Slajd 1

PORTUGALIA KL. II B GIM.

Portugalia, Republika Portugalska (port. Portugal, wym. [putua]; oficjalna nazwa Repblica Portuguesa) pastwo europejskie pooone w zachodniej czci Europy Poudniowej na poudniowym zachodzie Pwyspu Iberyjskiego. Jest najdalej wysunitym na zachd pastwem Europy, od pnocy i wschodu graniczy z Hiszpani, a od zachodu i poudnia Portugali oblewaj wody Oceanu Atlantyckiego.

Dodatkowo w skad Portugalii wchodzi szereg wysp pooonych na Oceanie Atlantyckim, w tym Archipelag Azorski (Aores) i Madera (Madeira). Jest czonkiem Unii Europejskiej oraz NATOGeografiaPowierzchnia:ld: 91 951 kmwoda: 440 kmcakowita: 92 391 kmDugo granic ldowych:Hiszpania: 1214 kmcakowita: 1214 kmDugo wybrzea:cakowita: 1793 km Najwyszy punkt: Montanha do Pico: 2351 n.p.m.Najniszy punkt: Ocean Atlantycki 0 m n.p.m.Najwiksze miasta:Lizbona: 600 000Porto: 263 000Braga: 170 858Coimbra: 148 470Setbal: 114 000

KLIMATTyp klimatu: rdziemnomorskiPortugalia pooona jest w strefie klimatu rdziemnomorskiego oceanicznego. Zim wystpuj wyrane rnice midzy pnoc a poudniem kraju. Na wysunitym najdalej na poudnie Algarve zdarzaj si wtedy czsto ciepe, soneczne dni, a osonite plae poudnia pozwalaj si opala przez cay rok. Wieczory bywaj chodne, ale nie na tyle, aby zrazi turystw. W okolicach Lizbony zima jest agodna, ale nieprzewidywalna na przemian wystpuj dni soneczne i deszczowe. W centrum i na pnocy zimy bywaj deszczowe i chodne, ale nie mrone. Okresy deszczu s przerywane rozpogodzeniami. W grach jest zdecydowanie zimniej. Pokrywa niena utrzymuje si od listopada do lutego w Serra da Estrela oraz w pasmach grskich na pnocy i wschodzie. Zima trwa krtko od listopada/grudnia do lutego/marca, ze redni temperatur 12C. W caym kraju zaczyna by cieplej w maju i czerwcu, a wysoka temperatura utrzymuje si do wrzenia. Z wyjtkiem Algarve noce bywaj chodne nawet w lecie, zwaszcza na wybrzeu Cascais i Estorilu niedaleko Lizbony. Na wybrzeu zachodnim woda w Atlantyku jest przewanie chodna (22C) do lipca. Na poudniu ogrzewa si wczeniej. W lecie w caym kraju panuj upay. Na pnocy bywa tak samo gorco, jak na pozostaym obszarze, ale wystpuje wiksze prawdopodobiestwo deszczu. Na niektrych terenach w gbi ldu spiekota staje si trudna do wytrzymania w Alentejo i grnym Douro supek rtci czsto utrzymuje si przez duszy czas na poziomie 40C. Algarve latem jest umiarkowanie gorce (31C), dziki chodnym wiatrom zachodnim.USTRJ POLITYCZNYPortugalia jest republik o parlamentarno-prezydenckim systemie rzdw. Obowizujca konstytucja jest z 1976 roku. Gow pastwa jest prezydent i jest on wybierany w wyborach powszechnych i bezporednich na 5 lat. Moe by wybrany na najwyej dwie kadencje. Przy prezydencie dziaa ciao doradcze Rada Pastwa. Wadz ustawodawcz sprawuje jednoizbowe Zgromadzenie Republiki. Skada si z 230 deputowanych wybieranych na 4 lata w gosowaniu powszechnym, bezporednim oraz proporcjonalnym. Rzd jest naczelnym organem administracji publicznej. Portugalska scena polityczna od rewolucji godzikw jest zdominowana przez dwie partie wywodzce si z ruchu socjalistycznego:Lewicow Parti Socjalistyczn, w skrcie PS.Centrow/centroprawicow Parti Socjaldemokratyczn, w skrcie PSD.

Obok tych partii wystpuj rwnie inne mniejsze majce swych przedstawicieli w parlamencie:

Chrzecijasko-demokratyczn i centrow/centroprawicow Centrum Demokratyczne i Spoeczne Partia Ludowa, w skrcie CDS/PP.Parti Ekologistyczn Zieloni, w skrcie PEV.Portugalsk Parti Komunistyczn, w skrcie PCP.koalicj kilku maych partii o radykalnie lewicowej proweniencji pod nazw Blok Lewicy, w skrcie BE.

DEMOGRAFIALudno Portugalii (wedug spisw powszechnych)LataLudnoLataLudno18644 188 41919508 510 24018905 049 72919608 851 24019115 969 05619708 648 36919206 032 99119819 833 04119306 825 88319919 862 54019407 722 152200110 356 117W XIII w. Portugali zamieszkiwao okoo 1 mln lub nieco wicej osb. Po gwatownym spadku zamieszkujcej ten obszar liczby ludnoci w stuleciu nastpnym, w XV w. liczba ta ponownie wzrosa do okoo 1 miliona. Przecitna gsto ludnoci w pnoredniowiecznej Portugalii wynosia okoo 11 osb na km. Powszechny spis ludnoci przeprowadzony w 2001 roku wykaza, e populacja Portugalii wynosia wwczas 10 356 117 mieszkacw (z czego 51,7% to kobiety). Na koniec pierwszej dekady XXI w. szacowao si t liczb na okoo 10,6 milionw i wikszo przyrostu naturalnego ma miejsce za spraw imigrantw. Wedug danych na rok 2008 jedna czwarta z 440 tysicy imigrantw pochodzi z Brazylii (106 tys.). Kolejne miejsca zajmuj Ukraina (53,5 tys.), Republika Zielonego Przyldka (51,5 tys.), Rumunia (28 tys.), Angola (27,5 tys.) i Gwinea-Bissau (24,5 tys.).SPORT

Pika nona jest najpopularniejszym sportem w Portugalii. W kraju organizuje si zarwno amatorskie mecze lokalne, jak i wiatowej klasy spotkania na profesjonalnym poziomie. Najwiksz legend portugalskiej piki nonej pozostaje Eusbio, cho na wiecie uznaniem ciesz si take Lus Figo i Cristiano Ronaldo obaj s zdobywcami tytuu Pikarza Roku FIFA, oraz trenerzy: Jos Mourinho, Carlos Queiroz, Manuel Jos i Andr Villas-Boas.Najwikszymi klubami sportowymi w Portugalii s: SL Benfica (Sport Lisboa e Benfica), FC Porto (Futebol Clube do Porto) oraz Sporting CP (Sporting Clube de Portugal). Kluby te czsto okrelane s jako os trs grandes, czyli wielka trjka.Surfing i bodyboarding s bardzo popularne w Portugalii. Ericeira (okolice Lizbony) zaja 3. miejsce w rankingu Top 10 najlepszych miejsc do surfowania na wiecie (wedug magazynu Sunday Times, 2010 rok). W Portugalii odbywaj si te zawody surfingowe Quiksilver Pro Portugal.Najwaniejszym wycigiem kolarskim w Portugalii jest Volta a Portugal.Portugalia znana jest take z wycigw samochodowych Rally de Portugal i Rali Vinho da Madeira ; oraz motorowego wycigu Motorcycling Grand Prix (Estoril). Najbardziej znanym portugalskim kierowc rajdowym jest Tiago Monteiro.W Portugalii znajduje si ponad 70 pl golfowych rozsianych po caym kraju. Najwicej z nich jest w regionie Algarve oraz w okolicach Lizbony. W Vilamoura (Algarve) odbywa si prestiowy turniej golfowy Portugal Masters, nalecy do PGA European Tour.W centrum i na poudniu Portugalii mona jeszcze obejrze tourada corda, czyli walk z bykiem przytrzymywanym na linie.W pnocnej czci Portugalii powstaa oryginalna sztuka walki Jogo do Pau, polegajca na walce z przeciwnikiem przy pomocy dugiego kija.

KUCHNIA NARODOWAKuchni portugalsk cechuje zrnicowanie. atwy dostp do morza zagwarantowa bogactwo ryb i skorupiakw, na ktrych bazuj potrawy z regionw nadmorskich, natomiast w centralnej czci kraju dominuj dania misne i sery. Wiele produktw Portugalczycy zawdziczaj najedcom: Rzymianie pozostawili po sobie pszenic, winn latorol, figi, oliwki i migday, natomiast Maurowie ry, owoce cytrusowe, szafran oraz zamiowanie do ciast z miodem, migdaami i figami. Dziki morskim ekspedycjom, portugalska kuchnia wzbogacia si o rozmaite przyprawy z Indii i Dalekiego Wschodu, m.in. pieprz, cynamon, godziki i gak muszkatoow, oraz afrykaskie papryczki piri piri. Przywieziono take egzotyczne owoce, pomidory, ziemniaki, kukurydz oraz kakao.Narodow potraw Portugalii jest bacalhau, solony i suszony dorsz, ktrego podobno mona przyrzdzi na 365 sposobw, czyli tyle, ile jest dni w roku. Kady z regionw ma swj unikatowy sposb jego przyrzdzania. Innym, rwnie popularnym daniem s grillowane sardynki (port. sardinhas grelhadas).Kady region kraju posiada swoj tradycyjn potraw. Na przykad w Aveiro s to sodkie ovos moles, natomiast w Algarve cataplana, czyli owoce morza, duszone w specjalnym, miedzianym naczyniu z przykrywk. Na pnocy kraju popularna jest caldo verde zielona zupa z ziemniakw, a na Azorach cozido das Furnas jednogarnkowe danie duszone w gorcej ziemi, tu nad parujcymi rdami wulkanicznymi. Lizbona szczyci si pastis de Belm (pastis de nata), czyli babeczkami z budyniowym nadzieniem, posypanymi cynamonem i cukrem pudrem, a Porto tripas moda do Porto, czyli flaczkami z bia fasol.

Pastis de nataARCHITEKTURA

Charakterystyczny dla Portugalii jest styl manueliski, cechujcy si ozdobn ornamentyk o motywach orientalnych i morskich (np. liny okrtowe, fale, koniki morskie czy koralowce). Styl ten powsta w okresie wielkich odkry geograficznych, dokonywanych przez Portugali, pod rzdami krla Manuela I. Znakomitymi przykadami stylu manueliskiego s: Klasztor Hieronimitw i Torre de Belm w Lizbonie oraz Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomar.Przykadem wspczesnej architektury jest znajdujcy si w Porto budynek Casa da Msica, nagrodzony przez RIBA, oraz Parque das Naes w Lizbonie . Do znanych na caym wiecie, wspczesnych architektw portugalskich zalicza si: Eduardo Souto de Moura, lvaro Siza Vieira, Gonalo Byrne, Filipe Oliveira Dias oraz Carrilho da Graa.

RDO: WikipediaGOOGLE GRAFIKAYOUTUBEnull164997.67