POSTROJENJA I INSTALACIJE POD PRITISKOM

dr Miomir Raos, red. prof. Milica Nikodijević

Prenosni rezervoari (kontejneri ili bačve) Prenosni rezervoari - sudovi srednjih dimenzija, namenjeni za transport fluida od distributera do potrošača, na vozilima za drumski, železnički, rečni, pomorski saobraćaj Nisu fiksno učvršćeni za šasiju ili konstrukciju prevoznog sredstva

Namenjeni su za srednje potrošače

Izrađuju se u standardnim dimenzijama od 250, 500, 750, 1000, 1500 i 2000 kg punjenja

Kontejneri se mogu koristiti pojedinačno, ali je njihovo korišćenje racionalnije kada su redno povezani u radnu i rezervnu bateriju

Baterija se može sastojati od najviše 5 kontejnera, čija ukupna zapremina ne prelazi 15 m3

Kontejner - cisterna

Kontejner bačva coca-cola 18 lit

Kontejneri za tečni azot

Mere zaštite

Kontejneri namenjeni za transport tečnih gasova moraju imati sledeću merno-regulacionu i sigurnosnu armaturu:

Bačva (kontejner) za tečni hlor Bačva

Limena bačva sa poklopcem

• ručni zaporni ventil za punjenje i pražnjenje tečne faze

• ručni zaporni ventil za pražnjenje gasne faze • ventil sigurnosti • ventil protiv loma cevi • manometar • tormometar • pokazivač nivoa tečnosti • otvori sa čepom za ispuštanje taloga

Postavljanje prenosnih rezervoara

Na otvorenom prostoru, sa eventualno izgrađenom lakom nasdstrešicom, kao zaštitom od sunčeve toplote

Ne smeju se postavljati u građevinskim objektima

U postupku pretakanja, manipulisanja i transporta, kontejneri moraju biti obezbeđeni od pomeranja i prevrtanja

Konstrukcija kontejnera mora biti u skladu sa odgovarajućim propisima i prilagođena zahtevima transporta, utovara, istovara, punjenja i potrošnje

Moraju biti snabdeveni ušicama za dizanje prilikom utovara i istovara i nožicama

Sva merno-regulaciona i sigurnosna armatura mora biti zaštićena od mehaničkog oštećenja i neovlašćenog korišćenja

Kontejneri moraju imati reviziono-kontrolni otvor, za unutrašnji pregled i čišćenje, precnika od 65 do 150 mm

Moraju imati ugrađen pouzdani pokazivač gornjeg nivoa

Na prenosnim rezervoarima za transport zapaljivih fluida može se ugrađivati električna instalacija, ali za vreme punjenja i pražnjenja moraju biti uzemljeni

Izduvne cevi V.S. na kontejnerima ne smeju imati cevne produžetke osim u slučajevima kada se oni koriste kao stabilni

Pune se tečnošću najviše do 95% svoje zapremine Punjenje tečnim gasovima vrši se ekspanzijom tečne faze u parni prostor rezervoara Puni se isključivo samo po jedan kontejner i to u prostoru koji ima najviše jedan zatvoren zid izrađen od punog materijala Protiv požarnu zaštitu čine prenosni aparati za gašenje požara

Potrebna električna instalacija izvodi se stabilno u blizini mesta postavljanja kontejnera

Burad - Pokretni sudovi pod pritiskom proizvoljnih dimenzija, zapremine od 100-1000[l], sa ugrađenim prstenovima za laki ručni transport kotrljanjem na kratkim rastojanjima. Na veća rastojanja burad se transportuju vozilima drumskog, železničkog, rečnog ili pomorskog saobraćaja. Najčešće se koriste za smeštaj nafte i naftnih derivata

Boce Boce - pokretni sudovi pod pritiskom cilindričnog oblika prečnika manjeg od 420 mm i dužine manje od 2 m

Najčešća izrada bešavno (zbog visokog unutrašnjeg pritiska i otežanih uslova eksploatacije)

Izrada sa jednim šavom može kod manjih boca sa nižim pritiskom

U novije vreme, koriste se boce za jednokratnu upotrebu, izrađene od slabijeg materijala (kartuše - tanak lim ili plastika).

Materijal od koga se izrađuju boce je uglavnom kotlovski lim.

Konstruktivno se izvode sa jednim otvorom na vrhu preko koga je ugrađena sva merno-regulaciona i sigurnosna armatura (ručni zaporni ventil, manometar, redukcioni ventil, ventil sigurnosti)

Otvor na vrhu boce zaštićuje se prilikom transporta zaštitnom kapom, a na mestu korišćenja kapa se skida

Donji deo boce izrađuje se sa postoljem, koji je malo većeg prečnika od prečnika boce Postolje pored povećane stabilnosti, ima i ulogu da odvoji bocu od podloge koja može biti vlažna. U bocama se skladište uglavnom tehnički gasovi i to komprimovani, tečni i pod pritiskom rastvoreni

Komprimirani gasovi jesu oni čiji je pritisak na temperaturi od 15°C veći od 1 bar. (u bocama uobičajeno pritisci iznose oko 150-200 bar)

Tečni i pod pritiskom rastvoreni gasovi jesu oni čiji je pritisak na temperaturi od 40°C veći od 1,25 bar.

Boce u kojima su skladišteni rastvoreni gasovi moraju biti punjene poroznom masom.

Pri svakoj izmeni porozne mase mora se izvršiti hidraulička proba ispitivane boce sa pritiskom od 60 bar

Pri svakom skidanju zapornog ventila mora se izvršiti provera količine porozne mase i ako nije do vrha suda ona se mora dopuniti.

Tečni i pod pritiskom rastvoreni gasovi dele se na:

• permanentne gasove (gasovi čija je kritična temperatura ispod -10°C);

• tečne gasove (gasovi koji se mogu utečniti pod pritiskom na -10°C), ali koji su ispod 17,5°C na pritisku od 1013 mbar u gasovitom stanju

Tečni gasovi pod visokim pritiskom su gasovi čija je kritična temperatura od -10°C do 70°C.

Tečni gasovi pod niskim pritiskom su gasovi čija je kritična temperatura iznad 70°C.

Svaka otrovna materija koja je tečna pod pritiskom od 1013 mbar i na temperaturi 0°C, a koja ključa na ili ispod 30°C kod istog pritiska smatra se tečnim gasom pod niskim pritiskom.

Fazni dijagram

Kritične temperature i pritisci za pojedine supstance

Porozna masa ne sme da:

• stupa u hemijske reakcije sa materijalom baze, acetonom i acetilenom

• izazivati varnicu

• posedovati svojstvo sleganja pri dužem stajanju Pre punjenja mora se izvršiti kontrola mase boce

Ako je masa boce za rastvoreni gas od 40[l] manja za jedan kg, a kod boce od 5[l] za 0.2[kg] i više, od mase navedene na boci, mora se izvršiti dopunjavanje boce rastvorom (acetonom)

Posle izvršenog dopunjavanja boce rastvorom može se izvršiti punjenje boce gasom

Redovni pregledi ovih boca vrši se na svakih 5 godina, računajući od dana punjenja poroznom masom

Boce u kojima se skladište zapaljivi fluidi ne mogu se koristiti duže od 10 godina, a ako su bile zahvaćene požarom, same gorele ili se nalazile u sredini koja je gorela izbacuju se iz upotrebe odmah!

Svaka boca na svom omotaču mora imati utisnute sledeće podatke:

• maksimalno dozvoljeni radni pritisak • vrstu fluida za koji je namenjena • datum poslednjeg izvršenog probnog ispitivanja Ostali podaci se utiskuju na nazivnoj pločici

Boce se mogu koristiti pojedinačno ili redno vezane u baterije boca (radna i rezervna baterija)