14/04/2013

1

Symposium Bijengezondheid 2013

Coby van Dooremalen

+ Team Bijen@wur

13 april 2013

Discussie: honingbijen en wintersterfte

Neumann & Carreck, 2010 Special issue on colony losses, Journal of Apicultural Research

Genoemde oorzaken bijensterfte

Parasieten/plagen

Inteelt

(Verkeerd) gebruik miticiden

Virussen/ pathogenen

Voedsel (diversiteit)

GMO’s

Weer

Vergrijzing bijenhouders

Pesticiden (fungiciden, herbiciden, insecticiden)

Varroa destructor Tegenwoordig echt overal en altijd aanwezig (Le Conte et al. 2010)

Varroa destructor • Reproductie in gesloten broedcellen • Vector voor bijenvirussen • Eten bloed bijenpoppen -> Schade aan uitlopende bij: ziek, zwak, (misselijk?)

Gebrek aan voedsel

14/04/2013

2

Foerageermogelijkheden afgenomen afgelopen decennia • Na 1980 afname in aantal plantensoorten die door bijen

bestoven worden t.o.v. voor 1980 (Biesmeijer et al 2006)

• Veranderde landbouwpraktijken (Vanengelsdorp en Meixner 2010)

-> minder onkruiden in gewassen/akkerranden

Meer meststoffen Meer herbiciden Zeven van zaden

Geoogst aantal hectaren in Nederland (bron: FAOSTAT-2013)

Aantal hectaren HEIDE in Nederland

(bron: Compendium vd leefomgeving)

Gevolg: lagere productiviteit voor bijenvolken • Grotere kans op wintersterfte (vanEngelsdorp et al., 2008)

• Zijn gevoeliger voor ziekten (Gilliam, 1986)

• Minder tolerant voor blootstelling aan pesticiden (Wahl

and Ulm, 1983)

Enige bron voor (essentiële) eiwitten

Eiwit belangrijk voor: • Ontwikkeling larven • Eerste 8-10 dagen na

uitlopen jonge bij eiwit opbouw voor hele leven

Stuifmeel

Ap

r

Mei

Jun

Jul

Au

g

Sep

Okt

No

v

Dec

Jan

Feb

Mrt

Zomer Winter

Aanta

l

Bijen

Broed

Aanta

l Mijten

Levensduur

Levensduur

Ap

r

Mei

Jun

Jul

Au

g

Sep

Okt

No

v

Dec

Jan

Feb

Mrt

Zomer Winter

Aanta

l

Bijen

Broed

Aanta

l Mijten

Levensduur

Levensduur

naar Martin (1998)

naar Mattilla et al (2001)

5 weken 8 maanden Amdam and Omholt (2002)

Vie

lloge

nin

e (u

g)

Vie

lloge

nin

e (u

g)

Eiwit in bijen: opbouw 8-10d

14/04/2013

3

Van Dooremalen et al (2013) Journal Insect Physiology

• Laboratorium • 50 bijen per groep

• Popstadium: wel of geen varroa • 1ste week na uitlopen: veel of

weinig stuifmeel

Effect stuifmeel en Varroa destructor

op eiwit-opbouw en groei

V-S+ V+S+

V-S- V+S-

Van Dooremalen et al (2013) Journal Insect Physiology

Hypothese

Veel stuifmeel Weinig stuifmeel

Eiwitopbouw (mg) in abdomen van bijen op dag 7

Geen Varroa Varroa

Van Dooremalen et al (2013) Journal Insect Physiology

Groei (mg) in bijen tussen dag 0 en 7

V-S+ V+S+

V-S- V+S- • Veld 2012-2013 • 10 volken per groep • Effect op volksgrootte

en levensduur • Voorlopige resultaten!

Excuses:

Voolopige resultaten verwijderd

voor internetpublicatie van deze

presentatie

Het infectieniveau waarop in Nederland problemen ontstaan is onderzocht door Bijen@wur (Cornelissen et al.)