��#� ����%����,�#�F������������ ���� ����#��������� D#�+�<�#��@�6��������B��������CC����'���!���.�B=C�'�>85����CC����'����+'������;:��

Page 72: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� DB

��2���������,"������������������������"���������������!�����������.-����

�!�"���������������������,����������������!��������������������������

��� ��2��������/��+������������ ����� �� �� ���� ����� ����� �� A����� � 8�����'�

!������ � ������� �������� ��!��� ��,"����'� �������� ���������� ���� �,�������

�������� ,����������� �������!�'� ��!�� �������3� ���� �� ,������������

�������� ���� �� ��������� ���������� ������� ��������� ��2�������� A� �������

������� A���� � 8������ �������� ����!�� ���������� ������ � 5����������� 9%� ��

�����������!����������� ����"��-��'� �����!��������� ����*� 6�:�����������3��

�,������������ ��������� ���'� 6��:� ����� ,�3� ���,����� �� ��������������

����������������6���:��������"���3���"�����������6������������������A���

�8�����:�,���������������������M������������������������������!��'�A����

� 8������ ���!��� ,�� ����� ��������� �������� ,��������� �����

��� �����'� �� ���� �� "���-3� ����������'� ������'� ���������� �� ���������� ������"��

� ��-����!���������������"� �����!�����������������������"����������8��

���������� ���� ��������� ���� ��� ��� ���� � ����!��� ���������� � ��"����!��

�����������/0��+���A����8���������!������ �'�,��,����������"������

�����������

� 8��� ��������� ������ A��� � 8������ ������� ���� ������ ��� �������

������������ ��������'� ������ ��!�� ������3� G� �� ��������� ����"���-��� G� �

����������� "�,� � ����������� ����� ��2�������� %��������'� �-���� �#�����(��

'�#�-�����:����� #�� ���������-� ��2��������������������'������������ ��,��

���������������3'� ������������,�����������3�����������������������������

��,"������� "�,� ������� ����� ���������"��-��� ����� ��,"������� A� ��"��� �

��������������������3�,�������"������� "������������������������������

�����!�� � �����,��� �"� ��������!�� ��������� ,����������� �������!���

�������� ����"������ ����� ������'� �� ������� ���������� �� �� �������3�

������������� ,��P� ������ �2��� �������� ��,"������ ,��P� �������� ",�� ���,��

��������"�������",������"�!����

���������������������������������������������������������/�� �A�������

�/0� �%����������;����-����//���������������������2���������,"������6?��L��������'�������CF'�����:��������;�����������������'� ������������������������������������2�������������������������������������������������������������!����

Page 73: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� D�

� ?�������� RA���� � 8�����S� ������� G� �������� � ��������!�� ������

������� G� ��"�!� ������������ �����-����I� �!(����� ���!0'������� ��$����

' 4���#���40�:�-�$)�����'�����'���4�������-(��319*��)�������������2������*�

1� ��������� �"���� "�,� �������� �,�������� ,��P� ���������� �,�����!�'� ���"�������

���������'����������2�������������� ������������!"���������������T�

1�������������������'��� "���-���,��P����������������������,�����������������

�����������"�������'���������������������������/DT�

1��������������������-�������,����������������������������'���2�����������

�� ����"!������ ������� ��� �"������ ����������� ������� ����� !��P,��� � ����

,��P� � ������ ,����� "�,� �,�� ��'� ��������-3� �������� "� �� ��� �������

��������T�

1� ��������� ���� ��� ����� �����������'� P������ �� ������ ��� ,� ������������ ,��P�

������� �� ������ � ����'� �� ����� ������'� �� ����� ������� ���� ��������

,������������������!�T�

1� ��������� �������� ,����������� �������!�'� ������ ������ ������� ����

������� �,��� ,��P� ��!�� ������������ � ��� ����� ������� ���� ������ ��

��������-��� ������� ���� �� ��������T� �� �� ������� ��������������

���"������'� �� ����� �������'� �� ����� ������� ���� ��� �������� ,�����������

�������!���

� %�� ����������������G� � �������������� ��"����!������G������� ����

����������!����������� "���-�������,"����������2������'���������������

��������������,"�����6����G�� ���������������� ����@:'��������-"��2���"���������

��2������� ������ ����� ����������� �"��"� ����-���� A!������ � A���� �/�*�

RJ���D � ����� �� ��1� ���%�� 3O4� C� ����D���� ������ ���� ��� �� ����������,� ��

#���.����������������������� �������� ������%����� ������ �C�D#�� �#���'��#�C����

�� ���� ����%C� ������ � �A����� P� ��#� ����D ���� � ���������� ��� �.���� ��� ���#� P�

� ���#��%C�� ��� ��������M��C� � �����#���� �%�#������ ������� ��1� ���%�� �������

���������������������������������������������������������/;� �A����/��

�/D� � ������RA����8�����S��� ��������'� ��R��� C�� �����C�� �%D#�%��� �#���������������#������������ ���������� �%���,���������� �������%����$ ����������������� ���C�������C������ �������#��%�����%����� C�� �����C�%�� D#��F��������#������1� ���%������������� �%���,�#����F���������������M���������AD#@��

Page 74: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� D0

��������%�S� .-���� ������ ��2������� ������ �����*� ��� ��������� �������

��������������� ���� �������� �� ���� ���������!�'� ������� �� � ����� �����

,������� ,��P� �,����� ,����� �����!�� � ���'� ���������"��-��� � ��������

����������������������������������������� ����������(��������������������

��2������� ���� ���� ����������!�� �� ������� �� ��������� ����

������������!�� �� �� ��������3� ��� ��!�'� �� �������� ����!�� �������� ����

������� ���������� ���-�����'� � ����������� ���� ������ ���!��

��-3������������������������������������2���������������,"��������

� 8����������� ���� 2����������� ������ �� !������� ��"������ ������ �� ���������

��2������������������%�"�����!�"����������������� ����'� ����2���������������

���"�!����������������������������"�,�������"��"�'��������"���������� "�������

��� ��������������!�����������,�'����������"��"������/F��

� ?�������'� A���� � 8������ ������'� �� 2��� ��������!�� ���������

��2�����������������������!���������"����"���������,����������������������

�� �������� ��2�������� R(�� �!"���� �� ���� ��� ���"����-3'� ��!�� ��,"�����

�������������������������2������������������� �3��������S�/C��(������������0�

������ �� ��������� ��� ��2������� ��,"������ ������� ������ �� ��-3� ����������

���������� ��2������� ���������� ����� �� ���� ������ �� ��������� ��� ��2�������

��,"����� ��/ �� 8��,���� 5������������� ����� ������ �� ������� �� �����,��

�����������������������"����������"��������������������������2�����������

7�� ������� !��������������-�����

� >����� ��������������� ��2������'� A���� �8������������� ���� ������ �

���������������������2������������������������������!�������������!���

��,"����� �������� ��������� ��2�������� L��������� �������� ������ ������3�

���������������������������������������������������������/F� � ����;��������0����������/�/�����������������2�����������������6?��L������F�'���������F'�����:�

�/C� �A����F��

��/� � ���0������������������������������2���������,"�����*�R%���������2���������,"���������"�!��!�������������������������������-"������������������������������2������������������������������������������������������������������S�

���� �.�����8��,�����5������������!����0��P���������//C���'���!���5��;=/F��

Page 75: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� D;

�����,��'� ���� �� �� �����3� � ��������'� �� ���� ��!�� ������� ���

���������,����������!������������������

� ��������������2����������!"�����,������������������!���� �����3�

��� ���!�'� ��� ���!�� ����� ��� ���,����� ��� �������� ��������!�� ���������

,������������������!���8��������A�����8���������������'� �����������

�������� ��������� ��2������� �"� �� ��������� ����2����3�� ?�������� �������

���� ������'� !������ � ������� ��� ��2������ ���� �� �� �����3� ��������

,������������ ?���-"�'� �����"�� ���!�-3� ������� ��������� �� �!"�����

,����������� �������!�� ������� ���3� ���"��� �� ��������� ����� .-����

����!����������������������������������������������,�����������

������������������������1�������'� �������������������!�������������,��������!��

���������"�,������������������������������!������B��

� 4��������'�������������"��G��������������-������G�,������3������

������"���� ��������� �� ����1�������� ����� ���������'� ,�� 2�������������

��,"����'� ������ ����'� �� ��� ��2������ ����� ,������� �������� ",�� ������

�����-����� �"��"�� ����-��� ��!�� ����������3� ������� �� ���������� ������

��2�����������

�� �:��������!�����4�#'���#�>�!�����������$�

� 5�"������ !��������� ������� � �!���������� �������� ��� ��2������� ��

�!"������,��������������,"����� �������������������������������"�� ����������

���������������� ����!�����������0�� M�����������!��� ������ ��������-��� �����

��'� !������ � ������ ���� ���� ��������� ��������� �����3� ���!�� �� �������

�����������2�������,���������������2���������,���������������;���

������������������������������������������������������������ �A�������

��B� �A����D���

���� � ����C��������������������2����������������������������� "���-3����������������R��,�������������S���������"��"�������������������,�'����������"��"�������

��0� �A����D*�M� �"����!����,"��������!��������������������������������������,������ "���-��������������2����������!"�����,������������������!�'�����������������3��� "���-3�����"��������2�����������"������������'���������������������2���������������������

��;� %�������������"��!��)���� �������������!���B/����������/�����'���!���+�>)5�BCD=��*�G����%�����������N����� ��������D %���#��#������������#� ����$ �����A�����������%����C��� ���%C��������������N��.�����1� ���%C���������C,���D %�����.����������D#�������#���.�������������%%������������%��M����'������������#� �����������8Q��� #���E;88 ��,������B�>���R93���4�J��������C��

Page 76: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� DD

� .� ������������ ��� ���-��� ������"�� �������� A���� � 8������ ������� ����

�������������"������������������������G��������������"�����G������������������

,�����������3���������2����������������"�,�������������,"����!���?"��!���� �

A���� � 8������ ������� �� 2�������"��� ������� �������� ���� ���!�� ���

��2������� 6������� ������ �� ����� ��������:� �� ������������ �������

$�������"��� ����� ���� ���� ���� ����'� !������ � ������� �� ����� ��������

������ �������� ,��P� ������ �� ��,������� ��"��-��� ���� �� �� �����3� ���� ��

�����"�����������'������������� ����������!���������3�,��P���������!������

��!�� ���� ����������3�� A���� � 8������ ���� ������� ���� ������ ��� ��������

��������-�������������������������2��������"�����������!���

� �"�!�����'�A�����8����������������������������������"����'��������

���������2���������������������������������������������������-3��������

� ����������� �������� A!������ � A���� ��� B/� ��!��� ��,"����� ���� ��������

�����3��������� ��2������� �����������"���������������������������������

�����,����!������������������

6�� L��#���,�����$������!��� �:������!���4�#'���#�>�!���

� >���������!�������������2��������������"��������'�A�����8������

�����"���� ���������� ���"� ��!�� ��!��� ������"��!�� ���������!�� ���������

�������,������������.�����������!���������"�����������,�3� �����������"���'�

����������� �� 2�������� ���"� ��� ��� ����������'� ��� ������ ��� �������� ���

���� ������� +��� ������ �������� ,�3������� ���������� �������� ������������D�

��� ���� ������������ ������� ��,"������� ?�������� ���"� ��� ��!�� ������"���

��������� ������ � ���,"����3� ��������� ���� ���,��� ������� ��������� ,��P�

���������������������������,���,��P�������������������������-����������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ ���%���#����A,�F�S��������������������M������� F��%�����%�,�#�� ����������� M�������� ������ ��8R:��� �8�+���������#�����#��%����� �#����#�������� ������ ����� ������� ���#�������#��,���F�����A�����D#�N�������#���,�������C���������A��.�����������,������D ������D#��������.�����#���.�������������.���%��M����(�����������%������������������������#� ���������������������������������������������S���%�S,��������F������C���������M������%���������� ��%���1� ���%����D %�������A��.�#�������#���@���D� �.��������������������������!"����3��������������2�����������������!����!���������"��!�'������������������!�������'������'�,�� ���'�����!���3�������"��-����

Page 77: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� DF

� %��,�� ��"����� ��!�� �����"��� ,��� ������� �������� ������ �� 5������� )�� ,�

)����"����� ��������� �� �/�B� ��� ���� 4������������ )���� .������������F ��

��������� ��� ��������� ���� ����� ���������� ���� 9��� ��� )������ %�������

���������� ��������� ����������!�� ��!��� 6�� ���!�� ������ � ������� "�,�

�����������:'������!��������,��,��,�� ��������������������"��������� ,�

�����"����� �� %�"���'� �� ���� �� �� ����������� 6�� ��-3� �!��������� �"�-��:� ���!�

������������������,����������� )������ ���������� ����!����!������� ������

������!������� 8��,����� 5������������!�� � "���� �/��� �� ��C �8��,���� ,�����

�,���������� ���� ���!��� ���� ��� ,�� ��� ���� ��"�������������� ���'� ��

���,���� ����� �� ���� ������� ���������� ���"� ���� ������"�� ��� ������������

�������������������������� �������� �����������"������������ ������ ������"�'� ����

�������������������������������������������������� ��������������"� ������

����� �������"���������������������"� �����������������������!���

� �� ��!������� �"� �� ���3'� �� ������� � ��,������ ���!������� G� �

������� ������� ��������� ���������� ������"�� G� �������� ���"��-��� ��� ,�

�����"�������������������������������������������� ,��M������������������

���-�������� ���������� ��� ���"����� A!�������� %�"�������!�� 9��� <�������

�C0��6�/�B:������'� �������"�!"�����������������������������������������

��������������������������"��������������������(�������!�������������"��!��

�������������"�������� ,����������������,����������������� ������ R�� ������

������� ��� �S ��/ ��� �� �������3� ,�����-3� ���,� ������������� ���� ������

��������������������"�,���� �������������������������

*�� ����������$�����!(��?P�"�����#������%@�

� .� �������'� �� ������� G� �,���� ���� ���� ����� G� ,��� �� � �"�-3�

��2������� ����� �������'� �� �� ���-3� ��� �������� ����-"���� �� "��������� ����

�� ����1�������'� �����!�� ���"����� � ��"��� ��!�� ���� ��3� ���� ��������� G� ����

��������� 6�� �!"���� �� �������� ��,"����:� ��2������� ����������'� ������

-������������������������� 6���� ��������:� ��� �� ��� �������������������

��������������������������������������������������������������������F� %��������������������������������������������9������%������I�!��"�����*�����*=="�!��"�����"�!�O��"=����==�=�F��/�=�F��/C=�F���/=��������FD�C����2���

��C� .������B/�"�����/�����'���!���5��B=����

��/� A����/���

Page 78: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� DC

� .� -����"�� A��� � 8������ �������� ���� R���������!�� ��������W�

����"���!�� ����������� �������� ���3� ���� � ����������� �������� �"� ���,��

��������� ����� ��2������� ��� ��,"������ ��2������� G� ���� ��!�"������

6#�������# :�����%��������������!����������������� ����� ����������������

������������� ��������� ������"����� ������������ ��� ����������� 6����

���������:'� ���� ��!���'� ������� ����� ������������-��� ��!�� ,�3� !������� ��

A�����8�������������������!��,�������'��������������!��������������3���

�������� �������� !������� �� ������������-������ >�!�� �����������

�������������������,�3��,���������*�

1�,����������!������"���!�����������������������������������������

�� ��"�� ���-������ ������ �� ����-"����� ��������� ���� ��������'� ,��P'� ���

������"������� ���� � ���,�� ����������� ��������'� ������� ������ ��-�������

��!��������� ���������������,���T�

1� �������� �� ���-��� 2������������� ��,"������'� ������ ��!��� �� �3� ���2���

�-���������

1� �������� ����������� ��2������� ��� 2���� ��������'� � ���������� �������'� ��

�������� �"��� ���������� ��2������� ����� ��������� �� ��"�� ��������� ��������

����"���!������������T��

1� ������������ ���,�� ������������ ��������� �� ��������� ��������!��

����������� ���-������!�'� � �� �'� �� ����� �� "���-��'� ���������� �������� ��

�2������������"���������

� ,�� ���������� ,������3� �����,�� �������� ,����������� ��,"����!�'�

A�����8�������������������!�����!��'���������!�"����������������3�����

��������� ���� �� ����2��������� ������� ��,"������ 6���� ������:� �� ����������

������������-����'������������������������-�������������������������������

��!���������"���B��M���� ���"��������������������������������������������������

���,��'��������������������!���������������

������������������������������������������������������������ A���BD��

���� �A���BC��

��B� �5�������"�!"��-�������!������������������A������/��

���� �A������������������"�!��-������������������,��!��������������������-����

Page 79: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� F/

� 8��� ����� A���� � 8������ �������� � �� ���'� �� ������ ��������

����3� 2������������� ��,"������� ��� ���������� ������������ ���������.� ��"��

�������� ���������� ������ �������� ������ �������� �,����3� ���������

��!�����,"�����������,"����������������'� ��������� "����� ��������� ��"�����

A���� ��������� ��� ��������� �� %�"���� ���� ���������� ��������� ��!�"����

��������� ���� �������� �������� ���� ��!�"��������0�� �� �����,�� ��������� ��

�������� ���� ������!�� ����"��������� ��!�"���� ��� ������ ���������� ���������

��!�"������ ������ ��������� � ����� �/�0� ��� A!��������� %�"�������� 9���

<�������;�� %������� ����������� �"� ����������!�� ������� �������� ��!�"������

����������!�� ,���� ��-���� A���� � 8�����'� ��� �������� ���"���������

����������������������A!��������%�"�������!�����������������!"�������

�������������������������������%�����9���<�������

2�� ��������

� >������� �"�������� A��� � 8������ ����� ������� ������� �������� �

����������� ��2������� ��,"������� A� ������� ��������������������,����-����!��

����������� ���������"��-��� 2������������� ��,"������� � ���-"��� ���������

��2������� ,��P� ���-"��� ��!�������� �� ��2������� ���������� � ������

������ "������� ������� ��� ����� �������� ���� ������� ��,"������D�� A� ���!���� -�

������� A���� � 8������ �����"���'� ,�� ��,"����� ���������� ��2������� ��������

���� 2������������� ��,"������� ���� ��������� ���������� ������� ������'� ����� �

�� �� ������3� ��������� ������� ���������������� ������ ��� ����� �������� ���

��2�����������������",���������"��������������

� +������������� ���� �����"�� �������A����� ��� �D'� !������ � ����������,��

���,������ ���������� ��,"������� ���� ��!�� ���"�!3� �������� � �������'�

��������� ,��P� ��������� ������� ��,"������ ��2������� ����������� A���� ��� ����

���!�"��� ������� �"� ����� ���������'� ������ �!�-����� �������� ������

-�����3� �� ��������� ���� ,����� �� ��2�������� �����������.����� ���'� ����

����������������������������������������������������������0� �(����������������������������������$����������)��(����!�'������� ��.�����������1����'�>�������������!�"����������-����������������������������9������,��'�.�����/����

��;� %������� ������� R+����O��!� ����%�����������2�.����"�,"�����W� ��������������F������/�0� ������� 5������� A!������ %������� �� %��� &������� 6&��������� ��� I�!"� 22���� ���#����9�!���:�A!��������%�"�������!��9���<������6 )=M���6�/�0:�/;:��

��D� �A����0��

Page 80: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� F�

���� ������� ��"����� ����� ��,��!� ��� ��������� �������� ���� A���� �

8�����������������������������������2��������>�����������������!��!�������

�����;0�i�����������������'� ������������"�,��,�������������������������������

��2������� �������� �� �"��"�� R����S� "�,� R-��-"�� ����S'� ���"�!� ���� ��,������

��"��-������B�������������"��0��A!������������������������������������������

����� �������� ���������'� � ���� ��������������� ���� ������������ � ���!�����

���,'���������!�������-3����������"��-3����������������������F��

B�� ���� -�������

� K������� �� ������ A��� � 8������ ����� ��,������� ��������� ��,"������ ��

�������� �������� �� ����� �������� ��� ��2������� ��,"������ ��� �!�������

������������ � ���������� ���� �� !�� ����� ,����������� ��,"����!��� %����

�"����"����!����������������!����-����������������������������������

A������8���������������!�������,����-�����������!������������.��������

������ ��������� � �������!�� �� ���"���������!�� �����-��� ������� RA��S� � ���

�������� �!������� ����-��� �� �!"���� �� ,������������ ��,"������

%������������ R�����S���"������ ��!�"�������������� ����!����-��� �� ���������

��� ������ �� RA����S� ,����� ���!��� � ������� ������� �"��� �� �������

2���"���� !����-��� ���� ��"����!�� � ���������� A��� � 8�����'� � ���!���� -'�

���,��������������2��������������������������������������������������

�!�����������������������2���������,"�������

����������������������������������������������������������F� �L�����)�������� ��!��������;������//C���'���!���+�5A%�B0=/F��

Page 81: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� F�

�"�����5�� �� ������')6�1���"���')��� ����������� �������������� ������� ������'��������'����"�����

��� �� �� ���

=���!���)�������

1�� '�����#�����

>� ������ �������� ������ ����� ���� ���� �� R����S'� ����� ������� ����������

������������������ ��!�������� �������� �2���� ���� ���� ����"��-����.� �����������

���������������������������������������"����������"���������������������

�����������.� ��"���� ���� �����������,��� ���������� ����!�'��� �� ����3� ������

��"�� �� ������3� ������� �� ��"�� ���!�������� �������� �������� M�� �,�����

�����.������>��������'� R������� ������,� ������������ !�������,����"���.�

�������� ����� ������� �� ������ ������������ 2������������� ������ ��

����������������,�-����'��������-������������������4�!��������� �3�����������

������������������>,����"�������,���� ���� ����'� �������!�,���������3� ����

����� ������������� � ������ �������� ��������!��� %��� �������� ��� ����

��-���� ����'� ����� ���� ����������� �������� ,����������� �� ��������� �

�������S��C���

%��� �������� ����� ������� ������ �����������!�� ��!������� ��

����� ��� �������-��� �� ���,���� ���������� �,����"��� 8������� �������'�

,���������!�������������������������-��'������� �����������������������������F�

<������������ 5��������� %��� &������� 6�"��*� <5%&:'� ����� ��� ������ �����������

���� ��� ,�� �����"���� M��� ������� �"���� ����������� ��!�������� �� ���,����

����������6�����/�<5%&:��� �����3�����������������������������������

������������������������%9I1���.������-����������������������������%�"����

��'� "�� �!��������� ��"��-��� ������� �� ��-� ������3� ���� ���� �� ��������

����������������������������������������������������������C�.�� >��������'� '� �#������ ��� ��%.���� � �#� ��A�#���'� 4������� ���������� ���!������� ������� ���!���� )������� K�����O�!� ������ �'� WI�� �����!�� <_��������S� =� ��;FF�1&%1�1�//�1)51K9L�?8N+K1K��'� ����*==�����2�����!��"=���"���"��������=���������=���\�C/���2� 6������� �B������/�0���:'����������

Page 82: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� FB

���� ����� ���������� ��������� ��� ��,��� ���������'� ������ ��� �"�� ����

���������3������������

>,������������-�����������'� ���������������'�"����������2�����!� ���

������� �������� ������ ��������� M�� ������3� ���� ���,� ,�������� �2�����

������������U�&����!�������������3�������!����������������������<5%&U�.�

�����"��������������������,"���!�� ����"������������'��������!�����3�

���� � 2�������������� ���"����������� ����������� .� ���!�"��-��� !�������� ���

������� ����������� ������������ ��� 2���� -���������� ����!�� �����������'� ������ ��

!"�,"���� ���!��� L���!�� ��� �,������� ������ �� "���-3� ���������� �� ������

����-"������ ��2������� ��� ��,"������� �� ����� �������� ���-���� .� ������-����

��,���!������������������������������������3�����������'��������������������

�����������!3���������������������!���������3����������������

5�� ��#�(�� �����'���� ��'�����#�����/��� ���������������� ���'������� #��

��� �#�����'�����#)�������

A���� ���������� ��� ����� �����������!�� �� ��� �����'� ����� ���-��3'�

����������"������������������'���� �����������������!��,�3��,����������

������������ ���� ��������� ���� ��������� ����'� ����������� ������� ��2������

������� R���"��������������������S� 6�!������������������ � �8T;T� ��� "���������

��"�������� ����2�3��� ������������-"������*�R�����������S����R�����������S�

���������:�� �.����!�������������������������R���������'���������������6�����-���

"�,���-��:'�������"����"�,�����������������!����������������������������

�� � ��������������S��.� ���������2�������� ��������� ������������ 2������������

6"�,� ������ ,��P� ������"����:� ���� ���� 2����� ���"��-��� �� ������� �� �

������������B���

?���������,�!���������"������������������������������������������

%5(� ���"�� ������� M����� � ��������� ������ ���������� �� -������� ����� ���� ��������

<__���4�,�"'� �������� �/��� ��� ��!�������� ������� ,"� ���� ��� %�������� 5�����!��

���������������������������������������������������������B/�%�������������������������������������������������!������������������������>�!�����.���������K������������9������6><&?:����4�������������>�!������%�������B� �%�� 4���"�����'� M�� ?���'� =������������� �� � �� ���� ��� ��#,� �//D1F'� ��� C'� Z[� 5�� >"�����'�>���#��������MN� �� �� ��%�� � ���� ���#���� ��� �� ����� � �#� ��A�#���� #� M#���� � �#����.����� ���#��'� Z�[� 5�� I����'� K�� )�,�"� '�� ��� � ������ #�DA������ � �#����.����� ���#��'�.����������5����'�5������/�B'��������1�;���

Page 83: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� F�

(������ 8�"�����B��� %�������� ��������������"����������� ���������� ������� ����

�������"����� �� ����� �������*� ��������'� ��"������'� � �� �� �� ��������

�������!����������������&��3���"������������G����"�������������������

�������� �������"��'� �"� �� �� �3'� �� �� �������� 6����,���� ��� �� ��������

��������� ������"��!�� ������� G� ��������:� ��������� ���� ������������ ����

���������,���� ��������� )�"����������������� ���������� ��3� ������� ������� ��

�� �3������!�'�,���������3���,���������������

M���������������-����'� !����������������� � ���� �����������������

,���-������ ��������������������������������������������������������'� �����

�����������8��,�������������-"�3'� ���,�����������������"�����!�������,�������

����������� ���� ��� ������������� ��!�������� ������ �� ���� �� ��"��-���

�,����"����'� "�� ��������� ��!�� ����3� �� ����� ������� ���� ���������

�,�������� �� ���� ��������� ���!� ���� ��� ������ ����������� �����������

����� ����������� ��� !��������� ��������� ���� �� �� �� ��"�����

�������"����� 6��"�� �������� ���������� ���������:'� � �� ���� ���� �������'�

��� "������� ����������� ��������!�� ���������� ��������� .� �������� ���������

�,������� ���������� � ���� �������� �,"�!���� ������� ������ ��������� ���

���������� ������������� ��!�"���� �� �������� �������'� ������ �������� ����

���������� ����� ��!��������� ���� ���� ����� ��������� �������� 6���,�� 2�����'�

2����:�� >���-"����� ��� ���"��-��� ���"����������� ���������� ����� ����� ������

��������������������������!�'� ������ � ����'� ���� ������ ������ ��!�� ���!�'�

�������������3��������������������������������������������������

���-"�����������������������������������������������,�����������������

����������������!���������� "�������������������������������"�������������

�����������U�&�-3���������������������������������������������"��!��

����������������������>�����'� ������������������ �����������3�

�� �������'�!�����!�����������������������������������,��"�,��������������

������������������������������M�������������������������'�������������������-3�

-��������� �������!��� >����� ���� ��� �� �� ����'� �� ��������� ��������� ��������

���������� ���������� ����������� ����� ������ ��� ���������'� ��� ��� ���� �

���������������������������������������������������������B��5�� >"�����'� >���#��������MN� �� �� ��%�� � ���� ���#���� ��� �� ����� � �#� ��A�#���� #� M#����� �#�� ��.����� ���#��'� Z�[� 5�� I����'� K�� )�,�"� '�� ��� � ������ #�DA������ � �#����.����� ���#��'�.����������5����'�5������/�B'�������C��

Page 84: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� F0

�����!�����������"�!��-����6��������������:�����������,�3���!�"������������,�

�����������������!���������������BB���

%��,"���������������"��-������"��������������������� � ����������

�������� ����-����� ������ ���� �� ��,���� ��,"������ �� ������-���� ��!�����!��

������� 2���� � ������� ����!������!�� �� -���������� ����"��� ��� ������

���������� ������ ����� ��,����� ���� ��������� ���� ���� �� ������ ��,����

�������������.�� � �������� ������������ ������"�!��'� �������� ���� ������ �����

!�� �����"����������������������������������������������"��-3���������

�,���� ����!� ��������������� ?��"��-3� �� �� �� ,�3� !��P�� ������ ��������� �

������� ������� ���,���� ���������� �� �������� ���� ��� �������-���� +�������� �

������� ������� ����� ,������ �������'� � ������� �����!�� �� ���� ������3� ���� �

��"��-��������1������������3�����������3������,��������2��������A����!����

������'� � ��"��-��� ���� ��������� ����-����� � ��-����������� ����!� �2���������

������������2������8��R�����S����������������-���������������������'�� ���������

���������'� ,�� �������3� ������������� ��� ��2������'� ��,"����3� ���-��'�

���������3� ���� � ������� � ������������ $����� ��� ���� ���� ������ ������ ��

������������ �����,�� 4�!�� ������ �,���"��� ������� ��,��3� ��� �� "���-���

��������� � ����� ����!�� ��� ,"����3� ���,"������� ���� ��� ���-��'� � ����

��!�"����� ���� ��-������������ 6������ �������:� !������ ��,"����!�� ����������

8�� ������� ����� ���,������� � ������� ������� ���,���� ����������� �����

������"�!�������������������,��������������!�� �����"���������������-����

.����!�"��-�������������������������-������� "���-���!�����������������

��2������� �� � ����������'� ��� � ��"��� �� �� �������3� ������ ���,"���� ������ �

�������� ������ ���,�����'� ��,��!�� ������� �� ���������� &�� ������'� �� �������� 2����

�������������������"���"�����������������������,�������������"���������������G����

�����.��������>�"������ 1� R������"���������� ��������S'� R��,��������������"������

�� ������ ��� �� ���� ���!�� ���������S�B��� ����� ���� �� ��-"�� ����� 2����'� ��� ����

K��!"�'���������������-����������������������������/�B�������������������D��

���F��Q� 6��%�"�������������� ������������ -����������� CDQ:�B0�� 8�� ������� ������

���������������������������������������������������������BB�.��>��������'�+ �#����A�#����������� ����'������A��'�5������/��'������B/�����B��.��>�"�����'�B�� ����!����.���N'������ !��'�.�����/�B'���������'���0����B0�?��� � ��������� �������������*� ������������'� ����*==��������������"�������=�����1��!���1�����1�������_UE����]0� 6������*� F� �������� �/�0� ��:� ��� 9�����>����'��

Page 85: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� F;

�����������!��������2��������"�������������������������������� �3��?��������

����!������� �������� ������������������� ���������������������� �����������

��������������������������!�����,"������������������G���������!������!"�,"���

���!'�"��!����������,�2������� ��,�3����������������"�!������������

&�� 2�����-������������!�� ��������������������������!"����3���������

����"�� ,��������� �������� ���� �������U� >��������� �� ��� ������� �������

������������"�3����������������8��,����*�<����������8��,����%���&���������

)���,��!��6�"��*�<8%&'�2�����������������������������9���<�����:����8��,����

)������"���-���L����<��������������I�����,��!����

7�� ��!���0���������'����!��/����

.�����������������������������U�� �����U��8TK��,����"�#�������4����

&������K��j"�� �������K��!"�'�,����������������������������������������

��� ��2��������� ��!����������������,���������2����������� +�2�������������

�� ������-��� ���,"������ �� ���������� ������� �������� RI� N�!�����

<��������S'�����"�������� ������������������"��!���'����3����!��� ����������

�������� &������ K��j"�� ��������'� �� ����� ���� �� ���� � �����3� ��!������� ��

��!�� ����!����-3� �������� 9������ !���� �������� ��������� ��!�� ������ ��

������� P��������� �� �!"���� �� 2��'� �� ��������� ����� ���,"������� �� ������

�����!���������������������������&������K��j"��������������������2�����K��!"�'�

�������� ������"��������� ����������'� �� ���������� "����� ��� ������� !���� � ����

��������������������A ���'�,���������������������������������!�����������

�����'�������������������������������������'���������������������������"���

�"����!�����-3��>��������������������������������������������������������!���3'�

�!���������'� �� ����� �������� ��-���������� �� ��������� ��� �������� ��,"������ �� ����

�����������!����3����� "���-3�������������������

)���� ��2���������������!�� ����'� ������ ��������� ��� 6�� ���������������

���� ������ ���������"��!�:� ��� 8��,����� )������"���-��� � L���� <��������������

8��,���� ���������'� ���� -����"�� �������������������� ��������� ������ ���,������

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������*==���������������=��������1�������!1���������=�/�B1�����1��!���1�����1����1,�1��������6������*�F����������/�0���:���B;�.�����8��,�����)������"���-���L����<������������� ��B�����/����������K��!"��)����)I� ��K��!"��+������������� !�����<��k�"����%�������������?����6 <%?:���4����&������K��j"�'���!���&1�B�=����

Page 86: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� FD

���������������������"�����������������������K��!"����������������������!�'�

������"��!�� �� � �!������� ���,"������!�� �� �������� ������������� ���������

8��,���� ������-"��'� �� ���"��-3� ����������� ��"�!� �� ,�������� ��������

����������������� ���-��� �� ����������� ������� )������� �������������������

���-��'����������������'�!������ ���"�P3����,"��������� ���2��������� �����

������ M������-���� ������ �� �������� ����������� ������� �"������ ��"�� ��

����������������������������,�����2����������������������.�������������������

������� ��� ��2������� �� ����������� ������ ���� ��-���� �� -���������� ���� ����

����!����?������������������� ������ "���-3� ��������� �� �������� �� �����

��2������������,������������������������������!������������������.��������

8��,����'� ��� ��-���� ��������� ��� ���!�"��� ������ ��!�������� �� �������-3'�

������ � ����� ���������� �� �� �����3� ��������� �"� ��!�-� ���2�"'� �� �������

���!�"�����������������,������������-����������!�������'������������"�����

�� � ���-���� K��!"�'� ����� ���� �������� ����������� �� ������������ ������� ��

�����'����������������!�"�����"������������������2�������������������������'�������

8��,����'� ���������� �������� �! ��3� ������ ������ �� ���� �������� ����

� �����������������BD����

� ����"���� �������� ����������� K��!"�� ���������� �������� ���� ��� �������

8��,����� �� I�����,��!� �BF �� .�"�,�� ,�3� ������!��� �������� ���� �����"���

��-������� �� ��������� ��� ������������ ���-���� .����� ����� ������� �����'� ��

K��!"�� ������ �� ���� ���������� �����3� ��� ���������"��-��� � ���������� ����

������������<�����������'� ����� ��-"�� !����� �����,� 2����� ������� ������L) ��

��������������������������������������������������������A�,��!"���������!��������*� �J��K�P�����'�+ �#�����������������������#�#�����#� ����� ���#%�P���������#� ����$ �����A���� �#����#�M�����8T�;:�E;8R� ��#�� �#��! 8T8V8E�2������������-� ��2�����B���� � ���#��� ������� �� + �����D�� �� ����� 3��+�4� �� =� ��� !��%�� 2���W��'� <���������� %��!"���)������ �/�0'� ��� �'� ��� ��1�F�T� ��� �������*� +�� &�� 5������'� A�� .���� !��� ��F��� �����CN� �� 2����X�0�> ������$ �����A���� �#����#�M���������� ��%��%�#�� �#��2������������-���2�����B����� ���#��������������������+ �����D���������3��+�4� ��=� ���!��%��2���W���3! 8T8V8E4� Z�[�?��(������1)������'�?��K������6����:�'� ����������� � ����� �������=�� ��A�����1 ���%�'������#�"������$������ %��� &������'� .���� �/��'� ��� 0�1;;� ��� 4�� %����� '�����#� ��� %���� ������� ��� �������� ����#���� #� �����M��� #� ���� $ �����A�� �� �#����#�M��� �� 8T�;:�E;8R� �� #� � �#�� ! 8T8V8E�2������������-���2�����B����� ���#������������+ �����D���������3��+�4���=� ���!��%��2���W��� �����#��%�������M ����D#���� ���#���'�<����������%��!"���)�������/�0'�����'�����F1�����BF�A�,��9��.�""���'�� ����������5��!&�� ����# ������������� � ����������1� �����'�8���8�"�!���'��0���� �/��� ��'� ����*==������"�!���������=������"�!�=!��!"�=�/FBB�0D=<���1)������1<&M1������1����!1,"���1�O��1��!��1��1,�12��!���������"�6������*�F����������/�0���:����?��?�������'�'��������������������� ����������1� �����'�8���K�����'��/�"�����/�����'�����*==�������!���������=���������2���=�/��=��"=�/=��!��1��1,�12��!�����1�������1��"��!1!��!"�1��,���6������*�F����������/�0���:���

Page 87: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� FF

������������������������!�������������� ����������-�����������������������

K��!"��������� ��������!��������G������"��!��2����"���"����,'�����������

��������� �������� �� ���'� ,�� �!�����3� ��������-3� ����������� ���-��� ��

�����������BC���������"�����������������8��,��������� ����������"��������

2���� -���������� ����,��� ����!�'� ������ �������� ������������ ��������3� �����,�

�����!�� 2������������ ��� ������� �� ����� ���������'� ��� ,�� ��� "���3� ������

� �����������,�������2�������������������������,����������������������-���

���������/�������

?��!������G���1��� ���#������������'�����������������<8%&�6���������

���� � ���� ������ 1� ����� ��!�� ���� ��:'� ������� � ��"��� ���������"��-��� ����"��

������������������-������������� �������� �����������6��������������������

��������:�� %���"�� ������������ ���� ��-����� ��� ������������� ���� �������

� ����������'����"�����������������������'���,"���������������������'�

�������������'���,"���������!���O����'����3������+�����"�������"������"��,��!��

��2������� �� ����������� �� �� "���-��� ��"������ �� ���� ���,���� �����������

L����������� ���� ���� �"�2����� ,����� ������ ������������� ���� �����������

� ������������� �����,�����������"���G�������,"�����������������������-����8��

��-�������������������������������!�����������!������"�� ��2��������!��?�"2���

%������,"�������������������������������������������"��-����������2����'�

������� ���� �,�P"���� �������� ������ ���� ��������!�� ���������� �� I�� 1� ���,���

������������������ ���� ��������(����������������,���� ��'� �� ������� ����������

,��� ����"��� ������-���� ������ !������� ������"���� �������'� �������� ��������

���������������������������������������������������������BC$����"���������������������������������������*��

�����*==��������!��!"�����="�!"=������="�\����U�������]��,�����h�"]��� 6������*� �B����� �/�0���:�����/�(������ ���!��������������������������� ��������������!������K����9�,��� ���� �C����� >������� ?����� 6����� ������� 2������������� �� �������� L���� <�����������'� �� ����� �����!��������� ��!��� �������� ������ ���,���������������� ������ ������������:'� �,��2���������� ������������������1����!�� ���1�&������1������ �����������&����������G2���������������B�����������������Y������+ �����D���������3��+�4�����=� ���!��%��2���W��@�! 8T8V8E,�'+EE:,��;�"��������/�����'����*==�����������=�������=��1����������=����"�1�C=������������=�������1�������������=2�"��=�/��=����0\�����2�6������*�F����������/�0:��.�������������������������������������������� ����������������������/�0�������� �����<��#���������� �D#�2�������%��%C�%��.��#��C�� �#�����������������������6���!������������������������2�����K��!"��!����� ���������� � �� ����� ������'� ������ ������"�� ������ ��� ��,����� ����!�� ������������"�������������"���������������������:��.��������2������������������9�������������� ���"�P3�����*�������*==����!��!"�����=�O�����������"�6������*�F����������/�0���:��������?�"2�� ��������� <������'� ���!� ��� ;�0;C=/C'������� <����������!�� 8��,����� %��� &������� � �/��P���������/�B���T��������������"�������������������������������.��"���+,���

Page 88: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� FC

�������������� ,������� ��������� %�� ;� ��!������� ����������� ������� ���� ���

?�"2�� � ������������������������ �� �������-3��������� ������������,��

���,�������� 8�!�� ���!�� ���� �,�P"���� ��������� ������ ��������� ����

������������ �������'������� �������������� ����� ��-3����������I����������� �

���������� �� �������� ��,�� ���,������� ����� ����������� �����'� ������ ����� ��!��

���������������)�����������������������������'� ��?�"2��������������-3�

������������!��� ������������������'�!���,���������������������"��6;���!����:���

�,��������-�����"�������������������-3������������������B�/��������

.�-�����"� ����"�� ������� ���� �� ���!�� ��� <8%&�� <8%&� ��������� ������

������!������� ������ ��������� �� ���� ���������� �������� ���,���� �����������

8��,�������������!������������'� ������"���������������������������-�������

��� �������������������,������������������������������.�����������-����

8��,���� ������-"��'� �� ?�"2�'� ���� �� �� ����"� ��2��������'� ,��� ������������ ���'�

,�����������������,��������������������������������������������������������

��,"������� ������������� ������'� �� �������� ��-������� �,���� (��� ��� ,������

���������"����������"��,�������!��?�"2�'���������!��"� �������������"������"����

������������������������ ������������������"��-3�����������

<8%&� ������� ������� ��!�'� �� ���,� ���������� ������������!�,��

���3������������� ��������-�����������2�����������������������������������"������

���������������������,���-��������L����� "��������������������������������

����"�'� ��!��,�� ��� ���� G� �� ������� <8%&� 1� ��,��3� �������"����� �� "���-���

�������������RJ���-3�����������������2���������������������������!������"�-3�

�����������'� ��,����������������������3�������3�,����������-����8�������

������� �"� �������������'� "�� ������ ,������ ���� "���� �"� �������"�����

������������'� ������ ��� ��� ���� ���� ���� -������� ���"������� �� �����

������������� ���������S� G� ����� 8��,���� 6���� C�:�� %�����������'� 8��,����

���'� �� �������� ���"��-��� ����"�� �,"�!���� ��!�� ������������ ��� �������

���!�"���� ������-��� �� �������� ��,"������� ���� ����������� �������������

��������'� � -������ �������� ���� ?�"2�'� ������ ����� ���������3� ���������

,������������-���,�������������������.�����<8%&��������������� ����������������

-��������� ����������'� ������ �������'� �� �� �� ���������3� ���������

Page 89: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� C/

�!�����������"��-��� ������� ����������������"� ��������-"�3'� ���� ����"�� ��,"������

��������!�� ������'� ��������� ��� ���� ����� ���������� )�� ��� ������ ������� ���� ���

���!������������������,����������������������.��"���+,��8��,���������

�� ���� -�������

A����������� ������� ������������� 8��,������ � ��������� ��"�������

��������� ������� �� �������� ���������� ������� �� ������������ ��� ������ �������

����������� ������������� �� ��������������.���������������������������� ������

���� ���� �������� ������ �� ���,����� �,��!� ������� �� ����������'� � ��-����� ����

�������-���� ������� ��!�� ������� ������� ������� ������������ ����� ���

�������-����� �������>,������������������������"������������&��3��� �� ��������

!�3���������������������������������������������3���'����8��,������"���

�������������������������!������������"��������������,�����,����������������

������ ��� �������-��� G� ������ ����� �����*� 2����� ������������ �������� ���P���

��!��'� �� ���� ��!�� ������3� ���"��-��� �� ��������� ��� ���������

��������������������"��-����������� ������������<�����������������������������

��!����3'� �� ��������� �,������� �,"�!������ ��� ��������� ��� ,������ ������!��

�������� ������ ������ �� ���� �!������� ��������-����� ������ ��2������'� ������

���������������������,�G��������'�����2�����������������3������������������

)����� ���� ���� ���� ������� R����S� ��� ������� � ����������� �� ���� ��-�����

������� !������ ��������� ��,��� ��,"�����'� �������� ������3� �������� ���

��!�����������"��-3��

������������������������������������������������������������A�,��>������������"������#�"���������$�������%���&��������� ��������.��"���+,��<����������!��8��,�����%���&��������B����������/�����'�����*==�����,�������������!=��!��=?�"2�\�����Q�/.���Q�/+,���2�6������*��B������/�0���:��

Page 90: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� C�

�� �� ������')�%�(���������������(�� �� �078������� �

���-����������

��

� A����� �� .��"�� 8���� &������ � ��� ���-��� �//�� ��� ������� ������

���������������������������������� ��"�� �"��������������������!����

��� �� �� ��"�� �����'� ����� ����� ������������� ���������� %������ )�����

A������������ �� ������ ������������ ������'� �� �"�� �� ����������������

��������������������� 2�������"���������-�����-��������"����������� ��

������ ����� .� �,"���� ����!�� !�� ���� �� ����������� � ��!�� ��������-���

���2������������-��'� ������ ��� ,������������ �������� �� ������� ���� ���������'�

���������"���������� �3����������������������������������������'��,���"��!��

��,������ ��"��-��'� ����������� !����3'� ��,������ ������������ !�������

������������ ��� �������� ���� ��� 1�������� 8�� -� ������� ��������� ����

��"�����!�"������������������!�"����������'�"����� ������������������!��

��,"����!�'���������!����,������!���������������"����!����������

���! �����P������#�!������#-�-%�

� .� ���������� ������� <����"�������( ��������� � �C��� ��'� ���� ������ �����������

������� ������� R�������S� �����'� �� ������� ��� �� <������� �� �� � �������

��������� ���������� ��B �� 4���� ������������'� ���"�"������� �� ��� �� ��������

�������� �� �������������� ��� ��������!�� ���"��������� ������� � ��������

�����'�������� �������!��!�� ���� ������������������ ����������������������

)���!�� ����������� ��������������� � ������ ��"������ ������������������ )�����

A�����������������

����������������������������������������������������������B�<���"������(�������'���������'��C�����'�������������������*�

����*==�����"�������������!=8>>\8L4=8>98L9<\2���\I�\���E����\��\������"� 6������� ������� ��������/�0���:�������.������������������������'� ��������L) �������������!�"���������������������������������� �� ��"�'� �,�� M�� ."����'� R8������'� 8������ ��� 8���1�22��� %��"������� 2��� ����.����� #����S'� >_2����L��O�������%����'��/�/���'�������FD���

Page 91: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� C�

� ?�����������������������,�'�!��,������"�����,��!����������������������'�

����������������������?����������)������"���-���)�����A��������������0�

?���������� ���� ��� ����2������� ������� R�������S� �� �������� ����!�� ���������

��� ���!�� L) � ���'� �� ���� 5��������� K���������'� ������ ��"��� �� ����������

��������� ������ �������� ������������ ��,��� ���,� ������������� ��

���"��-3� �������������� ��; �� .� ������������� ����������� %�������� (����

�����������!��������������"�������������������������������������������

���������� 6�!���������� ��� �������� �����I�:��D������� �� ,��� K������'���

+���'� 2!�������'� ����� ������� �-������'� !���� ������������ ���,�� ���,������

�,����"��� �����������'� ������ ������ ������� �� ������ � ������������ ��

�������� � ��!������� �����������������8������'� ���� ����'� ����� ���� �������

������������� 2����� ��������� ���� )���� A���������� ��"������ ���������'�

,�������"�!"����������������!�� �������������������������

� .� ������-���� �! ����� ������ ������������� �"������� ����� 2��'� �� ���

������ � ��� ���-��� �//�� ��� ���� L) � ������� ��� ���� �������� ���!���

������ �� ���������� ���,� ������������� �� ���"��-3� ��������������

��������� ���� &����"��� !������ .��������� 6&+ :���F �.� ����� ���!����

���� ������&+ ��������������������-����������������������������������'�

�� �������� ����� �������� ���-��3��C �� (�� ��� ��� ���� ��� ������������ ���,� ��

���!�"���� ������� ����������� 6�!�� /���� "���� �����: �0/ ��� ��� ����

����������������������������������������������������������0�%����%��)���'�R8�������8��*�L���O����!�.��&�������������"����2�����2���S'�.��"��(�����'�%��!����(����'��//C��.����� �����������������������"�������"������������������������������������������������������ ��� ������ )���� A���������� ��� ���"���� �� ������������ ���������������������������������������������������;�.������D�"���!���//�����%��������(����������������6�!��� � :'� ������������������� "�5������8"�,�����������!"����"�!3������������!����������5����������K����������6��������������������� ���� ������*� ����*=="��2�����!=(���\����\K���O�����'� ������� ������� ��� ���� �/�0� ��:��?����������������������!�����������������������������C���������//�������������M��H�����9��?�"������ �?���������� )������"���-���L) '���������������� ��� ������� �//�� ��� �������� M��(�,����?����������)������"���-���L) �����D�4��������� � �D� "������� �//�� ��� ���!������� ���� ������� ?���������� >,����� L) �.�"��� #����� �� ��������� �� !������ �//���� ���� ����������!�� )������� >,����� ?��"��9���2�"���4������������,"�������� �� ���2�������� ��������������� ��� ������ �//�� ��'� �� �������������-"���'� �� ������ ���� ��������� �� ������� �� �����,�� �������� � K������� �� � ��-"�� ��2���������������� ��,���.������'� �����������������������"��!������ ����������������� ,��K���,���+�����4������������F�.�����<����������!��8��,�����%���&���������������� "�����������%�"������������"�����/������6���!�����FD;�=��:'������D�����C�B����,������D���0/�B����'�����0/���������

Page 92: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� CB

������������������ ����������������������������������������������������0��

%�������� ��������� ��!�� �������� ,��� ,�� A�,��'� ��,��� �����!�� ��� ����

!���������������������������������������'��������������������-����'�������

�� ,������'� ��,������ ���'� ��"��������'� ��� ����"��� ���������� M���� �

����"������ ��,��� ���!�� �������� ��� ��-� ���� ����� ���������� A���������� �����

������ � ��,��� �������!�� ������!�� ��������� ���!�� ��� ���� ��������� ��,���

����������,������!�"���������������������'������� "��������!�'����&�"���

)���� 4��������0��.��"�� "������'� ����������� ����������� ��2������� ���,�� ���

������������,������ ��������-���������<������� 1���I�����'�9������'� � �� ����

%�"�����

� 8�� ����-"���� ������� ���������� 4������������ 5������� &������!��

5�� ����//D� ��� ������ �����,� ���������� � ��������0B�� %���������//C� ��� ����

�������������������������������������"�2������� �������"�!"�����������

�����)�����A�������������%��������(����>,������������������������

��� ������� �//C� ��� ��� ��������� �������"����� 2����� ������'� � �� �� ������

������������� "����������� ������� �-������� &+ � ��� !������� )�����

A������������0����

���������)��#���������

� %������������������������������������������������%�"�������������

R������ � ����������S� ������� ������ �//0� ��� � ������������� ������������00�� A�

��!�� �� �� "���-3� ������� ������������ ���� �������� �� ����������� <�����'�

��������� ��2������� �����!����� � ��,�� ������������� ������� ��!������

���������������������������������������������������������0��B����'�����0B1;DT�����������������������������������,��!�����������-���������������������L) � ������ ������� �� ��-������ ������������ �������� +��������� K����"��!�� &+ � � ��� �//�� �����������������������*��

����*==������"�_����0/�����=U2�"�]�"�����Q�$�"�Q�$+K\9��������2h������]�"� 6������� ������� ��������/�0���:��������������5����������������������)�����)�����A����������������R&���������)����� �2� ���� &����"� +���""�!����� !����g�� ?��������� ��� +������!����� %��!��S'� ���,"�������� ��!������� �/��� ��'� ���������� ���� ������*� ����*==��������""�!�����������!�O=������/������"� 6����������������������/�0���:����0��.�����<8%&�������������J��� �����+������������"�����/�����'�����;�����0B�9��������������������������������R#�!��N"���?�������S��������������&+ ���������������4������������5�������&������!��5�� '�"�����//D���'�������������������������*==������,��������=����1���������2��6�������������*���������/�0���:���0��9�����������%��������(����>,���������������������������������!�������������6<_�����O��>�����<������!�I�2�"�+������!�����:�����������������//C������00�A�,��?��%�����'�!B��/����$ � ������������ ��+ ���'�R8���.����!����%���S'���"��������//0���T���� ��$����(!�J#�$�����������*��� �/�������� ��!B��+ ���'�R (&�����S'�0�!�������//0�����

Page 93: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� C�

��������������'� -��������� ������� ��� ��!������ ������������ 5"������

��"�� ���!���� �� ���� ������� ������ �������� ���� 9��� <������0; '� %�"�����

<��������� �0D '� >�!������ ������� A����������� �0F ''� � �� �� 4������������

5������� &������!��5�� �0C'� �������������� ��� ������//;� ��� ���,"������� "�����

������� ,������ ��������� �����������!�� -"����� ���� �����"���� ��� ��!��

�����������������.������'� ������������������%�"������������������)������

5��������'� � ���"���� �������������� � &+ � "������� �� ��,"������ "�������� ��

)�������A!�������������������������2��������2��������������-�����&+ ���

%�"���� ����� ���� ��,��3� � �����"������ �� ������ �����������"�� ���� �����

����������������

� &�"��� ��������� ���� ����� �������'� �� ���!�"��-��� �������� 9���

<������ �� L���� <�����������'� ,���� ������ ��������� ����2�������� �������-���

��2��������������� ��������������������������'������������������!�������

������ �"�� �� ������� ���� �� �������'� ������ ���������� -"����� �� �� �� �����

��,���� ���� ���� ���������� ���� ���������� �"� �� ������-"�3'� �� ������� ��� ��

�������� ����� ������ �����!�"���� �������� ������������ �� �������������

������������� ���������� ��-������� �"� �����������!�� ������ �����

)�������� ���� ��!��� �"� �����!�"����� ������ �� ��������-��� �������� ���� ����

����� �� ��"�� ��"����� ��� ������ ���� �,������ ��������������� �� �2����

���������������������������������������������������������0;�?����4���'�������� ������������������#1������ ����� ��1 ��1�����������������!��������1��� ������ ����'�?�����/C0D'�D��������//;����A!��������%�"��������9���<�����������������!��������?����4���g�!��6R�����//D�4����9�����S:�F��������//D���T�����������;����-����/������ A!��������� %�"�������� 9��� <������ �������� ������ ������ ������� 4���g�!�� ���������������1������ ������������������ ���5������������� ������� ������%��������� �������1������� ���������������6R�����/���4����9�����S:���0D�K��O����&"�����$O'���� �����������������1��� ���������� ��������!B��1� ����� ���� ����������� ������� �������� �1� � ��� '� 9����� 5������� 8��������� %�"������ <����������!�'� B/� ��������//D����6�//;=��//6+�+::T�%�"�����<���������'�����"����������'�����������"���!���//D�������"��������������������������������������������������������� �����"�!"��!�����������������P�����6�//;=��//C+�+:���0F�9�����>�A�SM��������������!"�,"���������������"�������������������������������������_���2����������!������������2�����)����"�9�����������������������������������������2��������!�������2�������"�2�����������"�����������!����������'�����)����"�9���������������������������������"'�������������!����!�����������������������'�����.�����!�K�������� �,������?����������������.�����!�K��������<�2���������+�O�"������?����������S�6 =#9&=�B=��:'��;�M������/�/'��������������������*��������������!=��!"���=,�����=��������"=����=�B�������= 1#9&1�B1�������6�������������*���������/�0���:���0C�9��������������������������������R#�!��N"���?�������S��������������&+ ���������������4������������5�������&������!��5�� ��A�,���� �4���?����'�RL)�8������*�N������2��������("���)����S'�����H����9�O�����2�(����'�C����������//C���'�������������������������*==������,��������=����"��=��0B/�6�������������*���������/�0���:���

Page 94: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� C0

�������� ���� ��������� %���������� ,������!�� ������������ �� ���������

���"�!"����� ������ ���������'� �� ��-"� �,���������!�� ���� ������������!��

��,"����!�'��������������"������� "���-�����������,��"����!��������������

������� �� �� ������� �������� � ���� ���������'� "�� �� �� ����� �� ������

��������� �,������� ������ �� ��"�� ����"��� ,����� �� ���-������� � ��!��

�����������������������������;/���

� .� %�"���� ��!��� ��������� ��������� ������ ���������� � ���������

��������������9���<��������L����<����������������������� ���������������

��2�������� %������ ��� ��,"������ ���������� �������� �������� ?���� 4���g�!�� �

�//;�������//D���'���� ���K��O����&"�����$O���//D������!������������,������

���������,"�����������������2"������������������������ �����������9���9%�!������

����� ����� ����,��� ��� ������� ���!������!�� �� ����� �������� ����

�������������� ?���� 4���g�!��;��� .������'� � � ���������� ��� ������� "�����

��������� �� �������� ���� ��������� �� ���"����� &�� �������� ���-����'� ��� !������

�//0� ��'� ��"�� �� ������!��� ����� ��� ������ ���� ���������� ���������� ����"����'�

)���� ,��� ������ ��������� �������������� &+ ��� %�"���� ������ �������!�� �"�

��,"����-��� ���������� 5������� ��� )���� )�� ,� )����"������ 9����� 8���������

5�������%�"������<����������!�����������P����� �������������� ������'� ��5������

������� ���� � ���������� ������� � ���������1������������� ���� ��� ,�

�����"���������2����,����� ,��������������)�������'������!�������'���,��������

�� ����2���� ��-������'� ,���� �������� �� ���� ������ ��� ���!�� ����������'� ���

�� �������-������������ ��!���� ������-"�3��������"� ����;��

� .���� �����3� ��!�'� � � �� ��P�������� ������ ���� ������ �� � ��� ��������

�������� ��"��������'� ����� �� ����"������� �����,� ������,�� ,���� ��������

���������������������������������������������������������;/�%������������B�<������������5���������%���&������T�����D�4�����������!��%����%���%�"�����������>,����"�����T�5��������>�A�%��������8�������T�5��������9���<����������,��!�������������������"��������"�,����� �����������������",����������;��%����������������//D����)�����������"�!������"����������A!���������%�"���������9���<������������������!��!�������������������������������������"�!"��!������2�������P��������������������������������9���<�����'��������������5��"�5�����!�'�������������!����"��������"�!���������������//;�������8�����+�������!��������������!����"��������"�!��������//���'������������//;�����;��K��O����&"�����$O'���� �����������������1��� ���������� ��������!B��1� ����� ���� ���������������������������1�� ��� ������;F���

Page 95: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� C;

��������� �� 2������������ �� %�"���� ����!�� �-����� &+ �;B�� %��������� ������

������������� �//F� ��� -"�������� ���� ������'� ������ ����� ���� ��� ��-�� A������ ����

�����������������������-���� "������� ��������!���-�����&+ ���%�"���'� ������

"�� ��� ���,"�������� ���������� ��2������� ����"����� �� ����� ���� ������� ���

������"��������,"���������������!���������9���<��������

K�0�#����������'�������

� )��2������������������������������������� ���������������� ��������

����������,��������-����"������������������!����,"����!���%�����������

��� ����� ,������ ������3� ����!� ���������'� ��� ,�� ��!��� ��������3� ��� ��"��!��

���-������ �������� �������� � ���������� ���� ��������� A!������ �

�����������������������������������������,�3��2�������'���,���'����"� ���

����������������;���

� @"������ ��������� ���� ��!��� ����������� ��"������ ������ ���� �,�����

����� �����������������������!�������!�'���������-3���� ��������������

��2������� ��������� A� ��!�� �!"���� ���� ���!�� ��� ������ ��,"���� ���� ,���

������������ ���� �����,� ��2������� �� ���,��!�� -"������ ?������������"� ��

�-��������� ���������� 9�,���� 4���������!�� �� ������������� �� �����

����������� 2���� "������� �� )������ ��� ���"����� ������2��������� ����

���������������� � &+ �;0�� %������ ��������� ��2������� �� ���,��!�� -"�����,����

������������ ������ �� �������� #�"��������� $������� %��� &������� �������� ���

!������ �/�/� �� �;; �� .� ������-���� ��������� -"����� �� �������� ����"�

��������!�� ,���� �����������-��� ������������� ,���� �� �� ��������� ��"�������

���������������������������������������������������������;B�.�����������������������3���!�'�� �%�"�����"�������������������-"�����'���������������!�����"���'� ����I�������������������������������������!���-����'��������������"���'�������������������-���������������.���������������,"���������������������"����"��������'���������������������������������������'������������������������/���������!����,������������ ���"������I���������������������������������������������'���� "�#�����6���,��������������K������:�,������������������������������!��������.�9����������"��'���������������������������//;���'�� � ���!������!���-�����&+ ����������������,�������;������ �������5���������>�A����������������������������T�����B�<������������5���������%���&���������;0�K���.�,���'�!B��+��������-�������+������(���'����'��$�� �!� ��0,�0�"���!���//C���'��������������������*�����*==��,�����"=�'F;FD�';�BF/�/'&+ \%"���\?��\I��\��\%�"��\(��\.��\.�\8����\&�!�\����"�6�������������*���������/�0���:��;;�����%�����%���������� ��"���������.������������0�!�������/�/���'���!��� ��N�?�BD=/C'� %�+�+�;=�/���

Page 96: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� CD

������������ ����������� ��� ������ ��� ��������� ������������� ���� �

%���������� ��"���������.���������%���������� ��"���������5��������;D�

� .� ������� ������� �������������� -"������ ������� ���� �� %�"���� ���� ���������

�������� ���� ��� ���������� ������������ ���� ����� �������������

��,"������ >�!��� ��������� �� ������ ������������� ����������� ��� %�"����

���"���������������������������-3��������������������!�����-��������"���

2������������ ����!�� �-�����&+ ���%�"����;F�� )��!�"��� ��!������� �����3� ��

���"����� %�"������ <����������!�� � �/��� ��� �� �/�B� ���;C'� �� �������� ������-"���

��������-3� �� ���� ������ ���� %�"���� ��� ��������!�� ���-������ ���� �����'� ���

������������-"��������������������������������-��'���� �������� "�������

��������� �2��� ������� �������� ��� ��� ������������ %������ 5������ %���

&����������/�B� ������������������-3�%�"���������-������ �! ������� �����

���!���&+ �������'� �������������-"�����������������"��������"�������������"�����

A������5������%�"���������� �������,����� �����3�-"�����'�� ��!���������

���3������,"������������-���D/��

������� ��'������$�����4 ��) ������#)�������

� 4����������"���������������������������������"��-�����������������

� �! ������%�"������������������� )����A������������������������

��"�� �"�����������������!�� ����������,�����������<����������!��8��,�����

%���&������� 6<8%&:� � ��� "���� �/��� ����� ����������J��� �����+���� 6���!� ���

�FD;�=��:� �� ���� Z������� ��� +���� 6���!� ��� D0��=�B:��D��A������ ���� ������ ��

���������������������������������������������������������;D�)���������������������������������9�,����4��������'��������������������."�����8�"'���,������5�����%����������;F�����9�����5��������%���&�������>�A�6&&%9=&=%>I=&>=;:��D��P���������/�/���T�9�����9���%���&�������>�A�6 =#9&=��=�:'��;����������/��������;C��9��"����%�"������<����������!�������C��������/�������������������������������������-���������K������'�9��"����%�"������<����������!��������/��P���������/�B�������������������!�����������������"�!"��!�����������������P������������������������������&+ ����D/�>-���������5������%���&�������9���<��������"��4��l�����������������-����/�B�����D��A�,��8� ��������<8%&�<"�4�������(�����M�!�������������9���,"����4��������������B�!�������/������6���!����BC;B/=/C:���

Page 97: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� CF

������������!���������� ���������������,���K������'��������������'� ��

,�"�����"�!"�������������������������������%�"�����D���

� <8%&� ����'� �� %�"��� ������� ���� B� 5��������� ������� ���������

������'����������������������"�����������������"�����.��������������"����

8��,���� ���'� �� %�"��� ���� ������� ����� �� ��"�� ��������� �������� ����

��� ������������������������������������������������� "�����2��������������

&+ � ���"�!"��� ���� ������������� �� ��������� "������ ���������� M�����

���������"��-���� � ���� ���������� ���"�!"����� ������ ���������� �� ��

�,���3����������L) ��.�����������������"����<8%&�������'� �� �����������������

�����//F�������������"�����������2����������

� %������ ���"�!"��� ������������� �� ������������ ���,� ������������� ��

���"��-3��������������������!����������� ����,���������������0�!���������!��

����� ��� ��"��-��� ���,�����'� ���� F� ���������!�� �� ������ ��� ���� �������!�� ��

�������!�'� � �� �� ���� �B� ���������!�� ������� ��� ����������� -�������

������������?����������� "�������������������"�����������������������

��� �������������������������"��!�����������������G����������������

�������"��!����������6����;:����������������-�������6������������� ���!�� "�

�������!�T� ���� �'� B� 5��������� ��� ���� �� %��������� ;:�� ���������������� ��� ������ �

���������� ���������'� �� �������� <8%&� ���'� �� %�"��� ������� ��� ���� �� �����

�,������������������8��,������������������������������������'�����-"����

������BF�5����������

� ���"���'� �� ����� ���������� �� ���,��� �,������ ���������������

������������ � ���������� �� 9���� <�����'� %�"��� ����� �,������ ���

���������� ���� �������������DB�� �"������ ������� ���"� �����3'� �� ����

���"����������"�!3�,���������������� ����!��������8��,���� ������ ,������

��� ����� �� ������ �B/�///� ����� 6��� �//�///� ����� �"� "� �������!�� ��� �"� ,��

A�,��� ��� B/�///� �������� ������ ������� �"� ,�� A�,��:'� � �� ������'� ��

���������������������������������������������������������D��A������ "������������� ,��A�,���������������������������!�������������������!�����������������������%���������� ��"��������.���������DB� �����;�<������������5���������%���&��������%��"���������������<8%&���������;� "���!���/������������������������������������!� "��������!���� ,��A�,�����������������������%�"�������������������.��"���+,��<8%&��.���������������������+,��8��,��������������������������

Page 98: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� CC

�������������%���������� ��"��������5�������-"���������������������3�

���������� ��������� ������ �������������'� ���*� �2�������-3'� ��,��-3'�

���"� ��-3���������������-����%��������������������������������2�����3�

������� ��,"����� �� ��������� -"������ )���� ������� ,������ ��� ����� �������

��������������

� &�� ������'� �� ��������� ���� ������� �� ������� ��� J��� �� ��� +���'� 9��� 9%�

��������� �� ��������� ���� ��� ���� )����� A������������ �� ����"����� !�������

���"��������������!����� ���!���D��<8%&�����,�����'�� ������,��������������

2���� ��� "������� ���� %�"���� ������� "� �������!�� )����� A�����������

�����������"��!�����������!��������

���� -�������

� >,��������� �� ������ �������������� ��,"������ ��� ������ ����

������D0 ������ �� ������ �,������� �������!��� ���"����� ��� ������ ���

��������������������� %�"��'� ���� ������1������ "������� �������� � ������

���� ��������������� �� ���,��� �,�������� ���� ��"������ ��,��!��� ��������� ��

���������������������������������������"�!��"�������'�������������������

��������'� "��� �� �� ��� ������������ ��,���!�� �� ���"� ��!�� -"����� �� ��"��

���-������ ���"����� ��������� ,������!�� �������� ���� �����������

������������ ���� � ���� �� �,������ ��������� ���������"��-���� �����1

������������� ����� �D; '� ��!�� ��������� ��!�� ,�3� ���������� �������

<����������!�� 8��,����� %��� &������� ������ ��������� %�"���� �� ������� ��

���!�� "��������!���� ,��A�,�����

� >���������������������������������������������� "��������������"��-���

��������������%�"���� ��! �������� ����������� ������������.����������

��"����-��� �� �������� ��"����� ������� ���"���� �,������� �������� ����

��������8��,�������)���,��!�'����,�����������������"������������5��������

4���������9���<�������.���������������"������������������������!���,�������

�� ����3�������������-����������"�����������������"������������<8%&������������������������������������������������������������D��%�����4�����������)����A!���������������������/�0����6?%>%&��B��00��/�0=�:����D0� ��������������������� ������������������������ ������� ���� ���������������������������� �������������������������� �����������������������������������D;� ����D'���1�;�+���������"�I��&���������'� ����"������9�������,�"�����2�)�����2���+���������""��.���!2�"� ���'��//������

Page 99: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �//

� %������ �� !������� �/��� ��� 5������ ��� ����� ������� )����� )�����

A������������ ���,"������ ������ 6,������ �� �������� ����������� �����������

�����;�///� ����������!�� ������:'� ������������� ���!������������!������&+ �

����!�����!���������� �����������'� � �� �� ��"����� �3'���� ��������������

����� ��!�� 2������������� %������ � � ������ ���� ����� ������� %�"���'� ��� ���!��

����!�� ����'� �� ������� �"������� ����� ,�3� ����� �-������ &+ '� ��,"����� �������

�����!���� � ��,�� ���"����� %�������� "������� 5�-��������!�� ��� %�������

I����4�""��'�����������"�'� ������������������-����//�������"����������

!������ ���� �� ������������� �� %�"���� ���,� ������������� �� ���������DD ��

.������������������������������������%�"�����<�������������"������������

��������� ���������� �� ������� ����� &+ � �� �������� �������������� )�����

���� �� ������!�� ����� ��������� ,�3� ����� �������� ��"�������� 1� .�"��-���

>,����"�����'� )������"���-��� �� )���� .����������� ��� )���� A!��������� ��

%��� &�������� 5������ ���������"��-3� � ����� �������� &+ '� ��� ������

���� ��'������������� ���������������.�����������-�����"���������������'�,��

%�"��� ���������� ��� ��������!�� ���-������ ���� ������ �� ����� ��������!��

���� %���������� ��"������ �� 5������� -"����� �� !����� � ����!��� ����

������������!�� �� �����!���� ���,�� �������� ��� ���������"��-��� � ���"����

��� �����������������

�����

���������������������������������������������������������DD�% %'�R5�-����������4�""�����������������8������&+ S'��/�!�������/�����'���������������������������*�����*==��������"=�����"=��;BDCD����"�6���������������B������/�0���:���

Page 100: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/�

������� �� �������%�����.�� �����(�������� �����(�� �����.������ ������������/����-�� ��� �&�

�=���!��� �#���������

���

� ?��������������!"���������������������"��������������,"�������L����

<�����������'� ���3� ����� ���"�� ������������'� ������ ���� ����� ���������3�� %��

���,"� �������������������������!���������������������������������������

�!"���� �� ���������� �����"��� 6�:'� ������� ���,"���'� ������ �������� �������-����

���������������������L����<������������6�:��

1�� 8������!������(��-�0�#������������

1�1� ���!�-���$���#�����L����(��8������#������

� A�� ������������� �� �!"���� �� ���������� �����"��� ����� ��-���� ����

������������!���.������>�!�������������A���������������������������

��������� � 4�����������!�� %���� %��� >,����"������ �� %�"��������� ���

4�����������!�� %���� %��� K����������'� )���������� �� 5�"���"������ &��3� ����

����� �� ����� ������� ���������� �������� ���������� �����"���'� ��� �� ������������

5��������%���&���������5��������%���K����������'�)������������5�"���"�����

�����'� ����������������"�������",���,�������������R����S�",���������R�����

���"����-��S�� 8�� �� ������� �� 5�������� �!�"���� ��� �/� � 5������� %���

K����������'� )���������� �� 5�"���"����� �� ��'� �� R����� �����S��������������

���� �� ���� �� 4%%K)�5� �,������� ���������� �����"��� � ������ ������� ��������

�����3'� ,�� ��������� �����"�� ����� ���,�� ���� ,��� ����������� ��"����� ����

����-"������ �� %������ � %���,��� ��!"��� ����� ��� ���� �� 5��������� �!�"�����

5��������%���?����'�5��������%��������8����������5����������������I���������

?������������ 5�,����� �������� �����-���� 5�������� %��� &������� ����� �� ����

�������������.��CC��������������������������"�������������$����������� �����

���������'� �� ������ ���� �,������� ������3� ���������� ����� ������������� ��

�!"������ �������������������"��� ��������������������������"���6�:�6���;:�%����

Page 101: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/�

�"� �� �������3� ���� �,��������� ���������� �����"����DF�.� ��P��������� �������

5������� %��� &������� ���������'� �� ���� �6�:� �� �;� 4%%>�%� �,������� ������

�����������������������!"���������������������"��'�"������������������'�

�������� ������,�������������������������������W����S��8��������������������

�������������� ������ ��������5���������� ������� &������ ���#���J�#%�Z�������

����������'� ��W��������"�������!"�����5�������'� ���������������������!"����

�����3��������;��,�����������������������!"���������������������"��S��DC�

.� ����� �������� >�A� ������������� ��� �� � ���� H�!������ ���������

������������������������!������������������������������������������

�����"���� �� �� ���-��� ��������� 6�//;:�� �� ������� �� ��� ���� >�A� �����!���� ����

��2��������m���������������"���g���2���������������������������F/��)�����������

�������� ������ ���� �� ������ �������� ���� ���������� ���������� ���� ������

���������.����������,���������-�������,������������������������������

�� ������������ ��� ���������� �����"���� �� �� ���-��� ���������� A���� ��� ��� ��� �F�

����-"��� �������� ���������������� �� ������� ��������� � ���� ������������'�

����������� �� ��"���"����'� �������� ����������'� ����������'� ��������

��������'��������������������������

1�5� ���!�-������� ��'��

� M�-"�� ������ �� ������� 9��� <�����'� ��� ���� ��� <������������ 5��������� %���

&������� !�������� ������ �������� ���� �� ��"��-��� ����-"������ �� 5����������

������� ��� ���� ������� ���� ������"���� �������� ����� ������������� ���� �� ,�3�

�����������"�����������������������������>!�"�����������������������������

�������%�����������������5�������������������������������'�������!�����2��������

?�� ����"�� �,������ ���2������� !�� �������� ������-���� ���-���� ����������� ��������

������ 9��� <������� ������� �� %��������� ��� ��� ��� 5��������� ������'� �� R���

5��������� �� ��!���������������!������������������,�3� ���������,��

������������������������� �������������'� ������3'� ��'���"��������'� ����'���"�!�'�

�����������"������� "�,� ����'� ������������������� "�,� ��������'� ����"� ��-3�

����������-�����������'�������'���������� "�,� � �������"����� ���������������������������������������������������������������������������DF�8������O�� ����"�'�&&%9=&=0/=?=�FF=�CC�'�5�������%���&�������>�A'������������CC������DC�M��"���O������A�"���'�&&%9=&=D0=?=C/�=�CCC'�5�������%���&�������>�A'��D�"�����//������F/����������.������5����������L����P���'�L�#&9�K������������ ���9�2�!���&"����9�"���!� ���)�_�"�>�������������K������+�������'����"��������//F����

Page 102: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/B

����� ���� �� �� ,�3� �������������� ���� ������"����� ����� ��,"����� �

�����!���"���������������������������������������S�.�������3'� ��<����������

8��,����%���&�������6<8%&:���������"��������'�����������������������������

�� �!"���� �� ���������� �����"��� �� �� �������� �"�� ���������� ���� ���

5���������F�����

� %��������-�������������<8%&'������� ����������9���<��������������

����,�������������������������������,�IK(��. ������������,�������������

�� ����� B������ �/�/� ���� 5�������4��������� A"������ &4=9��6�/�/:0� 5��������

4��������� �"� %����� &������������ �� ������� -������� �"���� �������������

������� �� ���������� �����"���� "�,� �� ���-��� ���������� A"������� 2��������� ����

���������� � ������������� ������������� �� ��������������� ������������� ��

���!�"���� ��������� �� <���������� 5��������� %��� &������� �� -����"��

���������� <8%&� ��� ����-"� ���������� -�����'� ������ �������� ���3� �������� ��

��"�������������������������������������������������9���<�������

1�7� ���!�-�'�����;����� ��'��������

� .�� � ����������� 8������ � ����������� �CCD� ���.���"���� <���������

��!�������3������� "�!��"���������� ��"��������������������������������������

���!"���������3'�"���� �����!"�������������������-3'���"�!��� ��������'�����'�

��������������-3� �� ���������� �����"���� ?���� ������� �B6�:� 8.<� 6���� ���� �C�

8$L<:� ��� ������������ 9���� ��� �������� ������������� ����� �� ��"���

����������������������������!"���������3'��������������-3'���"�!�����������'�

����'���������������-3������������������"�����

� .� "��������� �///'� ����� ������� ���� ?�������� ����� 6?��������

�///=DF=.<������������!�"���������������������!��������������������

���������� �� ����:'� ����� ����� ������������� ������ ������� �� �!"���� ��

���������� �����"��� �� �,���� ���������� �� ������ .��-����� �� ���� ����� �����

����������������?�������������6?��������9����///=�B=.<�����������

�� ����� ���� �����!�� ��������� ���,� ,�� �!"���� �� ����������� ������ "�,�

�������:'� ����� � ���������� �������� ����� ������������� �� �!"���� �� ���� ��

���������������������������������������������������������F������ �5�����O�� �����'����!�����//�;=CF'�����������"�����//B���T�)��"����5��2�O�� �����'����!�����B/���=/�'� ������ � ��� ������ �/�/� ��T� � <����� �� ����� O�� .��"�� (�����'� ���!�� ���� 0�;D�=�/� ��B;0�;=�/'���������0���������/�B����

Page 103: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/�

����������� �������� �� ������� ������� �� � ����������� �� ���� 6���� �� �������

�������� ���������'� ������� � ,����������� ���������� �� ������� ��������'�

�������'�-�����������������'��������������,��������!'��������������������:���

� 9����� � �� �///� ��� ���� ��!��� L���� <������������ �������� 5���� %���

%����������� 65%%:� ������ ���� ������ ���� ������������ 5%%� �������� ����������

�����"��� ������������������ ������������������ M���� ��������������������

������������'� ������ ��� ������ ���� ��� ���� �� ������'� �� ��� ����� ���"��

������������ �� ���!�"��-��� �� �!"���� �� ���3'� ���'� ��"��� �����'� �����������

�������� "�,� ��������'� ������ !��������'� ����'� ��"�!��� "�,� ��������'� ��!"����

��"�������"�,����"�����������!"���'�����"� ��-3�����������-�����������'�������'�

��������'� ��������������-3'� ����� "�,� ���������� �����"���� 5%%� ���� ����

�������������� ������������������-������ �������������I�,������!�������//C�����

%�������������5��������� ���� �����������3� �����������L<��5��� �������� ���� ���

��������"��������'�!����7�����������������L���7�6����0�6�::���

� .������ 8��,����� )������"���-��� L���� <������������ �� ������� �����������

���������� �����"���� ��� ������� ?�� ���� ����� 8)L<� ����� ���� ������� ���������

����������������!"���������������������"��������������������������������

�������� � ������������ �� �������'� !��� ��������� �������� �� ������

���������"���182 ���� ������ ������ �� ������� ���������� ����2�,������ �����

������-���FB���

5�� �#������

� %���������������'����������������L���<����������������������������

�������� ����� ������������� �� �!"���� �� �� ��� ���������� .�������� �� �

?�������� ����� ����� ������������� �� �!"���� �� ���������� �����"��� ��

����������� �� ������ %���� ���������� ���� ���������� ������"�� ������ ���-����

����������01�������������������������!"���������������������"����&������

���������������������������������������������������������F��)���� ! EKQV;K,� 8��� =� ���� �� N�����!��!����"�� ���� ���������� (n����� Z�//F[� <&9� +1�D0DT������&1��D=/F'�Mn�!���9o����O�$���������#��������#�,��!�Z�/��[�<&9�+1B0C�T������&1�;D=��'�$�p�p����#��O�&�p����!����"�������"����&������14��������������?��_1)qO���'�����������!�������/�B�����FB�)���� &1F�=��'� ������� &&<%8� O� &����"��"� �����"� ������� &��,����� ?�����������'� ������ ��0����������/�B����

Page 104: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/0

��������������������������?��'�#�"�������)�����F���%�����������������

�����?������������������������������������������������������ �?��������

����'� "�� ��"��� �� ������������ ��� ��������� ���������� �������!�� �� �����

%������� �� ����� ������� �������� ����� ������������� ,���� ��� ��������

����������� ���� �������� � ���� ���������-��� ���� ��������� 8������ �����

�,���������������3'��"��!�����������������������������������!������,�3�

R� ������S� ��-"�� ������ �� ������ �������� ��� ��������� ������ ��� ���������

�����"�'�"���� ����3'�����������������������-3��.������L��������������������"��

����� ��� ���� ?��������� �������"��'� ����� �� ����� ������3� ���� ���� ������

?�������� �������"�� �� ������3� ������� �������� ����� ������������� ��

�����L<��,��������������������������������������,����������������������

���������,��IK(���

� 4� �� �� � ��������3� �� ������� �������'� ������ ���� �������� ,������

���!������� �� ������� ?�������� ����� ���� ��2������� ������� R���������

�����"�S�� �������"����� �������� ��� ������� ���� ��� ���������� ���������"���'�

�����������"�������,������"�����+������������������"���-��'��������������������������

��� �������� �������� ������������������-��� ��� �����,� �,������ ���� ��� �����,�

��� ��� ���� ��� �!�"����� ����������� (��� ����� �� ���� ������� �������� 8��,�����

)������"���-��� L<� 68)L<:� � � ���������� 8)L<� ������� ��"��'� �� �� ���-3�

��������,������������������������������F0���

� +����� ���,"����� ����� ��'� �� �������� ���������� �����"���� ������� ��

���������� � ������ ���������� ��� ��"�!�� ��� ���������� ?�������� �����

���������� �� "���-3� ���������� ��������� ��� ��� ������������� � ��!�� ��

����������������������������!����������� ���������������"��-�����-���������

��!�����'� �������� ����� ������ ���� �� ��"�!��� �� ������������ M���� �������"�����

���������"������������������'� ��������������������������������"����������

���������������������������������������������������������F��?�� %��������'� 5�� @�����'� ���� &��� 8�,"��'� &��,���!� ��_�"� ����������� �������������� ��� ����<������� L����'� <������� �������� �2� I�!"� <_������ ��� ���� ���1�������������� 2��"�'� 4�!������ %�"�����������'�����������F0�)����&1�B=C�'�%�O�)����&����""�&������&�����"�Z�CC;[�<&9�+1���B�

Page 105: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/;

����-"����� ����� ��������� � ������� ���������� ���,"���� �� �������� ���� ���������

������!��������-�������������F;��

� .��������������� �3'� ���������������,"���������������������"�

��������� ������!�� ������� ������ ��,����� ������ � �� �������� ���������

%��������� ��"��� L���� �� ���� ����� ����������� ��������� L���� <������������ ��

������������!�������������/�/����FD������� ��������!�������������������

����������������!"�������� ���������6���������"�������������'�����������

�������!�� �� �������!�� �� ������ �"� ������� ��������� ������ ��� ���3,�� ���������

�����"�:�� .� ������ ������������ ���� ������ ���������� �� ��������

���"��-�����-�����������!�����'����������������������������"�!��� �������������

���� �������� �������'� ��� ����� ���"���� �� �� ������3� ���������� ��,�����

���������"����� %������������ 9���� ��� ����� �����!�� ��������� <" ,����

9�������� ��������'� �� ��� "���� ��� ?�������� �///=DF=.<�� M��� ����������

����������� ��� ���� ������ ���� �������� %�"������ <����������!�� 5�������

<�������������.������������������������5������'��������N�O����9����!���������'�

��?���������///=DF=.<�������!�����������������"���!��������"�!����������

���� ���������������� �� ������������ .������� ���� ���� �� �� ������3� ������� �� �

��"�!��������7�FF��

� %�����������'� ������� ������ �������� �������� ����� ������������� ��

�!"���� �� ���������� �����"��� "� �� �� �� ��� ������ ��� �������� ?���������

�������"����� � M����� �� �� ,�3� ��� �������������� ������� � ������� �������

�� ����� ���,"����� ����������� ������������� �� �!"���� �� ���������� �����"����

+��������������,�����2�������-������!������!�������������'���-"������,�������������

���������-�������.�"������/������%�"�����<���������������5�������<����������

�����������������!���"�������������������2�,��� ������������������!"������

���������� �����"��� �� �� ���-3� ��������FC�� %���������� -������-��� �� �������

���������������������������������������������������������F;�?�� %��������'� 5�� @�����'� ���� &��� 8�,"��'� &��,���!� ��_�"� ����������� �������������� ��� ����<�������L����'����������FD�?�L���/�/�����0�������D//��FF�5������<�����������9����������'�K���.�,����������D��/��/�/'�������������������������*�����*==��,�����"=�'D;F��'F0DBB0C'5�����\<��������\�\9��������������"^�_B.�L��#;%���FC�?���������*�����������"���������=�����=!��?�����U��,9�2]1==<%==8<V8r9<%>98r D1�/��1///Cr/r?>&rV4IrN/==%I��

Page 106: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/D

���,"����� �� ���� ���,� IK(� � �� �� ���"���� �"� ������'� ������������ ��� ��"�����

����������������������-��������"���������������������������C/��

�� �

���������������������������������������������������������C/�?��%��������'�5��@�����'�����&���8�,"��'�&��,���!���_�"���������������������������������<�������L����'���������

Page 107: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/F

0��������*��������*���&�� "�����������!��-�� ��� �����*���"�������0�"�� ��������� ��������������������"����� �

�� !"�� �� �� �������*�����

���!��+)����#�����

A��� ���� ��� �,����� ����� 2���������� ����������!�� 6�� �������� ��!��

����� ������:� �������� ����!�� �� �������� ����"��!�� ������������ ����

������������ ��!�� �� ����������� ����� ���� �����"��� ��������� ������T� ��

���� �"�� ������ � %�"��� ���� ����� ����������� .���� ���������'� ��"���� ���������

��������������������,����������!������������������ ��������������5�����������9%�

������'� �*� R5 ��'������������������������ ���������������������'��������

��� �,����� ��� ���������� ������� ������������ 4� �� ��� �� ���!�"��-��� ��,�3�

�,������ "�,� �� ����� ����-"������ �� ������� ������3� � �,������ � �����S���

L���!����������������������������!�������������������������������������!����

�������"����������������������

.� ���� ������-���� �� �� ����3� ���� ������ �������� ������ ����!�� ��

����"����������!����������%����� �������������������������������"����,��3'�

,�� ����� ��� �,����� ,���� �� %�"���� ��� ���������� �������!���� >��������'� ��

<���������� 8��,���� %��� &������� 6�"��� <8%&:� ��� L��� <��������� R��� �,����S'�

��"�� ������ ��� ������ �������� ���� ��� �,����'� ��!��,�� ���� ����� ����3�

���������� � ��� �������� ��!����'� �� ����������������� ����������� � ����� %�"���

,����� ���� ,����3� ���!�� �� �������� � �� �� ��������-����� 8������� ���� ���,� ����

,���� ���3'� ,�� ���3� ������ �������'� �������� ���� ���������� �����������'�

�������� ��� ���� ��������� �� �"��� ������� �� ��������� ������ ��"�������� ��

���������������� .����� ��� ������ ��������� � �������� �������� �����!�� ��

���������!�'� �,�� ����� ������'� � ����� � ������� ������

-������!"����������

8��� ��������� ��������3� ���,'� �� ���������'� ������ ��������� ������

��������� ������� ��,"������ 6� ��!������� ����������� �� ��"�:'� ��������

Page 108: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� �/C

�����������������������9���<��������L����<���������������,��������������"����!��

������������%���������2���������������������������,�������������������

"� �� ��� �����,�� ���� ��������������� �� �������� ������� ��� ��� ��,���'� ,��P�

���'���"�����"��!��������������

%�������������������������������������������"����!��������������

6������'�,��2���"�����������3����������'�"��������"�����!���������:�����������

� ���� D� "���� �//0� ��� �� ���������� ����������� ������!������� �2����� �����������

����������� ���-"���� �C� '� ����� ������3� ���� ��"����� ���������� 9���

�//�=F/=.<� � ���� �C� �������� �//�� ��� ��������� ���� ��� ���������� �"� �2���

�����������C� �� 4� "���-3� ������� ������ ���������� ����� ��� ���������

������ ���������� ���� ������ �!�������� 1� ������ ����������'� ��� ��

�����������'���������������"�������,�������������������������'� ����������

������������������"�����������������������@����������������������������"������

������������ ������� ����� !����������� �� ���� ��"� �� ,�� ����� �������

-��������CB �.� ������� ������-��� �����"������ ����� ����"��� ����"������� ����

������ ���� ������ �� �����,� �������� ��!�� ������ �"� ��,�� �� ������ �����3� �����

�����-"�������������������������"��2����������������������������������!��

!����!����������������������� ���?����������

%��������������,������ ���"����!�� �����,����������� ���������

����������� ���� ��� ����"��!�� �������� ,���� ����"����� ������ � ���� �D� ������

�//������������������������������������������������������������������

�������� ,�� ������������� ����� �C� �� 5�������-3� ��������� ����!�� ����

�����!�������������"���������<8%&�����������'� ��%�"������������;��������

<������������5���������%���&�������6�"���<8%&:��%������������������������

���� ������������A��� ���#���+����C0'� �� ������� 8��,��������� �� ��������-3�

��������� �� �������� �������� -����� ��������!�� �� ���������� ���� �B�

5��������'� ������ �������,�� ��������� ����������� �������������� ����"����-��'�

������������������������,�����"�'�������!����<8%&'������������� ����'� �����������

���������������������������������������������������������C�� �?��L���//0�����;C��������0��%����5�����������������"��2����������������%�"�����8��P������-3���������-3'���������I�����4���������'�.�����/�����C�� �?��L���L<�I��;���;��/F���//�'�����0���CB� �%����I��4������'�%�����������������"��2�������������'�.�����/�����C�� �?��L���//������DC������F�B���C0� �.�������;��P���������///���'�������������A��� ���#���+���'����!����B/��/=C;��

Page 109: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��/

�� !������� ���� ������!�� ��� ������ ��,����� �����������.���� �����

����� ��� ����� ������-��� 6,��� �,����� ���� ��!������ �����������

���!�������!�'� �� "���-3� ����������� ���� ���� ���������!�� �����

��-3��������� ����� ����������� ����"����-��� ����������'� ,��� �� "���-���

��� ���� ������������ �� ����"����-��'� ,��� �������� ����� ���� ����"����-����

��������"��:� ����� �� ��"�� ��������� �����������'� �� ��!�� ������3� ��������

�"����� ���� ����"��������� �� ���������� ������������!�� ����������� +� ���

����"���� � �/� "���!�� �//C� �� �C; ��������� ����� ��������� ���!�� ��

������������ ���!�������� ��� ��������� �,������� ������� ���� ����

�������������!������������� ����������������!"�����������!���������������

����"����-���� %���� ���� ������ � ����� !���� !����� ���� ����� ������ ����

�� "���������������1���/�///�������/�///��'����,"� ������������������������

��!�����!�������������<8%&�� �.��������F������/�B����)������� ������������

������� �������� �������CD���������� �� ���'� �� ��������� ���!�� �� ����"����-3�

�������� ������3� ���!�� ���,��!�� ����������� ��� �������� ��!�� ������� ���

���������!���������'����"� ���������!�'������������������������������

��������� ���!�� 4� "���� ����� ���� ��������� ���!�� �� ���� ����"����-3�

��������"����<��"����������������!��������"����-3������������'� ���������-"��

�� �������� ��������� ����� �,�� ����� �������� ���"��������'� ����� ������

����������������������� ��!������������������������������'��������������

������� "������������-�������!�������������������������������

<��"����� �� ���������� ��������� ���3� �� �� �� ��������� ��������

��������� ��������!�� ���������� �������"����� ���� ������� ������� <8%&� ��

���������"�����'�������������5��������������%�"����CF'����������8��,����

���'� �� ��� ������ ��������!�� ��������� �� �������� ���,"����

��������"��!�'�������������������"��,�����,������ ������������2��������������

��"����!�� ������� �������"���-��'� "��,� ������� ��������� �� %�"���� ������

�"��� A��������� ���� ������ � ���!������-3� ��������� ��!�� -�����

���������������������������������������������������������C;� �?��L����//C�������;�������CF���CD� �+++�)%A%��=�B��CF� �)��!�����0��C=/;'��������B�"���!���//C�

Page 110: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ���

��,��!���!���>��"����������//D���������������������������B��0�B����,�'����

���/�B�G��D��C/����,�CC���

���� ����� ��� ������ ������� ���,"����� ����������� ���������!�� �������

����������� ����!��� A������ ,�!��� ����������� <8%& �// '� ��� �� ?��������

%�"������<����������!����9����/��=�B=L<�������������/�������������������

��� ��2������� �� ������������ �����'� ��������� ����!� ������������� �,������

��������!�� ��2������� � ����� � ������� ������� ������ !����-��� � ������

�����������������,���?�����������"������������"�������������,��������

�����0;�i�0�������'��������������� ���������������������/�����*��

R.� ���� �� ���� �� ����� ����������� ���!�������!�� �������� �� ����������

",�������� �������������!��������������������������!���,����������������

���� ����������� ��� ������ �� ��-��� ���������� ���-3� �������� �������� ���

��������S�

.� ���� �����,� ,����� ��"����� ����� �� ��� !������ 1� ��� ��� �'� ����

��������� ���"�������� �������� ����� ������'� ������� ����� ,����� �� ���������

������������������!��������"��������������

� 5�������������������������������������0;�i�0�������� ������������������C�

������� �� ��!�� ��������� ������������ ����� �� ����������� ��������� "�,�

������ ���� ��������!�� ��������� ,���� ��!��� ���3� ������ ��������� ��

��������'� ������ ������ ������������� ����������� "�,� ��!�� �,������� A���� �� �

�����-���� ,����� ���� ������ �� ���������� ������� ������ �� ������������

���!����������

(�!��������������<8%&�����������������������������"������������������

����"��!�� �������� ������ �� �� �������"���� ������� �� ��"������ ���������-����

�������� ��� ���� ��� ����3� �� �������� ��������� %�������� ����!�� �������� �����

�������������)�������� ��!�������B/�"��������/�/����/�'�������������)������"���

������ ������������� ��� ������� ����� ���!���� ��������� �������������!�� ���,��

���������������������������������������������������������CC� �����*==�����!�!�O��"=���"�����1����������1!����"���=�01����������1�����1"��,�1���,1��������1����������1�1��!�1;1"�����"��//� �4������I������������(�"!���6�������B/������CFC��:'�&���-����������������%�"����6�������;�"��������//D'����!������D00=/�:���/�� �)�!���+++�55��0�=�/'�>)�5.��/��=�=F��

Page 111: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ���

������������ ���"�!"����� �������� 2������������� %�"������ )��� ���� ���

�����������������������!�������������!��������<8%&�/������"�������� *�R2��'�

�� 5������ ����������� ����!�'� ����� �� %�"����� ��� ����� ������ ������� ����

���������� �����"�2������ ����������� ������ R����������� �� �����S� �������'� ���

����� ��� ���� ���� �D�� i� D� ������'� ����!�� �� �������� ������� ���� �������

L�������� ���� ���� ������ � ���!����!�� � ������ ������ �������

2������������� �� ���� ����� �� ���� ������� ����-"3� �������� ������ ������ ��

���������������������!�'������� ����� �� �������������������3� ���"���

���!�� �������� ���� ����������!�� ���� ���������"��-��� ������ ����������

�,����"�S��A�)�������� ��!��������������)��� ��"��������.�������������

���������6�����������������������(����)�����/B:'������������� ��������������

������������,��������.������������������������� ��� �� ����������� ����

����"����� 5������� ����������� ����!�� ���� ��������� ������!������� �� ����

�;F*�

R���������"��� ������������������ ���������������������������!�������"���

����������� ����!�� � ������� ����� ,�������!�'� �� ����������� �� ���� �� i� ��

5�����������!��S�

.� ���� �����������3����P���'� �� ���������� ��������� ����,�������� ������

�������������������������������������������

� M�� ���3� �� ��������� �� ��� ��������'� �������� ������������ ���������

��������,�����������������"��!����������������"���-��������������!�����

���"���������� �� ����� ���!��� �� � �� ��� ������������� ����-����'� ��-"�� ��"���

������������������������������'��������������������,�������������������

6����� ��������� ��"����� ����:� �� ����� ���� ������ ��-���� ��"����!�� � ��������

�����!��� ?"��!�� � ��������"���-���� ������3� ���,� �� ��"����� ���"����������

4� �� ��� ��������3� ���������� �� ?��������� %�"������ <����������!�� �� 9���

�/�B=�F=L<����������P���������/�B������������������������������������<8%&�

)"��� ��������� 8������/������������� ������� ��������-��� ��������� ��������

�������������������!���������������������!������%�"���������������� ���'����������������������������������������������������������/�� �.��������������������������.��"�����+,�������0�"���!���//F������������������������ ���#���-��#�'����!����D����/=/����/B� �++� ��D/=�B��/�� �)��!����B;BC�=/�'�������.��"�����+,���D�"��������//F����

Page 112: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��B

,�� ����"������5������ ����������� ����!����������� ��� "����������� �� "���3�

�� �� �� ���� �!"����� �� ������ �� �������� ������������ ������� ������� �"�

�,�!�����

� >�����������������������������"����������3����,'� ��)���,��!��������

�,���������%����,��������������������������������

� �

����� �

Page 113: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ���

������"')�-�� ��� �����*���"�������0�"�� ���

K�����C�!����L����������

� A����'� ����� ���� �� ������������ �����������'� ����� ��� ����������

�CFC� ��'� ����������� ��� !��,������ ��2����� ���� �������� ������"��!�'� ������������

����� �� "������� �CCF� ��� �� ������ %��������� ��� ���� .� ���� ���"����� �� ��������

��������� ����������� ,���������� ���� �� ��!�"������ ��������� )���,��!�� ������

��!���*� <������������ 5������� %��� &������� �� <����������!�� 8��,����� %���

&������'�������������"���������8��,���������������,����������2��������,�����������

� .������ ��"�� ��,��� ������ �����'� �� �� �!"���� !������� �� �!������ ��

���������������������"��,�����������������)���,��!����!'���2�����'��������

���������� � �������������� ������ �� ��!������ ����� ����"���� 8��,����� ��

������'� ������������� �� ���������� ��� �������� -������� 2���������� ��

���"��-3� 8��,����� ��� "��������� ���������� "��,�� ��������� �� �������"��

�������������!�� 1� ����� ����� �� �� ������� 1� ���� ,��� ���������� �� �"� ���

��� 3� G� �� ��� ��,��� 1� ��"������ +��� ,��� ���������,�'� �� ������� �����,�� ����

��3��

� %���������"�������2����������������������������//���������!��%��������'�

��� ��'� ����������!�� ������� ����� �� �����,��� ������ ���������

������"��!�� 5��������'� ���������� ������ ��������� ��������-3� �� ��,��-3�

���������� ���!� ��� ��� "�������� 8��,������� ��������������� ���� ��

���,"�������� ��������'����!�������������"�������������������� �����

���������������2"����������������������������������,"��������2����������������

���������

� A����� ���������� �� %������"�� ��� ��� ����� �� �� ����� ��� "���3�

����������������������!�������"��,�����!������-����,������������"�,������'�

�������� ���� �� �� ������3� �� �!"����� 2���"������ 8���� ���� ��� �3� ������

�� "���-3� ������� ���� 8��,���� �� ������� �����!�� �����!�� �� ������'� ��

��������,���"��!��,�����"� �������!��������3����������-����,������"�,�

����-"�3� � �������� %�������� ��������� ������ � ����'� �,������� ��������

Page 114: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��0

�������'� ���������� ���������"��-��� ���!�'� ���"����� ������3� ��'� ��-"�� 1�

������8��,�����1���� �������������������!������������������������!��

�����,���� .� %������"�� ���� �"�� ���� ������ � ���� ��������� ����������

����� ����������� ������������ ���� ���,"����'� ������ 8��,���� �� � ���-�����

����������� ����� ������!���� �� �� ������ � �������� ��������� �!���������

������������ .� ������ ������� ����� ��3� ����3� ��������� ������ ������'�

���������� �� ����� ��"���������������������"��-������!�'�"�������� ����������

�������� ������ %��������� ��� ��� ��"�'� �� �"� �� ��-����� ��������3� ���,��

��"�,����!�� ���������� ���,"����� ,�������� ����������� ���!��� ?"��!�� �� �

��!�� ����� ���������� �� "���-3� ����� �!���� �� � ���� ������� �������������

?� ���� "���-����������������������������8��,�������������5������%���

&�������9���<�����������������������������������������!���������������

����������������������������������������������+,��"�,�.��"���+,���4�

��� ���!�"��� ������� �� ������� �� �"�� ���,"����� �������� ���� ����������

���������������������������%�������������������� ������������������"���"���1���

�������/�/����

� ?�� ��!�� ���'� �� ������� �� �"��� "��� �������� �������� ���� �������� ��

��������� 5��������'� �� 9���� <������ ,���� ����������� ����� ������ ������

��2������������ .� ���� �//�� ��'� 5������� 4��������� 9��� <������ ����� ����

������������ ��� ������ ���"����'� ������������ ����� ���-������� ������������

5��������4���������G�������������������������������"������������-������

����������������'����������"�����������������,�������������,��������������!��

��������-��� �� �������� 9��� <������� %���,��� ������ �����������

A!��������� %�"�������� 9��� <������� .� ���������� �� ������� 1� ��� ���� ��

�������� ������� 1� ���2������ %��������� ��� ��'� �� "��������� �//0� ��'� 8��,����

%"������ ���,���� ������ ���!������� ���� �������� ���� ������ ����� �

"�������������������������� "���-������������������������!�������!�'�

��"�� ����������� ���!������� ������� �������'� ������� ��������� ���������

������ ������� ��������������!�� ��������� ������� ������������ ���� ",����

�������� !������ !������� ��������� ������������� �� ��������� 5��������� ������

������!���������!����������������������8��,������9���������'����������'���

����� ���"��� �� ��� ���� �����������!�� ������� 5��������'� ����� ,�3� ���������

����������������,�������������"����8��,������

Page 115: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��;

� .�!��������//0����"����.��"2'�,������2�����������������������"���-��� �!"�����

."��'� ���������� )���������� K����"����� 9��� <������ �� %�������� 8��,�����

�������"�����������������������������������������8��,��������"��"����!����

����������!����������,��������������������"��,�����!��8��,�������������

��������� � ��!��������� �� ���� ����� +���� ��������� �� ������-3'� �� ������ ���

���-������ �����%����������������

� .�����������������1������������-������ �����%���������������1������ �,����

� ���� �������� ��� ��-������ ��������'� ���� ��!��� � �����-���� ��������3� ���

�������� ���������� ������������� ���,"����� �� ���������� �� ���� ���������

!�� ����"���������5����������%����8������)������9���<�����'���������,�������

�� �//0� ��� ��.������ 8��,���� ������� ���� �� �����"�������������� �� !��,����

���������������!�2"��������������������������������5����������)��������'� ��

����� ������ ����� ��,����� ������ ��������� �������������� �������� ����

�������'�������!��� ����������������������3���VV+����A�������������������

���"� ���� !����� �� ����� � ��,������� ��������� �� ��������������� ������� ��

������� ���������'� ����� ������,�� ���,�� ������ �� "������ ���������� �"�

������!�����������������"��!��5����������A����� �����'� �����"������������

�� ���� ��2����� �������� ����� ��!"����3� �� ��� ���������� �������� �����

���������� ���� ����������� �� ����������� ��������� �� ����-��� ��������

����,������!�*� �������!��� 5��������� �� ���� � ���� ���,�� �� ������ ���� �

�����������������!����������"����,���-����������8��,������

� .�����?��"�����.���������8�����!��)�����9���<��������2�����������

�� ������ ������ ������������� �,����"�� ���� ������ ��� ���������� �� ����� ��

�������� ��������� ����"������!�� ������� -������� "�������� ���� 5�������

4��������� ��� ��������"�� �����3� ��� ���� ��1���,���� K�����4������� 6K����� �2�

.����%������:����������!����3��!�"��������!�����������-�����������5�����������

��� ���� ������������'� � ��!"����������������������� �2������%��������� ��� ��� ��

"�����5��������4��������������//�����

� K����4���������"����������//;���������� ��������'������������������������

����������� �"����� ���� �� ��,�� �� 9���� <������ �� ��� ����� A���������� ���

�������� ������� �"������-3� ��� ���������� ���� �� ������� ����������

���������� ���!� ���� 8��,����� A!������ � ���� ���������� 5������� 4���������

Page 116: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��D

��!�,�� ���� �������3� �� ������ �������-"���� ������������ ���"����'� ,��

��������-��� �������� ���� � � ���� ���� ��� ���� "����'� � ������ ���������

�����������'� ���������� ���� �� ����� ���-���� 5���������� %�� ���!��'� ����������

����!�� ��������� 72�"�������!�7� ���!�*� 5�������� )�����!�� 6M�����"� &��������:'�

������,��,����-������������������������'������������������,�����������������"��

������"��-��� ��� ��� ���������� ������'� ������ ��!��,�� ,�3� ������!������ ��

��������� ����������!�� ���������� �� ����� � �����-���'� ,����,"������

������"��� ",�� �� ����� ����� �������� ���������"���� 4������� ���� ���,��

��� "���3� ���������� � ������� ������'� �� ��������� ���!�� ��������"��� ,���,��

������!��� �� ������ ������� �������'� � � ���!���� 1� 8��,���� ,��,�� ���"������ ���

������� ���� �� �� ��-���� ������������ ����'� ��������� �� "���-3�

�������������� ���� �� ������� !������� ��"�� ���������� ���������� �� �������������

5���������� .� �������� ������-"� ���� �����,�� ���������� ���������� ����������

8��,����� �� �������� ������������� �� ��!�� "����!�� �� � ���������

��������������� M���� ��� � ��'� ����� �� �� ��������� ��"����-��� ��� ������

��������� �"� �� ������� ���� �������� �� ��������� ��������� �������� ��

���������� ��������� ���� ������������ �� 5���������� K���� 4�������

�������������������� ���������������� "���-��������������������������

�������������8��,���� ������� ��������'� ������������ 2���������������������

8��,������ �� ����� ������� ?� �� ������� 1� ������ K����� 4������� 1� ����,��

��������������������-������������������������"������������5��������'��

�����!�"��-����������������,�����������������"�,��!�"�����������������������

��������� 4������ �� "�� ������ '� �� �� �������� ��-3���������� � �������

��������5��������� ���������,����������8��,��������������������-�������

����������������������!3����������������

� .� ��"�� ���������� �,��� ���� 8��,����� ��� ������� �2����� �� ��������

������������� ���,���,�������� �1����������K�����1����������������������������

� . �����������������������2������,������!������������������������

5�������� 4��������� ��1�B� ���� �//D� ��� �� )�� 4����� ������������ ��"������� ��

������-��� <����������!�� 8��,����� %��� &������� �� -����"�� ������� 4��������

��������� K����9�2"�������5�������� A�������!�� ���� %���&��������� �������

.��������� 4�������� >������� %��� &������� 6&??#� 1K?9:� ������� �"���

Page 117: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��F

��������� ���������� �������� .� ����� �//F� ��� &??#� ���������� 5����������

4�������������������-������������������������'� ���������!����������������

�����������������������!�����������5��������'���������������,������������

�������������2���������������������������������"�������� ���������8��,����'�

��������� �����!�� ��"�!����� ������� ��������� ��� 5���"���� 8��,����'�

�����������"��5������%���&�������9���<������������������������//C����

&??#��������������������������������������������

� .� ���� �������� �� �� ,���� �����-3� �� ����'� �� ������������ �������� ��

����������"��������������������2����'������ ��������"�������!���������������

�������'���������������������������%���������!�������,������� �����������1��

�� �� ������ ��������� 1� ��������� �� '� ������ ���� ���� ������ ���2�������

����9�����%����������������

� .� ,���� �������������� ��!����� �������� ����� ���� ��������� �� ��

-������-���� �����,�� �������� ��� ��-����� �����,� ���� �������'� ����� !��,��

���-������ �����%������������������������������"��'� ������������������������

9���<�������������������������������������������������'���� "����������

����������� �� ����� �� ��������� ��� �����'� ������ ���� �� ��� !���'� �����������

����������'�����"������������������������2���������������������������%������"��

�������

� .� ���� �����,� ������ �� 4������� ��� �������� ���� 5������� 4��������� 9���

<������%��������������,��'�������!��������������D�����//C����.����������������

����������1������%���������������1�������������3��� "���-���8��,����'������ �

��������������"����������������������������������������'�����������������

���� ��� ���!�� ��������3�� %�������� ��� ��� ,��� ���� ,�3� ��������� ���� �����������

�������������������-����� �����%��������������������,���������������-��'������

���!��� %������ ��� �,������3�B������/�/� ��'� ������ ���� ��"��� "����������"��

��������� ��������� ��"��������� �� ���"���������� 9��� <������ �� ������

������������'� ,�� ����3� ��������������"���-��� �� �,��� ������ � %�������������

��'� �0� ������� �/�/� ��� ?��� %������� ������� �������� ������ �� ���2������ ����

9����� ��!�� %��������'� ����� �������� �F� "���!�� �/�/� ��� L������� ����� ����� �� ����

�����,������������������������������-����� �����%��������������'���������������

�������/�/����

Page 118: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��C

� .��-����'�������-3�8��,����������!�����������������"��!�������������

5��������'�����������������������������,"� �������"�������"�'�,�������������

�����"��������2������������������������������������"�������������8��,������F1

�C�"���!���/�/������+����"������)��������A�,�����������"�������"�����������-"�"�'�

�� �� ��������� ��"����-��� ����� ��� ���������"��� � �������!���� 5��������� ��

���������� �� ���� ������ �� �������� ���������� 8��,����� 6���������!�� ��

������� ����������� ���� ������ ��� ������� �����:�� .�� ��������� � ���2��������

��������"�� �����'� �� ����� ���������� ��"������� �"��� �������� ��2���� �������� �����

������3� ���� ���������� �2������ ���������� �� ����� %��������� ��� ���� .�

�������� ������������� ����� ���3� ��������� ��������� ��� "��������

����������� ���!'� ,�� ���� ��������� ������� ��2�3� ��� )���,��!� �� �������'� !���

������ C0Q� � ����� ����� ��������� ����� � ���������"���� >,����"�� ������

5��������� ����� ���3� ������� ������� ��� ��2������� �� ���������� ����,������'� �

����� ���������� ���������� ���!'� ��� "����� �� � ��������� ������ ��

������������8��,������?��������������� ������������������!��������������&��!"��

���������������� "���-����������������"�����,"��������"��5�����������������

���������� ��� "��������� �������� �!��� ������ ������������� �� ���������

A������ ������� ��"�� ������� ��!���3� ��������� �������� ��"�� ������ ��

����������������������������,"��������������������������������������������

��������������������!�"��������������

� %�����-������ ����� %��������� ��� ��� 8��,���'�������� ���� �����,� ���������

� ��� �������'� ���� ���� ,������ ������������ ����������3� ��������� �����

������������ ������ �������3� �� ���-�����3� ����������� ����'� �� ���� �����

�� "���-�����������"���6�������������������������������� �����!�������!����

������� �������� ���!� ��� ��������� ���!"���� �� ���� ��������� ,�����-3� "�,�

������������� 2���"����� ����!��� ������"��-��:'� � �� �� ���������� ��������

��"�� ������ �� ������������� ���������� ����-"������ ���!����� ������.� ���� �����,�

������"�������� ����-������������3���,��������������"��,������������!����

"�!����'�������������������������"�������������

� M������� �������������� ������������������������/��������������)�����

$�"�������'� ��� ������������������������ ������ � ������� ������ �� ���� ���� "��,���

���!*� 9����'� 8�����'� 9������'� L������ ��� %�"���� 6������� ����� ������ ����������

Page 119: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��/

���!:��4������������,��'����!�������������������"�2����3�����������

���!�������������"���������������������������*�������������������������!��

�����!������,���������������������������!������� ����5��������",��+,��!�������

��"������ ��������� ������������ �������� ���� 8��,����� &����� �� ���� �����,� ��

���������� ����������� ���� �� ��������P� �� ����� ��� ������ ��� �����������

"��,��������������������������������

� 9������-������������������'������������"���������������!��������������

�����������8��,�������������,���!��,�������!�����������������'�����������1�

����������� ��������� 1� ��������� �� ����� ������������ ������3� �"� ���,���

�������������� �����,������������&�"�������������������������-3����������

.��"����� (������'� !���� 1� ���� ��� �� �������� 1� ��,"������ �������� ���� ����� ���

�������"��� !����'� �� �������� ����� ���� �������� �� 3� ���� ������ ���������

������������ ��������� ����,��������� 8�� �� ����� !����'� ����� ��-"�� ���� � ��� �"����

�����'� ������ ��,��!��� � �� ����� ������� �� <������'� ������ �������� �����������

�����,����������������� ������,�����������-�����������5����������

� . ��� ����� ��� ����������� ��������� ���� ��������� ��� 8��,������ �� ��!��

��"���������������������������<�������,�����"�������+����"�������2�������9���

<������ �� �������� ���,"�'� ����� ��,��� ���� �;1�D� �������� �/��� ��� �� +����� ��

8������� 4��� ���� !������ ��"�� �� ��������� ���������� ��������-��� ���������

������"��!�� �� �������� ����� ����� �� ��������� �� ���� ���� ����!������� %��

�������'� �������� �� ��������� ���������� ����� ������� %��������� ��� ��� ��

���������������!����������-����%�����!���1����������������"�������2��������������

�����"��������2����������+����"���'�������������� ������"������������������-3��

L����������2�������"�����"��"������������"����������������������9���<�����'�

�����5��������4��������'������������!��8��,���������������������������,��

,������ ��!���������!�� ��������� �������� ������"��-��� ���!'� ,������

������������!�� ������� ���� ��,��������� ��"�� 8��,����� �� ���!�� ��������

����,������!�'�������������!����������������������!������-����,��������

"�,� ��"������� L�"�� �����,�� �"���� ��2"������ ��� ���������� ��,���� �������

8��,������ .��"�� ����� ��� �"��!�� �������� �� ������"���� ���������

���������� �������� �������'� "������ ���������� � 5��������� 4���������

�����������������������������'� ���"���� ������� �� ������������ �����-���

Page 120: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ���

���������5����������9�����������,�������������������������������/������

����������������������������������������������,"�������������������

� 9��� ��� ��������� �� +����'� ������� ���2������� 9��� <������ �� ��������

���,"�� ��,��� ���� �C1�/� �������� �/��� ��� �� (��!�������.��"����� (�������� %�����"��

��������� ���������� �� �����"������ ����� �� �� ������� ���� ���2�������� ���� ����������

�����"�� ���"����'� �� ������� �-���� ��������� � ����� �������� ���������"�'� �� ��

��������� ��"����-��� � �����������!��� ���������5��������� ���������"��� ���

�����������'������� 1�������������,�1���������������3������-������������

�������� !����������� �� ����� ���� �� ��"��-���� %�����-"�"�'� �� ��"������ ��

�������������������������������3���������������������!������A������

������� ��"�� �������� ��!���3� ������� ����������� �������� ���� �������'�

��,�����'� ���"� ��� �������� ����� )���� ������� ��-����� �� � ��������� ��������

���!3� ��� 5��������� ���� �������� "�,� P����� ���������� ������� ��������� .��"��

8��,���� ��� �� ��"����� ��� ������ ,������ -�����!�� ��������� ��������������

��������������"��-��� ���!��L�"�'� ���"� �����!����3��� ����������� �����

���5�������������������������������������������������������!��;�����������������

����!�� �����-��� ��� �����,�� ��������� ������� 7���!� �����-���� ,����7��

4�����8��,����������������������'�����������'������������"�����3�����

������� ��"�!� �"� "����!�� ��������� ������� ��"� �� ���������� ������"����

5���������� 8��,���� ����� ���� �����3� �� ������� ���� ��,�������-��'�

�����,��� ������ �������� ��!�� �� ������!������ �������� ��!����� ���,����

�����'� �� ����������P�������� ������� �"�P3� ������ ����,�"�� ���5����������

��������� � ������������� ���� 6������������� !������ �����'� �� ������� ������

������� �����!�T� ����������������� !���� ������� �� �������� ������-����-��� ��

���� .��"����� +,�T� ���������� ��� �������� ��������� �������� ��� ���������� ���!�:�

������ ����������� ���� ��� 8��,����� L��������� ���2�������� �����"�� ���� ���

5�������� 4��������� �� ��������� ���� ��� ����������� ���������� ����������

�� "���-3��������������������������� ��� ��������� ��������������������

8��,�������������������������������������5�����������

� .����"��������������������������������������������"�����������������

���"����� � +����"���'� +����� �� (��!����'� �� ��� ��!"��������� ������� ��� �FB� 6�/�B:�

��������� ���� A!��������� %�"�������� 9��� <������ �;� �������� �/�B��� ��

Page 121: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ���

�������R�����,����������'�,��<����������8��,����%���&���������!����"�

��!���3� ������ ���������� ��"���� ��������� ���� ���������� <������S� �B� ��������

�/�B��'�5�������4����������������������������%������������0����������������!�

�����������������5�����������������������������!�����������������"��!���+���'�

����� ������ ��������� ����,���� ��� 5��������� ���������� ����� 2�!�����

������������� �� ������-"����'� �� !������ � ���� ��,�������-��� ������

������������ ��������� ��"����-��� � ,���������� ���� ����"��-��� ����������

5��������� �� ���� %���������� ���������� ���� ���� � ��!������ ���,���� ������

���������!�� ���� ������������ ������"��� 8��,������ L"�!��� ������ ������ ����

��������� �������� �����'� ����� ����� ������3� �������� �� ������� 8��,������

����� ���!'� ,�� �� ����� �������� ���� ���� A!��������� %�"�������� ���

���������������������"������������������������������"��������;0������ �����A�

��"������B�����������������������������������������+,�����������������������

���� .��"����� +,��� ?�������� +,� ��!�� ��� �����3'� ��-"�� �������� ���� ��� ��

���������� ����� �� ������� .����!� ������ ��!�"���� ������� ���� ��������

�,������3'������������'� ��+,�������������������������������,������

� ������ %��������� ��������"�� ������ � ������3� ������� ��� ���������� ���!�� �

�,������� ��-���� ��������� ��� ���� �������� ���������� ������� ��� �������� 6����:��

A���!���"�� ������ � � ������� �����!�� � ���������� ������"��-��� ���!��

������������B0�����B�"����,'���� "������������������!������������"��'�!���

��� ���� ���� ����� �����!�� �����,��'� ��-"�� ����� ����� ���-����� R�"� �����

�������� ���� ���� ������S�� .� ,�������� ����������� � ���0� %��������� ��� �0�

������� ���� ��������� �,������3'� ��� ������ 8��,������� ������� �� � ���������

�����������!�����������!���

� %�������� ���� ������� �� ����� ��� ������������� ��� ���!�� ���������� ������

5����������������!�������'����P���������/�B��'������������������������%��������

��� �;'� �����!�� !������� ��"��� ����� ����������� ��� ��������� 5���������

�������!�� �� ������������� ���"������ ����!�� ������������ R��"�!�� ������

������������S� �� ������� ��������� �� "���-��� ����������� ���� ���� ���

������� ��������� ������� � ��������� �� ������� ���� 8��,���� �� ������-����

��������� ���� ����� ����� ����'� R������� ��������� �� ��������� ���������

�������� � ������������� �� ����������� ���� �� ��"��-��� ���������� 5��������� ��

Page 122: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ��B

%�����������������S��A!����������-������!��%��������'��������������������������������

���� �,������� �����3� ����� �������� ��� ��������3� ��������������� ������ ��

2������� �������� ���� �����'� ������� ��� �������� %�������� ����!�� �������� ,�����

�"� ������ ��� ������� A������� %������ )������.��"����� +,��� >����� ��!�� ��������

����� ,�3� ��������� .� ������� .��"����� +,�� ��������� ������� ������� ,�����

������ �"�P3� ���� � ������ ����� ��,���� � ������� �����'� � �����!�� ��������

��������� K��,�� ����!�� �����!�� ���� ,���� ",�� ������!�� ������3� ���������������

������'� ������ 8��,����� ������ ��� ������ ���� �����!�� ���,�� � "�����

����������������-�����������������5������%���&�������9���<���������

������'� �����!�� ���� ������� ���� ���������������'� ����������������������������

��!� �� ��-���� �� ������ �� ��������� .� ���������� ��-����!�� �������

�������"���-��� ������ 8��,����� ,����� ��!�� �����3� ���� ��� ����!�� ������

5���������",�����,�������������������!�����-����",������������������>�����

������ ����� ����3� ����������� M�-"�� ���� ��� � ��� �� ���-��� ",�� �� ��-���

�������-"�����������������'�� �������������������������������������������,����

��������>������������������������'���������������������������������'���������!��

��!���� ������� �������"���-��� ��� �"� ��� .�������� ������� ����� ,�3� ������ �

���������������������>�����'����!"����������������������������������'��������

������� �,����������� %�������� ������� �� ����� ��� �������� ��������������� ��� ����

������������������!��������������������

� ������'� ��� +����"���'� +����� �� (��!����'� ���2������� 9��� <������ ��

�����������,"����,��������;1�D������/�0������(�����"���.� ���� ���"����������

����� R?��"���� (�����"��S'� �� ������� �"��� ���� ������������� ���-�����

������������ ��� �� �������������� ������ L��������� ���2�������� ���"�� ��

������������ ,���� ��������� ���"���� ��2����� �������� 5��������� �����������

���"��������� �,������ ���������� ������ ���-��������� ��"������� ����,�����

��������.����"�����������������-"�������������"��������������'������������'�

������ �� ��"������� ��� ������!������ ��� ��!����� ���,���� �� ���������

!��������� �� �������� ���� �������'� � ������� ������ � ��������� �����������

����������������!�������������������,����"����!����'�!�������������� ������

.� ��������� ��������� �������� �������� �"��� ���������� ������ � ��������������

��������� 5��������� ���������� ����� �������'� �,���������!�� ���� �� �������

�����������������%���������������� �3��������������������������������������

Page 123: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

� ���

���� ��������� � %����� ����� �����3� �� �,������� ���� ���������� ���������

���� ������������� � ���� ��� ���!�'� ��-������ ���������� � 8��,������ ��

����������������������!���������������!������,���!���������������������

.���������� ���"������!�"��-��*������������8��,���������������������

����,������ ���"������������������ ��!���������T� ��'� ���� ������8��,�������

����������� ��� ��������� ����T� ������� "��,� ����� �� 2��� ��������

�������� ���� ������� 5�������� 4��������T� ������-��� ����������� ������ � ����

�������������!"������ ��"�� �������������������'� ����������������!���

������� R?��"���� (�����"��S� ����� ������ ��� ������!�� ��������� �

�� "���-��� �!��� �� ��� ������ ��� ��������������� ���"������ .��� ������ �

������ ��� ������������ ��� ����������� ��� �0� �� �;�� %�������� �������

������������L����<���������������5��������� �����������2��"��������!����������

�� "����� ��,���� .� ��������� ��������"����� � ����"������ ��������� ����

8��,����� ����������� ��������� �������� ������� �� ���������"��-��� ���!��

��������� �� ������� �����!�� �����!�� �� ����'� ,�� �����3� ���� �������� ��� ��

��������/�;���%���,�������������������������� �3������� ������������������

�����������-�������������!�����������������BC�9�!�"��������A��������������

������� �� �������� ������� �������� �������� �� �������� ������ ��� .��"�����

+,���.� ��������� �������� �������� �� ����� ,���,�� ������� ���� ���� 5�������

4��������� �� �������� ��������� ������ � ��� �������� ������ ��!������ �� ����

�����������������������

� .�������� ��� �������� ������ ���������'� ����������� ���������'� �������

"� �� �� ������ ��,��� �������� �� <������'� �� ������� ����,������ G� ��������"���

����!������� ����"������� "����-��� �,����� ���� �� ,����� ��,��� ��� ��� ����������

���!�� ������������� �����"�������� �� ��� ��!����� ��������� ��,��� ����������� ����

���������-��� ���������� ��� �� �,"���� ��������� ��� ����� ����"���������

!�� �������������������������,������

�����

Page 124: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

Adam Bodnar – doktor nauk prawnych, wiceprezes Praw

Danuta Przywara –

– doktor nauk prawnych, profesor w Instytucie

– koordynatorka Praw

Lenur Kerymov – koordynator

– prawniczka w dla

i

– koordynatorka Procesu

Praw

– koordynatorka w Polsce

– koordynatorka

doktorantka w Instytucie Prawnych aplikantka

adwokacka w

Page 125: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe

– doktor nauk prawnych, adiunkt w Instytucie

Prawa i koordynatorka

– doktor nauk prawnych, docent w Instytucie Prawa

Page 126: Prawa człowieka – współczesne wyzwania międzynarodowe