potenciali i aksionit

Potenciali i aksionitPotenciali i aksionit

P f A H ti h L tifi P iProf. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Objektivat mësimorej

Studentët duhet të jenë në gjendje të:Studentët duhet të jenë në gjendje të:Sqarojnë se çka është potenciali i aksionitT j ë i t t t i li i k i itTregojnë se si matet potenciali i aksionit Tregojnë karakteristikat e potencialit të graduarPërshkruajnë bazën jonike të krijimit të potencialit të aksionitSqarojnë periudhën refraktare dhe rolin e sajKrahasojnë mekanizmat e përhapjes së impulsit nëKrahasojnë mekanizmat e përhapjes së impulsit në fijet e mielinizuara dhe të pa mijelinizuaraKrahasojnëpotencialin e gradura dhe potencialin eKrahasojnëpotencialin e gradura dhe potencialin e aksionit

Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 2

Indet

e nga

cmue

shme

Pëërseritjej

Si levizin sinjalet nëpër neuron?Çf ll j k l h k ë b ë it?Çfare lloj kanalesh ka në membranën e neuronit?


Indet

e nga

cmue

shme

Lëvizja e sinjaleve në neuronj j

4Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Kanalet jonikej


Indet

e nga

cmue

shme

Çka është potenciali i aksioni?Çka është potenciali i aksioni?Pareqet ndryshimet e shpejta në potencialinPareqet ndryshimet e shpejta në potencialin membranor gjatë të cilave potenciali membranor “përmbyset”, ashtu që brendia e membranës bëhetpërmbyset , ashtu që brendia e membranës bëhet pozitive dhe përsëri kthehet në vlerat e qetësisë.


Indet

e nga

cmue

shme

Matja e potencialit te aksionitMatja e potencialit te aksionit


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i graduarPotenciali i graduar

Paraqet ndryshimet lokale të potencialit membranor të cilat lajmërohen në shkallë të jndryshme varësisht nga madhësia ose intensiteti i ngacmimit.intensiteti i ngacmimit.


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i graduar -vazhdimPotenciali i graduar vazhdim

Ngacmimet specifike shkaktojnë hapjen e kanaleve të Na+ ashtu që jonet e Na+ hyjnë në brendi të neuronit.Kjo hyrje e joneve të Na bën që brendia e membranës qelizore të bëhet lehësisht më pakmembranës qelizore të bëhet lehësisht më pak negative: rreth –60 milivolt.


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i graduar -vazhdim

40404040404040404040

Potenciali i graduar vazhdim

20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v)

VmStim

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

axon

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

0 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-80

pulse

Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 10Stim Potenciali membranor

pulseIndet

e nga

cmue

shme

Por një potencial i madh i graduar ose disa• Por, një potencial i madh i graduar ose disa potenciale të vogla të graduara mund të ndryshojnë ngarkesën elektrike të brendisë së membranës deri në :

-55 milivolt• Potenciali membranor prej -55 milivolt në• Potenciali membranor prej -55 milivolt në

brendi të membranës quhet potencial pragor.Në këtë i l të t i lit b fill• Në këtë nivel të potencialit membranor fillon një potencial i aksionit.


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i graduar- hdiPotenciali i graduar-vazhdim

Te potenciali i graduar sinjalet hyrëse :Te potenciali i graduar sinjalet hyrëse :◦ Ndryshojnë në intenzitet◦ Humbin intenzitetin në distancë◦ Humbin intenzitetin në distancë◦ Janë më të ngadalshme se potencialet e aksionit◦ Udhëtojnë deri te zona ku fillon potenciali i aksionit◦ Udhëtojnë deri te zona ku fillon potenciali i aksionit

dhe nese:Potenciali është nënpragore – nuk krijon potencial të aksionitp g j pPotenciali është mbipragore – krijojn potencial të aksionit


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i graduar -vazhdimPotenciali i graduar vazhdim


Indet

e nga

cmue

shme

P t i li i dPotenciali i graduar

30.11.2009Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci 14Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

P t i li i dPotenciali i graduar

30.11.200915Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i graduarPotenciali i graduar00

-20

0m

v) -20

0m

v)

-40

oten

tial (

m

-40

oten

tial (

m

-60

mbr

ane

po

-60

mbr

ane

po

-80Mem

-80Mem

0 5 10 15 20

Time (ms)

-1000 5 10 15 20

Time (ms)

-100

Stim Poteciali membranorIndet

e nga

cmue

shme

Potenciali i aksionit

404040404040404040

20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40

v)

VmStim

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

0

entia

l (m

v

axon

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

bran

e po

te

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60

40

Mem

b

0 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-80

0 2 4 6 8 10

Time (ms)

-80

pulse


Time (ms)

Stim Potenciali membranorpulseInd

et e n

gacm

uesh

me

Nomenklatura e potencialit të aksionitp

40Kulmi

20

(mv) Tejkalimi

0

oten

tial

R l i i iDepolarizimi

-40

-20

rane

po RepolarizimiDepolarizimi

-60

40

Mem

br

Hiperpolarizimi

0 5 10 15-80

Potenciali në qetësi


Time (ms)Indet

e nga

cmue

shme

Llojet e potencialit të aksionitLlojet e potencialit të aksionit

Potenciali me maje Potenciali me platoPotenciali me platoPotencialet ritmike


Indet

e nga

cmue

shme

Mekanizmat jonikë të potencialit te aksionitMekanizmat jonikë të potencialit te aksionitKulmi

20

40

mv) 20

40

mv)

uPm ⇒ ENa

0

0

entia

l (m

0

20

entia

l (m

DepolarizimiP

RepolarizimiPK PNa

-40

-20

rane

pot

e

-40

-20

rane

pot

e

Hi l i i i

PNaHyrja e Na+

K Na Dalja e ↑K+- Hyrja e ↓Na

-60

-40

Mem

br

-60

-40

Mem

br HiperpolarizimiPm ⇒ EK

0 5 10 15

Ti ( )

-800 5 10 15

Ti ( )

-80

Time (ms)Time (ms)

Stim Potenciali membranor 20Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Mekanizmat jonikë të potencialit te aksionit

40403030

Mekanizmat jonikë të potencialit te aksionit

20

40(m

v) 20

40(m

v) 25

30ab

ility

)

25

30ab

ility

)

20

0

oten

tial (

20

0

oten

tial (

15

20

(Per

mea

15

20

(Per

mea

-40

-20

mbr

ane

p

-40

-20

mbr

ane

p

10

15

ucta

nce

10

15

ucta

nce

80

-60Mem

80

-60Mem

0

5

Con

du

0

5

Con

du

0 5 10 15

Time (ms)

-800 5 10 15

Time (ms)

-800 5 10 15

Time (ms)

00 5 10 15

Time (ms)

0

Potenciali membranor Permeabiliteti per Na Permeabiliteti per K21Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali membranor në qetësi

Kanali iK+ ne qetësi

bMembranalipidike

Dyer voltazhetë kanalit të Na

Dyert voltazhetë kanalit të K të kanalit të Natë kanalit të K

Na+ K+


Indet

e nga

cmue

shme

DepolarizimiDepolarizimi

Kanali i Na+

MembranaMembranalipidike

Pm Pm PmDyert voltazhey

Na+23Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Feedback pozitiv i shpejtë për depolariziminFeedback pozitiv i shpejtë për depolarizimin

N i iNgacmimi

Depolarizimi i membranësDepolarizimi i membranës

Shpejtë

Rritja e bili i

Rritje e fluksit të Na+

brenda

Shpejtë

permeabilitetit për Na+

brenda


Indet

e nga

cmue

shme

Feedback negativ i ngadalshëm për repolarizimFeedback negativ i ngadalshëm për repolarizim

l i i i i i iHi l i i i b ë Depolarizimi i rritur i membranës

Hiperpolarizim i membranës

Ngadalë

Permeabiliteti i rritur për K+Fluksi i rritur K+

jashtëjashtë


Indet

e nga

cmue

shme

Fazat e potencialit të aksionitp


Indet

e nga

cmue

shme

Karakteristikat e potencialit të aksionitKarakteristikat e potencialit të aksionit

Eshtë përgjigje “krejt ose asgjë”.s të pë gj gje ejt ose asgjë .

i dh f k l dh l iPeriudha refraktare apsolute dhe relative

Përhapet pjesë-pjesë nëpër tërë neuronin


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i aksionit: ligji krejt ose asgjePotenciali i aksionit: ligji krejt ose asgje40404040404040404040

20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v) 20

40m

v)

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

20

0

oten

tial (

m

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

-40

-20

mbr

ane

po

threshold potential-60M

em

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

-60Mem

p

0 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-800 2 4 6 8 10

Time (ms)

-80

pulseStim Potenciali membranor

pulse


Indet

e nga

cmue

shme

Periudha refraktare apsolutePeriudha refraktare apsolute

505050505050505050

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

25

0

oten

tial (

m

25

0

oten

tial (

m

25

0

oten

tial (

m

25

0

oten

tial (

m

25

0

oten

tial (

m

25

0

oten

tial (

m

25

0

oten

tial (

m

25

0

oten

tial (

m

25

0

oten

tial (

m

-50

-25

mbr

ane

po

-50

-25

mbr

ane

po

-50

-25

mbr

ane

po

-50

-25

mbr

ane

po

-50

-25

mbr

ane

po

-50

-25

mbr

ane

po

-50

-25

mbr

ane

po

-50

-25

mbr

ane

po

-50

-25

mbr

ane

po

-75

Mem

-75

Mem

-75

Mem

-75

Mem

-75

Mem

-75

Mem

-75

Mem

-75

Mem

-75

Mem

0 10 20 30 40

Time (ms)

-1000 10 20 30 40

Time (ms)

-1000 10 20 30 40

Time (ms)

-1000 10 20 30 40

Time (ms)

-1000 10 20 30 40

Time (ms)

-1000 10 20 30 40

Time (ms)

-1000 10 20 30 40

Time (ms)

-1000 10 20 30 40

Time (ms)

-1000 10 20 30 40

Time (ms)

-100

Stim Potenciali membranor30Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Periudha refraktare Inaktivizimi i kanaleve të Na+Periudha refraktare - Inaktivizimi i kanaleve të Na+

Kanali i Na+

Sh li idikShtresa lipidike

Pm Dyert voltazhe

Dyert inaktivizuese

Na+31Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Periudha refraktare apsolutePeriudha refraktare apsolute

Periudha refraktare apsolute:◦ Pengon krijimin e potencialit te ri të aksionit◦ Siguron se çdo potencial i aksionit është i veçantëSiguron se çdo potencial i aksionit është i veçantë◦ Detyron përcjelljen e impulsit vetëm në një

drejtimdrejtim


Indet

e nga

cmue

shme

Periudha refraktare relativePeriudha refraktare relative

Periudha refraktare relative ndodhë :◦ Gjatë repolarizimit të membranës qelizore◦ Kur mbyllen dyert për jonet e natriumit dhe hapenKur mbyllen dyert për jonet e natriumit dhe hapen

dyert për jonet e kaliumit


Indet

e nga

cmue

shme

Periudha refraktare relative

50505050Periudha refraktare relative

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

25

50m

v)

0

tent

ial (

m

0

tent

ial (

m

0

tent

ial (

m

0

tent

ial (

m

-50

-25

bran

e po

t

-50

-25

bran

e po

t

-50

-25

bran

e po

t

-50

-25

bran

e po

t

-75

50

Mem

b

-75

50

Mem

b

-75

50

Mem

b

-75

50

Mem

b

0 10 20 30 40-100

0 10 20 30 40-100

0 10 20 30 40-100

0 10 20 30 40-100

Time (ms)

Stim Potenciali membranorTime (ms)Time (ms)Time (ms)


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i aksionit nëpër akson mund të përcillet në p pdy drejtime

StimSt

AksoniTrupi i qelizës

Përcjelljed ik

Përcjellje id ik ortodromikeantidromike


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i aksionit përcillet në një drejtimPotenciali i aksionit përcillet në një drejtimStim

Trupi i qelizës refraktariteti

Percjellja ortodromike


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali i aksionit përcillet në një drejtimPotenciali i aksionit përcillet në një drejtim

Potenciali i aksionit

Jashtë

+++++++++++++i aksionit

--------Membrana e aksonit

---------------------+++++Depolarizimi Brenda


pIndet

e nga

cmue

shme


JashtëPotenciali i aksionit

---++++++++++++------i aksionit

Membrana e aksonit

++++++--------------------+++BrendaDepolarizimi


Indet

e nga

cmue

shme


Potenciali i aksionitJashtë

-----------+++++++++Membrana e aksonit

++++++++++++---------------BrendaDepolarizimi


Indet

e nga

cmue

shme

Shpejtësia e përcjelljes së impulsitShpejtësia e përcjelljes së impulsit

Shpejtësia e përcjelljes varet nga:Shpejtësia e përcjelljes varet nga:◦ Diametri i aksonit të pamijelinizuar

P bë htj llë it i li◦ Prezenca e mbështjellësit mielin


Indet

e nga

cmue

shme

Përcjellja nëpër aksonet e pamijelinizuara: Teoria e qarqeve lokale

AksoniAksoni

Hyrja eNa+

Dalja eK+

Depolarizimi

Regjioni refraktar Përhapja41Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Diametri i aksonitDiametri i aksonit


Indet

e nga

cmue

shme

Mielinimi i aksoneve

Oli d t it tOligodentrocitet (SNQ) qelizat e Sh it (SNP)Shwanit (SNP)


Indet

e nga

cmue

shme

Përcjellja nëpër aksonet e mijelinizuara: j j p jPërcjellja saltatore


Indet

e nga

cmue

shme

Dallimi në mes të potencialit të graduar dh i li ë k i idhe potencialit të aksionit


Indet

e nga

cmue

shme

Potenciali me platoPotenciali me plato

30.11.2009 Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 4646Prof.Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci

Indet

e nga

cmue

shme

Potencialet ritmikePotencialet ritmike


Indet

e nga

cmue

shme

PyetjePyetje

Kur rritet intensiteti i ngacmimit në fijen nervoreatëherë do të:atëherë do të:

rritet amplituda e potencialit të aksionii k h j j i li k i irritet kohëzgjatja e potencialit të aksionit

rritet shpejtësia e perhapjes së potencialit te aksionitrritet frekuenca e krijimit të potencialit të aksionit


Indet

e nga

cmue

shme

potenciali i aksionit

Education