NEM ALMA

BİLMENİZ GEREKEN HER ŞEY!

PRATİK BİLGİLER

13,6 g

9,4 g23,0 g

+25 ºC +10 ºC

2

Optimum oda iklimi, sadece konforun değil,aynı zamanda neme karşı hassas mobilyalarındeğerini korumasını ve nem hasarları, küf man-tarı oluşumu ve korozyona karşı koruma sağla-manın da temelini oluşturur.

Bu iklim koşulları için iki faktör belirleyicidir:Oda sıcaklığı ve bağıl nem.

Yukarıdaki konfor diyagramının 3. sayfasındagösterildiği gibi, % 40 ila 60 arasındaki bağılnemde 20 ila 22 °C’lik bir iklim aralığında ken-dimizi en iyi hissederiz. Bu değerlerin dışındakiiklim değerleri, çoğu insan tarafından rahatsızedici bulunur.

Ayrıca çok yüksek nem nedeniyle çeşitli hasarlaroluşabilir. İlk anlaşılan uyarı işareti çoğunluklanemli giysiler, küf kokusu ve duvarların lekelen-mesi (küf lekeleri) ve bodrumlardaki patatesle-rin küflenmesidir.

Örnek olarak küf mantarının % 70 ve pasın % 60nem oranından itibaren oluştuğunu biliyor muydunuz?

Nem, ayarlama yapılmadığında iç mekanlardaciddi şekilde dalgalanma gösterebilir ve kendibaşına nadiren optimum değerlere erişebilir,fakat bu aynı zamanda mevsime ve dış mekan-daki iklim koşullarına da bağlıdır.

NEM ALMAÇEŞİTLİ SİSTEMLER VE BU SİSTEMLERİN KULLANIM OLANAKLARI HAKKINDA PRATİK BİLGİLER

Havanın su buharı içeriği:

25 °C hava sıcaklığında, bir metreküp hava maks. 23 gsu alabilir, bu da % 100 nemekarşılık gelir.

Bu hava, soğuk yüzeylerle temas sonucunda 10 °C’ye kadar soğuduğu takdirde sadece 9,4 g emebilir.

Bu durumda fazla nem, daha soğuk yüzeylerde yoğuşarak suya dönüşür.

Oda sıcaklığının oda havasının su emme kapasitesi üzerindeki etkisi

Oda sıcaklığı 25 °C 20 °C 15 °C 10 °C 5 °C

ÖRNEK 1Bağıl nem sabit

Bağıl nem % 80 % 80 % 80 % 80 % 80

Havadaki su miktarı 18,4 g/m³ 13,8 g/m³ 10,2 g/m³ 7,5 g/m³ 5,4 g/m³

ÖRNEK 2Su miktarı sabit

Havadaki su miktarı 5,4 g/m³ 5,4 g/m³ 5,4 g/m³ 5,4 g/m³ 5,4 g/m³

Bağıl nem % 23,5 % 31,3 % 42,1 % 57,5 % 80

NEM –MUTLAK BAĞIL

-20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25 30

mut

lak

nem

g/m

³

30

25

20

15

10

5

0

3

26 °C

24 °C

22 °C

20 °C

18 °C

% 0 10 % % 20 % 30 % 40 % 50 % 60 % 70 % 80 % 90 % 100

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

GERÇEKTEN ÖNCE TEORİ

Sıca

klık

KONFOR DİYAGRAMI (Leusden ve Freymark’a göre)

konforlu hâlâ konforlu Konforlu değil, kuru veya nemli

Bağıl nem

Odalarınızı optimum düzeyde kuru tutabilmekiçin nem konusu hakkında temel bir bilgiye sa-hip olmak faydalı olacaktır. Hava, sınırsız mik-tarda su alamaz; bir doyma sınırı, yani havadanmutlak olarak alınabilecek bir maksimum su bu-harı miktarı söz konusudur; bu, metreküp havabaşına gram su cinsinden belirtilen mutlak nem-dir.

Buradan yola çıkılarak, havanın mevcut sıcak-lıkta mutlak olarak maksimum düzeyde alabile-ceği su buharı miktarına oranla havadaki ger-çekten çözünmüş durumda bulunan su buharımiktarı olan ”bağıl nem” tanımlanır.

Yani oda havası örneğin % 50 değerinde bir bağıl neme sahipse, bu havanın içinde, güncelsıcaklık için mümkün olan maksimum su mikta-rının tam yarısı çözünmüş demektir.

Önemli olan sıcaklıktır

Yani havanın su emme kapasitesi her zamanmevcut hava sıcaklığına bağlıdır. Hava ne kadarsoğuksa o kadar az su alabilir. Bu durum, 2. say-fadaki tabloda beş sıcaklık değerinde gösteril-miştir.

1. örnekte, bağıl nem her zaman sabit olarak %80 değerindedir, bunun tersine, havadaki bunakarşılık gelen mutlak su miktarı, sıcaklığa bağlıolarak bariz bir şekilde dalgalanma gösterir.

2. örnekte, havada mutlak olarak bulunan sumiktarı her zaman aynıdır, bu nedenle sıcaklıkdüştüğünde bağıl nem de giderek artar.

Korozyon, çürüme veya küf mantarı oluşumu-nun asla havadaki mutlak su miktarı tarafındandeğil, sadece bağıl nem tarafından kolaylaştırıl-dığı düşünüldüğünde, bu, herkesçe bilinenkarmaşık bir konudur ve hatta daha da karma-şıklaşır.

Sadece bağıl nem mutlak olarak ilişkilidir

Yani 2. örnekteki 5 °C’lik oda sıcaklığında ve5,4 g/m³’lük bir su miktarında küf tehlikesi oluş-turan ve metallerin korozyona uğradığı % 80’likbir bağıl nem söz konusu iken, aynı su miktarı25 °C’lik oda sıcaklığında sadece % 23,5’lik birbağıl nem değerini temsil eder ve dolayısıylaoda sıcaklığının çok kuru olmasına ve bununlabirlikte solunum yollarının tahriş olmasına ne-den olur.

Küf mantarı ve paslanmanın oluşma şansı, odahavasında 5,4 g/m³’lük aynı miktarda su bulun-masına rağmen bu iklim koşullarında hâlâ müm-kün değildir.

Yani her zaman önemli olan sadece bağıl ne-min kontrollü bir şekilde ayarlanmasıdır. Ha-vadan mutlak olarak ne kadar nemin çekil-diği değil, sadece ne kadar bir bağıl neminetkin olduğudur!

Bu fiziksel ilişkilerin temel olarak anlaşılması,çözmek istediğiniz sorununuz için etkin bir nemalma çözümünün uygulanmasında belirleyicifaktörlerden birini oluşturur.

Bağıl nemin insan vücudundaki-biyolojik etkileşimler üzerindeki etkisi:

Bakteriler

Virüsler

Küf mantarları

Akarlar

Solunum organlarının enfeksiyonu

Alerjiler, astım

Korozyon

Gösterimler, Scofield-Sterling diyagramını temel alır

Sağlıklı ve hoş oda nemi

Biyolojik organizmalarınve insanlarla veya ortamlaetkileşimlerin oluşması

4

Nem almayla ilgili iki yöntemi tanıtmadan öncebir miti açıklığa kavuşturmamız gerekiyor:

Isıtmak daha sıcak hale getirir, daha kuru değil

Isıtmak, kesinlikle nem alma yöntemlerindenbiri değildir! Aslında sıcak hava, soğuk havayagöre daha fazla su alabilir. Böylece, aynı su mik-tarında oda sıcaklığının arttırılmasıyla önce ger-çekten bu sıcak havanın bağıl nemi düşürülür.

Fakat hava ne kadar sıcaksa, üzerlerinde nemintekrar yoğuştuğu o oranda daha fazla soğuk yü-zeyle çevrilir. Çünkü sadece havanın ısıtılmasıylanem ortadan kalkmaz, havanın su miktarı aynıkalır.

Yani oda havasının içerdiği nemi sürekli olaraketkin bir şekilde çekebilmek için teknik çözümolarak sadece yoğuşma veya adsorpsiyon yo-luyla nem almak söz konusudur.

Yoğuşma mı, adsorpsiyon mu

Piyasada, soğutmalı nem alma cihazı, nem almacihazı veya Peltier nem alma cihazı olarak sunu-lan tüm cihazlar yoğuşma prensibini temel alır.

Bunun rakibi olarak adsorpsiyon nem alma tek-nikleri mevcuttur. Pek çok yerde övgüyle bah-sedilen granül yöntemi de bunlar arasında yeralır, fakat bu yöntemde gerçekten hissedilir, sürekli nem alma, sadece sıcak hava rejeneras-yonlu elektrikli cihazlar, daha bilinen adıyla ad-sorpsiyon nem alıcılar aracılığıyla sağlanır.

Önemli olan tekniktir

Pazarda bulunan bazı cihaz tanımlarını çeşitlen-direcek olursak, genelde bu iki cihaz grubun-dan biri söz konusudur ve bu cihaz gruplarınınadı, kullanılan nem alma tekniği hakkında bilgiverir.

Granüle hariç elektrikle çalıştırılan tüm cihaz-larda yöntem aynıdır; yani istenen nem seviye-sine ulaşana kadar sürekli olarak daha nemliolan oda havasıyla karışan kuru havayı tekrarodaya verecek şekilde, cihazın içinde nemini almak için ortam havasını nem alma amacıylavantilatörle emmek.

Ancak iki cihaz grubunun nem alma yöntemi,kullanım alanları ve sınırları ciddi ölçüde farklı-dır.

Yukarıdaki şekilde, granül aracılığıylapasif nem alma için kullanılan tipikbir yeniden doldurma poşeti gösteril-mektedir. Bu tek kullanımlık poşetler,genelde oda havasındaki nemi ad-sorpsiyon yoluyla çekebilen kalsiyumklorür gibi güçlü higroskopik kurutmamaddeleri içerir.

Bu tür çözümlerin fiyat/performansoranı, sıcak hava rejenerasyon özelliğine sahip elektrikli nem almacihazları ile karşılaştırıldığında sonderece kötüdür.

Kurutma maddesi poşetleri geneldeayakkabılar, elektronik aletler, valizler,çantalar, hatta ilaçlar için nem hasar-larına karşı taşıma koruması olarakkullanılır.

ÇİĞLEŞMEEŞİĞİVE HİGROSKOPİ

NEM ALMA YÖNTEMLERİİKİ TEKNİK – TEK HEDEF: YÜKSEK NEMİN KONTROLLÜ ŞEKİLDE AZALTILMASI

5

% 30 b.n.% 20 b.n.% 10 b.n.% 5

5 10 15 20 25 30

% 50 b.n.40 °C

30 °C

20 °C

10 °C

0 °C

% 70 b.n.

% 100 b.n.

YOĞUŞMA3. sayfadaki doyma eğrisinde gösterildiği gibi,havanın su emme kapasitesi sadece bu havanınsıcaklığına bağlıdır. Sıcaklık ne kadar düşükse,hava o oranda daha az suyu bağlayabilir.

Peki suyla zenginleştirilen hava, örneğin dahasoğuk bir yüzeye çarptığında aniden soğudu-ğunda ne olur?

Bu durumda, % 100 bağıl nemin doyma sınırıaşılır, hava, fazla nemi artık taşıyamaz ve sonuçtadaha soğuk olan yüzeyde yoğuşarak suya dö-nüşür.

Havanın da buharını boşaltması gerekir

Su buharı bu sıcaklık sınırında yoğuşarak suyadönüştüğü için, bu nokta çiğleşme eşiği olarakadlandırılır. Bu olayı, yazın üzerinde yoğuşmaoluşan soğuk cam şişelerden veya kışın buğula-nan pencere camlarından ya da duş alırken bu-ğulanan banyo aynalarından mutlaka bilirsiniz.Sisli sabah çiyi de nem açısından doymuş soğukhavanın görünen bir belirtisidir.

Yani su soğuduğunda daha az su buharı alabilirve fazla nem, daha soğuk yüzeylerde yoğuşur.

Nem alma cihazları, akan havayı çiğleşme eşiği-nin altına kadar soğuttukları ve havada bulunannemi yoğuşma yoluyla soğuk bir yüzeyde çek-tikleri bu fiziksel prensibe göre çalışır, bu ne-denle soğutmalı nem alma cihazı olarak adlan-dırılırlar.

Soğutmalı nem alma cihazlarının piyasaya su-nulan modelleri, soğuk kompresyonlu nemalma cihazı olarak adlandırılan, kompresör tek-nolojisine sahip güçlü nem alma cihazlarından,enerji ihtiyacıyla birlikte etkin gücü de bariz birşekilde düşük ve enerji bilançosu önemli ölçüdedaha kötü olan son derece kompakt Peltier nemalma cihazlarına kadar geniş bir yelpazede yeralır.

ADSORPSİYONNem alma cihazları çiğleşme eşiği temelindenem alırken, adsorpsiyon nem alıcılar soğurmaprensibinden faydalanır. Bu teknikte, havanınsuyunu almak için nemli hava ile higroskopikbir soğurma maddesi arasındaki buhar basıncıdüşüşünden faydalanılır.

En iyi durumda sadece çok küçük kap iç bölüm-lerinde kurutma için uygun olan nem alma gra-nülleri de bu kategori içinde kabul edilir.

Granüller – sürekli çözüm için çok iyi değil

Bu poşetlerin orijinal ve temel kullanım amacı,neme karşı hassas malların nakliye sırasında ko-runmasıdır. Bu küçük poşetleri çantalar, elektro-nik aletler, ilaçlar, hatta giysilerle birlikte nakli-yenin bir parçası olarak herkes bilir.

Dolayısıyla granüller, nem alma cihazları içingerçek bir alternatif olamaz. Ayrıca granülün re-jenerasyonu söz konusu olmadığından ambalajiçin düzenli olarak taze granül poşetlerinin satınalınmasını gerektiren tek kullanımlık pahalı birçözümdür. Kurutma maddesi, bir sünger gibihavadaki suyu sürekli emer ve tamamen emdik-ten sonra değiştirilmesi gerekir; bu, uzun va-dede son derece pahalı bir yöntemdir.

Sıcak hava rejenerasyon özelliğine sahip cihaz-larda farklı şekilde davranır. Bu cihazların içinde,kurutma çarkı üzerinden akan hava aracılığıylasu moleküllerini çeken silikajel veya lityum klo-rür gibi güçlü higroskopik maddelerle kaplan-mış bir kurutma çarkı döner.

Kurutma çarkının sürekli olarak nem alabilmesiiçin bu nemin başka bir yerde tekrar boşaltılmasıgerekir ve bu da sıcak hava rejenerasyonu aracı-lığıyla gerçekleşir: Kurutma çarkındaki bir reje-nerasyon bölgesi aracılığıyla sıcak hava sevk edi-lir ve bu sıcak hava, ısı enerjisinin yardımıyla,daha önce rotorda bağlanan su buharını silika-jelden ayırarak boşaltır.

Duş, sabah çiyi veya soğuk içeceklerfark etmez, yoğuşma günlük hayattaher yerde karşımıza çıkar. Nemlihava, daha soğuk bir ortama veya yüzeye ulaşır ve yoğunlaşır; soğut-malı nem alma cihazlarının çalışmaprensibi bu şekildedir.

Kedi kumu da adsorpsiyon prensibinegöre çalışır. Son derece higroskopikolan bu malzeme, her türlü nemi emerve düzenli olarak değiştirilmelidir.

6

Canlı soğutmalı nem alma: Nem alma cihazının soğuk evaporatö-ründe, sevk edilen oda havası çiğ-leşme eşiğinin altına kadar soğutulurve su, lamellerde ve soğutma gazıhattında yoğuşur.

Ev ortamındaki çoğu nem alma uygulaması 15 ile 25 °C arasındaki bir sıcaklık aralığındagerçekleştiği için, bu cihaz tipi, mükemmel fiyat,performans, verim ve enerji verimliliği oranı ne-deniyle özel alanda ve inşaat alanında en çokkullanılan nem alma cihazlarından biridir.

Kompresörle çalıştırılan nem alma cihazları, buz-dolabı prensibine göre çalışır. İç kısımda, so-ğutma gazını kondenser ve evaporatör olarakadlandırılan iki ısı aktarıcı üzerinden sevk edenbir kompresörlü soğutma sistemi çalışır.

Ani soğuk darbesi bunu mümkün kılar

Bu kapalı devir daimdeki soğutma gazı, kom-presör ve genleşme valfı aracılığıyla değişkenbasınç değerlerine maruz bırakılır, böylece gaz,kondenser tarafında sıkıştırma sırasında ısınırve evaporatör tarafında basınç azaltılırken, ani-den oda sıcaklığının çok altındaki değerlere kadar soğur.

Pratikte evaporatörde bir ”Tam sıcaklık frenle-mesi” gerçekleşir; hava, aniden çiğleşme eşiğisıcaklığının altına kadar soğutulur, bu nedenlehavadaki bağlı nem burada yoğuşarak su dam-lacıklarına dönüşür ve bir toplama kabının içine

damlar. Şimdi, soğuk, kuru hava sıcak konden-ser üzerinden iletilir, burada kondenserin ısısınıalır ve ardından kuru sıcak hava olarak tekrarnemle zenginleştirileceği odaya akar.

Buzul çağının şansı yok

Evaporatör, ortam sıcaklığına ve neme bağlı olarak çok soğuyabilir ve 15 °C’nin altındakioda sıcaklarında yüzeyinde buz oluşabilir.

Giderek artan buz oluşumu, lamelleri önemli ölçüde ”tıkar” (buzlanma) ve bu nedenle cihazınnem alma kapasitesini düşürür.

Bu nedenle, kompresörle çalıştırılan tüm nemalma cihazları, çoğunlukla sirkülasyon havasıveya sıcak gaz aracılığıyla evaporatörün buzu-nun düzenli olarak çözülmesini sağlayan terti-batlarla donatılmıştır, bkz. Defrost tipleri, Sayfa7. Sirkülasyon havalı veya sıcak gazlı defrost aracılığıyla uygulanan bu defrost işlemi gerçek-leşmezse, evaporatör (soğutma bloğu) normalbir ”buz duvarı” hiçbir hava akışına izin verme-yecek hale gelene kadar zaman içinde tama-men donar.

TEKNİK FARKLAR VE ÇALIŞMA ŞEKLİKOMPRESÖR TEKNOLOJİSİNE SAHİP NEM ALMA CİHAZI

7

VALFI

VALF*

EVAPORATÖR

FAN

KONDENSER

;w

;e

;r

;w

;e

SİRKÜLASYON HAVASIYLA DEFROSTBu yöntemde, defrost işlemi genelde elektronikolarak zaman veya sensör kontrollü şekilde sir-külasyon havası modu aracılığıyla gerçekleşir,bu nedenle genelde elektronik veya elektriklidefrost olarak da adlandırılır:

Evaporatördeki ilerleyen buz oluşumu duru-munda, kompresör kapanır ve fan genelde ça-lışmaya devam ederken ve defrost işlemi için sı-cak oda havasının evaporatörün çevresindenakmasını sağlarken defrost işlemini başlatır.

Bu yöntem kendini ispatlamıştır ve yaklaşık 15 °C’nin üstündeki ısıtılan ortamlarda geneldedüzgün bir şekilde çalışır.

Ancak bu tür kurutucular 15 °C’nin altındakidaha serin ortamlarda kullanılırsa, evaporatörünyüzey sıcaklığı 0 °C’nin altında olur, bu da eva-poratörün yüzeyinde daha ciddi bir buz oluşu-muna neden olur ve oluşan bu buzun da sirkü-lasyon havasıyla defrost yöntemini kullanan ci-hazlarda daha uzun süren çözdürme süresi ne-deniyle sürekli olarak çözdürülmesi gerekir.

Sirkülasyon havasıyla defrost yöntemini kulla-nan nem alma cihazlarıyla, cihaz neredeyse sü-rekli olarak kendi defrost işlemiyle meşgul ol-duğu için bu tür serin ortamlarda normal birnem alma modu neredeyse hiç gerçekleşmez!

Bu nedenle sirkülasyon havasıyla defrost yönte-mini kullanan soğutmalı nem alma cihazları, 15 °C’nin üzerindeki ılıman oda sıcaklıklarınasahip tüm kullanım ortamları için ekonomik açı-dan hemen her zaman iyi bir çözümdür.

SICAK GAZLI DEFROSTDaha soğuk ortamlarda da kullanıma yöneliknem alma cihazları, sirkülasyon havasıyla defrostyönteminin tersine, Bypass yöntemiyle çalışanbir sıcak gazlı defrost sistemiyle donatılmıştır.

Burada kompresörlü devir daim sisteminin sıcaksoğutma gazı, hızlı ve etkin defrost işlemi içinaktif olarak kullanılır. Buzlanma başladığındaotomatik olarak özel bir solenoid valf açılır vesıcak gazı kompresörden bu kez kondenser ye-rine doğrudan bypass üzerinden evaporatöredoğru yönlendirir ve bu bileşende defrost iş-lemi uygulandıktan sonra, kurutma modu içinnormal soğutma gazı devir daiminin çalışmayadevam etmesi için tekrar kapanır.

Sirkülasyon havasıyla defrostun aksine, sıcakgazlı defrost otomatiği sadece birkaç dakikalıkçok kısa defrost aşamalarına olanak sağlar, buda ısıtılmayan mekanlar gibi düşük sıcaklık ara-lıklarında etkin bir nem alma sağlamak için vaz-geçilmez bir ön koşuldur. Sonuçta asıl nem almaişlemi sadece kurutma cihazlarının buz çözmedışındaki aşamalarında gerçekleşir!

Bu nedenle, sıcaklığı 15 °C’nin altında olan ısıt-masız odalar için sıcak gaz otomatikli nem almacihazları, kompresör gücü aynı olan sirkülasyonhavasıyla defrost özelliğine sahip cihazlara göreher zaman daha uygundur ve daha etkin bir şe-kilde kullanılır. 15 °C üzerindeki ortam sıcaklık-larında, sıcak gazlı ve defrost otomatikli nemalma cihazlarının performansı, yaklaşık 18 °C’yekadar prensip olarak aynı olana kadar bununtersine birbirine yaklaşır.

KOMPRESYONLU SOĞUTMALI NEM ALMA CİHAZLARININ DEFROST TİPLERİ

Servis amacıyla açılan bir soğukkompresyonlu nem alma cihazı üzerinde, soğuk yüzeyinde havanınyoğuştuğu ön evaporatör (1) veonun altında, toplanan yoğuşma suyunu su toplama haznesine bo-şaltmak için kullanılan kanal (2) ile birlikte üst kısımda cihaza entegreedilen ısı eşanjörü gösterilmektedir. Cihazın alt kısmına, soğutma gazının sıkıştırılması için kullanılankompresör (3) takılmıştır.

Sonuç: Sıcak gazlı defrostlu soğutmalı nem alma cihazları, defrost sistemi 5 °C ile 35°C arasındakiortam sıcaklığı aralıklarında kullanıma olanak sağladığı için esnek şekilde kullanılabilen çokyönlü cihazlardır. Bu sayede, bu cihazlar sıcak ve soğuk mekanlarda, yaz ve kış döneminde değişimli şekilde kullanılabilir. Bunun tersine sirkülasyon havasıyla defrost yöntemini kullanancihazlar, proses gereği ekonomik ve enerjik olarak sadece 15 °C ile 35 °C arasındaki sıcaklık ortamlarında mantıklı bir şekilde kullanılabilir.

8

TOPLAMA KABI

FANPELTIER ELEMANI

NEMLI HAVA

NEM I ALIN MI

HA

VA

© TROTEC

KUR

U H

AVA

PELTİER TEKNOLOJİSİ KULLANILAN NEM ALMA CİHAZI

Kompresörle çalışan nem alma cihazlarında olduğu gibi, bu nem alma cihazı tipinde de cihazın içinde, sıcaklığı havanın çiyleşme eşiği-nin altında olan ve içinde suyun yoğuşabileceğisoğuk bir yüzey oluşturulmalıdır.

Ancak Peltier nem alma cihazları, oda havasınınnemini almak için kompresyonlu nem alma cihazı yerine kimi zaman TEC (termoelektrik soğutucu) olarak da adlandırılan entegre birPeltier elemanı kullanır.

Bu kompakt termoelektrikli dönüştürücüler, ele-manın iki plaka bölümü arasındaki akım akı-şında bir eleman tarafının çok sıcak ve diğereleman tarafının çok soğuk olması ve soğuk ilesıcak taraf arasında 70 °C’ye kadar bir sıcaklıkfarkı oluşması etkisini yaratan, ismini aldıklarıPeltier efektini temel alır.

Peltier elemanları son derece kompakttır ve ör-neğin mini buzdolaplarında, mobil kamp soğu-tucularında veya PC elemanlarının soğutulmasıiçin kullanılır.

Peltier nem alma cihazlarında, cihaza takılmışolan bir fan, oda havasını emer ve soğuk ele-man tarafına gönderir; burada, oda havasıkendi çiyleşme eşiğine soğur, yüzeyde yoğuşurve bir toplama haznesine damlar.

Son olarak, kuru hava, sıcak eleman tarafınınönünden geçirilir, burada bu tarafın ısısını alırve sıcak hava olarak odaya akar.

Peltier teknolojisi kullanılan nem alma cihazları,proses gereği bir defrost tertibatına ihtiyaç duy-maz ve az miktarda akım tüketir; buna ek olarakson derece kompakt ve kompresör sesinin ol-maması sayesinde sessiz cihazlar realize edile-bilir.

Fakat bu nem alma cihazları nispeten daha kü-çük bir işlem yarıçapına ve oransal olarak kom-presör veriminin en fazla üçte biri kadar dahadüşük bir verime sahiptir; bu nedenle termo-elektrik, yaygın soğuk kompresyon tekniğiningerçek bir alternatifi olamaz. Özellikle münferitPeltier elemanlarının performansının yukarıdoğru istenildiği gibi ölçeklenememesi de bu-nun bir nedenidir.

Bu nedenle, kWh başına litre şeklinde rakip cihazlarda da karşılaşılan benzer verimlilik de-ğerleri dikkatlice değerlendirilmelidir. Burada,Peltier nem alma cihazları ölçeklenemediği vesoğutmalı nem alma cihazları gibi yüksek nemalma kapasitelerine hiçbir zaman ulaşamadığıiçin genellikle elmayla armut karıştırılır. Pratikte24 saatte dolu bir su küçük bardağından fazla-sına ulaşılamaz.

Peltier nem alma cihazları ve soğutmalı nemalma cihazları sadece sınırlı şekilde karşılaştırı-labilir, çünkü proses gereği farklı uygulama alan-ları için tasarlanmışlardır.

Mobil nem alma alanında uzun yıllardır pazar lideri olarak, Peltier cihazlarının sadece örneğinelbise ve ayakkabı dolapları, kilerler veya pen-ceresiz küçük tuvaletler gibi boyutları çok küçükolan kapalı alanlar için uygun olduğunu düşü-nüyoruz.

Buna karşı, bazı reklamlarda önerilmesine rağ-men Peltier cihazları bütün oturma alanlarındasürekli nem alma için kullanılamaz.

Yan not:

Bir Peltier nem alma cihazını bir soğutmalı nem alma cihazıyla aynıgüce sahip olacak şekilde ”canlandır-mak” için, hedeflenen nem alma kapasitesine göre, örneğin 24 saat başına 10 veya 20 litre için 40 ila 80 Peltier elemanını bir cihaza paralelolarak takmak gerekir!

Bu, sadece nem alma cihazının boyutlarını devasa ölçüde büyüt-mekle kalmaz, enerji tüketimini de arttırır. Alternatif olarak 40 veya80 münferit Peltier cihazı, ilgili mekanda dağıtılmış şekilde de kurula-bilir. Her koşulda dikkat çeken birürün w.

Trotec’in son derece kompakt TTP 2 EPeltier nem alma cihazları, DIN A5 sayfası kadardır ve neredeysegürültüsüzdür.

Küçük nem alma cihazlarında da kullanılabilen tipik bir Peltierelemanının örnek boyut karşılaştırması.

9

ISITICI REJENERASYON SEKTÖRÜ

NEM ALMA SEKTÖRÜ

KURUTM

ÇRKI

SICAK VE NEMLI REJENERASYON HAVASI

KONDENSER FAN

© TROTEC TOPLAMA KABI

ADSORPSİYON NEM ALICI

NEMLİ HAVA BOŞALTMALI ENDÜSTRİYEL CİHAZLAR

Profesyonel adsorpsiyon nem alıcılar, çoğun-lukla düşük sıcaklıklarda da büyük miktarlardakısmen aşırı kuru havaya ihtiyaç duyulan ticarialanlarda ve endüstriyel ortamlarda kullanılır.Buna, ekonomik ve teknik olarak sadece adsorp-siyon nem alıcılarla ulaşılabilir.

Ticari adsorpsiyon nem alıcılar, özel kullanıcılarayönelik çözümlere göre daha az konfor donanı-mına sahiptir ve bunun yerine sağlamlık, uzunömürlülük, uzun kullanım süreleri ve kuru havakapasitesine sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.Bu tür cihazlarda, nemli hava büyük hava akı-mından kaynaklanmayan nedenlerle artık ci-hazda yoğuşmaz, bunun yerine sıcak su buharıformunda doğrudan dışarı üflenir ve örneğinevinizdeki çamaşır kurutucularından bildiğinizgibi hortum veya kanal bağlantısı üzerinden dı-şarıya gönderilir.

Bu nedenle, cihaz seçiminde özel uygulamalariçin endüstriyel bir cihaz satın almamaya dikkatedin, çünkü bu cihazlar entegre su toplama haz-nesine sahip değildir.

KONDENSERLİ KONFORLU CİHAZLAR

Özel uygulamalar için tasarlanan bu cihazlar, ticari uygulamalara yönelik adsorpsiyon nemalıcılarla aynı prensibe göre çalışır.

Emilen oda havası, havadaki nemin üzerinde top-landığı higroskopik bir soğurma maddesiyle kap-lanmış, dönen bir kurutma çarkının nem almasektörü aracılığıyla iletilir. Bu şekilde nemi alınankuru hava, daha sonra tekrar odaya üflenir.

Neme maruz kalan kurutma çarkının yenidenkullanım amacıyla tekrar sudan arındırılmasıiçin, kurutma çarkının ayrı bir rejenerasyon sek-töründeki ısıtma elemanı aracılığıyla sürekli birdevir daimde ısıtılan ve nemi kurutma çarkındansıcaklığa bağlı olarak alabilen ve bir kondenserelemanı üzerinden ileten hava akar.

Bu elemanın çevresinde, aynı anda dıştan dahasoğuk emme havası akar, bu nedenle konden-ser elemanının içindeki su yoğuşur ve bir suhaznesinde toplanır. Daha sonra, rejenerasyonhavası sabit bir devir daimde yeniden nem almaamacıyla tekrar ısıtma elemanına iletilir.

TTR 55 E konforlu adsorpsiyon nemalıcıdaki kurutma çarkının ayrıntılı görünümü. Rotor, higroskopik yüzeyiçok büyük bir kurutma maddesi olansilikajelle kaplanmıştır. Bu kurutmamaddesinin bir gramı, profesyoneladsorpsiyon nem alma ünitelerinde700 metrekarenin üzerinde bir alanasahiptir. Dolayısıyla 10 gramdan azbir miktar, bir futbol sahasıyla aynıbüyüklükte bir yüzeye sahiptir.

Yukarıdaki şekilde, Trotec’in TTR 300cihazındaki kurutma çarkıyla gerçek-leştirilen iç çalışmalar gösterilmekte-dir. Bu endüstriyel adsorpsiyon nemalıcı çok kompakttır, fakat su toplamahaznesi olmadan tipik ev uygulama-ları için uygun değildir.

Bu amaçla, entegre su toplama haznesi ve yıkanabilir hava filtresiylebirlikte örneğin TTR 55 E gibi özelkonforlu adsorpsiyon nem alıcılar tasarlanmıştır:

10

NEM ALMA CİHAZI SEÇİMİ –HANGİ AMAÇ İÇİN HANGİ YÖNTEM?

ODA SICAKLIĞI SEÇİM FAKTÖRÜ

Kuru tutulması gereken odadaki ortalamahava sıcaklığı, uygun nem alma cihazının seçiminde en önemli belirleme kriteridir.

8’in altındaki güç

Kış aylarında ortalama oda sıcaklığının 8 °C’nin altında olduğu ısıtılmayan bodrum-larda, yazlıklarda veya daha soğuk odalardaadsorpsiyon nem alıcıların kullanılması öne-rilir. Bu cihazların çalışma prensibi, düşük sı-caklıktaki ortamları da sürekli ve etkin birşekilde kuru tutmayı sağlar.

Bu cihazlar, 12 °C’ye kadar yüksek sıcaklık-larda da tatmin edicidir, ancak 12 °C’nin üze-rinde, bu cihazların enerji bilançosu ekono-mik olarak mantıklı nem alma uygulamalarıiçin oldukça kötüleşir.

5 ile 35 °C arasında çok yönlü cihaz

8 °C’lik ortalama oda sıcaklığından itibarensoğutmalı nem alma cihazları da nem almaiçin uygundur.

Kış aylarında sıcaklıklar sürekli olarak 15 °C’nin altına düştüğünde, her koşulda sı-cak gazlı defrost özelliğine sahip bir cihazınkullanılması gerekir.

Sirkülasyon havasıyla defrost yöntemini kul-lanan soğutmalı nem alma cihazlarını nemalmak için ancak 15 °C’nin üzerindeki orta-lama sıcaklıklarda kullanmak mantıklıyken,bu çok yönlü cihazlar çok büyük bir sıcaklıkaralığında değişken olarak kullanılabilir; ay-rıca 5. sayfadaki grafiğe bakın.

İŞLETME GİDERLERİ SEÇİM FAKTÖRÜ

Kompresörle çalıştırılan nem alma cihazları,fayda maliyet oranı ve nem alma kapasitesiaçısından neredeyse her türlü oturma ala-nında zaferini ilan eder.

Bunun tersine, Peltier nem alma cihazları sa-tın alma aşamasında daha uygundur ve ilkbakışta daha fazla enerji tasarrufu sağlar, fa-kat bariz şekilde daha düşük bir nem almakapasitesine ve aynı zamanda, nemi alınanyoğuşma suyunun litresi başına üç kat dahayüksek enerji tüketimine sahiptir.

Adsorpsiyon nem alıcılar için enerji tüketimi,aynı nem alma kapasitesinde kompresörlüsoğutmalı nem alma cihazlarıyla doğrudankarşılaştırıldığında % 100’e varan orandadaha fazla olabilir. Ancak sadece bir adsorp-siyon nem alıcı ile karşılanabilen uygulamagereklilikleri de mevcut olduğu için, bir ad-sorpsiyon nem alıcı kararında işletme mali-yetleri ikinci plana atılabilir.

ETKİN YARIÇAP SEÇİM FAKTÖRÜ

Kompresörlü soğutmalı nemalma cihazları – her türlü oda büyüklüğü için mükemmel

Kuru tutulması gereken oda ne kadar bü-yükse, bir kompresörlü soğutmalı nem almacihazı kullanmak o kadar avantajlıdır. Özelkullanıcılar için çeşitli güçlü fan-kondenserkombinasyonlarından oluşan en geniş yel-pazeye sadece bu cihaz grubu sahiptir.Daha büyük odaların kuru tutulması için,güçlü bir fanda olduğu gibi aynı şekilde bü-yük nemli hava miktarlarının nem alma ciha-zına sevk edilebilmesi gerekir. Ve bu miktar-lardaki havanın nemini etkin bir şekilde al-mak için cihazın kondenseri aynı orandagüçlü şekilde tasarlanmış olmalıdır.

Bu nedenle, cihaz seçiminde sadece üreticitarafından sağlanan oda boyutu uyumunadikkat etmeyin; hava kapasitesi, akım tüke-timi ve nem alma bilgileri aracılığıyla bunlarıtutarlılık açısından kontrol edin. Basit stan-dart kural: Az Watt’ta çok litre olmaz w.

Peltier nem alma cihazları –En küçük hacimlerin uzmanları

Peltier cihazları, büyük odaların nemini al-maktan ziyade daha çok özel alanları kurututmak amacıyla tasarlandıkları için klasikoda havası nem alma cihazları değildir. Peltier nem alma cihazları prensip olarak sa-dece ek harici nem girişi olmayan ortamlariçin uygun olduğundan, kompakt tasarım-ları, elektrik ihtiyaçlarının düşük olması vegürültüsüz çalışmaları, bu cihaz sınıfını ön-celikle fazla nem girişi olmayan giysi ve ayak-kabı kutuları, kilerler veya penceresiz küçükbanyolarda (duşsuz) kullanım için uygunhâle getirir (bkz. ”İçeri sızma”, Sayfa 11).

Granül

Bu tür kurutma maddeleri, esas olarak nemekarşı hassas malların taşınırken ve depola-nırken korunması için kullanılır. Elektronikaletler, çantalar, valizler, ayakkabılar, hattailaçlarla birlikte nakliyenin bir parçası olarakverilen bu küçük poşetleri herkes bilir. Gra-nül poşetleri, bu malların dar, sınırlı kap içalanlarında kuru tutulması için çok uygun-dur.

Ancak bundan yola çıkarak, kutulu daha bü-yük poşetler de ”nem alma cihazı” olarakpazarda sunulmaktadır. Fakat granüller bukullanım amacı için pek çok nedenle uygundeğildir.

Bir taraftan, bu ürünlerin etkisi sadece birkaçmetreküp ortam havasıyla sınırlıdır ve sa-dece ek nem girişinin olmadığı alanlarda dışarıdan algılanabilir (bkz. ”İçeri sızma”,Sayfa 11).

Ayrıca granüllü nem alma cihazları, tek kul-lanımlık ürün olarak düzenli bir şekilde yenigranül poşetleri satın almayı gerektirdiğiiçin kurutma performanslarına oranla çokpahalıdır. Bunun dışında, granüller su doy-gunluğuna karşı hassas değildir ve bu aşa-madan sonra görevleri sona erer. Ön uyarıyok, ”Tank dolu” mesajı yok, artık kurutmayok w.

Adsorpsiyon nem alıcı – Küçük, serin odalar için profesyonel teknoloji

Bu cihaz sınıfı öncelikle serin bodrumlarda,ısıtılmayan veya sadece geçici olarak ısıtılaniç mekanlarda pratikte alternatifsizdir.

Güçlü kompresörlü soğutmalı nem alma ci-hazları, aynı şekilde sıcaklığın en az 12 °Colduğu ortamlarda da bir dereceye kadaretkin olarak kullanılabilir, fakat adsorpsiyonnem alıcılar sürekli olarak ortalama 8 °C’ninaltındaki oda sıcaklarında kuru tutma içingereken nem alma kapasitesine daha etkinbir seviyede ulaşır.

FONKSİYON KAPSAMI SEÇİM FAKTÖRÜ

Uygun nem alma cihazının seçilmesine yö-nelik diğer bir önemli seçim faktörü de ci-hazın fonksiyon kapsamı olabilir.

Aynı güç sınıfındaki cihazlar, kendi kullanımamacı için kullanıcının önem verdiği konfordonanımları açısından farklılık gösterir.

Periyodik olarak otomatik bir nem almamodu için bir 24 saatlik zaman saati ve oto-matik kapatmanın istenmesi durumunda iseuygun bir zamanlayıcı fonksiyonu entegreedilmiş olmalıdır.

Bunun dışında, bazıları birimsiz ayar düğ-mesi ve bazıları da gerçek değer girişiylehassas şekilde önceden ayarlanabilen nemhedefi aracılığıyla olmak üzere çok sayıdacihaz higrostat kontrollü bir otomatik modsunar.

Kullanım yeri de bir rol oynayabilir. Örneğinhafta sonu evlerinde veya yazlıklarda cihazısürekli çalışmada gözetimsiz şekilde kullan-mak isterseniz, nem alma cihazı, su haznesi-nin düzenli olarak boşaltılması yerine yo-ğuşma suyunun bir gidere yönlendirilebil-diği bir drenaj bağlantısına sahip olmalıdır.

11

TTK 100 S TTR 55 E TTP 2 E TTK 24 E

Trotec, dünyanın en geniş nem alma cihazı yelpazesi ile her ihtiyaç için optimum konforlu nem alma cihazını size teklif edebilir. Cihazlarımızın çeşitliliğini temsilen örnek niteliğindeki büyüklük karşılaştırması, soldan sağa doğru, örnek olarak TTP 2 E Peltier nem alma cihazının tüm günlük kapasitesini 10 dakika içinde sunan sıcak gazlı defrost otomatiğine sahip TTK 100 S nem alma cihazını, TTR 55 E adsorpsiyon nem alıcıyı, Peltier teknolojisi kullanılan son derece kompakt TTP 2 E’yive elektronik sirkülasyon havasıyla defrost özelliğine sahip TTK 24 E’yi gösterir.

UNUTULMAMALI: İÇERİ SIZMA

Bir casus romanındaki bir terime benzer şe-kilde, burada düşman unsurlar yerine nemlidış havanın içeri sızması ele alınır. Çünkü”İçeri sızma”, nem alma cihazlarının kapasitehesaplamasında nemi alınacak odadaki eknemin dışarı verilmesi olarak tanımlanır.

Bu nedenle, uygun nem alma cihazının kap-asite hesaplamasında içeri sızma faktörüönemli bir büyüklüktür. Sonuç olarak sa-dece odadaki hava nem içermez. Örneğinbina yalıtımının durumu nedeniyle, kapı açık-lıklarından veya kapıların, pencerelerin, vb.açılması sonucu dışarıdan da ilave nem içerigirer.

20 °C sıcaklıktaki bir odada örneğin % 80bağıl nemi % 60’a düşürmek isterseniz, sumiktarının buna uygun olarak 13,8 g/m3’ten(% 80 bağıl nem) 10,4 g/m3’e (% 60 bağılnem) düşürülmesi gerekir; bu, metreküp ba-şına 3,4 g hava anlamına gelir.

Bu, 100 metreküp hacme sahip bir odada340 g veya ml’ye karşılık gelir, doğru mu?Hayır. Çünkü dışarıdan gelen nem de dik-kate alınmalıdır.

% 70 bağıl nemde 25 °C’lik varsayılan birdış iklimde, dış havanın su miktarı 16,2 g/m3’tür, yani içeriden 5,8 g daha fazladır. Ka-baca söyleyecek olursak, oda kapalı ve iyiyalıtımlı olduğu için bu nem de iç mekanhavasına sadece kısmen karışır. Burada, ör-neğin iyi yalıtımlı mekânlar için 0,3 olan içerisızma faktörü devreye girer.

Bu nedenle dışarıdan saatte 5,8 g/m3 x 100 m3 x 0,3 l/saatlik içeri sızma faktörü =174 g/saat (0,174 l) ilave olur, bu, her 24 sa-atte bir her gün nemi alınacak 4,176 litresuya karşılık gelir (0,174 l x 24).

”Nem fabrikası olarak insan”

Fakat içeriden de ortama ek nem karışır.İçeri sızmada olduğu bu da ek bir nem yü-küdür. Tek bir saksı bitkisi bile oda havasınafazladan yaklaşık 150 ml katar. Fakat içerideinsanlar olunca nem yükü faktörü esas öne-mini kazanır.

Her insan, sadece derisinden dışarı vererekuyku sırasında saatte yaklaşık 50 ml nemioda havasına katar. Hafif oturma pozis -yonunda 70 ml ve ev işleri sırasında ise 100 ml üzerinde nem eklenir. Bu nedenle,nem alma cihazı seçiminizde bu nem girişinimutlaka dikkate almanız gerekir.

Uyuyan sadece iki kişinin oda havasına geceboyunca sekiz saatte 800 ml nem kattığı biryatak odasını kuru tutmak için Peltier cihazıtâbi ki kullanılabilir, fakat Peltier nem almacihazı örneğin 24 saatte sadece maksimum300 ml’lik bir nem alma kapasitesine sahip-tir. Güneş doğduğunda ise hava bir gün ön-cekine göre daha nemli olur.

Örneğin pişirme işleminin 2 litreye ve alınanher duşun 2,5 litreye kadar suyu ortam ha-vasına eklediği düşünülürse, ek nem yüküneneden olan tüm uygulama durumlarının Peltier cihazları veya granül için ümitsiz birgirişim olacağı hemen anlaşılır!

Yani ihtiyaç planlaması sırasında ek nemyükü için her zaman kapasite rezervlerini hesaba katmanız gerekir.

Bu, en kolay şekilde Trotec’in ilgili cihaz içinyaptığı kullanım önerileri ile gerçekleşir,çünkü bu önerilerde tüm tipik kullanım pa-rametreleri zaten dikkate alınmıştır.

Nem alma cihazı tipine göre kullanım olanaklarına hızlı bakış

Yoğuşma Adsorpsiyon

Peltier Kompresör Granül Kurutmaçarkı

Sirkü -lasyon havası

Sıcak gaz

İçeri sızma olmayan çok küçük alanların kuru tutulması W q q W q

0 ile 8 °C arasındaki sıcaklıklarda odaların kuru tutulması – – – – W

5 ile 35 °C arasındaki sıcaklıklarda odaların kuru tutulması – – W – q

15 ile 35 °C arasındaki sıcaklıklarda odaların kuru tutulması – W W – q

Yapı kurutma – 4 4 – 4

Su hasarlarının giderilmesi – – 4 – 4

– mümkün değil;qmümkün; W önerilir; 4 Sadece ticari modeller, konforlu nem alma cihazları için uygun değildir

TRT-

BRPW

-LUE

N-W

M-0

3-TR

Nem alma cihazları hakkında pratik bilgiler

Nem alma cihazı veya adsorpsiyon nem alıcı, soğuk kompresyon ya da Peltier tekniği, sirkülasyon havalı veya sıcak gazlı defrost mu? İdeal nem değerlerine sahip optimum oda iklimi sağlayan ideal cihazı arayanlar, çok çeşitli seçenekler ve kullanılan farklı yöntemler nedeniyle seçim yapmakta zorlanabilirler.

Bu broşürle size açıklamak istediğimiz cihaz farkları, çalışma şekilleri ve kullanım olanak-larına kapsamlı bir genel bakışın avantajla-rından faydalanın.

Trotec Group; iklim kontrolü ve yapı teşhi-sine yönelik ölçüm teknolojisiyle ilgili her türlü konuda profesyonel toplu çözüm-lerde uluslararası anlamda başvurulacak ilk adreslerden biridir. Hem sanayi müşterileri, hem de bireysel ev kullanıcıları için.

Size tek elden uzun yıllara dayanan sektörel bilgi birikimi, yüksek kaliteli ürünler ve kap-samlı hizmetler sunuyoruz!

Başka sorularınız mı var? Size kişisel olarak ayrıntılı bir şekilde danışmanlık hizmeti ver-mekten mutluluk duyacağız ve telefon veya e-posta yoluyla yapacağınız başvurular bizi sevindirecektir.

Trotec End.Ürn.Tic.Ltd.Şti.

Oruçreis Mh. Giyimkent Cd. 14. Sok. No. 61 Giyimkent Sitesi 34235 Esenler - İstanbul Türkiye

Tel. +90 212 4385655 Faks +90 212 4385651

info@trotec.com.tr www.trotec.com.tr