Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny niedźwiedziowatych. Sierść niedźwiedzia brunatnego jest, jak sama nazwa wskazuje, ciemnobrązowa, choć niektóre jego podgatunki mogą mieć futro jaśniejsze. Niedźwiedź jest potężnie umięśniony i bardzo silny. W pozycji wyprostowanej mierzy - w zależności od płci - od 1,8 m do 3 m. Waga poszczególnych osobników waha się od 200 do 800 kg. Niedźwiedzica wydaje na świat co dwa lata dwoje-troje niedźwiadków. Ciąża trwa około 8 miesięcy. Poród następuje zwykle między grudniem a lutym. Niedźwiedź żyje średnio 20-25 lat. W niewoli jednak może osiągnąć wiek 40 lat. Jest wszystkożerny: żywi się nasionami, grzybami, dżdżownicami, ślimakami, jajami ptaków, chętnie zjada miód, poluje także na zwierzynę leśną, łowi też ryby. Żyje w puszczach, w tajdze, w zalesionych rejonach górzystych. Zamieszkuje północną Europę i Azję. Obecnie żyje na świecie około 200 tysięcy niedźwiedzi brunatnych.

Zamieszkiwał pierwotnie całą Europę, obecnie w południowo-zachodniej Europie wytępiony[3]. Występuje w niedostępnych lasach górskich, w Eurazji i Ameryce Północnej, aż do północnego Meksyku.

Żywi się łososiami, dużymi ssakami, jak łosie i jelenie, czasem gryzoniami, sporadycznie trawą, ptasimi jajami, nasionami, owocami, grzybami, dżdżownicami, ślimakami, chętnie zjada miód. Z braku produktów naturalnych może wyrządzać znaczne szkody wśród bydła i zwierzyny leśnej. Na człowieka napada tylko drażniony lub zachęcony, np. przez karmienie.

Na zimę przygotowuje sobie legowisko zwane gawrą i zapada w sen zimowy, z którego od czasu do czasu może się budzić. Żyje samotnie, tylko w okresie godowym w parach. W zimie samica rodzi zwykle 2–3 młodych, którymi opiekuje się aż do następnego miotu. Samica z młodymi bywa szczególnie niebezpieczna.

Niedźwiedź oswaja się łatwo, aczkolwiek nawet obłaskawiony bywa niebezpieczny nawet dla swoich opiekunów. W XVI- i XVII-wiecznej Rzeczpospolitej organizowano szkoły dla niedźwiedzi takie jak na przykład Akademia Smorgońska. Szkolono je w celu zapewnienia rozrywki tłumom podczas różnorakich festynów. Według prof. Jana Korwina Kochanowskiego ostatniego niedźwiedzia w Polsce centralnej zabito pod koniec XVII w. w lasach Bedońskich. Obecnie w niewoli w Polsce przebywa 35 niedźwiedzi brunatnych.

Długość tułowia z głową: samiec 160–280 cm, samica 150–210 cm

Ogon: 5–21 cm Wysokość: 90-140 cm Masa ciała: samce 250–500 kg (niekiedy 700 kg),samice 180–

300 kg Ciąża: ok. 8 miesięcy (co dwa lata) Miot: 1–3 niedźwiadków, o długości ok. 25 cm Czas uzależnienia od matki: 18 miesięcy. Pierwsze tygodnie

po narodzinach młode spędzają wtulone w nogi matki tak, że nawet nie dotykają podłoża.

Pożywienie: wszystkożerny – łososie, padlina, duże ssaki, jak łosie i jelenie, czasem gryzonie, sporadycznie trawa, grzyby, ptasie jaja

Długość życia: do 35 lat

Niedźwiedzie badał Charlie Russell mieszkając z nimi na Kamczatce przez blisko 10 lat. Uratował on kilka niedźwiedzi przed śmiercią, wykupując je z niewoli, został ich zastępczą matką, wychowywał je i pokazał, że niedźwiedź nie jest z natury wrogo nastawiony do człowieka. BBC stworzyło o nim film "Bear Man of Kamchatka

niedźwiedź brunatny zwyczajny, niedźwiedź europejski (U. arctos arctos)[5] – podgatunek nominatywny

U. arctos alascensis[6] niedźwiedź brunatny izabelowaty (U. arctos isabellinus)[7] U. arctos lasiotus[8] niedźwiedź brunatny kodiacki (U. arctos middendorffi)[9] niedźwiedź błękitny (U. arctos pruinosis)[10] U. arctos sitkensis[11] U. arctos sitkeenensis[12] niedźwiedź syryjski (U. arctos syriacus)[13] U. arctos beringianus[14] U. arctos californicus[15] U. arctos collaris[16] U. arctos crowtheri[17] U. arctos dalli[18] U. arctos gyas[19]