powerpoint sunusu - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/ozay.yildiz/gms 1005/gms 1005 2e.pdf ·...

12
26/11/2018 1 1. Satın alma işlevi a) Besin üretimi b) Üretim planlama c) Satın alma süreci d) Tedarikçiler ve dağıtım e) Tesellüm ve taşıma f) Depolama g) Depodan dağıtım h) Maliyet kontrolü 2. Hammaddeler a) Tahıl ve bakliyatlar b) Et c) Süt ve yumurta d) Su ürünleri e) Sebze, meyve ve baharatlar f) Tatlılar g) İçecekler 3. Donanım a) Mutfak donanımı b) Servis donanımı c) Bar donanımı 4. Besin üretim ve saklama yöntemleri 16:39 GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız 2 2.e. Sebze, meyve ve baharatlar 16:39 GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız 3 16:39 GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız 4 Bitkilerin yenilebilen kısımları Yaprak (lahana, ıspanak, pazı) Çiçek (enginar, karnabahar) Meyve (kabak, portakal, çilek) Meyve tohumları (fasulye, bezelye) Kök (havuç, kereviz) Yumru (patates) 16:39 GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız 5 Su: En fazla bulunan madde Karbonhidratlar: Temel bileşim öğelerindendir. Nişasta ve şekerler: Meyvelerde %3-20. Glikoz ve früktoz Sebzelerde %3-7. Nişasta Meyveler olgunlaştıkça nişastaları azalır, sebzelerde artar. 16:41 GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız 6

Upload: dinhdan

Post on 07-Apr-2019

225 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

26/11/2018

1

1. Satın alma işlevia) Besin üretimib) Üretim planlamac) Satın alma sürecid) Tedarikçiler ve dağıtıme) Tesellüm ve taşımaf) Depolamag) Depodan dağıtımh) Maliyet kontrolü

2. Hammaddeler a) Tahıl ve bakliyatlarb) Et

c) Süt ve yumurtad) Su ürünlerie) Sebze, meyve ve

baharatlarf) Tatlılar g) İçecekler

3. Donanıma) Mutfak donanımıb) Servis donanımıc) Bar donanımı

4. Besin üretim ve saklama yöntemleri

16:39GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi –

Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız2

2.e. Sebze, meyve ve baharatlar

16:39GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi –

Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız3 16:39

GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız

4

• Bitkilerin yenilebilen kısımları

– Yaprak (lahana, ıspanak, pazı)

– Çiçek (enginar, karnabahar)

– Meyve (kabak, portakal, çilek)

– Meyve tohumları (fasulye, bezelye)

– Kök (havuç, kereviz)

– Yumru (patates)

16:39GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız5

• Su:

– En fazla bulunan madde

• Karbonhidratlar:

– Temel bileşim öğelerindendir.

– Nişasta ve şekerler:

• Meyvelerde %3-20. Glikoz ve früktoz

• Sebzelerde %3-7. Nişasta

• Meyveler olgunlaştıkça nişastaları azalır, sebzelerde artar.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız6

26/11/2018

2

– Pektik bileşikler:

• Hücre duvarında yer alır, hücreleri birbirine bağlar.

• Jel oluşturur, reçel ve marmelatlara kıvam sağlar.

• Meyve ve sebzelerin olgunlaştıkça yumuşamasını sağlar.

• Pektini etkileyen ısıl işlem sebze ve meyvede kalite düşmesine neden olabilir.

– Sakızlar:

• Hücre duvarında bulunur

• Su çekme, suda şişme özelliği vardır

• Koyulaştırıcı, kıvam verici özelliğe sahiptir

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız7

– Lif (selüloz, hemiselüloz, lignin):

• Hücre duvarının yapısında bulunur.

• Suda çözünmez

• Ağızda salgı artırma

• Midede doygunluk, boşalmayı geciktirme

• Mide asidini durdurma, kolesterol düşürme

• Bazı zararlı maddeleri emme

• İnsülin gereksinimini düzenleme

• Bağırsak dengesini sağlama, kolon kanserini engelleme

• Su tutma ve bağırsak hareketliliğini düzenleme

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız8

• Azotlu bileşikler (protein)

– Meyvelerde %0,2-1

– Sebzelerde %1-3

– Taze bezelye, fasulye vs: % 2-6

– Olgunlaştıkça artar

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız9

• Yağlar:

– Yaş meyve ve sebzede çok az (%1’in altında)

– Zeytin, avokado, fındık, fıstık, ceviz vb çok yüksek

– Meyvelerin dış yüzeyinde koruyucu mum (lipit)

– Turunçgillerin kabuk yağında terpenler (lipit)

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız10

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız11

• Mineraller:

– Yoğun mineral kaynağı

– Çoğunlukla suda çözünür (işlenirken dikkat)

– Tamamen vücutta kullanılamazlar.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız12

26/11/2018

3

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız13

• Fenollü bileşikler – Buruk, mayhoş tat

• Organik asitler – Olgunlaştıkça asitlik azalır

• Kükürtlü bileşikler – Keskin, yakıcı karakter, ısıl işlemle azalır, uzun süre

pişerse kalite düşer

• Şekerler – Bekleme ve depolama şartlarına göre

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız14

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız15

ANTİOKSİDANLAR

– Bitkilere yeşil rengini kazandırır

– Yağda, organik çözücülerde, ısıyla erirler

– Düşük ısıda pişirilmeli (zaman zaman kapak açılarak) ve karanlıkta saklanmalı

– Yoğun yeşil renk yaş meyve sebzede kalite ölçütü.

– Sodyum bikarbonat rengi korur ama vitaminde kayba neden olur.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız16

– Sarı – turuncu – kırmızı rengini sağlar.

– Yağda ve organik çözücülerde erir.

– A vitamini etkinliğine sahiptir.

– Karanlıkta saklanmalı, yıkama, parçalama işleminden hemen sonra pişirilmelidir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız17 16:41

GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız

18

26/11/2018

4

– Güçlü antioksidan ve antimikrobiyal

– Beyaz renk verirler

– Kaynar suya veya limonlu / asitli suya koyularak renk korunabilir.

– Antosiyanin: kırmızı, mor, mavi renk verir.

– Pişme suyuna renk verir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız19 16:41

GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız

20

• Hücre duvarına gerginlik ve esneklik sağlayan propektin, olgunlaşma veya ısıl işlem sonucunda pektine dönüşür.

• Ürün yumuşar.

• Isıl işlem hücrelerin su çekmesine ve şişerek dağılmasına ve jelleşmesine neden olur.

• Orta ısıda, kısa sürede, az suyla, karıştırılmadan pişirilmelidir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız21

• Daha baskın tat ve aromalar eklenmemelidir

• Soğan, sarımsak, pırasa vb bulunan kükürtlü bileşikler suya geçerek acılıkları azalır.

• Orta ısıda kısa sürede pişirilmeli, zaman zaman kapak açılarak buhar çıkışı sağlanmalıdır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız22

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız23

• Nemli ve serin yerde, doku zedelenmeden

• Hasattan hemen sonra tüketilmelidir

• Önce yapraklar tüketilmelidir

• Zedelenmiş sebze ve meyvelerde besin kaybı hızlı olur.

• Yeşerme ve çimlenmeye dikkat edilmelidir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız24

26/11/2018

5

• C vitamini hızlı okside olur.

• Kesme, doğrama, kıyma işlemi ve metal teması C vitamini kaybını hızlandırır.

• Önce yıkanır, sonra ayıklanır ve parçalanır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız25

• Sebzeler kabuğu ile, çekebileceği kadar su içinde pişirilmelidir.

• Çiçekler çiçekli kısmı üste gelecek şekilde az su ile buhar yoluyla pişirilmelidir.

• Haşlama suları değerlendirilmelidir.

• Kabuklu olarak közde, fırında pişirme uygundur.

• Basınçlı tencerede ısı 100C’nin üzerine çıktığında besin kaybı olur.

• Kızartma C vitamini kaybına neden olur.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız26

• Hemen tüketilmeli, veya her öğün için ayrı kaba koyularak serin ortamda saklanmalıdır.

• Uzun süre bekletme veya tekrar ısıtma besin kaybına neden olur.

• Sebze yemekleri çevreden koku emer.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız27 16:41

GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi – Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız

28

• Taze ve kurutulmuş olarak tavuk ürünleri, sosis, güveç, baharat karışımı, dolmalık harç, omlet, vb. kullanılır.

• Türkiye'deki S. fruticose, çay şeklinde tüketilmektedir.

• Ufalanmış hali çöreklere, böreklere, soslara eklenir.

• 1 çay kaşığı Adaçayı 1 gr gelir. Bir çay kaşığı adaçayının içinde; 4 calori, 92 mg protein, 127 mg yağ, 16.2 mg kalsiyum, 561 mg karbonhidrat, 0.8 mg fosfor, 6.7 mcg thiamine, 3.1 mcg ribofilavinve 53 units Vitamin A bulunmaktadır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız29

• Hamur ürünlerine aroma katar.

• Rakı üretiminde kullanılır.

• Bileşiminde nişasta, müsilaj, sabit ve uçucu yağ bulunmaktadır.

• yüksek dozda alındığında baş ağrısı, uyuşukluk, görme zorluğu yapar.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız30

26/11/2018

6

• Kara biber bitkisinin iyice olgunlaşmış meyveleridir.

• Bu taneler bir süre deniz suyunda veya kireçli suda bekletilir. Sonra kabuklan soyulup içi kurutulur.

• Beyaz biber, karabiberden daha keskin kokuludur. Fakat tadı karabibere göre daha hafiftir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız31

• Taze olarak salatalara, kurutulup baharat olarak da et yemekleri ve diğer yiyeceklere katılır.

• Av ve kümes hayvanlarının etlerinden yapılan yemeklerde, et yemeklerinde ve soslarda kullanılır.

• Biberiye yaprakları hazmı kolaylaştırıcı ve safra artırıcı etkilere sahiptir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız32

• Fıstık çamının (Pinus pinea) kozalaklarından çıkarılan sert kabuklu yenebilen tohumları

• İç pilav, zeytinyağlı dolmalarda, tatlılarda, helvalarda, kurabiyelerde kullanılır. Çam fıstığı, sabit yağ, protein ve selüloz taşımasından dolayı kuvvet vericidir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız33

• Kullanılan kısımları tohumlarıdır. olgun meyveler toplanır, güneşte kurutulduktan sonra, sopa ile dövülerek tohumlar meyvelerden dışarı çıkarılır.

• Unu, pastırmanın üzerini örten ve "çemen" ismi verilen karışımı (bu karışım sarımsak, kırmızı biber ve çemen tohumu unundan ibarettir.) hazırlamak için kullanılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız34

• Ekmeklerin üzerine pişirilirken serpilir. Çöreklerde de kullanılır.

• Sabit yağ, uçucu yağ, acı madde, alkaloidler ve tanenler içerir.

• Bir çay kaşığı çörekotunun içinde; 1.06 mg kalsiyum, 34 mg karbonhidrat bulunmaktadır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız35

• Sakız ağacının salgısından elde edilir.

• Muhallebisi, dondurması, macunu yapılır.

• Ouzo yapımında kullanılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız36

26/11/2018

7

• Çeşitli balık, et, kümes ve av hayvanlarının etlerinden yapılan yemeklerde, soslarda ayrıca bazı turşu ve konservelerde kullanılır.

• Bir çay kaşığı defne yaprağının içinde; 5 calori, 99 mg protein, 114 mg yağ, 13.0 mg kalsiyum, 980 mg karbonhidrat, 1.4 mg fosfor, 1.3 mcg thiamine, 5.5 mcgriboflavin ve 80 units Vitamin A bulunmaktadır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız37

• Marmelat ve şerbeti yapılır.

• Susuzluğu giderir.

• Vücuda rahatlık ve serinlik verir.

• 20 gramı müshil tesiri gösterir.

• Bağırsakları temizler.

• Soğuk içilir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız38

• Birçok salatada, zeytinyağlı yemeklerde ve balık yemeklerinde kullanılır.

• Dereotu bileşiminde bulunan maddeler ile lezzet verici özelliğinin yanı sıra sindirimi kolaylaştırıcı ve spazm çözücüdür.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız39

• Domates ve peynirle mükemmel bir uyumu vardır.

• Makarna sosu yapımına uygundur.

• Patlıcan ve biberli yemeklerle de önerilir.

• Sarımsakla birleştirildiğinde biberli bir tat kazanır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız40

• Sarı çiçekli otsu bir bitkidir. Tohumları baharat olarak kullanılır.

• Bütün haldeki hardal tohumları turşu salamuralarında, et ve deniz ürünleri pişirirken baharatlarda kullanılabilir. Lahana turşusunu tatlandırmak için bazen de yağlı salamuralarda kullanılır.

• Toz hardal barbekü sos, fırınlanmış sebzeler ve yumurtalarda kullanılabilir.

• Tatlıdan acıya veya keskin kokuludan yumuşak tatlara kadar hardal sosları bulmak mümkündür.

• Et yemeklerinde özellikle de av etlerinde olmak üzere yumurta ve sebzelerde salatalarda hardal sosu kullanılabilir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız41

• Haşhaş bitkisinin tohumudur.

• Bu tohumlar gri-mavi, sarı, beyaz, çiğ kahve ve pembe renklerde olabilmektedir.

• Ekmek, çörek ve börek gibi hamur işlerinde kullanılır.

• Ayrıca kavrularak salata, kanepe, meze ve sebze yemeklerinde de kullanılır.

• Haşhaş tohumları sabit yağ taşır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız42

26/11/2018

8

• Ülkemizde yaygın olarak yabani hindibanın yaprakları ilkbaharda toplanarak şifalı ot ve sebze olarak tüketilir.

• Bu yapraklar ülkemizde “Hindiba” ve “Radika” olarak bilinir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız43

• Beşamel sos ve benzerleri ile peynirli yemeklerde ve tatlılarda kullanılır.

• En ince rendeden çekilir.

• Hindistan cevizi meyveleri yağ bakımından zengindir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız44

• Çekirdeği, safran rengi nedeniyle hafif yemeklerde kullanılır. • Peynir sosları için lezzetli bir ek olarak görülür özellikle taze rendelenmiş

olarak. • Küçük Hindistan cevizi, sıcak elma suyu, sıcak şarap ve eggnog için

kullanılan geleneksel bir tattır.• Hint mutfağında tatlı olduğu kadar iştah açıcı yemeklerde kullanılır • Avrupa'da küçük Hindistan cevizi ve çekirdeği özellikle patates ve

islenmiş et yemeklerinde kullanılır. Ayrıca çorbaları soslar ve hamur işlerinde kullanılırlar. Hollanda'da ise küçük Hindistan cevizi çok popülerdir. Brüksel lahanası, karnabahar ve çalı fasulyesi gibi sebze yemeklerinde kullanılır.

• Ortadoğu mutfağında öğütülmüş küçük Hindistan cevizi lezzetli yemekler için baharat olarak kullanılır. Kıbrıs ve Yunanistan'da tuzluların pişirilmesinde kullanılır.

• Japonya'da Köri sosu için kullanılan bir malzemedir.• Karayipler’de içeceklerde kullanılır. Genellikle de içkinin üstüne küçücük

bir tutam atılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız45

• Ihlamur çiçeği yatıştırıcı, idrar verici ve balgam söktürücü olarak çay halinde kullanılır.

• Ihlamur çiçeği banyosunun da yatıştırıcı bir özelliği vardır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız46

• Yemeklere, özellikle de baklagillere ve balığa katılır.

• Muhallebi, sütlü tatlılar, hoşaflar, çay ve kahvede çeşni verici olarak kullanılır.

• İsveç ve Finlandiya'da unlu mamullere de katılır.

• Hintliler nefesleri güzel koksun diye tohumlarını çiğnerler.

• Kakule tohumları reçine, nişasta ve uçucu yağlar taşır.

• Hoş lezzeti ve kokusundan dolayı baharat olarak kullanılır. Ayrıca iştah açıcı, midevî ve gaz söktürücü etkilere sahiptir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız47

• Koyu renkli tomurcukları kurutulup öğütülerek toz haline getirildikten sonra veya dövülmeden tane olarak kullanılır.

• Kompostolarda, bazı tatlılarda, şerbetlerde, keklerde, dondurmalarda soğanla birlikte bazı yahnilerde kullanılır.

• Elma ile güzel bir uyum oluşturur.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız48

26/11/2018

9

• Etlerde, ızgaralarda, sebzelerde ve balıklarda kullanılır.

• Özellikle çorbalarda nane gibi kekik de bol kullanılır.

• Kekik uçucu yağı, çok güçlü bir mikrop öldürücü olduğundan bakteri ve mantar enfeksiyonlarında etkilidir.

• Çayı, hazmettirici ve gaz giderici özelliktedir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız49

• Keten denilen kireçli topraklarda yetişen otsu bir bitkinin tohumudur.

• Omega 3 açısından çok zengindir.

• Ezme ve öğütülmiş olarak kullanılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız50

• Genellikle toz halinde kullanılmaktadır. Köftelerde ve bazı et yemeklerinde kullanılır.

• Tohumlarının taşıdığı maddeler sebebi ile hazmı kolaylaştırıcı, gaz söktürücü ve terletici etkilere sahiptir.

• Arap, Türk, İran, Hint ve Meksika mutfaklarının tipik baharatıdır.

• Et, sebze, yumurta, peynir, sos, turşu, ekmek, salata sosu, pilav, baharat karışımlarında kullanılmaktadır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız51

• Baharatı kişniş bitkisinin küre biçimli sarımsı yeşilden, açık kahverengine kadar değişen renklerdeki meyvelerinin kurutulması ya da öğütülmesiyle elde edilir.

• Ayrıca bitkinin taze yaprakları salatalarda ve kökleri de baharat olarak kullanılır.

• Ferahlatıcı hoş bir kokusu, tatlımsı baharlı ve meyvemsi bir lezzeti vardır.

• Et yemeklerinde ve zeytinyağlı dolmalara çeşni katmak için kullanılan yaprakları, yakıcı bir tat verir.

• Sucuk yapımında kullanılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız52

• Pilav, dolma içleri ve bazı tatlılarda kullanılır.

• Glikoz taşıdığı için besleyici değeri yüksek bir meyvedir.

• Özellikle hazım sistemini ve karaciğeri destekler.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız53

• Yabani vişne tanelerinin çekirdeğinden elde edilen tohumdur.

• Özellikle keklerde, çöreklerde, kuru pastalarda kullanılır.

• Yağ ve kumayin taşıyan mahlep tohumunun, idrar artırıcı, kuvvet verici ve balgam söktürücü etkileri vardır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız54

26/11/2018

10

• Her türlü salata ve yemekte kullanılır.

• Taze yaprakları iyi bir vitamin kaynağı ve idrar artırıcıdır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız55

• Kuru yerlerde yetişen, güzel kokulu çiçekler açan ıtırlı bir bitkidir.

• Türkiye'de türlerinin çoğu "kekik" olarak bilinmekte ve kullanılmaktadır.

• Yapraklarının sapları, karşılıklı, alt kısmı tüylü ve boz renklidir.

• Meyvesi küçük ve esmer bir tohumdur. Çiçekli dalları uçucu bir yağ taşır.

• Itriyat ve likör sanayinde de yeri önemlidir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız56

• Kokusu özel ve kuvvetli, tadı ise baharlı ve serinleticidir. Özellikle salatalarda ve bazı harçlarda kullanılır. Bulantı kesici, terletici ve haricen antiseptiktir.

• Özellikle bazı çorba çeşitleri, sebze yemekleri ve yoğurtlu ürünlerde, ayrıca sos, salata ve şerbetlerde kullanılır.

• Nane çayı tüketimi de oldukça önemlidir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız57

• Yağı ilaç endüstrisinde ve şekerlemelerde kullanılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız58

• Acı taze biberlerin kurutulup pul haline getirilmesiyle elde edilir. Yahniler, harçlar, soslar ve çorbalarda kullanılır.

• Özellikle kırmızı rengin istendiği çok sayıdaki yöresel yemeklerde kullanılır.

• Yumurta, peynir, deniz mahsülü, sebze, tavuk, çeşitli soslar, et, çorba, turşu, pilav, çoban salatası, sebze, tahıl, ve benzeri yemeklere lezzet ve tat verir.

• İsot: Kırmızı biberin rengi kararıncaya kadar kurutulması ve tekniğine uygun olarak öğütülmesiyle elde edilen üründür.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız59

• Taze olarak salatalarda kullanılır.

• Rayihalı bir bitkidir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız60

26/11/2018

11

• Baharatı, rezene bitkisinin yapraklarından, kurutulmuş tohumlarından ya da bu tohumların öğütülmesiyle elde edilir.

• Balık ve tavuk yemeklerinde, salatalarda güzel koku ve tat verme amaçlı kullanılır.

• Yöresel olarak bazı unlu ve şekerli yiyeceklerin yapımında da kullanılır.

• Toprak altındaki soğana benzeyen tatlı ve hoş kokulu meyvesinden Kuzey Afrika ve Avrupa ülkelerinde salata yapılır veya meyve olarak da yenebilir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız61

• Tadı biraz keskin ve samansıdır. • Safran yiyeceklere parlak sarı bir renk katar.

Sıra dışı tadı ve yemeklere kattığı sarı renk nedeniyle safran Arap, Orta Asya, Avrupa, Hint, İran, Fas ve Cornwall mutfaklarında oldukça yaygın olarak kullanılır.

• Şekerlemeler ve likörlerde de sıklıkla safran bulunur.

• Safranın yerine genellikle aspir (Carthamustinctorius, "Portekiz safranı" ya da "yalancı safran") veya zerdeçal (Curcuma longa) kullanılır.

• Safranın toptan ve perakende satış fiyatı kilogram başına US$1100–US$11,000 arasındadır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız62

• Ekşimsi bir tadı vardır.

• Kebaplara ve bazı salatalara ekşilik vermek için kullanılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız63

• Bitkinin sarımsı-yeşil kozalak görünümündeki dişi çiçek durumları kullanılır.

• Uçucu yağlar, acı maddeler, reçineler, mum, tanen taşırlar.

• Az dozlarda iştah açıcı, idrar arttırıcı, yatıştırıcı etkilere sahiptir. Fazla alınırsa bulantı ve kusma yapar.

• Bira imalinde kullanılmaktadır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız64

• Bazı pasta, kek, bisküviler ve sütlü tatlılarda ayrıca boza, salep gibi içeceklerde kullanılmaktadır

• Ayrıca pilav ve dolmalara çeşni katar.

• Çayı yapılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız65

• Pasta, çikolata, dondurma, şekerleme, kahve, kakao ve kola, likör gibi pek çok ürüne tat katmak için kullanılır. Vanilya, mide ve sinir sistemini üzerinde uyarıcı etkilere sahiptir. Koku verici olarak gıda ve parfüm sanayisinde kullanılmaktadır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız66

26/11/2018

12

• Etli yemeklerde, köfte, sosis, çeşitli tatlı ve dolmalarda kullanılır.

• Bitkinin olgunlaştıktan sonra kurutulup baharat olarak kullanılması için, bitkinin küçük ve kokulu meyveleri kullanılır.

• Kokulu ve hafif acı bir baharattır. • Yemeklere özel bir tat katar,

özellikle köfte yapımında kullanılır.

• Turşulara çeşni katmak amacıyla da kullanılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız67

• Kekiğe benzer

• Kekiğin kullanıldığı yerlerde, ayrıca çay yapımında kullanılır.

• Nefes açıcı, ferahlatıcı etkiye sahiptir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız68

• Zencefil bitkisinin şekilsiz, parçalar halinde bulunan soyulmuş ya da soyulmamış haldeki kurutulmuş kökleri ya da bunların öğütülmüş hali baharat olarak kullanılan kısımdır.

• Çöreklere katılır. Ayrıca zencefilden gazoz, şarap, turşu ve reçel yapımında da yararlanılır.

• Mutfakta çorbalara, patates, sosis, çeşitli dolmalar, ızgara etler, söğüş, pilav, her türlü beyaz peynire, çeşitli sebzelere, meyve salatasına, çeşitli pastalara, keklere katılır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız69

• Pilav, et, balık ve yumurtalı yemeklere katılır.

• Ayrıca kimi zaman safranın yerine de kullanılmaktadır.

• Zerde yapımında kullanılır.

• Gaz söktürücü ve safra artırıcı etkilere sahiptir.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız70

• Taze otlar yemek pişerken veya piştikten sonra, pul baharatlar pişmeye yakın, toz olanlar ise pişmeden hemen önce eklenmelidir.

• Yemeğe eklenen baharatlar koku ve tat bakımından uyumlu olmalı, yemeğin doğal tadını bastırmamalıdır.

16:41GMS 1005 Mutfak ve Servis Malzeme Bilgisi

– Dr. Pınar Işıldar & Dr. Özay Yıldız71